• در صنعت الکترونیک می توان به تولید انواع حافظه ها, ترانزیستورهای انتشار میدانی, ترانزیستورهای تک الکترونی جدید, سلول های خورشیدی با بهره بالا, آنتن و مدارات مخابراتی, سیم ها و اتصالات درون مداری و خازن هایی با توانایی ذخیره انرژی بالا اشاره کرد.

نانو لوله های کربنی گزینه جذابی برای سنسورهای شیمیایی خصوصا سنسور گاز در مقیاس نانو می باشند. توسعه سنسورهای گاز بر این مبنا به دلیل پاسخ بالا, توان مصرفی کم, اندازه کوچک و دمای کار پایین توجه بسیار زیادی را در چندین سال گذشته به خود جلب کرده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اغلب سنسور های نانو لوله کربنی در ساختار شبکه ای و یا ادواتFET ^[۲۱] هستند. نانو لوله ها به عنوان ماده حساس بوده و در آنها رسانایی نانو لوله زمانی که در معرض گاز قرار میگیرد مورد بررسی است.
۳-۲ روش ساخت سنسور مورد مطالعه در این پایان نامه
برای ساخت سنسور در این پایان نامه از روش کاملا جدیدی که تا کنون هیچ مشابه داخلی یا خارجی نداشته است استفاده شده است. جهت قرار دادن نانو لوله کربنی در ساختار پایه سنسور در اینجا از روش CVD و خالص سازی درون خطی استفاده شده است. پایه اولیه سنسور, لوله ای به قطر تقریبی یک سانتیمتر از جنس شیشه می باشد. جهت نشاندن بخار نانو لوله کربنی بر روی جداره داخلی این لوله از سیستمی با ساختار شماتیکی نشان داده شده در شکل (۳-۸) استفاده شده است.
خطوط تولید و خالص سازی, شامل یک لوله کوارتز به قطر یک سانتیمتر و در مجموع طول چهار متر می باشد.
شکل(۳-۸) نمای سیستم CVD استفاده شده در این پایان نامه
لوله کوارتز از سه کوره, یک تابش دهنده فرابنفش و یک اجاق مایکروویو عبور میکند. لرزش دهدنده های متعدد و مگنت هایی نیز همانطور که در شکل (۳-۸) نشان داده شده است به خط متصل شده اند. توده های نانو لوله کربنی سنتز شده در حین جریان به طرف قسمت انتهایی خط تولید CVD و آرگون به طور منظم روی دیواره داخلی لوله شیشه ای پوشیده می شوند.
دستورالعمل سنتز و خالص سازی درون خطی نانو ساختارهای کربن به این ترتیب است که استیلن به عنوان منبع کربن, در محلول فروسن و تیوفن در بنزن ترکیب شده با هیدروژن و آرگون, حباب می شود و به خط فرستاده می شود. جریان تمام گازها به طور اتوماتیک با شیرهای برقی کنترل شده است. تمام سیستم نیز توسط نرم افزار کامپیوتری ویژوال بیسیک تحت نظارت و کنترل است. پارامترهایی مثل دمای کوره ها, وضعیت شیرهای برقی, میزان تابش اشعه فرابنفش و اجاق مایکروویو توسط نرم افزار قابل تغییر هستند.
پس از اتمام مرحله رونشانی قطعاتی از سنسور با طول های متفاوت توسط سنگ برش شیشه به صورت خشک جدا گردید . شکل (۳-۹)
پس از آماده شدن اصلی ترین قسمت سنسور, جهت اندازه گیری تغییرات اهمی نانو لوله های کربنی, دو انتهای لوله از سمت داخل به اندازه تقریبی پنج میلیمتر به چسب نقره آغشته گردید.
شکل (۳-۹) تصویر سنسور ساخته شده به روش CVD
بعد از خشک شدن کامل چسب, صفحاتی از جنس مس که به صورت استوانه های هم قطر با لوله شیشه ای در آمده بودند به صورت مماس به روی چسب نقره قرار داده شد و دو سیم به انتهای لوله های مسی لحیم گردید. در نهایت برای ثابت شدن کامل الکترود ها از چسب دوقلوی شفاف استفاده شد.
با بهره گرفتن از روش گفته شده, نمونه های مختلف ساختارهای کربنی شاملSWCNT , MWCNT, CNF^[22], Activated carbon, و ترکیب هریک با نمک کلرید لیتیوم به عنوان ماده جاذب رطوبت به شکل SWCNT/LiCl, MWCNT/ LiCl و CNF/ LiCl تحت شرایط کنترل شده برای سنسور رطوبت ساخته شد.
نانو لوله کربنی سنتز شده با بهره گرفتن از تکنیک های میکروسکوپ الکترونی مثل میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM, XL-30 FEG SEM, Philips, 20Kv) , میکروسکوپ انتقال الکترونی (AFM , DME-SPM , version 2.0.0.9) ترسیم شده است.
ساختار توده های SWCNT پوشش داده شده بر دیواره داخلی لوله شیشه ای بر اساس SEM, AFM و تصویر ولتاژی در شکل (۳-۱۰) نشان داده شده است.
شکل(۳-۱۰) (a) تصویر SEM (b) تصویر AFM © نمودار ولتاژ
۳-۳ شماتیک مداری سیستم های اندازه گیری
جهت اندازه گیری تغییرات اهمی سنسور و کالیبره آن و همچنین برای بدست آوردن مشخصات کامل سنسور مانند محدوده خطی, زمان پاسخ و برگشت, پایداری و حساسیت سنسور و رفتار دمایی آن احتیاج به سیستمی با قابلیت تنظیم دما و رطوبت می باشد که به این منظور در مراحل مختلف پروژه از دستگاه های مختلفی استفاده شد. اجزای تشکیل دهنده هر یک و نحوه عملکرد آنها در این بخش آورده شده است. در مرحله ابتدایی کار از دستگاه اندازه گیری شماره یک: دستگاه دست سازی برای ایجاد محیط متعادل و رطوبت های مختلف جهت تست عکس العمل اولیه نمونه ها استفاده شد. پس از اطمینان به سالم بودن نمونه ها از دستگاه اندازه گیری شماره دو: سیستم تست سنسور گاز در پژوهشکده فن آوری نانو دانشگاه شیراز که امکان تنظیم دما و رطوبت به طور همزمان را میدهد جهت تست عکس العمل رطوبتی و رفتار دمایی سنسور استفاده گردید. در بخش سوم جهت اندازه گیری تغییرات سنسور در معرض مزاحمت های گازی و همچنین محاسبه حد تشخیص سنسور از دستگاه اندازه گیری شماره سه: سیستم دست ساز دیگری که جزییات آن آورده خواهد شد استفاده نمودیم. در نهایت برای کالیبره نهایی و قابل استناد سنسور در رطوبت های مختلف با دستگاه اندازه گیری شماره چهار دستگاه تولید کننده رطوبت مرجع, تست های نهایی انجام شد.
۳-۳-۱ دستگاه اندازه گیری شماره یک
سیستم اولیه که با ساده ترین امکانات موجود ساخته شده در شکل (۳-۱۱) آورده شده است.
با توجه به نمای دستگاه در شکل (۳-۱۲) می بینیم که ابتدا هوای خشک با رطوبت نسبی کمتر از ۱ % به یک عدد فلومتر وارد می شود. هدف از قرار دادن فلومتر در مسیر هوای خشک ورودی کنترل میزان هوای وارد شده به حباب ساز می باشد چرا که با قرار دادن حباب ساز در مسیر ورودی, هوای عبور داده شده از حباب ساز مرطوب شده و میزان رطوبت آن وابسته به ارتفاع آب موجود در حباب ساز و سرعت عبور هوا از این مسیر است. با توجه به ثابت بودن ارتفاع آب در این سیستم تنها فاکتور تعیین کننده در میزان رطوبت هوای خروجی, فلوی هوا در آب می باشد که توسط فلومتر در ورودی کنترل می شود.
شکل (۳-۱۱) سیستم دست ساز شماره ۱
قابل ذکر است که سیستم حباب ساز از یک ارلن مایر دو ورودی تشکیل شده است که تا ارتفاع مشخصی از آن از آب پر شده است. هوای ورودی توسط یک رگولاتور فشار در فشار ثابتی تنظیم شده است و این فشار باعث ایجاد جریان در هوا و پیدایش حباب می شود.
اهم متر دیجیتال
نمایشگر رطوبت
خروج
سنسور مرجع
سنسور CNT
محفظه
حباب ساز
SCF
فلومتر
منبع هوای خشک
شیر هوایی
شکل (۳-۱۲) نمای دستگاه اندازه گیری شماره یک
هوای مرطوب ایجاد شده قبل از ورود به محفظه از یک شیر کنترل نیوماتیکی با قدرت درزگیری بالا عبور می کند و به محفظه وارد می شود. علت قرار دادن این شیر, کنترل میزان هوای وارد شده به محفظه می باشد و همچنین با بستن این شیر و شیر همتای آن در مسیر خروجی محفظه می توان محفظه را در یک رطوبت ثابت ساعت ها در حالت تعادل ثابت نمود.
در جداره محفظه, که یک قوطی پلاستیکی معمولی می باشد, حفره هایی برای جاسازی سنسور مورد مطالعه و سنسور مرجع ایجاد شده است. حفره ها کنار هم تعبیه شده اند که از هم رطوبت بودن محل اندازه گیری دو سنسور اطمینان حاصل شود. پس از قرار دادن دو سنسور در محفظه از ماده ای به نام صنعتی کامپوند درزگیری^[۲۳] برای درزگیری کردن کامل درون و بیرون محفظه استفاده شده است. کامپوند در واقع ماده ای خمیری شکل که مزیت آن حفظ شکل خمیری در دماهای مختلف و با گذشت زمان است. به این شکل که به راحتی می توان کامپوند را از دور سنسور باز کرد و سنسور دیگری را جایگزین و مجددا آن را به شکل ثابت تعبیه نمود.
مرجع اندازه گیری رطوبت در این قسمت دستگاه GCH-2018 از شرکت لوترون الکترونیک^[۲۴] می باشد دقت اندازه گیری دستگاه برابر۱/۰% رطوبت نسبی و رنج خطی آن ۱۰% تا ۹۵% رطوبت نسبی معرفی شده است.
جهت اندازه گیری تغییرات مقاومت سنسور مورد مطالعه از اهم متری با دقت ۰۱/۰ کیلو اهم استفاده شده است.
با بهره گرفتن از این همبندی تغییرات سنسور در برابر تغییرات رطوبت و همچنین ثبات سنسور در یک رطوبت خاص به مدت طولانی بررسی گردید, که در فصل مربوط به نتایج آزمایشات آورده شده است. قابل ذکر است که در این سیستم, فرایند کنترل کاملا به صورت حلقه باز انجام گردیده و با وجود دقت بسیار زیاد در زمان اجرای آزمایشات با سیستم های کنترل بسته که در ادامه آورده می شود قابل مقایسه نمی باشد.
۳-۳-۲ دستگاه اندازه گیری شماره دو
سیستم دومی که استفاده شد نسبت به سیستم دست ساز اول دارای مزیت های بیشتری می باشد. تصویر واقعی و نمایی آن در شکل (۳-۱۳) و (۳-۱۴) قابل مشاهده می باشد.
در این سیستم ابتدا گاز خشک ازت از قسمت حباب ساز که مشابه با سیستم قبل از یک ارلن مایر دو ورودی تشکیل شده است که تا ارتفاع مشخصی از آن از آب پر شده عبور می کند. پس از عبور از حباب ساز و مرطوب شدن گاز, از یک شیر کنترل که توسط کنترل کننده دستگاه باز و بسته می شود عبور کرده و وارد محفظه می شود.
درون محفظه سنسورهای مرجع دما و رطوبت وجود دارد. سنسور دمایی از جنس RTD (PT-100) می باشد و با سنسور رطوبت در یک بسته بندی قرار گرفته اند. محدوده تشخیص سنسور رطوبت طبق کاتالوگ آن ۵ تا ۹۰ درصد رطوبت نسبی می باشد. و سیگنال خروجی آن جریان ۴ تا ۲۰ میلی آمپر می باشد که مستقیما به دستگاه کنترلر th500 متصل می شود.
شکل (۳-۱۳) تصویر اصلی از دستگاه اندازه گیری شماره ۲
متناسب با رطوبت موجود در محفظه و مقداری که به عنوان setpoint در کنترلر ثبت شده, فرمان قطع یا وصل به روی شیر کنترلی که در مسیر ورودی هوای مرطوب قرار دارد میرود.

(۲-۹)

که K یک ثابت است و به ترتیب اجزا وابسته به حرارت، رطوبت و ذاتی هستند[۱۹]. بنابراین اینجا یک ارتباط ذاتی غیر خطی بین RH و وجود دارد. موقعیت Piezoresistor ها هم یک نکته طراحی مهم است. همان طور که شکل پوسته مهم است. Piezoresistor ها جایی قرار می گیرند که خمش پوسته حداکثر است و در نتیجه سیگنال بزرگتر است، یعنی در واقع نزدیک به برجستگی پوسته است. حساسیت و زمان پاسخ گویی این قطعه در حدود و ۲۵ ثانیه است. فاکتورهایی که در عملکرد سنسور تاثیر گذار هستند، دما و فشار هوای کل هستند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۶- رطوبت سنج های نوری
اخیرا دستگاه های رطوبت سنج با ورودی و خروجی نوری ارائه شده است. این دستگاه از یک آینه که بین دسته ثابت مو و یک صفحه فلزی ثابت شده است، استفاده می کند.[۲۰] در شکل (۲-۵) وقتی رطوبت تغییر می کند کشش روی موها می تواند صفحه فلزی را بالا یا پایین بکشد، در نتیجه مساحت پنجره تغییر و نور منتقل شده تغییر می کند و نهایتا جریان فتو دیود عوض می شود. در مقایسه با قطعات خازنی یا مقاومتی در این ساختار پایداری در طولانی مدت و وابستگی کمتر به دما دیده می شود.
شکل(۲-۵) : اندازه گیری رطوبت به روش نوری-مکانیکی[۲۰]
۲-۱-۷- سنسورهای رطوبت وزنی :
معروف ترین سنسور رطوبت وزنی پیزو الکتریک کوارتز(QCM) ^[۹] ها که فرکانس رزونانس در رنج مگاهرتز دارند, هستند. وقتی QCM با یک لایه جاذب رطوبت پوشیده شده باشد، تغییرات فرکانس اندازۀ رطوبت را نشان می دهد. با بهره گرفتن از یک رزوناتور مرجع که پوشش ندارد، حساسیت ضربدری دما و فشار حداقل می شود. تغییرات فرکانس را می توان با معادله Saverbreg تقریب زد. با فرض اینکه بخار جذب شده مثل جرم سخت رفتار می کند:

(۲-۱۰)

که در آن A مساحت، f₀ فرکانس نامی ، ماژول عرضی، چگالی و تغییر جرم ناشی از جذب هستند. ویژگی های (زمان پاسخ گویی ، حساسیت و هیسترزیس) QCM خیلی به لایه نازک جاذب طولانی به کار برده شده، بستگی دارد. تعداد کمی قطعه جالب اخیرا ارائه شده است. مثل لایه های Fullerene [21]با پوشش Silicon[22]و یا Polyimide [23]که از روش Sol-gel ایجاد شده است. به علاوه سرامیک های متخلخل مثل استفاده شده اند. با این تکنیک اختلاف جرم به کوچکی ^۸-۱۰تا ^۱۰-۱۰گرم قابل شناسایی است. به همین دلیل این دستگاه ها مناسب تراکم های خیلی کم رطوبت هستند.
نوع دیگری از سنسورهای وزنی توسط مورتن ارائه شده است.[۲۴] این قطعه با لایه ضخیم شامل یک پوسته ضخیم ۴۰۰ میکرومتری (دایره ای) که به یک حلقه آلومینیومی بسته شده، می باشد. پوسته پوشیده شده با PZT شامل ۳ الکترود می باشد. دو مد برای انتخاب مودهای لرزش و یک الکترود مرکزی برای شناسایی آن قرار گرفته شده است. کاهش فرکانس ۱۰۰ هرتز در ۶۵/۵۶ کیلو هرتز برای رنج ۱۰ تا ۹۵ % رطوبت نسبی اندازه گیری شده است. این به معنی حساسیت تا ۲/۰ % می باشد و نسبتا کم به نظر می آید، اگر چه دقت الکترونیک و خطای کم خطی سازی خروجی (۳%>) عملکرد کلی دستگاه را کاملا مناسب می کند. رزوناتورهای نوع پایه ای توسط گلاک در سال ۱۹۹۴ گزارش شد.[۲۵] شماتیکی از آن در شکل (۲-۶) آورده شده است.
شکل(۲-۶) : سنسور رطوبت رزونانسی با پیزوالکتریکPVDF[25]
استفاده دیگر اثر بارگذاری جرمی در قطعات SAW دیده می شود. در اینجا سرعت فاز امواج سطحی با حضور بخار جذب شده تغییر می کند. قطعات SAW کاربردهای خاصی در سیستم های میکرومکانیکی و همچنین در سنسورهای دما و فشار دارند. امواج صوتی سطحی می توانند روی یک سطح از طریق یک IDE نشانده شده روی یک لایه نازک پیزوالکتریک Zno ، PZT و غیره با بهره گرفتن از یک زمینه کوارتز القا شوند. قطعه می تواند شامل یک جفت شانه ای باشد، یکی فرستنده و دیگری گیرنده یا همچنین شامل دو الکترود انعکاس در اطراف شانه ها باشد تا یک رزوناتور SAW و یا فیلتر تشکیل شود.[۲۶]
تغییر سرعت فاز V نسبی می تواند به عنوان اختلاف فاز یا اختلاف فرکانس اندازه گیری شود .
جذب بخار روی یک لایه نازک جاذب رطوبت که بین شانه ها قرار گرفته است، دامنه فاز SAW را تغییر می دهد. حساسیت قطعه با حکاکی پوسته که باعث شکست بزرگ تر و تلفات کمتر صوت در بالک می شود، بهبود پیدا می کند.
۲-۲- خواص شیمیایی مواد به کار رفته در انواع مختلف سنسورهای رطوبت
۲-۲-۱- مواد حساس سرامیکی :
سنسورهای رطوبت بر پایه فاز مایع پروتونیک مواد سرامیکی به طور گسترده استفاده می شود. آب جذب شده روی سطح ماده می نشیند و پروتون ها روی لایه آبی تشکیل شده، هدایت می شوند. برای مواد حساس یونی، اگر رطوبت افزایش یابد هدایت کم می شود و ثابت دی الکتریک افزایش می یابد.[۲۷] در حجم زیاد آب، پروتون حامل اکثریت و مسئول هدایت الکتریکی است.
هدایت در اثر مکانیزم گروتوس ^[۱۰]است که از طریق آن پروتون ها از یک مولکول آب به دیگری از طریق باندهای هیدروژن که در تمام آب در فاز مایع وجود دارد تونل می زنند. شکل (۲-۷)
شکل(۲-۷) : نمایشی از مکانیزم گروتوس
این مکانیزم در حدود ۲۰۰ سال پیش گزارش شده است. مکانیزم هدایت پروتونیک داخل لایه آب جذب شده روی سطح مادۀ حساس با مطالعه و کشف شد.[۲۸] همانطور که در شکل (۲-۸) دیده می شود ،
شکل(۲-۸) : مراحل چهارگانه جذب
در مرحله اول جذب، یک مولکول آب به طور شیمیایی روی یک سایت فعال جذب شده است، (a) تا یک مخلوط جذب را شکل دهد (b) که در نتیجه گروه های هیدروکسیل را به سطح منتقل می کند. © سپس مولکول آب دیگری می آید تا از طریق باند هیدروژن جذب شود. روی دو گروه هیدروکسیل همسایه مثل شکل (d) مولکول آب بالایی به دلیل محدودیتی که باندهای هیدروژن ایجاد می کنند، نمی تواند به صورت آزادانه حرکت کند. (d) بنابراین این لایه یا دومین لایه فیزیکی جذب شده غیر متحرک است و باندهای هیدروژن بین مولکول های آب در این لایه وجود ندارد. بنابراین در این طبقه هیچ پروتونی نمی تواند هدایت شود.
همچنان که آب بیشتری روی سطح سرامیک جمع می شود یک لایه اضافی روی لایه اولیه فیزیکی جذب شده شکل می گیرد. مطابق با شکل (۲-۹) این لایه نسبت به لایه اولیه جذب شده فیزیکی ساختار متفاوت تری دارد. برای مثال ممکن است یک باند هیدروژن محلی وجود داشته باشد.
اگر لایه های بیشتری اضافه شود، ساختار لایه های اولیه ممکن است به آرامی ناپدید شود و پروتون ها آزادی بیشتر و بیشتری خواهند داشت تا با مکانیزم گروتوس داخل آب حرکت کنند.
شکل(۲-۹) : ساختار چند لایه ی آب جذب شده[۲۹]
به عبارت دیگر، از لایه فیزیکی دوم مولکول های آب متحرک می شوند و بیشتر شبیه به حجم زیاد آب عمل می کنند و مکانیزم گروتوس در آن مناسب است. این مکانیزم نشان می دهد که سنسورهایی که کاملا بر پایه هدایت پروتونیک فاز مایع هستند، به رطوبت کم حساس نیستند. چون در رطوبت کم بعید است که لایه پیوسته متحرک روی سطح سنسور شکل گیرد.
در لایه غیر متحرک، لایه های شیمیایی و فیزیکی اولیه که نمی تواند در فعالیت هدایت پروتون شرکت کنند، می توانند تونلینگ الکترون بین سایت های دهنده ایجاد کنند.[۳۰] اثر تونل زنی، که در اثر آن انرژی به سطح آنیون ها القا می شود، به الکترون ها کمک می کند تا در طول سطح که با لایه های غیر متحرک پوشش داده شده است، از جای خود بالا بجهند و بنابراین به هدایت کمک می کند. این مکانیزم خیلی به شناسایی رطوبت در سطح پایین کمک می کند. که در آن هدایت پروتونیک موثر وجود ندارد.
در زیر بخش های بعدی ۴ نوع از مواد حساس بر پایه اکسید معرفی شده است. که شامل و ترکیبات اسپینال می باشد.
۲-۲-۱-۱- اکسید آلومینیوم
به دلیل غیر وابسته بودن به دما تقریبا در تمام رنج رطوبت نسبی از ۲۵ تا ۸۰ درجه سانتیگراد یکی از مواد مورد علاقه برای استفاده در سنسورها است. تخلخل با قطر کم ، را به فشار بخار آب خیلی کم حساس می کند. در اثر تونلینگ الکترون داخل لایه های غیر متحرک آب، متخلخل یک کاندید خوب برای شناسایی رطوبت در سطح پایین است. علاوه بر سنسورهای خازنی و مقاومتی سنسورهای پیچیده تر بر اساس برا ی مثال MISFET ساخته شده و بعضی از آنها پاسخ خطی خیلی خوبی دارند.
فازهای متعددی برای وجود دارد که فقط دو نمونه از آنها معمول هستند و در شناسایی رطوبت استفاده می شوند : (آمورف) و (Corundum). که اولی به خاطر تخلخل بالا حساس تر از دومی است. در حالی که دومی از لحاظ ترمودینامیکی متعادل تر است. اگر چه خیلی از کاربردهای شناسایی رطوبت بر پایه از فاز یا آمورف هستند، لایه های نازک مستعد هستند که به . (Boehmite) تبدیل شوند. که نتیجه آن کاهش تدریجی مساحت سطح و تخلخل است. به همین دلیل رشد یا رو نشانی حساس به رطوبت برای کاربردهای طولانی مدت دارای اهمیت می شود.
چون همیشه با مقدار زیادی آمورف همراه است. محتویات کریستالی آن خیلی کم است و آمورف که با رونشانی خلا تشکیل می شود حاوی مقداری فاز است.[۳۱]
۲-۲-۱-۲- اکسید تیتانیوم
سه فاز دارد : Anatase ، Rutile و Brookite . سومی خیلی کم در شناسایی رطوبت استفاده می شود. anatase وقتی خیلی گرم می شود به طور اتوماتیک به ساختار Rutile تبدیل می شود. Rutile معمول ترین فاز است در حالی که Anatase خیلی کم در طبیعت موجود است. در دماهای بالا Anatase یک نیمه هادی نوع n است ولی Rutile نوع P است. پاسخ حساسیت آنها به گازهای کاهنده مثل معمولا در جهت معکوس رفتار می کند. گر چه شناسایی رطوبت معمولا با هدایت پروتونی لایه های آب جذب شده شناخته شده است. بر روی ساختار متخلخل در دمای اتاق هر دو فاز باید تقریبا در تغییرات مقاومتی و خازنی شبیه به هم رفتار کنند. در این قسمت را در یک سطح با مادۀ هدایت پروتونیک / یونیک حساب می کنیم. در یک ماده نیمه هادی برای کاربردهای شناسایی رطوبت معمولا با روش Sol – Gel ساخته می شود. Sintering باید در دمای پایین برای مدت زمان کوتاه باشد. در غیر این صورت ممکن است به Rutile تبدیل شود. به خاطر ظرفیت بیشتر جذب آب، Anatasu مادۀ مطلوب تری برای شناسایی رطوبت است. اغلب پودرهای تجاری فاز Rutile هستند که می توان با اسپاترینگ, رونشانی مولکولی با لیزر, لایه نشانی پالس لیزری ویا تبخیر حرارتی آن را ساخت.[۳۲]
. علاوه بر سنسورهای مقاومتی / خازنی، سنسورهایی بر اساس روش Magneto – Elastic پیدا شده که حساس به رطوبت در سطح ۲% رطوبت نسبی است که در آن تغییر تودۀ (سایز تخلخل در حدود ۸۰ نانومتر) در اثر جذب آب اندازه گیری شده است.[۳۳]

چاروکیل محتشم پایۀعرش اعظمـــت هفت زمین وآسمان کرســی زیر پای تــو
طوق ونطاقکهکشانحلقهای از حمایلت تاج وسریر خسروان سایه یی از همای تـو
(همان: ۳۷۰)
عکس ، وارونگی
«در بدیع صنعت عکس یا «طرد» یا تبدیل آن است که جای همه یا جای بعضی از کلمات قرینه را عکس کنند و قرینه دیگری را به وجود آورند. چنین تبدیلی را در صورتی باید صنعت به شمار آورد که با تغییر جای الفاظ، معنی نیز مبدل و وارونه شود و معنی دیگر بدهد که بر شیوائی کلام افزوده شود.» (داد، ۱۳۸۰: ۳۴۷)
زان شعشعه دنیایی مستغرق اندیشه است دریا همه رؤیایی، رویا همه دریایی
(شهریار، ۱۳۸۶: ۴۳۲)
من محرم با یــارم و بیگانــه به اغیــار او محرم بیگانه و بیگانـه محــرم
(همان: ۳۰۵)
منم پیدا ز پنهانی، تویی پنهان ز پیدایی چه دریاهای طوفانی، چه طوفان های دریایی
نگویم کز پس آیینه طوطی وار دارندم که ما گویای خاموشیم و خود خاموش گویایی
(همان: ۸۴۴)
قلب مطلب
«چند واژه مصراع اول را بعینه یا با مختصری تغییر در مصراع دوم با توالی معکوس تکرار کنند، به نحوی که مضمونی نو و هنری ایجاد شود.» (شمیسا، ۱۳۷۳: ۱۱۸)
مرا هر گه بهار آید به خاطر یـاد یار آیـد به خاطر یاد یار آید مرا هـر گه بهــار آید
چو فریاد هزار آید شود در دم هزار ایگل شود در دم هزار ای گل چو فریاد هزار آید
(همان: ۲۳۹)
جوانی حسرتا با من وداع جاودانــی کرد وداع جاودانی حسرتا با من جوانــی کرد
(همان: ۱۷۲)
دوستان آزرده اید ای دشمنان پرورده ها دشمنان پرورده اید ای دوستان آزرده ها
(همان: ۹۳)
گر که هستند پس چرا کورند گر که کورند پس چرا هستند
(همان: ۱۰۸۵)
موسیقی کناری
موسیقی کناری شامل به کار بردن قافیه و ردیف در ابیات شعر است که از نظر موسیقایی و برجسته سازی ابیات شعر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در مورد این دو واژه در کتب عروض و قافیه تعاریف متعددی صورت گرفته است ، حق شناس تعریف کاملی از این واژه آورده است.
«قافیه هماوایی ناتمامی است که از تکرار یا یا چند صوت با توالی یکسان در پایان آخرین واژه های نامکرر مصاریع یا ابیات یک شعر و گاه پیش از ردیف می آید.» (حق شناس، ۱۳۷۰: ۴۴)
قافیه در شعر شهریار نیز نقش مهمی را ایفا می کند و شاید بتوان گفت که از مهمترین برجستگی ها و مشخصه های شعری وی وجود قافیه در پایان ابیات شعر است و شاعر برای آراستن و زیبا سازی در این بخش از شعر تمام توان خود را به کار می گیرد.وی پیرو اسلوب شاعران پیشین بوده و به دلیل انسی که با شعر حافظ داشته است بیشتر اشعار خود را بر وزن و مضمون شعر حافظ و همانندی در ردیف و قافیه وی سروده است به عنوان مثال یکی از اشعاری که وی بر وزن و قافیه شعر حافظ سروده است به مطلع زیر است:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

حافظ: ای شاهد قدسی که کشـد بنـد نقابـت وی مرغ بهشتی که دهد دانه و آبت
شهریار: ای چشمخمارینکه کشد سرمهخوابت وی جام بلورین که خورد باده نابـت
(شهریار، ۱۳۸۶: ۱۰۰)
با این حال تناسب ها و آراستگی هایی که وی در سخن خود به کار می گیرد تا حدودی پوشاننده تقلید اومی باشد.
در بسیاری از اشعار، شاعر میان وزن و قافیه که مکمل موسیقی شعر است هماهنگی و تناسب خاصی ایجاد می کنددر ابیات زیر وزن فعولن فعولن فعولن فعل که وزنی حماسی و پر تحرک است درکنارکلماتی متناسب با آن مانند جهیز، گریز، تیز، رستخیز، دگرگونی وتحولات طبیعت را در فصل پاییز به خوبی نشان میدهد.
خزان است و هنگامـه برگریـــز شگفتا از این بــاد هنگامــــه خیز
ربایند افرشتگان رنـگ و بـــوی بدان جادویـی ها که آرنـــد نیـــز
عروس گل از شو گرفته طـــلاق عجوزش به سر کوفت رخت و جهیز
درختان چو پای گرـیزی نمانــد گشودند با بـاد دســــت ستیــــز
فرو ریخت جلاد بـــاد خـــزان جوانان بـاغ از دم تیــــغ تیـــــز
شهیدان نهادند پهـلو به خــاک به سودای نـوروز و آن رستخیــــز
زر و زیور از خود بریزد چمــن که دنیا پس از گـل نیرزد پشیـــز
(همان: ۲۶۴)
در ابیات زیر سوز و گدازعاشقانه شاعر و ناله ها و آوای او با نوای ساز همراه می شود. به همین دلیل شاعر برای بیان احساس خود علاوه بر استفاده از وزنی سنگین و آرام قافیه ای متناسب با وزن انتخاب کرده است. تار، سازگار، غمگسار، یادگار، قرار نشان دهنده اندوه درون شاعر است.
نالد به حال زار من امشب سه تار مـن این مایه تسلی شب های تــار من
ای دل ز دوستــان وفــادار روزگـــار جز ساز من نبود کسی سازگار مـن
در گوشه غمی که فراموش عالمی است من غمگسار سازم و او غمگسار من
آخر قرار زلف تو با ما چنیــن نبـــود ای مایه قــرار دل بی قــــرار من
جز خون دل نخواست نگارنده سپــهر بر صفحه جهان رقم یادگــــار من
(همان:۳۵۱)
وزن هر دو غزل زیرمفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن می باشد، در غزل اول که موضوع شعر، ارشاد و تنبیه و در واقع هدف آگاهی دادن به مخاطب است شاعر با آوردن قافیه هایی مانند زر، جگر، نظر، حذر تحرک بیشتری به ابیات بخشیده و سخن خود را با تأکید بیان می کند.
گر از حضیض جهالت حــذر توانــی کرد به اوج عزّ و قناعت گـذر توانـــی کرد
به صبر کوش و سر و سینه کان گوهر کن که این خزینه به خون جگر توانی کرد
به نردبان ریاضــت اگر نـــهادی پـــای سری ز چاه طبیعت به در توانــی کرد
گر انجلای ضمیـرت نظیـــر آینـــه بود در آن جمال حقیقت نظر توانــی کرد
به زیر پای تو خاکش به سر بود
زر و سیم تو کیمیا نظری خاک، زر توانــی کرد
(همان:۱۷۳)
اما در ابیات زیر که موضوعی عاطفی و سوز و گداز عاشقانه شاعر است، قافیه شعر از میان کلمات تک هجایی که تحرک چندانی ندارند، انتخاب شده، کلماتی مثل باز، گداز، دلنواز، راز، نیاز با کلمات دیگری مثل سوز، ساز و … تناسب پیدا کرده و عاطفه اندوه شاعر را نشان می دهد.

یکی از برجسته ترین ویژگی های زبان شعری شهریار کاربرد لغات واصطلاحات زبان های اروپایی به ویژه زبان فرانسه است. شاعر از دوران نوجوانی به یادگیری زبان فرانسه نزد استادان این زبان می پردازد،همچنین تحصیل در رشتۀ پزشکی زمینۀدیگری برای آشنایی او با الفاظ وعبارات زبان های اروپایی است، به همین دلیل کاربرد واژگان زبان های اروپایی به ویژه زبان فرانسه از برجستگی های زبان شعری وی می باشد:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

و لی هر دو کمین گیر و قاطعان طریقند چه لُرد نشین و چه کُرد بادیه پیما
(همان: ۴۴۹)
نه بورژوازی و نه مارکسیسم قلّابی کجاست دین که نه این بودی ونه آن بودی
(همان: ۵۸۲)
چه جای لشکرگ ای شاهدان اسکی باز که برف آب شد و کوه اشکبار آمد
(همان: ۱۹۶)
به اسکی بازها ماند که پایی همه لغزان ولیزان دارد این عمر
(همان:۲۵۵)
تا ولوله در جان غم افتد بزن ای ترک مارشی که به موزیک نوازند گه جنگ
(همان: ۲۸۳)
ز آرشه و ویلن چوب و تخته در کار است مگر که خانۀایمــان من کنند حراج
تاج بخش ار بستانــد به سه تار از مــا دل باز جان بخشد از آهنگ ویالون ما را
(همان: ۷۷)
و بسیاری از لغات و اصطلاحات زبان های انگلیسی و آمریکایی مانند: جنتلمن، کارت پستال، مدل، رژیسّور، سمفونی ، استرکنین، آپارتمان، دکلاماسیون، گرامافون، ژوپن، پاپیون، لژ، دکورهمچنین کاربرد اسامی اشخاص و اصطلاحات خاص در شعر مانند: ناپلئون، تولستوی، چرچیل، استالین، صهیونیستی، پاستور، ولتر، شیفر و …
الفاظ و واژگان معاصر
شعر شهریار، شعری است که زندگی در طول آن جریان دارد بنابراین واژگان عصر زندگی شاعر بخش دیگری از شعر وی را در بر می گیرد.
چه شکر گویمت ای چهره ساز پرده شب که چشمم اینهمه فیلم فرح فزای تو را
(همان: ۶۸)
به مغزم جعبه شهر فرنگ عمر بی حاصل بهچرخ افتادهوگویی در آفاقاستجولانم
(همان:۳۱۱)
گذشته من و جانان به سینــما مــانــد خـدا ستـــاره آن سینــــما نگــهدارد
(همان: ۱۶۴)
صوت ماشینی همه جنگ است با اعصاب خلق زنگ تلفن، بوق ماشین غیر فحشی فاش نیست
سنگــــلاخ است و نشـــان رد پـای خونیــن راه عاشق که دگـــر شوسه و راه آهـن نیست
(همان: ۱۳۱)
یارب این سنگر ایمان به چه سازد برگی که سوارانش به هر حمله حصاری گیرند
(همان: ۲۱۰)
به جبهه سنگرت گر خاک ریز است به پشت جبهه مسجدهاست سنگر
(همان:۱۱۳۳)
کاربرد اصوات
کاربرد اصوات در شعر شاعر نقش برجسته ای درالقای عاطفۀشاعر دارد به ویژه زمانی که شاعر از احساسات شخصی وعاطفی خود سخن می گوید اصوات وتکرار آن ها یکی از ابزار القای عاطفۀ وی به شمار می رونداز جمله در درغزل زیر که موضوع، هجران وبی وفایی معشوق است کلمۀ وای که ردیف شعر واقع شده است نقش بارزی در القای عاطفۀ اندوه شاعر دارد.
هر دم چو توپ می زندم پشت پای وای کس پیـش پای طفل نیفتد که وای وای
در پای ســرو دســـت نگیرنــد ازکسی آن جا چه بی کسی که بیفتد زپــای وای
دیــر آشنا تر از تو ندیدم ولــی چه زود بیگانه گشتــی ای مه دیــــر آشنای وای
سوزدلـم حکایــــت سازتومی کنــد لـب بر لبــم بنه که بـــرآرم چو نـــای وای
از ســـوز هــجر نالـــۀ من زار زار شد با شـــوق وصــل گریۀ من های های وای
جز نیک وبد به جای نماند چه می کنی نه عشق من نه حسن تو ماند به جای وای
من شهـــریار کشور عشقم گــدای تو ای پادشــاه حســـن مرنجان گدای وای
(همان:۳۷۸)
آن که می خواست غبار غمم از دل بزداید آوخ آوخ که غبار رهش از پا نزدودم
(همان: ۲۹۳)
یوسفی بودی و آوخ که به بازار کنون درهمی بیش بهای تو نباشد معدود
(همان: ۵۰۷)
آوخ که یار بامن افتاده یار نیست در کارمن شتاب وعتابش به کار نیست
ازخون لاله برورق گل نوشته اند کاوخ به عهد لاله رخان اعتبار نیست
( همان:۱۲۷)
آوخ که دم از عقل زدم کرد پری رم آه از من دیوانه که از عقل زدم دم
(همان:۳۰۴)
باستان گرایی نحوی
«ممکن است ساختمان نحوی جمله به لحاظ حروف اضافه یا پس وپیش شدن اجزای جمله ویا هر عامل نحوی دیگر در گذشته نوعی باشد ودر حال نوعی دیگر .هر نوع خروج از نحو زبان روزمره واستفاده ازنحو زبان کهنه خود باستان گرایی به شمار می رود وممکن است مایۀ تشخص وبر جستگی زبان شود.»(شفیعی کدکنی،۱۳۷۰: ۲۶)
در هنجارگریزی نحوی زبان ازشکل دستوری و منظم خود خارج می شود در این حالت در متن ادبی تغییری در نحوۀ قرارگرفتن اجزای جمله رخ می دهد.مواردی مانند حذف، جابجایی ارکان جمله، تقدم وتأخر از جملۀ این تغییرات نحوی است.
جابجایی ضمیر
ضمیر متصل «ت» به جای اینکه به کلمه امید پیوسته باشد به فعل متصل شده است.
گنجی که از کف تو برون برده بود بخت کی بودت این امید که باز آورد تو را
(شهریار،۱۳۸۶: ۷۹)

Rheme

• پایانبخش آغازگرشده:^[۱۷۱]

تامسون (۲۰۰۴، صص ۱۵۲- ۱۵۳) معتقد است این ساختار دارای شباهتهایی با آغازگری محمولشده است. اما تفاوت آنها در این است که در مورد ساخت آغازگری محمول شده میتوان قائل به این بود که آن ساخت همارز با ساختی دیگر است که در آن نهاد/فاعل برجسته سازی شده است. به عنوان مثال در مورد مثال فوق میتوان جمله‌ی همارز زیر را برای آن فرض نمود:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

It was his teacher who persuaded him to continue. = His teacher persuaded him to continue.
اما در مورد جملاتی که دارای ساختار پایان‌بخش آغازگرشده هستند قائل شدن به چنین جمله همارزی ممکن نیست:
It is true that it took five years to do so. = ?
البته هلیدی و متیسون (۲۰۰۴، ص ۹۷) به طور گذرا به این ساختار اشاره میکنند اما آن را نه یک ساختار آغازگرشده جدا، بلکه ساختاری میدانند که It در آن در جایگاه آغازگر قرار دارد.

• آغازگر پیشنهاده: ^[۱۷۲]

تامسون (۲۰۰۴، ص ۱۵۳) این ساختار را در حالتی میداند که در گفتار فیالبداهه، گوینده آغازگر را به عنوان سازهای مجزا بگوید، و سپس ضمیری را به جای آن در بند جایگزین نماید. مانند نمونه زیر (در متن اصلی Fig 6.16)

Your Mum,

does she know you’re here?

Theme

Rheme

۳-۲-۱-۳-۱-۵- آغازگر در بندهای مجهول:
تامسون (۲۰۰۴،ص ۱۵۴) بر این باور است که یکی از دلایل مجهولسازی این است که نویسنده یا گوینده از عنصر آغازگرشده طی روند مجهولسازی برای مدیریت ادامه متن استفاده میکند. یعنی میتواند در بندهای بعدی از همان عنصر آغازگرشده دوباره به عنوان آغازگر استفاده کند.
۳-۲-۱-۳-۱-۶- آغازگر در بندهای مرکب:
طبق تحلیل تامسون (۲۰۰۴، صص ۱۵۴-۱۵۶) میتوان در دو سطح به بندهای مرکب نگاه کرد و آنها را مورد تحلیل آغازگر-پایان‌بخشی قرار داد. در نگاه اول هر بند مرکب خود از دو بند وابسته شکل یافته که این بندها برای خود دارای نظام آغازگر-پایان‌بخشی هستند. مثال ذیل از تامسون (همان، ص ۱۵۴)نقل می شود (در متن اصلی Fig 6.17).

As the universe

expanded,

the temperature of the radiation

decreased

Theme ^۱

Rheme ^۱

Theme ^۲

Rheme ^۲

در نگاه دوم بند مرکب، به عنوان یک بند دارای آغازگر و پایان‌بخش است. در این حالت، بند وابسته اول آغازگر و بند وابسته دوم پایان‌بخش است: (در متن اصلی Fig 6.18)

the temperature of the radiation decreased

As the universe expanded,