متابولیت‌های ثانویه‌ی اکتینومیست‌ها
متابولیت‌های ثانویه معمولا”وزن مولکولی کمتر از ۳۰۰۰ دالتون و تنوع ساختاری زیادی دارند. این ترکیبات معمولا” ساختارهای پیچیده‌ای هستند که سنتز آن‌ها توسط چندین کیلوباز از DNA هدایت شده و طی مسیرهای بیوشیمیایی پیچیده سنتز می‌شوند. این ترکیبات به عنوان موادی در نظر گرفته می‌شوند که نقش شناخته شده‌ای در اقتصاد داخلی ارگانیسم تولید کننده ندارند و بندرت در مسیرهای معمول فیزیولوژی سلول دخالت می‌کنند، درحالیکه متابولیت‌های اولیه کاملا”در ساختار فیزیولوژیک سلول موثر هستند.
مسیرهای بیوشیمیایی متابولیت‌های ثانویه از مسیرهای بیوسنتزی متابولیت‌های اولیه منشعب می‌شوند و مسیر بیوسنتزی آن‌ها با مولکول‌های حدواسط مسیرهای بیوسنتزی متابولیسم اولیه آغاز می‌شوند. با وجود مشابه بودن مولکول‌های حدواسط کلیدی متابولیسم اولیه وثانویه، محصولات نهایی متابولیسم ثانویه است که سبب فراهم آوردن انشعابات متعددی در مسیرهای بیوسنتزی متابولیت‌های اولیه می‌شود. همچنین آنزیم‌های موثر در متابولیسم ثانویه در مقایسه با متابولیسم اولیه ویژگی کمتری دارند که سبب انعطاف پذیری نسبی تنظیم در متابولیسم ثانویه می‌شود. با توجه به تنوع ژنتیکی سنتز متابولیت‌های ثانویه، تغییر شرایط محیطی می‌تواند سبب بیان ژن‌های مختلف شده و در نتیجه متابولیت‌های ثانویه جدیدی که ساختار آنها مشابه با متابولیت‌های ثانویه اصلی است تولید شود (۵۹).
اکتینومیست‌ها، منبع پروفیلیک متابولیت فعال از لحاظ بیولوژیکی و جالب از لحاظ ساختاری هستند که مسئول بیش از ۴۵ درصد تمام فراورده‌های میکروبی طبیعی (از جمله آنتی بیوتیک‌های مهم از لحاظ بالینی و ترکیبات ضد سرطان) هستند (۴۱). درجدول‏۱‑۴ تعدادی ازترکیبات ضد سرطانی که از اکتینومیست‌ها تا کنون شناسایی شده‌اند، آورده شده‌است برخی از این ترکیبات به طور وسیعی کاربرد بالینی دارند مانند میتومایسین C، میترامایسین، دانومایسین، اکتینومایسین. بیشتر این ترکیبات از انواعی از Streptomyces شناسایی شده اند ولی در بین آنها گروه هایی از Actinomadura و انواع دیگری از گونه‌های کمیاب اکتینومیست ها نیز وجود دارد (۵۵). حدود ۲۳۰۰۰ متابولیت ثانویه فعال تولید شده توسط میکروارگانیسم‌ها گزارش شده و بیش از ۱۰۰۰۰ از این ترکیبات توسط Actinomycetes تولید می‌شود که این ۴۵% از کل ترکیبات کشف شده از متابولیت‌های ثانویه میکروبی را نمایندگی می‌کند. در میان Actinomycetes حدود ۷۶۰۰ ترکیبات تولید شده توسط گونه‌های Streptomyces تولید می‌شود. بسیاری از این متابولیت‌های ثانویه آنتی‌بیوتیک‌های قوی هستند که باعث شده‌اند Streptomyces ، که ارگانیسم‌های اولیه‌ی تولید آنتی‌بیوتیک هستند، به وسیله‌ی صنعت داروسازی مورد استفاده قرار بگیرند. علاوه بر این اعضای این گروه ترکیباتی را تولید می‌کنند که از نظر بالینی داروهای ضد‌سرطان هستند، مانند آنتراسیکلیک ها (daunomycin، aclarubicin، doxorubicin)، پپتیدها (bleomycin، actinomycin D)، اسیدهای آرئولیک^[۶۲] (mithramycin)، آنتی‌متایولیت‌ها (pentostatin)، carzinophilin،mitomycins را می‌توان نام برد (۵۲).
جدول‏۱‑۴: تعدادی از متابولیت‌های استخراج شده توسط اکتینومیست‌ها که برخی از این ترکیبات همان طوری که در جدول آورده شدهاند هم نه‌تنها دارای خاصیت ضدسرطانی هستند دارای فعالیت‌های دیگری مانند ضد میکروبی ویا ضد باکتریایی ویا مهار کننده آنزیم نیز هستند (۵۵)

فعالیت
منبع متابولیت
نام متابولیت

Antitumor
Streptomyces flavovirdis
Zorbamycin

Antitumor
Streptomyces hygroscopicus
Himastatin

Antitumor
Streptomyces fradiae
Urdamycin

Antitumor
Streptomyces griseus
Fredericamycin

Antitumor
Streptomyces galilaeus
Aclainomycin A(aclarubicin)

Antitumor
Streptomyces chrysomallus
Actinomycin C

Antitumor
Streptomyces sp.
Duanomycin

Antitumor