فرضیه اول: بین مشارکت در ورزش های و سلامت جسمانی سالمندان شهر همدان رابطه معنی داری وجود دارد.
فرض H₀: بین مشارکت در ورزش های همگانی و سلامت جسمانی سالمندان رابطه معنی داری وجود ندارد.
فرض H₁: بین مشارکت در ورزش های همگانی و سلامت جسمانی سالمندان رابطه معنی داری وجود دارد.
برای آزمون این فرضیه پس از ویرایش های لازم بر روی گویه های متغیر مربوطه و با توجه به نرمال بودن داده ها ازآزمون معنی داری پیرسون استفاده شده است و نتایج به دست آمده در جدول ۴-۱۱ گزارش شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جدول۴-۱۱ همبستگی ورزش و سلامت جسمانی

همبستگی
سلامت جسمانی
مشارکت در ورزش
ضریب همبستگی
۶۱۲/۰
معنی داری
۰۰۰/۰
R²
۳۷۵/۰
df
۱
تعداد
۳۸۴

با توجه به نتایج جدول ۴-۱۱، نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین مشارکت در ورزش های همگانی و سلامت جسمانی سالمندان شهر همدان رابطه معناداری وجود دارد؛ چرا که سطح معنی داری بدست آمده( ۰۰۰/۰=sig ) کمتر از آلفای تحقیق (۰۵/۰=α) می باشد، پس نتیجه کلی این است که هر چه مشارکت سالمندان در ورزش های همگانی بیشتر باشد، سلامت جسمانی آنها نیز بهتر و بالاتر می شود. نوع همبستگی بین دو متغیر خطی بوده یعنی هر دو توأمان افزایش یا کاهش می یابند. شدت همبستگی بین دو متغیر در سطح نسبتأ بالایی قرار دارد (۶۱۲/۰=r).
بنابراین فرض صفر مبنی عدم رابطه بین مشارکت در ورزش های همگانی و سلامت جسمانی سالمندان رد و فرض یک مورد تأیید قرار می گیرد ؛ به این مفهوم که تغییرات در مشارکت در ورزش های همگانی باعث ایجاد نوسان در متغیر وابسته (سلامت جسمانی) خواهد بود. یعنی هر چه میزان مشارکت در این ورزش ها بیشتر باشد، سلامت جسمانی افراد شرکت کننده به طرف مثبت سیر می کند.
نمودار۴-۱ معادله خطی برازش داده شده تاثیر ورزش بر سلامت جسمانی
فرضیه دوم: بین مشارکت در ورزش های همگانی و روابط اجتماعی سالمندان شهر همدان رابطه وجود دارد.
فرض H₀: بین مشارکت در ورزش های همگانی و روابط اجتماعی سالمندان شهر همدان رابطه معنی داری وجود ندارد.
فرض H₁: بین مشارکت در ورزش های همگانی و روابط اجتماعی سالمندان شهر همدان رابطه معنی داری وجود دارد.
برای آزمون این فرضیه پس از ویرایش های لازم بر روی گویه های متغیر مربوطه و با توجه به نرمال بودن داده ها ازآزمون معنی داری پیرسون استفاده شده است و نتایج به دست آمده در جدول ۴-۱۲ گزارش شده است.
جدول۴- ۱۲ همبستگی ورزش و روابط اجتماعی

همبستگی
روابط اجتماعی
مشارکت در ورزش
ضریب همبستگی
۵۳۷/۰

• افزایش تنوع طلبی:

لیو و ادریس (۲۰۰۵) اذعان داشته اند که نیروی کار به گونه ای روزافزون، متنوع تر خواهد شد و شرکت هایی که بتوانند نیازهای این افراد متنوع را درک کرده، از این تنوع به خوبی بهره گیرند، موفق خواهند بود. بنابراین مدیران اداره افراد با جنسیت، سن، قومیت، نژاد، فرهنگ و ملیت های مختلف را بایستی داشته باشند. رعایت عدالت و اخلاق در برخورد با این افراد در محیط کار، مدیریت آنها را تسهیل می کند و این امکان را برای سازمان فراهم می سازد که از مزایای نیروی کار متنوع بهره گیرند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• افزایش تعهد و مسئولیت پذیری کارکنان:

دونالدسون و دیویس^[۱۰۱] (۱۹۹۰) بر این باورند که مدیریت ارزشهای اخلاقی در محیط کار موجب مشروعیت اقدامات مدیریتی شده و انسجام و تعادل فرهنگ سازمانی را تقویت می کند، اعتماد در روابط بین افراد و گروه ها را بهبود می بخشد و با پیروی بیشتر از استانداردها، موجب بهبود کیفیت محصولات و در نهایت افزایش سود خواهد شد. عدم رعایت ارزش های اخلاقی در اموری مانند جذب و گزینش، اقدامات خلاف اخلاق و خلاف قانون را در سازمان فراهم می سازد. رعایت ملاحظات اخلاقی در گزینش و استخدام، ارزیابی عملکرد، نظام پاداشها، اخراج وکوچک سازی سازمان، باعث کاهش بدبینی و پرخاشگری و تعارض، مسئولیت پذیری بیشتر، افزایش تنوع طلبی و در نهایت افزایش ارزش و سود و درآمد شده، رفاه بیشتر سرمایه گذاران، مشتریان و کارمندان را موجب می شود (همان، ۲۳).

• افزایش مشروعیت سازمان:

امروزه در شرایط جهانی شدن و گسترش شبکه های اطلاعاتی، از سازمانها انتظار می رود در برابر مسائل محیط زیست، رعایت منافع جامعه، حقوق اقلیتها و … حساسیت داشته و واکنش نشان دهند. به علاوه این شبکه گسترده، تمام فعالیت های سازمانها را زیر نظر دارد و به راحتی می تواند از راه انجمن ها و مجامع مختلف، چهره سازمانها را در انظار عمومی تغییر دهد. بنابراین سازمانها ناچار به انجام اقدامات وسیع و گسترده برای جلب افکار عمومی هستند که وجه غالب آنها نشان دادن وجهه اخلاقی کارهای سازمان است. هس مر (۲۰۰۱) طی بررسی چندین سازمان، به این نتیجه رسید که سازمانهایی که رفتار اخلاقی دارند. دارای شانس موفقیت بیشتری نسبت به سازمانهایی که در رفتار غیراخلاقی و غیرصادقانه وارد می شود، هستند. موفقترین سازمانها دارای فرهنگی هستند که همسو با ارزش های قوی اخلاقی اند. رفتار غیر اخلاقی، محیط کسب و کار را بر ضد خود تحریک کرده، موجب شکست سازمان می شود. وجود توجیهات اخلاقی برای اقداماتی که سازمانها در داخل خود انجام می دهند و نشان دادن تعهدات اخلاقی سازمان به افکار عمومی، بخش جدایی ناپذیر از فعالیت های سازمانها برای بهبود عملکرد و کسب موفقیت است (ترجمه اعرابی و ایزدی، ۱۳۸۲).

• کاهش هزینه ناشی از کنترل:

ترویج خودکنترلی در سازمان به عنوان یکی از مکانیزم های اصلی کنترل از مباحثی است که بنیاد آن بر اعتماد، اخلاق و ارزش های فردی قرار دارد. ترویج خودکنترلی باعث کاهش هزینه های ناشی از روش های کنترل مستقیم شده و موجب افزایش سود می شود. این امر مستلزم تعهد کامل اعضا به تیم، مسئولیت پذیری همه اعضای تیم و احترام و اعتماد بین آنها و مدیریت است (لیو و ادریس^[۱۰۲]، ۲۰۰۵).

• بهبود روابط، افزایش جو تفاهم و کاهش تعارضات:

یکی از نتایج رعایت اخلاق کاری در سازمان، تنظیم بهتر روابط در سازمان است که این به نوبه خود باعث افزایش جو تفاهم درسازمان و کاهش تعارضات بین افراد و گروه ها شده، عملکرد تیمی را بهبود می بخشد. شاید بیشترین تاثیرات اصول اخلاقی مربوط به رفتار نیروی انسانی است. از آنجا که اخلاق، بخشی از فرهنگ است. بیشتر نظریههایی که بر رابطه بین فرهنگی در سازمان تاکید می کنند، خود به خود بر اهمیت نقش اخلاق در این زمینه توجه دارند. فرهنگ سازمانی در یک سازمان میتواند کارکنان را به افرادی پیرو قانون یا قانون شکن تبدیل کند (لنیک و کیل^[۱۰۳]، ۲۰۰۵).
۲- ۴ بازاریابی داخلی
۲-۴-۱ تعریف و مفهوم سازی بازاریابی داخلی
بازاریابی داخلی مفهومی است که برای اولین بار در سال ۱۹۷۸، بری آن را معرفی کرد (بری، ۱۹۸۷). از مفاهیم پایه ای این دیدگاه آن است که کلیه پرسنل شرکت، رفتار و تفکر گرایش به بازاریابی را در برخورد با مشتریان خواهند پذیرفت. گروه هدف در بازاریابی داخلی پرسنل شرکت است (گامسون، ۱۹۸۷). به اعتقاد پیرس و مورگان (۱۹۹۱)، همان طور که بری کارکنان را به منزله ی مشتریان داخلی و مشاغل آنها را به منزله ی محصولات داخلی در نظر می گیرد، بازاریابی داخلی چیزی جز بکارگیری فعالیت های مربوط به بازاریابی خارجی در داخل سازمان نیست. به اعتقاد گرونروس^[۱۰۴] (۲۰۰۰)، بازاریابی داخلی در برگیرنده مفاهیم مشتری داخلی، روابط کاری مناسب بین کارکنان و کارکنان با مدیریت است. بازاریابی داخلی را می توان تلاش شرکت برای ارضای نیازهای کارکنان موثر بر مشتری (بری^[۱۰۵] و همکاران، ۱۹۷۶)، و یا مدیریت اثربخش تر زنجیره ارزش-خدمت و ارتباطات بین همکاران (گامسون^[۱۰۶]، ۱۹۸۷) تعریف نمود. هدف بازاریابی داخلی در واقع ایجاد اطمینان از رضایت مندی کارکنان سازمان و توسعه کیفیت محصولات و خدمات به منظور دستیابی به رضایت مشتریان خارجی سازمان است، که این امر به صورت فرآیندی از مشتریان داخلی به سمت مشتریان خارجی سازمان جریان دارد. اگر چه بدنه دانشی بازاریابی داخلی از ۱۹۷۰ به طور دایم در حال رشد بوده است اما به لحاظ تحقیقات تجربی رشد نسبتاً ناچیزی داشته است.
بازاریابی داخلی، متمرکز بر روابط درونی مناسب بین افراد در همه ی سطوح در سازمان ها می باشد؛ بنابراین یک رویکرد خدمت محور و مشتری محور بین کارکنان در تماس با مشتریان ایجاد می شود (گرونروس، ۲۰۰۰). بازاریابی داخلی به عنوان یک فرایند مدیریتی جامع عمل می کند که وظایف چندگانه ی سازمان را در دو مسیر، تلفیق و یکپارچه می کند. اولاً موجب می شود که تمام کارکنان در همه ی سطوح سازمان، کسب و کار و فعالیت ها، فرایندهای مختلف در متن یک محیط را درک و تجربه کنند. دوماً موجب می شود که همه ی کارکنان برای فعالیت در یک طریق خدمت محور، آماده و انگیزه مند شوند (گرونروس،۲۰۰۰). دنیس^[۱۰۷] (۱۹۹۵) بازاریابی داخلی را نوعی فلسفه ی مدیریت استراتژیک می داند که کار جذب، توسعه، انگیزه مند کردن و حفظ کارکنان مهم و برجسته را با فراهم کردن محیط کار با کیفیت و تامین نیازهای آنان، به انجام می رساند (دنیس، ۱۹۹۵). بازاریابی درونی به عنوان یک فناوری مدیریتی در جهت حل مشکلات مربوط به بهره وری خدمات درونی، بازارگرایی، اجرای موفق برنامه های مناسب و مشتری گرایی می باشد (وری^[۱۰۸]، ۱۹۹۹). هوگ و کارتر بازاریابی داخلی را بخش جدایی ناپذیر بازارگرایی تعریف کردند که مستلزم استفاده از تکنیک های بازاریابی، درون یک سازمان برای ایجاد و ارتباط ارزش های شرکت می باشد (هوگ و کارتر^[۱۰۹]، ۲۰۰۲). یکی از جامع ترین تعاریف از بازاریابی داخلی را رفیق و احمد ارائه کردند: بازاریابی داخلی «یک تلاش برنامه ریزی شده با بهره گرفتن از یک رویکرد همانند بازاریابی برای غلبه بر مقاومت های سازمانی در برابر تغییر و متوازن کردن، انگیزه مند کردن و هماهنگی بین وظیفه ای و یکپارچه کردن کارکنان در جهت اجرای اثربخش استراتژی های شرکتی و وظیفه ای، به منظور ایجاد رضایت مشتری از طریق فرایند ایجاد کارکنان با انگیزه و مشتری محور می باشد.» (رفیق و احمد، ۲۰۰۰).
گرونروس بیان می دارد که زمانی که فعالیت ها و برنامه ها در درون سازمان پذیرفته شود، این برنامه برای مشتریان خارجی می تواند به خوبی اجرا و به موفقیت دست پیدا کند. شاید این ابهام به وجود آید که بازاریابی داخلی همان مدیریت منابع انسانی است. مدیریت منابع انسانی و بازاریابی داخلی، مفاهیم یکسانی نیستند؛ گرچه مشترکات زیادی دارند. مدیریت منابع انسانی ابزارهایی مانند آموزش، استخدام و برنامه ریزی مسیر شغلی را ارائه می نماید که در بازاریابی داخلی مورد استفاده قرار می گیرد، اما بازاریابی داخلی رهنمودهایی را در جهت چگونگی استفاده از این ابزارها ارائه می نماید (گرونروس، ۲۰۰۰).
طبق نظر لینگز و همکاران (۲۰۰۵)، که جامع ترین تعاریف موجود درباره ی بازاریابی داخلی است، بازاریابی داخلی دربرگیرنده کارکنان به منزله ی اولین مشتریان سازمان، مشاغل موجود در سازمان به منزله ی محصولات قابل ارائه به کارکنان و مدیران به منزله ی فروشندگان این محصولات (مشاغل) به اولین مشتریان (یعنی کارکنان سازمان) است.
احمد و رفیق (۲۰۰۳) با بررسی سازمان های خدماتی در انگلستان، ارتباطات داخلی و تسهیم اطلاعات، آموزش نیروی انسانی، توانمندسازی، تشکیل تیم و فعالیت های گروهی، ساختار سازمانی پویا و مشارکت در تعیین چشم انداز سازمان را به عنوان شاخص های بازاریابی داخلی استفاده کرده اند.
وویما^[۱۱۰](۱۹۹۹) چهارچوبی را برای مفهوم سازی بازاریابی داخلی مطرح کرد که دیدگاه های مطرح شده در بازاریابی داخلی را در آن جای داد. او برای مفهوم سازی، چهارچوبی را ارئه کرد که دو بعد اصلی را شامل می شود؛ این دو بعد شامل بعد تعامل (مبادله ای یا رابطه ای) و بعد اهداف و تمرکز سازمان (کوتاه مدت و بلند مدت در مورد اهداف و تمرکز درونی یا بیرونی) می شود. این چهارچوب، چهار دیدگاه آمیخته ی بازاریابی درونی، بازاریابی درونی استراتژیک، بازاریابی درونی جمعی و مدیریت رابطه ای درونی را شامل می شود.
آمیخته بازاریابی درونی: مشخصه ی این دیدگاه، تعاملات مبادله ای، اهداف سازمانی کوتاه مدت و تمرکز درونی می باشد. همان طور که از نام آن پیداست، این دیدگاه مبتنی بر چهار پی است. مفروضه ی اصلی این دیدگاه این است که ساختارهای اصلی استفاده شده برای بازاریابی بیرونی می تواند به صورت درونی به کار برده شود. گامسون (۱۹۸۷) بیان می کند که «ایده ی بازاریابی داخلی، به کار بردن مفهوم بازاریابی توسعه داده شده برای بازار بیرونی، در بازار درونی می باشد» (گامسون، ۱۹۸۷). وویما بیان می کند که این دیدگاه یک دیدگاه بسیار سنتی به بازار داخلی است که از مفاهیم سنتی بازاریابی نیز استفاده می کند. در دیدگاه آمیخته ی بازاریابی درونی توجه به کارکنان درونی زیاد است؛ تا جایی که از توجه به مشتریان بیرونی کاسته می شود.
بازاریابی درونی استراتژیک: این دیدگاه مبتنی بر تعاملات مبادله ای، اهداف سازمانی بلند مدت و تمرکز بیرونی می باشد. در دیدگاه بازاریابی درونی استراتژیک وزن بیشتری به اهداف استراتژیک سازمان، یعنی رضایت مشتریان بیرونی داده می شود. تاکید بر مشتریان بیرونی و استراتژی بیرونی تعیین کننده ی شکل بازاریابی درونی می شود. محققانی که از این دیدگاه طرفداری می کنند از بازاریابی درونی به عنوان ابزاری برای اجرای اثربخش استراتژی های بیرونی استفاده می کنند. پیرسی و مورگان (۱۹۹۱) تاکید کردند که برنامه ی بازاریابی درونی باید پیرامون استراتژی بازاریابی بیرونی ایجاد شود (پیرسی، ۱۹۹۱). رفیق و احمد (۱۹۹۳) با توجه به این دیدگاه، بازاریابی درونی را تلاش برنامه ریزی شده برای غلبه بر مقاومت سازمانی در برابر تغییر و همتراز کردن و انگیزش و یکپارچه کردن کارکنان برای اجرای اثربخش استراتژی های شرکتی و وظیفه ای تعریف کردند (رفیق و احمد، ۱۹۹۳).
بازاریابی درونی جمعی: مبنای این دیدگاه تعاملات رابطه ای، اهداف سازمانی کوتاه مدت و تمرکز درونی می باشد. دیدگاه بازاریابی درونی جمعی، از تفکر مشتریان و عرضه کنندگان درونی در امتداد رویکرد مدیریت کیفیت فراگیر حمایت می کند که متفاوت از نگرش بازاریابی خدمات می باشد. در این دیدگاه، با توجه به مرتبط بودن با رویکرد مدیریت کیفیت فراگیر، روابط بین مشتریان و عرضه کنندگان درونی در مرکز توجه قرار دارد. تعریف کالینز و پاین (۱۹۹۱) از بازاریابی درونی این دیدگاه را بیان می کند: «بازاریابی درونی شکلی از بازاریابی است که مشتریان و عرضه کنندگان در درون سازمان می باشند» (کالینز و پاین^[۱۱۱]، ۱۹۹۱). یکی از نقاط ضعف عمده بازاریابی درونی جمعی، نادیده گرفتن ابعاد اجتماعی در روابط سازمان می باشد.
جدول ۲-۱ تعریف بازاریابی درونی از دیدگاه های مختلف

دیدگاه نسبت به بازاریابی درونی
تعریف بازاریابی درونی
محققان

آمیخته بازاریابی درونی
ایده ی بازاریابی درونی به کار بردن مفهوم بازاریابی توسعه داده برای بازار بیرونی در بازار درونی می باشد.
برری(۱۹۸۱)؛فلیپو^[۱۱۲] (۱۹۸۶)؛گرونروس (۱۹۸۱)

بازاریابی درونی جمعی
بازاریابی درونی شکلی از بازاریابی است که مشتریان و عرضه کنندگان در درون سازمان می باشند.
کالینز و پاین (۱۹۹۱)؛ مورجکسون^[۱۱۳] (۱۹۹۱)

بازاریابی درونی استراتژیک

الماءُ الّذی تُسَخُّنُه الشَمسُ لا تَوَضَّوؤا بِهِ، و لا تَغْتَسِلوا بِهِ، و لا تَعْجِنوا بِهِ، فَإنَّهُ یورِثُ البَرَصَ.
با آبی که به آفتاب گرم شده است نه وضو سازید، نه غسل کنید و نه خمیر بسازید، چرا که پیسی می آورد^[۲۲].
الوضوء شطر الإیمان و السّواک شطر الوضوء، وضو نصف ایمان است و مسواک زدن نصف وضو است^[۲۳].
الوضوء قبل الطّعام ینفی الفقر و بعده ینفی اللهم و یصّح البصر؛
وضو پیش از غذا فقر را ببرد و بعد از غذا وسواس را زایل کند و چشم را نیرو دهد^[۲۴].
الدّعاء مفتاح الرّحمه والوضوء مفتاح الصّلاه و الصّلاه مفتاح الجنه؛
دعا کلید رحمت و وضو کلید نماز است و نماز کلید بهشت^[۲۵].
فصل سوم : نحوه وضو گرفتن در فقه امامیه
نحوه ی وضوگرفتن در فقه امامیه
۳-۱انواع وضو
وضوی ترتیبی – وضوی ارتماسی
۳-۲وضوی ترتیبی
در وضو واجب است صورت و دست ها را بشویند و جلوی سر و روی پاها را مسح کنند، درازای صورت را باید از بالای پیشانی جایی که موی سر بیرون می آید تا آخر چانه شست، و پهنای آن به مقداری که بین انگشت وسط و شصت قرار می گیرد، باید شسته شود، و اگر مختصری از این مقدار نشوید، وضو باطل است. و برای آنکه یقین کند این مقدار کاملا شسته شده، باید کمی اطراف آن را هم بشوید.

اگر صورت یا دست کسی کوچکتر یا بزرگتر از معمول مردم باشد باید ملاحظه کند که مردمان معمولی تا کجای صورت خود را می شویند، او هم تا همان جا را بشوید. و اگر دست و صورتش هر دو برخلاف معمول باشد، ولی باهم متناسب باشند، لازم نیست ملاحظه معمول را بکند، و نیز اگر در پیشانی او مو روییده یا جلوی سرش مو ندارد باید به اندازه معمول پیشانی را بشوید.
۳-۳وضوی ارتماسی
وضوی ارتماسی آن است که انسان صورت و دست ها را به قصد وضو در آب فرو برد یا آن ها را در آب فرو برد و به قصد وضو بیرون آورد. چون در وضوی ارتماسی نیز باید ترتیب مراعات شود و دست و صورت از بالا به پایین شسته شود، بنابراین، وضوی ارتماسی به گونه های زیر انجام می شود:
به قصد وضو صورت را از پیشانی و دست را از آرنج در آب فرو برد و تا موقعی که آن ها را از آب بیرون می آورد و ریزش آب تمام می شود به نیت وضو باشد (چون آبی که بر دست می ماند و در مسح به کار می رود، باید آب وضو باشد).
بدون قصد وضو، صورت و دست را در آب فرو برد و به قصد وضو بیرون آورد، که صورت را باید ابتدا از پیشانی بیرون آورد و دست ها را از آرنج.
اگر بعضی از اعضای وضو را ارتماسی و بعضی را غیرارتماسی انجام دهد اشکال ندارد^[۲۶].
مسأله ۲۶۶ – شخصی که می تواند بدون کمک دیگران وضوی ارتماسی بگیرد نباید به کمک دیگران وضوی غیر ارتماسی (ترتیبی) بگیرد^[۲۷].
۳-۴وضوی جبیره ای چیست
دوایی که بر زخم می گذارند و چیزی که با آن زخم یا عضو شکسته را می بندند، “جبیره” نام دارد.
شخصی که بر اعضای وضویش زخم یا شکستگی است، اگر بتواند به طور معمول وضو بگیرد، باید چنین کند؛ مثلا:
روی زخم باز است و آب برای آن ضرر ندارد.
روی زخم بسته است ولی باز کردن آن امکان دارد و آب ضرر ندارد.
چنانچه زخم بر صورت یا دست هاست و روی آن باز است و آب ریختن روی آن ضرر دارد، اگر اطراف آن را بشوید کافی است.
اگر زخم یا شکستگی در جلو یا سر یا روی پاهاست و روی آن باز است، چنانچه نتواند آن را مسح کند، باید پارچه پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را با تری آب وضو که در دست مانده، مسح کند و اگر گذاشتن پارچه ممکن نباشد، باید به جای وضو تیمم کند و بهتر است یک وضوی بدون مسح نیز بگیرد^[۲۸].
۳-۵ چند مسئله درباره ی وضوی جبیره ای
مسأله ۳۴۵ – کسی که باید با وضو یا غسل جبیره ای نماز بخواند، چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمی شود، می تواند در اول وقت نماز بخواند و اگر بعد از نماز عذر زائل شد اعاده ی نماز لازم نیست، بلکه با همان وضوی جبیره ای می تواند کارهای دیگری هم که وضو لازم دارد انجام دهد. ولی اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف می شود، احتیاط واجب آن است که صبر کند و اگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو یا غسل جبیره ای بجا آورد^[۲۹].
مسأله ۳۴۷ – کسی که نمی داند وظیفه اش تیمم است یا وضوی جبیره ای در صورتی که حجتی بر تعیین یکی ندارد بنا بر احتیاط واجب باید هر دو را بجا آورد^[۳۰].
مسأله ۳۴۸ – نمازهایی را که انسان با وضوی جبیره ای خوانده صحیح است و بعد از آن که عذرش برطرف شد، با همان وضو می تواند نماز های بعد را نیز بخواند. ولی اگر برای آن که نمی دانسته تکلیفش جبیره ای است یا تیمم هر دو را انجام داده باشد، بنابر احتیاط واجب در صورت بقای جهل، برای نماز های بعد وضو بگیرد^[۳۱].
۳-۶ تیمم چیست
یکی از شرایط صحت نماز طهارت ظاهری بدن از هر نوع آلودگی و نجاست ظاهری است و آنچه با استحمام و امثال آن حاصل می شود. طهارت ظاهری از این آلودگی ها است، اما علاوه بر طهارت ظاهری، یکی دیگر از شرایط نماز تحصیل طهارت معنوی است که تنها از راه وضو و غسل به دست می آید و اگر استفاده از آب امکان پذیر نباشد، این طهارت معنوی و باطنی به وسیله ی تیممی که خدای متعال آن را به جای وضو یا غسل قرار داده است، به دست می آید.
البته باید توجه داشت که نکته ی بیان شده به معنای آن نیست که تیمم نقشی در پاکیزگی و آثار ظاهری ندارد. امروزه ثابت شده است که خاک اثر پاک کنندگی دارد و از این نکته سر این حکم الهی دانسته می شود که چرا در بعضی موارد باید ظرف نجس را سه یا هفت مرتبه خاک مالی کرد.
خداوند متعال پس از آن که بعضی از اسباب پدید آمدن آلودگی های روحی و باطنی را بیان فرموده، راه از بین بردن این آلودگی ها را بیان کرده که اگر از عواملی است که با وضو مشکل برطرف می گردد، باید وضو بگیرد و اگر از عواملی است که با غسل برطرف می گردد باید غسل کند. سپس می فرماید که اگر استفاده از آب مقدور نبود به وسیله ی خاک پاک تیمم کند. آن گاه به حکمت آن می پردازد که «و لیطهّرکم» تا پاکیزه گردد.
۳-۷تیمم بدل از وضو چیست
تیمم به معنی قصد کردن است، ولی در اصطلاح شرع، قصد کردن به خاک پاک را می گویند که به جای وضو و یا غسل و در نبودن آب می باشد.
حکم تیمم در قسمتی از آیه ی ۶ سوره ی مائده آمده است:
( وَ إِنْ کُنْتُمْ مَرْضى‏ أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ الْغائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیَمَّمُوا صَعیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدیکُمْ مِنْهُ … )
اگر بیمار یا در سفر باشید یا یکی از شما از قضای حاجت آمد یا با زنان نزدیکی کردید و آبی نیافتید، پس با خاک تیمم کنید و از آن به صورت و دست هایتان بکشید …
۳-۸چگونه تیمم کنیم
مسأله ۵۹۷ – در تیمم چهار چیز واجب است
اول: نیت
دوم: زدن تمام کف دو دست با هم بر چیزی که تیمم به آن صحیح است. و بنا بر احتیاط واجب همراه با ضربه باشد و گذاشتن دو دست بر زمین کافی نیست.
سوم: کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی که موی سر می روید تا ابروها و بالای بینی، و بنا براحتیاط واجب باید دست ها روی ابروها هم کشیده شود.
چهارم: کشیدن کف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن کشیدن کف دست راست به تمام پشت دست چپ.
مسأله ۵۹۸ – تیمم بدل از غسل و بدل از وضو با هم فرقی ندارند ولی احتیاط مستحب آن است که در تیمم بدل از غسل بلکه در هر تیممی، بعد از مسح پیشانی، یک بار دیگر کف دست ها را به زمین بزند و پشت دست ها را به همان صورتی که گفته شد با کف دست دیگر مسح نماید.
۳-۹کیفیت وضو گرفتن در مذاهب اسلامی
نیت در وضو
شیعه امامیه و سه مذهب از مذاهب چهارگانه اهل سنت، می گویند که در وضو نیت (قصد فعل به انگیزه اطاعت و امتثال امر خداوند متعال) شرط است. ابو حنیفه می گوید: در وضو نیت واجب نیست، اگر آدمی به قصد خنک شدن یا نظافت تمامی اعضای وضو را بشوید و با آن نماز بخواند نمازش صحیح است چون که مقصود از وضو طهارت و پاکیزگی است و این با شستن (بدون نیت نیز) حاصل می شود^[۳۲].

(فردوسی:۱۳۸۷: ۲۹۹)
امّا سیاوش تسلیم نمیشود وپاکدامنی خود را لکه دار نمیکند و دین به دل نمیدهد وبه پدر بیوفایی نمیکند و و مردانگی ودانش خود را زیر پا نمیگذارد.
سیــاوش بــدو گفت کـایـن خـود مبــاد کـه از بهـر دل مـن دهـم دیـن بــه بــاد
چنیــن بــا پــدر بـــی وفـــایـی کنــم زمـــردی و دانــش جــدایـــی کنـــم
فردوسی،۱۳۸۷: ۲۹۹)
سیاوش چون قهر آلود آهنگ رفتن میکند،سودابه چنگ در گریبانش میزند؛ هیاهویی به پا میشود. ماجرا به گوش شاه میافتد و شاه هر دو را به نزد خود میخواند و داستان را از آنها میپرسد؛ امّا قانع
نمیشود و دچار تردید میشود.کار به جایی میرسد که سیاوش برای اثبات بی‏گناهی و پاکی نفس خود مجبور شد، از آتش بگذرد و با یاری «یزدان نیکی‏دهش» به سلامت از آتش بیرون آمد.(ر.ک.،فولادی،۱۳۷۹: ۱۳۳)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در خصوص گذر از آتش خانم وکیلی عقیده دارد:«یکی از ورهای معمول،همین گذر از آتش بوده است. متهمان وکسانی را که مشکوک به گناهی بزرگ بودند،با این پیش فرض که آتش مقدّس است وبدن بیگناه را نمیسوزاند، از آتش عبور میدادند واگر سالم میماندند، حقّانیتشان اثبات میشد. داستان ابراهیم که به دست نمرود به برجی از آتش پرتاب شد وسالم ماند،شکلی از همین ورِ آتش است که در آیینهای عبرانی به یادگار مانده است.سیاوش در این زمینه،پذیرفت تا از آتش بگذرد.کیکاووس مراسم را چندان دشوار برگزار کرد که کسی نتواند او را به جانبداری از پسرش متهم کند» (وکیلی،۱۳۸۹: ۱۸۳)
چنـــان آمـــد اســب و قبـــای ســـوار کـــه گفتــی سمـــن داشـت انـدر کنـار
چـــو بـخشـایـش پــاک ‏ یــزدان بـــود دَم آتــش و آب یــک ســـان بــــود
چــو از کـوه آتـش بــه هـامـون گـذشت خــروشیــدن آمــد ز شهــر و ز دشـت
(فردوسی،۱۳۸۷: ۳۰۵)
البته جوانمردی سیاوش در پایان این مرحله هم هویداست،زمانی که وساطتت سودابه را نزد کاوس نمود. امّا کاووس که پس از این آزمایش، بی‏گناهی سیاوش و ناپاکی سودابه بر او مسلّم گردید، سودابه را خوار کرد، و او را سزاوار مرگ دانست؛ تا حدّی که سودابه باید «بی جان شود و زِ بَد کردن خویش پیچان شود» و دستور داد تا او را به سزای کردار زشت و خیانت به شاه، بکشند.(ر.ک.،فولادی،۱۳۷۹: ۱۳۳)
نمونهی دیگر از خردورزی سیاوش، زمانی است افراسیاب به ایران حمله میکند،سیاوش برای رهایی از سودابه و کاوس بهترین زمان رفتن از ایران را رفتن به این جنگ میداند، در آن اثنا افراسیاب خواب میبیند که مفسران و موبدان تعبیرخواب را درآشتی کردن وی با سیاوش میدانند.افراسیاب خواب خود را این گونه بیان می‏دارد:
بیـابــان پــر از مـار دیـدم بــه خــواب زمیـن پــر ز گـرد، آسمــان پــرعقـاب
زمیـن خشـک شخّـــی کــه گفتـی سپهـر بــدو تـــا جهـــان بــود،ننمـود چهــر
بــه گِــردش سپــاهــی ز گُنــد آوران ســـرا پــردهی مــن زده بـــر کـــران
درفــش مــرا ســرنگــون ســاز کــرد یکـی بــاد بــرخــاستــی، پُــر ز گـرد
(فردوسی،۱۳۸۷ :۳۱۳)
افراسیاب نیز گرسیوز را برای آشتی به سوی سیاوش میفرستد، سیاوش با رستم رای می‏زند و تصمیم بر این می‏شود که،برای اطمینان، افراسیاب صد تن از پهلوانان را به عنوان گروگان به نزد سیاوش بیاورد و شهرهای ایران زمین را که در دست اوست، رها و به مرز توران عقب‏نشینی کند:
ز گُـردان کــه رستــم بــدانــد همــی کجـا نـامشـان بــر تــو خـوانـد همـی
چــو پیمـان همـی کـرد خـواهـی درست کـــه آزار و کینــه نــخواهیـم جســت
بَـــرِ مـــن فــرستـی بـــه رســم نـــوا کـــه بــاشـد بــه گفتـار تـو بـر گـوا
و دیگـر ز ایــران زمیـن هـر چـه هسـت کــه آن شهـرها را تـو داری بـه دسـت
بپــردازی و خــود بـــه تــوران شــوی زمـــانـی ز چنـگ و ز کیـن نغنــوی
(فردوسی،۱۳۸۷: ۳۱۸)
همه اینها، از وطن پرستی، ژرف‏اندیشی، تدبیر و دور اندیشی سیاوش حکایت می‏کند.که برای جوانان وتمام میهن دوستان عزیزمیتواند درس اخلاق وجوانمردی باشد.(ر.ک.: فولادی،۱۳۷۹: ۱۳۴)
(درکتاب زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه اثر اسلامیندوشن و مقالهی اندیشهای بر ویژگیهای اخلاقی – اجتماعی سیاوش اثرمحمد فولادی در خصوص پاکی سیاوش در برابر هوسهای سودابه به تفصیل سخن گفته شده است.)

۴-۳-۲-۳- عفّت و پاکدامنی سیاوش در شاهنامهی فردوسی:

داستان سیاوش وبرخورد اوبا وسوسه های سودابه نمایانگر پاکی و طهارت نفس وپاکدامنی این پهلوان نیکوخصال ونیکو جمال است و بهترین نمونه های وجود سجایای اخلاقی او در همین داستان نهفته است،که دوباره به ذکر محسنات وی در برخورد با شرایط سخت به وجود آمده میپردازیم.
سیاوش پهلوان زیبارو وزیبا سیرتی است.که داستان او در شاهنامه، یادآور داستان یوسف وزلیخای قرآن است، سیرت او از نظر پاکی و طهارت نفس و نوع برخورد او با سودابه نابکار درست به داستان یوسف و برخورد او با زلیخا می‏ماند.(ر.ک.،فولادی:۱۳۷۹: ۱۳۵)
داستان سیاوش نمونهی بارزی از بروز سجایای اخلاقی توسط پهلوانان شاهنامه است ونماد پیروزی نیکی بر بدی و پاکی بر ناپاکی است و الگویی مناسب در دوراهی‏های زندگی است. سیاوش کسی است که در این راه و انتخاب راه شرف و جوانمردی سربلند بیرون آمده است. دراین باره استاد غلامحسین یوسفی می‏گوید: «در سراسر داستان، سیمای تابناک و نجیب سیاوش به نحو بارزی پرتوافکن است و جانها را به سوی خود می‏کشد. سیاوش مظهر پاکی و آزادگی، بزرگواری و مردانگی است. بارها بر سر دوراهی‏هایی قرار می‏گیرد که انتخاب یکی از آنها دشوار است. سرگذشت سیاوش نموداری است از مراحل بحرانی زندگی انسان و در برابر تصمیم‏های بزرگ واقع شدن.(یوسفی،۱۳۷۲ : ۶۹-۶۷٫)
درسراسراین داستان وفاداری وخیانت نکردن سیاوش وپاک سرشت بودن او نمایان است.او تا آخرین لحظه سودابه را به نیکی وخویشتن داری وآلوده نشدن به گناهی بزرگ دعوت میکند واز هر چاره وتدبیری فروگذار نمیکند و پاداش آن از سوی خداوند به سلامت گذشتن او از آتش و برملا شدن نیّت کثیف سودابه، بندهی شهوت وشیطان ونیزحفظ قداست وآبروی سیاوش است.
از آنجا که سیاوش پاک وطاهر است ولحظهای نیّت خیانت کردن از ذهن او خطور نکرده است،خود را برای اثبات کردن پاکی و بی گناهی آماده میکند وچه راهی سخت تر از گذر کردن ازآتش.او معتقد است که تمام عناصر طبیعت او را در این کار یاری وهمراهی میکنند.
سیاوش ایمان دارد که میگذرد، امّا سودابه هرگز تن به این آزمون نمیدهد و در گذر از آتش، جامهی سفید که مانند کفن است بر تن می‏پوشد و کافور بر خود می‏پاشد. (ر.ک.،فولادی،۱۳۷۹: ۱۳۹)
هشیـــوار و بـــا جـــامــه‏هـای سپیـد لبـــی پـــر زخنـــده دلـی پــر امـیــد
یکــی تــازی ای بـــر نشستـــه سیــاه همـی گـرد نعلــش بــرآمــد بــه مــاه
پــراکـنــده کــافــور بــر خــویشتــن چنــان چــون بــود ســاز و رسـم کفن
(فردوسی،۱۳۸۷: ۳۰۵)
خداوند نگهبان پاکان و بی گناهان است وهمانطور که آتش را بر ابراهیم (ع)گلستان کرد در اینجا نیز برای سیاوش سرد وهمراه سلامت است :
چــو او را بــدیـدنـد بــرخـاست غــو کـــه آمــد ز آتــش بــرون شــاه نــو
چنــان آمـــد اســب و قبــای ســـوار کــه گفتـی سمــن داشـت انــدر کنــار
چـــو بخشــایــش پــاک‏یــزدان بــود دَم آتــش و آب یــک ســــان بـــــود
(همان: ۳۰۵)
بعد از اینکه پاکی سیاوش و ناپاکی سودابه بر کاووس روشن میشود، کاووس قصد کشتن سودابه را
میکند؛ امّا بازهم گذشت سیاوش مانع میشود که سودابه کشته شود:

۳ –۶– ۳ –مقابله با اقدامات جاسوسی ازطریق ماهواره

درطول تاریخ، شناسایی به هرطریق ممکن، ازجمله ارکان اساسی تدابیر مؤثر درعملیات نظامی به شمار می آید. آگاهی از نحوه استقرار نیروهای دشمن که ازطریق این گونه فعالیت ها عملیات شناسایی صورت می گیرد، احتمالا یکی از مهمترین پارامترهای پیروزی دولت ها خواهد بود. اختراع سیستمهای ماهواره ای که توانایی نظارت به صورت کاملا پیشرفته را دارند، به عنوان یک پیشرفت بزرگ علمی درعرصه عملیات شناسایی وتجسس تلقی گردیده است و درنتیجه، استفاده از ماهواره برای نظارت برعملیات نظامی درسطح زمین احتمالا یکی از کارآمدترین و ارزشمند ترین وسایل به شمار می آید. ماهواره تیروس –یک، اولین ماهواره شناسایی به طریق عکسبرداری بود که آمریکایی ها درآوریل دهه ۶۰ به فضا پرتاب کردند. از آن زمان تاسال ۱۹۸۰ بیش از ۲۳۰۰ماهواره نظامی به فضا پرتاب شده که از این تعداد ۱۲۰۰ ماهواره، ماهواره شناسایی و تجسسی بوده اند^[۲۰۳](ماهواره شناسایی عموماًبه تمامی ماهواره های جاسوسی اطلاق می شود) چین کشوری است که به دلایل مختلف اعم از دانش افزاری انسان افزاری و سخت افزاری و گستره وسیع جغرافیایی در زمره کشورهای جهان دوم است وبه دلایل بالا، این کشور ازموقعیت بین المللی خاصی برخوردار است. وضعیت ایدئولوژیک دررهبری و مدیریت این کشور و نزدیکی نگرش آنها به سوسیالیسم که رقیب جدی و معارض سرمایه داری غربی است، ازعوامل مهم دشمنی غرب با این کشور بوده است. غربی ها چین را به دلیل اینکه مقبولیت بیشتری درمیان کشورهای درحال توسعه دارد و همواره همراه جنبش عدم تعهد بوده ودر مقابله با هژمونی غرب، با این کشورها همراهی کرده است، ازجهات مختلف سیاسی، فرهنگی، ایدئولوژیک و حتی نظامی دشمن و قدرت بزرگ احتمالی آینده تلقی می کنند به همین دلیل، به انحای مختلف از جمله جاسوسی اطلاعاتی درصدد هستند توان این کشور را تحت کنترل داشته و با آن به مقابله برخیزند. ازاین رو امریکایی ها به صورت آشکارا ازماهواره های متعدد جاسوسی برفراز این کشور استفاده کرده و می کنند. آزمایش توان موشک ضدماهواره، نمادی از عزم این کشور برای مقابله با این دسته ترفندهای آمریکاست. علت عمده نگرانی های برخی از کشورهای غربی ازاقدام پکن، امکان انهدام ماهواره های ضدجاسوسی این کشورها بود. بی شک، کشورهایی از این اقدام نگران ترخواهند بود که جاسوسی ازطریق ماهواره از برنامه های راهبردی آنها درسطح منطقه ای و بین المللی به شمار می آید.^[۲۰۴]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۷– ۳ – علت محدودیت واکنش جامعه بین المللی به آزمایش موشکی چین

بلافاصله پس از انتشار خبرآزمایش موشکی پکن، آمریکا، استرالیا، کانادا، کره جنوبی و ژاپن نگرانی های خود را در راستای این اقدام پکن اعلام کردند. دراین میان، سکوت فرانسه وآلمان و حتی سازمان های بین المللی نظیر اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد، جالب توجه است. علت عمده سکوت مجامع بین المللی دراین خصوص آن است که استفاده صلح آمیز از ماوراء جو، یک اصل است و مقابله با کشورهایی که از فضا استفاده نظامی می کنند وازطریق فضا امنیت ملی آنها را تهدید می نمایند منوط به توان مقابله دفاعی کشورهای مذکور با اجسام فضای واقع درجو خواهد بود بنابراین قبحی حقوقی^[۲۰۵] و هنجاری عام^[۲۰۶] برای منع این گونه اقدام پکن ازسوی جامعه بین المللی وجود نداشت.
۸– ۳ –نقد راهبردی آزمایش موشکی چین براساس قوانین حقوق بین الملل و منشور سازمان ملل متحد^[۲۰۷]
با توجه به این امرکه، هنجارهای بین المللی منع یک عمل را باید ازمیان رفتار و رویه دولتها و سازمانهای بین المللی جستجو و احراز کرد، سکوت جامعه بین المللی در برابر این اقدام به معنای آن است که نمی توان از نظرحقوقی موجبی مستند و قاطع برای تقبیح اقدام مذکور یافت. بلکه براساس نگرش حقوق بین الملل با اتکا به اصل دولت محوری^[۲۰۸] روابط بین المللی و همچنین بر پایه اصل اباحه و جواز^[۲۰۹] ، این اقدام چین مشروع وقانونی بوده و حداقل اینکه قاعده ای برای منع آن دروضعیت کنونی وجود ندارد.
به هرحال، صرف نظر از اینکه چه دولتی این اقدام را انجام داده وچه توجیهی برای آن دارد، به نظر می رسد درشرایطی که برخی دولت ها قدرت و برتری نظامی خود درآینده را حتی ازطریق برنامه های نظامی- فضایی جستجومی کنند (به ویژه دفاع ضد موشک آمریکا) این حق مسلم هرکشوری است که به فن آوری دفاع در برابر اینگونه حملات فضایی- نظامی مجهز گردد.
۱ –۸– ۳ –تضمین صلح آمیز بودن فعالیتهای فضایی^[۲۱۰]
از نظرقوانین حقوق بین الملل، بین هوا و فضا تفاوت حقوقی وجود دارد. هوا تحت حاکمیت دولتی قراردارد که بستر خشکی، آبی و هوا به آن تعلق دارد. براساس اعلامیه اصول استفاده صلح آمیز از فضاء ماوراء جو که مصوبه مجمع عمومی سازمان ملل متحد است، هیچ دولتی نمی تواند بر فضا ادعای مالکیت نماید یاچنین حاکمیتی را اعمال کند در واقع فضا به عنوان بخشی از میراث مشترک بشریت ^[۲۱۱] تلقی می گردد بنابراین استفاده و بهره برداری از فضا متعلق به جامعه بین المللی و بشریت است و باید متناسب با منافع بشریت مورد استفاده آزادانه وبرابر همه دولتها قرارگیرد. باید توجه داشت که این استفاده، محدود به مصارف منحصرا صلح آمیز است و هیچ دولتی نمی تواند ازآن استفاده نظامی نماید.
با این حال، تاکنون آمریکا وروسیه، به کرات، موشکهای خودرا درفضا آزمایش کرده و هیچ تضمینی برای اینکه این دولتها مجهز به فن آوری موشکی، درجنگ های فضایی آینده ازاین فن آوری برای نظامی کردن فضا و ازفضا برای اقدام علیه امنیت ملی سایر دولت ها استفاده ننمایند، وجود ندارد. ازاین رو، داشتن توان مقابله بااین فن آوری می تواند تضمینی برای استفاده صرفا صلح آمیز از فضا و همچنین تعدیل برنامه های نظامی فضایی این دولت ها و درنتیجه کاهش انگیزه سوء استفاده از فضا برای مقاصد نظامی باشد.
۲ –۸– ۳ –حق ذاتی دفاع مشروع در برابر هرگونه تهدید فضایی^[۲۱۲]
از طرف دیگر، داشتن توان موشکی لازم برای تضمین امنیت ملی در برابر حمله نظامی فضایی یا هرگونه تهدید دیگر از اجرام آسمانی و به ویژه مقابله با ماهواره های جاسوسی، نوعی استیفای حق دفاع مشروع است که به صورت کلی درماده ۵۱ منشور ملل متحد پیش بینی شده است. درصورتی که برخی دولتها قدرت انحصاری نظامی از طریق فضا را دارا باشند یا با بهره گرفتن از ماهواره های جاسوسی درصدد تضعیف امنیت ملی کشورهای دیگر باشند کشورهای درمعرض خطر، حق خواهند داشت با مجهز کردن خود به فن آوری موشک های دفاعی نظامی از امنیت ملی خود دربرابر آثار اینگونه حملات، دفاع نمایند. ضمن اینکه داشتن این توان موجب بازدارندگی دولت های دارای این فن آوری در جنگ های احتمالی آتی خواهد بود. پس بنابراین، برطبق قوانین مسلم حقوق بین الملل وهمچنین منشور سازمان ملل متحد، دفاع در برابر هرگونه حمله ای که تمامیت ارضی واستقلال سیاسی دولت ها را درمعرض تهدید قراردهد، خواه اقدام مذکور فضایی باشد یا خیر، ضروری است و این ضرورت محدودیت نخواهد داشت.

۹– ۳ – آزمایش موشکی چین گواهی بر بازنگری در معاهده فضا(ost)

چین در۱۱ژانویه سال ۲۰۰۷ آزمایش ضد ماهواره ای (ASAT) خود را با موفقیت انجام داد و ازآن پس تاکنون جامعه فضایی ،دریک موقعیت نگران کننده قرار گرفته است. به غیر از تخطی بین المللی که سبب آن باقی مانده های فضایی است موضوعی که از همه نگران کننده تر است ناتوانی کامل قانون متداول برای جلوگیری از چنین فعالیت های خطرناک درفضاء ماوراء جو است. آزمایش موشک ضدماهواره چین این حقیقت را به وضوح به جامعه بین الملل نشان داد که قوانین متداول مرتبط به فضا، نیاز به یک اصلاح جدی و فوری دارند و این تجدید نظر باید در ابعاد وسیع صورت گیرد(از تعیین حدود فضا تا موضوعات تعریفی پیرامون استفاده های صلح آمیز از فضا و بسیاری از مسائل دیگر که هنوز حل نشده باقی مانده اند). به نحوی می توان گفت که قوانین کنونی فضایی، باید به گونه ای اصلاح شوند که امنیت دولت ها، پیشرفت تکنولوژی -اقتصادی و سایر پویایی هارا بپذیرد.

۱ –۹– ۳ –بررسی آزمایش موشک ضد ماهواره چین براساس ماده ۴ معاهده OST

شاید بتوان گفت که پکن این آزمایش را مطابق با ماده ۴ معاهده فضا انجام داده است. این ماده بیان می کند که…..” دولت های عضو این پیمان نمی توانند هیچ وسیله و شی ای را که حامل سلاح های هسته ای یا سایر انواع سلاح های تخریب جمعی است، درمدار اطراف زمین قراردهند”^[۲۱۳]. بنابراین تازمانی که پکن از سلاح های هسته ای یا سایر سلاح های تخریب جمعی استفاده نکرده است باتوجه به قوانین موجود آزمایش آنان ازهیچ قانون موجودی تخطی نمی کند.

۲ –۹– ۳ –بررسی این آزمایش براساس ماده ۷ معاهده فضا

ازآن جا که دراین آزمایش، پکن ماهواره خود به نام فینگ یون ^[۲۱۴]را منهدم کرده این امر نمی توانست تحت تأثیر ماده ۷ پیمان فضا قرارگیرد. این ماده بیان می کند که” دولت ها درسطح بین الملل مسئول خسارت های وارده به دیگر کشورهای عضو معاهده و یابه اشخاص حقوقی و حقیقی که از طریق این شیء و یا اجزای تشکیل دهنده آن در زمین ،هوا و یا فضای خارجی شامل ماه و دیگر اجرام آسمانی به آن ها ضرری وارد آید، می باشند”^[۲۱۵]. ولی درصورتی که این آزمایش به دلیل زباله های فضای، سبب آسیب به دارایی های فضایی کشورهای دیگر یا اشخاص حقیقی و حقوقی آنها شود دیگر پکن نمی تواند خود رازیر مفاد این ماده پنهان کرده و ازآن به نفع خود استفاده نماید.

۳ –۹– ۳ –بررسی این آزمایش براساس ماده ۹ معاهده فضا

چین می تواند مسئول این کوتاهی باشد که مفاد ماده ۹ معاهده فضا رارعایت نکرده است ماده ۹ بیان می کند که:” دولت ها باید رایزنی های بین المللی را قبل از اجرای فعالیت ها که بطور بالقوه مخالف با فعالیت های صلح طلبانه دیگر کشورهای عضو است، را انجام دهند”^[۲۱۶].در صورتی که چین قبل از آزمایش ASAT مشورت های بین المللی را در این راستا که آیا زباله های فضایی باقی مانده از این آزمایش توان کافی جهت آسیب رساندن به فعالیت های دیگر کشورهای عضو این معاهده یا دارایی های فضایی آنها داراست یا خیر را انجام نداده است^[۲۱۷].
در فصل های گذشته قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت های فضایی دولت ها در ماوراء جو مورد اشاره قرار گرفت. اینک به نظر می رسد ذکر چند مثال در خصوص عملکرد دولت های قدرتمند در این زمینه بتواند راه گشای درک بهتر مساله بوده و همچنین خواننده را در مقام قضاوت قرار دهد تا قوانین انتزاعی مذکور در فصل های گذشته را بر موارد عینی منطبق کند. لذا نگارنده در فصل آتی بر آن است تا عملکرد دو کشور چین و آمریکا در این خصوص را مورد بررسی قرار دهد تا به زعم خود موضوع را بیش از پیش روشن تر و شفاف تر نماید.

فصل چهارم

استراتژی فضایی واشنگتن در هزاره ی سوم و واکنش پکن به آن

۱ – ۴ – قانون به عنوان شیوه ای ازجنگ

درسال۱۸۹۰ آلفردتایرماهان به طور کامل به این موضوع که دریا تأثیری نافذ بر قدرت، ثروت وامنیت دولت ها دارد، پرداخت^[۲۱۸]. اندکی قبل از جنگ جهانی اول، سر جولیان کربت عقیده ماهان را با ادغام قوانین خشکی در آن توسعه داده و قانونی کامل تر، از حاکمیت دولت ها در دریا بیان نمود^[۲۱۹]. در اوایل قرن بیستم ، جان کلین با ایجاد تغییراتی در قوانین کربت وماهان، این قوانین را به فضاء ماوراء جو نیز بسط داد و تلاش نمود که حاکمیت در فضا را بسیار مهم تر و حساس تر از حاکمیت در خشکی و دریا بیان نماید^[۲۲۰]. با این وجود، هیچ کدام از این افراد نتوانستند به اهمیت قوانین بین المللی در عملیات و درگیریها ی نظامی بین دولت ها، پی ببرند. در حقیقت حقوق بین الملل می تواند به عنوان پدافند استراتژیک در درگیری های نظامی در فضا و همچنین در راستای مقابله با حاکمیت دولت ها در فضا مورد استفاده قرار بگیرد.
اصلی ترین نیروی محرک جهانی شدن، تحول دانش بشر می باشد که اساسا از طریق افزایش انتقال فن آوری و ارتباطات ایجاد می شود. به دنبال این تحول، جغرافیایی سیاسی در قلمرو خشکی و دریا قابل انعطاف گردیده و اکنون این تحول در فضاء ماوراء جو نیز پدیدار شده است^[۲۲۱]. به دنبال این تحول، آنچه حاصل می شود یک نظام جهانی است که دولت ها تنها بازیگران آن نخواهند بود، بلکه سازمان های بین المللی نیز وارد این عرصه خواهند شد^[۲۲۲]و سیستم بین المللی را بنا می کنند که در آن سیستم، اهداف و الویت ها دچار دگرگونی اساسی می شوند. در نتیجه این نظام توزیع قدرت در سیستم بین المللی را ایجاد می کند که منجر به نیاز فزاینده قوانین واحد و یکپارچه در اداره بین المللی جهان می شود^.آمریکا به علت داشتن قدرت، نقش بسزایی در این سیستم بین المللی خواهد داشت، بنابراین استفاده از قانون به عنوان شیوه جنگ، بهترین وسیله دست یابی به قانونی شدن جنگ است.

۲ – ۴ – جنگ یکپارچه

سان زو، جنگ و سیاستمداری را یک فعالیت یکپارچه^[۲۲۳] و همچنین سیاستمداری را به عنوان بهترین وسیله کسب پیروزی بدون خونریزی تعریف کرده است^[۲۲۴]. سیاستمداری هنر اجرای روابط بین المللی در قالب اتحادهای مذاکره ای، معاهده ها و توافق ها ست^[۲۲۵]. وهمچنین شامل اعمال قوانین بین المللی نیز می شود. بیان این موضوع که چگونه دولت ها می توانند از قانون به عنوان یک شیوه جنگی برای دستیابی به اهداف نظامی استفاده نمایند نیازمند درک کامل تمام ابعاد جنگ است . جنگ به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف سیاسی^[۲۲۶]، علاوه بر نیروی نظامی هزاران جزء دیگر را نیز در بر می گیرد. آغاز جنگ را نمی توان شلیک اولین گلوله دانست، بی شک خیلی پیش از آن آغاز شده است. جنگی که در حالت اصولی به وسیله محدودیت های ساختاری و معنوی منع شده باشد، وجود ندارد، بنابراین تقسیم رسمی بین جنگ و صلح امروزه ساختگی است^[۲۲۷]. به عنوان مثال جنگ سرد شامل ستیز توسط نمایندگان، نبرد ایدئولوژیکی در دادگاه ها و رقابت فضایی و مانورهای قانونی در انجمن های بین المللی است. مفهوم جنگ دستخوش دگرگونی شده است که در آن دیگر به سادگی استفاده کردن از نیروی نظامی جهت وادار کردن دشمن در راستای تسلیم شدن در مقابل خواسته یک دولت نیست، بلکه استفاده از تمام امکانات، شامل نیروی نظامی یا غیر نظامی، ارتشی یا غیرارتشی، وسایل کشنده و غیرکشنده جهت وادار کردن دشمن یا رقیب به قبول منافع یک دولت است. ^[۲۲۸]بنابراین جنگ یکپارچه، بدون شکل، بدون هیچ آغاز یا پایانی به وضوح قابل روئت است و وسایل بیشماری را احاطه می کند. با ناپدید شدن تدریجی تمایزات ساختاری جنگ، ابزار نامتقارن بزرگ تر جلوه می کنند. ممکن است یک تفسیر اشتباه از واژه نامتقارن منجر به تشکیل یک دیدگاه غیرواقعی از جنگ شود. بسیاری از متخصصان واژه نامتقارن را به عنوان ” سلاح های متفاوت از لحاظ کیفی ” در مقابل سلاح و نیروی دشمن تعریف کرده اند ^[۲۲۹]. با این حال، این تفسیر به علت تمرکز ” بر نیروی سلاح ” و تکیه بر “نیروی نظامی” یک تعبیر سنتی از جنگ را بیان می کند، در صورتی که دولت ها و سازمان های بین المللی به صورت فزاینده ای از تمام شبکه های سیاسی، اقتصادی –اجتماعی و نظامی جهت دستیابی به پیروزی و برتری استفاده می نمایند^[۲۳۰]. به این دلیل ممکن است، که دولت ها از قانون به عنوان ابزار جنگ جهت دستیابی به پیروزی نهایی سیاسی استفاده کنند .

۳ – ۴ – قانون

کلاشوویتزجنگ سیاسی(جنگ قانونی)را اینچنین تعریف کرده است: شروع جنگ به وسیله ابزار سیاسی یا قانونی ^[۲۳۱]. معنای دیگر جنگ قانونی، قانونی بودن جنگ است که به موجب آن قانون به عنوان جایگزین مناسب به جای ابزار نظامی سنتی جنگ، جهت دستیابی به اهداف نظامی^[۲۳۲]مورد استفاده قرار می گیرد. کسانی که از این تعریف محدود حمایت می کنند آنهایی هستند که جنگ را به معنای سنتی آن پذیرفته و به درک مفهوم جنگ در ابعاد وسیع و امروزی توجهی نداشته و تحولات جنگ را در چند دهه اخیر نادیده گرفته اند. این نگاه کوته بینانه به قانونی بودن جنگ منجر به تقسیم بندی غیرواقعی قانون به قوانین مثبت و منفی می شود^[۲۳۳]. استفاده قانونی از قانون در تعقیب اهداف نظامی به عنوان قانون مثبت و سوء استفاده از قانون جهت دستیابی به اهداف نظامی به عنوان قانون منفی در نظر گرفته می شود ^[۲۳۴]. استفاده ایالات متحده آمریکا در به کارگیری قانون جهت حمایت از حاکمیت فضایی نیازمند درک عینی از مفهوم قانون تاکتیکی و قانون استراتژیکی در حین جنگ است ^[۲۳۵].

۱ – ۳ – ۴ – قانون تاکتیکی

قانون تاکتیکی به دنبال دستیابی به یک هدف نظامی در سطح تاکتیکی یا عملیاتی در جنگ است ^[۲۳۶]. تجاری سازی تصاویر ماهواره ای در آمریکا، یک مثال بارز جهت استفاده از قانون تاکتیکی در این کشور است. در مارس۱۹۹۴، کابینه وقت (کلینتون) سیاستی را اتخاذ کرد که در آن فروش گسترده تصاویر به دست آمده از سیستم های دریافت از راه دور مجاز بود. از سوی دیگر، نگرانی های ناشی از سوء استفاده از این اطلاعات توسط نیروهای طالبان و القاعده در افغانستان، سبب شد که واشنگتن از ابزار قانونی جهت مقابله با این احتمالات استفاده نماید، که به موجب آن امکان حضور نیروهای نظامی آمریکایی در سرتاسر دنیا افزایش می یابد^[۲۳۷]. شکل رایج تر استفاده از قانون تاکتیکی، به کار بردن آن در یک جنگ نامتقارن است، که هدف اصلی آن نشان دادن طرف دیگر جنگ به عنوان یک گزینه نظامی متخاصم به قلمرو سرزمینی و عدم رعایت اصول کاربردی در قوانین مخاصمات مسلحانه بین المللی می باشد. قانون تاکتیکی که می توان از آن به طور وسیع علیه آمریکا استفاده نمود، مبنی بر عدم رعایت قواعد کاربردی مخاصمات مسلحانه بین المللی توسط این کشوراست. این عدم رعایت قوانین شامل حمله نظامی به اشخاص، هدف حمله قرار دادن شهروندان غیر نظامی و به طور کلی عدم رعایت قوانین بین المللی و عرف موجود در جامعه بین المللی زمانی به وقوع می پیوندد که طرف دیگر جنگ از موارد ذکر شده، بر خلاف قوانین بین المللی، استفاده نظامی به عمل آورده و به طور کلی هدف از انجام این اعمال، به تصویر کشیدن عملکردآمریکا، در رسانه های بین المللی به عنوان کشوری متخاصم و متجاوز است^[۲۳۸].در این حالت آمریکا بر روی دو اصل مهم قواعد کاربردی مخاصمات مسلحانه بین المللی، یعنی اصل تناسب و لزوم تکیه می کند^[۲۳۹]. با این وجود، آمریکا به سختی می تواند در سطح بین المللی به مباحث قانونی ذکر شده استناد نماید^[۲۴۰]. پس از بررسی قانون تاکتیکی، به بررسی قانون استراتژیک پرداخته می شود که می تواند بیش ترین خطر را برای آمریکا و همچنین بزرگترین حامی منافع این کشور باشد.

۲ – ۳ – ۴ – قانون استراتژیک

قانون استراتژیک عبارت است از به کارگیری توان نظامی با استناد به قوانین موجود^[۲۴۱]، به طور موثر این قانون می تواند به کارگیری نیروی نظامی توسط دولت ها را به قوانین بین المللی پیوند داده و راه های استفاده از آن قدرت را نیز محدود نماید^[۲۴۲]. قانون استراتژیک وسیله ای برای جنگ است، که می تواند مورد استفاده دو گانه مثبت و منفی قرار بگیرد. همانند دیگر ابزار جنگ، طبیعت استفاده از آن متعلق به دولت هایی است که آن را به کار می گیرند. اگر چه برخی معتقدند که حقوق بین الملل یک” خیال پر گزند”است، ولی واضح است که حقوق بین الملل در حقیقت وجود داشته و آمریکا به وسیله آن محدود شده است^[۲۴۳]. علاوه بر این، وجود حقوق بین المللی نه تنها آمریکا، بلکه دیگر کشورها را نیز محدود می کند و این قانون می تواند به گونه ای که حامی جامعه بین المللی و ملت ها باشد شکل بگیرد.^.
در حال حاضر، آمریکا در تلاش برای قانونی کردن فعالیت هایی فضایی خود در فضای کیهانی، جهت افزایش امنیت و منافع ملی خود است. امروزه بیشتر کارشناسان در این زمینه، مخالف آزادی عمل آمریکا در فضا هستند^[۲۴۴].

۴ – ۴ – حاکمیت فضا

اهمیت و ارزش استفاده از فضای کیهانی، هما نطور که در معاهده فضا بیان شده است، مربوط به کاربری متعدد فضا است^[۲۴۵]. با توجه به روند رو به رشد فن آوری فضایی، وابستگی جهانی به سیستم هایی بر پایه فضا^[۲۴۶] به روشنی قابل درک است، با این وجود هیچ یک از کاربری های فضای، بدون دست یابی به آن امکان پذیر نخواهد بود.
آمریکا به گونه ای از شکل گیری مفهوم حاکمیت در فضا به دو دلیل عمده به نفع خود حمایت میکند: نخست، به دلیل اهمیت فزاینده سیستم های فضایی در امنیت ملی این کشور^[۲۴۷]، دوم، داشتن دارایی های بسیار در فضا. بی شک مفهوم حاکمیت در فضا، مغایر قوانین بین المللی خواهد بود^[۲۴۸].
علیرغم این واقعیت، آمریکا بر این عقیده است که به کار گیری یک ساخت تعریفی مناسب برای حاکمیت فضا، منافع جهان و همچنین منافع آمریکا را بهتر تامین می کند.

۵ – ۴ – امنیت خطوط فضایی ارتباطی

خطوط ارتباطی سنتی[راه های زمینی، دریای و هوایی]به عنوان مسیرهای که برای انتقال کالا، مسافران و تجارت مورد استفاده قرار می گیرند، به خوبی درک شده اند در حالیکه خطوط ارتباطی در فضا، که خطوط ارتباطی نظامی نیز نامیده می شوند هنوز به درستی درک نشده اند. این خطوط به منظور جابجایی مواد مورد نیاز، پرسنل، انتقال الکترو مغناطیسی و حتی در جابجایی نظامی به وسیله دولت ها مورد استفاده قرار می گیرند^[۲۴۹]. و ابزار دست یابی به این خطوط ماهواره ها، پایگاه های ارسال و … می باشند^[۲۵۰]. از سوی دیگر، حفظ این خطوط ارتباطی اساسا حایز اهمیت است زیرا بدون دسترسی به آنها، کاربری فضا غیر ممکن است^[۲۵۱]. بنابراین هدف نخست دراستفاده از فضا، حفظ امنیت خطوط ارتباطی است. تهدید جدی این خطوط هنگامی اتفاق می افتد که خطوط ارتباطی فضایی کشورها با یکدیگر اشتراک داشته باشند، به خصوص در زمانی که این اشتراک بین کشورهای در حال ستیز یا رقابت باشد. یکی از نگرانی های عمده آمریکا نیز بر این موضوع است و این کشور در تلاش است با اعمال حاکمیت در فضا، امنیت ارتباطی خطوط فضایی خود را بیش از پیش تامین نماید.^.

۶ – ۴ – اعمال حاکمیت در فضا توسط آمریکا

به طور بالقوه استفاده از واژه حاکمیت به عنوان یک استراتژی جهت استیلا بر قسمتی از جهان هستی^[۲۵۲]، در جامعه بین المللی جدال بر انگیز است. بر اساس سیاست اخیر آمریکا و با توجه به این موضوع که دوره ابر قدرت بودن آمریکا ممکن است به زودی به پایان رسیده و یک سیستم بین المللی جدید توسعه یافته که در آن دولت هایی با قدرت کنونی آمریکا شکل گرفته و به نوعی منافع این کشور به خطر بیفتد، لذا صنعتی کردن یک تعریف مناسب از حاکمیت در فضا به نفع این کشور خواهد بود. هنگام شکل گیری فزاینده قدرت های مستقل سیاسی، اقتصادی و نظامی دست یابی به قانونی بودن هر عمل از سوی آمریکا، شرط لازم استراتژی موفق این کشور در جامعه بین المللی است. بی شک قانون تنها راه دست یابی آمریکا به حاکمیت در فضا و سلطه این کشور بر بازیگران بین المللی[دولت ها و سازمان های بین المللی]است. آمریکا برای دست یابی به قوانین بین المللی نیازمند است و می باید این حاکمیت را مطابق قوانین بین المللی کسب و اعمال نماید. برای درک صحیح حاکمیت در فضا نیاز است که بین حاکمیت طبیعی و عملی در این قلمرو تفاوت قائل شویم.

۱ – ۶ – ۴ – حاکمیت طبیعی

برای تحلیل مفهوم طبیعی حاکمیت، در ابتدا باید ارزیابی درست و کاملی از واژه “کنترل” در تمامی ابعاد و همچنین در زمان جنگ و صلح داشته باشیم. قانونی بودن یک عمل به معنای مطابقت کامل آن عمل با قوانین بین المللی می باشد. برخی از تعاریف حاکمیت طبیعی، به داشتن اقتدار، در دسترس بودن و …اشاره می کنند^[۲۵۳]. چنین تعاریفی مفاهیم مالکیت یا حق حاکمیت را مورد حمایت قرار می دهند. با این وجود طبیعت اصلی در فضا به این معنا است که کشوری بر آن تسلط نداشته باشد. معاهده فضا [۱۹۶۷] که فرمان کبیر فضا نامیده شده است، و منبع قانونی تمامی مقررات مربوط به فضا است^[۲۵۴]، به صراحت بیان کرده که فضای خارجی از جمله ماه و سایر اجرام آسمانی، موضوع تخصیص ملی قرار نمی گیرند^[۲۵۵]. از این رو، واضح است که “حکومت کردن “یا” تسلط یافتن” دلالت برغیر قانونی بودن اعمال حاکمیت در فضا دارد. مشابها در” دسترس بودن” نیز بر حاکمیت یا مالکیت دلالت داشته و این تعابیر نیز رد می شوند. به نوعی شاید بتوان حاکمیت طبیعی فضا را کنترل مقتدرانه آن دانست. واژه” مقتدرانه”، به معنا به کارگیری چندین اصل قانونی و واژه” کنترل “به معنای اعمال قدرت یا حکومت کردن است، بنابرین می توان نتیجه گرفت که حاکمیت طبیعی فضا مجموعه قوانینی است که دولت ها در استفاده و بهره برداری از فضا می بایست رعایت نمایند.
در سال ۱۹۶۰، جان کب کوپر، در یک سخنرانی در دنشگاه لندن، بیانیه جالبی در مورد قوانین حاکم در فضا، با استناد به قوانین حاکم در دریاها بیان نمود:
“دولت ها در زمان صلح، حقوق یکسان در استفاده و بهره برداری از اقیا نوس ها دارند، اقیانوس ها میراث مشترک بشریت بوده و هیچ دولتی نمی تواند امتیاز ویژه برای خود در نظر بگیرد. کشتی ها در عبور و مرور از اقیانوس ها از حقوق غیر قابل انکاری برخوردارند ولی چنانچه تجارت غیر قانونی و مغایر با حقوق بین الملل انجام دهند بر طبق قوانین حقوق بین الملل، مسوول اعمال خود می باشند^[۲۵۶]. این مفهوم در ماده دوم معاهده نیز وجود دارد:
فضای خارجی از جمله ماه وسایر اجرام آسمانی، می بایست جهت اکتشاف و بهره برداری، بدون هیچ گونه تبعیض در هر نوع و نژاد و بر اساس مساوات و مطابق قوانین بین المللی، برای تمام دولت ها آزاد باشد^[۲۵۷]. تعهد این امر که دولت ها، مکلف به رعایت اصل تساوی در بهره برداری و اکتشاف از فضا می باشند نشان می دهد که علیرغم فقدان برخی قوانین بین المللی لازم در فضا، هیچ دولتی حق اعمال سلطه قانونی بر دیگر کشورها را دارا نمی باشد، از این رو تعریف طبیعی حاکمیت فضا، در آزمایش قانونی بودن با شکست مواجه می شود .

۲ – ۶ – ۴ – حاکمیت عملی بر فضا

حاکمیت عملی بر فضا، این گونه تعریف می شود: حاکمیتی که از طریق استفاده نیروی نظامی به دست آمده و حفظ می گردد و در اصطلاح ” کنترل فضا ” نامیده می شود. با این حال حاکمیت فضا چیزی فراتر از کنترل فضاست. وزارت دفاع آمریکا کنترل فضایی را این چنین تعریف کرده: درگیری، حمایت و کمک به آن، جهت آزادی عمل آمریکا و متحدان آن در فضا، که با اعمال این کنترل آزادی عمل دشمن در فضا ازبین می رود. شکست در بیان یک تعریف مناسب ازحاکمیت در فضا، این باور غلط را به وجود می آورد که حاکمیت در فضا برابر با استیلای آن است. از یک نقطه نظر نظامی زیرکانه، فضا به عنوان زمین مرتفع قلمداد می شود^[۲۵۸]. مرتفع ترین زمین در یک عملیات نظامی، همیشه به عنوان مطلوب ترین موقعیت در نظر گرفته می شود، زیرا فواید نظامی بسیاری را به همراه خواهد داشت^[۲۵۹]. این فواید شامل حاکمیت بهتر بر محیط اطراف، یک موقعیت دفاعی امن تر و … می باشد^[۲۶۰]. و چنین فوایدی به یقین در زمان بروز مخاصمات مسلحانه بین المللی، بسیار با ارزش خواهند بود. هم اکنون در آمریکا عده ای جهت تسط کامل این کشور بر فضا، سه گام را پیشنهاد می کنند: اول خروج و عقب نشینی این کشور از تمام معاهده های مربوط به فضا، دوم، به دست گرفتن کنترل کامل زمین و سوم ایجاد یک آژانس فضایی ملی جهت قانونی کردن تمام فعالیت های آمریکا در فضا. این سه گام تسلط کامل آمریکا بر فضا را فراهم خواهند کرد^[۲۶۱]. واضح است که حاکمیت موثر آمریکا بر فضا سبب از بین رفتن قوانین بین المللی حاکم بر فضاست. به طور مشابه همانند کنترل فضا، حاکمیت مثبت به معنای اطمینان از دسترسی به فضا و حاکمیت منفی، عدم دستیابی به فضا خواهد بود^[۲۶۲]. در حال حاضر حاکمیت مثبت و منفی به گونه ای جدا نشدنی به هم متصل شده و هر دو به دنبال آزادی عمل و دسترسی و حفظ امنیت آمریکا در فضای کیهانی هستند. بر اساس این نظریه، هنگامی که حاکمیت مثبت توسط دولت ها به چالش می افتد، حاکمیت منفی به عنوان جزء جدانشدنی حاکمیت فضا قلمداد می شود .