۳-۲- ۳-۱-۲-۲ إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ
زمانی که «منصوردرغا » در یک گفتگو نا امیدی خود را از وضعیت موجود بیان می کند، می گوید «مصطفی» به وی از زاویه ی قرآنی جواب می دهد «العدل أن یسحق هؤلاء الکفره..
أمسکت بذراع منصور درغا وقلت ومن العدل أیضا أن نکون مسلمین حقیقیین حتى ینصرنا..»(الکیلانی، ۲۰۰۶م۵۵).
لازمه ی نصرت خداوند این است که از تمام جهات به شریعت وی پایبند بوده و توحید در رأس امورمان باشداین امر یک سنت الهی و قاعده ای ربانی است که در جاهای مختلفی از قرآن به آن اشاره شده است برای نمونه خداوند متعال در سورهی روم میفرماید«‏وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ رُسُلًا إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاءُوهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ فَانْتَقَمْنَا مِنَ الَّذِینَ أَجْرَمُوا وَکَانَ حَقًّا عَلَیْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِینَ‏»الروم/۴۷) و نیزدر سورهی محمد می فرماید«‏یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَیُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ‏»(محمد /۷). با تامل در گفته های «مصطفی» میبینیم کیلانی خواسته در لابهلای این بینامتنی این اصل مهم را به مخاطب خود القا کند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۲- ۳-۱-۲-۳ الروح من أمر ربّی
زمانی که «خوجه نیاز»توسط در اشغالگران چینی اسیر می‌شود، هنگام بازجویی مدیر مسئول روزنامه و رئیس سازمان اطلاعات از او بازجویی می کنند تا او را از مسیری که انتخاب کرده منصرف سازند «وتدخل مدیر تحریر الصحیفه قائلا وقد أمسک بورقه وقلم متسائلا
– ما معنى الروح یا حاجی نیاز؟
نظر إلیه حاجی نیاز وکان یعرفه
– ألا تنشر شیئا فی صحیفتک عن تعالیم بوذا وکونفشیوس؟
– حسنا .. الروح من أمر ربی..
رد مدیر المخابرات
– تلک سفسطه الرجعیین..
وابتسم نیاز وتمتم بکلمات القرآن
– قال الأولون من الکافرین لا یهلکنا إلا الدهر..»(الکیلانی، ۲۰۰۶م۸۰).
در این جا می بینیم که کیلانی از زبان مدیر مسئول می گوید (حسنا .. الروح من أمر ربی..) که با این آیه از قرآن که در مورد روح است بینامتنی دارد که می فرماید «‏وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَا أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا‏»الإسراء/ ۸۵ )همچنین زمانی که رئیس سازمان اطلاعات اعتقادات دینی «خوجه نیاز» را به تمسخر می گیرد، «خوجه نیاز»می گوید «قال الأولون من الکافرین لا یهلکنا إلا الدهر..»که از این آیه از قرآن گرفته شده که می فرماید«‏وَقَالُوا مَا هِیَ إِلَّا حَیَاتُنَا الدُّنْیَا نَمُوتُ وَنَحْیَا وَمَا یُهْلِکُنَا إِلَّا الدَّهْرُ وَمَا لَهُمْ بِذَلِکَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا یَظُنُّونَ‏»الجاثیه/ ۲۴).
اینگونه است که کیلانی عقاید اسلامی را در خلال رمانبه نمایش می گذارد.هنرمند ملتزم از دیدگاه او «وظیفه دارد دست خوانندگانش را به سمت راه درست بگیرد و در آنها تصوری صحیح از انسان و جهان و زندگی ایجاد کند،از اینجاست که ملتزم بودن به اسلام برای یک هنرمند مسلمان در جهان امروز چیز عجیب و غریبی نیست؛ التزام این است که برای خودمان بر اساس آنچه از دینمان آموخته ایم هدف و خطی بگذاریم و برای محقق کردن اهدافمان بر این خط حرکت نماییم»(مجله المختار الإسلامی، ۱۹۷۹م)داخل نمودن بحث از مسئله ی روح و نیز عالم مرگ در این رمان به این خاطر است که جبهه ی مقابل مسلمانان ترکستان کمونیست های ماتریالیستی هستند که اصلا به غیب و روح وجهان دیگر باور ندارند و اینگونه بحث ها در این منطقه بسیار شایع بوده است.
۳-۲- ۳-۱-۲-۴ عَشِیَّهً أَوْ ضُحَاهَا
کیلانی علاوه بر بینامتنی مفاهیم قرآنی، از الفاظ قرآنی نیز تاثیر گرفته است که نمونه هایی از آن را در رمان مشاهده می کنیم، او در قسمتی از رماناز زبان «مصطفی» می گوید «ما أکثر الخونه الذین باعوا ضمائرهم ودینهم واستسلموا لرغبه الغزاه ونوایاهم، وبذلک أمکنهم أن یتسلموا بعض المناصب الهامه، وبین عشیه وضحاها تحولوا إلى نوع جدید من البشر»(الکیلانی، ۲۰۰۶م۱۰۳).
که با آیهای از سوره نازعات بینامتنی لفظی دارد، که می فرماید«‏کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَهَا لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا عَشِیَّهً أَوْ ضُحَاهَا‏»النازعات/۴۶). نمونه هایی از تاثیر پذیری سبک نوشتاری کیلانی از قرآن در رمانهای او بسیار زیادند.
۳-۲- ۳-۱-۲-۵ لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ
به همین ترتیب او در توصیفی که از جنگ میان مردم ترکستان و اشغالگران ارائه میدهد نیز از عبارات قرآنی استفاده کرده است، کیلانی می نویسد«واستمرت المعارک القاسیه، والأعداء یولون الأدبار»(الکیلانی، ۲۰۰۶م۱۳۷).
این عبارت با آیهای از سوره فتح بینامتنی دارد که می فرماید«‏وَ لَوْ قَاتَلَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا یَجِدُونَ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا‏»(الفتح/۲۳). همانطوری که می دانیم آیهی مذکور به این اصل اشاره دارد که در صورت روبهرو شدن کفار با مسلمانان-به شرط اینکه مسلمانان تمام توانایی های خود را بکار گرفته و کاملا برخدا توکل نمایند- حتما کافران پا به فرار خواهند گذاشت و تاب مقاومت در برابر مسلمانان را نخواهند داشت. کیلانی در این مقطع با اشاره به سخت و طاقت فرسا بودن جنگ، به این اصل مهم نیز اشاره نموده است.
۳-۲-۳-۲ بینامتنی با احادیث نبوی
با مطالعهی رمان «لیالی ترکستان» ملاحظه میکنیم نویسنده از احادیث پیامبر –صلی الله علیه وسلم- نیز تاثیر پذیرفته است. اما احادیثی که در این رمان وارد شده اند به صورت ضمنی هستند و نمونههایی از بینامتنی صریح در این رمان وجود ندارد. در زیر به بررسی مواردی از آن پرداخته ایم.
۳-۲-۳-۲-۱و ترکتم الجهاد
«خوجه نیاز» در جلسهای مشورتی می گوید«أدوات النصر أنتم تعرفونها… الصبر والصمود…الجهاد حتى الموت… لا جدید بعد کلمات محمد… انظروا… لا یفل الحدید إلا الحدید.. کل ما أعرفه أن أقواما بلا شرف.. هم موتى وإن کانوا یأکلون ویشربون ویتنفسون … لا تستنکروا تصرفات العدو وحده، ولکن ابکوا على تهاونکم واستنکروا استسلامکم …أتفهمون؟»(الکیلانی، ۲۰۰۶م۱۶).
راهی که کیلانی برای برون رفت از این بحران از زبان «خوجه نیاز» بیان می دارد صبر و جهاد است و از نظر او مصایبی بر ملت ترکستان تحمیل شدهبه دلیلسستی و تهاون در این باب بوده است. او ریشهی مشکلات را در ذات خودمان نهفته می بیند. حقایقی که در آیات و احادیث و اقوال بزرگان اسلام به وفور دیده می‌شود، پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرماید«إِذَا تَبَایَعْتُمْ بِالْعِینَهِ وَأَخَذْتُمْ أَذْنَابَ الْبَقَرِ وَرَضِیتُمْ بِالزَّرْعِ وَتَرَکْتُمُ الْجِهَادَ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْکُمْ ذُلاًّ لاَ یَنْزِعُهُ حَتَّى تَرْجِعُوا إِلَى دِینِکُمْ»(ابی داوود، ج۳ ۲۹۱) و نیز این حدیث نبوی که می فرماید «واعلَمْ أنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبرِ ، وأنَّ الفَرَجَ مَعَ الکَرْبِ ، وأنَّ معَ العُسْرِ یُسراً»(ابن رجب ۱۸۳). همچنین این گفته ی امام علی رضی الله عنه «مَا غُزِیَ قَوْمٌ فِی عُقْرِ دَارِهِمْ إِلَّا ذَلُّوا»(الماوردی،ج ۸ ۴۲۱) .
گفته های «خوجه نیاز» با این مجموعه از احادیث و آثار اسلامی بینامتنی ضمنی دارد و کیلانی توانسته بدون ذکر متن اصلی آنها این مفاهیم را به مخاطب القا کند، «کارهای او در زمینه ی ادبیات اسلامی رنگ خاص خود را دارند، و به شائبه های وعظ و ارشاد مستقیمی که در بسیاری از هنرمندان عرصه ی دعوت اسلامی می بینیم آغشته نشده، بلکه او در زمینه ی ساختار هنری رمان فردی هنرمند و متخصص است» (قتایه،۱۹۸۳).
۳-۲-۳-۲-۲الکاسیات العاریات
در اواخر رمان زمانی که عثمان از کوهستان برای پیدا کردن «نجمه اللیل» راهی کاشغر می‌شود، می بیند که شهر به طرز عجیبی تغییر کرده و نقشه های دولت برای زدودن اسلام تا حدودی پیش رفته است. برای همین است که آنجا احساس غربت کرده و می گوید «هذه لیست المدینه التی أعرفها، لا الرجال رجالها، ولا الأطفال أطفالها، وهؤلاء النساء العاریات الکاسیات لسن نساءها…»(الکیلانی، ۲۰۰۶م۱۷۵).
بخش پایانی این عبارت با حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و سلم بینامتنی دارد که می فرماید «صنفان من أهل النار لم أرهما قوم معهم سیاط کأذناب البقر یضربون بها الناس ونساء کاسیات عاریات ممیلات مائلات رؤسهن کأسنمه البخت المائله لا یدخلن الجنه ولا یجدن ریحها وإن ریحها لیوجد من مسیره کذا وکذا»(مسلم،۱۳۷۴هـ، ج ۳ ۱۶۸۰) توصیف زنان با این وصف از طرف پیامبر صلی الله علیه و سلم به بی حجابی که در آخرالزمان در میان امت شایع می‌شود اشاره دارد، لباس پوشیده اما لخت. کیلانی اینگونه عواطف دینی خود را در مقابل وضع پیش آمده برای مسلمانان این کشور به نمایش می گذارد.
۳-۲-۳-۳ احکام شرعی
همانطور که اشاره شد رماننمی تواند عرصه ای مناسب برای آوردن احکام شرعی به صورت مستقیم باشد و اگر هم حوادث رماناین امر را اقتضا نمود باید نویسنده به شکلی هنرمندانه و مختصر و درجهت غنا بخشیدن به درون مایه یا سایر عناصر داستان از آن بهره برد. در زیر مواردی که کیلانی در این زمینه آورده است را مورد بررسی قرار دادهایم.
۳-۲-۳-۳-۱ جایگاه «فتوی»
زمانی که «امیر قومول» به خاطر مخالفت با ازدواج چینی ها با دختران ترکستانی به زندان افتاده، در آنجا نقشهی کشتن فرمانده های چینی را می کشد، و آنرا اینگونه بیان می دارد «وطرح الأمیر أمام القائد فکرته، وهی أن تترکز فی أن یطلق سراح الأمیر، حتى یتمکن من الاجتماع بعلماء الشریعه، ویناقش الأمر معهم، لعله یستطیع الحصول منهم على “فتوى” دینیه تبیح مثل هذا الزواج، وتلتمس له الأدله فی بطون الکتب القدیمه، فإذا ما وفق الأمیر لإخراج مثل هذه الفتوى الممهوره بتوقیع الفقهاء، حل الإشکال، وساد الهدوء ونعم الجمیع بالأفراح والسعاده..» (الکیلانی، ۲۰۰۶م ۲۴)
گرچه این گفته ی «امیر قومول» برای فریب فرمانده ی چینی بود اما کیلانی از آوردن این موضوع اهداف دیگری هم دنبال می‌کند؛ از جمله اشاره به نقش فتوای علما در جوامع اسلامی و در بین مسلمانان و اینکه برد فتوای دینی تا جایی است که می تواند آشوبی را خاموش یا خیزشی به پا کند. همچنین اشاره به سوء استفاده حاکمان مستبد و اشغالگران مفسد از فتوای علما در امور سیاسی و اجتماعی، قضیه ای که در تاریخ معاصر و قدیم به کرات دیده شده است، این گونه است که کیلانی با بهره گرفتن از اسلوب بینامتنی بر ذهن و اندیشه ی خواننده تاثیر می گذارد.
۳-۲-۳-۳-۲ تحریم ازدواج با کفار
در ابتدای رمان نویسنده در مورد بخشنامهای که دولت چین صادر کرد می گوید «و فی یوم من الأیام أصدر القائد الصینی منشورا هزّ البلاد من أقصاها الی أقصاها …هذا المنشور یلزم أی ترکستانی بأن یزوج ابنته من أی صینی یتقدم لطلب یدها، برغم اختلاف العقیده… إن الإحتلال أمر مؤقت قد یزول فی یوم من الأیام، والمعرکه مع العدو کر وفر..أما أن یدوس العدو مشاعر الناس ویحتقر شرائعهم، ویسخر من دینهم فهذا أمر فوق الطاقه..» (الکیلانی، ۲۰۰۶م ۶)
این مقطع اشاره ای است به یکی از احکام شرع حنیف اسلام که در آن ازدواج مشرک با مؤمن حرام شمرده شده است. این حکم شرعی در آیهای سوره ی بقره اینگونه آمده است «‏وَلَا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکَاتِ حَتَّى یُؤْمِنَّ وَلَأَمَهٌ مُؤْمِنَهٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَهٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْکُمْ وَلَا تُنْکِحُوا الْمُشْرِکِینَ حَتَّى یُؤْمِنُوا وَلَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکٍ وَلَوْ أَعْجَبَکُمْ أُولَئِکَ یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَاللَّهُ یَدْعُو إِلَى الْجَنَّهِ وَالْمَغْفِرَهِ بِإِذْنِهِ وَیُبَیِّنُ آیَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ»(البقره/۲۲۱) همانطور که پیداست علت تحریم این گونه عنوان شده که فرد مشرک همسر مؤمنش را به آتش فرامی خواند. یعنی سرانجام این کار آتش دوزخ خواهد بود چرا که همسر گیری از کافران یعنی مصاحبت مستمر با وی و نتیجتا تاثیرپذیری از اعتقادات باطل و اخلاق فاسد او و از دست دادن ایمان و اخلاق و ذوب شدن آن و یا در خفیف ترین حالتش سکوت بر منکرات و نرمش نشان دادن و مداهنه با اومی باشد(السعدی،۱۳۸۷ش، ج ۱ ۱۶۹).
نویسنده در این بینامتنی پیام دیگری هم برای مخاطب دارد و آن یادآوری صدمه ای است که این نوع ازدواج از لحاظ اجتماعی و سیاسی و تاریخی به ملت ترکستان می زند، چراکه به معنی تن دادن به اشغالگری چینیها و پذیرفتن آنهاست که در نهایت منجر به ذوب شدن هویت این ملت و تبدیل شدن آنها به بخشی از چین می‌شود که به نوبه خود خیانت بزرگی به شمار خواهد آمد که این هم به نوبه ی خود دعوت به آتشی است که در دنیا دامنگیر آحاد آن ملت خواهد شد، از اینجاست که نوسینده در حوادث بعدی لزوم ایستادگی کامل در مقابل این سیاست ها را از طریق برخورد «امیر قومول» و مردم شهر نشان داده است.
۳-۲-۳-۳-۳ استحباب اذکار قبل از خواب
هنگامی که «مصطفی» برای اولین با خبر رفتن «نجمه اللیل» همراه افسر چینی را می شنود، از این امر بسیار ناراحت می‌شود. نویسنده این ناراحتی را به زیبایی بیان نموده است؛«مصطفی»می گوید «و أنا -إذ تنطفئ الفرحه فی قلبی- أشعر أننی أغوص إلی أعماق بعیده محشوه بالأفاعی و الأشباح و الدخان، ذلک الکابوس قدیم کنت أراه فی منامی و أنا طفل صغیر، وکان أبی یعلمنی أن أقرأ آیه الکرسی قبل أن أنام، وأن أصلی على النبی صلى الله علیه وسلم مائه مره.. لست أدری لماذا عادت إلی ذکرى ذلک الکابوس..»(الکیلانی، ۲۰۰۶م ۵۹)
در اینجا نویسنده علاوه بر نشان دادن احساسات «مصطفی» در یک قالب هنری ماهرانه اشارهای هم نموده است به خواندن آیهالکرسی هنگام خواب و نیز صلوات فرستادن برپیامبرصلی الله علیه و سلم که در احادیث آمده که اگر هنگام خواب فردی آیه الکرسی را بخواند تا صبح شیطان به وی نزدیک نمی‌شود(البخاری، ۱۴۲۲، ج۶ ۱۷).ملاحظه می‌شود که او این امر را در راستای شخصیت پردازی «مصطفی» نیز بکار برده است.
۳-۲-۴بینامتنی غیر مستقیم (عمیق)
در این بخش هم موارد بینامتنی غیر مستقیم را بررسی نموده ایم که کیلانی در قالب نماد و نقاب به ذکر آنها پرداخته است.
۳-۲-۴-۱ نماد
همانطور که در بخش قبلی اشاره شد، کیلانی از نماد به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در القای افکار و اندیشه های اسلامی خود به مخاطب سود جسته است. در این رمان نیز میبینیم که او با بهره گرفتن از نمادهایی مانند شب، زبان عربی و چنگیزخان پارهای از مفاهیم اسلامی را بیان میدارد.
۳-۲-۴-۱-۱ شب (نور) و تاریکی
عنوان رمان«شبهای ترکستان» که در آن شب نمادی از نابسامانی اوضاع، سختی، ناراحتی و ناامیدی است در جاهای مختلف تکرار شده است، برای نمونه«ولفّ قومول لیل أسود ثقیل، شدید الوطأه على نفوس الرجال الشرفاء»(الکیلانی، ۲۰۰۶م ۳۴) مربوط به حادثه ی غم انگیزی است که در آن فرمانده چینی می‌خواهد به اجبار دختر «امیر قومول»را به همسری خود درآورد.
در جایی دیگر می گوید «و انطلقنا فی شتّی الأنحاء متخفین، قومول الحزینه متّشحه بالسواد، الرجال یشنقون لأقل الشکوک»(همان ۳۴)
یازمانی که «مصطفی» می شنود که «نجمه اللیل» به همراه افسر چینی از قومول رفته است می گوید«وتهت بنظراتی فی لیل قومول الحزین»(همان ۵۹) همچنین در پایان رمانمی گوید«وتطلعت عبر الآفاق المعتمه ورائی، وتذکرت منصور درغا الذی مات على باب المسجد، وتذکرت الرفاق المؤمنین الذین قضوا حیاتهم وراء القضبان، ثم الشهداء الذین سقطوا حول الجنرال عثمان باتور، ویوم المشهد العظیم حینما ساقوا الجنرال إلى ساحه الموت…»(همان ۱۹۹).
همانطور که می بینیم کیلانی تاریکی و شب را نماد نابسامانی اوضاع و سختی قرار داده است و در مقابل هم می بینیم که نور و صبح را به عنوان رمز جهاد و پیروزی بکار برده است، در ابتدای (فصل ۴)فضای روز بعد از کشتن فرماندهی چینی و دارودستهی جنایتکارش را اینگونه توصیف می‌کند«امتد النور إلى جمیع الأنحاء، وخفقت أعلام النصر فی أنحاء قومول، وتناقلت المقاطعات المجاوره أنباء “الانتقام المشروع” الذی حمل لواءه أمیرنا ومعه قائدنا الفعلی خوجه نیاز حاجی»(همان ۳۸).

• ۳. تثبیت لکنت در کودکان دبستانی در صورت نداشتن برنامه درمانی مؤثر

با توجه به موارد بالا محقق در نظر دارد تا تاًثیر برنامه GILCU را بر روی این کودکان مورد بررسی وتحلیل قرار دهد.
۱-۴ اهداف پژوهش
۱-۴-۱ هدف کلی
هدف از این مطالعه ، بررسی تأثیر روش درمانی GILCU بر کاهش ناروانی گفتار کودکان دبستانی ۱۱-۶ سال مبتلا به لکنت می باشد.
۱-۴-۲ اهداف اختصاصی
پژوهشگر بر آن است که اهداف زیر را در مورد تأثیر GILCU بر روی کودکان دبستانی ۱۱-۶ سال مبتلا به لکنت به تحقق در آورد:

• تعیین درصد هجاهای لکنت شده در خواندن، تک گویی، گفتار محاوره ای

• تعیین میانگین دیرش لکنت در خواندن، تک گویی، گفتار محاوره ای

• تعیین میزان رفتارهای فیزیکی همراه در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای

همچنین محقق بر آن است که تأثیر روش درمانی GILCU را با روش های درمانی سنتی بر متغیر های زیر مقایسه نماید:

• تعیین درصد هجاهای لکنت شده در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای

• تعیین میانگین دیرش لکنت در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای

• تعیین میزان رفتار های فیزیکی همراه در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای

۱-۴-۳ اهداف کاربردی

• امکان استفاده از دستاوردهای حاصل از روش GILCU به منظور تهیه برنامه درمانی منسجم

• امکان کوتاه شدن دوره درمانی و صرفه جویی در هزینه درمان

• امکان بررسی ارتباط میان روانی گفتار و افزایش طول و پیچیدگی گفته

۱-۵ سوال ها

• آیا اثربخشی روش درمانی GILCU درمقایسه با روش های سنتی بر روی درصد هجاهای لکنت شده در کودکان دبستانی ۱۱-۶ ساله مبتلا به لکنت در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای مشهود است؟

• آیا اثربخشی روش درمانی GILCU درمقایسه با روش های سنتی بر روی میانگین دیرش لکنت در کودکان دبستانی ۱۱-۶ ساله مبتلا به لکنت در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای مشهود است؟

• آیا اثربخشی روش درمانی GILCU درمقایسه با روش های سنتی بر روی میزان رفتارهای فیزیکی همراه در کودکان دبستانی ۱۱-۶ ساله مبتلا به لکنت در خواندن ، تک گویی و گفتار محاوره ای مشهود است؟

تعریف مفاهیم و اصطلاحات

۱-۶-۱– درصد هجاهای لکنت شده :
تعریف نظری: درص تعداد هجاهای لکنت شده تقسیم بر تعداد کل هجاهای گفته شده است(۱۴).
تعریف عملیاتی: در این پژوهش درصد هجاهای لکنت شده در نمونه های گفتاری ده دقیقه ای در سطوح گفتاری تک گویی، محاوره ای و خواندن در زمان قبل و بعد از درمان تعیین گردید.
۱-۶-۲- میانگین دیرش لکنت :
تعریف نظری: میانگین سه بار از بیشترین دفعات لکنت است(۱۴).
تعریف عملیاتی: در این پژوهش میانگین سه بار از بیشترین دفعات لکنت در نمونه های گفتاری ده دقیقه ای در سطوح گفتاری تک گویی، محاوره ای و خواندن در زمان قبل و بعد از درمان تعیین گردید.
۱-۶-۳-رفتارهای فیزیکی همراه :
تعریف نظری: مجموع نمرات از مقیاس ۵ نمره ای در صورت داشتن هرکدام از رفتارهای وابسته چون: صدای اضافه، شکلک های چهره، حرکات سر، حرکات دست، حرکات پا می باشد(۱۴).
تعریف عملیاتی: در این پژوهش مجموع نمرات از مقیاس ۵ نمره ای در صورت داشتن هرکدام از رفتارهای وابسته چون: صدای اضافه، شکلک های چهره، حرکات سر، حرکات دست، حرکات پا در نمونه های گفتاری ده دقیقه ای در سطوح گفتاری تک گویی، محاوره ای و خواندن در زمان قبل و بعد از درمان تعیین گردید.
۱-۶-۴-SSI-3:
تعریف نظری: مجموع نمرات از هر کدام از اجزای درصد هجاهای لکنت شده، میانگین دیرش لکنت، رفتارهای فیزیکی همراه است (۱۴).
تعریف عملیاتی: در این پژوهش مجموع نمرات از هر کدام از اجزای درصد هجاهای لکنت شده، میانگین دیرش لکنت، رفتارهای فیزیکی همراه در نمونه های گفتاری ده دقیقه ای در سطوح گفتاری تک گویی، محاوره ای و خواندن در زمان قبل و بعد از درمان تعیین گردید.
۱-۶-۵- GILCU:
تعربف نظری: یک درمان مستقیم رفتاری برای کودکان دبستانی بر اساس افزایش طول و پیچیدگی گفته است که اثر بخشی آن با مقیاس SSI-3 مورد بررسی قرار می گیرد(۱۴).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تعریف عملیاتی: در این پژوهش، برنامه GILCU کاهش در هرکدام از اجزای SSI-3 و نیز مجموع نمرات را به عنوان معیاری برای تصمیم گیری در مورد روند درمان به کار می گیرد که هر کدام از مقیاس ها در دو دوره ی زمانی قبل و بعد از درمان اندازه گیری می شوند.
فصل دوم :
پیشینه ی تحقیق
این فصل به مباحث نظری تحقیق از جمله توصیف و تعریف لکنت، علت شناسی لکنت، سنجش لکنت، انواع رویکردها و روش های درمانی و پیشینه ی تحقیق در داخل و خارج از کشور می پردازد.
۲-۱) توصیف و تعریف لکنت
درمانگران و پژوهشگران، لکنت را یکی از بیماریهای چالش برانگیز در حوزه روانی گفتار می دانند وآن را ناظر بر ویژگی های قابل مشاهده شامل تکرار صدا، هجا، کلمه و یا عبارت، کشیده گویی صداها، تنش عضلانی، قفل هایی که ممکن است با سایر حرکات بدنی در حین تقلای تولید گفتار روی دهد، می دانند(۸).
۲-۲) علت شناسی لکنت

اما در خلال این دهه کارگران به واسطه انقضاء قوانین استخدامی ظالمانه و قانونی شدن اتحادیه های تجاری و کارگری ، قدرت بیشتری گرفتند . فریدمن^[۴۵] از جمله کسانی بود که به تغییر نگرش سنتی منابع انسانی دامن زد . به نظر وی ، کارکنان فاقد مهارت از طریق استراتژی کنترل مستقیم اداره می شوند . در حالیکه استراتژی استقلال توام با مسئولیت برای کارکنان ماهر به کار گرفته می شد .(کیرکمن^[۴۶]،۲۰۰۴ ،۱۷۸)در واقع از نظر وی کارکنان ماهر عموماَ خودتنظیم هستند و به میزان کمتری به مشوق های مادی واکنش نشان می دهند . این امر از مزایای نگرش عمیق کارکنان ماهر نسبت به شغل خود می باشد . از طرف دیگر مگ گریگور ، با نظریه انسان دو ساختی خود به تقویت این نگرش کمک نمود . این گونه تحرکات سرآغازی برای شکل گیری نهضت روابط انسانی قرار گرفت .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

توانمندسازی در دوران نهضت روابط انسانی کانون توجه صاحب نظران مدیریت بشمار می رفت . زیربنای هر یک از مطالعات توانمندسازی مفاهیمی چون تجربه فرد در خود کنترلی^[۴۷] ، اهمیت دادن به مهارت فرد^[۴۸] در کار و برای انجام کار آزادی داشتن مدنظر قرار می گرفت . در این دوره دانشگاه ها و مکاتب علمی بر جنبه های انسانی کار تمرکز کردند و جنبش روابط انسانی را تقویت نمودند.
نیاز به تغییرات بنیادین در این دوران چالش هایی را رودرروی سازمان های افراطی قرار داد . همچنین تقاضا برای توزیع مجدد قدرت در میان سطوح مختلف سلسله مراتب سازمانی مبنی بر مشارکت بوجود آورد . حرکت هایی چون کیفیت زندگی کاری ، مشارکت مستقیم کارکنان ، هموارسازی ساختار سازمانی ، تشکیل تیم های کاری ، حذف قوانین و مقررات و … در خلال دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به موضوعات روز مدیریت جهت توانمند نمودن کارکنان مبدل گردید. نتایج برخی از این کارها تا حدی بود که آن را پدیده و یا ارج از تصور قلمداد نمودند . چرا که غیبت از کار کاهش یافت ، کیفیت محصول بهبود پیدا کرد و بهره وری در سازمان ها بین ۳۰ تا ۴۰ درصد رشد نمود .
اوج بکارگیری اصطلاح توانمندسازی در این برهه از زمان بود ( افجه و میری ، ۱۳۸۶ ، ص۲ ) و توسط نظریه پردازانی چون کانگر و کاننگو^[۴۹] ۱۹۸۵ ، اسپریتزر^[۵۰] ۱۹۹۵ ، توماس و ولتهوس ^[۵۱]، کنت بلانچارد^[۵۲] ، جان پی کارلوس^[۵۳] و الن راندلف^[۵۴] ۲۰۰۰ گسترش یافت . ( واعظی و سبزیکاران ، ۱۳۸۶ ، ص۳ )در اواخر دهه ۱۹۸۰توانمندسازی در شکل جدیدی و از این منظر که یک زمینه سیاسی ، اقتصادی دارد ، نگرشی متفاوت از اشکال دهه های قبل را ارائه نمود که منجر به توسعه ادبیات آن گردید .
این تغییر نگرش به منابع انسانی و ایجاد مفاهیم سرمایه های انسانی منجر به ایجاد تحولات اساسی در سازمانها گردید . تحولاتی که منجر به خروج سازمانها از شرایط بحرانی و بهبود در آنها شد . در طول ۲۰ سال گذشته صدها شرکت ثابت کرده اند که مشارکت و درگیری کارکنان در کار و توانمندسازی ، بیشتر از یک احتمال نظری بوده و یک فرایند تجربی می باشد . ( افجه و میری ، ۱۳۸۶ ، ص۳ )
۲-۳-۲- تعاریف توانمندسازی
در ادبیات توانمندسازی تعریف واحدی از آن وجود ندارد بلکه تعریف آن بستگی به موقعیت و افراد دارد و باید تحقیقات بیشتری انجام شود تا بتوان ماهیت آن را درک کرد . تا قبل از دهه ۱۹۹۰ ، توانمندسازی به معنای اقدامات و راهبردهای مدیریتی مانند تفویض اختیار و قدرت تصمیم گیری به رده های مدیریتی مانندتفویض اختیار و قدرت تصمیم گیری به رده های پایین تر سازمان و سهیم شدن کارکنان در اطلاعات ، دانش ، پاداش و قدرت تلقی می شد اما از دهه ۱۹۹۰ به بعد ، نظریه پردازان توانمندسازی را از منظر باورها و احساسات کارکنان مورد توجه قرار دادند . ( ابیلی و ناستی زایی ، ۱۳۸۹ ،ص۲۷ )
واژه انگلیسی «EMPOWER » در فرهنگ فشرده آکسفورد « قدرتمند شدن ، مجوز دادن ، قدرت بخشیدن و توانا شدن » معنا شده است .( ابطحی و عابسی ، ۱۳۸۶ ، ۱ ) و نیز در فرهنگ لغت وبستر از تواناسازی به عنوان تفویض اختیار یا اعطای قدرت قانونی به سایرین تعبیر شده است .(سید جوادین و همکاران ، ۱۳۸۸ ، ۷۸ ) بلانچارد^[۵۵] می نویسد بسیاری از مدیران به توانمندسازی از این دیدگاه می نگرند که به افراد قدرت تصمیم گیری می دهد . بسیاری از کارکنان نیز منظور از توانمندسازی را کسب آزادی بی قید و شرط برای اجرای هر کار می دانند . همچنین توانمندسازی آزاد کردن نیروی درونی افراد برای کسب دستاوردهای شگفت انگیز است .
توانمندسازی به معنای قدرت بخشیدن است و این یعنی به افراد کمک کنیم تا احساس اعتماد به نفس خود را بهبود بخشند ، بر توانایی یا درماندگی خود چیره شوند . در افراد شور و شوق فعالیت ایجاد و انگیزه های درونی آنان را برای انجام وظیفه بسیج کنیم .(بلانچارد،۱۹۹۶،۳۹) کانگر و کاننگو^[۵۶] (۱۹۸۸) معتقدند هرگونه استراتژی یا تکنیک مدیریتی که به افزایش حق تعیین سرنوشت و کفایت نفس کارکنان منجر شود تواناسازی آنها را در پی خواهد داشت (سید جوادین و همکاران ، ۱۳۸۸ ، ۷۸ )
پس از دهه ۱۹۹۰،نظریه پردازان روان شناسی سازمانی ،توانمندسازی منابع انسانی را مفهومی چند بعدی دانستند(الزهرانی،۲۰۱۱، ۵۵) .براین اساس توانمندسازی لزوما اقدامات مدیریت در رابطه با کارکنان نیست،بلکه طرز تلقی و ادراک کارکنان درباره ی نقش خویش در شغل وسازمان نیزمی باشد.یک شکلی ازانگیزش درونی که توانمندسازی روان شناختی نامیده می شود(بارتن و بارتن،۲۰۳،۲۰۱۱).
توانمندسازی مفهومی است که می تواند فوایدی را برای سازمان جهت ایجاد حس تعلق و غرور در کارکنان داشته باشد. توانمندسازی می تواند ظرفیت های بالقوه انسان را شکوفا سازد. در سازمانهای توانمند، کارکنان با احساس تعلق، هیجان، غرور و افتخار بهترین ابداعات و ایده ها را پیاده سازی می کنند به علاوه با احساس مسئولیت کار کرده و منافع سازمان را به منافع خود ترجیح می دهند. پایه و اساس هر سازمان کارکنان، دانش، مهارت ها و انگیزه های آنان می باشد. بهره گیری از چنین ثروتی مهم است. چرا که در سال های آتی منبع اصلی مزیت رقابتی، ریشه در تکنولوژی نخواهد داشت، اما تابع ابتکار، خلاقیت و تعهد و توانایی کار کردن می باشد. توانمندسازی نیازمند تغییرات سریع و جامع در روحیه پرسنل، ساختار و محیط سازمانی و نیز افکار و ارزش های مدیریتی می باشد.(یزدانی ،۲۰۱۱)
محققان مختلف ، ابعاد توانمندسازی را با ذره بین های مختلف جست و جو کرده اند :
کنترل بر کار خود^[۵۷]، اقتدار بر شغل^[۵۸] ، تنوع کار تیمی^[۵۹] ، سیستم پرداخت مرتبط با عملکرد^[۶۰] ، همگی توانمندسازی نامیده شده اند . بنیس^[۶۱] ۱۹۸۹، بلوک^[۶۲] ۱۹۸۷ ، کانتر^[۶۳] ۱۹۷۷ ، مک کل لند^[۶۴] ۱۹۷۵ ، رویکردی را که رهبر ، زیردستانش را به عنوان جزء اصلی اثربخشی سازمانی و مدیریتی ، توانمند می کند ، توانمندسازی کارکنان می نامند .(زارعی متین و همکاران ، ۱۳۸۶ ، ۹۱) می توان بیان نمود که توانمندسازی ، فرایند توسعه فرهنگ است و این توسعه خود موارد زیر را شامل می شود :
مشارکت در اطلاعات با وجود بصیرت مشترک بین سازمان و فرد ، اهداف روشن ، چارچوبهای تصمیم گیری و روشن بودن نتایج تلاشها
افزایش شایستگی از طریق آموختن و تجربه کردن
کسب منافع به منظور انجام دادن موثر کارها
حمایت در قالب ارشاد و مربیگری ، حمایت فرهنگی و ترغیب ریسک پذری(محمدی ، ۱۳۸۸ ، ۴)
۲-۳-۳- رویکردهای توانمندسازی
محققین به توانمندسازی از زوایای مختلفی نگریسته اند . مفاهیمی چون کنترل شخصی کار ، استقلال در انجام وظیفه ، تیم کاری و سیستم پرداخت مرتبط با عملکرد یا پرداخت بر اساس عملکرد ، غنی سازی شغل ، عباراتی هستند که در آن مورد توجه قرار گرفته است . در این تعاریف برخی توانایی افراد و برخی میزان تمایل آنان را برای توانمندشدن ، مبنای این فرایند قرار داده اند اما در یک دیدگاه کلی سه حوزه اصلی را می توان برای این تعاریف ، مشخص نمود . ( افجه و میری ، ۱۳۸۶ ، ص۴ )
۲-۳-۳- ۱- رویکرد ارتباطی^[۶۵] :
بطور خلاصه این حوزه به فراهم آوردن و ایجاد تسهیلات فیزیکی و ساختاری در جهت ایجاد شرایط کاری که منجر به تقسیم قدرت رسمی مدیر با کارکنان می شود ، می پردازد . این رویکرد به عنوان یک رویکرد بالا به پایین یا ماشینی تعریف می گردد و قدرت فرد وابستگی خالص او در ارتباط با دیگران را نشان می دهد . (ویلسون^[۶۶]،۱۹۹۶ ،۳)
در این رویکرد ، توانمندسازی فرایندی است که طی آن مدیریت ارشد ، یک بینش روشن تدوین کرده ، برنامه ها و وظایف معین را برای نیل به آن در سازمان ترسیم می نماید . او اطلاعات و منابع مورد نیاز برای انجام دادن وظایف را برای کارکنان فراهم می کند و اجازه می دهد تا آنان در صورت نیاز تغییرات رویه ای و اصلاح فرایندها را انجام دهند . در این رویکرد ، نتایج کار و فعالیت بیش تر تحت کنترل مدیریت می باشد و ساده سازی کار و وظایف مورد تاکید است . بطور خلاصه در این رویکرد توانمندسازی ، یعنی تصمیم گیری در یک محدوده معین . ( عبدالهی و نوه ابراهیم ، ۱۳۸۵ ، ص۴۴ ) از این رو می توان گفت : توانمندسازی فرایندی است که طی آن مدیر سعی بر تقسیم قدرت خود در بین زیردستانش دارد . از آنجا که این ظرفیت در سازمان ها غالباً ز طریق قدرت رسمی ایجاد می شود ، بنابراین در این رویکرد ، توانمندسازی همان تفویض اختیار است . (طبرسا و آهنگر ، ۱۳۸۷ ، ص۵۴ )
۲-۳-۳- ۲- رویکرد انگیزشی^[۶۷] :
در واقع در این حوزه که ارتباط نزدیکی با روانشناسی دارد ، توانمندسازی به عنوان یک دیدگاه انگیزشی دیده می شود . این دیدگاه انگیزشی بر مبنای تئوری انگیزشی مک کللند شکل گرفته است . وی نیازهای اساسی مدیران را سه دسته می داند: ۱- نیاز به قدرت ، ۲- نیاز به موفقیت ، ۳- نیاز به تعلق . از نظر وی اساسی ترین نیاز در تحقق اهداف سازمانی ، نیاز به کسب قدرت است که در افراد انگیزه ایجاد می کند.(اسپریتزر^[۶۸]،۱۹۹۷،۶۸۷ )
این رویکرد ریشه در تمایلات انگیزشی افراد دارد . به نظر صاحب نظران این رویکرد ،هر راهبردی که منجر به افزایش حق تعیین فعالیت های کاری ( خود تصمیم گیری ) و کفایت نفس کارکنان گردد ، توانمندی آنها را در پی خواهد داشت و برعکس هر راهبردی که منجر به تضعیف دو انگیزه فوق گردد باعث تقویت احساس بی قدرتی در آنها شده و عدم توانمندی را در پی خواهد داشت . ( منوریان و نیازی ، ۱۳۸۵ ، ص۱۹۵ )
۲-۳-۳- ۳- رویکرد شناختی^[۶۹] :
نظریه پردازان این رویکرد که در راس آنها « توماس و ولتهوس » قرار دارند ، معتقدند که توانمندسازی موضوعی چند وجهی است و نمی توان صرفا بر پایه یک مفهوم خاص به بررسی آن پرداخت .( منوریان و نیازی ، ۱۳۸۵ ، ص۱۹۶ ) آنها با به عاریه گرفتن اصطلاح ” انگیزش درونی کار “^[۷۰] ، ابداعی بریف و آلدراگ^[۷۱] ، توانمندسازی را به عنوان ” فرایند انگیزش درونی وظیفه “^[۷۲] تعریف کردند انگیزش درونی وظیفه اشاره به تجارب مثبتی دارد که افرادبه طور مستقیم از وظیفه خود کسب نموده ، شامل شرایط نیروزایی است که به انها در ارتباط مستقیم با آن وظیفه ، انگیزش و رضایتمندی می دهد . این تجارب عبارتست از : احساس موثر بودن ، احساس شایستگی ( با احساس خودکارآمدی کانگر و کاننگو ) و حق انتخاب یا سازماندهی. ( عبدالهی و نوه ابراهیم ، ۱۳۸۵ ، ص۴۶ )
شکل (۲-۱۵) : رویکردهای متفاوت توانمندسازی
ارتباطی
انگیزشی
شناختی
توانمندسازی
قدرتمندسازی
تواناسازی
افزایش انگیزش درونی
توزیع قدرت
تقویت کفایت نفس
احساس موثر بودن
احساس شایستگی
معناداری
حق انتخاب
منبع: ( طبرسا و آهنگر ، ۱۳۸۷ ، ص۵۶ )
توانمندسازی کارکنان از دیدگاه ها و منظرهای مختلف ، تعاریف و معانی متنوع و متفاوتی به خود گرفته است که با دسته بندی این تعاریف در دو رویکرد مکانیکی و ارگانیکی فهم و درک این تعاریف با سهولت بیشتری امکان پذیر خواهد شد . بر اساس یافته های رابرت کوین^[۷۳] و گرنچن اسپریتزر ( ۱۹۹۷ ) دو رویکرد مکانیکی^[۷۴] و ارگانیکی^[۷۵] در تعریف و مفهوم توانمندسازی وجود دارد. جدول زیر رویکردها و تعاریف ، راهبردها و نظریه پردازان مربوطه را خلاصه کرده است .
جدول (۲-۲): رویکردهای توانمندسازی کارکنان

شکل۲-۲ عضلات شکمی

شکل۲-۳ عضلات کمری

شکل ۲-۴ عضله مربع کمری شکل ۲-۵ عضلات همسترینگ

شکل ۲-۶ عضلات مخروطی شکل وعضلات نزدیک کننده
مطالعه در مورد ساختمان عضلانی مهره­های کمری نشان داده است که قسمت خلفی مرکز بدن شامل گروه عضلات چرخاننده ستون مهره­ها، راست­کننده ستون مهره­ها، مربع کمری و پشتی بزرگ می­باشد. مطالعه در مورد عضلات شکمی نشان داد که قسمت قدامی ناحیه مرکزی شامل عضله راست شکمی، مایل خارجی (بزرگ)، مایل داخلی (کوچک) و عرضی شکمی می­ باشد. مشاهده عضلات کلیدی لگن باعث کامل شدن ساختمان عضلانی مرکز بدن می­ شود که این قسمت شامل سرینی بزرگ، سرینی میانی و سوئز بزرگ می باشد.
عضلاتی که گروه چرخاننده کمری را تشکیل می­دهد، شامل چرخاننده ­ها، بین خاری ها، بین عرضی­ها، نیم خاری­

شکل ۲-۷ گروه عضلات سرینی
ها و چند سر می­­باشد. این عضلات کوچک و به­ عنوان عضلات اولیه برای ثبات و پایداری می­باشد، هم ­چنین این عضلات دارای ۲ تا ۶ برابر دوک عضلانی بیشتر از عضلات بزرگ­ تر هستند، بنابراین این عضلات دارای مسئولیت بیشتری برای فرستادن اطلاعات به سیستم عصبی مرکزی ‘هستند، گذشته از پایداری این عضلات مسئول کاهش شتاب ستون فقرات با انقباض برون­گرا در حین حرکات عملکردی می­باشد، مهم ترین عضله در میان این گروه عضلانی، عضلات چند سر می­باشد که مسئول مهیا نمودن پایداری بین گروهی در میان مهره­های کمری در تمام وضعیت­ ها می­باشد. عملکرد عضلات راست­ کننده ستون مهره­ها، مهیا نمودن پایداری بین­گروهی و کاهش شتاب به ­صورت برون گرا در حین خمش تنه و چرخش در زمانی که تمرین به ­صورت زنجیره جنبشی اجرا می ­شود، می­باشد. عضله مربع کمری عضله­ای بزرگ، ضخیم و به شکل چهار گوش می باشد، که به ­طور مستقیم به ستون مهره کمری متصل است. در این عضله ۳ بخش اصلی یا سه رشته عضلانی اصلی وجوددارد: مورب زیرین ، مورب فوقانی ، و رشته عضلانی طولی.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

هر دو قسمت رشته عضلانی طولی و رشته­ های عضلانی بخش مورب فوقانی عملکرد مستقیمی روی ستون مهره­ ها ندارد. این عضلات به ­عنوان عضلات تنفسی فرعی برای پایدار کردن دنده دوازدهم در حین فلکشن جانبی مهره ­های کمری مداخله می ­کنند. “مک گیل”^[۵۲] خاطر نشان کرد که عضله مربع کمری مهم ­ترین پایدار کننده ستون مهره ها در زمانی ­است که ایزومتریکی منقبض می­ شود. زمانی که مربع کمری منقبض می شود، گشتاوری تولید می­ کند که بر حرکت و پایداری مهره ­ها و لگن در دو صفحه عمودی و افقی تأثیر می­ گذارد.
عضلات مربع کمرى با توجه به نوع طراحى وموقعیت آن، یکى از ثبات دهنده هاى اصلى ناحیه کمرى است که علاوه بر ایجاد فلکشن جانبی تنه برای اکثر وظایفی که به خم شدن و باز شدن کمر نیاز دارد نیز نقش مهمی را ایفا می کند..(رضا .رجبی و همکاران ۱۳۸۸)
عضلات شکمی به عنوان بخش تکمیل کننده عمل می کنند، این امر به نگهداری جنبش ستون فقرات به صورت مطلوب کمک می کند. عضلات شکمی زمانی که به صورت موثر کار کنند باعث به وجود آمدن پایداری در هر سه سطح سهمی، عرضی و افقی، در زمانی که نیرو در قسمت بالای مجموعه کمری- لگنی –رانی قرار گیرد می شود. عضله راست شکمی به صورت برونگرا^[۵۳] باعث کاهش شتاب در باز شدن تنه و خم شدن جانبی و همچنین ایجاد پایداری پویا در حرکات عملکردی می گردد. عضله مایل خارجی با انقباض درونگرا^[۵۴] تولید چرخش جانبی مخالف و چرخش جانبی موافق با انقباض درون گرا باعث کاهش شتاب باز شدن تنه، چرخش و خم شدن جانبی در خلال حرکات عملکردی می شود. عضله مایل کوچک (داخلی) با انقباض درون ­گرا باعث ایجاد چرخش جانبی موافق و خم شدن جانبی و با انقباض برون­ گرا باعث کاهش شتاب باز شدن، چرخش و خم شدن جانبی می­ شود.
ساختمان عضلانی لگن نقش مهمی را در خلال زنجیره حرکتی جنبشی مخصوصاً برای فعالیت­ های گردنی در پایداری تنه و لگن خاصره و همچنین انتقال نیرو از اندام تحتانی به لگن و مهره دارد ­–
در تحقیقی که توسط برگ مارک در سال۱۹۸۹انجام شد عضلات را به دو دسته گلوبال ولوکال تقسیم می کند .
عضلات گلوبال عضلات سطحی و مالتی سگمنتال هستند و اتصال مستقیم به ستون فقرات ندارند. این عضلات انتقال لود بین ستون فقرات سینه ای و لگن را انجام می دهند و در ایجاد ثبات کلی نقش دارند(۱۶). بر اساس میزان مشارکت عضلات در فعالیت عضلات، عضلات گلوبال را به دو دسته ی عضلات حرکتی و ثباتی تقسیم می کنند. عضلات حرکتی شامل همسترینگ، رکتوس فموریس، رکتوس ابدومینوس، ایلیوکستالیس بوده و عضلات ثباتی مانند : اکسترنال ابلیک، گلوتئوس ماگسیموس ، لاتیسیموس درسی و قسمت توراسیک عضله ایلیو کستالیس و رکتوس ابدومینوس ( این عضله در هر دو عمل عضلانی نقش دارد) می باشند.
عضلات موضعی : عضلات عمقی هستند که اتصال مهره به مهره دارند . این عضلات تک سگمانی بوده که نقش ثباتی دارند و مستقیما روی ستون فقرات کمری کار می کنند. این عضلات شامل مولتی فیدوس، ترانسورس ابدومینوس ( با فاسیای توراکو لومبار ارتباط دارد) و فیبرهای تحتانی اینترنال ابلیک ( که از خار خاصره ی قدامی- فوقانی شروع و به سیمفیزیس پوبیس بالای لیگامان اینگوئینال ختم می شود ) می باشند.
نقش های دیگر عضلات موضعی شامل: کنترل جابه جایی قطعه ای، تغییر جزئی طول عضله هنگام حرکت، Recruitment یا بسیج شدن قبل از هر کاری ( که به دلیل سفتی حمایتی است) و داشتن فعالیت مداوم و مستقل از جهت حرکت ، می باشد. در عمل عضلات گلوبال ، عضلات لوکال را قادر می کنند تا در دامنه ای که ستون فقرات تحمل دارد، نیروی وارده بر آن را کنترل کنند و بدین وسیله بین بار خارجی اعمال شده بر بدن و ستون فقرات توازن برقرار می کنند.( مالکیا و همکاران ۱۹۹۶)
نتایج تحقیقات نشان می دهد که عضلات ثباتى قبل از حرکت دهنده هاى اندام تحتانى و در تمام صفحات حرکتى منقبض می شوند که این امر باعث افزایش سفتى ستون فقرات در ایجاد یک تکیه­گاه باثبات می شود. همینطور محققین عنوان می کنند که ورزشکاران باید قدرت کافى در عضلات ران و تنه داشته باشند تا اینکه در صفحات حرکتى مختلف ثبات لازم ایجاد شود). کاهش قدرت عضلات پروگزیمال (لگن و ران) باعث ایجاد یک بنیان ضعیف و بی ثبات براى توسعه و کاربرد نیرو در اندام تحتانى می شود که این بی ثباتى ناحیه مرکزى می تواند به عنوان پیش بینى کننده آسیباندام تحتانى باشد .(رجبی .رضا و همکاران ۱۹۸۹)
دیافراگم به ­عنوان سقف مرکز بدن می­باشد. پایداری قسمتی از مهره کمری، به وسیله انقباض دیافراگم با افزایش فشار درون شکمی ایجاد می­ شود. مطالعات اخیر دال بر این مطلب است که افراد دارای درد خاصره­ای- رانی، دارای اختلال در به کارگیری دیافراگم و عضلات کف لگن می­ باشند. به علاوه، مجموعه عضلانی کف لگن هم به ­طور فعالی با انقباض عضلات عرضی شکم عمل می­ کند. کشش تهویه­ای بدن ممکن است به علت عدم کارآیی دیافراگم باشد که باعث افزایش فشار بار بیشتر روی ستون مهره­ها می­گردد
بنابراین، تکنیک­ های تنفسی دیافراگمی ممکن است که بخش مهمی از برنامه تقویتی ناحیه مرکزی بدن باشد
۲-۱۸ جنبه­ های عصبی عضلانی ناحیه مرکزی بدن
پایداری لگن و تنه برای تمام حرکات اندام ­های تحتانی لازم است. وضعیت لگن در خلال انقباضات عضلانی به ­طور فعال و در حین سرد شدن عضلات به ­صورت غیر فعال تغییر می­ کند که این امر بر بیومکانیک مفصل لگنی- رانی تأثیر می­ گذارد
کاهش قدرت عضلات ناحیه مرکزی پایه بی ثباتی را در توسعه نیرو های وارد بر اندام تحتانی ایجاد می کند که این بی ثباتی اسیب اندام تحتانی را پیش بینی می کند .ضعف عضلات مرکزی در ورزشهایی که نیاز به پرش و جهش و دویدن های سریع دارند نسبت مستقیمی با وقوع اسیب در اندام تحتانی دارد .(صاحب الزمانی .منصور ۱۳۹۱)
().لیگامان صلیبی قدامی یکی از پر اسیب ترین لیگامان های زانو است .تفاوت های بیومکانیکی و عصبی – عضلانی تنه و اندام تحتانی طی اعمال ورزشی محتمل ترین دلیل اختلاف قابل توجه نرخ بالای شیوع اسیب غیر برخوردی در زنان به نسبت مردان است .با توجه به تحقیقات انجام شده ثبات ناحیه مرکزی احتمالا استراتژی فرا خوانی عضلات این ناحیهرا بهبود می دهد .(رجبی . رضا وهمکاران ۱۳۹۱)
درنگاهی به قسمت تحتانی زنجیره حرکتی، زانو به ­عنوان قربانی ناپایداری ناحیه مرکزی بدن شناخته شده است. به همین دلیل عضلات لگن برای پایداری اندام تحتانی و راستای قامت در خلال حرکات ورزشی مهم هستند. بنابراین یک پایداری نزدیک به مرکز برای جلوگیری از صدمه اندام ­های تحتانی شدیداً مورد نیاز است
سفتی عضلات یک فاکتور مهم در کنترل پایداری ستون مهره است. کاهش در سفتی و محکمی عضلات منجر به ناپایداری و همچنین صدمات ناگهانی می­ شود.ناحیه مرکزی بدن به عنوان یک رابط با انتقال موثر نیرو های تولید شده در اندام تحتانی به اندام فوقانی از طریق تنه به اجراهای ورزشی کمک می کند شواهد کنونی بیان می کند که کاهش پایداری ناحیه مرکزی بدن می تواند زمینه را برای اسیب مهیا و مستعد سازد و تمرین مناسب می تواند با عث کاهش اسیب شود .(صاحب الزمانی . منصور ۱۳۹۱)
سیستم عضلانی ممکن است که به ­وسیله افزایش در سفتی مهره­ها و کاهش در اندازه منطقه عصبی، جبرانی برای ناپایداری باشد. مرکز بدن یک حفاظ عضلانی برای پایداری ستون فقرات و بدن، چه در زمان حرکت و یا در زمان بی­حرکتی اندام است و همچنی نمرکز زنجیره پویای عملکردی می­باشد. ناحیه مرکزی بدن به ­عنوان یک واحد هماهنگ­ کننده عملکردی به وسیله هماهنگ کردن کار زنجیره پویای حرکتی برای پایداری به­ صورت پویا درمقابل نیروهای غیرمعمول عمل می­ کند. زنجیره پویای حرکتی به­عنوان حرکت­دهنده، اتکا دهنده و یک واحد عملکردی عمل می­ کند که باعث قدرت عملکردی و مؤثر بودن عصبی- عضلانی بیشتر می­ شود.
قدرت عملکردی به­ عنوان توانایی سیستم عصبی- عضلانی برای کاهش نیرو، تولید نیرو و پایدارکننده زنجیره حرکتی در حین حرکات عملکردی در به وجود آوردن روش هماهنگی بی­نقص تعریف شده است. توسعه توانایی کنترل تنه و لگن در خلال وضعیت­های ایستا و پویای گوناگون ممکن است عملکرد ورزشی را افزایش دهد و از صدمات گوناگون جلوگیری نماید.تمرین های ثبات دهنده ستون مهره ها ایجاد ظرفیت فیزیکی برای حفظ وضعیت طبیعی در ستون مهره ها در طول فعالیت های روزمره می با شد که این کار رابا افزایش استقامت و هماهنگی عضلات ثبات دهنده ستون مهره ها انجام می دهد .(گریبل و همکاران ۲۰۰۴)
تغییر در وضعیت مرکز جرم بدن به وسیله حرکت اندام منجر به انتقال نیرو به بدن به همراه عکس­العمل اینرسی بین بخش­ های بدن می­ شود. بنابراین ناحیه مرکزی پایدار برای انتقال مؤثر این نیروها مورد نیاز است.
تمرینات ناحیه مرکزی بدن در ترکیب با تمرینات تعادل بهتر می ­تواند فرد را در بازگشت به فعالیت قبلی با ریسک کمتر در باقی ماندن صدمه اندام تحتانی آماده سازد. همچنین تمرین پایداری باعث حمایت بافتهای اسیب دیده و سالم برای سریعتر کردن ترمیم و تقویت انها می شود در حالیکه از بارهای تجمعی که می تواند باعث ضعف ساختارها شود جلوگیری می کندمداخله مناسب منجر به کاهش میزان اسیب تنه و اندام تحتانی خواهد شد .(مک گیل و همکاران ۱۹۹۵) .
۲-۱۹ اهمیت ناحیه ثبات مرکزی بدن در اجراهای ورزشی
ناحیه مرکزی بدن به عنوان یک رابط با انتقال موثر نیرو های تولید شده در اندام تحتانی به اندام فوقانی از طریق تنه به اجراهای ورزشی کمک می کند شواهد کنونی بیان می کند که کاهش پایداری ناحیه مرکزی بدن می تواند زمینه را برای اسیب مهیا و مستعد سازد و تمرین مناسب می تواند با عث کاهش اسیب شود .(صاحب الزمانی . منصور ۱۳۹۱)
عضلات ناحیه مرکزی به عنوان یک پل بین اندام فوقانی و تحتانی عمل می کنند و به این طریق نیرو از ناحیه مرکزی تولید و به اندام ها منتقل می شود به صورت اولیه ثبات مستلزم حفظ وضعیت نوترال ستون مهره ها است اما باید در شرایطی که ستون مهره ها از وضعیت خنثی خارج می شود نیز وجود داشته با شد . طبق نظریه زنجیره حرکتی بسته قدرت عضلات ران برای کنترل سگمان های پایینی و جلو گیری از اسیب ضروری هستند .و اگر یکی از مفاصل اندام تحتانی عملکرد خوبی نداشته با شند سایر مفاصل نیز در گیر می شوند .(نسرین ناصری و همکاران ۱۳۹۱)
ناحیه مرکزی بدن اصطلاحی است که استفاده از آن به تنه یا ناحیه کمری لگنی بر می­گردد. چندین عضله به مهره­های کمری یا لگن چسبیده­اند و عملکرد تثبیت­ کنندگی را انجام می دهند و یا حرکت ­دهنده اولیه در شروع اجراها را بر عهده دارد. حمایت عضلانی در این ناحیه برای نگهداری ستون مهره­ ها در پشتیبانی از جرم بدن و اضافه بار در طول تمرینات مقاومتی و فعالیت­های ورزشی صورت می­گیرد.
کاربرد این عضلات در اجراهای ورزشی در ساختار کوتاه شدن انتهای فوقانی و تحتانی که می ­تواند منجر به افزایش یا کاهش شتاب قسمت­ های مختلف بدن شود، ثبات ناحیه مرکزی بدن را به وجود می ­آورد
به عنوان مثال مفصل عمل­ کننده در ورزشکاران پرتاب کننده در زمان انتقال نیروی عکس­ العمل از انتهای فوقانی به تحتانی در امتداد تنه و خارج از پرتاب دست بیشتر از ثبات ناحیه مرکزی بدن استفاده می­ کند. از این ­رو، ناحیه مرکزی بدن در مفصل عمل­کننده می ­تواند کینتیک اتصال انتهای تحتانی و فوقانی را تشریح نماید.
در طول پرتاب افزایش تدریجی انرژی جنبشی توپ یا ابزار منجر به بیشترین سرعت در نقطه رها شده، می­ شود. هر چند که ممکن است عضلات ناحیه مرکزی بدن به طور مؤثر انتقال انرژی جنبشی را توضیح ندهد، با فشار جبرانی بزرگ ­تر در عضلات، مفاصل و بافت­ های همبند بازو در راستای حفظ بالاترین سرعت مفید واقع شده است. با این شرایط، ورزشکار تحمل بیشتری در آسیب­ دیدگی دارد.
برنامه های ورزشی ثبات دهنده ی ستون فقرات یکی از رایج‌ترین مدالیته‌های درمانی برای درمان بیماران مبتلا به کمردرد مزمن می‌باشد و به طور گسترده در درمان بیماران کمردردی استفاده می شود و هدف اصلی آن به دست آوردن قدرت، تحمل و انعطاف‌پذیری عضلات ستون فقرات به منظور بهبود بافت‌های آسیب دیده و بازگشت به فعالیت‌های روزانه طبیعی می‌باشد و همچنین با بازآموزی و فراخوانی عضلات ثبات دهنده
در حرکات اندام ها و حرکات عملکرد ی در کنترل سگمنتال، ثبات و سفتی کمر نیز نقش بسزایی دارد .(مالکیاو همکاران ۱۹۹۶)
قدرت و توانایی یادگیری نقش مهمی در انتخاب تمرینات مقاومتی مورد نیاز اجراهای ورزشی که منجر به جهت دادن عضلات ناحیه مرکزی بدن می­ شود، دارد. موقعیت­ های مختلف درونی یک ورزش ممکن است نیاز به رویکرد های مختلف در روش داشته باشد که ثبات ناحیه مرکزی آن را بیان می­ کند. استفاده از تمرینات مقاومتی نمونه ­ای از مشخصه ­های عضلانی ویژه ازقبیل استقامت عضلانی، قدرت عضلانی یا توان عضلانی را نشان می دهد. بهبود ثبات ناحیه مرکزی بدن می ­تواند ناشی از افزایش این مشخصه ها باشد، مخصوصاً در صورتی که با تمرینات مهارت­ های ورزشی ترکیب شود.ارتباط پیچیده بین فاکتورهای فعال و غیر فعال باعث جذب نیروهایی می شود که در طول فعالیت های پیچیده چند مفصلی از طریق اندام تحتانی به ستون مهره ها وارد می شود همچنین ناحیه مرکزی بدن به عنوان یک رابط با انتقال موثر نیرو های تولید شده در اندام تحتانی به اندام فوقانی به اجراهای ورزشی کمک می کند بنابراین بی ثباتی در منطقه کمری لگنی در طول دویدن منجر به تکنیک ضعیف و کاربرد غیره نیرو می شود .(مارشال و همکاران ۲۰۰۵)
عقیده بر این است که ناحیه ثبات مرکزی قوی به ورزشکار اجازه می دهد تا نیروهای تولیدی در اندام تحتانی را از طریق تنه به اندام فوقانی و گاهی اوقات به ابزار منتقل کند و ضعف ناحیه ثبات مرکزی، در انتقال نیروها اختلال، و در نتیجه عملکرد ورزشی را کاهش و خطر آسیب دیدگی را افزایش می دهد. بنابراین تمرینات ناحیه ثبات مرکزی علاقه مندان ویژه ای در بین مربیان برای توسعه عملکرد و کاهش شانس ابتلا به آسیب دارد. بنابراین تمرینات ثبات ناحیه مرکزی بدن باید مورد توجه بیشتر در برنامه­ های تمرینی همه ورزشکاران قرار گیرد.پس، از یک دیدگاه علمی، ثبات ناحیه مرکزی در ورزشکاران باید با روش­ های متنوع مربوط به دوره تمرینی و وضعیت سلامت ورزشکاران انجام شود.
۲-۲۰ تحقیقات انجام شده در داخل کشور
در تحقیقی که توسط رضا رجبی و همکارانش در سال ۱۳۹۲ تحت عنوان “اثر خستگی عضلات مرکزی بدن بر آزمونهای عملکردی اندام تحتانی در مردان ورزشکار ” بر روی ۳۴ دانشجوی مرد سالم رشته تربیت بدنی در یک جلسه آزمونهای عملکردی اندام تحتانی شامل آزمونهای تعادل Yجهش جانبی جهش هشت لاتین انجام گرفت و در جلسه دوم ابتدا پروتکل خستگی عضلات مرکزی بدن را انجام دادند سپس در آزمون های عملکردی شرکت کردند برای مقایسه از آزمون های تی زوجی استفاده شد .نتایج این تحقیق نشان داد که پروتکل خستگی عضلات مرکزی بدن موجب کاهش معنی داری در نمرات تمامی آزمونهای عملکردی اندام تحتانی می شود . از این نتایج چنین استنباط می شود که کارکرد عضلات مرکزی بدن بر عملکرد اندام تحتانی تاثیر می گذارد زیرا خستگی عضلات مرکزی بدن موجب کاهش نمرات تمامی آزمون های عملکردی اندام تحتانی در این مطالعه شد . با توجه به احتمال خسته شدن عضلات مرکزی بدن طی فعالیت های بلند مدت ورزشی تمریناتی که باعث افزایش استقامت عضلات مرکزی بدن و بهبود توانایی ان ها در مقابله با خستگی می شوند احتمالا می توانند به عنوان راهی برای جلوگیری از کاهش عملکرد اندام تحتانی طی فعالیت های طولانی مدت ورزشی پیشنهاد شوند .
در تحقیقی دیگر که توسط ابوالفضل مجیدی و همکارانش در سال ۱۳۹۱ تحت عنوان “بررسی ارتباط بین ثبات مرکزی و عملکرد ورزشی اسکیت بازان نخبه ایران “انجام گرفت ۱۷ نفر ورزشکار نخبه اسکیت به عنوان نمونه آماری تست های ثبات مرکزی و(فلکشن و اکستشن تنه و لترال راست وچپ ) و تست ۱۰۰۰متر سرعت را انجام دادند .نتایج بدست امده نشان داد که در سطح (معنی داری ۰٫۰۵درصد )بین ۱۰۰ متر اول و دوم اسکیت سرعت و تست اکستشن ثبات مرکزی ارتباط معنی داری بود ولی بین ثبات مرکزی و دیگر مسافتهای ۱۰۰۰ متر اسکیت ارتباط معنی دار نبود .بطور هدف دار قدرت عضلات خم کننده تنه در نگهداشتن تعادل ایستا و اجرای عملکرد بویژهدر حالت خم شدن قدامی اهمیت اساسی دارند . پیشنهاد می شود که تمرین برای برنامه های عمومی شامل ثبات مرکزی نیز باشد که این تمرینات مهمترین اصل برنامه ریزی تمرینات اسکیت بازان است .

تسهیل به اشتراک‌گذاری دانش از طریق فضای مجازی ویااتاق های فکر برای متقاضیان.

تصویب قوانین و مقرراتی در خصوص اعمال والزام شرکت بازرگانان وافرادمتقاضی تجارت در دوره‌های تخصصی مربوطه و همچنین کارفرمایان جهت ارائه تسهیلات لازم برای شرکت هرچه بهتروبیشترفعالان در آن بخش دوره‌های آموزشی جهت افزایش هرچه بیشتر تولیدات صادرات محوروصادرات کالاوخدمات.
توجه به تغییرنیازهاوشناسایی آنهاازطریق گروه‌های ارزیابی که هم وظیفه کنترل رابرعهده دارند وهم توسعه و به‌روزرسانی را.
افزایش کارایی و اثربخشی فرایندهای آموزشی بایستی یک از اهداف مهم سازمان‌ها، شرکت‌ها، مؤسسات و غیره باشد.
درک کامل و شفاف ازعملکردوتاًثیردوره های آموزشی بر توسعه صادرات
اطلاعات حاصل از دوره‌های آموزشی معنی دارو قابل‌استفاده برای متقاضیان باشد.
فراهم نمودن هرچه بیشتر امکانات زیربنایی توسط دولت و نهادهای آموزشی
تاًمین امکانات لازم جهت دسترسی آسان و ارزان به آخرین اطلاعات موردنیاز بازرگانان توسط مراکز ذیصلاح.
اخذ تجربه‌های شرکت‌های مشابه در به‌کارگیری دوره‌های آموزشی به‌منظور کاهش هزینه هاوافزایش کیفیت نظام اطلاعات آموزشی.
مباحث بازاریابی با توجه به محصولات منطقه‌ای ازیک‌طرف و ویژگی‌های تقاضاهای کشورهای طرف تجارت از طرف دیگر عنوان شود.
تشکیل اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی در سطح استان که خود محرک خوبی برای صاحب‌نظران ارائه کارگاه‌ها است.
تقویت بانک‌های اطلاعاتی استان جهت در دسترس قرار دادن اطلاعات به‌روز
تشکیل کارگاه‌های آموزشی مرتبط به علوم نوین ازجمله اینترنت و تجارت الکترونیک.
۲-۴-۵ پیشنهادهایی جهت تحقیقات درآینده
بررسی وتحقیق در مورد مشکلات برگزار کنندگان دوره های مورد تحقیق مذکور
تحقیق و بررسی در مورد فعالیت سایر واحدهای تجاری بصورت ویژه از جمله تولید کنندگان و ارائه راهکارهای عملی در مورد تولیدات صادرات محور
انجام تحقیقات مشابه در سایر استانهاوارائه راهکارهایی درخصوص هرچه بهترشدن برگزاری دوره ها
بررسی و نیاز سنجی درخصوص دوره های کاربردی مرتبط باصادرات
بررسی در مورد قوانین و مقررات تجارت خارجی و پیشنهاد درراستای اصلاح قوانین مانع توسعه صادرات
بررسی و تحقیق درمورد نقش بانکهای عامل در توسعه صادرات
۵- ۵ مقایسه تحقیق با نتایج تحقیقات پیشین
همانطورکه ملاحظه شد در این تحقیق به بررسی یکی از مهم‌ترین عوامل تاًیرگذاربرتوسعه صادرات یعنی «آموزش» آن‌هم دریک استان (چهارمحال و بختیاری) پرداخته شد؛ که خودمی تواند به‌عنوان آزمونه‌ای برای سایر استان هاباشد. از تجربیات برگزارکنندگان دوره‌های مذکور استفاده و قدمی درراستای توسعه صادرات غیرنفتی استان خودودرنهایت کشور بردارند.
تحقیقات پیشین همانطورکه در فصل یک این تحقیق بیان شد (ر.ک.ص ۱۵۵) اکثراً به موضوع آموزش ویاتوسعه صادرات به‌صورت کلی پرداخته بودندومطالعه ای در خصوص نتیجه عملی از برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط با صادرات و نقش آن در توسعه صادرات نداشتند.

۶-۵ محدودیت‌های تحقیق

۱-کوتاه بودن دوره زمانی موردمطالعه
۲-آمار و اطلاعات دقیقی در خصوص میزان صادرات بازرگانان استان با توجه به مکاتبات و ملاقات متعدد با عوامل ذی‌ربط در دسترس نبوده است. (بازرگانانی که صادرات خودرااز سایر گمرکات، غیر از گمرک استان چهارمحال و بختیاری، انجام می دهند)
ضمایم و پیوست ها:
جدول ۱ مشخصات پرسشنامه

مشخصات پرسشنامه

نام پرسشنامه

بررسی تاًثیرآموزش تجار، بازرگانان و تولیدکنندگان بر توسعه صادرات (موردمطالعه استان چهارمحال و بختیاری)

نوع پرسشنامه

استاندارد محقق ساخته *

طراح

بهنام کیانی هرچگانی

تعداد سؤالات