۴

۰٫۰۱۸

فرض عدم تساوی واریانس دو جامعه

۲٫۷۶۶

۳٫۰۷۷

۰٫۰۲۵

نسبت واریانس دو گروه دارای توزیع F(فیشر) هستند و فرض صفر این آزمون بیان می‌کند که نسبت واریانس جامعه اول به جامعه دوم برابر یک است ( ). بنابر نتایج جدول شماره ۴-۲۰، فرض صفر آزمون فیشر(F) مبنی بر برابری واریانس‌ها با میزان آماره ۲٫۱۶۴ و احتمال معناداری ۰٫۲۱۵ پذیرفته می‌شود لذا آماره t در سطر اول با فرض برابری واریانس‌ها محاسبه می‌شود. درجه آزادی آماره t در حالت برابری واریانس‌ها برابر با مجموع مشاهدات دو گروه منهای ۲ است(n1+n2-2=3+3-2).
بر اساس نتایج جدول شماره ۴-۲۰ ، در حالت واریانس‌های مساوی، سطح معناداری آماره t با مقدار ۰٫۰۱۸ زیر ۵% است و لذا نتیجه می‌شود که، بین ضرایب در دو گروه کنترل و تجدید ارائه اختلاف معنادار وجود دارد.
هم‌چنین در حالت عدم تساوی واریانس‌ها نیز سطح معناداری آماره t با مقدار ۰٫۰۲۵ زیر ۵% است و در این حالت نیز عدم برابری ضرایب در دو گروه پذیرفته می‌شود.
خلاصه فصل:
در این فصل با توجه به مطالب ارائه شده در فصل‌های قبل به بررسی و تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق پرداخته شد. پس از ارائه آمارتوصیفی داده‌ها و تفسیر آن، تجزیه و تحلیل فرضیات تحقیق با توجه به روش‌های آماری ارائه‌ شده در فصل سوم مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بیانگر تاثیر ارائه مجدد صورتهای مالی بر کاهش بیشتر رشد تامین مالی خارجی شرکتهای تجدید ارائه شده در مقایسه با شرکتهای گروه کنترل(فاقد تجدید ارائه) و همچنین کاهش بیشتر رشد تامین مالی خارجی شرکتهای تجدید ارائه شده ناشی از تخلفات مالی در مقایسه با سایر شرکتهای تجدید ارائه شده می باشد.
مقدمه:
ارائه مجدد صورتهای مالی برای بازار حاوی اطلاعات جدیدی است. از دیدگاه سرمایه گذاران اخبار ارائه مجدد صورتهای مالی فقط بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته نیست، بلکه نوعی پیش بینی مشکلات آتی برای شرکت و مدیریت آن نیز محسوب میشود و موجب سلب اطمینان سرمایه گذاران نسبت به اعتبار و شایستگی مدیریت و کاهش کیفیت سودهای گزارش شده می گردد. در حقیقت صورتهای مالی تجدید ارائه شده به صورت شفاف و صریح، پیام و علائمی پیرامون قابل اتکاء نبودن صورتهای مالی دوره های گذشته و کیفیت پایین آنها ارائه می نماید. بنابراین متعاقب ارائه مجدد، انتظارات سرمایه گذاران در ارتباط با جریان های نقدی آتی و نرخ بازده مورد انتظار آنها تغییر می یابد.(ژیا ، ۲۰۰۶) پژوهش حاضر به بررسی تاثیر ارائه مجدد صورتهای مالی بر رشد شرکت پرداخته است. در فصل دوم این تحقیق به بررسی مبانی نظری و ادبیات موضوع و موضوعات مرتبط در این حوزه پرداخته شد. در فصل سوم جامعه آماری و همچنین متغیرهای مورد استفاده و نحوه محاسبه آن ها و روش های آماری بکارگرفته شده دراین پژوهش به تفضیل بیان شد. و فصل چهارم به نتیجه آزمون موجود در مسیر انجام تحقیق و تجزیه و تحلیل آن ها اختصاص یافت. در این فصل نیز قصد داریم نتایج فرضیه ها و تحقیقات مشابه داخلی و خارجی با موضوع این تحقیق را که دارای نتایج موافق و مخالف با یافته های ما می باشد به صورت تطبیقی ارائه نماییم.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

خلاصه موضوع:
آیا ارائه مجدد صورتهای مالی دارای اهمیت است؟ در پژوهش حاضر، محقق برای پاسخ به این سوال به بررسی تاثیر ارائه مجدد بر رشد شرکت پرداخته است. همانطور که در فصل دوم بیان شد، هنگامی که شرکتی صورتهای مالی خود را تجدید ارائه می کند، می پذیرد که اشتباه با اهمیت یا رویه ای نادرست در صورت های مالی دوره یا دوره های گذشته خود داشته است لذا، تعدیلات سنواتی به معنی عدم قابلیت اتکای کافی صورتهای مالی دوره یا دوره های گذشته است. بطور کلی عکس العمل استفاده کنندگان صورتهای مالی نسبت به این موضوع منفی است. تحقیقات نشان داده است شرکت هایی که اقدام به تجدید ارائه صورت های مالی می کنند، بلافاصله پس از تجدید ارائه صورتهای مالی متحمل هزینه های سنگینی می شوند. در حمایت از این بحث دو استدلال مطرح است. استدلال اول بیانگر این است که ارائه مجدد به رابطه قراردادی بین شرکت و طرفین خارج از شرکت از جمله: مشتریان ، تأمین کنندگان و … لطمه وارد میکند که این مسئله موجب کاهش جریان های نقدی شرکت و همچنین مانع توانایی آن جهت انجام سرمایه گذاری های بالقوه سودآور میشود. استدلال دوم این است که ارائه مجدد با ایجاد نوعی عدم اطمینان، توانایی شرکت را جهت کسب هزینه های پایین تر تامین مالی خارجی محدود کرده و از این طریق موجب کاهش رشد شرکت می شود. در این تحقیق به بررسی اثرات ارائه مجدد حسابداری بر رشد شرکت و اجزای آن شامل رشد تأمین مالی داخلی و خارجی پرداخته شده است. با توجه به مطالب ذکر شده و در جهت حصول به اهداف تحقیق، دو فرضیه به شرح زیر تدوین شده است:
فرضیه اول : نرخ رشد تامین مالی خارجی در شرکتهایی که صورتهای مالی را تجدید ارائه می کنند، در مقایسه با شرکتهایی که تجدید ارائه نداشته اند، در یک دوره زمانی یکسان کمتر است.
فرضیه دوم : نرخ رشد تامین مالی خارجی در شرکتهایی که به علت وجود تخلفات مالی، صورتهای مالی را تجدید ارائه می کنند، در مقایسه با شرکتهایی که ارائه مجدد را به دلایلی غیر از تخلفات مالی انجام داده اند، کمتر می باشد.
نتایج تحقیق:
نتایج آزمون های آماری فرضیه های پژوهش که در فصل چهارم به تفصیل به آن پرداختیم، به شرح زیر است:
نتایج حاصل از آزمون های آماری فرضیه اول پژوهش
در فصل چهارم نتایج آماری آزمون فرضیه اول تحقیق(برازش مدل اول)، نشان داد که نرخ رشد فروش شرکت ها بطور کلی بعد از وقوع ارائه مجدد در صورتهای مالی به میزان بسیار کمی کاهش می یابد. البته محقق انتظار داشت که تاثیر ارائه مجدد بر کاهش رشد کلی فروش شرکتها همچون تحقیق آلبرینگ وهمکارانش(۲۰۱۳) با اهمیت و بزرگ باشد، ولی از آنجا که در بازار مالی ایران صورتهای مالی شرکتها غالبا همراه با تجدید ارائه منتشر میشوند لذا وجود ارائه مجدد در صورتهای مالی امری عادی محسوب میشود و بدین سبب تاثیر گذاری مورد نظر را ندارد.
همچنین با توجه به اینکه در این تحقیق نرخ رشد شرکتها را به دو جزء نرخ رشد تامین مالی خارجی و نرخ رشد تامین مالی داخلی تقسیم نمودیم، نتایج حاصل از برازش مدل اول تحقیق نشان داد که کاهش رخ داده در رشد شرکت پس از ارائه مجدد صورتهای مالی بیشتر به دلیل کاهش در معیارهای رشد تامین مالی خارجی شرکت می باشد.
در ادامه با توجه به جداول ۴-۳ و ۴-۴ فصل چهارم، که مقدار محاسبه شده برای معیارهای رشد تامین مالی خارجی را به ترتیب برای شرکتهای تجدید ارائه شده و شرکتهای گروه کنترل(تجدید ارائه نشده) نشان میدهد، نتیجه گرفتیم که نرخ رشد تامین مالی خارجی در شرکتهای تجدید ارائه شده نسبت به شرکتهای گروه کنترل، کاهش بیشتری داشته است و در نتیجه فرضیه اول تحقیق رد نمی شود.
نتایج حاصل از آزمون های آماری فرضیه دوم پژوهش
فرضیه دوم تحقیق بر مبنای این سوال مطرح شده است که آیا ارائه مجدد ناشی از تخلفات مالی، رشد تامین مالی خارجی شرکتها را بیشتر کاهش میدهد یا ارائه مجدد ناشی از سایر عوامل ؟ با توجه به اینکه مقدار متغیر POST*FRAUD در ارتباط با معیارهای رشد تامین مالی خارجی شرکت، منفی و برجسته تر از مقدار متغیر POST*NON-FRAUD است میتوان نتیجه گرفت که نرخ رشد تامین مالی خارجی در شرکتهایی که به علت وجود تخلفات مالی، صورتهای مالی را تجدید ارائه می کنند، در مقایسه با شرکتهایی که ارائه مجدد را به دلایلی
غیر از تخلفات مالی انجام داده اند، کمتر می باشد و نهایتا فرضیه دوم رد نمی شود.
بحث و بررسی تطبیقی یافته های تحقیق:
در این تحقیق به بررسی تاثیر ارائه مجدد صورتهای مالی بر رشد شرکت بطور کلی و اجزای آن شامل رشد تامین مالی داخلی و خارجی پرداخته شد و مشخص گردید که ارائه مجدد حسابداری در ایران، تاثیر منفی و کم اهمیتی بر نرخ رشد شرکتها دارد که این اثر در رابطه با نرخ رشد تامین مالی خارجی شرکتها برجسته تر از نرخ رشد تامین مالی داخلی آنها است. با توجه به این نتایج می توان گفت ارائه مجدد با ایجاد یک عدم اطمینان از چشم انداز آتی شرکت، مانع از توانایی شرکت جهت تامین مالی خارجی با هزینه ی کمتر می گردد و بدین صورت سطح منابع نقدی شرکت برای اتخاذ پروژه های سرمایه گذاری سودآور کاهش می یابد که این امر موجب کاهش در رشد شرکت می گردد. همچنین نتایج تحقیق نشان داد شرکتهایی که ارائه مجدد ناشی از تخلفات مالی دارند نسبت به شرکتهای تجدید ارائه شده ی ناشی از سایر عوامل، با کاهش بیشتری در نرخ رشد تامین مالی خارجی خود مواجه هستند. این یافته ها بیانگر این موضوع هستند که شرکتهای دارای تخلفات مالی، بزرگترین اثر تنبیهی را بر روی نرخ رشد تامین مالی خارجی خود تجربه می کنند و به همین ترتیب شرکتهای تجدید ارائه شده بدلیل خطای حسابداری نیز نسبت به شرکتهای فاقد تجدید ارائه، با کاهش بیشتر در نرخ رشد تامین مالی خارجی خود تنبیه میشوند.
نتایج تحقیق حاضر با یافته های تحقیق آلبرینگ و همکارانش (۲۰۱۳) کاملا منطبق می باشد. افراد دیگری نیز در سراسر دنیا به مطالعه و تحقیق در زمینه ارائه مجدد حسابداری و تاثیر آن بر عوامل گوناگون پرداخته اند که با توجه به ادبیات تحقیق، نتایج حاصل از تحقیق برخی از آنها بدین شرح می باشد:
نتایج تحقیق ویدمن و هندریکسن(۲۰۱۰) در رابطه با تجدید ارائه صورتهای مالی و کیفیت اقلام تعهدی مبین بهبود کیفیت اقلام تعهدی طی دوره های پس از تجدید ارائه صورتهای مالی می باشد. بابر و همکارانش (۲۰۰۸) به بررسی رابطه بین ارائه مجدد حسابداری و ویژگی های حاکمیت شرکتی پرداختند و دریافتند که به احتمال زیاد اشتباهات صورتهای مالی برای شرکتهایی که حاکمیت خارجی در آنها ضعیف است نسبت به شرکتهایی که حاکمیت خارجی درآنها قوی است، بیشتر است. کراوت و شولین (۲۰۰۹) رابطه بین تجدید ارائه صورتهای مالی و ریسک اطلاعاتی را مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گرفتند که میزان افزایش ریسک اطلاعاتی ناشی از تجدید ارائه صورتهای مالی به دفعات، علت و منشا تجدید ارائه کننده (شرکت، بورس، حسابرس) بستگی دارد. نیکبخت و رفیعی (۱۳۹۱) در طی تحقیق خود جهت یافتن الگوی عوامل موثر بر تجدید ارائه صورتهای مالی در ایران، با ۵۰ نفر از خبرگان حسابداری مصاحبه نموده و در نهایت بیان داشتند که سودآوری، اهرم مالی، طول دوره تصدی مدیریت، تغییر مدیریت، تغییر حسابرس و اندازه موسسه حسابرسی بر وقوع تجدید ارائه صورتهای مالی موثر است.
موانع و محدودیتهای تحقیق:
در هر پژوهش عواملی بطور آشکار یا پنهان موجب کاهش اثربخشی تحقیق و کسب نتایج مناسب می گردد. در این تحقیق نیز عوامل و متغیرهایی وجود داشتند که ممکن است نتایج تحقیق را دستخوش تغییراتی نمایند. از جمله این محدودیتها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
برای انجام تحقیق حاضر و انتخاب نمونه ی شرکتهای تجدید ارائه شده، محقق نیاز به اطلاعات شرکتهایی داشت که در طول دوره فعالیت خود فقط یکبار صورتهای مالی شان را تجدید ارائه کرده اند تا بتوان تاثیر واقعی ارائه مجدد را بر رشد شرکتها بررسی کرد. اما از آنجا که در ایران تقریبا اکثر شرکتها صورتهای مالی خود را هر ساله همراه با تجدید ارائه منتشر میکنند، محقق ناچار به انتخاب نمونه از میان شرکتهای موجود است، لذا این موضوع میتواند اثر بخشی نتایج تحقیق را تحت تاثیر قرار دهد.
همچنین برای انتخاب و جمع آوری نمونه شرکتهای گروه کنترل (شرکتهای تجدید ارائه نشده) نیاز به اطلاعات شرکتهایی داشتیم که در طول دوره فعالیت خود، اصلا صورتهای مالی تجدید ارائه شده نداشته باشند و از آنجایی که در ایران تقریبا انتخاب شرکتهایی با این ویژگی غیر ممکن است، به ناچار شرکتهایی را که در یک دوره مالی تجدید ارئه نداشته اند را انتخاب نمودیم، لذا این موضوع هم می تواند بر اثربخشی نتایج تحقیق تاثیر منفی داشته باشد.
پیشنهادها
پیشنهاد هایی بر اساس نتایج تحقیق
با توجه به تعداد زیاد تجدید ارائه صورتهای مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و تاثیر نامطلوب آن بر رشد شرکتها، پیشنهاد می شود که نهادهای نظارتی همانند سازمان بورس اوراق بهادار با وضع مقررات محدودکننده از ادامه این روند جلوگیری کنند.
الزام بررسی کنترل های داخلی توسط مدیران و حسابرسان شرکت های تجدید ارائه کننده به منظور شناسایی اشتباهات رخ داده در سیستم گزارشگری مالی و اطلاع آنها در دوره وقوع و نیز پیش گیری از وقوع دوباره تجدید ارائه صورتهای مالی درآینده.
پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی
با توجه به نتایج و یافته های حاصل از این پژوهش، انجام تحقیقات در زمینه موارد زیر ضروری و مفید است:
بررسی تاثیر ارائه مجدد صورتهای مالی بطور اخص بر رشد تامین مالی داخلی شرکتها
تاثیر ارائه مجدد صورتهای مالی بر شرکتهای مشابه در هر صنعت
تحقیق با در نظر گرفتن اطلاعات شرکتهای خارج از بورس صورت گیرد تا نتایج قابلیت تعمیم بیشتری داشته باشند.
منابع :

• آذر، عادل و منصور مومنی (۱۳۸۹). «آمار و کاربرد آن در مدیریت»، جلد اول، چاپ چهاردهم، انتشارات سمت، تهران.

جدیدیها، نهضت (جدیدیه )، جنبش اصلاح طلبی فرهنگی ـ آموزشی و سیاسی در مناطق مسلمان نشین روسیهی تزاری، شامل تاتارستان، آسیای مرکزی و قفقاز. تا اواخر قرن نوزدهم، مکتب ها، یعنی مدارس ابتدایی، در جهان اسلام و از آن جمله در مناطق مسلمان نشین روسیه عهدهدار مرحلهی نخست امر تعلیم و تربیت بودند و در آن ها خواندن و نوشتن، روخوانی قرآن، از برخوانی برخی سوره ها و مقدمات علوم دینی تدریس می شد.^[۷۷]
در برابر شیوهی سنّتی آموزش، که «اصول قدیم » نامیده می شود روشنفکران نوجو و غربگرای مسلمان روسیه، که شیوهی مذکور را پاسخگوی نیازهای جوامع رو به تحول خود نمی دانستند، از شیوهی دیگری به نام «اصول جدید»، که برگرفته از نظام آموزش و پرورش غربی بود، هواداری می کردند. هواداران شیوهی اخیر را «جدیدچی »، «جدیدیست »، «جدید» و این شیوه را «جدیدچی لیک »، «جدیدیسم » یا «جدیدیه » می نامند. چنانکه در آسیای مرکزی آنان خود را «ترقی خواهان »، «ترقی پروران » و «اصلاحاتچیان ». پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه هم، به مناسبت فعالیت های سیاسی، «جوان بخارائیان » (بخاراییان جوان ) و «حریت طلبان » و «انقلابچیان » نامیده می شدند.^[۷۸] اما این جنبش، ریشه در ادوار پیش از پیدا شدن این نام ها داشت و اصلاحات آموزشی، مرحلهی آغاز جنبشی بود که بعدها دارای ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شایان توجهی شد.
استیلای دولت روسیه بر سرزمین های مسلمان نشین با تصرف خان نشین قازان، از بقایای دولت اردوی زرین در اواسط سدهی دهم / شانزدهم آغاز شد و از آن پس در جهت مسیر رود ولگا به سوی خزر و اورال توسعه یافت. در اواخر قرن هجدهم، کریمه و در پی آن بخش اعظم قفقاز در نیمهی اول قرن نوزدهم و آسیای مرکزی ــ مشتمل بر اراضی جمهوری های امروزی ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان ــ از نیمهی دوم قرن نوزدهم، به تدریج به تصرف دولت مذکور در آمدند. همچنان که استیلای روسیه بر سرزمین های مذکور از غرب به سوی شرق گسترش یافت، زمینهی پیدایش جدیدیها نیز نخست در غرب فراهم آمد و سپس به شرق راه یافت. تاتارهای حوضهی ولگا، که شهر قازان مرکزشان بود، از نظر اقتصادی و فرهنگی پیشرفته تر از مسلمانان مناطق دیگر روسیه بودند و همین، زمینه ساز پیشاهنگی ایشان در جریان تجددخواهی بود. تاتارهای کریمه که از زمان تسلط روسیه در ۱۱۹۷/۱۷۸۳ بر آنجا، تحت انواع فشارهای استیلاگرانه قرار داشتند، در طی حدود یک سده بیش از یک میلیون نفر از آنان وادار به مهاجرت به عثمانی شده بودند و بسیاری از مساجد و مدارسشان تخریب شده بود و جریان روسی و مسیحی کردن در آنجا هم اعمال می شد. فشارهای مورد بحث خواه ناخواه واکنش هایی را نیز در جامعهی تاتارهای کریمه در پی داشت.^[۷۹]
ترویج آموزش و پرورش جدید در شهری چون قازان، که دژ مقاومت تاتارهای مسلمان در برابر جریان مسیحی و روسی شدنشان به شمار می رفت، از جلوه های واکنش آنان در دفاع از هویت دینی و قومیشان بود.^[۸۰] یک نهضت فکری در قازان شکل گرفت که از لزوم نگرشی نو به زندگی و «عصری » شدن برای رهایی از قیمومت جانبداری میکرد. عبدالناصر کورساوی، از علمای نواندیش تاتار، آغازگر اصلی این نهضت بود. وی در کتاب خود، الارشادللعباد، که به عربی نوشته شده است، با دفاع از آزادی اندیشه به نقد دنباله روی از گذشتگان پرداخت و از لزوم باز بودن باب اجتهاد دفاع می کرد. شهاب الدین مرجانی^[۸۱] عالم کلامی و مورخ، معلم مدرسهی تربیت معلم روس ـ تاتار و گیمنازیومِ (دبیرستان ) قازان (گشوده شده در ۱۱۷۱/۱۷۵۸) و مرتبط با استادان دانشگاه قازان (گشوده شده در ۱۲۱۹/۱۸۰۴)، دوام بخش راه کورساوی به شمار می رفت. وی، ضمن تقویت شعور تاریخی در تاتارها، با آثار تاریخی خود، نظریات خویش را در بارهی تعلیم و تربیت در مدرسهای که در قازان تأسیس کرد، اعمال می نمود.^[۸۲] جریان اصلاحگری دینی رواج یافته در پرتو تلاش های آنان، نسل جوان را به ضرورت اجرای «اصول جدید» برای اصلاح مدارس متقاعد کرد. گاسپرینسکی، بنیانگذار اصلی جدیدیها، از خدمات و آثار مرجانی بارها در ترجمان تقدیر کرده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نهضت جدیدیها در آسیای مرکزی؛ در حالی که جنبش جدیدیها در قازان و کریمه و قفقاز، که از نظر صنعتی و تجارت و شهرنشینی از پیشرفت نسبی برخوردار بودند، زمینهی مساعدی برای توسعه یافت، آسیای مرکزی، که از نظر اقتصادی عقب مانده تر از مناطق مذکور بود، تا مدت ها به این جنبش بی اعتنا ماند. از نخستین دهه های قرن چهاردهم (سال های پایانی واپسین دههی قرن نوزدهم و از نخستین سال های قرن بیستم )، با وجود مقاومت سنّت گرایان مورد حمایت امیران، جنبش جدیدیها، اگرچه به صورت محدود، در آسیای مرکزی رو به توسعه نهاد. در آسیای مرکزی رهبران مهم جدیدیها عبارت بودند از: احمد دانش، محمود خواجه بهبودی، عبدالرئوف فطرت، منوّر قاری.^[۸۳]
در دهه های پایانی قرن نوزدهم، در آسیای مرکزی هم، مانند تاتارستان و قفقاز، سه نوع مدرسه وجود داشت: مدارس روسی یا رسمی که مجری سیاست دولت در جهت روسی گردانی بودند، نخستین مدرسه از این نوع در ۱۲۸۷/۱۸۷۰ در سمرقند تأسیس گردید و فقط شمار کمی از کودکان طبقات بالای جوامع مسلمان به این مدارس جذب شدند؛ مدارس سنّتی مستقل، که شمارشان بسیار زیاد بود و مدارس دو زبانه، که نخستین بار در دههی ۱۸۷۰ در منطقهی ولگا و سپس در مناطق تاتارنشین دیگر و نیز در قفقاز گشایش یافتند و مدارس روس ـ تاتار نامیده می شدند، و در آسیای مرکزی به مدارس روس ـ محلی معروف شدند. در چنین مدارسی تعلیم و تربیت روسی و سنّتی مسلمانان توأم بود. نخستین مدرسه از این نوع در صفر ۱۳۰۲/ دسامبر ۱۸۸۴ در تاشکند گشوده شد.^[۸۴]
نخستین بنیانگذاران مدارس اصول جدیدی در آسیای مرکزی، تاتارهای مهاجر بودند. در واپسین دههی قرن نوزدهم، مدارس جدیدی در خوقند، اندیجان، سمرقند، تاشکند، قرقیزستان توسط رهبران نهضت از جمله گاسپرینسکی و منور قاری تأسیس شدند. ^[۸۵] اگرچه مقامات روسی در آسیای مرکزی، مدارس جدید را، که مروج آزادی و پان ترکیسم به شمار می آمدند، به چشم دشمن روسیه می نگریستند و از تعلیم و تربیت سنّتی مدافع ارزش های محافظه کارانه جانبداری می کردند، اما مسأله در آن زمان در بخارا صورت دیگری داشت. مقامات روسی، چون علمای بخارا را متحجر افراطی می انگاشتند و هر اقدام و حرکت ضد روس را با همان برچسب محکوم می نمودند، بر آن بودند که مواضع افراطی آنان، مسلمانان را سرانجام بر ضدشان می شوراند و در نهایت به تضعیف حکومت امارت می انجامد. ازاین رو، در اوضاع خاص بخارا نه تنها با پیشرفت و توسعهی تعلیم و تربیت جدید مخالفتی نداشتند، بلکه حتی احتمالاً امیر را نیز تحت فشار قرار می دادند تا اجازهی تأسیس مدرسهی جدید را بدهد. در چنین اوضاعی، امیرعبدالاحد اجازهی تأسیس مدرسهی اصلاح شده را برای اتباع خود در شوال ۱۳۲۶/ اکتبر ۱۹۰۸ صادر کرد و مدرسه تأسیس گردید. در این مدرسه، به زبان فارسی تدریس می شد^[۸۶]. اما جناحی از علمای محافظه کار به مخالفت جدّی با مدرسهی مذکور پرداختند و تعلیم و تربیت جدید را مغایر شرع قلمداد کردند، تا جایی که سرانجام دستور بستن مدرسه صادر شد.^[۸۷]
در آسیای مرکزی، طبقهی علما و به طور کلی مدارس سنّتی، از خاستگاه های نخبگان جدیدی بودند. برای نمونه، محمود خواجه بهبودی، که پدر نهضت جدیدیهای ازبک به شمار می آید، مفتی بود. منوّر قاری، معروف به پدر جدیدان تاشکند نیز که شاید بتوان او را انتهای طیف محافظه کار جدیدیه به شمار آورد، اکثر همکاران نزدیک خود را از میان علما برگزیده بود. فطرت و عینی هم سال ها در مدارس قدیم تحصیل کرده بودند. سید احمد وصلی، با این که خود مدرّس مدارس سنّتی بود، اشعار فراوانی در هواداری از اصول جدید سروده است. این همه، حاکی از دشواری، بلکه ناممکن بودن ترسیم خط فاصلی قاطع بین علما و جدیدان است. بین علما همچنانکه اصول گرایان و قدیمی گرایان و متعصبان وجود داشتند، میانهروان و اصلاحگرایان نیز بودند. علمایی هم بودند که از گونهی دیگری از اصلاحات جانبداری می کردند، مانندِ عبدالقادر سیاح که از جهاتی با بسیاری از جدیدیها همانندیهایی داشت. ضمن ابراز خصومت با جدیدیها، برای اصلاح مدارس قدیمی پیشنهادهایی مطرح می ساخت.^[۸۸]
با بسته شدن مدرسهی میرزاعبدالواحد منظم، بلوایی که به بسته شدن مدرسهی جدیدی میرزاعبدالواحد و فرار او از بخارا و مخفی شدن صدرالدین عینی انجامید،^[۸۹] فعالان شرکت بخارای شریف و جمعی از معارف پروران بخارایی را بر آن داشت تا برای تعقیب مقاصد فرهنگی و سیاسی خود، به تشکیل یک جمعیت زیرزمینی همت گمارند. بدین ترتیب، «جمعیت تربیهی اطفال » در ذیقعدهی ۱۳۲۸/ دسامبر ۱۹۱۰ تشکیل گردید. تحت نفوذ این جمعیت، گروه های پراکندهی موجود نیز به تدریج متحد شدند. به زودی بین این جمعیت و جمعیت تعمیم معارف بخارا، که به همت مهاجران بخارایی در استانبول تشکیل شده بود، ارتباط برقرار شد. جمعیت اخیر ــ که شعبه هایی در بخارا و سمرقند داشت و در زمینهی تأسیس مدارس و تعمیم تعلیم و تربیت اصول جدیدی و انتشار مطبوعات و کتاب های درسی و ادبی و اخلاقی و اعزام دانشجویانی از بخارا و آسیای مرکزی به قفقاز، کریمه، قازان، روسیه و استانبول و یاری رسانی به آنان در جریان تحصیل کوشا بود ــ بنیانگذار شرکت بخارای شریف و نیز شعبهی علنی جمعیت تربیهی اطفال به شمار آمده است. علت وجودی جمعیت در نظامنامه اش، که در بر دارندهی وظایفی است، مستتر است. در حدود سه مورد از وظایف پنج گانهی مندرج در نظامنامه، دارای جنبهی فرهنگی است؛ بدین قرار:
۱) تعمیم تعلیم وتربیت ( جدید) بین مردم و به همین منظور، تأسیس مدارس و چاپخانه برای تهیهی کتاب. ۲) مبارزه با تحجر از طریق اصلاح مدارس قدیمی و روزآمدکردن اندیشه های مسلمانان. ۳) پایان دادن به دشمنی بین پیروان مذاهب و فرق مذهبی و رفع تعصب و تنگ نظری مقامات اهل سنّت در امارت.^[۹۰]
جدیدیها ــ که اسلام را جوهری پیوند بخش میان اقوام و مذاهب می دانستند و پایبندی به اسلام را برای بهره وری از فضیلت های سازندهی آن لازم می شمردند ــ بر آن بودند که باید با در نظر داشتن واقعیت های کنونی به دستاوردهای دانش و فنّاوری پیشرفته در انطباق با توصیه های اولیهی اسلام دست یافت. جدیدیها احساس می کردند که مسلمانان دستخوش جهل و انحراف از دین شده اند؛ زیرا، به قول فطرت، مردم «از حقیقت اسلام خبر ندارند و کسی را که یک آیهی قرآن و یک حدیث پیغمبر را به فکر و تأمل درست خوانده باشد و به این ها بفهماند، ندارند.» به نظر وی، ترقی اسلام در گذشته به برکت سعی و غیرت مسلمانان بوده و تنزل امروزی آن « بی غیرتی » مسلمانان است. فطرت، در اغلب آثارش موضع مسلمانی ترقی خواه و معارف گستر را داشت و در کنار آن منظومهی بلند مولود شریف یا خود مرآت خیرالبشر را در ستایش حضرت محمد صلی اللّه علیه وآله و سلم سرود.
پرهیز از تعصب و تنگ نظری از ویژگی های اخلاقی جدیدیها به شمار آمده است اما در نظر مخالفان آنان تمام تحصیل کردگان روسیه و استانبول و کسانی که زبان روسی می دانستند و آن هایی که روزنامه می خواندند یا کودکانشان را به مدارس جدید می فرستادند یا حتی کسانی که با این گونه افراد آمد و رفت می کردند، از جدیدیها به شمار می آمدند. بر اثر تحریکات آنان بود که فتوای «جدید کافر است » صادر شد و کار تعقیب و سرکوبی جدیدیها و هواداران آنان و به طور کلی روشنفکران ابعاد گسترده ای یافت.
بهطورکلی، به علت ساختار اقتصادی ـ اجتماعی آسیای مرکزی و دوام نفوذ ذهنیت قدیمی، نهضت جدیدیها در آن سامان، با وجود تلاش های روشنفکران، در مقایسه با قازان، کریمه و قفقاز از توسعهی فرهنگی کمتری برخوردار بوده است. چنانکه در آستانهی ۱۳۲۸/۱۹۱۰، در حالی که تعداد مدارس اصول جدیدی در سایر مناطق مسلمان نشین روسیه به پنج هزار باب رسیده بود، در آسیای مرکزی به یکصد باب نمی رسید. جدیدیهای آسیای مرکزی در روزنامه نگاری نیز فعال بودند. روزنامه برای جدیدیها جاذبهی خاصی داشت. آنان روزنامه را نشانهی پیشرفت و سرچشمهی روشنگری می دانستند^[۹۱]
اگرچه صدرالدین عینی بر آن بود که «جمعیت تربیهی اطفال »، چندان جنبهی سیاسی نداشت و به هیچ وجه سازمان سیاسی به شمار نمی آمد، حکومت و کارگزاران تزاری، به این گونه فعالیت ها همچون تشکیلات انقلابی می نگریستند و اعضای آن را از مخالفان دولت به شمار می آوردند؛ اما دست کم دو مورد از وظایف مندرج در نظامنامهی جمعیت، حاکی از جنبهی سیاسی داشتن آن است. موارد مذکور به این قرار بود: ۱) مبارزه با فساد در دستگاه حکومت. ۲) شرکت فعال در جریان متحول کردن امارت بخارا به دولتی متجدد، در چنین اوضاعی، مبرمترین وظیفه عبارت خواهد بود از تغییر نظام مالی حکومت، در وهلهی اول با جدا کردن کامل خزانهی عمومی از خزانهی خصوصی فرمانروا.^[۹۲] در عین حال، جمعیت با حکومت بخارا و اعمال ظالمانهی امیر، وزیر و حکام و رفتارهای انعطاف ناپذیر قدیمجی های افراطی، مبارزه و با برخی از احکام قضات و فتوای علما مخالفت می کرد و برای نجات مملکت از عقب ماندگی و وابستگی و سوق دادن آن به راه ترقی می کوشید در نتیجهی چنین فعالیت ها و مبارزاتی، اعضای جمعیت نه تنها در بخارا، بلکه در سراسر آسیای مرکزی از نفوذ سیاسی نسبی برخوردار شدند. جنبش جدیدیها در بخارا خیلی دیرتر از دیگر جنبش های اصلاح طلب روسیه شکل گرفت و تنها بخشی از آن ها موفق به سازماندهی خود به موازات انقلاب روسیه شد.^[۹۳].
انقلاب های ۱۹۱۷ روسیه باعث شد دو گرایش میانه رو (معروف به پیرمردان ) و چپ، در نهضت جدیدیها شکل گیرد، درحالی که جناح میانه رو از اصلاحات محدودی چون آزادی های شهروندی، کاهش مالیات ها و جلوگیری از تحجر و تعصب دفاع می کرد. جناح چپ جدیدیها بر تحولات اساسی، به ویژه محدود کردن اقتدار امیر مستبد، پافشاری می نمود و خواستار اصلاحاتی چون اصلاحاتی بود که ترکان جوان در عثمانی اعمال کرده بودند. عناصر بسیار افراطی جدیدیها و سازمان مخفی در /۱۹۱۶ با چنین خواست هایی در حزب بخارائیان جوان گردهم آمدند. انقلاب فوریهی ۱۹۱۷، به حزب مذکور امکان فعالیت نیمه علنی و رشد و توسعه داد، چندان که، این حزب در ۱۹۱۷ در کاگان تأسیس شد و کائوشیک بر آن است که جدیدی های بخارا پس از انقلاب فوریه خود را بخارائیان جوان نامیدند.^[۹۴]
انقلاب فوریهی ۱۹۱۷، جدیدیهای سراسر مناطق مسلمان نشین روسیه از جمله جدیدی-های آسیای مرکزی را ــ که فعالیتشان تا آن تاریخ غالباً جنبهی فرهنگی و آموزشی داشت ــ به مبارزهی سیاسی کشاند. در پی آن در بخارا، ایلچی خانهی روس و دولت امیربخارا، تحت تأثیر فضای انقلابی در سراسر روسیه، برای قبول تقاضاهای اصلاحی آن ها تا حدودی موافقت کردند^[۹۵] و حتی، برای جلوگیری از گسترش اعتراض ها در امارت، امیر، لایحهی اصلاحاتی را که در ایلچی خانه تهیه شده بود در مراسم خاصی در ۲۱ آوریل ۱۹۱۷ اعلان کرد. «فرمان اصلاحات » مورد بحث، اگرچه در بر دارندهی وعدهی اصلاحات محدودی بود؛ چندان مورد استقبال اکثر جدیدیهای جوان، که اینک خود را بخارائیان جوان می نامیدند، قرار نگرفت. یک روز پس از «اعلان حریت »، برای سپاسگزاری از امیر و ابراز وجود و قدرت نمایی، به تظاهرات پرداختند؛ اما این تظاهرات پنج ـ شش هزار نفری با عکس العمل مخالفان اصلاحات، روبه رو شد. آنان امیر را به حمایت از شریعت دعوت می کردند و خواستار اعدام جدیدیها بودند در عین حال، مورد حمایت آشکار و نهان اکثر علما و طلاب و نیز سربازان حکومت و حتی تأیید ضمنی ایلچی خانه بودند. در نتیجهی تعقیب و مجازات های خشونت آمیز، بسیاری از جدیدیها به کاگان، که تحت ادارهی روس ها بود، گریختند و امیر هم اصلاحات وعده داده شده را، به این بهانه که مخالف شرع است، ملغی ساخت و اوضاع به دوران پیش از انقلاب ۱۳۳۵/۱۹۱۷ بازگشت.
همین سختگیری ها بسیاری از فراریان را بر آن داشت که، برای رهایی از استبداد امیر و استعمار روسیه که در دورهی حکومت موقت پس از سقوط حکومت تزاری نیز به نوعی ادامه داشت، به همدستی با انقلابیون روسی تمایل پیدا کنند. حزب بخارائیان جوان، برای سرنگون کردن امیربخارا ــ که پس از انقلاب اکتبر، ستمگریش شدت بیشتری یافته بود و برای جلوگیری از سرایت بلشویسم به قلمرو خویش، به همدستی با نیروهای ضدشوروی و خلل رساندن به حکومت شوروی در ترکستان بر آمده بود، دست یاری به سوی فیودر کولسوف، صدر شورای کمیسرهای خلق ترکستان مستقر در تاشکند، دراز کرد و او را به بخارا فراخواند. جرأت یافتن امیربخارا، در نتیجهی شکست و عقب نشینی نیروهای تحت فرمان وی، به سرکوبی خونین جدیدیها و هوادارانشان انجامید. بر اثر تشدید ترور و فشار، «روشنفکران اصلاح طلب بخارا به سمرقند و تاشکند مهاجرت کردند حال آن که در این زمان سمرقند و تاشکند تحت سیطرهی بلشویکان روس و پان ترکیسم های ازبک و تاتار بود.» ^[۹۶]
بدین ترتیب، در نتیجهی اوضاع پس از انقلاب اکتبر، از درون جدیدیها، که به طور کلی جنبشی اصلاح طلب و مشروطه خواه بود یک جریان انقلابی کمونیستی پدید آمد که به طور عمده شامل تاتارها و کمونیست های آسیای مرکزی بود. فعالان در این جریان، پس از تصرف بخارا به دست ارتش سرخ در ذیحجهی ۱۳۳۸/ سپتامبر ۱۹۲۰ و فرار امیرعالم خان، واپسین امیربخارا، در ترکیب کمیتهی اجرایی مرکزی «جمهوری شوروی مردم بخارا» وارد شدند؛^[۹۷] اما، اکثر قریب به اتفاق آنان، پس از استقرار حاکمیت شوروی، به اتهام هایی چون داشتن تمایلات ملی گرایانه، ضدانقلابی، پان ترکیستی و پان اسلامیستی، مشمول تصفیه گردیدند. خان نشین خوارزم نیز، در فرآیندی کم وبیش همانند امارت بخارا، در فوریهی ۱۹۲۰ به «جمهوری شوروی مردم خوارزم » تبدیل شد. بدین ترتیب، در طول سه ـ چهار سال سراسر آسیای مرکزی تحت حاکمیت نظام کمونیستی در آمد.^[۹۸]
بدین ترتیب، جنبش جدیدیها، که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به آسیای مرکزی راه یافت، ابتدا جنبهی فرهنگی و آموزشی داشت و حتی در جریان انقلاب ۱۳۲۳ـ ۱۳۲۵/ ۱۹۰۵ـ۱۹۰۷ روسیه نیز چندان جنبهی سیاسی نیافت و تنها پس از انقلاب فوریهی ۱۹۱۷ بود که به مبارزهی سیاسی گسترده روی آورد و با گذشت زمان، به سازمان ها و احزاب و نیز ایدئولوژی سیاسی برای کسب استقلال دست یافت؛ گرچه این جنبش درخاستگاه های اصلی خود (سرزمین های تاتارنشین ) و نیز قفقاز، به مقیاس وسیعتری از انقلاب روسیه متأثر شد و از جنبشی برای اصلاح مدارس به جنبشی که خواستار اصلاحات و نوگرایی و تحول در زمینهی حیات اجتماعی و فرهنگی بود، ارتقاء یافت و کم وبیش به صحنهی مبارزات سیاسی گام نهاد.
روشنفکران جدیدیهی تاتار کریمه، در فاصلهی انقلاب های ۱۹۰۵ـ ۱۹۱۷ روسیه، را نیز به سه دسته می توان تقسیم کرد: ۱) پیروان گاسپرینسکی که عبارت بودند از معارف پروران، ادیبان، ناشران و معلمان که با تلاش آنان شمار مدارس اصول جدیدی در کریمه در ۱۹۱۷ به ۳۶۰ باب رسید، و شاعران و نویسندگان گرد آمده در اطراف روزنامهی ترجمان، از بنیانگذاران ادبیات نوین تاتار به شمار می روند. ۲) جریان «تاتارهای جوان »، که ضمن داشتن وابستگی به جنبش اصلاحی گاسپرینسکی برخورد ریشهایتری با مسائل داشتند و بر آن بودند که استقلال سیاسی و اقتصادی تنها از طریق مبارزه با حکومت تزاری به دست می آید. ۳) جناح چپ جدیدی ها که به انقلابیون روسی پیوستند و در انقلاب ۱۳۲۳/ ۱۹۰۵ـ۱۹۰۷ فعالانه شرکت داشتند و شعار می دادند زمین از آن کسی است که روی آن کار می کند.^[۹۹]
در پی انقلاب بولشویکی در روسیه، اکثر قدیمیها طرفدار دولت تزاری بودند؛ گروهی از جدیدیها هم که طرفدار حفظ روسیهی متحد با خودمختاری فرهنگی مسلمانان بودند، مخالف بولشویک ها و عدهی کمی از آنان طرفدار انقلاب بولشویکی بودند.^[۱۰۰] از سوی دیگر، احزاب سوسیالیست روسیه، نهضت جدیدیها را جنبش نوگرایی در بین مسلمانان ارزیابی و در مقابل احزاب راست از آن جانبداری می کردند و از این رو، از همان سال های انقلاب ۱۹۰۵ـ۱۹۰۷ روسیه، مناسبات دوستانهای بین آن ها ایجاد شد و جدیدیها نیز از عوامل تسهیل کنندهی سلطهی کمونیست ها بر مناطق مسلمان نشین روسیه بودند.
از دیگر دلایل مهم پیوستن گروهی از جدیدیها به حزب کمونیست این ها بود: برخوردار نبودن از نفوذ گسترده و ژرف در میان توده های مردم؛ نداشتن تشکل و سازماندهی منظم و قدرت نظامی برای متحقق ساختن اهداف فرهنگی و سیاسی خویش؛ دشمنی علمای محافظه کار و اشراف محلی متنفذ با آن ها؛ وعده های رهبران حزب یاد شده دربارهی حق تعیین سرنوشت ملل و موافقتشان با برقراری نظام فدرالی در کشور و شناختن حقوق برابر برای تمام خلق های روسیه. از همین روی، برخی از نخبگان جدیدی اهداف انقلاب روسیه را به اهداف اصلاح طلبانهی خود نزدیک می دیدند و برای ورود به حزب حاکم شوروی متمایل می شدند. تا پیش از ۱۹۱۷، به جز عدهای از قفقازیان روسیه، مسلمانان دیگری در حزب کمونیست عضویت نداشتند؛ اما از ۱۹۱۷ تا پایان جنگ جهانی اول هزاران مسلمان به عضویت حزب در آمدند. پاره ای از آنان چون جدیدیهای تاتار به صورت فردی، ولی بسیاری چون بخارائیان جوان به صورت گروهی به حزب پیوستند.^[۱۰۱] ورود میرسعید سلطان گالیف جدیدی از تاتارهای ولگا، به حزب کمونیست روسیه و انگیزه ها و اهداف او از همراهی با بولشویک ها، نمونه ای است از بسیاری از جدیدیها که پیوستن به حزب مذکور را وسیله ای برای دستیابی به اهداف ملی گرایانه و خودمختاری و حتی اهداف استقلال طلبانهی خویش میدانستند.
گالیف که در حزب تا معاونت استالین ارتقاء یافته بود، در تلاش برای تبیین اندیشه های استقلال طلبانهی مسلمانان بر پایهی اصول عقیدتی کمونیسم، انقلاب پرولتاری ها را در درجهی اول انقلابی برای رهایی خلق های ستمدیدهی شرق ارزیابی می کرد^[۱۰۲] و در حقیقت، به جای آرمان مارکسیستی مبارزهی طبقاتی، به مبارزه بین ملل استثمارگر و تحت استعمار اولویت می داد و بر آن بود که ملل پرولتاریا و ستمدیده باید برای کسب آزادی خویش در برابر ملل استعمارگر مبارزه کنند. به باور وی و همفکرانش، آزادی ملی به کشورهای مسلمان این امکان را می داد تا بدون ورود به مرحلهی سرمایه داری، مستقیماً وارد مرحلهی سوسیالیسم شوند^[۱۰۳]. جناح چپ جدیدیها، به رهبری گالیف و مولاالنور وحیدوف، اگر چه الحاد بولشویک ها را رد می کردند، بر سازگاری اسلام با سوسیالیسم ــ که منافع جمع را بر فرد مقدّم می دارد و بر عدالت اجتماعی پافشاری می کند ــ تأکید می کردند. گالیف با استدلال هایی از این دست، در مقابل سوسیالیسم روسی، از آرمان تورانیسم دفاع می کرد و به منظور پدید آوردن جمهوری مستقل توران، تمام اقوام ترک اتحاد جماهیر شوروی را به اتحاد فرا می خواند. وی بر اهمیت جمهوری توران، به عنوان متحد طبیعی بولشویسم و پیشتاز انقلاب شرق، تأکید می کرد.
در درون حزب بولشویک، یک فراکسیون مسلمان پدید آمد که نشان می داد این کمونیست های مسلمانِ نخستین به مانند جدیدی های قدیمی، بی آن که میان تزاریسم و یا شوروی فرقی قائل باشند، به دولت روس و روس ها و به طور کلی به غربی ها احساس بی اعتمادی عمیقی دارند. سرانجام، پس از استقرار نظام شوروی، سلطان گالیف در ۱۳۰۲ ش /۱۹۲۳، به اتهام ترویج ملی گرایی و تهدید امنیت شوروی، از حزب اخراج شد و در ۱۳۰۷ ش / ۱۹۲۸ به اردوگاه زندانیان فرستاده شد و از آن پس ناپدید گردید. اخراج جدیدیها از حزب و ادارات دولتی و حبس و تبعید و حتی اعدام آنان، که از اواخر دههی ۱۳۰۰ ش /۱۹۲۰ آغاز شده بود، در نیمهی دوم دههی بعدی، که دورهی تصفیه های خونین بود، ابعاد وسیع تر و وحشتناک تری یافت. بیشتر جدیدیهای سرشناس در سراسر مناطق مسلمان نشین، با شعار «تصفیهی کادرهای دولت و حزب کمونیست از دشمنان خلق و ملی گرایان »، بازداشت و تیرباران شدند. کار دشمنی با جدیدیها در این دوره چندان بالا گرفت که قبرِ گاسپرینسکی در باغچه سرای، تخریب و در جای آن مجتمع آپارتمانی ساخته شد و در جریان ستردن نشانه های جدیدیه، حتی آثار مکتوب جدیدیها در کتابخانه ها مشمول تصفیه شد.^[۱۰۴]
پیامدها. جنبش جدیدیها نتوانست به شعار «اتحاد در زبان و فکر و عمل » گاسپرینسکی جامهی عمل بپوشاند، بر واقعیت پراکندگی جغرافیایی فائق بیاید و در برابر بولشویسم از خود دفاع نماید با این همه، این نهضت دستاوردهایی داشت که اهم آن ها عبارت بود از: ۱) اصلاحات در زمینهی آموزش و پرورش و تأسیس مدارس جدید که حاصل آن پرورش نسلی بود که پذیرای افکار و عقاید نوگرایانه و اصلاح طلبانه بودند، مدارسی که از نظر باز تولید اجتماعی جنبش نیز اهمیت داشتند.^[۱۰۵] ۲) افزایش علاقه به سوادآموزی و روزافزون شدن شمار سوادآموزان و باسوادان در پرتو تسهیل خواندن و نوشتن و به کارگرفتن شیوه های نوین آموزش و پرورش، رشد خودآگاهی ملی و توسعهی ایدئولوژی آزادی بخش ملی^[۱۰۶]۳) کوشش در راه تدوین اصول اصلاح تدریجی برای حل مسائل اجتماعی ۴) ارتقای مقام زن در جامعه ۵) داشتن سهم در توسعهی مطبوعات ملی و تکوین ادبیات و هنر نوین، به ویژه نمایش ۶) پذیرفتن اشکال نوینی از جامعه پذیری با بنیان نهادن و ترویج انجمن های خیریهی معارف گستر. ۷) تحول در جهان بینی، چنانکه مردم آسیای مرکزی در اوایل قرن بیستم نه تنها دربارهی اندیشه های نو مباحثه می کردند، بلکه این مباحثه را به شیوه و بیانی نو پیش می بردند.^[۱۰۷]
در دوره های مختلف حکومت شوروی، با جدیدیه و جدیدیها برخوردهای متفاوتی شده است که فراز و نشیب آن را در آثار مربوط به جدیدیهای تاتار از انقلاب کمونیستی تا فروپاشی اتحاد شوروی، می توان دنبال کرد. جدیدیه به طور کلی یک جنبش سیاسی با گرایش عقیدتی بورژوا ـ لیبرالی ضدانقلابی، دارای تمایلات پانترکی و پاناسلامی، ارزیابی شده و ضمن اشاره به اصلاح طلبی جدیدیها در زمینهی آموزش و پرورش، ادعا شده است که آنان تنها از اصلاحات محدود اسلامی و نیز از برچیدن بقایای فئودالیسم، آن هم به منظور زمینه سازی برای رشد و توسعهی بورژوازی، جانبداری و حتی به طور ضمنی از حکومت تزاری دفاع می کردند و در تلاش بودند توده ها را از فعالیت های انقلابی بازدارند. مورخان شوروی نیز تلقین می کردند که مترقی ارزیابی کردن جدیدیها دور از واقع بینی است، چرا که آنان نه تنها از مردم دفاع نمی کردند، بلکه ضدمردم بودند. استقلال و خودگردانی را نیز از آن روی می خواستند که تنها خودشان زحمتکشان را تاراج کنند؛ ولی، به نظر، آنان نه به ادعای استعمارگران تزاری «انقلابی و تجزیه طلب » بودند و نه به گفتهی بولشویک ها «ارتجاعی و دشمن خلق »، بلکه نهضت جدیدیها جنبشی برآمده از بطن جوامع مسلمان روسیه در اوضاع زمانی و مکانی خاص بود و در مجموع در ردیف جریان های فکری غربگرای اصلاح طلب و ترقی خواه قرار می گیرد و خود نشانه ای است از بیداری ملل مسلمان روسیه اگر چه در دوران حاکمیت کمونیسم در شوروی بیشترین ضربه به جدیدیها وارد شد. این جریان بار دیگر پس از فروپاشی اتحاد شوروی، به سبب نقش بسزایی که از نظر فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در دهه های پایانی قرن نوزدهم و دهه های نخست قرن بیستم در مناطق مسلمان نشین روسیه داشت، به جهات مختلف، به ویژه از جهت بازیابی هویت ملی، در کشورهای تازه به استقلال رسیده مورد توجه قرار گرفت.^[۱۰۸] اعادهی حیثیت از جدیدیهای محکوم شده در دورهی استالین، تحقیقات گسترده برای بازشناسی رهبران فکری و سیاسی جدیدیها و تجدید چاپ و انتشار آثار آنان، و برگزاری همایشی در مورد گاسپرینسکی در اسفند ۱۳۷۰/ مارس ۱۹۹۱، از جلوه های این توجه است. این جریان که در دورهی شوروی پنداشته می شد که از بین رفته است، در سال های پس از فروپاشی اتحاد شوروی، منبع الهام جنبش های ملی در کشورهای تازه به استقلال رسیدهی مذکور شده است؛ چنانکه جنبش جبههی خلق در جمهوری آذربایجان، جنبش ارک در ازبکستان و جنبش های بیداری در قازان و کریمه ریشه در نهضت جدیدیها دارند در مقابل «جریان نو قدیمی » نیز سربرآورده است. آنان جدیدیها را به تسلیم در برابر فشار فرهنگی اروپا متهم، و از ترویج اندیشه های قدیمی در جامعه حمایت میکنند. در برابر این دو جریان، گروهی دیگر جریان های قدیمی گرا، جدیدی گرا و صوفی گرایی را رد می کنند و خود گرایش سلفی (وهابی ) دارند.^[۱۰۹]
نهضت جدیدیها در سال های پیش از انقلاب اکتبر و اوایل پیروزی این انقلاب تحت تأثیر شعارهای ظلم ستیزانه و آزادیخواهانهی بلشویکها، به آن ها گرایش یافت و در مقابل مسلمانان باسماچی قرار گرفتند. نوگرایان دینی بر ضرورت پاکسازی اندیشه های دینی از خرافه ها و پیرایه هایی که در طول زمان به آن بسته شده بود، تأکید میکردند. در سال های ۱۹۰۴ و ۱۹۰۵ کنگره های مسلمانان تشکیل شده بود که بر تشکیل حکومتی متناسب با باورها و اندیشه های دینی تلاش می کردند. در پی سقوط نظام تزاری، بخاراییهای جوان و جدیدیها برای نوسازی مناطق مسلمان نشین بر اساس باورهای دینی تلاش خود را آغاز کردند.
۱-۳-۳ قیام باسماچیان
باسماچیان، قیام و حرکت جماعتی از مسلمانان ترکستان، برضد حکومت شوروی، به طور عمده از ۱۹۱۸ تا ۱۹۳۰است. «باسماچی » در زبان روسی به معنای یاغی است و ریشهی آن «باسماق » ترکی و به معنای هجوم آوردن و حمله کردن است. در واقع باسماچی لقب اهانت آمیزی است که روس ها به قیام کنندگان مسلمان آن صفحات داده اند و این لقب توسّع معنی پیدا کرده و به مرور به بسیاری از انواع حرکت های مسلحانهی سیاسی نیز اطلاق شده است. صدرالدین عینی نیز از آن قیام کنندگان با نام «باسمه چیان » یاد کرده و دزد و تاراجگرشان خوانده است. احمد زکی ولیدی طوغان می گوید که باشقیرها باسماچیان را به اصطلاح خراسانی عیّار می نامیدند. مایکل ریوکین نیز می گوید کلمهی باسماچ در اصل به معنای “راهزن” در آسیای مرکزی لغت جدیدی نیست. که بعدها تغییر معنا پیدا کرده و به میهن پرستان ناسیونالیستی اطلاق می شد، که علیه سلطهی استعماری دست به جنگهای آزادیبخش می زدند. توسط مسلمانان محلی ترکستان برپا شد. دو عامل موجب رشد جنبش باسماچی می شد، یکی مبارزه در راه استقلال ملی که از اقدام های ویرانگرانهی شوراهای دولت مسلمان های خوقند و تجاوزهای استعمارگونهی بعدی آن ها ناشی می شد؛ دیگر بحران اقتصادی حاصل از میان رفتن کشت پنبه در درهی فرغانه و قحطی ناشی از آن است.^[۱۱۰]
ترکستان روسیه در آغاز قرن بیستم نمایی بود از دو ملیت، فرهنگ و اقتصاد. رخنهی روسیه به درون این منطقه از طریق احداث مجموعه ای از خطوط آهن شکل گرفت. در واقع اقتصاد شهری روس ها که بر این جمعیت روستایی و عشایر تحمیل شده بود، اقتصادی بود متمایز و مبتنی بر مهارت، دانش و فنآوری صنعتگران و ارباب حرف مهاجر روس. سرمایهی روسی با ترویج کشت پنبه، باعث افت کشت غلهی این حدود و وابستگی اقتصادی آن به روسیه بزرگ شد. خط مشی اساسی حکومت تزاری بر معافیت بومیان از خدمت نظام و دور نگهداشتن آن ها از آموزش های نظامی مبتنی بود. به همین جهت در میان مسلمانان یک رهبری نظامی به معنای جدید و امروزی آن وجود نداشت و این ویژگی با چگونگی شکل گیری شورش باسماچیان در مراحل بعد پیوند خاصی داشت. از نقطه نظر اداری نیز روس ها اجازه دادندکه نظام سنتی مسلمانان بر قوانین عرفی-عادت- و قوانین دینی- شریعت- استوار بود به حال خود باقی بماند. بدین ترتیب در حالی که مسلمانان می توانستند تا حدودی مناصب پیش پا افتاده و غیر مهم اداری را در دست داشته باشند، مسئولیت های سیاسی و اداری بالا در دست فرماندهان روسی بود. با وجود تمام این عقب ماندگی تا سال ۱۹۱۷ مسلمانان ترکستان توانسته بودند به یک نهضت نیرومند ملی یا خود گردان طلب دست یابند. رهبران این نهضت عبارت بودند از علی بوکای خان قزاق، مصطفی چوکایف خوقندی، عبدالله خواجهی تاشکندی، عثمان خواجهی بخارایی و زکی ولیدی طوغان که قشر بالایی از مسلمانان تحصیل کرده و متحول آن سازمان بودند. با این حال ناکامی نهضت در پی فروپاشی خوقند در اوایل ۱۹۱۷ به دست بلشویک ها مقارن شد با شروع نهضت باسماچی ها در فرغانه. ^[۱۱۱]
در تاریخ نگاری نهضت، تمامی منابع بر ماجرای سقوط خوقند به عنوان منشأ و سرآغاز نهضت اتفاق نظر دارند. برخی از نخستین نویسندگان شوروی مانند سکالوف^[۱۱۲] و صفراف نیز در انتساب شورش فرغانه به سوء رفتار استعماری روس ها و نهب و غارت خوقند، با روایات مسلمان ها از این ماجرا همرأی و نظرند. به نوشتهی صفراف : نهضت باسماچی از یک سو حاصل مبارزه برای رهایی ملی بود- نتیجهی الغاء خودمختاری خوقند و بی نظمی های فراگیر استعماری- و از سوی دیگر محصول قحطی و بحران اقتصادی که صنعت پنبهی فرغانه را نابود کرد.
پارهای از دیگر نویسندگان شوروی این حرکت را حرکتی تصنعی و ساخته و پرداختهی حکومت خوقند می دانند. در رد این استدلال می توان به این گفتهی مصطفی چوکایف ( چوقای اوغلی) رئیس حکومت وقت خوقند و یکی از منابع دست اول این ماجرا استناد کرد که اظهار داشت: “… نه حکومت خوقند به طور کلی و نه من در مقام رهبر آن بالاخص، به سازماندهی نهضت باسماچی ربطی نداشتیم، نهضتی که فقط می توانست به نحوی طبیعی در صورتی که به خود گرفت، شکل گیرد.”^[۱۱۳]
وی مدعی است که این نهضت از سوی توده ها پشتیبانی می شد و بیانگر خواسته های تمام اقشار و طبقات بود، بورژوای تجاری و قشر روحانی از آن حمایت می کردند و کارگران زراعی بیکار و شهری هایی که به دلیل محدودیت داد و ستد خصوصی معاش خود را از دست داده بودند صفوفش را تشکیل می دادند. ^[۱۱۴]
پس از پیروزی انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ و سرنگون شدن حکومت مسلمانان خوقند به دست شوروی ها و قحطی ناشی از عوارض انقلاب و مصادره های بی رویّهی اموال مردم و بی حرمتی های روس ها به سنن و آداب مردم مسلمان، قیام باسماچیان نخست از درهی فرغانه در ترکستان، که محصول با اهمیت پنبه اش نابود و از اینرو انگیزه های شورش در آنجا قوّت یافته بود، آغاز شد و سپس دامنهی آن به سمرقند و بخارا و آمودریای (جیحونِ) سفلی و سیردریا (سیحون ) گسترش یافت و در ۱۹۱۸ به نقاط بسیاری در ترکستان، یعنی منطقه ای که امروزه «آسیای مرکزی» خوانده می شود، کشیده شد.
قیام باسماچیان دوازده سال ادامه داشت و سه مرحلهی اصلی را گذراند:
مرحلهی اول قیام از فوریهی ۱۹۱۸ با سقوط حکومت مسلمان خوقند به طور علنی آغاز شد و تا سپتامبر ۱۹۲۰، که بخارا به تصرف ارتش شوروی درآمد، یعنی حدود دو سال، ادامه داشت. نابسامانی اقتصادی موجب شدّت گرفتن اعمالی چون راهزنی و دزدی و آزار و قتل شده بود و دسته هایی به ربودن اموال و بستن راه ها دست می زدند و این تبهکاری ها و سرکردگان تبهکاران نمی توانستند برای مردم سرمشق اخلاقی باشند، اما اشتباه حکومت شوروی و تندروی ها و تیرباران های بی حسابِ دهقانان به ظنّ هواداری از باسماچیان و تعدیّات ارتش سرخ، که در آغاز انضباط نظامی لازم را نداشتند، از حیثیت شوروی ها نزد مردم کاست و در عوض بر شهرت و اعتبار باسماچیان افزود.^[۱۱۵] این افراد به روس ها حمله می کردند و اموالشان را به تاراج می بردند و غنائم را میان مردم تقسیم می کردند، حال آن که مسلمانان از تعرّضشان مصون بودند. باسماچیان در گروه های مختلف متشکل بودند و هر گروه به سرکردهای نظامی، که به او قورباشی^[۱۱۶] می گفتند، وابسته بود. مناسبات خانوادگی و قومی و قبیله ای و نظایر آن در تشکیل این گروه ها و چگونگی رفتار رهبر با افراد گروه بسیار مهم بوده است.
در اثنای انقلاب ۱۹۱۷، محمدامین بیگ در فرغانه و ایرگَش در خوقند از جملهی سرکردگانی بودند که شهرت بسیار داشتند و با همکاری همرزمانشان از حکومت های ملی و محلی که بر سرکار آمدند، پشتیبانی می کردند. جُنیدخان و جانی بیگ و خال خواجه و مدامن بیگ (شاید محمدامین بیگ ) و کورشیرمت (شیرمحمدبیگ ) از رهبران باسماچیان بودند. امین بیگ و ایرگش، پس از واژگون شدن حکومت خوقند به دست بلشویک ها و ارمنی ها و به آتش کشیده شدن شهر، از آنجا گریختند. ایرگش در یکی از نبردها کشته شد. گینسبرگ، که دربارهی تاریخ قیام باسماچیان فرغانه، تحقیق کرده است، می گوید که ایرگش و امین بیگ با شعارهایی مانند «ترکستان از آن ترکستانی ها است »، «ترکستان را از یوغ بیگانه رها می کنیم »، «با روس هایی که آخرین پیراهن را از تن مردم فقیر درمی آورند می جنگیم » توانسته بودند عدهی زیادی را دور خود جمع کنند. نخستین اقدام آنان حمله به روستاهایی بود که مهاجران روسی در آن ها سکونت و به کشاورزی اشتغال داشتند. همهی این مهاجران، حتی زنانشان، مسلّح بودند. در نوامبر ۱۹۱۸، خال خواجه با ۷۰۰ تن باسماچی به چند قصبهی روسی، که به توپ مجهّز بودند، حمله بردند. در این حوادث، بسیاری از مأموران بومی مشاغل و مسئولیت های خود را رها کردند ـ یکی از آنان که به باسماچیان پیوست در زمرهی رهبران برجستهی قیام درآمد. کشاورزانِ مهاجرِ روسی در سایهی اتحاد با بلشویک ها توانستند روستاهای خود را در برابر حملات باسماچیان حفظ کنند؛ حتی قشونی تشکیل دادند که ستاد ارتش سرخ در فرغانه آن را به رسمیت شناخت و از آن پشتیبانی کرد؛ اما سپس، در ماجرای انحصار دولتی غَلاّت، بین آن ها اختلاف افتاد و مقامات شوروی کوشیدند قشون راخلع سلاح کنند. قشون مهاجر روس در ذیقعدهی ۱۳۳۶ خواستار لغو انحصار دولتی و انحلال دادگاه های انقلاب شد. پس از آن که سرکردگان باسماچیان از این خواسته جانبداری کردند و با نیروی ۰۰۰، ۷ نفری خود به ارتش دهقانان پیوستند، توانستند در سپتامبر با هم شهرِ اوش را در قرقیزستان تصرف کنند و دولتی موقّت به وجود آوردند. سپس خواستند شهر اندیجان را به تصرف درآورند، اما موفق نشدند. در سپتامبر «حکومت موقت فرغانه » را تشکیل دادند و سازمانی اداری و نظامی پدید آوردند. اما از اواخر آن ماه، به عللی که عمدهی آن ها در این مقاله برشمرده می شود، ورق به زیان باسماچیان و به سود روس ها برگشت .یک نیروی مشترک ضد کمونیست مسلمان و روس در درهی فرغانه در حال شکل گرفتن است. ^[۱۱۷]
اما بعد از مدتی وضع نظامی منطقه تغییرکرد. نیروهای تازه نفس به دستور رهبران مسکو و تحت فرماندهی میخاییل فرونزه وارد ترکستان شد و در ماه سپتامبر چند شهری را که به دست شورشیان افتاده بود، بازپس گرفت. چند ماه بعد، در مارس ۱۹۱۹، کنگرهی هشتم حزب کمونیست شوروی، به موازات اقدامات شدید نظامی، سیاست «نوازش شرقی ها» را در زمینهی ملیّت و مسائل شرق در پیش گرفت و کمیتهی مرکزی حزب، در پیامی خطاب به نهادهای انقلابی و دستگاه های حکومتی، از آن ها خواست تا حدامکان با مردم حسن سلوک داشته باشند. در این پیام بسیاری از تندرویها و رفتارهای نابجا تقبیح شده بود. باید در نظر داشت که حوادث ترکستان در آن سال ها با تغییر اوضاع در افغانستان به زیان انگلیسی ها و اقدامات امان اللّه خان در آن کشور و اقدامات آتا

سازگاری، نیل به اهداف، پیوستگی، میراث فرهنگی

جدول شماره ۲-۲ نظریه‌های مطرح در سیستم حقیقی را نشان می‌دهد.
جدول شماره ۲-۲ نظریه‌های مطرح در سیستم حقیقی
انتقادهایی که بر نظریه‌های سیستم حقیقی وارد آمده است:
دیدگاه سیستم حقیقی ساختار رسمی سازمانها را نادیده می‌انگارد و تأکید زیادی بر ساختار رفتار دارد. همچنین نظریه‌های سیستم حقیقی تأثیر محیط بر سازمان را به یک میزان مورد توجه قرار نداده‌اند کما اینکه پژوهشهای اولیه در مطالعات هائورن، سازمان را همچون یک سیستم بسته مورد مطالعه قرار داده است.
بارنارد از این منظر به محیط توجه کرد که سازمان باید با دیگر سازمانهایی که قصد جذب خدمات و وفاداری کارکنان را دارند، به رقابت بپردازد.
سلزنیک، با روشنی بیشتر به مطالعه تأثیر محیط بر سازمان پرداخت لیکن او نیز محیط را به مثابه یک متخاصم و منبع فشار ترسیم می‌نمود. تا اینکه در ادامه این نگرش در الگوی پارسونز، نگرش متعادلی را نسبت به محیط شاهد هستیم.
لاورنس و لورچ^[۷۲]، تفاوتهای موجود در سیستمهای حقوقی و حقیقی را به نگاه متفاوت نظریه پردازان آنها مربوط می‌دانند و معتقدند نظریه پردازان سیستم حقوقی افرادی اهل عمل و با تجربه مدیریتی بوده‌اند، در حالی که نظریه پردازان سیستم حقیقی دارای زمینه‌های تحصیلی و تجاربی عمدتاً دانشگاهی بودند.
لاورنس و لورچ، اعتقاد دارند که این زمینه‌های متفاوت، شکل دهنده و هدایت‌گر عکس‌العمل این تحلیل‌گران نسبت به سازمانها بوده است(اسکات، ترجمه بهرنگی، ۱۳۸۰، ص ۱۱۱- ۱۰۸).
۲-۱۰- کاربرد نظریه‌های سیستم حقیقی در آموزش و پرورش
گریفیث^[۷۳] موارد مهم اثرات و کاربرد نظریه‌های روابط انسانی و رفتار سازمانی را در ارتباط با وظایف مدیران آموزشی به قرار ذیل خلاصه می کند:
ـ انگیزش^[۷۴]: عبارت از تأثیر عوامل روان شناختی و جامعه شناختی، فرهنگی و اقتصادی بر رفتار کارکنان آموزشی و دانش‌آموزان است.
ـ ادراک^[۷۵]: برداشتی است که مدیر یا معلم از خود، از دیگران و از روابط متقابل دارد.
ـ ارتباط^[۷۶]: در اینجا توانایی های مدیر در برقراری ارتباط با دیگران مدنظر است.
ساختار قدرت^[۷۷]: دانش مدیر در زمینه انواع قدرت در سازمان به او کمک می‌کند تا مکانیسمهای تنظیم کننده رفتار سازمانی را آنچنان که هست درک کند و مورد استفاده قرار دهد.
روحیه^[۷۸]: روحیه کارکنان حاکی از میزان تعهدشان به اهداف سازمانی است.
پویایی شناسی گروهی^[۷۹]: لزوم آشنایی و توانایی های مدیر به کار با گروه ها می‌باشد.
ـ تصمیم‌گیری^[۸۰]: اتخاذ تصمیمات درست و بموقع
ـ رهبری^[۸۱]: مدیر آموزشی نقش رهبری به معنی هدایت گروه را بعهده دارد.
ـ اختیار^[۸۲]: کاربرد مشروع و قانونی قدرت است(علاقه‌بند، ۱۳۷۶، ص ۸۷-۸۶).
۲-۱۱- مهارت‌های ادراکی^[۸۳]
مهارت ادارکی عبارت است از توانایی داشتن تصویر ذهنی از کلیت امور، همراه با جزئیات تشکیل دهنده آن در داخل موقعیت مربوطه می‌باشد. مدیر آموزشی باید بتواند هر مسئله بیانگر سازمان خود را به وضوح و به دقت در ذهن خو مجسم نماید تا اینکه تصمیم اثر بخش اتخاذ نماید.
این کار مستلزم پرهیز از ساده انگاری، کلیشه‌سازی و حدس و گمان می‌باشد به عبارت دیگر مهارت ادراکی مستلزم جامعیت ذهنی به معنی رهایی فکری از قید امور فوری و محسوس و آشکار و تحجر فکری است. از بین رویکردهای اخیر در علوم انسانی و بطور اخص در مدیریت تفکر سیستمی رویکردی است که دارای توان بالقوه برای ارائه چنین نقشی در ارتباط با مهارت ادراکی است (سید عباس‌زاده، ۱۳۸۰).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

این مهارت دربرگیرنده استفاده از روشها و تکنیک‌های علمی در جهت حل درک مشکلات و توسعه برنامه عملیات بوده و بدون تحلیل، کمتر موفقیتی در برنامه‌های بلندمدت حاصل می‌گردد (عباس زاده، ۱۳۷۶).
رابرت کاتز مهارت ادراکی را در این امر می‌داند که مدیر قدرت تلقی سازمان به صورت یک کل را داشته باشد. بعبارتی تشخیص دهد که فعالیتهای تمامی واحدهای سازمانی به یکدیگر وابسته بوده و تغییر در هر واحد یا جزء در واحدها یا اجزاء دیگر سازمان تأثیر دارد.
موفقیت مدیر در تصمیم‌گیری‌ها منوط به مهارت ادراکی است. چستر بارنارد مهمترین جنبه مدیریت را درک سازمان بصورت یک کل می‌داند. مهارت ادراکی عامل یگانه ساز امور و هماهنگی بخش به کارهای مدیر است و اهمیت آن انکارناپذیر می‌باشد (کاتز، ترجمه توتونچیان، ۱۳۷۰، ص ۹۹).
توانمندیهای مدیر در اینکه درک کند و تشخیص دهد فعالیتهای مختلف سازمان به هم وابسته هستند و تغییر در هر واحد واحدهای دیگر از سازمان را تحت تأثیر قرار خواهد داد، تصمیم‌گیریهای مدیر را در جهت اثربخشی سازمان و رضایت کارکنان هدایت می کند.
مدیران باید برای کسب این مهارت به دانش علوم رفتاری و خصوصاً نظریه‌های سازمان و مدیریت مجهز بوده و تجارب عملی داشته باشند. بر این اساس مدیران آموزشی و مدیر مدرسه باید بتوانند شناخت کافی از محیط داشته باشند، به درک تعامل در عوامل مختلف توانا باشند، اولویتها را تشخیص دهند و با اتخاذ تصمیمات مؤثر نتایج مطلوب را عاید سازمان خود نمایند(علاقه‌بند، ۱۳۷۷، ص۹۰). به جهت اهمیت کسب توانایی درک کلی در مهارت ادراکی، رابینز^[۸۴] پیشنهاد می‌کند که مدیران باید قبل از اینکه در دوره‌های آموزش تخصصی به تحصیل بپردازند و یا تحصیل کرده باشند باید قدرت ذهنی با توانایی تجزیه و تحلیل داشته باشند.
مطالعه در متون سازمان و مدیریت، رفتار سازمانی، بودجه‌بندی و حسابداری و دانستن آمار کافی نیست، مدیر باید دارای تفکر منطقی بوده و توانایی درک روابط علت و معلولی داشته باشد(میرکمالی، ۱۳۷۹، ص ۱۱۰). مدیر آموزشی به جهت اینکه بهترین تصمیم را اتخاذ کند یا بعبارتی تصمیم اثربخش بگیرد، باید بتواند مسائل مبتلا به زمان را به روشنی و دقت در ذهنش تجسم کند. او باید دارای جامعیت ذهنی باشد که لازمه مهارت ادراکی است.
جامعیت ذهنی، رهایی فکر از امور محسوس و تحجر است، نگرش سیستمی، چنین نقشی را در مهارت ادراکی ارائه می کند.
مدیر توانمند به مهارت ادراکی، مسائل را بطور ذهنی تجزیه و تحلیل می‌کند و بدون اینکه به موارد جزئی بپردازد می‌تواند بر مجموعه آنها حتی قبل از وقوع اشرف پیدا کند. به این منظور مدیر باید ضمن داشتن شناخت، در موارد زیر تجارب عملی نیز داشته باشد:
تئوری، علم، عمل، تئوریهای سازمان، تئوریهای مدیریت، تئوریهای سیستمها، تئوریهای علوم رفتاری، تئوریهای تصمیم‌گیری، تئوریهای ترکیبی(سیدعباس‌زاده، ۱۳۷۴، ص ۳۵).
کسب مهارت ادراکی با طی یک دوره آموزشی ممکن نیست، چون فکر مدیران باید تغییر یابد تا تفکر ادراکی به عمل منتج شود. مدیران مدارس برای کسب مهارت ادراکی باید در دو زمینه تلاش کنند: هم تفکر سیستمی داشته باشند و هم دارای ذهنیت فلسفی باشند.
۲-۱۱-۱ مهارت ادراکی (در مدیران آموزشی):
– شناخت تئوریهای مختلف سازمان.
– شناخت سازمان آموزشی، فرهنگ، باورها و ارزشهای اجتماعی.
– شناخت تئوری، تحقیق، علم، عمل و روابط آنها با یکدیگر.
– زمینه تاریخی نهضتها، مکاتب و رویکردهای مختلف مدیریت.
– تئوری‌های مختلف علوم رفتاری و رویکردهای مربوط به آنها.
– تئوری‌های، الگوها و مدلهای تصمیم گیری.
– تئوری‌های آموزشی و پرورشی گذشته و حال.
– محیط موسسه آموزشی، محیط عمومی و اختصاصی.
– اهداف جامعه و بطور اخص اهداف توسعه.
– سهم و نقش آموزش و پرورش در پیشرفتهای اجتماعی.
– روند تکوینی مدیریت موسسات آموزشی.
– موانع، محدودیتها و کاستی‌های مدیریت آموزشی.
– آشنایی به کلیه تئوری‌ها و چهارچوبهای فکری مربوطه(سید عباس‌زاده، ۱۳۸۰).
«فیلیپ اسمیت^[۸۵]» فرد دارای ذهنیت فلسفی یا بعبارتی مهارت درک سیستم به صورت یک کل را واجد خصوصیاتی می‌داند که در سه بُعد مرتبط به هم، تحت عناوین جامعیت^[۸۶]، تعمق^[۸۷] و قابلیت انعطاف^[۸۸] گروه‌بندی می‌شوند و هر بُعد را نیز در چهار جنبه مطرح می کند. (اسمیت، ترجمه بهرنگی، ۱۳۷۰، ص ۷۱) که به بررسی هر یک از ابعاد مذکور پرداخته می‌شود:
۱ـ جامعیت
ـ نگریستن به موارد خاص در ارتباط با زمینه‌ای وسیع: مدیر مدرسه در مورد هر یک از اجزاء باید با توجه به کلیت مدرسه قضاوت کند.
ـ ارتباط دادن مسائل آنی به هدفهای دراز مدت: مدیر مدرسه خود را درگیر روزمرگی مدرسه نمی‌کند بلکه از زمان و امکانات حال برای برنامه‌ریزی بلندمدت بهره می‌برد.
ـ بکار بردن قوه تعمیم: اصولاً دو نوع تعمیم داریم، تعمیم استقرایی که آزماینده، در نوع کامل آن باید تمام نمونه‌ها را مطالعه نموده و سپس قاعده‌ای کلی بیان دارد و تعمیم استنتاجی یا خلاق که آزماینده به فعالیت ذهنی می‌پردازد و به نتایج مورد نظر دست می‌یابد، در اینجا مدیر مدرسه مجهز به ذهن فلسفی از این نوع تعمیم استفاده می‌کند.
ـ شکیبایی در تفکرات عمیق نظری: توانایی جمع‌بندی و پیوند مدارک و شواهد، اصول و مفاهیم و پروراندن خلاقیت را شامل می‌گردد، این نوع توانمندی به ذهنیت فلسفی مدیر کمک می‌کند تا بتواند اطلاعات را در یک زمینه خاص جمع‌بندی نماید و زمینه خلاقیت خود را در امور نظری و انتزاعی فراهم آورد.

خلاصه‌ی فصل و جمع‌بندی
در قسمت اول این فصل ضمن تعریف مفاهیم سیستم و اطلاعات که برای درک بهتر سیستم اطلاعات مدیریت ضروری می‌باشد، به تعریف سیستم اطلاعات مدیریت پرداخته شد و ضرورت وجود این سیستم در سازمان‌ها، انواع آن و مفاهیم اساسی مربوط به آن مورد بحث قرار گرفت. سپس ضمن تعریف سیستم اطلاعات منابع انسانی، اهمیت این سیستم و ضرورت ارزیابی سیستم‌های اطلاعات مدیریت در سازمان‌ها مورد بررسی قرار گرفت. مطالب ذکر شده نشان داد که امروزه سازمان‌ها اهمیت زیادی را برای اطلاعات قائل می‌باشند لذا سیستم اطلاعات مدیریت مورد توجه بیشتری قرار گرفته است و ارزیابی سیستم‌های اطلاعات مدیریت به منظور ارائه بازخورد به مدیران جهت بهبود عملکرد این سیستم و افزایش کارایی و اثربخشی این سیستم و موفقیت سازمان امری ضروری و دارای اهمیت می‌باشد. در قسمت دوم این فصل پس از تعریف مدیریت منابع انسانی و اهداف آن به بررسی وظایف مربوط به مدیریت منابع انسانی که شامل سازماندهی کارکنان، برنامه‌ریزی نیروی انسانی، جذب منابع انسانی، توسعه منابع انسانی، مدیریت پاداش، امور رفاهی کارکنان و امور اداری و پرسنلی پرداخته شد و در کل نتیجه اینکه منابع انسانی مهمترین و با ارزش‌ترین منبع در هر سازمان می‌باشد و مدیریت این منبع مهم وظیفه بسیار پیچیده و بااهمیتی می‌باشد. قسمت سوم و پایانی این فصل، اختصاص به بررسی تحقیقات انجام شده در مورد سیستم اطلاعات مدیریت و منابع انسانی داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تحقیقات انجام شده موضوعاتی نظیر اهمیت سیستم اطلاعات، آینده مدیریت منابع انسانی و سیستم اطلاعات، توسعه سیستم‌های اطلاعاتی و غیره پرداخته شده که همگی نشان‌دهنده اهمیت و ارزش سیستم اطلاعات مدیریت در سازمان‌ها می‌باشد. این تحقیق نیز با بهره گرفتن از این مطالب در نظر دارد به ارزیابی میزان کاربرد سیستم اطلاعات مدیریت در مدیریت منابع انسانی دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان بپردازد تا مدیران با بهره گرفتن از نتایج این تحقیق و با استفاده مناسب‌تر و بیشتر از این سیستم زمینه مساعدی برای پیشرفت و موفقیت نیروی انسانی و دانشگاه فراهم نماید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فصل سوم
روش پژوهش
مقدمه
امروزه پژوهش و تحقیق از ابزارهای بسیار مهم تصمیم گیری در موقعیت‌های مختلف و بویژه در علوم رفتاری به شمار می‌رود چرا که در جهانی که ما زندگی می‌کنیم قدرت و اهمیت کشورها را نه نیروی نظامی‌و اقتصادی بلکه میزان دانایی آنان مشخص می‌کند پس تلاش برای کسب اطلاعات و فناوری‌های جدید نه تنها نیازی استراتژیک بلکه ضرورتی اساسی و ملی است.
پس از بررسی مباحث نظری و تحقیقات انجام شده مرتبط با موضوع پژوهش در فصل دوم تحقیق، در این فصل به بررسی روش شناسی تحقیق پرداخته شده که بر همین اساس موضوع روش تحقیق، جامعه آماری، روش نمونه گیری، حجم نمونه، ابزار اندازه گیری و تعیین روایی و محاسبه پایایی آن، شاخص سازی پرسشنامه و روش های تجزیه و تحلیل داده‌ها ارائه شده است.
۳ ـ ۱ ـ روش پژوهش
روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می‌باشد. تحقیق حاضر توصیفی است، زیرا هدف آن توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا یک موضوع است و با کشف آنچه هست سر و کار دارد.
“هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه یا روشی را اتخاذ نماید تا او را دقیق تر، آسانتر و سریعتر در دستیابی به پاسخ کمک نماید” (نادری و سیف نراقی، ۱۳۷۲، ص ۶۰). انتخاب روش تحقیق در درجه اول به ماهیت موضوع و اهداف تحقیق بستگی دارد. بعضی از مسائل توصیفی یا غیر توصیفی اند و پژوهشگر متغیری را کنترل نمی‌کند و درصد کشف روابط علت و معلولی نیز نیست و صرفا به توصیف پیش بینی و تبیینی ارتباط بین پدیده‌ها می‌پردازد. بنابراین مهمترین ویژگی روش های توصیفی عدم کنترل متغیرها در پژوهش‌های رفتاری است. با توجه به اینکه در این پژوهش، پژوهشگر درصدد بررسی میزان کاربرد سیستم اطلاعات مدیریت در مدیریت منابع انسانی با بهره گرفتن از نظرات مدیران دانشگاه بوده بنابراین، روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی می‌باشد.
۳ ـ ۲ ـ جامعه ی آماری
“جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از اشیاء، اشخاص، مکان‌ها، رویدادها و اموری که در یک یا چند صفت مشترک باشند” (پاشاشریفی و شریفی، ۱۳۸۰، ص۵۹). “معمولاً در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت (صفات) متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد” (سرمد و دیگران، ۱۳۸۰، ص ۱۷۷). به نظر دلاور (۱۳۸۳) جامعه یا جمعیت عبارت است از “تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخص باشند. صفت مشخصه، صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایزکننده جامعه آماری از سایر جوامع می‌باشد” (ص۵).
جامعه پژوهش حاضر، شامل کلیه مدیران دانشگاه دولتی اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در سال تحصیلی ۸۸- ۱۳۸۷ بوده که جدول (۳-۱) چگونگی توزیع جامعه آماری را در دو دانشگاه نشان می‌دهد.
جدول(۳-۱) مشخصات جامعه آماری به تفکیک

دانشگاه

جامعه آماری

اصفهان

۸۳

علوم پزشکی

۱۷۶

مجموع

۲۵۹

مأخذ: مرکز آمار و اطلاعات دانشگاه اصفهان، علوم پزشکی اصفهان و صنعتی اصفهان،۱۳۸۷
۳ ـ ۳ ـ نمونه۱ و برآورد حجم نمونه
۳ ـ ۳ـ ۱ـ نمونه
نمونه حاصل گردآوری اطلاعات فقط درباره تعدادی از اعضای جمعیت است. نایبی (۱۳۷۶) معتقد است “نمونه می‌تواند با درجات مختلفی از دقت۲ بازتاب جمعیتی باشد که از آن برگرفته شده است. نمونه ای که دقیقاً بازتاب جمعیت خود باشد، نمونه معرف خوانده می‌شود” (ص ۶۷).
۳ ـ ۳ـ ۲ـ برآورد حجم نمونه
به عقیده بسیاری از صاحب نظران حجم نمونه با واریانس جامعه رابطه مستقیم دارد و هر قدر پراکندگی در صفات و ویژگی‌های مورد مطالعه در جامعه آماری بیشتر باشد به همان نسبت باید حجم نمونه نیز بزرگتر انتخاب شود. “برای تعیین حجم نمونه چنانچه واریانس جامعه در پارامتر مورد اندازه گیری در تحقیقات قبلی مشخص شده باشد محقق می‌تواند از آن استفاده کند در غیر اینصورت محقق باید با انجام مطالعه مقدماتی واریانس جامعه را برآورد کرده و از آن استفاده کند” (سرایی، ۱۳۷۲، ص ۱۲۷).
از آنجایی که در تحقیق حاضر، واریانس جامعه آماری نا معلوم بود، انجام یک مطالعه مقدماتی بر روی گروهی از افراد جامعه به منظور، تعیین واریانس جامعه ضرورت داشت. به همین منظور، یک گروه ۳۰ نفری ( ۱۵ نفر از مدیران دانشگاه اصفهان و ۱۵ نفر از مدیران دانشگاه علوم پزشکی) از جامعه آماری به صورت تصادفی انتخاب گردید و پرسشنامه در بین آنها توزیع و پس از استخراج داده‌های مربوط به پاسخ‌های گروه نمونه مذکور، حجم نمونه آماری پژوهش با بهره گرفتن از فرمول زیر تعیین شد.

S² = واریانس
d² = دقت احتمالی مطلوب
= حجم نمونه n

جدول ۴-۱ داده های مورد استفاده برای انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سازمان…………………………………………………………………………………………۵۵
فهرست اشکال
شکل ۳-۱ بلوک دیاگرام مراحل انجام کار…………………………………………..۳۶
شکل ۳-۲ توابع عضویت برای متغییر PROC ………………………………………46
شکل ۳-۳ توابع عضویت برای متغییر VENC ………………………………………46
شکل ۳-۴ توابع عضویت برای متغییر COSC ………………………………………47
شکل ۳-۵ توابع عضویت برای متغییر SYSC ………………………………………47
شکل ۳-۶ توابع عضویت برای متغییر خروجی………………………………………۴۸
شکل ۳-۷ پایگاه قوانین در محیط نرم افزار مطلب…………………………………۴۹
شکل ۳-۸ نمودار سطح سیستم استنتاج فازی………………………………………..۵۰
شکل ۴-۱نمونه ای از نحوه محاسبه نرخ مقبولیت یک سیستم………………….۵۳
شکل ۴-۲ نمونه ای از نحوه محاسبه نرخ مقبولیت یک سیستم………………..۵۴
شکل ۴-۳ خطای پیش بینی روش فازی…………………………………………….۵۵
شکل ۴-۴ خطای تخمین روش فازی……………………………………………….۵۶
شکل ۵-۱ بلوک دیاگرام روش پیشنهادی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی
منابع سازمانی به روش فازی ممدانی……………………………………………….۶۰
چکیده:
سیستم های ERP^[1] طی سال های گذشته توجه فراوانی را به خود جلب کرده ­اند، چرا که تمامی ابعاد سازمان را پوشش داده و توانمندی تصمیم گیری مدیریتی را نیز به گونه ای چشمگیری افزایش داده اند. امروز مهم ترین دغدغه مدیران پیشرفت در یک محیط متلاطم و پویاست. با اینکه مدیران تمامی منابع چهار گانه نیروی انسانی مواد و تجهیرات و سرمایه دارند اما نمی توانند به یک انسجام و یکپارچگی در تمامی ابعاد درون سازمانی و برون سازمانی برسند. پیاده سازی و انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به علت پیچیدگی و هزینه بالا و ریسک های سازگاری، یکی از مشکل ترین پروژه های سرمایه گذاری است.
با وجود جذابیت های پروژه های فناوری اطلاعات از نظر قابلیت ایجاد تغییر و تحولات مثبت فراوان، ترس از عدم موفقیت و شکست و همراهی مانعی بر سر راه پیاده سازی آنها بوده است. در این پایان نامه با بهره گرفتن از منطق فازی روش برای انتخاب بهترین سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بر مبنای معیارهای انتخاب ارائه می­هیم.
نتایج پیاده سازی و آزمایشات نشان می داد خطاهای پیش بینی در انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب برای سازمان در روش ارائه شده نسبت به روش های مشابه کمتر می باشد.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱مقدمه
برنامه ریزی یکپارچه منابع سازمان، مدیریت ارتباط با مشتری و مدیریت زنجیره تأمین از برجسته ترین سیستم های اطلاعاتی یکپارچه به شمار می آیند که از تلفیق مجموع آنها با فعالیت های تجاری، تشکیلات سازمانی مبتنی بر سیستم های اطلاعاتی یکپارچه شکل می گیرد[۱]. پژوهش های اخیر نشان داده است، مهم ترین مشکلاتی که در این سیستم ها وجود دارد، ناشی از برآورده نشدن دو عامل نیازهای کسب وکار و کیفیت پایین نرم افزارهای کاربردی است. سیستم های نر م افزاری ERP حیطه وسیعی از محصولات نرم افزاری را شامل میشوند که عملیات تجاری روزانه سازمان و فرایند تصمیم گیری سازمانی و عملیاتی را پشتیبانی می کنند[۲]. سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی در خدمت بسیاری از صنایع و حوزه های کاری متعدد در مجتمع های سازمانی بوده، سعی میکند فعالیت ها را از مدیریت زنجیره تأمین، کنترل انبار، ساخت، حسابداری مالی و هزینه ها، منابع انسانی و تقریباً هر فرایند مدیریتی مبتنی بر داده دیگر را دربر گیرد، به طوری که امروزه سیستم های ERP به ابزاری مهم و لازم برای بهبود مزایای رقابتی سازما ن ها تبدیل شده است و در صورت موفقیت پیاده سازی سیستم ERP شرکت ها می توانند به سرعت، مزیت رقابتی در بازار جهانی کسب کند]۳]. طی دهه گذشته بسیاری از پروژه های ERP به پیشرفت های عمده ملموس و ناملموسی در حوزه های گوناگون برای سازمان ها منجر شده اند ]۴]. استقرار سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان از نظر کیفی به سه دلیل، با استقرار سایر سیستم های اطلاعاتی تفاوت دارد: اول این که ERP بر کل سازمان تأثیرگذار است. در ثانی، ممکن است کارکنان افزون بر نرم افزار جدید، فرآیندهای تجاری نوینی بیاموزند. سوم این که ERP نه فقط سیستم اطلاعاتی بلکه یک سامانه تجاری است.
اما با وجود این، استقرار سیستم های یادشده اغلب سازما نها را با چالش های جدی مواجه می کند. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد بسیاری از پروژه های استقرار، در زمان مقرر و در محدوده بودجه تعیین شده خاتمه نیافته اند. نکته مهم این است که پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم ERP در سازمان بسیار مشکل است. در واقع پروژه های تکنولوژی اطلاعات از جمله ERP در زمره پروژه های پرریسک هستند. بنابراین، با وجود مزایای بی شمار پیاده سازیERP برای سازمان تا زمانی که توجیه لازم برای اجرای آن وجود ندارد هیچ سازمانی نباید خود را درگیر آن کند[ ۴]. اما موضوعی که زمینه ساز عدم موفقیت پیاده سازی ERP است، این واقعیت است که بسیاری از مدیران پروژه پیاده سازی سیستم تنها به جنبه های تکنیکی و مالی پروژه توجه داشته، از سایر جوانب غافل مانده اند[۵]. انتخاب دقیق گزینه مناسب برای در اختیار گرفتن یک سیستم گسترده در سطح سازمان بسیار مهم است؛ زیرا تأثیر شدیدی بر مقبولیت، مفید بودن و ایجاد همکاری در سازمان دارد. این فرایند باید از سیاست ها و روال سازمان برای رسیدن به تصمیم نهایی پیروی کند. چنانچه سازمان قادر باشد تا پیش از آغاز فرایند پیاده سازی، وضعیت جاری را ارزیابی کرده و نتایج حاصل از پروژه را تا حد امکان پیش بینی کند، بسیاری از مشکلات پیشِ رو از قبل مشخص شده و برای اصلاح آنها اقدام خواهد شد. همچنین با وجود یک رویکرد پیش بینی کننده، سازمان سازوکاری را در اختیار دارد که با بهره گرفتن از آن، فرایند پیاده سازی را لحظه به لحظه رصد کرده و در صورت وجود انحراف و پیش از ورود پروژه به نقطه ی بحرانی، نسبت به اصلاح آن اقدام می کند. فرایند انتخاب ERP مناسب برای سازمان بسیار کار پر ریسک و دارای خطرات بالا می باشد. در این فرایند مدیران سازمان، کارشناسان فناوری اطلاعات، خبرگان فن، کاربران سیستم و … باید به دقت گزینه های موجود را با فاکتورهای انتخاب سنجیده نهایتا بهترین انتخاب را انجام دهند. در این پایان نامه قصد داریم به ارائه روشی برای انتخاب و پیاده سازی ERP مناسب برای سازمان با بهره گرفتن از منطق فازی بپردازیم.
۱-۲ تعریف مساله
سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، طی سال های گذشته توجه فراوانی را به خود جلب کرده اند؛ چراکه تمامی ابعاد سازمان را پوشش داده و توانمندی تصمیم گیری مدیریتی را نیز به گونه ی چشمگیری افزایش داده اند. امروزه مهمترین دغدغه مدیران، پیشرفت در یک محیط متلاطم و پویاست. با اینکه مدیران تمامی منابع چهارگانه نیروی انسانی، مواد، تجهیزات و سرمایه را دارند اما نمی توانند به یک انسجام و یکپارچگی در تمامی ابعاد درون سازمانی و برون سازمانی برسند. با وجود اهمیت به کارگیری فناوری اطلاعات، در بسیاری از سازمان ها شاهد بروز مشکلاتی در رابطه با عدم برآورده شدن نیازهای کسب وکار هستیم [۶]. کلید حل این مشکلات در محیط رقابتی امروز، سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ERP است تا با حذف هرگونه فعالیت بی ارزش، کسب و کار رونق یابد. پیاده سازی و انتخاب سیستم ERP به علت پیچیدگی، هزینه بالا و ریسک های سازگاری، یکی از مشکل ترین پروژه های سرمایه گذاری است. با وجود جذابیت های پروژه های فناوری اطلاعات از نظر قابلیت ایجاد تغییر و تحولات مثبت فراوان، ترس از عدم موفقیت و شکست، همواره مانعی بر سر راه پیاده سازی آنها بوده است. لازمه انتخاب بهترین سیستم ERP ارزیابی عملکرد تأمین کنندگان است که باید به وسیله معیارهایی صورت گیرد که متناسب با اهداف استراتژیک باشند. کاربرد گسترده سیستم برنامه ریزی منابع سازمان توسط سازمان های بزرگ و متوسط انقلاب ERP نامیده شده است. برنامه ریزی منابع سازمان برای اهداف میانی سازمان (فعالیت های داخلی سازمان) طراحی شده اند . بسیاری از سازمان ها به میزان قابل توجهی سیستم مزبور را جایگزین شماری از سیستم های اطلاعاتی قدیمی کرده اند. چنین سیستم هایی نویدبخش ارائه یک پاسخ یکپارچه و منسجم به نیازهای اطلاعاتی سازمان، در مورد جایگزینی سیستم های اطلاعاتی سنتی و جزیره ای است. اگر سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به درستی و با در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی و سازمانی استقرار یابد، افزایش بهره وری سازمان قطعی است. شرکت هایی که در سیستم برنامه ملاحظات اقتصادی و سازمانی استقرار یابد، افزایش بهره وری سازمان قطعی است. شرکت هایی که در سیستم برنامه ریزی منابع سازمان سرمایه گذاری می کنند، از عملکرد قوی تر و مزیت های مالی بالاتری بهره می جویند]۷[. در واقع ERP زیربنای یک نظام تجاری قدرتمند است که موجب ژرفای اطلاعات عملیاتی و وسعت اطلاعات در مورد زنجیره ارزش می شود. با وجود این، استقرار این سیستم ها اغلب سازمان ها را با چالش جدی مواجه میکند. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد بسیاری از پروژ ه های استقرار در زمان مقرر و در محدوده بودجه تعیین شده پایان نپذیرفته اند. از طرفی انتخاب یک سیستم سازمانی، فرآیندی پیچیده و زمانگیر است]۹[. یکی از مخاطراتی که سازمان پیش از آغاز پروژه ی پیاده سازی و نصب با آن روبه روست، انتخاب سیستم نا مناسب است. این تصور که پیاده سازی ERP عملکرد سازمان را یک باره بهبود می بخشد، کاملاً نادرست است، بلکه بهبود عملکرد سازمان به شدت به این بستگی دارد که تا چه اندازه انتخاب ERP مناسب برای سازمان، به درستی انجام پذیرفته و چه اندازه سیستم انتخابی با فرهنگ کسب و کار، راهبرد و ساختار سازمان همسو است]۱۰[. ویژگی منحصربه فرد ERP به منزله ی یک نوآوری سازمانی پیچیده، این است که چگونه یک بسته ی نرم افزاری استاندارد می تواند برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد کند، در حالی که شرکت های رقیب نیز فرصت پیاده سازی بسته های یکسان یا مشابه را دارند . در حقیقت، از آنجا که شرکت های متفاوت اهداف رقابتی متفاوتی دارند، انتظار آنها از ERP نیز متفاوت است . بنابراین مدیر ارشد سازمان می بایست پیش از تصمیم گیری در مورد یک سیستم ERP خاص، راهبرد رقابتی سازمان خود را بررسی کند. فرایند انتخاب ERP مناسب برای سازمان بسیار کار پر ریسک و دارای خطرات بالا می باشد. در این فرایند مدیران سازمان، کارشناسان فناوری اطلاعات، خبرگان فن، کاربران سیستم و … باید به دقت گزینه های موجود را با فاکتورهای انتخاب سنجیده نهایتا بهترین انتخاب را انجام دهند. با توجه به توضیحات فوق سیستم خبره ای که در این تصمیم گیری مدیران را کمک کند و اطلاعات کیفی موجود از نظرات خبرگان را پردازش نماید می تواند در فرایند انتخاب ERP مناسب بسیار حائز اهمیت و مفید باشد. این سیستم باید بتواند تمامی جنبه های مختلف موجود را همزمان سنجیده و گزینه ای که دارای بالاترین درجه مقبولیت می باشد را نمایان سازد یا اینکه با توجه به فاکتورهای موجود برای انتخاب مجموعه قوانینی که وضع شده است را به صورت موازی نگاه کرده و فرایند استنتاج از اطلاعات موجود را انجام دهد.
۱-۳ اهداف اساسی انجام تحقیق
اهداف تحقیق را به دو دسته‌ی هدف اصلی و اهداف فرعی تقسیم می‌کنیم. هدف اصلی ماهیت و موضوع تحقیق است و قصد ما این است که آن‌را مشخص نموده و بدان دست یابیم. اهداف فرعی راه دست یافتن به هدف اصلی را گام به گام مشخص می‌کنند.
۱-۳-۱ هدف اصلی
ارائه مدلی بر پایه منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
۱-۳-۲ اهداف فرعی
شناسایی فاکتورهای مؤثر بر انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
ارائه روشی بر پایه منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
۱-۴ پرسش های تحقیق
چگونگی دست‌یابی به اهداف تحقیق از طریق پاسخ به “پرسش‌های تحقیق” نمایانده می‌شود. پرسش‌های تحقیق نیز به مانند اهداف تحقیق، به دو دسته‌ی پرسش اصلی و پرسش‌های فرعی تقسیم می‌شوند. “پرسش اصلی” به دنبال پاسخی در راستای دست‌یابی به هدف اصلی است و “پرسش‌های فرعی” به‌دنبال چگونگی دست یافتن به اهداف فرعی تحقیق هستند.
۱-۴-۱ پرسش اصلی

• • آیا می توان با بهره گرفتن از منطق فازی ^[۲]انتخاب درستی در سیستم های برنامه ریزی سازمان داشت یا خیر؟

۱-۴-۲ پرسش های فرعی

• • چه فاکتورهای بر انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان تأثیرگذار هستند؟

• • آیا می‌توان روشی برای اندازه‌گیری قابلیت نگهداری نرم‌افزار مبتنی بر جنبه بر پایه‌ی منطق فازی ارائه نمود؟

۱-۵ فرضیه

• • روشی با بهره گرفتن از منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان قابل پیاده‌سازی است.