بسم اللّه الرحمن الرحیم
دانشکده علوم انسانی
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته MBA گرایش استراتژی
طراحی مدل انتخاب تأمین کنندگان بر اساس
ریسک­های زنجیره تأمین در صنعت دارویی کشور
نگارش:
محدثه مرکباتی
استاد راهنما:
دکتر علی رجب­زاده قطری
استاد مشاور:
دکتر منوچهر منطقی
شهریور ۱۳۹۰
حکایت ما
حکایت موری است در اندیشه پیش کش دادن به سلیمان نبی(ع)؛
این اثر اگرچه ناچیز است
تقدیم میکنم به مولایم،مهدی (عج)
اگر نبود لطف خداوند بخشنده
تشویق­های پدر و مادر عزیزم
همراهی­ها و همدلی­های همسر مهربانم
و دلگرمی­های دخترکم
قطعاً این پژوهش به سرانجام نمی­رسید …
تقدیر و تشکر
حمد و سپاس پروردگار یکتا را که ثمره بی­همتایی آفرینش را هستی بخشید و او را از نعمت­های خویش بهره­مند ساخت.
انجام این پژوهش بدون رهنمودهای استادم، جناب آقای دکتر علی رجب زاده امکان­ پذیر نبود و همواره در زمان تحصیل و گذراندن این دوره­ پژوهشی از راهنمائی­های علمی ایشان سود برده­ام بدینوسیله از توجه و الطاف ایشان نهایت سپاسگزاری را دارم.
از جناب آقای دکتر منوچهر منطقی که در امر مشاوره این کار زحمات فراوانی را متحمل شده ­اند صمیمانه قدردانی می­نمایم.
همچنین برخود لازم می­دانم از مشاوره­های ارزشمند جناب آقای دکتر مشعلی، دکتر مهرعلیان و دوست عزیزم فروزنده زارع نژاد تقدیر و تشکر نمایم.
از همکاری صمیمانه هولدینگ­های داروپخش، البرزدارو، پارس دارو و شرکت­های تابعه­شان در جمع آوری پرسشنامه ­ها کمال تشکر را دارم.
چکیده
در رقابت‌های جهانی خواست مشتری بر کیفیت بالا و خدمت رسانی سریع، موجب شده تا شرکت‌ها نتوانند به تنهایی از عهده تمامی کارها برآیند. بر این اساس، فعالیت‌هایی نظیر تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، خدمت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری، اینک به سطح زنجیره تأمین انتقال پیدا کرده­است. مسأله کلیدی در یک زنجیره تأمین، مدیریت و کنترل هماهنگی بین تمامی این فعالیت‌ها است.
تغییر پذیری در زمینه برآیندها و نتایج ممکن زنجیره تأمین، احتمال رخداد و اثرات آن را مدیریت ریسک زنجیره تأمین می­نامند. ریسک­های زنجیره تأمین شامل ریسک­های برخواسته از تغییرات در جریان مواد، محصول و اطلاعات است که از تأمین­کننده اولیه آغاز و به مصرف کننده نهایی ختم می­ شود.
صنعت دارو به عنوان مجموعه ­ای از فرایندها، ‌عملیات­ و سازمان­های درگیر در کشف، ایجاد و تولید داروها تعریف می­ شود. با توجه به گستردگی زنجیره تأمین دارویی، تمرکز این تحقیق به انتخاب تأمین­کنندگان معطوف گردیده است و اینکه چه عواملی برای انتخاب تأمین­کننده در یک زنجیره تأمین باید در نظر گرفته شود تا ریسک موجود در این زنجیره کاهش یابد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این پژوهش، با توجه به استراتژی­ های کاهش ریسک در زنجیره تأمین و مشورت اساتید و خبرگان زنجیره تأمین و داروسازی، چک لیستی برای انتخاب تأمین­کننده با هشت شاخص اصلی و ۳۰ شاخص فرعی در زمینه انتخاب تأمین کننده برتر و چهار شاخص اصلی و ۹ شاخص فرعی در زمینه ریسکهای محیطی تأثیرگذار، بدست آمد. پس از بررسی نتایج آماری پرسشنامه ­ها و استفاده از روش تاپسیس فازی، در نهایت به هفت شاخص اصلی “کیفیت، انعطاف پذیری، تحویل، تکنولوژی، سیستم­های ارتباطی و فناوری اطلاعات، هزینه و سابقه” با ۲۴ شاخص فرعی در زمینه انتخاب تأمین کننده برتر و چهار شاخص اصلی ” اقتصادی، سیاسی، بلایای طبیعی و فرهنگی/ اجتماعی” با ۸ شاخص فرعی در زمینه ریسک­های محیطی رسیدیم.
این پژوهش برای فعالان صنعت دارویی کشور و هم چنین اساتید، پژوهشگران و دانشجویان، به منظور بهبود وضع موجود انتخاب تأمین کنندگان قابل بهره برداری است.
واژگان کلیدی: مدیریت زنجیره­تأمین، مدیریت ریسک، مدیریت ریسک زنجیره­تأمین، زنجیره تأمین دارو، شاخص­ های انتخاب تأمین­کننده برتر، روش تاپسیس فازی
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات پژوهش ۱
۱-۱- مقدمه ۲
۱-۲- تعریف موضوع و اهمیت پژوهش ۲
۱-۲-۱- مدیریت زنجیره تأمین ۳
۱-۲-۲- ریسک ۴
۱-۲-۳- مدیریت ریسک در زنجیره تأمین ۴
۱-۲-۴- عوامل اصلی ایجاد کننده ریسک در زنجیره تأمین ۶
۱-۲-۵- مدیریت زنجیره تأمین در صنعت دارو ۸
۱-۳- اهداف پژوهش ۹
۱-۴- بیان مسأله و سؤالات پژوهش ۹
۱-۵- فرضیه های پژوهش ۱۱
۱-۶- کاربرد نتایج و مخاطبان پژوهش ۱۱
۱-۷- روش انجام پژوهش ۱۲
۱-۸- واژگان تخصصی ۱۲

مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه، پرسشنامه

شیوه ی انجام تحقیق:

در این پژوهش از هر دو روش کیفی و کمی استفاده می شود و به عنوان روش آمیخته مطرح می باشد. در بخش کیفی تحقیق داده ها با بهره گرفتن از ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته گردآوری می شوند. در بخش کمی نیز از طریق پرسشنامه محقق ساخته نتیجه کار کیفی، به وزن­دهی و اولویت­ بندی عوامل شناسایی شده مبادرت می­ شود. به این ترتیب که پرسشنامه­ای با بهره گرفتن از طیف لیکرت طراحی می­ شود و در اختیار پرسش شوندگان قرار می­گیرد.
برای سنجش روایی پرسشنامه از اعتبار محتوا استفاده شده است و نظرات اصلاحی اساتید در آن اعمال شده است. برای تعیین پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ­ها از فنون آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

قلمرو پژوهش:

از لحاظ موضوعی در حوزه کارآفرینی و در شاخه تشخیص فرصت قرار دارد.

دوره های زمانی انجام پژوهش:

سال۱۳۹۲

مکان پژوهش:

دانشگاه­ شاهد

شیوه تحلیل داده ها :

برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از فنون آمار توصیفی و استنباطی استفاده می­ شود. برای تأیید نیز از آزمون الگوی معادلات ساختاری و نرم افزار SPSS یا Lisrel استفاده می­ شود.

تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی مدل :

موجودیت^[۴]
وضعیت هر سیستم، تصویر لحظه­ای مقادیر خصیصه­ های است که موجودیت­های سیستم را تشکیل می­ دهند. این موجودیت­ها در واقع عناصر تشکیل دهنده سیستم پیشنهادی­اند^[۵]( پدامالو و همکاران۲۰۱۱).
خصیصه^[۶]
خصیصه­ها متغییرهای هستند که موجودیت­های سیستم را تشکیل می­ دهند. در هر سیستمی، یک موجودیت دارای خصیصه­ های متعددی است که از آنها به مساله مورد بررسی ارتباط دارند^[۷] (پدامالو و همکاران۲۰۱۱).
رفتار مدل^[۸]
از تغییر پویایی سیستم به عنوان ” رفتار سیستم” یاد می شود^[۹](پدامالو و همکاران۲۰۱۱).

تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق :

فرصت^[۱۰]
لغت نامه دهخدا: فرصت مترادف با موقع و مجال است.
فرهنگ انگلیسی آکسفورد: وجود شرایط مساعد در یک دوره زمانی برای تحقق یک هدف یا مقصود، یا مساعد بودن شرایط برای اینکه چیزی انجام شود یا تأثیر بپذیرد^[۱۱].
لغت نامه کمبریج: شرایط و موقعیتی که امکان انجام کاری که تمایل به انجام آن یا مجبور به انجام آن هستید باشد^[۱۲].
لغت نامه وبستر: یک موقعیت مناسب از وقایع، یک شانس خوب برای پیشرفت و توسعه^[۱۳].
کرزنر: فرصت‌ها فضاهای خالی در بازار است که به علت تخصیص نامناسب منابع به وجود آمده است. از آنجایی که چارچوب‌های تصمیم‌گیری افراد همیشه صحیح نیست، آنها در تصمیمات خود دچار اشتباه می‌شوند و باعث کمبودها و یا مازادهایی می‌شوند. به منظور واکنش به این کمبودها و مازادها، افراد می‌توانند منابع را کسب کرده، آنها را ترکیب مجدد کنند و محصول را به امید کسب سود به فروش برسانند^[۱۴].
تیمونز: خصوصیات فرصت جذابیت، پایایی و به­هنگام بودن است که در محصولات و خدمات تجلی می‌یابد^[۱۵].
شین: فرصت به موقعیتی اطلاق می­گردد که در آن فرد بر این باور است که، با ترکیبی نو از منابع، می تواند به سودی برسد^[۱۶].
برینگر و آیرلند: مجموعه مساعد و مطلوب از شرایط که نیازی را برای یک محصول، خدمت یا کسب و کار جدید ایجاد می‌کند^[۱۷].
تشخیص فرصت^[۱۸]
فعالیت اصلی کارآفرینی ایجاد کسب و کار جدید می باشد^[۱۹]و ایجاد کسب وکار یک فرایند می باشد^[۲۰] تشخیص فرصت آغاز کننده فرایند کارآفرینی می باشد^[۲۱].
چریستنسن و پترسون: تشخیص فرصت امکان درک سود بالقوه جدید از طریق شکل گیری کسب وکار جدید یا بهبود کسب وکار موجود می باشد و امکان دارد در مراحل ابتدایی تاسیس شرکت یا بعد از تاسیس شرکت اتفاق بیفتد^[۲۲].
تیمونز: تشخیص فرصت فعالیتی است که ایده های کسب وکار را ارزیابی و اولویت بندی می­ کند و از میان ایده ها بهترین فرصت را انتخاب می نماید^[۲۳].
هیلز و دکونینگ: فرصت‌ها همان­گونه که افراد ایده‌های اولیه را به سمت طرح‌های تمام و کمال کسب و کار شکل می‌دهند، توسعه می‌یابند. اما فرایند توسعه فرصت از نظر مفهومی با تشخیص یا شناسایی فرصت متفاوت است. آنچه که در بیشتر ادبیات کارآفرینی به عنوان “تشخیص فرصت” شناخته می‌شود، شامل سه فرایند متمایز است^[۲۴]:
۱) درک یا فهم نیازهای بازار و/یا منابعی که به اندازه کافی مورد استفاده قرار نگرفته‌اند.
۲) تشخیص یا کشف یک “تناسب” بین نیازهای ویژه‌ی بازار و منابع مشخص.
۳) ایجاد یک “تناسب” جدید بین نیازهای که قبلاً جدا از هم بوده ­اند و منابع، در قالب یک مفهوم کسب و کار .
شین و ونکاترمن: تشخیص فرصت های کارآفرینی یک فعالیت کلیدی خلق ثروت و پیامد مشترک یک طرز فکر کارآفرینانه است^[۲۵].
سارسوتی و همکاران: اگر هر دو طرف عرضه و تقاضا مشخص باشند، در این صورت فرصت جمع کردن آنها در کنار هم باید “تشخیص داده شده” و بین عرضه و تقاضا هماهنگی به وجود آورد. این گونه فرصت‌ها را هم می‌توان از طریق بنگاه موجود و هم از طریق راه‌اندازی بنگاه جدید بهره‌برداری نمود^[۲۶].

خلاصه فصل اول

این فصل پس از ارائه مقدمه با شرح وبیان مساله آغاز شد وسپس اهمیت وارزش پژوهش بیان گردید.در ادامه اهدافی که اهدافی که از انجام این پژوهش دنبال می شود وفرضیات بیان گردید.که پس از آن قلمرو موضوعی، زمانی و مکانی ارائه گردید، در پایان این فصل واژگان اختصاصی پژوهش به صورت مفهومی وعملیاتی تعریف گردیده است.

فصل دوم: مروری بر مبانی نظری و ادبیات موضوع

مفهوم فرصت، ماهیت فرصت، مدل­های ایجاد و کشف فرصت، دانشگاه، محیط

مقدمه

شناسایی و انتخاب فرصت­های درست برای اسفاده­ی بهینه از منابع کسب و کار مهمترین توانایی یک کارآفرین فردی یا سازمانی می­باشد و همچنین فهمیدن آنچه که یک فرصت را تشکیل می­دهد عاملی کلیدی است. اگر چه سوال«چرا، چه زمانی و چگونه فرصت­ها برای خلق کالاها و خدمات بوجود می‌آیند؟» از اصلی‌ترین سوالات حوزه کارآفرینی است اما کمتر تحقیقاتی که مورد قبول تمام صاحب­نظران باشد در این مورد انجام شده ‌است. از این رو دو مفهوم شناخت و فرصت با رویکرد ترکیبی یکی از موضوعات مهم در زمینه کارآفرینی است چرا که شناسایی درست فرصت­های کسب و کار، پایه ای برای فرایند کارآفرینانه موفق می­باشد. در این فصل با مروری بر تعاریف و دیدگاه­ های تشخیص و ایجاد فرصت و همچنین محیط تاتیرگذار بر دانشگاه، به مدلی رسیدیم که به تشخیص فرصت­های کارآفرینانه­ی دانشگاهی می ­پردازد.

مفهوم شناسی فرصت^[۲۷]

۲-۱-۳-۴-۳ روش های یکپارچه سازی نقشه های شناخت فازی
نقشه های شناخت فازی به صورت نسبتا ساده امکان یکپارچه سازی دانش بدست آمده از چندین خبره را فراهم می­آورند. هدف از یکپارچه سازی نقشه­های شناخت بهبود اعتبار مدل نهایی می­باشد
دو روش برای ترکیب نقشه های شناخت چندگانه وجود دارد. این روش ها از عملیات ساده ماتریسی نظیر جمع و ضرب (کاسکو، ۱۹۸۸) استفاده می­ کنند که این محاسبات با بهره گرفتن از ماتریس­های ارتباط فردی مربوط به خبرگان مختلف انجام می­ شود. ممکن است خبرگان تعداد متفاوتی از مفاهیم را در نقشه­هایشان لحاظ کنند، در نتیجه اندازه ماتریس­های متناظر یکسان نخواهد بود. در این حالت اولین قدم برای ترکیب ماتریس­ها، برابر کردن اندازه­ آن­ها است، بدین منظور ماتریس­های ارتباط با هم مقایسه می شوند و با افزودن سطرها و ستون های مورد نیاز تکمیل می­گردند به طوری که همه مقادیر سطرها و ستون­های جدید صفر خواهد بود. به عبارت دیگر مفاهیم مصنوعی به مدل اضافه می­شوند(خان و کوادیوس، ۲۰۰۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از نظر تاریخی اولین رویکرد به ترکیب نقشه­های شناخت فازی توسط کاسکو مطرح شده است(کاسکو، ۱۹۸۸). این رویکرد برای هر رابطه از نقشه های فردی میانگین می­گیرد. لذا ماتریس ارتباط مربوط به نقشه نهایی از طریق عملیات ماتریس ساده زیر بدست می آید.

که E ماتریس ارتباط مربوط به مدل یکپارچه شده می باشد، ماتریس ارتباط ایجاد شده توسط خبره K ام می باشد و K تعداد خبرگان است.
در این رویکرد همه ی خبرگان سهم یکسانی در مدل نهایی دارند. این رویکرد به جز دانش ماتریس های ارتباط، به هیچ اطلاعات دیگری نیاز ندارد.
کاسکو(۱۹۸۸ ) میانگین موزون را جایگزین میانگین ساده کرده و روش پایه را با در نظر گرفتن ضرایب اعتبار خبرگان، توسعه داده است. وزن ها ( ) به نسبت اعتبار خبرگان به آنها تخصیص می یابد و در دامنه [۰ , ۱] مقدار می گیرد.
با به کارگیری این فرمول خبرگانی که از اعتبار بالاتری برخوردارند، تاثیر بیشتری در ساختار نقشه ترکیبی خواهند داشت. به کارگیری این روش با مشکل تخمین زدن ضرایب اعتبار روبرو است(استچ و دیگران، ۲۰۰۵ ).
جدیدترین روش(لین^[۳۵]، ۲۰۰۷؛ لین^[۳۶]، ۲۰۰۸) ، برای ترکیب کردن نقشه­های شناخت فازی از تئوری دمستر-شفر(Dempster,1967; shafer,1976) که ابزاری است برای ترکیب عقاید خبرگان، استفاده می کند . در این روش باید یک چارچوب ادراکی تعریف شود که وزن­های تعریف شده توسط خبرگان را به تخصیص احتمال­های پایه تبدیل کند. چارچوب تخصیص­ها مجموعه ­ای از مجموعه­های فازی است که متناظر با توصیف­گرهای زبانی می­باشد که بعداً به ارزش­های عددی تبدیل می شوند. هر وزنی که یک خبره تعریف می­ کند بر اساس تابع عضویت متغیرهای زبانی به تخصیص احتمال­های پایه تغییر می­یابد. سپس این توابع تخصیص احتمال بر اساس قانون ترکیب در تئوری گواه، ترکیب می­شوند، و و نوع هدف با قانون ارزیابی عقاید تعیین می­گردد. در نهایت بر اساس تخصیص یکپارچه احتمال پایه، میانگین موزون تمام عناصر چارچوب بدست می ­آید. مشکل عمده این روش نیاز به چارچوب های از پیش تعریف شده تخصیص می­باشد که هم تعداد مجموعه­های فازی و هم توابع عضویت آن­ها را شامل می­ شود که مقاله اصلی نیز هیچ دستورالعملی برای چگونگی تعریف این چارچوب ها ارائه نکرده است.
بخش دوم:
پیشینه تجربی پژوهش
در این بخش ابتدا به پژوهش­ها و مطالعاتی پرداخته می­ شود که تا کنون در زمینه بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد صورت گرفته است. سپس حوزه ­های کاربرد نقشه­های شناخت مورد توجه قرار می­گیرند و نهایتاً به ذکر برخی تحقیات مشابه تحقیق حاضر پرداخته می­ شود و از این رهگذر چارچوب اصلی تحقیق بدست می ­آید.
۲-۲-۴-۱ تحقیقات کاربردی در زمینه بودجه
پژوهش­های انجام شده در حوزه بودجه ­ریزی عملیاتی را می توان در سه دسته طبقه بندی کرد:
پژوهش­هایی که در پی ارائه مدل­هایی کیفی و جامع برای بودجه ­ریزی عملیاتی هستند. یکی از نخستین پژوهش­های این دسته کار نجار صراف می­باشد، وی مدلی جامع ارائه داده­است که شامل سه عنصر اصلی ( برنامه ریزی، تحلیل هزینه­ها و مدیریت عملکرد) و سه عنصر توانمندساز( مدیریت تغییر، نظام پاسخگویی و نظام انگیزشی) می باشد(نجار صراف، ۱۳۸۶). امیرخانی نیز با اتخاذ رویکرد پویایی سیستم و بهره­ گیری از روش تئوری سازی داده بنیاد مدلی برای پیاده­سازی بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد در ایران ارائه کرده است( امیرخانی، ۱۳۸۹).
پژوهش­هایی که به مسایل زمینه­ای بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد از جمله الزامات پیاده سازی بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد و امکان سنجی پیاده سازی بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد و یا موانع استقرار آن پرداخته اند. از جمله پژوهش­های این دسته می توان به کار آقای رابطی اشاره کرد که به بررسی و شناسایی موانع پیاده سازی بودجه بندی برمبنای عملکرد در ارتش جمهوری اسلامی ایران پرداخته است (رابطی، ۱۳۸۶). محمودی نیز مشکلات پیاده سازی بودجه ریزی بر مبنای عملکرد و راه­کار های لازم جهت کاهش این موانع را در سازمان های دولتی مورد بررسی قرار داده است( محمودی، ۱۳۸۶). اسعدی و همکارانش نیز بر اساس مدل شه به شناسایی موانع استقرار بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد پرداخته­اند و گمرک جمهوری اسلامی را به عنوان مورد مطالعه انتخاب کرده ­اند ( اسعدی و دیگران، ۱۳۸۷). ساکتی و سعیدی از دیگر محققانی هستند که تلاش کرده ­اند ضمن شناسایی چالش­های عملیاتی کردن بودجه در دانشگاه­ های ایران، راهکارهایی برای به کارگیری شاخص­ های عملکردی در سیستم بودجه ­ریزی دانشگاه­ها ارائه دهد( ساکتی و سعیدی ۱۳۸۸).
عمید و دهقان به بررسی نقش معماری سازمانی در استقرار نظام بودجه ­ریزی عملیاتی پرداخته­اند (عمید و دهقان، ۱۳۸۷). جعفری در مطالعه­ ای، شناسایی الزامات مالی و مدیریتی برای استقرار یک نظام کارای بودجه ریزی عملیاتی در موسسات مالی را مورد توجه قرار داده است(جعفری ۱۳۸۹).
امکان سنجی پیاده سازی بودجه ­ریزی بر مبنای نتایج در دانشگاه­ های وزارت علوم نیز یکی دیگر از این دسته پژوهش­ها می باشد که توسط رسولی انجام شده است (رسولی، ۱۳۸۹).
دسته سوم پژوهش هایی هستند که از فنون سخت و نرم تحقیق در عملیات در مسایل بودجه ­ریزی استفاده کرده اند.
یکی از اولین پژوهش­های حوزه بودجه که از مدلسازی ریاضی استفاده کرده­­­­است کار آذر(۱۳۷۵) می­باشد، وی مدل تخصیص بودجه سازمان­های دولتی را در حالت قطعی طراحی کرده و با بهره گرفتن از رویکر فازی آن را توسعه داده است. این مدل خود مبنای پژوهش­های متعددی در حوزه بودجه قرار گرفته است از جمله کار محمدی زنجیرانی (۱۳۷۹) که به طراحی مدل ریاضی بودجه­بندی هزینه­ های جاری سازمان کشاورزی استان تهران پرداخته است. آذر و نجفی(۱۳۸۸) نیز از برنامه­ ریزی ریاضی برای طراحی مدل تخصیص بودجه استان­ها استفاده کرده ­اند. طغیانی(۱۳۸۲) از برنامه­ ریزی آرمانی در حوزه بودجه استفاده کرده است. قراخانی(۱۳۸۴) و غلامعلی زاده(۱۳۸۸) از ترکیب برنامه­ ریزی آرمانی و فنون تحلیل سلسله مراتبی برای بودجه ­ریزی استفاده کرده ­اند.
کاظمی و احمد کیا(۱۳۸۸) با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل پوششی داده ­ها تلاش کرده ­اند تا تخصیص بودجه فهرستی از بیمارستان­های منتخب را به ضرایب فنی کارایی مرتبط سازند و روشی برای بودجه ریزی عملیاتی بیمارستانی ارائه کنند. محمدنژاد و ابونوری(۱۳۸۸) با بهره گرفتن از روش دلفی شاخص­ های عملکردی برای تخصیص بودجه پژوهشی دانشگاه­ های کشور و وزن هر شاخص را شناسایی کرده ­اند و بر اساس این شاخص ­ها یک مدل ریاضی خطی برای توزیع بودجه پژوهشی ارائه کرده ­اند.
منیرعباسی(۱۳۸۱) از فنون تحلیل سلسله مراتبی برای توزیع بودجه بین پروژه­ های اداره کل نگهداری راه و ابنیه استفاده کرده است.قشقایی (۱۳۸۸) نیز با اتخاذ رویکرد تصمیم ­گیری چند شاخصه، صرفاً از فنون نرم تحقیق در عملیات برای طراحی مدل تخصیص بودجه شهرداری ­ها استفاده کرده است.
۲-۲-۴-۲ حوزه های کاربرد نقشه های شناخت
نقشه های شناخت و به ویژه نقشه های شناخت فازی در حوزه های تحقیقاتی و صنعتی بسیاری مورد استفاده قرار گرفته­اند. این حوزه ها عمدتاً عبارتند از: پزشکی، محیط زیست، علوم مهندسی ، اقتصاد و مدیریت.
در ایران موارد کاربرد این تکنیک خصوصا در حوزه مدیریت بسیار محدود می­باشد. صادقی( ۱۳۸۳) از نقشه­های شناخت فازی در تحلیل و مقایسه دیدگاه­ های فرهنگی تصمیم­گیرندگان کلیدی دانشگاه صنعتی اصفهان استفاده کرده­است. محمدیان و همکارانش(۱۳۸۵)، از نقشه­های شناخت فازی برای شبیه­سازی عوامل موثر بر رضایتمندی مشتریان از خدمات بانکی استفاده کرده ­اند. حسامی­فرد و صادقی(۱۳۸۶) با بهره گرفتن از نقشه شناختی فازی ارتباط میان سرمایه ­های یک سازمان را مدلسازی کرده ­اند. آن­ها تلاش کرده ­اند تا با بررسی ارتباط میان امنیت سرمایه­ها، مخاطرات امنیتی در سازمان را تخمین بزنند. علی احیایی(۱۳۸۸) در پی پاسخ به این سوال که چگونه می­توان مشکلات متدولوژی سیستم­های نرم در فاز مدلسازی مفهومی را با بهره گرفتن از نقشه­های شناخت فازی و تکنیک­های آن رفع نمود، از ترکیب متدولوژی سیستم­های نرم و انگاره­نگاری شناختی استفاده کرده است.
بیتس و همکارانش)۱۹۹۵)^[۳۷] به منظور کمک به حل مسایل و مشکلات ذاتی فرایند تغییر در سازمان­ها به ترسیم نقشه شناخت فرایند تغییر پرداخته­اند. کاردارس و کارکوستا^[۳۸](۱۹۹۹) در سال ۱۹۹۸ نقشه های شناخت فازی را به عنوان یک رویکرد مدلسازی تلقی کرده و چگونگی استفاده از آن را در شبیه سازی برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی شرح داده اند. کواک و کیم(۱۹۹۹)^[۳۹] در راستای بازطراحی فرایندهای کسب و کار، روشی مبتنی بر نقشه­های شناخت به منظور کمک به اعضای سازمان در شناسایی تضادهای سازمانی بالقوه و فعالیت­های کلیدی کسب و کار ارائه کرده ­اند.
کولوریس و همکارانش(۲۰۰۱)^[۴۰] از نقشه های شناخت به عنوان ابزاری در ایجاد یک سیستم پیش بینی بازار بورس استفاده کرده ­اند. آن­ها ابتدا فاکتورهای خوشه­ای اثرگذار بر قیمت سهام را تعیین کردند و سپس با شناسایی روابط بین خوشه ها و عامل های هر خوشه نقشه شناخت عوامل اثرگذار بر سهام را ترسیم کردند که به راحتی اثر کلی هر یک از عوامل مالی، اقتصادی، سیاسی و غیره را بر قیمت سهام نشان می­دهد. بوری و ازورن^[۴۱] (۲۰۰۴)از نقشه های شناخت فازی برای شبیه سازی بازار نیروی برق در انگلستان استفاده کرده است.کاروالو و تام(۲۰۰۴)^[۴۲] از نقشه های شناخت فازی برای ارائه و شبیه سازی مدلی کیفی از یک سیستم کلان اقتصادی در اروپا استفاده کرده ­اند.
اکسرجانیس و گلیکس(۲۰۰۴)^[۴۳]با هدف بررسی تاثیر مهندسی مجدد بر عملکرد مدل کسب و کار تلاش کرده­است تا با بهره گرفتن از نقشه­های شناخت فازی شبکه پویا و سلسله مراتبی شاخص­ های عملکرد را ترسیم کند. آنها یک نقشه شناخت فازی طراحی کرده ­اند که مراحل برنامه ریزی استراتژیک و تحلیل کسب و کار را در پروژهای بازطراحی، تکمیل می­ کند. فیزیگلو و همکارانش(۲۰۰۷)^[۴۴] نقشه­های شناخت فازی را برای مدلسازی تحلیل ریسک زنجیره تامین به منظور دست یافتن به رضایت مستمر مشتری، به کار برده­اند. نقشه­های شناخت را در حوزه مدیریت ریسک به کار برده­اند، آنها با بهره گرفتن از نقشه­های شناخت فازی روشی نظام مند برای تحلیل ریسک در زنجیره های تامین ارائه کرده اند. رودریوز و همکارانش^[۴۵] در سال ۲۰۰۷ با اذعان این مطلب که روش ها و ابزارهای بکار رفته در شناسایی و طبقه بندی شاخص های موفقیت پروژه های فناوری اطلاعات با محدودیت هایی روبرو هستند، نقشه های شناخت فازی را به عنوان ابزار جایگزین برای شناسایی عوامل کلیدی موفقیت پروژه های فناوری اطلاعات و روابط بین این عوامل پیشنهاد می­ کنند.
اسکلجر و پرنول(۲۰۰۸)^[۴۶] نقشه­های شناخت فازی را برای مدلسازی نقش اعتماد در تجارت الکترنیک به کار برده است. بونو و سالمرون(۲۰۰۸)^[۴۷] با بهره گرفتن از نقشه­های شناخت فازی مدلی برای انتخاب ابزار مناسب جهت برنامه­ ریزی منابع شرکت ارائه کرده اند. بیلسلو و دلینسک(۲۰۰۸)^[۴۸] از رویکردی ترکیبی برای طراحی سناریو استفاده کرده ­اند. رویکرد آنان از ترکیب روش دلفی گروهی، تکنیک تحلیل سلسله مراتبی و انگاره نگاری شناختی فازی بهره برده است. ژای و همکارانش(۲۰۰۹)^[۴۹] نیز از نقشه­های شناخت فازی برای ارزیابی ریسک اعتبار فهرستی از شرکت­ها در چین استفاده کرده ­اند. فرانکو و لرد(۲۰۱۱)^[۵۰] تلاش کرده ­اند تا بر اساس نظر خبرگان و ذی­نفعان پروژه­ های ممکن برای رفع یک معزل اجتماعی خاص در انگلستان را شناسایی کنند، فرانکو و لرد در این مرحله ازنقشه های شناخت به منظور شناسایی پروژه­ ها استفاده کردند و در مرحله بعد از روش تحلیل تصمیم چند معیاره برای ارزیابی پروژه­ ها و تخصیص بودجه به هر یک از آن­ها، استفاده­کردند.
آبرنتی و همکارانش(۲۰۰۵) از سه روش انگاره نگاری برای استخراج نقشه فعالیت متخصصان در یک بیمارستان استفاده کرده ­اند. آن­ها به متخصصان این امکان را داده­اند که آنچه را انجام می­ دهند، فرایند­های مرتبط با کارشان و منظرهایی از رفتارشان را که در سازمان ناگفته مانده، تشریح کنند. آن ها معتقدند از این طریق می توان روابط بین فعالیت­­ها و خروجی ها را بدست آورد و نقشه عملکرد را توسعه داد که این نقشه بیانگر ادراک خبرگان از عملکرد سازمانی می­باشد.
در سازمان­های دانش محور دانش ضمنی خبرگان نقش حیاتی در درک ورودی­ ها و فرآیندهای مرتبط با موفقیت سازمانی دارد. یکی از انواع نقشه­های شناخت که نظرات پیرامون ارتباط بین فعالیت­ها و خروجی­ها را استخراج می­ کند، نقشه علّی است. به نقشه علّی عملکرد می­توان به عنوان یک نقشه شناخت موفقیت سازمانی نگاه کرد. ساخت­ها(گره­ها) و کمان­ها روابط بین ورودی­ ها و فرایندها و خروجی­های ارزشمند را نشان می­­دهند. در این حالت انگاره نگاری شناختی برای پشتیبانی از ایجاد یک سیستم ارزیابی عملکرد داده فراهم می کند( همان).
آبرنتی و همکارانش از مدل مفهومی عملکرد زیر به عنوان مبنای مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده کرده ­اند. این مدل نشان دهنده تبدیل ورودی­ ها به خروجی­ها از طریق یک فرایند تبدیل می­باشد. در این مدل ساده خروجی­ها به دو دسته­ی خروجی­های کارایی و خروجی­های اثربخشی تقسم شده ­اند.
شکل ۲-۳ مدل مفهومی­ عملکرد( آبرنتی و همکارانش، ۲۰۰۵)
پروسیچ(۲۰۱۰)^[۵۱] از ترکیب نقشه های شناخت و فنون تحلیل سلسله مراتبی استفاده کرده است. بدین ترتیب که در مرحله اول فاکتورهای عملکرد را از نقشه­های شناخت استخراج کرده و سپس با پیمودن گام­های زیر از فنون تحلیل سلسله مراتبی برای رتبه ­بندی این فاکتورها استفاده کرده است:
تعیین فاکتورهای شناختی عملکرد و سطح اهمیت آن­ها از طریق طوفان مغزی با مدیران و خبرگان
تدوین سطوح سلسله مراتب برای عملکرد با بهره گرفتن از اهمیت فاکتورها و دیدگاه خبرگان
تعیین تاثیر وابستگی­ها میان عوامل یعنی روابط درونی بین عامل­ها، از طریق نقشه شناخت
بررسی روابط عمودی با بهره گرفتن از فرایندتحلیل سلسله مراتبی، یعنی تشکیل ماتریس­های تصمیم شناختی از طریق مقایسات زوجی و محاسبه وزن­ها
تعیین وابستگی عامل­ها در هر سطح با بهره گرفتن از روش فرایند تحلیل شبکه­ ای
محاسبه وزن­های نهایی با روش­های تصمیم گیری چندمعیاره
در فصول آتی تحقیق حاضر تلاش می­ شود بر اساس مدل ساده زیر که برگرفته از مدل آبرنتی و همکارانش و منطق بودجه ­ریزی برمبنای عملکرد است، نقشه شناخت بودجه ­ریزی عملیاتی مرکز آمار ایران به عنوان مورد مطالعه، ترسیم گردد و با پیمودن گام­هایی که پروسیچ برشمرده است، فعالیت­ها و ورودی­های سازمان از منظر تخصیص بودجه رتبه ­بندی شوند.
پیامدها خروجی­ها فرایندها ورودی­ ها
۲-۳ جمع بندی
در ادبیات تحقیق تعاریف مختلفی از بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد ذکر شد و به مفاهیم مرتبط با این روش بودجه ­ریزی پرداخته شد. آنچه از ادبیات تحقیق بر­می ­آید این است که بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد در پی ایجاد پیوندی میان تخصیص بودجه و خروجی­ها و پیامدهای سازمان می­باشد. انگاره نگاری شناختی روشی است که با ارائه نقشه شناخت عملیات یک سازمان و نحوه تبدیل ورودی­ ها به خروجی­ها می ­تواند به عنوان ابزاری اثربخش در ایجاد پیوند میان بودجه و خروجی­ها، تلقی گردد.
در فصل های بعدی تحقیق بر اساس پیشنه ذکر شده با تلفیق تکنیک انگاره نگاری و فنون تحلیل سلسله مراتبی، مدلی برای تخصیص بودجه بر مبنای عملکرد ارائه خواهد شد.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱ مقدمه
اصلی­ترین نقش را در یک پژوهش علمی، روش کشفیافته­ها بر عهده دارد. انتخاب روش انجام تحقیق بستگی به هدف­ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد، بنابراین هنگامی می­توان در مورد در مورد روش بررسی و تنجتم یک تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش، هدف_ها و نیز وسعت دامنه آن مشخص باشد( خسروانی ۱۳۸۹، به نقل از نادری و نراقی ۱۳۸۵).

ب) قابلیتپاسخگوییخارجی
منظورازپاسخگوییخارجی،پاسخگوییبهافرادونهادهایذ‌ی‌نفعخارجازسازماناست. صاحباناصلیدستگاه‌هاوشرکت‌هایدولتیمردموافرادجامعههستندودولتوکیلمردممحسوبمی‌شود. بنابراینآناناینحقرادارندکهازنتایجکارکردوکلایخودآگاهوخبردارشوندوسیستماندازه‌گیریعملکردوسیلهبسیارمناسبیبرایاینمنظوراست. درصورتی‌کهسیستماندازه‌گیریعملکرددرکارنباشد،پاسخگویینیزممکننیست،نهمدیرانازکارکردخودوپرسنلزیردستآگاهمی‌شوندونهجامعهازکارکرددولت. اگردولتبتواندنتایجعملکردخودرابهبودبخشیدهوآنرابهجامعهمنقلنماید،اعتبارومحبوبیتخودرانیزتثبیتخواهدکرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یکیازمشکلاتبخشدولتیدراندازه‌گیریعملکردنداشتناستانداردهایموردقبولهمگانبراینتایجعملکرداست. برخلافبخشخصوصیکهمعیاراصلیسودبه‌عنوانمحوراصلیتمامفعالیت‌هامطرحاست،بخشدولتیدربسیاریازفعالیت‌هایخودبهدنبالسودنبودهبلکهرفاهاجتماعیرادرنظردارد.
استفاده‌کنندگاندیگرنتایجعملکرددربیرونازسازمان‌هایدولتی،قانون‌گذارانوتصمیم‌گیرندگانکشورهستندکهازایناطلاعاتبرایتصمیم‌گیری‌هایآتیسازمان‌هاوتخصیصبودجهواعتباراتاستفادهمی‌کنند. هرچهنتایجعملکردشفاف‌تروسریع‌تربهاینگروه‌هاانتقالیابد،بههمانمیزاننیزسرعتودقتتصمیم‌گیری‌هاافزایشخواهدیافتوجامعهنیزازمزایایآنبهره‌مندخواهدشد (ظرافت‌انگیز،ساعتی،معماریانی، ۱۳۸۷).
۲-۱۳-۳. تأکیدبرمشارکتعمومی‌پرسنلسازمان‌هاودستگاه‌هایدولتی
درهرسیستممناسبوکارآمدبرایاندازه‌گیریعملکرداندازه‌ها،نشان‌گرهاونسبت‌هابه‌گونه‌ایطراحیمی‌شوندکهکلعملیاتسازمانرابه‌سمتیکیاچندهدفخاصرهبریکنند. ازاینروتمامایناندازه‌هاونسبت‌هابه‌نحویبایکدیگرارتباطوهمبستگیدارندوبه‌طورمستقیمیاغیرمستقیمبریکدیگرتأثیرمی‌گذارند. کلافرادسازماننیزبهشکلتیمی‌یاانفرادیمسئولپاسخگوییبخشیازاینسیستمهستند. درکشورمادربخش‌هایدولتیغالباًطرح‌هاوپروژه‌هایمختلف،سالیاندرازبهطولمی‌انجامدواینکهآیااینطرح‌هاوپروژه‌هاتاچهاندازهبههدف‌هایخودنزدیکشدهیاازآنفاصلهگرفته‌اند،چندانشفافنیست. البتهتعییناهدافواندازه‌گیرینتایجدربخشعمومی‌دشواراستواینیکیازتفاوت‌هایاساسیموجودمیانبخشعمومیوخصوصیاست. درعینحالتوجهبهاهدافومعیارهایدیگریبرایعملکردغیرازسودمانندرفاهاجتماعی،تأمینشغلوازاینقبیلدربخشدولتی،برپیچیدگیارزیابیواندازه‌گیریعملکرددراینبخشمی‌افزاید. لذاابزار«مقایسه»کاربردفراوانییافتهونقشبسیارمهمیراایفامی‌کند.
۲-۱۴. محدودیت‌هایاندازه‌گیریعملکرددربخشدولتینسبتبهبخشخصوصی
مسلماًاندازه‌گیریعملکردتنهاوسیلهمدیریتورهبریوآخرینآننیست. محدودیت‌هاییکهاینسیستمازآنرنجمی‌بردرامی‌توانبهشرحزیربرشمرد (مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران،۱۳۹۱):
مشکلاتاندازه‌گیریبرخیازجوانبفعالیت‌هایدولت:برخیازنتایجوبازده‌هادربخشدولتیقابلاندازه‌گیریکمی‌نیستند. دولتمعمولاًاقدامبهصرفهزینهدرفعالیت‌هاییمی‌کندکهبرایجامعهمفیداستاماارزشآنبه‌صورتعددورقمیادرصد،قابلاندازه‌گیریوارائهنیست. برایمثالبرخیجوانببازدهدانشگاه‌هایدولتیمانندارزشمعنویوجودافرادتحصیل‌کردهدرجامعهرانمی‌توانبه‌راحتیمحاسبهکرد. بایدبه‌خاطرداشتکهسیستماندازه‌گیریعملکردخودابزاراستنههدف. منظورایناستکهنتایجعملکردذاتاًمهم‌ترازاندازه‌گیریآناست. درواقع،اصلبنیادیناندازه‌گیریعملکرد،تهیهابزارمناسبیبرایتصمیم‌گیرندگانسیاسیومدیرانارشددولتیجهتآگاهیازدستیابییاعدمدستیابیبهاهدافارائه‌شدهدولتبهمردماست.
فزونیهزینهبهسود:هموارهبایددرنظرداشتتاهزینهاندازه‌گیریعملکرددرمقابلاستفاده‌ایکهازنتایجآنخواهدشد،معقولومناسبباشد. دربعضیموارد،هزینه‌هایاندازه‌گیریدربرخیازفعالیت‌هابه‌مراتببیشترازنتایجحاصلازاندازه‌گیریآناست.
محدودیتدولتدرتأثیرگذاریبرکلیهنتایج:یکیازاساسی‌ترینمحدودیت‌هاوانتقاداتیکهبهنتایجاندازه‌گیریعملکردمی‌شود،ایناستکهدولتتنهاتعیین‌کنندهبازدهفعالیت‌هایخودنیست. مسائلاجتماعیازقبیلبازارکار،میزانتخلفاتاجتماعیوغیرهازبازدهونتایجبرنامه‌هایبهداشتی،آموزشعالی،محیطزیستوغیرهتأثیرمی‌پذیردوعواملیمانندنرخرشداقتصادی،نرخافزایشجمعیت،حوادثطبیعیوهزارعاملدیگربرآنهاتأثیرمی‌گذارد. باوجوداین،دولتتنهامسئولموفقیتدرتأثیرگذاریبررویبازدهفعالیت‌هایخودشناختهمی‌شود.
دربخشدولتی،عملکردبایددرمقایسهبااهدافبرنامه‌هایآنانواین‌کهبهنتایجمطلوبخوددستیافته‌اندیاخیر،ارزیابیشود. موفقیتغالباًازنقطه‌نظرصاحبانمنافعبررسیمی‌شودوصاحبانمنافعگروه‌هایگوناگونیمانندقانون‌گذاران،سایرشخصیت‌هایارکاندولتی،عرضه‌کنندگانوفروشندگانمشتریانوعمومجامعهراشاملمی‌شود. بنابراینبسیاراهمیتداردتااندازه‌هاومعیارهاییکههرسازمانبرایاندازه‌گیریعملکرداستفادهمی‌کند،به‌گونه‌ایانتخابشوندکهتاحدامکان،نهایتاستفادهازمشورتونقطه‌نظراینگروه‌هاحاصلشودودرنهایتبینتمامگروه‌هادررابطهباانتظاریکهازسازمانمی‌رود،توافقحاصلشود.
۲-۱۵. شاخص‌هایکلیدیعملکرد (KPI)
شاخص‌هایکلیدیعملکرد (KPI) منطبقبااستراتژی‌هایسازمانهستندونوعاًپیشرفترابرحسبدستیابیبهاهدافاستراتژیکاندازه‌گیریمی‌کنند. معیارهایKPIبرایاطمینانازجریاناستراتژی‌هادرسرتاسرواحدهایمختلفدرونوتابعهسازمانهستندوشرحاین‌که«آیابهاهدافاستراتژیدستیافتهشدهاست؟»مفیدهستند. هرسازمانبراساسرویکردمدیریتعالیواهدافسازمانینسبتبهتعیینشاخص‌هایکلیدیاقداممی‌کند. شاخص‌هایهریکازحوزه‌هایمذکوردرادبیاتنظریپروژهارائهشدهاست (مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران،۱۳۹۱).
۲-۱۶. روش‌هایاجراییارزیابیعملکردسازمان‌هایدولتی
توسعهوگسترشوظایفدولتوبهتبعآنسازمان‌هایدولتیامرارزیابیعملکردآنهارااجتناب‌ناپذیرنمودهاست. همچنینتحولاتشگرفدانشمدیریت،سازوکارهایارزیابیرانیزتحتتأثیرقراردادهاست. لذانگاهبهارزیابیعملکردبه‌عنوانفرایندیمستمروتوجهبهتحققودستیابیبهاهدافواستراتژی‌هاازسویدستگاه‌هایدولتیکهمنتجازآرمان‌هاوانتظاراتدولتوجامعهاست،لزومشناساییالگوهاوروش‌هایارزیابیعملکردمتناسببااینگونهدستگاه‌هاراتاییدمی‌نماید. اهمروش‌هاوالگوهایموجوددرارزیابیعملکردسازمان‌هایدولتیرامی‌توانبهشرحذیلبرشمرد:
۲-۱۶-۱.تعییناثربخشیسازمانراهیبرایارزیابیعملکرد
درتعییناثربخشیسازمانشیوه‌هاوالگوهایمتعددیوجودداردکههریکباتوجهبهاقتضائاتمحیطیکاربردویژه‌ایدارد. دراینجابهذکراهماینروش‌هامی‌پردازیم:

1. 1. روشمنابعسیستم ۶. روشرضایتذ‌ی‌نفعان

1. 1. روشفرایندداخلی ۷. روشارزش‌هایرقابتی

1. 1. روشمبتنیبرمحوریتنیرویانسانی ۸. روشکوئینوروباروف

1. 1. روشمبتنیبرمحوریتامکانات ۹. الگویتعییناثربخشیرابینز

1. 1. روشاهدافخروجی

۲-۱۶-۲. تعیینکاراییسازمان،الگوییبرایتحققفرایندارزیابیعملکرد
اندازه‌گیریکاراییبهخاطراهمیتآندرارزیابیعملکردسازمانهموارهموردتوجهمحققینقرارداشتهاست. روش‌هایمختلفیبرایاندازه‌گیریکاراییوجودداردکهیکیازمهم‌ترینآنهاروشتحلیلپوششیداده‌هااست(علیرضایی، ۱۳۷۹).
درهمینراستاقبلازمطرحکردنمبحثتحلیلپوششیداده‌هامباحثیدربارهکاراییمطرح می‌شود.
۲-۱۶-۳. روشارزیابیبهره‌وریجمعیسازمانیامدلتحلیلپوششیداده‌ها
اندازه‌گیریکاراییبهخاطراهمیتآندرارزیابیعملکردیکشرکتیاسازمانهموارهموردتوجهمحققینقرارداشتهاست. درسال ۱۹۵۷ فارلبااستفادهازروشیماننداندازه‌گیریکاراییدرمباحثمهندسیاقدامبهاندازه‌گیریکاراییبراییکواحدتولیدینمود. موردیکهفارلبرایاندازه‌گیریکاراییمدنظرقراردادهبود،شاملیکورودیویکخروجیبود. مطالعهفارلشاملاندازه‌گیری«کاراییفنی»و«تخصیصی»و«مشتقتابعتولیدکارا»بود (مهرگان،۱۳۸۳).
فارلمدلخودرابرایتخمینکاراییبخشکشاورزیآمریکانسبتبهسایرکشورهامورداستفادهقرارداد. باوجود این،اودرارائهروشیکهدربرگیرندهورودی‌هاوخروجی‌هایمتعددباشد،موفقنبود. چارنز،کوپرورودزدیدگاهفارلراتوسعهدادهومدلیارائهکردندکهتواناییاندازه‌گیریکاراییباچندینورودیوچندینخروجیراداشت. اینمدلتحتعنوانتحلیلپوششیدادهنامگرفتواولباردررسالهدکتریادواردرودزوبهراهنماییکوپرتحتعنوانارزیابیپیشرفتتحصیلیدانش‌آموزانمدارسملیآمریکادرسال ۱۹۷۶ دردانشگاهکارنگیمورداستفادهقرارگرفتودرسال ۱۹۷۸ درمقاله‌ایتحتعنواناندازه‌گیریکاراییواحدهایتصمیم‌گیرندهارائهشد. ازآن‌جاکهاینمدلرا چارنز،کوپرورودزارائهکردند، بهمدلCCRکهازحروفاولنامسهفردفوقتشکیلشدهاست،معروفشد. هدفدراینمدلاندازه‌گیریومقایسهکارایینسبیواحدهایسازمانیمانندمدارس،بیمارستان‌ها،شعببانک،دانشگاه‌ها،شهرداری‌هاو … کهدارایچندینورودیوخروجیشبیهبههمباشنداست(Charnes,1978).
بااستفادهازتحلیلپوششیدادهیکمرزیاالگوازواحدهایتصمیم‌گیریکهبهترینعملکردرا دارند،ساختهمی‌شود. سپسکاراییواحدهایموردنظرنسبتبهآنمرزسنجیدهمی‌شود. تولیدکننده‌ایکهرویمرزقراردارد،بیشترینستادهراازدادهموجودتولیدمی‌کندیابرایتولیدستادهمعینکم‌ترینداده‌هارامصرفمی‌کند. تولیدکنندگانیکهدرزیرخطمرزقراردارند،ناکاراهستند،آنهامی‌توانندتولیدخودرابادادهکم‌ترانجامدهندیاستادهبیشتریراباهمیندادهتولیدکنند. کاراییتولیدکنندگانیکهرویمرزهستند،معادلیکوکاراییدیگرتولیدکنندگانکمترازیکاست (Charnest,1995).
۲-۱۶-۴. کارتامتیازیمتوازن
درسال ۱۹۹۲ پروفسوررابرتکاپلاناستاددانشگاه‌هارواردودکتردیویدنورتونبعدازانجامیکپروژهتحقیقاتییکسالهباهمکاری ۱۲ شرکت،مقاله‌ایمنتشرکردندکهدرآنرویکردجدیدمدیریتیبرایاندازه‌گیریعملکردباعنوانکارتامتیازیمتوازن،توسعه‌یافتهبود(۲۰۰۱Kplan,).
کارتامتیازیمتوازنشاملمجموعه‌ایازمعیارهاستکهبهمدیران،دیدگاهیسریعولیجامعازکسبوکارشانمی‌دهد. تاسال ۲۰۰۱ کارتامتیازیمتوازنبه‌عنوانیکیاز ۱۵ ابزارمدیریتیپرکاربرد،کم‌خطاومؤثربینمدیرانشرکت‌هایمختلفدر ۲۲ کشوردنیاشناختهشدهبودوهم‌اکنوننیزروزبه‌روزبهاستفاده‌کنندگانآنافزودهمی‌شود. امروزهبرخیازصاحب‌نظران«شاخص‌هایاندازه‌گیریخوب» رامهم‌ترینداراییاستراتژیکهرسازمانمی‌دانند(علیاحمدیوهمکاران، ۱۳۸۲).
هرشاخص،زمانیمناسباستکهآن‌چهراکهبایداندازه‌گیریشود،بتواندبه‌درستیاندازه‌گیریکندوهرشاخصهنگامیایده‌آلاستکهنه‌تنهابرایسنجشمیزانانحرافعملکردازاهدافدرگذشته،بلکهفراترازآن،برایپیاده‌سازیاستراتژیسازماننیزوسیله‌ایقدرتمندباشد. روبرتکاپلانودیویدنورتوندردهه ۹۰ مجموعه‌ایازشاخص‌هاراپدیدآورندکهآنراکارتامتیازیمتوازننامیدند. اینمجموعهکهشاملشاخص‌هایفرایندونتایجنهاییاست،بهسرعتتصویرجامعیازعملکردسازماندراختیارمدیرانمی‌دهدتاچگونگیپیشرفتسازمانرادررسیدنبهاهدافاستراتژیکاندازهبگیرند. آنهاکارتامتیازیمتوازنراباتجهیزاتاندازه‌گیریدرهواپیمامقایسهمی‌کنند. درپروازهواپیما،خلبانهم‌زمانبهسرعت،هوا،ارتفاع،سوختوغیرهدقتمی‌کندوخلاصه‌ایازوضعیتفعلیهواپیماومحیطپروازاتفاقاتاحتمالیآیندهرابهدستمی‌آورد. دراینحالت،اطمینانوتمرکزصرفبهیکیازعلائممی‌تواندخطرناکباشد. به‌طورمشابه،پیچیدگیادارهیکسازمان،مدیرانراملزممی‌سازدتاعلایمسازمانراهم‌زماندرچندحوزهموردتوجهقراردهند. به‌عنوانمثالدریکسازمان،شاخص‌هایمالیبه‌تنهایینشان‌گرسلامتووجودعواملکلیدیموفقیتدرآننیست. فراینداینمدلاهدافواستراتژی‌هایشرکتیرابهیکمجموعهمفهومی‌ازمعیارهایسنجشعملکردتبدیلمی‌کندکهچارچوبیبرایاندازه‌گیریوسنجشمدیریتاستراتژیکفراهممی‌سازد(علیاحمدی، ۱۳۷۵).
۲-۱۶-۵. مدلریاضیبرنامه‌ریزیآرمانیتخصیصبودجهدرسازمان‌هایدولتی(مدلCGP)
درپیمودنمسیرتکاملیبودجه‌ریزیبه‌عنوانابزاریبرایسنجشانحرافاتوپراکنش‌ها،امروزهکمترکشوریرامی‌توانیافتکهازمدل‌هایریاضیبه‌عنوانراهکاریبرایتدوینبودجهوتخصیصمنابعمالیاستفادهنکند. مطالعاتنشانمی‌دهدکهطراحیمدلریاضیبودجهشدیداًتحتتأثیرعواملیچونافقبودجه‌ریزی (زمان)،ساختاربودجه،انتظاراتمدیریتوتصمیم‌گیرندگانقراردارد. دربودجه‌ریزیبااستفادهازروشPPBSبودجه‌هایدولتیشدیداًتحتتأثیرافقبرنامه‌ریزیتنظیممی‌شوند. هرمدلریاضیبایدبه‌گونه‌ایطراحیشودکهدردوره‌ایبلندمدت (پنجساله)،پاسخگویانتظاراتمدیرانباشد.
درمدلمذکورازیکمدلبرنامه‌ریزیآرمانی (GP) برایبودجه‌ریزیدولتیاستفادهشدهاست؛به‌طوری‌کهاولینومهم‌ترینآرمانآنمطلوبیتحاصلازبودجهاختصاصدادهشدهبهیکسازماناست. سایرآرمان‌هابیان‌گرنسبت‌هایمطلوببودجهفعالیت‌هادرسازمانخواهدبود. حاصل،مدلریاضیآرمانیدرحالتقطعیاستکهاختصاراًCGPنامیدهمی‌شود (مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران، ۱۳۹۱).
۲-۱۶-۶. مدلمثلثعملکرد،الگوییدرمسیرارزیابیعملکردسازمان‌ها
بررسی‌هایاخیرمحققیننشانمی‌دهدکهاغلبسازمان‌هایامروزیدرمحیطپیچیدهوپویاقراردارند. درچنینمحیطیسازمان‌هابایدیادگیرندهوتحولیباشندومحققینمعتقدندکهبایستیچارچوبیبرایاندازه‌گیری،ارزیابی،برنامه‌ریزیوبهبودعملکردسازمان‌هاییادگیرندهوتحول‌آفرینامروزیتوسعه‌یابد. اینچارچوب‌هابایدبیان‌گر«ظرفیتیادگیریوتحولسازمانی»باشند. ازاین‌رودراینمدل،بعد«تحولتکاملی»عملکردسازمانیارائهمی‌شودوابعادمثلثعملکردسازمانی (کارایی،اثربخشیوتحولتکاملی) موردبررسیقرارمی‌گیرد (مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران، ۱۳۹۱).
۲-۱۶-۷. الگویفیشربرایارزیابیعملکرد
دراینالگو،شاخص‌هایارزیابیعملکردبهسهدستهشاخص‌هایکیفی،نیمه‌کمی‌وشاخص‌هایکمی‌تقسیم‌بندیشده‌اند. شاخص‌هایکیفیاساساًاستدلالیهستندوبراساسقضاوت‌هایذهنیودرکشخصیافراداستواراست (مانندفرهنگسازمانی،رهبریوخصوصیاتاخلاقی). درشاخص‌هاینیمه‌کمی،شاخص‌هایذهنیجایخودرابهشاخص‌هایکمی‌داده‌اند. به‌عبارتدیگر،برایقضاوت‌هایکیفیافرادارزشکمی‌تعیینمی‌شود. شاخص‌هایکمی‌شاخص‌هاییهستندکهمی‌توانندفعالیت‌هایمختلفانجامگرفتهدرسازمانرابه‌صورتعددورقمبیانکنند (مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران، ۱۳۹۱).
۲-۱۶-۸. بنچمارکینگ،فراینداستراتژیکوتحلیلیاندازه‌گیریعملکرد
بنچمارکینگفراینداستراتژیکیوتحلیلیازاندازه‌گیریمداومتولیدات،خدماتورویه‌هایسازماندرمقایسهباسازمان‌هایموفقوپیشرفتهدرمحیطموضوعاتموردمطالعهاست. بنچمارکینگابزارکیفیموردمطالعهجهتشناسایی،ایجادوتحصیلاستانداردهایعالیاست. بنچمارکینگتنهاجستجویراه‌هایبهترنیستبلکهبه دنبالبهترینراهاست. قبلازهرگونهتلاشبرایمقایسه،بنچمارکینگنیازبهشناساییدقیقفرایندهایتجاریسازمان‌هاداردووابستهبهتحقیقاتیاستکهنیازمندبرنامه‌ریزی،تجزیهوتحلیل،دسته‌بندیوهمچنینوجودبرنامه‌ایفعالبرایاجرایتغییراتدرپروژه‌هایسازماناست. هنگامی‌کهبنچمارکینگبابرنامهاستراتژیکسازمان‌هامطابقتداشتهوازآننیزحمایتکند،مؤثرترخواهدبود (آفاقی،۱۳۷۸).
«بنچمارکینگبهفرایندمداوممقایسهعملیاتسازمانشماباشرکتیاسازمانیکهبهترینعملکردرادرآنعملیاتداردگفتهمی‌شود (Benchmarking Workbook,1997).اینمقایسههمکیفیوهمکمیاست».
پنچمارکینگکمی ‌شاملاستفادهازاستانداردهایاندازه‌گیریبرایمقایسهکمی‌عملکردباشرکت‌هاوسازمان‌هایالگودرزمینههزینه،کیفیتوزماناست. پنجمارکینگکیفی: درجستجویمقایسهروش‌هایعملیاتجاری (نهنتایجآن) باروش‌هایبه‌کارگرفتهشدهتوسطشرکت‌هاوسازمان‌هایالگواست. «جستجویبهترینروش‌هایموجوددرصنعتکهمنتهیبهبرتریدرعملکردمی‌گردد». «بنچمارکینگیعنیآنقدرمتواضعباشیدکهقبولکنیدیکنفردیگردرچیزیبهترازشماستوآن‌قدرعاقلباشیدکهیادبگیریدچگونهبهاورسیدهیاحتیجلوتربروید». پنچمارکینگهیچ‌گاهمتوقفنمی‌شودبلکهفرایندیهمیشگیاستکهنیازبهتعدیلواصلاحدارد.
انواعپنجمارکینگعبارتنداز: ۱) بنچمارکینگعمومی؛ ‌۲)بنچمارکینگداخلی؛ ۳)بنچمارکینگرقابتی. هریکازآنهامحاسنومعایبیدارد (منصوری، ۱۳۷۸).
نتایجویافته‌هایتحقیقدرروشبنچمارکینگ:
نقشمهمرهبریسازماندرطراحیوگسترشاندازه‌گیریمؤثرعملکرد؛
نیازبهچهارچوبیاصولیبرایاندازه‌گیریعملکردوسیستممدیریت؛
ارتباطاتمؤثرداخلیوخارجیکلیدموفقیتدراندازه‌گیریعملکرداست؛
مسئولیتوجوابگوییبراینتایجبایدبه‌وضوحمشخصگردیدهوتفهیمشود؛
سیستم‌هایاندازه‌گیریعملکردنبایدصرفاًاطلاعاتراانباشتهکنندبلکهبایدتصمیم‌گیرندگانرادرفرایندتصمیم‌گیرییاریدهند؛

۵-۵-۲- پیشنهاداتی برای پژوهشهای آینده ۱۰۹

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

منابع و مآخذ لاتین ۱۱۱
منابع و مآخذ فارسی ۱۱۵
فهرست جداول
جدول ‏۱‑۱- ریسکهای زنجیره تأمین ۷
جدول ‏۲‑۱- تعاریف اولیه مدیریت زنجیره تأمین ۱۷
جدول ‏۲‑۲- مقالات منتشر شده در زمینه زنجیره تأمین در مجلات تا پایان سال ۲۰۰۸ ۱۹
جدول ‏۲‑۳- تحقیقات اولیه پیرامون دسته بندی ریسکهای زنجیره تأمین ۲۷
جدول ‏۲‑۴- تفکیک حیطه مقالات پیرامون SCRM تا سال ۲۰۰۷ ۳۰
جدول ‏۲‑۵- تفکیک حیطه مقالات پیرامون SCRM از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ ۳۱
جدول ‏۲‑۶- طبقه بندی ریسکهای زنجیره تأمین بر اساس مقاله مانوج و منتزر ۳۳
جدول ‏۲‑۷- ریسکهای شناسایی شده توسط محققان مختلف ۳۵
جدول ‏۲‑۸- تأثیر منابع عدم قطعیت بر روی تصمیمات سازمان ۳۶
جدول ‏۲‑۹- تحقیقات اولیه کاهش ریسک در زنجیره تأمین ۳۸
جدول ‏۲‑۱۰- استراتژی های کاهش ریسک در زنجیره تأمین ۴۴
جدول ‏۳‑۱- سهم بازار هولدینگ های مورد مطالعه ۵۷
جدول ‏۳‑۲- تقسیم بندی متغیرهای اصلی پژوهش ۶۳
جدول ‏۳‑۳- ضریب آلفای کرونباخ بین شاخصها ۶۴
جدول ‏۳‑۴- ضریب آلفای کرونباخ بین گروه ها ۶۴
جدول ‏۳‑۵-جدول تبدیل معیارهای کیفی به پارامترهای کمی ۶۶
جدول ‏۴‑۱- طبقه بندی از نظر تحصیلات ۷۴
جدول ‏۴‑۲- طبقه بندی از نظر تجربه کاری ۷۵
جدول ‏۴‑۳- طبقه بندی از نظر سمت سازمانی ۷۶
جدول ‏۴‑۴-آمار توصیفی مربوط به کیفیت ۷۷
جدول ‏۴‑۵- آمار توصیفی مربوط به زیست محیطی ۷۸
جدول ‏۴‑۶- آمار توصیفی مربوط به انعطاف پذیری ۷۸
جدول ‏۴‑۷- آمار توصیفی مربوط به تحویل ۷۹
جدول ‏۴‑۸- آمار توصیفی مربوط به تکنولوژی ۷۹
جدول ‏۴‑۹- آمار توصیفی مربوط به سیستمهای ارتباطی و فناوری اطلاعات ۸۰
جدول ‏۴‑۱۰- آمار توصیفی مربوط به هزینه ۸۱
جدول ‏۴‑۱۱- آمار توصیفی مربوط به سابقه ۸۲
جدول ‏۴‑۱۲- آمار توصیفی مربوط به ریسکهای محیطی ۸۳
جدول ‏۴‑۱۳- آرمون T بر روی گروه ها ۸۴
جدول ‏۴‑۱۴- آزمون پیرسون مربوط به گروه کیفیت ۸۵
جدول ‏۴‑۱۵- آزمون پیرسون مربوط به گروه زیست محیطی ۸۶
جدول ‏۴‑۱۶- آزمون پیرسون مربوط به گروه انعطاف پذیری ۸۶
جدول ‏۴‑۱۷- آزمون پیرسون مربوط به گروه تحویل ۸۶
جدول ‏۴‑۱۸- آزمون پیرسون مربوط به گروه تکنولوژی ۸۶
جدول ‏۴‑۱۹- آزمون پیرسون مربوط به گروه سیستمهای ارتباطی و IT 87
جدول ‏۴‑۲۰- آزمون پیرسون مربوط به گروه هزینه ۸۷
جدول ‏۴‑۲۱- آزمون پیرسون مربوط به گروه سابقه ۸۷
جدول ‏۴‑۲۲- متغیرهای زبانی ۸۸
جدول ‏۴‑۲۳- الویت بندی ریسکهای تأمین کننده بر اساس تکنیک تاپسیس فازی ۸۹
جدول ‏۴‑۲۴- الویت بندی ریسکهای محیطی بر اساس تکنیک تاپسیس فازی ۹۰
جدول ‏۴‑۲۵- آزمون فریدمن برای مؤلفه ها ۹۰
جدول ‏۴‑۲۶-الویت بندی ریسکهای تأمین کننده بر اساس فریدمن ۹۱
جدول ‏۴‑۲۷- الویت بندی ریسکهای محیطی بر اساس فریدمن ۹۲
جدول ‏۴‑۲۸- آزمون فریدمن برای گروه ها ۹۲
جدول ‏۴‑۲۹- الویت بندی گروه ها بر اساس فریدمن ۹۳