۳- آیا با توجه به شرایط اقلیمی شهرستان رضوانشهر میتوان کشت سویا را در آنجا رواج داد؟
۱-۳ ضرورت و اهمیت تحقیق
در نیم قرن گذشته سویا از نظر میزان تولید پس از گندم و ذرت در رده سوم و از نظر ارزش پس از ذرت در رده دوم جهانی قرار داشته است. سویا گیاهی است که علاوه برتولید دانه، شاخ و برگ آن به عنوان علوفه مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین کشت این گیاه به دلیل تثبیت بیولوژیکی نیتروژن موجب تقویت خاکهای زراعی می گردد. از دانه این گیاه بیش از ۱۰۰ نوع فرآورده تجاری مختلف بدست می آید که میتوان به محصولات لبنی مانند شیر، پنیر، مارگارین، فرآورده های دارویی مانند ضد پوکی استخوان و ضد سرطان، محصولات غذایی مانند نوشیدنی شکلات و غیره اشاره کرد. پروتئینی که در دانه سویا وجود دارد. دارای کیفیت بالایی می باشد و می تواند پس از روغن کشی مورد استفاده قرار گیرد و جانشین پروتئین حیوانی در غذای انسان گردد. دانه سویا دو برابر گوشت قرمز وپنیرو ۱۰برابر شیر پروتئین دارد. پروتئین دانه حاوی بسیاری از اسیدهای آمینه ضروری می باشد. شهرستان رضوانشهر با توجه به شرایط توپوگرافی خاص و کوهستانی بودن برخی از مناطق آن جهت کشت برنج از وسعت کافی برخوردار نبوده، لذا در کنار برنج و سایر موارد لزوم کشت سویا با توجه به اقلیم آن ضروری به نظر رسیده و دارای اهمیت می باشد.
۱-۴ اهداف تحقیق
شناخت شرایط اقلیمی کشت سویا در منطقه رضوانشهر استان گیلان
بررسی و معرفی شرایط مناسب اقلیمی جهت کشت سویا
ارائه راهکار های لازم در جهت بهترین زمان برای کشت سویا در منطقه رضوانشهر می باشد
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۱-۵ فرضیهها
باتوجه به اهداف و پرسشهای تحقیق، برای این پژوهش سه فرضیه مطرح شده است. که به شرح زیر میباشد.
۱-بنظرمیرسدشرایط اقلیمی درمنطقه رضوانشهراستان گیلان جهت کشت سویا مناسب باشد
۲- بهترین زمان برای کشت سویادرمنطقه رضوانشهرچه ماهی میباشد.
۳- آیاباتوجه به شرایط اقلیمی شهرستان رضوانشهرمیتوان کشت سویا رادرآنجا رواج داد.
۱-۶ موانع و مشکلات تحقیق
عدم وجود آماری منسجم در ارتباط با تولیدکنندگان کشت سویا در محدوده مورد مطالعه
عدم وجوداقدامات مشابه در زمینه کشت سویا بخصوص در منطقه مورد مطالعه
عدم همکاری برخی سازمانها در ارائه اطلاعات کشاورزی می باشد.
۱-۷ واژه ها و مفاهیم
اقلیم
اقلیم (climate)، واژه ای است عربی که از کلمه یونانی کلیما (climat) گرفته شده و در فارسی به نام کلی آب و هوا استعمال می شود. در واقع اقلیم یک مفهوم احساسی است و می توان آن را متوسط وضعیت هوا در یک منطقه دانست. هواشناسی عوامل زیادی را در بر می گیرد مانند دما، رطوبت، ابر، بارندگی، قابلیت دید، باد و غیره اما اقلیم یک منطقه معمولا فقط با دو پارامتر دما و بارندگی سنجیده می شود. دلیل این امر آن است که سایر عناصر هواشناسیی به نحوی در این دو پارامتر متجلی می شود و نیازی به وارد کردن آنها در برسیهای اقلیمی نیست (علیزاده، موسوی؛کمالی، موسوی بابکی، ۱۳۷۶، ص۳۷۹).
کشت
قرار دادن بذر در بستر به منظور جوانه زدن و رشد و نمو را کاشت یا کشت می گویند. پس از انجام شخم و عملیات تکمیلی فیزیکی و شیمیایی خاک و تسطیح آن با ماله یا لولر، روش کاشت معین و مشخص میشود که به عواملی مانند مقدار آب، وسایل کاشت، جنس زمین، نوع گیاه و اقلیم منطقه بستگی دارد.
سویا:
سویا با نام علمى Glycinemax و از تیره نخود (Fabaceae (Legominosae مىباشد. این گیاه یکساله، دولپه و علفى است که به دو صورت دانهاى و علوفهاى مورد کاشت و بهرهبردارى قرار مىگیرد. چنانچه بهمنظور تولید دانه کشت شود در گروه حبوبات و اگر تولید علوفه مورد نظر باشد در گروه بقولات Legomes قرار مىگیرد.
سویا برای اولین بار در چین کشت شده و احتمالاً همزمان با اهلی کردن حبوباتی از قبیل عدس و نخودفرنگی در خاور نزدیک، بوده است. در نوشته های چینی که به ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد بر می گردد، از این گیاه به عنوان یکی از ۵ گیاه عمده و با ارزش در چین یاد شده است. چهار گیاه دیگر عبارتند از» برنج، گندم، جو و ارزن و سویا از خانواده لگومینوزه است و اجداد احتمالی آن گونه Glycine ussuriensis است که به صورت وحشی در آسیای شرقی رشد می کند.
منطقه
از نظر لغوی به بخشی از فضا و سرزمین گفته می شود و در اصطلاح به سطحی از زمین تقسیم شده اطلاق میشود. که براساس نوع عملکرد قابل مطالعه میباشد. و از نظر کاربردی منطقه جغرافیایی بسته به معیارهایی دارد که برای مرزبندی آن بکار می رود (زیاری، ۱۳۸۳، ص۸۷)
موقعیت جغرافیایی و مشخصات عمومی :
شهرستان رضوانشهر در شمال غربی گیلان، بین سواحل دریای خزر و رشته کوه های تالش قرار دارد که از دوبخش جلگه ای و کوهستانی تشکیل گردیده است، رضوانشهر بین شهرستان های تالش، بندرانزلی، صومعه سرا، ماسال و خلخال واقع شده است. زبانهای رایج در این شهرستان شامل زبان تالشی وگیلکی است که زبان تالشی در منطقه کوهستانی تکلم می شود وزبان منطقه جلگه، گیلکی می باشد. این شهرستان از موقعیت جغرافیایی ممتازی برخوردار می باشد بدین معنا که گلوگاه ارتباطی بخش های مرکزی، غربی و شمالی استان محسوب شده و در مدخل شاهراه ارتباطی گیلان به استان اردبیل و کشورهای قفقاز و روسیه قرار گرفته است. حدود ۴۰ درصد آن عرصه های کوهستانی جنگلی و مرتعی و ییلاقی و ۳۰% نیز جلگه ای و ساحلی است. آب و هوای این شهرستان در بخش ساحلی و جلگه ای مرطوب و در کوهستان ها نیمه مرطوب است، میانگین بارش سالانه این شهرستان ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ میلی متر که از ساحل و جلگه به سمت کوهستان کاهش می یابد.
مساحت این شهرستان ۷۷۰/۲۹۴کیلومتر مربع است این شهرستان دارای ۲ بخش مرکزی و پره سر، ۲ شهررضوانشهر و پره سر، ۴ دهستان دیناچال، ییلاقی ارده، خوشابر، گیل دولاب و ۱۱۰روستا و ۲۵ دهیاری است.
نقشه۱-۱- موقعیت شهرستان رضوانشهر
فصل دوم
مرور منابع و ادبیات و پیشینه تحقیق ت
۲-۱ سویا
سویا برای اولین بار در چین کشت شده و احتمالاً همزمان با اهلی کردن حبوباتی از قبیل عدس و نخودفرنگی در خاور نزدیک، بوده است. در نوشته های چینی که به ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد بر می گردد، از این گیاه به عنوان یکی از ۵ گیاه عمده و با ارزش در چین یاد شده است. چهار گیاه دیگر عبارتند از: برنج، گندم، جو و ارزن و سویا از خانواده لگومینوزه است و اجداد احتمالی آن گونه Glycine ussuriensis است که به صورت وحشی در آسیای شرقی رشد می کند.
شرایط اقلیمی مناسب برای سویا شبیه ذرت است. درجه حرارت زیاد اثر سوء بر درصد روغن و کیفیت آن دارد، ولی برخی واریته ها در درجه حرارت های زیاد نیز سازگاری دارند. سویا به شوری خاک حساس است و در بعضی آزمایشات مشاهده شده است که اگر شوری خاک بیشتر از ۷ میلی متر بر سانتیمتر باشد، گره بندی در ریشه ها متوقف می شود.
عملیات زراعی:
سویا را می توان برای چندین سال در یک زمین کشت نمود و بر خلاف سایر بقولات، کشت ممتد آن باعث کاهش عملکرد نمی شود. بطور کلی جای سویا در تناوب شبیه ذرت است و عملیات لازم جهت شخم و تهیه بستر بذر نیز شبیه ذرت می باشد. در مناطقی که برای اولین بار سویا کشت می شود، بذور آن را باید با نژاد مخصوص باکتری Rhizobium تلقیح نمود؛ در غیر این صورت نیاز زیاد به کود ازته خواهد بود؛ زیرا این گیاه به ازاء هر ۱۰۰ کیلوگرم دانه که تولید می کند ۶ کیلوگرم ازت از خاک جذب می نماید. معمولاً گیاهانی که به خوبی گره تشکیل داده باشند، کود ازته اثر مفیدی بر آنها نخواهد داشت. مصرف کود فسفره باعث افزایش عملکرد و زودرس شدن می شود. کمبود پتاس عملکرد را کاهش می دهد و مصرف کود پتاسه باعث افزایش درصد روغن می گردد و این موضوع احتمالاً به علت اثراتی که بر فعالیت باکتریها دارد، می باشد. چون گیاه سویا حساسیت زیادی به طول روز دارد، تاریخ کاشت آن بیشتر از هر عملیات زراعی دیگری بر تولید سویا مرثر است. تاریخ کاشت بر، ارتفاع، درجه ورس شدن، زمان رسیدن، اندازه بذر، درصد روغن و عملکرد آن مرثر است. بهترین زمان کاشت بستگی به نوع واریته و شرایط منطقه و به خصوص عرض جغرافیایی دارد.
برای سهولت در عملیات وجین، فاصله بین ردیف های کاشت را ۷۵-۷۰ سانتیمتر می گیرند؛ ولی اگر علف های هرز قبل از کاشت کنترل شوند، فاصله ۵۰ سانتیمتر عملکرد بیشتری تولید خواهد نمود؛ البته این موضوع به شرط وجود رطوبت کافی است. در روی ردیف های کاشت، به ازاء هر متر طول ۲۰ تا ۴۰ بذر کشت می شود؛ اگر تراکم گیاه بیشتر باشد فاصله غلاف های پایین در ساقه از سطح زمین افزایش خواهد یافت.
بطور کلی واکنش سویا نسبت به ابیاری خیلی کمتر از پنبه و ذرت است. سویا در طول دوره اصلی رشد رویشی خود حساسیت کمتری در مقایسه با دوره گل دهی و میوه دهی نسبت به خشکی دارد و در دوره تمایز سلولی گل و گل دهی بسیار حساس به خشکی می باشد. کمبود رطوبت برای مدت ۳ تا ۴ هفته پس از دوره تمایز سلولی گل باعث کاهش رشد شده و ریزش گلها و غنچه ها را در بر دارد. زمان آبیاری در طول دوره گل دهی نیز بر عملکرد مرثر است. رطوبت زیاد در شروع دوره تشکیل غلاف ها ممکن است باعث کاهش راندمان بهره برداری از قند در گیاه شود. در این مرحله، تشکیل غلاف ها بر رشد رویشی غالب است و اگر به نحوی رشد گیاه تحریک شود، قند به مصرف رشد رویشی می رسد و غلاف ها به دانه نمی روند. در شرایطی که تنش متعادلی اعمال شود، رشد رویشی به تأخیر می افتد ولی فتوسنتز ادامه پیدا می کند و لذا قند برای تشکیل غلاف تهیه می شود. خشکی در طول دوره پر شدن غلاف ها باعث کاهش عملکرد می شود. البته اگرآبیاری یک ماه قبل از برداشت قطع شود، بر عملکرد اثر سوء زیادی خواهد داشت.
سویا به آبیاری نامنظم و بیش از اندازه نیز حساس است و اگر پس از یک دوره تنش شدید، یکباره رطوبت برای آن تأمین شود، باعث ریزش غلاف ها می شود و حتی اگر پس از تشکیل غنچه ها برای یک وره کوتاه، رطوبت زیاد در اختیار گیاه قرار داده شود، عملکرد کاهش خواهد یافت.
آمادهسازى زمین براى سویا
سویا گیاهى تابستانه است که با توجه بهنوع رقم و شرایط اقلیمى منطقه از نیمهبهار تا اوایل تابستان کشت مىشود. چنانچه بهعنوان کشت دوم در نظر گرفته شود شخم اولیه بلافاصله پس از برداشت محصول زده مىشود و اگر کشت اول باشد تخم اولیه ابتداى پائیز و شخم ثانویه و تسطیح قبل از کاشت انجام مىشود.
هدف نهائى و اساسى از آمادهسازى زمین براى کشت عبارت از تهیه یک بستر مناسب براى استقرار و رشد بذر است. یک بستر مطلوب عبارت است از خاک نرم و مسطح که ماشینآلات بتوانند بذر را در یک عمق مناسب و بهطور یکدست کشت کنند و تماس بین بذر و خاک برقرار شود. از انجام عملیات اضافى باید پرهیز نمود، زیرا ممکن است باعث فرسایش و تخریب خاک شود. بعد از شخم نیز باید از حداقل عملیات استفاده کرد تا از فشردگى زیاد خاک جلوگیرى شود.
زمان کاشت سویا
حداقل حرارت خاک براى جوانهزدن و سبز شدن سویا حدود ۱۵ درجه سانتىگراد و دماى مطلوب آن حدود ۳۰ درجه سانتىگراد است. اما غیر از درجه حرارت، عوامل دیگرى در تعیین تاریخ کاشت مؤثر هستند که عبارتند از: نوع رقم، زمان برداشت کشت قبلى (اگر بهعنوان محصول دوم کشت شود)، شرایط اقلیمى منطقه و فتوپریود. بهطور کلى بهترین تاریخ کشت سویا براى هر منطقه و ارقام مورد نظر باید با انجام آزمایشات مشخص گردد. زمان تقریبى کاشت این گیاه بهعنوان محصول مستقل بهاره در نواحى معتدل تا سرد کشور از نیمه اردیبهشت تا اواسط خرداد است. چنانچه بهعنوان کشت دوم در نظر گرفته شود، بسته به زمان برداشت محصول قبلى از اواسط اردیبهشت تا اواسط تیرماه به کشت آن اقدام مىگردد. تأخیر در کشت و یا کشت دیرهنگام، باعث کاهش رشد رویشى بوته مىشود. که براى جبران آن، فواصل بین ردیف را نزدیک بههم در نظر مىگیرند.
انتخاب رقم براى سویا
با توجه به وضعیت آب و هوائى منطقه و طول فصل زراعى و نیز عرض جغرافیائى ناحیه نسبت به انتخاب رقم اقدام مىگردد. همانطور که گفته شد ارقام سویا در ۱۴ گروه رسیدگى طبقهبندى مىشوند و از زودرسترین (گرون ۰۰) تا دیررسترین(گروه ۱۴) را شامل مىگردند. از طرفى زودرسترین ارقام روز کوتاهترین آنها هم مىباشد و دیررسترین آنها، روز بلندترین رقم هست. پس با توجه بهعرض جغرافیائى و وضعیت منطقه از لحاظ فتوپریود مىتوان رقم مناسب را انتخاب نمود.
[چهارشنبه 1401-04-15] [ 08:02:00 ق.ظ ]
|