۵-۳-۲.روزه گرفتن:
ضرورت روزه گرفتن و وجوب آن در همۀ دین ها بر هیچ کس پوشیده نیست. در دین های وحیانی از جمله مسیحیت، روزه یکی از واجب های دینی به شمار می آید که حضرت عیسی (ع) به پیروان خویش تأکید کرده اند، هنگام روزه گرفتن از ریاکاری بپرهیزند و به گونه یی خود را سست و ناتوان نشان ندهند که به دیگران بفهمانند، روزه گرفته اند.^[۲۶۳]
۵-۳-۳. گناه در آیین مسیحیت:
مفهوم گناه در فرهنگ مسیحیت با دیگر ادیان تا حدودی متفاوت است. در فرهنگ مسیحی گناه به دو قسم کلی تقسیم می شود: قسم اول گناهانی است که ناشی از فعالیت ارادی شخص گناهکار و تخلف و تخطی وی از احکام اخلاقی است اما در قسم دو گناهانی قرار دارند که از چنین –فعالیت هایی ناشی نمی شوند. لغزش و سهو و خطا در دسته دوم جای می گیرند.
گناه چگونه به نوع بشر راه یافت؟ آموزۀ گناه ذاتی بشر پاسخی مسیحی به این پرسش است.^[۲۶۴]
بر اساس این آموزه، پس از آنکه آدم و حوا به وسوسۀ شیطان گرفتار شدند و از درخت معرفت نیک و بد خوردند آثار چندی از این گناه بر جای ماند. مهمترین اثر آن بود که گناه به تمام نسل بشر راه یافت. ذات انسان فاسد و انسان مقصر شد.^[۲۶۵]
بنابراین تمام، نسل های بعد به دلیل گناه آدم گناهکار شدند.^[۲۶۶]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از آثار دیگر گناه اولیه این بود که مرگ به نسل انسان راه یافت. فساد کامل انسان به این معنا نیست که تمام مردم فساد کامل دارند و در گناه غرق شده اند و به این معنا نیست که انسان غیر مسیحی، که نجات را از صلیب مسیح دریافت نکرده است نمی تواند دارای صفات نیک مانند مهربانی، باشد و یا اینکه نمی تواند صفات نیکوی دیگران را درک کند، بلکه به این معناست که تمام انسان ها در هنگام تولد فاسد هستند و فساد در تمام جنبه های زندگی انسان وارد شده است و انسان تازه تولد نیافته در مسیح، از خود چیزی نیکویی ندارد تا خدا را راضی کند و قدرتی ندارد که وضعیت خود را تغییر دهد.
اندیشه گناه ذاتی نیز مانند اندیشۀ تثلیث و تجسد در مسیر زمان صورت بندی شد. با این تفاوت که مباحثات مربوط به تثلیث و تجسد که به شخصیت فوق بشری مسیح مربوط می شد. در شرق جهان مسیحیت جریان داشت و مباحثات مربوط به آموزۀ گناه و فیض در غرب پی گیری می شد.
آدم نیز به عنوان نمایندۀ بشریت مرتکب گناه شد و پیامد گناه او دامان بشریت را گرفت. در این زمینه نمونه هایی در عهد عتیق وجود دارد. یک خانواده به دلیل گناه یک عضو از بین می رود و یا آنکه خداوند به دلیل گناه یک فرد از چهار نسل او انتقام می کشد.^[۲۶۷]
اینکه مسیحیان می گویند: حضرت عیسی (ع) فدای گناهان بشر شد، ابداً به معنای مجاز دانستن و حتی کم اهمیت شمردن گناه نیست، بلکه به معنای شفاعت قاطعی است که برای قبول توبه و بخشیده شدن گناه راهی جز آن وجود ندارد. آنان معتقدند که گناه مرگ روح است و گناهان را به دسته های مختلف تقسیم می کنند. البته در مسیحیت بیشتر احکام اخلاقی هستند و احکام تعبدی (مانند حرام بودن گوشت خوک) تقریباً وجود ندارد. پولس می گوید:« آیا نمی دانید که ظالمان وارث ملکوت خدا نمی شوند، فریب مخورید؛ زیرا فاسقان و بت پرستان و زانیان و متعنمان و لواط و دزدان و طمعکاران و میگساران و فحاشان و ستمگران وارث ملکوت خدا نخواهند شد. و بعضی از شما چنین می بودید، لیکن غسل یافته و مقدس گردیده و عادل کرده شده اید، به نام عیسای خداوند و به روح خدای ما.» مهمترین گناهان در مسیحیت اخلاقی هستند و پیوسته و در هر جامعه ای وجود داشته و دارند. مثلاً روحانیون ارتدوکس به روحانیون کاتولیک که ریش خود را می تراشند، اعتراض داشته و می گفته اند که تورات از این عمل نهی کرده است.^[۲۶۸]
۵-۳-۴. ماهیت مرگ :
در مسیحیت واژۀ «مرگ» یا «موت» در چند معنا به کار می رود: یکی مرگ جسمانی یا انفصال نفس از بدن است، دیگری مرگ روحانی که جداشدن نفس از خداست؛ و سوم مرگ دوباره است که نفس ابدی از حضور
خدا منع گردیده، به جهنم برده می شود.
به گفته عهد قدیم انسان ها، نیک وبد، پس از مرگ به «هاویه» منتقل می شوند. در عهد جدید انسان ها پس از مرگ به عالم اموات می روند، و دو کلمۀ هاویۀ عهد قدیم و عالم اموات عهد جدید به یک معنایند. تعبیر «به قوم خود ملحق شد» بارها در عهد قدیم تکرار شده است.
پس می توان نتیجه گرفت که بنابر کتاب مقدس، مرگ نابودی نیست، بلکه انتقال است. همچنین ازهر دو عهد برمی آید که پس از مرگ حیات همراه با شعور و آگاهی ادامه خواهد یافت.
همچنین بنابر کتاب مقدس که در آن سخن از انتقال به عالم اموات یا رفتن نزد نیاکان است، روشن است که جسم به جای خاصی منتقل نمی شود، پس حقیقت انسان چیز دیگری است که به عالم دیگر منتقل می شود و به حیات خود ادامه می دهد.^[۲۶۹]
۵-۳-۵. مراسم سبت نزد مسیحیان:
پیترز می نویسد: گر چه روز هفته یعنی روز خداوند از همان آغاز به عنوان روز مقدس ویژۀ مسیحیان شناخته شده رعایت سبت در مجامع مسیحی ادامه یافت، همان طور که دعای زیر از قوانین رسولی بر آن گواهی می دهد: « ای خداوند قادر مطلق، که جهان را از طریق مسیح آفریدی و سبت را برای پدران ما را از مصر بیرون آوردی … و به آنان فرمان دادی که بست نگه دارند نه برای اینکه بهانه ای برای بطالت، بلکه تا فرصتی برای خداپرستی باشد.»^۳
رعایت سبت برای مسیحی چگونه باید باشد. در سبت، هیچ یک از امور دنیوی را نباید برعهده گرفت. پس اگر شما از همۀ کارهای دنیوی خودداری کنید و هیچکار دنیوی انجام ندهید، بلکه به کارهای روحانی مشغول شوید و به کلیسا بیایید و به قرائت کتاب های مقدس و مواعظ گوش دهید، اگر دربارۀ امور آسمانی بیندیشید و به امید آیندۀ خویش اهتمام داشته باشید، اگر به داوری آینده بیندیشید و نه به امور حاضر و مرئی، بلکه به امور نامرئی و آینده بنگرید، این است رعایت سبت برای مسیحیان.
در قرن چهارم، سبت به عنوان روز مقدس مسیحیان، در همه جا به یکشنبه تحول یافت. تقدیس یکشنبه به عنوان روز مقدس مسیحیان، سرانجام با پذیرش دولت روم، مهر تأیید خورد.
آگوستین می گوید: « روز سبت را نگاه دار، این فرمان برای ما بیش از آنان (یهودیان) اهمیت دارد یهودیان، سبت را به شیوۀ پرستی نگه می دارند و آن را در عصیان و میگساری می گذرانند؛ چه بهتر بود که زنان آنان، به جای رقصیدن در آن روز، در سراسری خانه هایشان به چرخ ریسی مشغول می شدند…» مسیحیان، خودداری از کارهای پست، سبت را به طور معنوی نگه می دارد، زیرا کارهای پست از چه چیز ناشی می شوند؟ از گناه چگونه این را اثبات کنیم؟ باید از خداوند پرسید مطابق آنچه که در انجیل یوحنا آمده است عیسی (ع) گفت: «هر که گناه می کند، غلامِ گناه است.» پس ما نیز به نگه داشتن معنوی سبت، امر شده ایم. ولی دیدگاه خود عیسی (ع) با آنچه از برخی پیروانش نقل کردیم تفاوت دارد به انجیل متی و لوقا ملاحظه فرمائید، و ما فقط عین عبارت انجیل متی را می آوریم: در آن زمان، عیسی در روز سبت از میان کشتزارها می گذشت و شاگردانش چون گرسنه بودند، به چیدن و خوردن خوشه ها آغاز کردند.اما فریسیان چون این را دیدند، بدو گفتند «اینک شاگردان تو عملی می کنند که کردن آن در سبت جایز نیست.» ایشان را گفت: مگر نخوانده اید آنچه داود و رفیقانش کردند، وقتی که گرسنه بودند چه طور به خانه خدا در آمده نان های سبت کهنه در هیکل سبت را حرمت نمی دارند و بی گناه هستند؟ لیکن به شما می گویم که در این جا شخص بزرگ تر از هیکل است. و اگر این معنی را درک می کردید که رحمت می خواهم نه قربانی، بی گناهان را مذمت نمی نمودید، زیرا که پسر انسان مالک روز سبت نیز است.(انجیل متی باب ۱۲،بند۱و۸)^[۲۷۰]
کاربست مسیحیت بر دو محور می چرخد:
ـ خواندن و شناختن گفتار عیسی مسیح، که در انجیل آمده است، در روشنایی مجموعۀ کتاب مقدس. کار سبت آموزۀ او به یک روش اخلاقی خلاصه می شود.
ـ برپا داری رویدادهای مهم زندگانی عیسی مسیح در سراسر سال، یعنی شرکت کردن در یادبودها و مراسمی که در کلیسا برپا می شود، و بازسازی واقعی زندگانی عیسی مسیح در سراسر سال، یعنی شرکت کردن در یادبودها و مراسمی که در کلیسا برپا می شود، و بازسازی واقعی زندگانی عیسی مسیح «با زنده شده». هر یک از این مراسم ـ همچون نماز، دو بخش دارد، یکی بازگویی کلام عیسی مسیح، دیگری سپاسگذاری دینداران از بخشایندگی خداوند و حضور او در کلیسا.^[۲۷۱]
۵-۳-۶. ذکر نشانه های قیامت :
آنگاه یسوع فرمود: «پیش از آنکه آن روز بیاید، زود باشد که فرود آید به جهان تباهی بزرگی، زود باشد که درگیرد کارزار خونریزی خورد کننده. پس پدر پسر را می کشد. پسر پدر را می کشد، به سبب گمراهی طوایف. از این جهت منقرض خواهد شد شهرها و بلاد تهی خواهند شد. وباهای مهلک رخ دهد تا اینکه چنان شود که یافت نشود کسی که مردگان را به گورستان ها ببرد؛ بلکه گذارده شوند برای طعمه ی حیوانات. زود باشد که بفرستد خدای گرسنگی را بر آنانکه بمانند بر زمین، پس بشود نان در قیمت، زیادتر از طلا. پس بخورند همۀ انواع چیزهای ناپاک را. وای بر بدختی آن قرن، که نزدیک می شود شنیده نشود از کسی که بگوید: که گناه کردم پس به من رحم کن ای خدا. بلکه با آوازهای سهمناک کفر می کنند بر خدای بزرگوار فرخنده تا ابد. پس وقتی که آغاز نمود آن روز به نزدیک شدن، هر روز علامتی بیاید، سهمناک بر ساکنان زمین به مدت پانزده روز. در روز اول آفتاب سیر می کند در مدار خود در آسمان بی نور. بلکه سیاه می شود مثل رنگ جامه. زود است که بنالد، چنانکه پدر بر پسری که مشرف به مرمت است ناله می کند. در روز دوم، ماه به خون برگردد. زود باشد بیاید خون بر زمین چون شبنم. در روز سوم ستارگان دیده شوند که شروع به جنگ نمودن با یکدیگر کنند، مثل سپاهی از دشمنان. در روز چهارم کوه ها و سنگ های بزرگ به همدیگر بخورند، مثل دشمنان جنگجوی. در روز پنجم هر رستنی و گیاهی خون بگرید. در روز ششم دریا طغیا کند بی آنکه از جای خود تجاوز کند، تا بلندی صد و پنجاه ذراع. آنگاه در تمام روز، مثل دیوار باشند. در روز هفتم کار برعکس شود، پس فرو نشیند حتی نزدیک شود که دیده نشود. در روز هشتم پرندگان و جانوران صحرا و آب جمع شوند، در حالتی که نزدیک باشد نجات نیابند از آن ده یک زندگان. در روز دهم بیاید برق و رعد سهمناکی، پس شکافته و سوخته شود سه یک کوه ها. در روز یازدهم روان شود هر جوئی واپس و از خون روان شود نه از آب. در روز دوازدهم، ناله و فریاد کند هر آفریده ای. در روز سیزدهم، پیچیده شود آسمان چون پیچیدگی نامه. آنگاه آتش ببارد تا هر زنده ای بمیرد. در روز چهاردهم زلزله ی سهمناکی پدیدار شود و کوه ها از آن در هوا پران شوند، چون پرندگان آنگاه همه ی زمین بیابان گردد. در روز پانزدهم فرشتگان پاک بمیرند. پس زنده نماند مگر خدای تنها، آنکه او راست اکرام و مجو.» چون یسوع این بفرمود، روی خود را تپانچه زد با دست های خود. آنگاه سر خود را بر زمین نهاد و چون سر خویش را برداشت، فرمود:« ملعون باد هر کسی که درج کند در گفته های من این را که پسر خدایم.» پس بیفتادند شاگردان، هنگام این سخنان، مثل مردگان. پس یسوع ایشان را برخیزاند.^[۲۷۲]
۵-۳-۷. تدفین در مسیحیت و مقابر عیسویان:
مسیحیان اولیه نیز مانند یهودیان و رومیها، مردگان خود را در دخمه های زیر زمینی دفن می کردند. در این دخمه ها یک کلیسای کوچک برای اجرای مراسم تدفین وجود داشت. مسیحیان شکنجه شده در این قبرهای تاریک زیرزمینی پنهان می شدند و حتی در آنجا زندگی می کردند. به دلیل آنکه تعداد زیادی از مقدسین در این محلها دفن شده بودند، بسیاری از آنها بعداً تبدیل به مرقد و زیارتگاه شدند. در قرون وسطی تنها زنانی را که به جادوگری متهم می شدند، پس از محاکمه تفتیش عقاید با آتش می سوزاندند.
در شهر روم، سردابهای مسیحیان بسیار مفصل، و دارای حجرات و دهلنیها و طبقات روی هم قرار گرفته بود. در واقع شهری زیرزمین بنا شده بود که بعدها محله قبور نامیدند.^[۲۷۳]
بخش چهارم: ۵-۴. انجیل و اعیاد مسیحیت
۵-۴-۱. انجیل های چهارگانه:
انجیل های چهارگانه از بخش های مهم عهد جدید هستند که حاوی هویت نهضت دینی عیسوی و ریشه های اصیل اعتقادی مسیحی می باشد. این بخش از عهد جدید، گزارشی از روند زندگی، دوران تبلیغ، مواعظ و معجزات عیسی (ع) است که توسط چهارتن از پیروان نخستین او نگاشته شده است. کاتبان این اناجیل چهارگانه. به ترتیب تاریخ نگارش آن ها عبارتند از:
الف: «مرقس» ( پسر مریم اورشلیمی )
ب: «متی» حواری
ج: «لوقای» پزشک
د: «یوحنا» حواری
گزارشات انجیلی این چهار تن که به نام خودشان در متن رسمی عهد جدید درج شده است، دارای اعتبار بالایی هستند. آنان همگی در قرن اول و مقارن با دوران ظهور عیسی ناصری (ع) می زیسته اند و چنان که از طرز گزارش کردن آن ها مشهود است، می توان نتیجه گرفت که در اکثر مواقع، خود شاهد یا لااقل نزدیک وقایع گزارش شده، بوده اند، با این وجود گزارش های آن ها با هم دارای اختلافات مشخصی می باشد و این اختلاف بین انجیل اول با انجیل یوحنا بیشتر است.^[۲۷۴]
۵-۴-۲. احترام به زن و حجاب در انجیل:
مبنای تعالیم انجیل توجه به ملکوت آسمان است و از این جهت است که پیروان خود را به غروبت می خواند، اما در عین حال تک همسری را جایز می شمارد و برای آن دستوراتی صادر می نماید. در نگاه مسیحیت زن در خانواده از حرمت بهره مند است و مرد به عنوان شوهر او موظف به ابراز محبت و رفتار توأم با مهر و عطوفت می باشد. «پولس» حواری در نامۀ به امسنسیان از مردان چنین درخواست نموده است:
« ۲۸- باید مردان زنان خویش را مثل بدن خود محبت نمایند، زیرا هر که زوجه خود را محبت نماید، خویشتن را محبت می نماید. ۲۹- زیرا که هیچ کس هرگز جسم خود را دشمن نداشته است بلکه آن را تربیت و نوازش می کند چنانکه خداوند کلیسا را … ۳۰- از اینجاست که مرد پدر و مادر را رها کرده، با زوجۀ خویش خواهد پیوست و آن دو یک تن خواهند بود… ۳۱- خلاصه هر یک از شما نیز زن خود را مثل نفس خود محبت بنماید و زن وشوهر خود را باید احترام نمود.» در انجیل کنونی آیاتی که به طور خاص متعرض مسألۀ پوشش زن با ویژگیهای خاص آن باشد موجود نیست. اما آیاتی در میان این اناجیل به چشم می خورد که برخی بر چشم پوشی از نگاه حرام و برخی به پوشاندن سر زنان اشاره کرده و برخی نیز زنان را به عدم آرایش و خودنمائی برای دیگران ترغیب می نمایند. همۀ این مطالب وجوه مختلف مطرح در بحث پوشش و حجاب است و با بهره گرفتن از این آیات می توان به طور اجمال به حکم انجیل درباره پوشش زن و حفظ عفت و سلامت روحی زن دست یافت.
تعالیم انجیل، زینت حقیقی زن را حیاء و پرهیز از خود نمایی معرفی می کند و آنگاه زنان را آواز بلند در کلیسا و به طریق اولی در مواضع و مکانهای غیر آن برحذر می نماید، سپس پوشاندن سر را به هنگام عبادت و موعظه و در مواقع دیگر تشریع کرده و مردان را به چشم پوشی از نگاه حرام فرا می خواند.
لازم به ذکر است که پوشش راهبه های مسیحی که عبارت از مقنعه ای است که تمام سر و گریبان و سینه را می پوشاند و لباس بلندی که تمام بدن را فرا گرفته و پوششی برای تمام اعضای بدن می باشد، به پوششی که قرآن تشریع کرده بسیار نزدیک است.^[۲۷۵]
۵-۴-۳. مفهوم خدا نزد مسیحیان:
ادراک ویژۀ مسیحیت از «پدر بودن» خدا اصیل ترین اجزاءِ ادراک یهودی سلطنت و حکومت خدا را تشکیل می دهد. سپس از آن نیز جلوتر رفته و ادراک مزبور را با اجزاءِ به مراتب بهتری تکمیل می نماید. هر دوی این ادراکات اجزاءِ مشترکی را قانون خداوندی، و تنبیه بدکاران.^[۲۷۶]
مسیحیان اولیه اعتقاد داشتند که ارواح شیاطین زمین را در اشغال خود داشتند. اما این ارواح توسط حضرت مسیح مغلوب شدند و از آن پس دیگر میان خدا وانسان واسطه نبودند.^[۲۷۷] اجزای متفاوت ادراکات را می توان به اختصار در جدول زیر، که مبین رابطه بین رئیس و زیردستان در این دو گروه می باشد، نمایش داد.
-از لحاظ قدرت مافوق زیردستان خود قرار داد.
– از بالا سلطه و حکومت دارد.
– دستور به اطاعت می دهد.
– از طریق قانون حکومت می کند.
– متوجه پیروزی اصول خویش است.
– نسبت به افراد مختلف بی تفاوت است.
– بدکاران را عذاب می دهد.

منابع و هزینهرشد و ثباتکیفیت محصولات و خدماتعملکرد فرایند چرخه عمر محصولات و خدماتاثربخشی تکنولوژی
رضایت مشتری
سنجش، فراهم آورنده اطلاعات مورد نیاز برای کسب بینش اولیه در رابطه با مشکلات بالقوه و ایجاد تغییراتی برای جلوگیری از آنها می­­باشد. همچنین سنجش رضایت مشتری اغلب فرصت­ها را نمایان کرده و اجازه می­دهد تا از آنها استفاده شود. وقتی این سنجش به صورت دقیق صورت گیرد، می­توان از آن به عنوان روشی برای اقدامات اصلاحی و راهنمایی برای مدیران، کارکنان و مشتریان استفاده کرد. سنجش رضایت مشتری به تنهایی برای بهبود و داشتن موفقیت یا رسیدن به رضایت مشتری کافی نیست، بلکه کسب رضایت مشتری همچنین نیاز به یک طرح بلند مدت دارد که مسئولیت رضایتمند نمودن مشتریان باید بر عهده تمام دست­اندرکاران سازمان باشد. به عبارت دیگر کلیه نیروی انسانی سازمان باید دارای تعهد کاملی در راستای رضایتمندی مشتری باشند. بعد از آن باید توانمند­سازی صورت گیرد و همچنین همه برای ایجاد تغییرات در راستای بهبود رضایت مشتری مسئول باشند (ویلا­لبس^[۲۱]، ۲۰۰۰).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۶ مدل­ مفهومی رضایت مشتریمدل شکل­ گیری رضایت مشتریان­ ارتباط بین رضایت مشتری و محرک­های آن را ترسیم می­ کند.مدل بر اساس یکی از نظریه­ های مشهور رضایت مشتری یعنی نظریه “عدم تأیید انتظارات” بنا شده است. مفهوم “عدم تأیید انتظارات” به مدل به عنوان یک متغیر وارد نمی­ شود بلکه فقط یک بخش تشکیل دهنده متغیرهای سنجش رضایت مشتری است. بر اساس نظریه “عدم تأیید انتظارات” اگر عملکرد ادراک شده، از انتظارات مشتری بیشتر باشد، مشتری احساس رضایت می­ کند. از طرف دیگر اگر عملکرد ادراک شده از انتظارات مشتری کمتر باشد، در نتیجه مشتریان احساس نارضایتی خواهند کرد.
نمودار ۲-۱- مدل (کای و همکاران ، ۱۹۹۹)
این نظریه به وسیله افراد زیادی چون، الیور^[۲۲] (۱۹۷۷-۱۹۸۰-۱۹۸۱)، اندرسون^[۲۳] (۱۹۷۳)، چرچیل و سوپرنانت^[۲۴] (۱۹۸۲)، بیردن و تیل^[۲۵] (۱۹۸۳)، وودراف و همکاران^[۲۶] (۱۹۹۱)، الیور و دساربو^[۲۷] (۱۹۸۸)، اسپرنگ و اولشاوسکی^[۲۸] (۱۹۹۳) تشریح و اصلاح شده است (کای و همکاران ، ۱۹۹۹).۲-۷ مقدمه ای بر تعاریف غالب کیفیتعلی رغم تأثیر کیفیت بر عملکرد سازمان و تأثیرات آن بر ادبیات مدیریت و بازاریابی توافق کمی درباره معنای این مفهوم وجود دارد.کیفیت به شکل­های مختلف تعریف شده است از جمله کیفیت از نوع برتری؛ ارزش؛ تطابق با ویژگی­ها؛ تطابق با نیازمندی­ها؛ سازگاری با استفاده؛ پرهیز از زیان؛ برآوردن انتظارات مشتریان (قلی­پور و همکاران ، ۱۳۷۹).پذیرفتن یک تعریف به عنوان تنها تعریف جامع و مانع احتمالا گمراه کننده خواهد بود، زیرا یک تعریف گسترده، مثل برآوردن انتظارات مشتریان، برای عملیاتی شدن دچار مشکل خواهد شد و تعاریف محدودتر، مانند ” تطابق با ویژگی­ها “، به اندازه کافی برای غلبه بر پیچیدگی­ها و پر ­مایگی مفهوم جامع نیستند.اگر چه تعاریف مختلفی از کیفیت در ادبیات پیشنهاد شده است، دو تعریف ” تطابق با ویژگی­ها ” و ” برآوردن انتظارات مشتریان ” به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته­اند.” تطابق با ویژگی­ها ” نوعا برای ارزیابی کیفیت محصولات به کار برده میشود و ” برآوردن انتظارات مشتریان ” نوعا برای ارزیابی کیفیت خدمات به کار برده میشود. درک مسیر تکامل این دو تعریف غالب، پیش نیاز درک این موضوع است که چرا اجزا هر دو تعریف باید برای تعریف کیفیت ستاده یک سازمان در نظر گرفته شوند (منصوری و یاوری ، ۱۳۸۲).
۲-۷-۱ کیفیت ” تطابق با ویژگی­هاست “
تعریفی از کیفیت که به صورت خیلی گسترده در طول قرن ۲۰ مطرح شده، ” تطابق با ویژگی­ها ” است. همچنین این تعریف در طول سده­های ۱۸۰۰ و ۱۹۰۰ به علت احتیاج به اجزا قابل معاوضه برای تولید انبوه، غالب بوده است. اگر اجزا با ویژگی­ها تطابق نداشته باشند، آنها قابل معاوضه نخواهند بود و کالا­ها در مقیاس انبوه تولید نخواهند شد. مقاله­ای که شی ­وارت^[۲۹] (۱۹۵۰) در رابطه با کنترل اقتصادی کیفیت کالا­ها ارائه داد، مبنایی را برای بسیاری از اصول کیفیت که امروزه نیز استفاده می­ شود فراهم نمود. هدف وی ایجاد روش­هایی برای سنجش مسائل در ارتباط با کیفیت و بهبود کیفیت با حداقل هزینه بود.با وجود این هدف، نگرش غالب آن زمان در رابطه با کیفیت به عنوان معیار خوب بودن، برای اهداف عملی و تجربی خیلی مهم بود. به عبارت دیگر کیفیت ذهنی (کیفی) مهم بود ولی استانداردها فقط برای کیفیت عینی (کمی) می­توانستند ایجاد شوند و عملکرد تحت شرایط کیفیت عینی می­توانست سنجیده شود.بنابراین ابتدا باید خواسته های مصرف کننده به ویژگی­های فیزیکی محصول تبدیل شوند؛ سپس روش­ها و وسایلی برای دستیابی به محصول که ویژگی­های آن بر اساس خواسته­ های مصرف کننده مشخص شده است، انتخاب شوند.این نیازمندی­ها منجر به ایجاد و استفاده از نمودار­های کنترل فرایند و نمونه گیری آماری شد.شی­وارت و سایر محققان پیشرو کیفیت (۱۹۵۰) از تعریف کیفیت به عنوان ” تطابق با ویژگی­ها ” دفاع کردند، آنها اصرار داشتند که خواسته ­ها و انتظارات مصرف کنندگان در هنگام ایجاد ویژگی­های محصولی که باید ساخته شود، در نظر گرفته می­ شود.
۲-۷-۲ کیفیت برآوردن انتظارات مشتریان است
مناظره های بسیار زیادی درباره مناسب بودن به کارگیری فنون کنترل کیفیت تولیدی برای خدمات، که بر اساس تعریف کیفیت به عنوان ” تطابق با ویژگی­ها ” بنا شده بود، در دهه­های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ رخ داد. جاد^[۳۰] (۱۹۶۸) عنوان نمود که اگر چه خدمات و محصولات شباهت­های زیادی دارند ولی تفاوت­های اساسی بین آنها وجود دارد. بر اساس این تفاوت­ها، جاد بررسی مجدد این فرض ضمنی که شباهت­هایی بین بازاریابی خدمات و بازاریابی محصولات وجود دارد را لازم دانست (تنز و ایرونیک،۱۳۷۶؛۴۷). در یک مقاله بحث برانگیز که مناظره فوق را شدت بخشید لویت^[۳۱] (۱۹۷۲) مطرح کرد که کاستی­ها و قصور­های شرکت­های خدماتی برای دستیابی به کیفیت بالا به علت اکراه و بی­میلی آنها در اتخاذ فنون تولیدی (محصول مدار) است.
از نظر لویت (۱۹۷۲) جوهره کیفیت انطباق است. به نظر وی به طور مطلوب همه صلاحدیدها^[۳۲] باید از کارکنان دور شود زیرا صلاحدید دشمن استاندارد کردن و کیفیت است.
شوستک^[۳۳] (۱۹۹۳)، لویت را با سؤالی مواجه کرد که « آیا بازاریابی برای ایجاد پارادایم­های مربوط به بخش خدمات دچار نزدیک بینی شده است؟ »شوستک (۱۹۹۳)، ادبیات بازاریابی را به خاطر به کارگیری کورکورانه اصول محصول مدار (بر مبنای محصول) برای خدمات مورد نقد قرار داد، که به اعتقاد وی آنها به خاطر ناملموس بودن خدمات به طور اساسی با یکدیگر متفاوتند.محصولات به خاطر ملموس بودنشان می­توانند از یک معیار کمی و دقیق استفاده نمایند که این امر در مورد خدمات مصداق پیدا نمی­کند زیرا آنها ناملموسند و قابل نمایش در ویترین و فروشگاه نیستند.نقش مهمی که توسط خدمات ایفاء شد به همراه غیر قابل کاربردی بودن تعاریف تولیدی کیفیت دوباره خدمات، منجر به یک مفهوم سازی جدیدی از کیفیت شد که در این رابطه فقط یکی از تعاریف کیفیت یعنی حدی که خدمات انتظارات مشتریان را برآورده می­ کنند، توسط محققان به عنوان تعریفی مناسب برای خدمات انتخاب شد.۲-۸ یکپارچه کردن تعریف کیفیت:یک چارچوب مفهومی
با توجه به اینکه ستاده نهایی (ستاده مرکب) سازمان ترکیبی از محصولات با خدمات است، کیفیت نمی­تواند منحصرأ به عنوان ” تطابق با ویژگی­ها ” یا برآوردن انتظارات مشتریان تعریف شود، بلکه هر کدام از این تعاریف یک جزء مهمی در سمفونی کیفیت هستند.
تعریف مناسب از کیفیت را برای هر یک از اجزا می­توان با طبقه بندی ستاده بر اساس درجه ملموس بودن و مشتری پسندسازی نمودن^[۳۴] ارائه داد (تنز و ایرونیک ، ۱۳۷۶ ؛ ۳۶ ).۲-۸-۱ درجه ملموس بودنملموس بودن خصوصیتی است که به منظور فرق قائل شدن بین خدمات و محصولات، شناسایی شده است. کیفیت برای اجزا ملموس ستاده سازمان می ­تواند دقیقا تشریح شده و به صورت کمی سنجیده شود. این در حالی است که تعریف کیفیت برای اجزای ناملموس ستاده سازمان مشکل­تر است و پیچیدگی این امر وقتی بیشتر می­ شود که اجزا ناملموس با یکدیگر ترکیب شوند.کیفیت به راحتی تعریف می­ شود اگر:۱-مدیریت کنترل کامل بر روی ستاده و فناوری فرایند تولید داشته باشد.۲-یک رابطه یک به یک صریحی بین ویژگی­های مشخص شده، ادراک مشتری از کیفیت و رفتارهای مطلوب مصرف کنندگان از قبیل خرید مجدد وجود داشته باشد.
این شرایط برای اجزا ناملموس ستاد وجود ندارد به ویژه وقتی که تعاملات زیادی بین مشتریان و کارکنان رخ دهد.
تطابق با ویژگی­های از قبل تعیین شده در مورد اجزای ملموس میتواند قبل از مصرف انها سنجیده شود. این در حالی است که همزمان بودن تولید و مصرف اجزا ناملموس امر سنجش را فقط بعد از اینکه تعامل^[۳۵] رخ دهد، ممکن میسازد و مدیریت نمی­تواند کیفیت را حین فرایند کنترل کند (تنز و ایروینک ، ۱۳۷۶ ؛ ۳۷ ).
۲-۸-۲ درجه مشتری پسندی
هایز و ویل رایت^[۳۶] (۲۰۰۰) محصولات را در طول یک طیف طبقه ­بندی کرده ­اند که در یک طرف طیف محصولات با درجه مشتری پسند سازی شده خیلی بالا و در طرف دیگر طیف محصولات با درجه استاندارد شده خیلی بالا (درجه مشتری پسند سازی شده خیلی پایین) قرار دارند. شرکت های تولید کننده محصولات با درجه مشتری پسندی بالا احتیاج به تأکید بیشتری بر روی مدیریت منابع انسانی دارند که این امر به خاطر تماس زیاد کارکنان با مشتریان، هزینه­ های آموزش قابل ملاحظه و کارکنان با مهارت و حقوق بالا نیاز است.در مقابل شرکت­هایی که تولید کننده محصولات استاندارد شده هستند، باید تأکید بیشتری به روی تجهیزات داشته باشند، محصولات استاندارد شده نوعا بر روی خطوط مونتاژ تولید می­شوند و چالشی که برای مدیریت ایجاد می­ شود این است که آیا اجزا در هر مرحله از فرایند تولید وقتی مورد نیاز هستند، آماده هستند و آیا این اجزا دارای کیفیت قابل قبول هستند تا خط تولید بدون توقف کار کند؟به طور مشابه سیستم های خدماتی را میتوان بر اساس خدمات استاندارد شده و خدمات مشتری پسند سازی شده طبقه بندی نمود.در خدمات با درجه مشتری پسند سازی شده زیاد، خدمات بر اساس نیاز­های شخص مشتری (مشتری خاص) مطابقت یافته است. مدیران با یک هزینه/ منفعت سنجی بین خدمات استاندارد شده که کم هزینه هستند و ممکن است نیازهای مشتریان را برآورده نسازد و خدمات مشتری پسند سازی شده که نیازهای مشتریان را برآورده می­ کنند، مواجه می­شوند.کیفیت برای ستاده­های استاندارد شده و مشتری پسند سازی شده به صورت متفاوتی تعریف می­ شود. در رابطه با ستاده مشتری پسند سازی شده، صرف وقت برای پاسخ منحصر به فرد به هر مشتری، زمان مورد نیاز برای تحویل هم به مشتری و هم دیگر منتظران خدمات را افزایش می­دهد، که به طور بالقوه سطح رضایتمندی آن مشتریان را کاهش می­دهد. در این حالت (ستاده مشتری پسند سازی شده) ارزیابی کیفیت یک مشتری به مشتری دیگر با توجه به اینکه انتظارات آنها متفاوت است، فرق خواهد نمود. در عوض در جایی که جذابیت ستاده به خاطر منحصر به فرد بودن آن است، استاندارد کردن موجب کاهش ارزیابی مشتری از کیفیت خواهد گشت. استاندارد نمودن تعاملات باعث کارایی بیشتر و کاهش هزینه­ها می­ شود (تنز و ایرونیک ، ۱۳۷۶ ؛ ۳۷ و ۳۸).۲-۹ چارچوبی برای تعریف کیفیتتعریف کیفیت برای ستاده مرکب یک سازمان، ترکیبی از تعاریف کیفیت اجزا ستاده است (در این رابطه فرض می­ شود که یک سازمان دارای یک ستاده مرکب که تشکیل شده از ستاده­های جزء است، میباشد). اگر جزئی از ستاده ملموس و استاندارد شده باشد، سنجش میزان انطباق آن جزء با ویژگی­ها و قضاوت در رابطه با کیفیت ستاده سازمان مشکل نخواهد بود.سازمان­ها باید مداوم به مشتریان (چه داخلی و چه خارجی) خود نظارت داشته باشند که این امر به منظور اطمینان از این است که ویژگی­های ایجاد شده، دقیقا ارائه دهنده آرزوهای مشتری باشند. کیفیت برای ستاده ملموس و استاندارد شده می ­تواند در طول فرایند تولید کنترل و ارزیابی گردد و همچنین می ­تواند به عنوان انطباق با ویژگی­های از قبل تعیین شده، تعریف شود (تنز و ایرونیک ، ۱۳۷۶ ؛ ۴۰).
کیفیت برای جزئی از ستاده که مشتری پسند سازی شده و ملموس است، نیز می ­تواند انطباق با ویژگی­ها معنی دهد. یک پیراهن تک­دوزی شده که از قسمت­ های مختلف تشکیل شده، باید با الگوی خاص که بر اساس اندازه خاص یک مشتری می­باشد، تطابق داشته باشد. در نتیجه، کیفیت به عنوان ” تطابق با ویژگی­ها ” برای هر یک از اجزا پیراهن تعریف می­ شود. زیرا پیراهن به عنوان یک ستاده مرکب مشتری پسندسازی شده است ولی با وجود این تعریف نهایی کیفیت باید این باشد که آیا پیراهن انتظارات مشتری را برآورده ساخته است یا خیر. به عبارت دیگر تطبیق ویژگی­ها برای جزئی از ستاده لازم است ولی شرایط کافی برای کیفیت، ستاده مرکب (ستاده کل) نیست. البته باید توجه نمود که خود پیراهن ساخته شده به عنوان یک ستاده مرکب میتواند یک ستاده جزء (جزئی) برای یک ستاده مرکب دیگر باشد. به عبارت دیگر پیراهن یک عنصر از کل تعاملی است که به طور جزئی تر آن توسط خیاط مورد نظر گرفته شود، که عناصر دیگر آن عبارتند از: زمان تحویل (دیر یا زود بودن)، ادب و پاسخگو بودن خیاط و …
کیفیت برای کل این تمایلات به عنوان برآوردن انتظارات مشتری تعریف می­ شود. با وجود این اگر قسمت­ های جزئی آن پیراهن با ویژگی­های از قبل ایجاد شده تطابق نداشته باشد، انتظارات مشتری هیچ­گاه برآورده نخواهد شد (هیل ، ۱۹۹۶).

۲-۱۵ معرفی بیشتر در زمینه QFD
QFDکه ترجمه اصطلاح ژاپنی«him shitsu tenkai» به «Quality Function Deployment» می­باشد یک روش سیستماتیک جهت ترجمه صدای مشتری^[۸۸] به الزامات فنی و اصطلاحات کاربردی و نمایش و مستندسازی اطلاعات ترجمه شده به شکل ماتریس می­باشد، که نهایتا به ارتقاء کیفیت محصول می­انجامد. صدای مشتری خواسته ها و نیازمندی­های مشتری است که به اصطلاحات و زبان خودش بیان می­ شود (ریول و همکاران ، ۱۹۹۷).
اصولا QFD بدین منظور به کار می­رود که محصول بر اساس نظرات و سلیقه­های مشتری طراحی شود. از این رو بازاریابان، مهندسان طراحی و افراد دست اندر کار تولید باید به صورت همه جانبه همکاری کنند. تحقیقات در زمینه مدیریت تکنولوژی بیانگر این مطلب است که ارتباطات و همکاری بین واحدهای بازاریابی، تولید، طراحی، تحقیقات و توسعه^[۸۹] به موفقیت محصولات جدید و سودآوری بیشتر منجر می­ شود. QFD ارتباط بین این واحدها را با مرتبط کردن صدای مشتری به تصمیم­های طراحی، تولید و تحقیقات و توسعه بهبود می­دهد. یکی از مزیت­هایQFD این است که از شکل شماتیک استفاده می­ کند و این خود یک ارتباط بین کارکردهای سازمان ایجاد می­ کند (گریفین و هاسر^[۹۰]، ۱۹۹۸).
فرایندQFD با شناسایی و فهم نیازهای مشتری آغاز می­ شود و بدان وسیله در فهم اینکه چگونه ویژگی های محصول و خدمات بر ترجیحات مشتری، رضایتمندی وی و نهایتا افزایش سهم بازار تأثیر می­ گذارد به کار می­رود. با بهره گرفتن از روش QFD تمام واحدهای یک سازمان بر مشخصه­هایی از محصول و فرایند تولید تمرکز می­ کنند که از دید مشتری، از اهمیت بالایی برخوردار است و یک زبان مشترک بین واحدهای مختلف سازمان ایجاد می­ کند (گریفین و هاسر ، ۱۹۹۸). QFD مجموعه ای یکپارچه از ابزارهایی است که نیازمندی­های مشتری و ویژگی­های مهندسی که این نیازمندی­ها را برآورده می­ کند، مستند می­سازد و یک مصالحه^[۹۱] لازم را بین آنچه مشتری می­خواهد و آنچه سازمان می ­تواند ارائه کند، انجام می­دهد. QFD مدیران محصول و تیم­های طراحی را در تمام مراحل توسعه و تکوین محصول به صورت یک روش سازمان یافته هدایت می­ کند و نیازهای بازار را به مشخصات محصول مرتبط می­سازد (بوچراس و رولند^[۹۲] ،۲۰۰۰).
در به کارگیریQFD تعدادی از ابزارها و رویه ها مدیریتی به طور سیستماتیک هماهنگ می­شوند، از جمله: گروه تمرکز^[۹۳]، خانه کیفیت(HOQ)^[94] ، نمودار وابستگی^[۹۵]، نمودار درختی^[۹۶]، مهندسی ارزش^[۹۷]، الگو برداری^[۹۸] و تحقیقات بازار. فرایند QFDیک سری مراحل سازمان یافته ایجاد می­ کند که از ابزارهای فوق به طور مؤثر استفاده می­شوند تا رضایتمندی مشتری از محصول نهایی تضمین شود (الدین^[۹۹] ، ۲۰۰۲).
QFD تکنیکی است که جهت حصول اطمینان از ایجاد کیفیت در محصولات و خدمات به کار گرفته می­ شود. استفاده از این ابزار، فرصتی ایده­ال برای تغییر فرهنگ از این که« ما میدانیم مشتری چه می­خواهد» به«گوش دادن به صدای مشتری» است. با بکار گیریQFD سازمان­ها قادر خواهند بود تا کیفیت محصول خود را با رقبا مقایسه کنند. بنابر این QFD می ­تواند به سازمان­هایی که می­خواهند یک مزیت رقابتی ایجاد کنند، کمک کند (زعیری ،۲۰۰۰).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

برخی از تعاریف QFD که توسط متخصصین در ادبیات موضوع بیان شده است، ذکر می­گردد که همگی بر این نکته اذعان دارند کهQFD روشی برای گوش دادن به صدای مشتری برای توسعه محصولات و خدمات است ضمن این که منشأ اثرات مفید دیگری برای سازمان می­باشد.
QFD روشی برای ارتقاء سطح کیفیت طراحی و به منظور ارضاء نیازهای مشتری و تبدیل خواسته­ های او به اهداف طراحی و نقاط تضمین کیفیت در کل مراحل تولید می­باشد (ریول و همکاران ، ۱۹۹۷).
مفهوم QFD عبارت است از روش و فرایندی نظام­مند و سازمان یافته، به منظور شناسایی و استقرار نیازمندی­ها و خواسته­ های کیفی مشتری در هر یک از مراحل توسعه و تکمیل محصول از طراحی­های اولیه تا تولید نهایی، که برای استقرار مناسب آنها نیاز به همکاری همه جانبه واحدهای مختلف سازمان از جمله بازاریابی، فروش، برنامه ریزی تولید، خدمات پس از فروش و… .می­باشد (برگوییست و آبیسکرا^[۱۰۰] ، ۱۹۹۶).
QFD مجموعه ­ای از رویه­های طراحی و ارتباطات است که بر مهارت­ های درون سازمانی تمرکز می­ کند. تمرکز QFD بر طراحی و سپس تولید و عرضه کالایی به بازار است که مشتری قصد خرید و ادامه خرید آن را دارد. پایه و اساسQFD بر این عقیده استوار است که محصولات بایستی به گونه ­ای طراحی شود که بازتابی از خواسته ­ها و نیازهای مشتری باشند. بنابراین کارکنان واحدهای بازاریابی، طراحی و تولید بایستی از زمان تصور محصول با دقت با یکدیگر کار کنند (هاسر و کلاسینگ ، ۱۹۸۸).
QFD سیستمی است که محصول یا خدمات بر پایه خواسته­ های مشتری طراحی می­ کند و تمام عرضه­کنندگان سازمان را در برمیگیرد. از این رو QFD یک نقشه مفهومی^[۱۰۱] برای طراحی ارتباطات درون دسته­ای^[۱۰۲] می­باشد (زعیری ،۲۰۰۰).
QFD ابزاری جهت تبدیل نیازمندی­های مشتری به الزامات فنی مناسب در هر مرحله از چرخه توسعه و تکوین محصول می­باشد (تان و شن^[۱۰۳] ،۲۰۰۰).
QFD روشی است که خواسته­ های مشتریان را شناسایی و رتبه بندی می­ کند، الزامات فنی را برای ارضاء خواسته­ های مشتری جزء به جزء می­ کند و یک طرح سازمان یافته را برای دستیابی به رضایتمندی مشتری ارائه می­دهد (کاتاوالا و موتوانی^[۱۰۴] ، ۱۹۹۴).
QFD فرایندی است که ساختاری را برای چرخه توسعه و تکوین محصول فراهم می­ کند که تمرکز اصلی آن بر نیازمندی­های مشتری می­باشد (میزور^[۱۰۵] ، ۲۰۰۳).
QFD سیستمی برای طراحی و تولید مجدد محصول مطابق با نیازها و خواسته­ های مشتری به منظور رضایتمندی او می­باشد (احمدی و ذگردی^[۱۰۶] ، ۲۰۰۴).
۲-۱۶ دستاوردهای حاصل از پیاده سازی QFD در سازمان
به هر حال QFD به عنوان یک روش، ابزار، سیستم و حتی یک فلسفه به سازمان­ها کمک می­ کند تا خواسته ­ها و نیازهای مشتری را در محصولات و خدمات خود لحاظ کنند.
استفاده از فرایند QFD در شرکت کیمبرلی- کلارک^[۱۰۷]، در غالب مطالعه ای جامع انجام شد، که حاصل آن موفقیت­های زیادی بود. این شرکتQFD را در زمینه ­های زیادی با موفقیت به کار گرفت که عبارتند از:
طراحی محصول جدید
به کارگیری فرایند ساخت جدید
ساخت محصول در مجتمع تولیدی جدید
ساخت محصول با تجهیزات جدید
به کارگیری فن­آوری­های جدید در شرکت
به کارگیری کارکنان جدید و نحوه کار کردن آنها
تقلیل در هزینه­ های آغازین که شرکت کیمبرلی-کلارک آن را تجربه کرد، اهمیت تولید و طراحی به روش QFD را به خوبی نشان می­دهد. کالا یا خدمت طراحی شده به روش QFD، در طول دوره تولید، تغییرات و اصلاحات مهندسی کمتری لازم دارد. در طراحی با روش QFD نمونه اولیه تولید شده بسیار خوب عمل می­ کند و موفقیت آن نشان دهنده طراحی فکورانه و کاملا حساب شده در روشQFD است. در اوایل دهه ۱۹۸۰ در یک سمینار عمومی در شهر دیترویت^[۱۰۸] برخی تولیدکنندگان خودروهای آمریکایی درباره تعداد تغییرات مهندسی که در مورد دو خودروی موفق آمریکایی صورت گرفته بود، بحث و تبادل نظر کردند. در یک خودرو با ۵۹۸۷ تغییر مهندسی،۱۷۹۱ قطعه دستکاری شده است. این میزان تغییر این مدل جدید به طور متوسط۳/۳ بار,هدر دادن پول و زمان است. آنها به این نتیجه رسیدند که اگر یک شرکت در طراحی بخواهد از QFD استفاده کند به مقدار زیادی در منابع سرمایه گذاریش می ­تواند صرفه جویی کند، در نتیجه موجب افزایش کارایی سازمان مربوطه می­گردد (یاری قلی ، ۱۳۸۵).
۲-۱۷ نتایجی که سازمان از اجرای QFD به دست می ­آورد
در نگاهی به فرایند طراحی با بهره گرفتن از روش QFD، به محض شناسایی و تعیین نیازمندی­های مشتری، نسبت به تبدیل و لحاظ کردن آنها در الزامات طراحی محصول اقدام می­ شود. QFD با تطبیق نیازمندی­های مشتریان به الزامات طراحی و تطبیق آنها به الزامات تولید و غیره تضمین می­ کند که نیازمندی­های مشتریان برآورده می­گردد. این برآورده شدن نیاز مشتریان به بهبود کیفیت محصول یا خدمات منجر می­ شود. زمانیکه محصولات و خدمات طراحی شده نیازهای مشتریان را برآورده کنند، باعث افزایش سهم بازار و سود بیشتر برای سازمان می­ شود (جامی و همکاران ، ۱۳۷۹).
۲-۱۸ فواید QFD
با وجود تمامی مشخصه­های منحصر به فرد QFD و مزایای بیشمار استفاده از آن، مهمترین فواید آن را در جدول (۲-۳) نشان داده شده است.
جدول۲-۳ فواید QFD (ریول ، ۱۹۹۷)
فواید ملموس فواید ناملموس
کاهش هزینه­ های راه ­اندازی تا ۳۰ درصد ۱- افزایش رضایتمندی مشتری
کاهش تعداد تغییرات مهندسی ۲- افزایش کار گروهی
شناسایی حوزه ها با ریسک بالا ۳- ایجاد مبنایی برای برنامه­ ریزی بهبود
تعیین پیش نیازهای فرایند طراحی محصول ۴- ایجاد یک منبع قابل انتقال از دانش مهندسی
کاهش زمان توسعه محصول تا ۵۰ درصد ۵- انجام مستندسازی
افزایش اثربخشی در تخصیص منابع ۶- ارتباط قوی بین مشتری و سازمان
قابل اجرا در صنایع تولیدی و خدماتی ۷- انتقال تجربیات به پروژه­ های دیگر از طریق تمام افراد تیم
۲-۱۹ موارد استفاده از QFD
۲-۱۹-۱ ابزاری درTQM
کیفیت یک استراتژی رقابتی در بازارهای جهانی امروزی است. شرکت­ها به منظور اطمینان از بهبود کیفیت و بهره­وری، مدیریت کیفیت جامع را به عنوان یک عنصر کلیدی جهت اهداف کسب و کار خود به کار گرفته­اند (پارک و سونگ^[۱۰۹] ، ۲۰۰۲). مدیریت کیفیت جامع نگرشی است که بر مبنای آن، مدیریت سازمان با مشارکت تمامی کارکنان، مشتریان و تأمین کنندگان به بهبود مستمر کیفیت که منجر به جلب رضایت مشتری می­ شود، می ­پردازد (ایوانس و لیندسی ، ۲۰۰۷). مدیریت کیفیت جامع به مشتریان و مصرف کنندگان، محصولی با کیفیت بالاتر و قیمت تمام شده کمتر ارائه می­ کند. هدف مدیریت کیفیت جامع تمرکز بر مشتری است. مدیریت کیفیت جامع این هدف را با سه فعالیت اصلی به انجام می­رساند:
برنامه ریزی هوشین^[۱۱۰]
QFD
کنترل آماری فرایند^[۱۱۱]
هر یک از موارد فوق به یک ویژگی بخصوص مشتری پاسخ می­دهد که نتیجه آن افزایش سهم بازار می­باشد.QFD به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت کیفیت جامع از تیم­های بین بخشی^[۱۱۲] به منظور یکپارچه کردن سازمان استفاده می­ کند، به طوری که تمام واحدها برای رسیدن به یک هدف مشترک یعنی رضایت مشتری باهم کار می­ کنند (بوچراس و رولند ،۲۰۰۰).
نمودار(۲-۱۰) جایگاهQFD را در مدیریت کیفیت جامع نشان می­دهد:

نمودار۲-۶ جایگاه QFD در مدیریت کیفیت جامع (بوچراس و رولند ،۲۰۰۰)
۲-۱۹-۲ سنگ بنای مهندسی همزمان^[۱۱۳]
بسیاری از نویسندگان، به اهمیت توسعه سریع محصولات جدید به منظور رقابتی بودن در بازار تأکید کرده ­اند. محصولات با کاهش دوره عمر خود پیچیده­تر شده و به علت کوتاه­تر شدن چرخه عمر محصول و دنیای رقابتی مفهوم مهندسی همزمان بسیار با اهمیت شده است. مهندسی همزمان در پاسخ به نیاز شرکت­های تولیدی به منظور کاهش زمان توسعه و معرفی محصولات جدید برای رقابتی ماندن ظهور کرده است.
مهندسی همزمان، رویکردی سیستماتیک به طراحی یکپارچه و همزمان محصول و فرایندهای مرتبط با آن است که شامل ساخت و پشتیبانی می­باشد. این رویکرد باعث می­ شود که طراحان از ابتدا تمام عناصر دوره محصول از مفهوم اولیه تا مصرف از جمله قیمت، کیفیت و نیازمندی­های مشتری را در نظر بگیرند. مهندسی همزمان تلاش می­ کند که طراحی محصول و فرایند ساخت را به منظور کاهش زمان تحویل، بهبود کیفیت و کاهش هزینه، یکپارچه کردن فعالیت­های طراحی و ساخت، بهینه کند و هر قدر که ممکن است فعالیت­ها به صورت موازی انجام شود. هدف مهندسی همزمان طراحی بهتر، کیفیت بیشتر و ارائه محصولات سریعتر و ارزانتر می­باشد (زعیری ،۲۰۰۰).
اصل اساسی مهندسی همزمان، جمع کردن افراد با وظایف مختلف و توافق بر روی پارامترهای کلیدی محصول، فرایند و روش­های ساخت می­باشد.QFD به عنوان سنگ بنای مهندسی همزمان، ابزاری در جهت توسعه محصول مشتری مدار در نتیجه تبدیل نیازهای مشتری به طراحی، مشخصه­های قطعات و فرایند تولید می­باشد (میزور ،۲۰۰۰).

نگارنده بر این باور است که خدا در آیین مسیح (ع) پاک و عادل مطلق بیان شده است و از صفات برتر برخوردار است. البته بعد از عیسی (ع) در میان مسیحیان خدای یگانه وجود داشت ولی خدای دیگری هم در کنار او قرار دادند و آن حضرت عیسی (ع) بود که به عنوان خدای پسر که در واقع تجسد خداست عنوان کردند. مسیحیان معتقدند که روح و ذات خداوند در حضرت مسیح (ع) حلول کرده است. و عنوان تثلیث در مسیحیت همان سه گانه گرایی است که خدای مطلق، خدای پسر، روح القدس که از پدر و پسر ناشی می شود. ولی در آیین مانویت خدای نور در رأس خدایان قرار داشت و دیگر خدایان زیر نظر خدای نور قرار می گرفتند. در مانویت سه نوع آفرینش توسط سه خدا صورت می گیرد و در مسیحیت سه گانه گرایی یا همان تثلیث وجود دارد. که در هر دو آیین خدای مطلق در رأس قرار دارد و دیگر خدایان زیر نظر ایزد منان. خدا در آراءِ ثنوی مانوی با عقاید توحیدی مسیحی کلاً متباین است.
۶-۲-۴. شیوه های گوناگون آموزه های مانی و عیسی (ع) به پیروانشان:
آموزشهای پیامبر مانوی با نوعی نگرش مسیحی تعلیم یافته بود. مانی در آموزه های خود به پیروانش اصل «بی نهایت ساده نگرانه» و «عمیقاً خوش بینانه ای» را اشاعه می دهد.^[۳۶۶]
آموزش مانی تقابل و تضاد میان روح و ماده بود. هر چه به روح و معنویت مربوط می شد، نیک و هر چه به ماده مربوط می شد بد و اهریمنی بود. آموزه های اصلی دین مانی عبارت بود از مقاومت در برابر امیال جنسی که باعث به دام افتادن ذرات نور در تن می شد. زهد و پارسایی برای برگزیدگان در دین مانی و یا دیو بدکار، نخستین زوج را آفرید تا ذرات نور را که مظهر روح بودند به دام اندازند.^[۳۶۷]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در پس تمام کلمات مانی احساس رسالت محسوس بود. او تعلیماتش را با تسلطی طبیعی اظهار می داشت و در برخوردهایش با شاهزاده های ساسانی حتی به شاهنشاه نوعی وقار ذاتی و احساس حق داری موروثی که از خون اشرافی او سرچشمه می گرفت ملاحظه می شد.^[۳۶۸]
شیوۀ آموزش حضرت عیسی برگرفته از شیوه استادان یهودی چون هیلل بود. اما عیسی (ع) موفق تر از آنها آموزه های دینی را به شاگردان خود می آموخت. کاربرد مثل و آوردن تمثیل در آموزه هایش، گفتن کلمه ها و جمله های کوتاه بیدارکننده،بحث و استدلال منطقی، پرسش و پاسخ و کاربرد نمونه های عینی در فهم بهتر موضوع های مورد بحث، شیوه های گوناگون آموزه های عیسی بودند. عیسی از آموختن به شاگردانش خوشحال بود زیرا هم شاگردان خود را تعلیم می نمود و هم دین مسیح که در واقع خدا را اشاعه می دادند و شاگردان وی کلام عیسی را به خاطر سپرده و به دیگران می آموختند.^[۳۶۹]
عیسی (ع) در دعوت دین خود، علاقه بین انسان و آفریننده عبارت از علاقه بین روح و مصدر آن و بین زندگانی و سرچشمه اش می باشد و این صفت در هیچ دینی از ادیان آن دوره مشابه نبوده است.
عیسی نیکی و نیکوکاری و محبت به انسان و مخصوصاً همسایگان را تعلیم داده و در آخر این عالم نیکوکاران پاداش نیکویی خود را می برند، همچنانکه سزای بدی خود را می بینند.
نگارنده بر این باور است که استفاده از تمثیل و پرسش و پاسخ در آموزه های مانوی همه برگرفته از آموزه های عیسی (ع) بوده است. عیسی (ع) با بهره گرفتن از جملات ساده و عامیانه، آموزشهای دینی را برای مردم که اکثراً بیسواد بودند قابل فهم می نمود.
۶-۲-۵. اعتقادات مانی و مسیح (ع):
مانی و کیش او گامی بود در راه تلفیق کیش باستانی ایران با دین نو در آن روزگار همان جنبه را داشت که چپ گراییهای امروزی دارند. و مانی با روش آرامش دوستی و نفرت از جنگ، ستیزه جویان واقعی دوران خود بودند. مانی می گفت: نکشید، خودش را کشتند، می گفت: کینه ها را فراموش کنید، بزرگان و سران ملل کینه اش را به دل گرفتند، مانی می گفت: بر روی این مغاک تیره، آدمی جز دمی چند از روزگار بی پایان در اختیار ندارد، در همین چند دم کوتاه هم، آن مایه رنج و سختی و مصیبت و بدبختی در انتظارش است که آدمیان دیگر نباید به جان هم بیفتند و دردهای زندگی را افزونتر کنند. مانی مظهر پیوند دو محیط و دو دوران است. مانی از یک طرف معتقد به وجود دو نیروی متعارض و یا دو بن بود که ریشه زرتشتی داشت و از سوی دیگر برای مبارزه با شر پیروی از مبانی دین مسیح و تعالیم بودا را توصیه می کرد. عقاید مانی رنگی از یأس و بدبینی داشت. وی جهان را وادی خون و اشک می دید و بشر را مرغی آشیان گم کرده می دانست که به اسارت و سرگردانی و بی خانمانی محکوم است. مانی دین خود را تنها دین راستین همه جهانیان فرض می کرد و تبلیغ و ترویج آن را وظیفۀ دائمی هر مانوی می دانست. مانی خود را خدمتگزار دین خدا و پیشوای دعوت به زندگی و دعوت به رهایش می دانست.^[۳۷۰]
مانی گنجینه ای از عقاید را مستقیماً از مکاشفه یوحنایی اقتباس کرده است (انجیل لوقا ۲۱ و متی ۲۴ و مرقیس ۱۳) و از قسمتی از آن تصورات یوحنایی ایران استنباط می شود.^[۳۷۱]
عیسی (ع) معتقد بوده است که جسم همان طور که با عقل و روح آمیخته است، در عمل نیز با آنها متحد است و با هم کار می کنند. عیسی (ع) داعی ترک دنیا و عزلت نبوده، بلکه بر خلاف، در ضیافتها و جشنها به میل خاطر شرکت می فرمود و هیچ وقت نگفته است که جوهر جسم فاسد و تباه است و یا آنکه روح به طور غیر عادلانه در جسد محبوس گردیده است.^[۳۷۲]
عیسی مسیح (ع) از ریاکاری در اعمال مردم را بر حذر می داشت و بیان می نمود که در عبادات و کارهای خیر خود را در نهان انجام دهید و مانند کسانی که در کوچه و مکانهای رفت و آمد مردم نماز می گذارند تا مردم آنها را ببینند این عمل ریاکارانه است و اجرای را برخود دریافت نمی کنند. به طور کلی، عیسی دعوتش متوجه به باطن است و رعایت و توجه خدا بر روح انسان بود که مسیح (ع) به آن توجه داشت.^[۳۷۳]
عیسی (ع) اعمالی چون خودپسندی، خودخواهی، جاه طلبی، شهرت، عجب و پندار نفاق و ریا که البته این اعمال به فرقه فریسیان را هم شامل شده نسبت به آنها عیسی (ع) انتقاد شدید می کرد. به نظر عیسی (ع) منابع ساختن و تباه کردن روح اخلاقی دیگران از بزرگترین جنایات و گناهان است.^[۳۷۴]
حضرت عیسی به حقوق مردم نگاهی عمل گرا داشت و الویت داشتن کسب رضایت مردم به ویژه آن ها را که از خود رنجانده و آزرده است.^[۳۷۵]
مسیح (ع) بعضی مردم که در حالت یأس و ناامیدی بودند از چاه ناامیدی بیرون آورده و جسماً و روحاً نجات بخشید.^[۳۷۶]
مسیح نه فقط مردم را از قید دیوها و گناه خلاص نمود، بلکه پاکی و تقدس روحانی مخصوصی نیز به ایشان می داد. مسیح وعده فرمود تا روح خود را به ایمان وادارش بدهد و بهر کسیکه این روح داده می شد میوۀ روح در وی پدیدار می گردید. یعنی «محبت و خوشی و سلامتی و حلم و مهربانی و نیکوئی و ایمان و تواضع و پرهیزگاری».^[۳۷۷]
نگارنده بر این باور است که عیسی (ع) بر خلاف مانویت هرگز پیروانش را از لذت های فردی و اجتماعی باز نداشت و جسم را دشمن ذاتی خیر و در خور نابودی به شمار نیاورد. مانی قسمتی از عقاید خود را از مسیحیت کسب کرده است و حتی در بیانات خود به پیروانش، تأکید می کند که برای مبارزه با شر یا بدی از مبانی دین مسیح استفاده نمایند.
۶-۲-۶. معجزات مانی و عیسی (ع):
نگارنده بر این باور است که مانی بیماران در حال مرگ را شفا بخشیده است. و درباریان را از سحر و جادو نجات داده است. نقاشی های مانی در نوشته های مورخین اسلامی چنان ذکر شده است که نقاشی او را از معجزات مانی برشمرده اند.
معجزات عاملی بود که جلب دقت مردم را می نمود. مسیح معجزات بسیاری برای آسایش مریضان و رنجوران بعمل آورده و به شاگردان خود قدرت بخشید تا همچنان کنند.^[۳۷۸]
نگارنده بر این باور است که مسیح (ع) مردم را از برص و کوری و امراض دیگر چون شفاءِ دادن نابینا مادرزاد، شفاءِ دادن فردی که به بیماری جزام مبتلا بود و زنده ساختن مردگان از جمله معجزات حضرت عیسی (ع) به شمار می رود.
معجزات و پیشگوئیها در مسیحیت از نظر مانویها این بود که آن ها را نشانه هایی می دیدند گواه بر اینکه مسیحیت خود به نیرو و حقیقت شک دارد نه به این که حقیقت معجزه مورد تردید ایشان قرار گرفته باشد بلکه به این دلیل که مسیح بنابر عقیده آنها یک جسم صوری بود نه یک انسان واقعی، و معجزات او هم هر چند که واقعیت خارجی داشت اما در حقیقت صوری و فاقد واقعیت ذاتی بود. در مورد پیشگوئیها نیز مانویها هیچ گونه اهمیتی برای آنها قائل نبودند. آنها معتقد بودند که تورات در مقامی نیست که بتواند حقانیت مسیحیت را به اثبات برساند، و او پیشگوئیهایی درباره مسیح داشته باشد که در واقع این را هم انکار می کردند.^[۳۷۹]
نگارنده بر این باور است که مانویان سعی داشتند که پیشگوئیها و معجزات آئین مسیحیت را انکار نمایند و برای آن دلایل بیهوده بیاورند. حال آنکه اگر مسیحیت دارای ایرادات اینگونه بوده است پس چرا مانی بسیاری از عقاید خود را از مسیحیت گرفته است ؟ و خود را همان فارقلیط می خواند که مسیح به آمدنش بشارت داده بود. این بشارت دلیل بر پیشگوئی دارد، پس اینگونه عقاید مانویان پوچ و بیهوده بود.
۶-۲-۷. اخلاقیات و زهد و تقوی در مانویت و مسیحیت:
آنچه اخلاقیات مانوی برای مانویان مقرر داشته در سه عبارت شاخص معروف آگوستین آمده است که عبارت از: مُهر دهان، مُهر دست، مُهر باطن. این سه مهر نمودار یک تسلل جوامع است، زیرا Os شامل همۀ حواس
پنجگانه است و manus همۀ رفتار را در بردارد و sinus تجـلی هر نـوع شهوت جنسی است.۱.مُهر اول شامل پاکی فکر و گفتار، بالأخص خودداری از هر نوع کلامی که بنابر تعلیمات مانوی به وی کفر از آن احساس شود. در عین حال که این فرمان دینی مجرا بود برای آنچه که از طریق دهان می توانست لذت بخش باشد محدودیتی قائل شده بود. ۲. مُهر دوم بیش از هر چیز منع هر نوع عملی است که به جان حیوان و نبات آسیب برساند. مانویها حق ندارند درختی را از ریشه برکنند یا حیوانی را بکشند. ۳. مُهر سوم منع کامل روابط جنسی برای مانوی است که چشم پوشی از ازدواج را نیز در بر دارد. تمایلات جنسی خواستی شیطانی است و بدتر از آن تولید مثل است زیرا به هم پیوستن مجدد ذرات نور را به تعویق می اندازد.^[۳۸۰]
بنیان اندیشه های اخلاقی کیش مانوی بر دوگانه گرایی خیر و شر استوار بود.^[۳۸۱]
زهد و تقوای کیش مانی مفرط و بدبینی نسبت به زندگانی و قناعت و گوشه نشینی و انتظار پایان روزگار و تسلط اهریمن همه عقایدی بودند که از مانوی گری سرچشمه گرفته بودند.^[۳۸۲]
نظر عیسی در اجرای اصل و قاعدۀ اخلاقی از دو جهت مهم دانسته شده است: اول از لحاظ سلامت روح و طهارت قلب و ضمیر خود، دوم از لحاظ پاکی و صفت وجدان و ضمیر دیگران.
به حقیقت یکی از صفات بارز عیسی در سراسر مبادی اخلاقی او این بوده است که پیروان خود را از امور ظاهری به سوی امور باطنی متوجه سازد. و مبادی وجدانی درونی را که مبتنی بر تمایلات روحانی باشد، جانشین تظاهر و ریاکاری می کند.^[۳۸۳]
مشخصه اصلی و کلان تعالیم اخلاقی عیسی (ع) خلوص نیت کامل، عمل بر طبقه اندیشه درون، برتر دانستن وظایف اخلاقی از مسایل اجتماعی و مدنی تشریفاتی، توجه به امور باطنی و محبت تحول آفرین بود. عیسی به مردم می آموخت که خداوند سراسر محبت است و نزدیکترین مردم به خدا کسی است که او را دوست بدارد و به مخلوقش محبت کند. از این مخلوق عده ای رانده شده و گناهکار هستند و هیچ کس مستحق آمرزش خدا نمی شود مگر آنکه بفهمد چگونه باید از کسانی که به او بد می کنند در گذرد که از جمله مسائل تقوا در مسیحیت است. ^[۳۸۴]
کلیساهای سریانی زبان، زمان اول تمایل غریبی به زهد داشتند. زندگانی انفرادی از عروسی کردن مقدس تر شمرده می شد و مردان و زنان بسیاری چون مسیحی می گشتند تارک دنیا می شدند و عمر خود را صرف دعا و روزه می نمودند.^[۳۸۵]
نگارنده بر این باور است که آسیب نرساندن به حیوانات و درختها از جمله اموری بود که در هر دو آئین مانویت و مسیحیت بر آن تأکید شده است. اما گوشه گیری و عزلت از خصیصه های مانویت است که در مقابل مسیحیت این مسائل را رد کرده و همواره عیسی (ع) شرکت جستن در مسائل اجتماعی و مدنی در جامعه را اهمیت داده و تولید مثل که در مانویت منع شده در مسیحیت همواره بر آن تأکید و اهمیت داده شده است. با این حال مانویان به نظریات طبی علاقه داشتند و نمونه آن نیز نظریۀ عجیب آنها درباره تکامل تدریجی جنین در رحم مادر است که می توان آن را در گونه های مختلفش که از متن پهلوی بندهشن به فرقه های عرفانی اسلامی راه یافته، دنبال کرد.
۶-۲-۸. علم نجوم در مانویت و مسیحیت:
مانی مانند همه معاصرین خود و بیشتر به این خاطر که در بین النهرین، سرزمین پرستش اعداد، نشو و نما کرده به ستاره شناسی معتقد بود و نظریاتش به عناوین مختلف تشریح و برای پیروانش به منزلۀ قانون تلقی می شد.^[۳۸۶]
مانویها به طرح نظریات طبی و نجومی گرایش داشتند. ^[۳۸۷]
عیسی مسیح (ع) راز منشأ ستارگان و جهان را برملا کرد.^[۳۸۸]
نگارنده بر این باور است که علومی چون نجوم که توسط عیسی (ع) آشکار شده است همۀ این مسائل منشأ آن خداوند متعال است که رازهای جهان را همواره بر تمام پیامبران آشکار کرده است تا وحی منزلی باشند از جانب خداوند نزد بندگان او. علم نجوم در مانویت و مسیحیت مورد توجه بوده است و دربارۀ ستارگان و آسمان نظرات گوناگونی را ارائه کرده اند که پیروانشان آن نظریات را نوعی قانون در آئین خود قلمداد می نمودند.
بخش سوم: ۶-۳. سلسله اعتقادات در مانویت و مسیحیت:
۶-۳-۱. معاد در مانویت و مسیحیت:
نگارنده بر این باور است که معاد در مانویت همان رجعت انسان به عالم دیگر است. که مانی در مورد آن سخنانی را برای مردم بیان داشته است که شامل سرگذشت روان آدمی در عالم قیامت است که ابتدا بهشت را توصیف می کند که جایگاه صدیقان و یاوران صدیقان است و بعد دوزخ که جایگاه گنه کاران است را توضیح می دهد.
با اینکه در اناجیل معاد روحانی مطرح است، مسیحیان در قدیمترین قانون های ایمان خود به حشر اجساد مردگان اعتراف کرده اند. در مسیحیت رجعت با قیامت برابر است و مسیح در بازگشت نهایی خود قیامت برپا می کند و مردم را پس از داوری به بهشت و جهنم می فرستد.^[۳۸۹]
نگارنده بر این باور است که معاد (روز قیامت) هم در مانویت و هم مسیحیت به آن توجه زیادی شده است. در مانویت هم به داوری عیسی (ع) در روز قیامت تأکید شده است و در اشعار خود از عیسی (ع) به عنوان نجات دهنده و رهایی بخش در قیامت مدد می جویند. مسیحیان معتقدند که نامه اعمال آنها توسط حضرت عیسی (ع) داوری خواهد شد و امید دارند که عیسی (ع) آنها را در قیامت از جهنم نجات دهد. مدد جستن از عیسی (ع) در هر دو آئین مانویت و مسیحیت کاملاً مشهود است که نشان از مقام بالای آن حضرت در این ادیان دارد.
۶-۳-۲. روزه و نماز و صدقه در مانویت و مسیحیت:
روزه در کیش مانوی به عنوان یکی از اعمال واجب دینی محسوب می شد که در هفته یکشنبه ها و سالی سی روز بیش از جشن بما مانویان باید روزه بگیرند و زمانی که روزه هستند نباید اعمال زشت و بد انجام دهند.^[۳۹۰]
مانی چهار یا هفت نماز را واجب می دانست به این ترتیب: (نمازگذار) با آب روان یا راکد پاک، مسح کند، رو به روی آفتاب بایستد و بعد سجده کند و دوازده سجده دارد. وقت نماز اول، هنگام زوال آفتاب است. نماز دوم میان زوال و غروب آفتاب. پس از آن نماز مغرب، بعد از غروب آفتاب و سپس نماز شام، با گذشتن سه ساعت از غروب آفتاب.^[۳۹۱]
صدقه و بخشیدن مال در دین مانی وجود داشت. هفت نوع صدقه و بخشیدن یک دهم از دارایی و اموال خود در حمایت از روحانیون برای طبقه نیوشاگان الزامی بود.^[۳۹۲]
روزه یکی از واجب های دینی به شمار می آید که حضرت عیسی به پیروان خویش تأکید کرده اند. هنگام روزه گرفتن از ریاکاری بپرهیزند و به گونه ای خود را سست و ناتوان نشان ندهند که به دیگران بفهمانند روزه گرفته اند.^[۳۹۳]
مسیحیان روزۀ واجبی ندارند و برای گرفتن روزۀ مستحبی آداب و ترتیب و وقت معینی ندارند. هر وقت را لازم بدانند و نیاز داشته باشند برای اجابت دعاهای خویش روزه می گیرند. مؤمنین برای دریافت الهام از طرف خداوند تا هفت شبانه روز، روزه می گیرند.^[۳۹۴]
روزهای چهارشنبه و جمعه مسیحیان روزه می گرفتند و دعای ربانی هر روز سه دفعه تکرار می شد. و از کارهایی که متنفرید انجام ندهید.^[۳۹۵]
در بعضی از گروه های مسیحی خواندن نماز در زمان های معین هفت گانه در شبانه روز که اعمال خداوند نامیده می شد انجام می گرفت.^[۳۹۶]

شکل ( ‏۴‑۷) اثر بخشی دزهای مختلف پالیزین + سینرجیست روی پوره سن ۲ ۴۴

شکل ( ‏۴‑۸) اثر بخشی پالیزین، تنداکسیر، سیرینول و فن­پروپاترین با افزودن سینرجیست برتر روی پوره سن ۲ شپشک آردآلود مرکبات در حالت مقایسه ای ۴۴

شکل ( ‏۴‑۹) اثر بخشی دزهای مختلف تنداکسیرروی پوره سن۳ ۴۹

شکل ( ‏۴‑۱۰) اثر بخشی دزهای مختلف پالیزین روی پوره سن ۳ ۴۹

شکل ( ‏۴‑۱۱) اثر بخشی دزهای مختلف سیرینول روی پوره سن ۳ ۵۰

شکل ( ‏۴‑۱۲) اثر بخشی پالیزین، تنداکسیر، سیرینول و فن­پروپاترین روی پوره سن ۳ شپشک آردآلود مرکبات در حالت مقایسه ای ۵۰

فهرست جداول

جدول ( ‏۳‑۱) مشخصات حشره کشهایی که در این پروژه مورد بررسی قرار گرفته است ۲۶

جدول ( ‏۳‑۲) غلظت های تعیین شده برای سموم مورد استفاده برای پوره سن ۲ ۲۷

جدول ( ‏۳‑۳) غلظت های تعیین شده برای سموم مورد استفاده همراه سینرجیست برای پوره سن ۲ ۲۸

جدول ( ‏۳‑۴) غلظت های تعیین شده برای سموم مورد استفاده برای پوره سن ۳ ۲۸

جدول ( ‏۴‑۱) تجزیه واریانس سموم مورد بررسی روی درصد مرگ و میر ۳۳

جدول ( ‏۴‑۲) مقایسه میانگین غلظت های سموم مورد استفاده روی درصد مرگ و میر ۳۴

جدول(‏۴‑۳) مقایسه میانگین درصد مرگ و میر از نظر زمان استفاده از سموم مورد بررسی (۲۴،۴۸،۷۲،۹۶ساعت پس از سمپاشی) ۳۴

جدول ( ‏۴‑۴) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات ۳۶

جدول ( ‏۴‑۵) LC50 و LC90 سموم در اثر بخشی بر پوره سن ۲ بر واحد ppm 37

جدول ( ‏۴‑۶) تجزیه واریانس سموم مورد بررسی با افزودن سینرجیست برتر روی درصد مرگ و میر ۳۹

جدول ( ‏۴‑۷) مقایسه میانگین غلظت های سموم مورد استفاده با افزودن سینرجیست برتر روی درصد مرگ و میر ۴۰

جدول ( ‏۴‑۸) مقایسه میانگین درصد مرگ ومیر از نظر زمان استفاده از سموم مورد بررسی با افزودن سینرجیست برتر(۲۴،۴۸،۷۲،۹۶ساعت پس از سمپاشی) ۴۰

جدول ( ‏۴‑۹) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات ۴۲

جدول ( ‏۴‑۱۰) LC50 و LC90 سموم + سینرجیست برتر در اثر بخشی بر پوره سن ۲ بر واحد ppm 43

جدول ( ‏۴‑۱۱) تجزیه واریانس سموم مورد بررسی روی صفت درصد مرگ و میر ۴۶

جدول ( ‏۴‑۱۲) مقایسه میانگین غلظت های سموم مورد استفاده روی درصد مرگ و میر ۴۶

جدول (‏۴‑۱۳) مقایسه میانگین درصد مرگ و میر از نظر زمان استفاده از سموم مورد بررسی (۲۴،۴۸،۷۲،۹۶ساعت پس از سمپاشی) ۴۷

جدول ( ‏۴‑۱۴) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات ۴۸

جدول ( ‏۴‑۱۵) LC50 و LC90 سموم در اثر بخشی بر پوره سن ۳ بر واحد ppm 49

جدول ( ‏۴‑۱۶) تجزیه واریانس سم مورد بررسی روی درصد مرگ و میر ۵۱

جدول ( ‏۴‑۱۷) مقایسه میانگین غلظت های سم مورد استفاده روی درصد مرگ و میر ۵۲

جدول (‏۴‑۱۸) مقایسه میانگین درصد مرگ و میر از نظر زمان استفاده از سم مورد بررسی (۲۴،۴۸،۷۲،۹۶ساعت پس از سمپاشی) ۵۲

جدول (‏۴‑۱۹) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات ۵۳

جدول (‏۴‑۲۰) تجزیه واریانس سم مورد بررسی روی درصد مرگ و میر ۵۴

جدول (‏۴‑۲۱) مقایسه میانگین غلظت های سم مورد استفاده روی درصد مرگ ومیر ۵۵

جدول (‏۴‑۲۲) مقایسه میانگین درصد مرگ و میر از نظر زمان استفاده از سم مورد بررسی (۲۴،۴۸،۷۲،۹۶ساعت پس از سمپاشی) ۵۵

جدول ( ‏۴‑۲۳) مقایسه میانگین اثرات متقابل غلظت سم در زمان تلفات ۵۶

مقدمه

کلیات و اهداف

مرکبات از گیاهانی است که از دیرباز در ایران مورد کشت و پرورش قرار گرفته است. کشت اقتصادی مرکبات در ایران از سیصد سال پیش در شمال کشور آغاز گردیده و سپس به جنوب کشور نیز گسترش یافته است (مافی، ۱۳۷۶). امروزه مرکبات به دلیل نقشی که در سلامت انسان دارد، در بیش از ۱۱۳ کشور جهان تولید می شود. مرکبات در ایران با سطح زیر کشت ۲۱۸،۴۲۲ هکتار و تولید سالانه حدود ۳،۷۶۹،۹۹۶ تن در جهان مقام ششم را داراست (کوفمان^[۱]، ۱۹۹۶).

بر اساس آمارهای موجود در سال ۱۳۷۶ استان مازندران با ۲/۳۸% سطح بارور باغ های مرکبات مقام اول و سه استان فارس، کرمان و هرمزگان به ترتیب مقام های دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند www.Entomology.Wise.edu)).

در بین آفات مرکبات شپشک آردآلود مرکباتPlanococcus citri Risso (Hom:Coccidae) یکی از آفات غیر بومی ایران می باشد که در دهه ۱۳۲۰ شمسی وارد ایران گردید. کریوخین اولین کسی بود که از شپشک آرد آلود مرکبات در ایران نام برده (کریوخین^[۲]،۱۹۴۶). کریوخین معتقد است که این آفات در سالهای ۱۲۹۵ الی ۱۲۹۷ از اروپا به وسیله گیاهان زینتی به ایران منتقل شده و سالهای متمادی در گلخانه های بزرگ باقی مانده و سپس به وسیله درختان زینتی به باغات منتقل شده و چون شرایط طبیعی استان های گیلان و مازندران برای رشد و نمو آفات مناسب بوده، به سرعت تکثیر یافته است.

این آفت به جز مرکبات گیاهان دیگری مانند چای، شمشاد، ازگیل ژاپنی، خرزهره، برگ بو و خرمندی را نیز آلوده می‌کند. شپشک آردآلود مرکبات در دهه (۱۳۸۰-۱۳۷۰) در شمال کشور حالت طغیانی پیدا کرده و خسارت شدیدی را به باغ های مرکبات وارد کرده است. این آفت به برگ، میوه و شاخه های جوان مرکبات بدون هیچ رجحانی حمله کرده و سطح آنها را می‌پوشاند. بر اثر فعالیت این حشره روی درختان و ترشح زیاد عسلک، قارچ فوماژین تکثیر یافته و علاوه بر افزایش ضعف درخت در اثر کاهش فتوسنتز، بازار پسندی میوه‌های باقی مانده را نیز به شدت کاهش می‌دهد(کالتاجیرون^[۳]، ۱۹۸۹). بنابراین با توجه به اهمیت شپشک آردآلود مرکبات مطالعه در خصوص کنترل آفت ضروری می باشد.

کاربرد سموم شیمیایی موجب بروز مقاومت در آفات و کاهش جمعیت عوامل کنترل کننده طبیعی آنها در مزارع و باغات ها خواهد شد. مطالعه کفشدوزک­ها (Coccinellidae)، به دلیل نقش مؤثری که در کنترل بیولوژیکی و مبارزه تلفیقی با آفات دارند، از اهمیت زیادی برخوردار است ( هودک^[۴]، ۱۹۶۷). اکثریت گونه های این خانواده حشره خوار هستند گونه های شکارگر این خانواده اغلب شکارگر شته ها، شپشک ها،کنه ها و سفیدبالک ها هستند (میدکاد^[۵]، ۲۰۰۰). به همین دلیل کفشدوزک های شکارگر بیش از سایر حشرات شکارگر در کنترل بیولوژیک مورد استفاده قرار گرفته اند.

کفشدوزک کریپت یکی از گونه­ های خانواده Coccinellidae می­باشد که یکی از موارد مهم در برنامه مدیریت کنترل شپشک آردآلود مرکبات می_­­باشد که بر اساس تحقیقات گوردون تمام مراحل زیستی کفشدوزک کریپتولموس در باغ هایی که به شپشک مرکبات آلوده می‌باشند، به فراوانی دیده می‌شوند (گوردون^[۶]،۱۹۸۵). لذا مطالعه حاضر با اهداف عمومی زیر انجام گرفته است:

عدم استفاده از حشره کشهای شیمیایی سنتتیک به منظور کاهش آلودگی های زیست محیطی ، حفظ دشمنان طبیعی ، جلوگیری از بروز پدیده مقاومت در آفات و کاهش میزان سمیت در پستانداران.

بررسی امکان کنترل شپشک آردآلود مرکبات با بهره گرفتن از سموم گیاهی کم­خطر و حفاظت از دشمنان طبیعی و کفشدوزک muls Cryptolaemus montrouzieri.

بررسی منابع

شپشک‌های آردآلودآلود مرکبات

شپشک‌ آردآلود مرکبات از خانواده Pseudococcidaeمی­باشد. افراد این خانواده به صورت گسترده ای در جهان انتشار دارند. دامنه میزبانی آنها بسیار گسترده و طیف وسیعی از درختان جنگلی، درختان میوه، نباتات زراعی و غیر زراعی و گیاهان زینتی را در بر می گیرند. نام عمومی شپشک های آردآلود مربوط به ترشحات مومی است که معمولا بدن آنها را می‌پوشاند. این ترشحات مومی بوسیله انواع مختلف منافذ و مجاری که سطح بدن را پوشانده‌اند تولید و ترشح می شوند. حشرات ماده در حین تخم ریزی معمولا کیسه تخمی متشکل از رشته‌های مومی پنبه ای شکل تولید و ترشح می‌کنند. شپشک‌های آردآلود پس از شپشکهای خانواده Diaspididae بزرگترین خانواده شپشک‌های نباتی را تشکیل می‌دهند و بین ۲۰۰ تا ۳۰۰۰ گونه شناخته شده دارند (گوردون^[۷] ۱۹۸۵).

مناطق انتشار و موقعیت جغرافیایی شپشک آردآلود مرکبات در جهان و ایران

کشورهایی که شپشک آردآلود مرکبات به عنوان آفت مهم مطرح می باشد عبارتست از: آمریکا ( ایالات کالیفرنیا و فلوریدا )، برزیل، کلمبیا، مکزیک، هندوستان، پاکستان، بنگلادش، الجزایر، مصر، فرانسه، یونان، مجارستان، عراق، سوریه، آفریقای جنوبی، ترکیه، غنا، آنگولا و استرالیا. شپشک آردآلود مرکبات در تمام مناطق مرکبات خیز ایران شامل: فارس، خوزستان، از مازندران، گیلان، بندرعباس و گلخانه های پرورش گیاهان زینتی حضور فعال دارد ( نوها^[۸] و همکاران۲۰۱۰).

بودن هرمر^[۹]در سال ۱۹۵۱ مطالعات مفصلی روی شپشک آردآلود مرکبات انجام داده و اظهار می‌دارد که قدرت باروری P. citri به چند عامل بستگی دارد:

درجه حرارت و رطوبت نسبی محیط:

درجه حرارت و رطوبت نسبی محیط از جمله عوامل مهم در قدرت باروری P. citri می باشد. نتایج این محقق نشان داد که درجه حرارت به عنوان یک عامل فیزیکی مهم برای رشد، تولید مثل و بقای P. citri باید در نظر گرفت و این پارامتر ها را تحت تاثیر قرار می­دهد.

با داشتن اطلاعاتی مربوط به این عوامل می توان بهترین زمان مبارزه با آفات را تعیین کرد. بررسی های انجام گرفته نشان داده که در درجه حرارت پایین (۱۰-۵) باروری حشره ماده کم و در درجه حرارت بالا(۳۰-۲۵) قدرت باروری افزایش می یابد. نتایج این بررسی ها نشان داد که بالاترین میزان تخم گذاری (۳/۳۷۳ تخم به ازای هر ماده) و کوتاه ترین طول عمر حشره بالغ (۴/۸ روز) در ۳۰ درجه سانتیگراد می باشد.

بودن­­هرمر، معتقد است که همه مراحل P. citri نورگرایی منفی (negative photothropism) از خود نشان می‌دهند بجز جنس ماده تخم گذار که به هیچ یک از محرک های خارجی حساس نیست. بنابراین نورگرایی منفی در نور قوی کاملا واضح است. ولی تاثیر آن در نور پراکنده کم است. نورگرای منفی در P. citri از عوامل اصلی تنظیم فعالیت روزانه می‌باشد. بدین صورت که پوره های ماده های جوان در صبح خیلی زود و یا غروب به طور فعال روی میوه ها و برگ ها دیده می شوند و به محض روشن شدن هوا ناپدید شده و خود را به فضای بین دو میوه متصل به هم، در شکاف ها، زیر برگ ها و غیره پنهان می کنند. آنها این پناهگاه ها را در تاریکی ترک می کنند و دوباره وقتی در معرض نور قرار می‌گیرند از هر فرصتی برای پنهان کردن خودشان در بین شکاف ها استفاده می‌کنند.

فصول:

قدرت باروری حشرات ماده در فصول مختلف سال فرق می‌کند به عنوان مثال متوسط تعداد تخم گذاشته شده توسط حشره ماده در فصل تابستان ۴۰۰ عدد، در پاییز ۱۲۳ عدد و در فصل زمستان ۶۵ عدد می‌باشد.

گیاه میزبان:

کیفیت گیاه میزبان، تاثیر قابل ملاحظه ای روی میزان باروری حشره ماده دارد. مثلا روی جوانه بزرگ غیر خشبی (نرم) سیب زمینی متوسط تعداد تخم برای هر ماده در یک دسته ۲۵ تایی ۱۷۱ عدد ولی در روی جوانه های خشبی و پیر، متوسط تخم برای هر ماده در یک دسته ۱۵ تایی ۶۷ عدد می‌باشد.

بر اساس تحقیقات انجام شده این طور بیان شده که اختلاف قابل توجهی در مدت نشو و نمای شپشک آردآلود مرکبات روی غذای مناسب مثل جوانه تازه سیب زمینی، میوه های رسیده مرکبات و انگور وجود ندارد. ولی مدت نشو و نما روی میوه های نارس مرکبات، جوانه های خشبی سیب زمینی و شاخ و برگ مو برای یک هفته به تعویق می‌افتد.

میزبان های شپشک آردآلود مرکبات

آفتی پلی فاژ است و از تعداد زیادی گیاهان زراعی، باغی و زینتی تغذیه می کند.

از میزبان های حقیقی مهم آفت به مرکبات، انار، مو، زیتون،انجیر، توت سفید، خربزه، هندوانه و موز می‌توان اشاره کرد.

از میزبان های دیگر این آفات، گیاهان زینتی مانند گل ابریشم، حسن یوسف، کروتون، دیفن باخیا، کاکتوس، بگونیا، گل­آفتاب گردان، گرامینه، خرزهره، ارکیده، چتریان، پیچک، داوودی، گل آویز، سرخس و کلم هستند. درخت زینتی گل ابریشم حساسایت شدیدی نسبت به شپشک آردآلود مرکبات دارند و در صورت تراکم آفت موجب ریزش برگ های آن می‌گردد )آلبرتین^[۱۰] و همکاران، ۲۰۰۴).

کلیاتی از مورفولوژی و بیولوژی شپشک آردآلود مرکبات(P. citri)

حشره ماده بالغ :

بدن حشره ماده بالغ بیضی شکل است. اطراف بدن ۱۸ جفت زائده که به طرف انتهای بدن بلندتر می شوند، وجود دارد. بدن حشره ماده پوشیده از موم است. (مافی، ۱۳۷۶).

مراحل پورگی:

در سیکل زندگی این شپشک سه مرحله پورگی مشاهده می شود.

پوره سن ۱ :

پوره ها پس از خروج از تخم حدود ۲۴ الی ۴۸ ساعت به صورت مجتمع اطراف کیسه تخم باقی می مانند و بعد از آن برای پیدا کردن مکان مناسب متفرق می شوند. اکثر پوره های متحرک در امتداد گلبرگ های اصلی مستقر می شوند و بعد از مدتی تغذیه پوست اندازی می کنند.

پوره سن یک فاقد هر گونه ترشحات مومی است. زیرا غدد ترشح کننده موم آنها فعال نیست و از نظر کنترل شیمیایی بسیار مهم است زیرا وجود ترشحات مومی در سنین بالاتر موجب عدم تماس مواد شیمیایی به حشره می گردد و از میزان تاثیر سم کاسته می شود.

پوره سن۲ :

از نظر ظاهری شبیه پوره سن یک، رنگ بدن تیره تر از پوره سن یک، غدد ترشح کننده موم در پوره سن ۲ فعال شده و سطح بدن را لایه ای نازک از ترشحات مومی سفید می­پوشاند. رشته های انتهایی بدن تشکیل شده ولی رشته های اطرف بدن هنوز تشکیل نشده است.

پوره سن ۲ از نظر رفتاری همانند پوره سن یک در نقاط سایه دار و اطراف بدن حشره ماده به صورت سنگفرشی مستقر می‌شوند و از شیره نباتی تغذیه می‌کنند.

در پایان این مرحله آن عده از پوره هایی که به حشره ماده تبدیل می شوند شروع به پوست اندازی کرده و به پوره سن سه تبدیل می شوند. ولی آن عده که به حشره نر تبدیل می شوند شروع به ترشحات رشته ای سفید کرده و طی مراحل مختلف به حشره نر تبدیل می شوند.

پوره سن ۳ :

ظاهرا شبیه به حشرات ماده بالغ می باشند ولی از نظر اندازه کوچکتر، غدد مترشحه رشته های مومی در پوره سن سه کاملا رشد کرده و سطح بدن را پودر سفید رنگی می پوشاند. رشته های انتهایی بدن کاملا رشد کرده و لی رشته های اطراف بدن کامل نشده است (مافی، ۱۳۷۶).

شکل ( ‏۲‑۱) حشره نر و دستجات تخم شپشک آردآلود مرکبات www.bugsforbugs.com.au

شکل ( ‏۲‑۲) حشره ماده و پوره سن ۲ شپشک آردآلود مرکبات www.bugsforbugs.com.au

شکل ( ‏۲‑۳) سیکل زندگی شپشک آردآلود مرکبات و کفشدوزک کریپتولموس HTTP://Mrec.ifas.ufl.edu

زمستان گذرانی شپشک آردآلود مرکبات

زمستان گذرانی شپشک آردآلود مرکبات تحت شرایط آب و هوایی شمال کشور، بر روی گونه های مختلف مرکبات و گیاهان زینتی به صورت پوره سن ۲ و ۳ ، حشره بالغ و دسته تخم می باشد. تعداد تخم­هایی که توسط افراد ماده بالغ زمستان­گذران گذاشته می شود نسبت به افراد زمستان گذرانی که به صورت پوره سن ۲ و ۳ هستند و بعد از چندین روز تغذیه در اوایل فصل شروع به تخم گذاری می کنند کمتر است .

افراد زمستان گذران در لابه لا برگ های چسبیده به هم، روی میوه های مانده از سال قبل، در شکاف تنه و زیر پوستک های برآمده تنه درختان مرکبات زمستان را سپری می کنند http://cals.arizona.edu)).

بودن هرمر (۱۹۵۱) معتقد است که افراد زمستان گذران دوره سرما را روی ریشه گیاهان گرامینه سپری می کنند.

از آنجایکه افراد مذکور یک دوره سرمای شدید را پشت سر گذاشتند از نظر جثه کوچکتر و نیز میزان تخم گذاشته شده نسبت به افراد سالهای بعدی کمتر است.

ماده های بالغ در فصل بهار، با افزایش درجه حرارت از محل های زمستان گذران خارج شده و روی تنه اصلی درختان مستقر شده و شروع به تشکیل کیسه تخم می کنند. پوره های زمستان گذران با افزایش درجه حرارت خود را به بخش های هوایی مرکبات رسانده و با کمی تغذیه شروع به تشکیل کیسه تخم و تخم گذاری می کنند.

آویدو^[۱۱](۱۹۶۹) معتقد است که در طول فصل بارندگی تعداد زیادی از شپشک ها به وسیله باد و باران از روی شاخ و برگ های درختان مرکبات شسته شده و روی خاک می افتند سپس خود را به ریشه گیاهانی مانند برموداگراس، جانسون گراس و غیره رسانده و فصل زمستان را روی آنها سپری می‌کنند.

نحوه خسارت آفات روی مرکبات

حشرات کامل و پوره های شپشک آردآلود مرکبات با فرو بردن استایلت های بلند در نسج برگ، میوه و ساقه از شیره نباتی تغذیه می کنند. علائم خسارت روی برگ ها به صورت لکه های زرد رنگ می باشد. همچنان که حشره از شیره نباتی تغذیه می کند شروع به ترشح عسلک می نماید و تمامی سرشاخه های گیاه آغشته به عسلک می گردد و قارچ فوماژین سریعا” روی آنها رشد کرده و تمام سرشاخه ها به وسیله این قارچ پوشیده می شود و سرانجام منجر به ریزش سریع برگ ها می گردد (رانج^[۱۲] و همکاران،۲۰۰۹).

به طور کلی در باغاتی که عملیات مبارزه شیمیایی با این آفت صورت نمی‌گیرد در اوایل تابستان، این آفت طغیان می­ کند، سبب ریزش برگها می­گردد و با افزایش جمعیت آفت ریزش شدید میوه در اواخر تیر ماه را به دنبال خواهد داشت. حالت شاخه های بدون برگ منتهی به میوه خشک مشاهده خواهد شد . همزمان با رشد میوه جمعیت آفت نیز افزایش می‌یابد و در ماه های مرداد و شهریور تراکم بالای آفت را روی هر میوه خواهیم داشت. به علت تراکم بالای آفت، عسلک ترشح شده توسط آنها به صورت قندیل هایی از میوه آویزان می‌‌شود ) صبوری^[۱۳] و همکاران،۲۰۰۳).

میوه­هایی که توسط ترشحات پودری پوشیده شده به صورت کاملا” سفید در می ­آید. در این حالت اگر با نزولات جوی مواجه شود ترشحات پودری از روی میوه شسته شده و نقاطی که محل استقرار آفت به صورت زگیل های نارنجی مایل به قرمز نمایان می­گردد و حالت زود­رسی به میوه دست می­دهد. میوه­های آلوده کاملا توسط ترشحات پودری، پوسته­ای، پورگی و قارچ فوماژین پوشیده شده، چنانچه میوه های آلوده به وسیله آب گرم کاملا” شست و شو شود دارای پوست ضخیم بوده و از نظر کیفیت و بازار پسندی چندان مطلوب نیستند.

این آفت معمولا شرایط مرطوب را ترجیح می دهد. خسارت عمدتا در باغ های قدیمی و در خاک های سنگین و در منطقه سایه می باشد که باعث کاهش انر‍‍‍‍‍‍‍ژی درخت و از دست دادن ظرفیت فتوسنتز می‌شود ( آلبرتین^[۱۴] و همکاران، ۲۰۰۴).

هجوم شدید آفت منجر به ریزش ۸۰% برگ و ۱۰۰% میوه می شود. خسارت شدید در تابستان دیده می‌شود. در صورت حضور شپشک در بهار، باید کنترل انجام گیرد و بهترین کارایی کنترل به وسیله حشره­کش در هنگام ظهور سن اول شپشک می باشد http://cals.arizona.edu)). شپشک آردآلود مرکبات علاوه بر خسارت های اخیر ناقل بیماری‌های ویروسی متعدد نیز می‌باشد ( رمزی^[۱۵]، ۲۰۰۹).

شکل ( ‏۲‑۴) خسارت شپشک آردآلود مرکبات www.bugsforbugs.com.au

روش های کنترل شپشک آردآلود مرکبات

با توجه به توانایی بسیار بالای شپشک آردآلود مرکبات در گسترش و ایجاد خسارت روی گیاهان میزبان از روش های کنترلی مختلف جهت مبارزه و کاهش خسارت آفت استفاده شده است. فلت^[۱۶] در سال (۲۰۰۶) استفاده از پرتوافکنی جهت کنترل شپشک را به عنوان روشی مناسب معرفی کرد. این محقق طی آزمایشاتی از یک سری غلظت بین ۶۰ تا ۱۵۰ ( واحد پرتودهی) روی مراحل مختلف پورگی، بالغ و بالغ تخم گذار جهت تعیین مقاوم ترین مرحله آفت استفاده شده است بر اساس یافته های این محقق حشره بالغ تخم گذار مقاوم ترین مرحله رشدی آفت می باشد. استفاده از تله فرمونی از جمله روش امنی می باشد که جهت کنترل شپشک آردآلود مرکبات استفاده شد (هس^[۱۷] و همکاران،۱۹۷۶; مکلاگلین^[۱۸]، ۲۰۰۸) .

سموم حشره کش و دشمنان طبیعی از ابزارهای مهم مدیریتی این آفت است ( ار^[۱۹]،۲۰۰۹). همچنین کنترل فیزیکی مانند پاک کردن حشره از سطح آلوده و هرس شاخه های آلوده از معمولترین روش کنترل این آفت محسوب می شود.

کنترل بیولوژیکی

از عوامل بیماری زای P. citri قارچ Entomophthora fumosa است. این قارچ در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری، زمانی که میزان بارندگی تابستانه زیاد است و درصد رطوبت بالاست طغیان P. citri را کنترل می کند.

شکارگرهای زیادی مخصوصا Coccinellidae و همچنین Chrysopidae به P. citri حمله می کنند. اگرچه این حشرات شکارگر مناسبی برای شپشک آردآلود مرکبات می باشد اما آنها اغلب تعداد میزبان را در حدی که دیگر خسارت اقتصادی وجود نداشته باشد کاهش نمی‌دهند.

زنبور پارازیتوئید از خانواده Encyrtid به نام Leptomastix dactylopii بین سالهای ۱۹۸۰ و ۱۹۸۷ از کالیفرنیا وارد و در کوینزلند رها سازی شدند. این طرح بلافاصله اجرا و گسترش پیدا کرد و تعداد حشرات پارازیتوئید را افزایش داد و کنترل آنها را به طور قابل قبولی افزایش داد.

قبل از شروع کنترل بیولوژیکی در کوینزلند در سال ۱۹۸۰به عنوان بخشی از مدیریت آفت یکپارچه برای آفت­های مرکبات، ۱۲ دشمن طبیعی که به P. citri حمله کرده ­اند، ثبت شده است. آنها شامل کفشدوزک هایی از قبیل Cryptolaemus montruzieri، Harmonia octomaculata و از سیرفیدها Cyrphus sp و از دوبالان Diadiplosis koebelei و از بالتوری ها Chrysopa sp، Mallada signata، Micromus و Oligochrysa lutea و چهار گونه از زنبورهای Encyrtidae از قبیل: Anagyrus pseudococci، Coccidoxenoides peregrines، Leptomastidea abnormis، Ophelosia crawfordi (به نظر می رسد که سه گونه آخری عجیب و نا متعارف هستند و ثبت نشده باشند) ( واترهوس^[۲۰]، ۲۰۰۰).

هنگام فعالیت مورچه ها (عمدتا Pheidol megacefala و همچنین Iridomyrmex glaber ) تعداد شپشک های آردآلود و تمایل آنها برای ترشح عسلک شدیدا” افزایش می یابد. زمانیکه نوارهای چسبان را اطراف تنه درختان سیب درختی قرار دادند و مانع از دسترسی مورچه ها به آن شدند، تعداد Planococcus citri نیز کم­تر شد ( میکائیل^[۲۱]، ۲۰۰۱; اوان^[۲۲]، ۲۰۰۸).

کفشدوزک CRYPTLEAMUS MONTRAZIERI:

امروزه در برنامه مدیریت تلفیقی آفات استفاده از دشمنان طبیعی از اهمیت برخوردار است در این میان کفشدوزک ها به عنوان یکی از مهمترین عوامل مفید در کنترل طبیعی آفات مورد توجه بیشتر محققین دنیا قرار گرفته­اند (مجیب حق قدم،۱۳۸۰). ارزش کفشدوزک ها در مبارزه بیولوژیک بیشتر به این دلیل است که هم حشرات بالغ و هم لاروها دارای رفتار شکارگری هستند و در از بین بردن آفات نقش مهمی دارند، در صورتی که در مورد پارازیتوئیدها، حشرات بالغ به ندرت به صورت مستقیم در از بین بردن آفات شرکت می‌کنند (دماوندیان، ۱۳۸۶).

مطالعات نشان می­دهد کفشدوزک کریپتولموس مهمترین شکارگر شپشک آردآلود مرکبات می­باشد و با تغذیه از این آفت نقش مهمی در کاهش جمعیت این آفت ایفا می­ کند. از آنجایی که خطرات ناشی از کاربرد سموم شیمیایی سنتتیک در شرایط زراعی و باغی شمال ایران در خطر آلودگی محیط و از بین رفتن دشمنان طبیعی بسیار شناخته شده است، بنابراین لزوم استفاده از سموم گیاهی غیر سمی مطرح می‌شود.

شکل ( ‏۲‑۵) کفشدوزک کریپتولموس در حال تغذیه از شپشک آردآلود مرکبات www.bugsforbugs.com.au

کنترل شیمیایی

در حال حاضر در شمال کشور به دلیل شرایط خاص اقلیمی که مساعد برای رشد شپشک ها است، جهت مبارزه با این آفت و همچنین سایر شپشک ها از مبارزه شیمیایی استفاده می گردد. سابقه مبارزه شیمیایی در شمال خیلی قدیمی است و برای نخستین بار توسط جلال افشار در باغ های مرکبات در شمال کشور در دهه ۱۳۲۰ شمسی صورت گرفت )مدرس، ۱۳۷۳). شاید بتوان گفت که یکی از علل تنوع شپشک های نباتی و عدم موفقیت دشمنان طبیعی کاربرد طولانی مدت سموم شیمیایی علیه آفت نامبرده باشد.

سموم گیاهی

آفت­کش­های بیولوژیکی نیز مانند آفت­کشهای شیمیایی فراورده­هایی برای حفظ نباتات هستند که در مدیریت آفات و بیماری های گیاهی و علف­های هرز کاربرد دارند. کاربرد گسترده انواع سموم شیمیایی با طیف وسیع و پایداری زیاد در طی دهه­های اخیر بشر را با بحران متعدد زیست محیطی رو به رو ساخته است و موجب به خطر افتادن انسانها و سایر موجودات زنده، آلودگی آب وخاک و منابع غذایی، نابودی حشرات مفید و سایر دشمنان طبیعی و مقاومت فزاینده نسبت به این سموم گردیده است. آفت­کشهای طبیعی در گروه حشره کش­های بیولوژیک جای گرفته است. حشره کش­های گیاهی از گیاهان استخراج می­شوند و اغلب دارای پایداری کم می­باشند و بر خلاف سموم شیمیایی موجب مقاومت آفات نمی­شوند. آفتکشهای مورد استفاده در این تحقیق مشتقات گیاهی می­باشد که در آزمایشات متعدد انجام گرفته توسط محققین کارایی خود را در کنترل آفات گوناگون به اثبات رسانیده­اند و به اذعان کارشناسان می­توانند نقش مفیدی در تولید محصولات کشاورزی سالم و نیز کاهش مصرف سموم شیمیایی ایفا نمایند.

آزمایشات زیست­سنجی انجام شده بر روی شپشک آردآلود مرکبات

از سمومی که امروزه در شمال استفاده می شود می توان به سموم فسفره نظیر گوزاتیون، مالاتیون، اتیون، اکامت، میتداتیون، بوپروفزین و چند سم دیگر اشاره کرد که اغلب همراه روغن­های امولسیون شونده استفاده می شوند. در پاره ای از مواقع در صورت طغیان کنه ها نیز به ترکیبات فوق، کنه­کش هایی مانند تدیون، نئورون و آپولو اضافه می گردد )اسماعیلی، ۱۳۷۵).

آهر^[۲۳](۲۰۰۹) از چندین حشره کش پروفنوفوس، میتداتیون، کلروپیروفوس و متومیل جهت کنترل شپشک آردآلود مرکبات استفاده نموده ­اند هفت روز پس از سمپاشی نتایج یادداشت گردید که میزان تلفات ۷۴/۸۵ تا ۶۹/۹۵ درصد ثبت شد.

از آنجایی که استفاده از حشره کشها غالبا” باید با حفظ دشمنان طبیعی همراه باشد تحقیقاتی در زمینه بررسی اثر سموم کلروپیروفوس و میتداتیون و بوپروفزین و مالاتیون بر روی شپشک آردآلود مرکبات و کفشدوزک شکارگر آن انجام گرفت. نتایج نشان می دهد که کلروپیروفوس با تاثیر بر سیستم عصبی بعد از ۲۴ ساعت موثر برای کنترل آفت می باشد و از طرفی بسیار سمی برای کفشدوزک است. میتداتیون را نیز از سموم موثر در کاهش جمعیت آفت معرفی نموده اند و مدت زمان تاثیر گذاری بعد از ۴۸ ساعت بیان شد و در مقابل بسیار سمی برای حشره شکارگر معرفی شد. بوپروفزین و مالاتیون از سموم موثر درکاهش جمعیت آفت، ۱۲ ساعت پس از سمپاشی به ثبت رسید. نتایج بررسی های انجام شده در تاثیر پذیری بوپروفزین برکفشدوزک کریپتولموس هیچ اثر سوئی مشاهده نشده است. اما مالاتیون سمیت بالایی روی حشره شکارگر داشت. نتایج حاصل نشان می دهد که اثرات جانبی مخرب حشره کش های کلروپیروفوس و مالاتیون و میتداتیون در مقایسه با اثرات جانبی بوپروفزین بسیار بیشتر است (http://arizona.eda).

هووارد^[۲۴] و همکاران(۱۹۸۹) در این تحقیقات اثرات روغن معدنی به تنهایی و ترکیب روغن معدنی و دی ­متوات و ترکیب روغن معدنی و کلروپیروفوس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داده که روغن معدنی به تنهایی، ۱۰% مرگ و میر و ترکیب روغن معدنی و دی­متوات ۸۷% تلفات و ترکیب روغن معدنی و کلروپیروفوس ۹۰% مرگ و میر به ثبت رسیده است. نتایج این بررسی حاکی از آن است که روغن معدنی به تنهایی قادر به کنترلP. citri نمی ­باشد. والتن^[۲۵] و همکاران (۲۰۰۴) ضمن تاکید بر استفاده یکپارچه کنترل شیمیایی و بیولو‍ژیک از دو حشره­کش شیمیایی متیداتیون و ایمیداکلوپراید برای کنترل شپشک آردآلود مرکبات همراه با حفظ دشمنان طبیعی مورد بررسی قرار دادند. نتایج به عمل آمده حاکی از آن است که تاثیر گذاری متیداتیون با هدف این محقق مطابقت نداشت. اما ایمیداکلوپراید به عنوان یک آفت کش موثر و بی­خطر به ثبت رسیده است. در همان سال کرنز تحقیقاتی در زمینه اثر میتداتیون علیه شپشک آردآلود مرکبات مورد بررسی قرار داد که موثر معرفی شد و هنگامی که روغن معدنی به آنها اضافه شد عملکرد حشره کش افزایش یافت (کرنز^[۲۶]، ۲۰۰۴).

در سال (۲۰۰۱) در یک بررسی با اثر سمیت کلروپیروفوس و دیازینون و روغن معدنی مشخص شد که در باغاتی که کلروپیروفوس و دیازینون تیمار شده تنها تا دشمنان طبیعی نسبت به باغات بدون تیمار وجود دارد. در حالی که در مورد تیمار با روغن میزان دشمنان طبیعی در باغات تحت تیمار هیچ تفاوتی با باغات تیمار نشده وجود ندارد ( راپ^[۲۷]، ۲۰۰۱). در همین سال آزمایشات مزرعه ای به منظور اثر سمیت کلروپیروفوس، دی­­متوات، متومیل و بوپروفزین بر روی پوره سن ۱ شپشک آردآلود مرکبات نشان داد که دیمتوات و متومیل تاثیر پذیری سریع را برای کاهش جمعیت آفت دارا می باشد و بوپرفزین تاثیر پذیری طولانی مدت را در پی خواهد داشت (دانا^[۲۸]، ۲۰۰۱).

نتایج حاصل از بررسی های هوفمان^[۲۹] و همکاران (۲۰۰۹) نشان می­دهد که ایمیداکلوپراید و دی­متوات موثر در کنترل آفت می باشد. در همین سال بل وهمکاران تحقیقاتی در زمینه اثر سمیت پوریتیفوس و بوپروفزین در دزهای ppm 250، ۵۰۰، ۱۰۰۰ بر روی شپشک آردآلود مرکبات نشان می دهد که یک بار سمپاشی با پوریتیفوس موثرتر از دو بار سمپاشی با بوپروفزین می باشد و هیچ اختلاف معنی داری بین یک بار سمپاشی پوریتیفوس و دو بار سمپاشی بوپروفزین وجود ندارد بوپروفزین یک حشره کش تماسی است و فقط روی ملی باگ جوان موثر می باشد و هیچ تاثیری روی حشره کامل ندارد ( بل^[۳۰]، ۲۰۰۹). در بررسی های انجام شده توسط مانجری^[۳۱] و همکاران (۲۰۰۶) در زمینه اثر سمیت آزادیراکتین ml/le 2 و متومیل g/le 1 نشان داد که سموم فوق موثر در کنترل شپشک آردآلود مرکبات می باشد

رمزی^[۳۲] و همکاران (۲۰۱۰) از چندین حشره­کش ایمیداکلوپراید، میتداتیون و اسپیروتترامات جهت کنترل شپشک آردآلود در مرحله پوره سن ۲ و۳ و تخم آفت استفاده نمودند. ابتدا در آزمایشی جداگانه در حالت مقایسه ای اثر سمیت ایمیداکلوپراید و میتداتیون در دزهای مختلف L/ml 1 وL/ml 2 ، بر روی تخم و پوره سن ۲ و۳ آفت مورد بررسی قرار دادند. ایمیداکلوپراید موثرتر از میتداتیون بر روی تخم و پوره سن ۲ و۳ آفت به ثبت رسیده است و میان دزهای مختلف اختلاف معنی داری مشاهده نشده است. در آزمایشی دیگر از اسپیروتترامات استفاده کردند طبق نتایج این تحقیق اسپیروتترامات موثرتر از دو حشره­کش شیمیایی معرفی گردید و به عنوان حشره­کش زیستی می تواند در مدیریت تلفیقی آفات قرار گرفته شود. در همین سال کارار^[۳۳] و همکاران (۲۰۱۰) اثر حشره­کشهای پروفنوفوس، بی فن ترین،‌ تری آزوفوس، هالدرین، دلتامترین، سایپرمترین و استامی پراید بر روی هر سه مرحله پورگی و حشره کامل مورد بررسی قرار گرفت و به طور میانگین حشره­کش های اجرا شده در هر سه مرحله پورگی موثر معرفی شده اند و تاثیر متوسط بر روی حشره کامل به ثبت رسیده اند.

پاتل^[۳۴] و همکاران (۲۰۱۰) بررسی هایی را در قالب مقایسه ای سموم بوپرفززین با کارباریل و کلرو پیروفوس انجام دادند. طبق نتایج حاصل از این تحقیق بوپرفزین تاثیر بیشتری نسبت به کارباریل وکلروپیروفوس دارد. تاثیرپذیری بوپرفزین در سن­های مختلف مورد آزمایش قرار گرفت که سمیت بیشتر در سن های پایین تر دیده شده است. سال^[۳۵](۲۰۰۶) تحقیقاتی در زمینه اثر سمیت اسپینوساد، کونفیدور، آبامکتین، اسپیرومزیفن وسیفلوترین بر کفشدوزک کریپتولموس انجام داد. نتایج نشان می دهد که کونفیدور و سیفلوترین کاهش صد در صدی حشره شکارگر را دارا می باشد میزان مرگ ومیر کفشدوزک برای اسپینوساد ۳۳% و برای آبامکتین ۶۷% به ثبت رسید.

طی آزمایشات انجام شده توسط میکاود^[۳۶] همکاران (۲۰۰۳) از ترکیبات مسی به عنوان اثر پذیری روی کریپتولموس استفاده نمودند در بررسی های این تحقیق از اکسی کلرور مس همراه با روغن معدنی استفاده شده است که هیچ اثر سوء بر علیه کفشدوزک گزارش نشده است.

‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ژامال^[۳۷] و همکاران(۲۰۰۹) کنترل شپشک آردآلود مرکبات را روی مرکبات بررسی کردند. این محققین از سیتریک اسید و پیاز برای کنترل آفت مورد استفاده قراردادند. هر دو ترکیب بعد از سه روز تاثیر کمی از خود نشان داد ولی کم کم تاثیرشان افزایش یافت و به تدریج به بالاترین اثربخشی پس از ۱۸ روز به ثبت رسید و درصد مرگ و میر به ترتیب ۳/۹۳ و ۹/۸۵ در ppm 125 سیتریک اسید و پیاز بوده و همچنین تفاوت معنی داری بین غلظت های مورد آزمایش وجود داشت. نالوار^[۳۸] و همکاران (۲۰۰۹) در زمینه تاثیر عصاره های گیاهی azadirachta indica, allium sativum, Lantana camara, annana aquamosa بر روی شپشک آردآلود مرکبات بررسی هایی انجام داده و نتایج نشان داد که عصاره های گیاهی یاد شده سمیت زیادی داشته اما تاثیر آهسته تری نسبت به سموم شیمیایی دارا می باشد و در مقابل سازگار با محیط زیست و غیر سمی برای انسان بوده و به راحتی قابل تجزیه می باشد.

به منظور کنترل شیمیایی آفت، تحقیقی روی مرکبات بر علیه P. citri انجام گرفت کلوید^[۳۹] (۲۰۰۴) مطالعاتی در زمینه اثر سمیت قارچ جنس anisoplia Metarhizium و Beauveria bassia برای کنترل P. citri انجام داده است که کاربرد قارچ M. anisoplia موثر بر کاهش جمعیت آفت به ثبت رسیده است اما باعث کاهش ۵۰ درصدی لارو شکارچیان در هنگام تغذیه از P. citri می شود. قارچ B. bassiana هیچ تاثیر سویی روی حشره کریپتولموس ندارد. کلوید در همان سال آزمایشات دیگری در زمینه اثر سمیت پیری پیروکسی فن و فلونی کامید بر روی کفشدوزک شکارگر انجام گرفت بر اساس نتایج بدست آمده حشره کش های مذکور هیچ اثر سوئی روی حشره شکارگر نداشته اند.

هاوپلاند^[۴۰] و همکاران (۲۰۰۵) از آب داغ برای کنترل شپشک آردآلود مرکبات استفاده نمودند که آزمایش خود را در سه دمای متفاوت c 23⁰، c 30⁰، c52⁰ انجام گرفت. در این آزمایش برای همه ی سنین پورگی کمترین دما،‌ کمترین مرگ ومیر و در دمای c52⁰ ، ۹۹ تا ۱۰۰ درصد کنترل انجام گرفت.

هولینگ ورت^[۴۱] (۲۰۰۵) تحقیقاتی در زمینه کنترل شپشک آردآلود مرکبات انجام داد .در این بررسی از limonene 1% و صابون حشره کشی و روغن معدنی ۲% بر علیه پوره سن ۱ استفاده شده است که به ترتیب باعث کنترل ۹۵، ۸۹ و ۸۸ درصدی آفت می باشد.

محمد^[۴۲]و همکاران(۲۰۰۶) تحقیقاتی را در زمینه اثر سمیت Buccilus thuringiensis بر روی ملی باگ مرکبات و حشره شکارگر آن انجام دادند نتایج نشان می دهد که علاوه بر اینکه موثر در کاهش جمعیت آفت است هیچ اثر سوئی روی حشره شکارگر آن نیز مشاهده نشده است. این محقق در سال ۲۰۱۰ مطالعاتی را در زمینه اثر سمیت چهار حشره کش گیاهی Biofly, Biovar, Bioranza و اسانس پرتقال و دو حشره کش شیمیایی ادمیرال و فنتوات بر روی شپشک آردآلود مرکبات و حشره شکارگر آن نشان می دهد که بین حشره­کشهای گیاهی فقط روغن پرتقال با ۱/۸۵% تلفات موثر اعلام گردید و باقی حشره­کش­های گیاهی اثری متوسط به ثبت رسیده است. از میان حشره­کشهای شیمیایی آدمیرال نیز دارای اثری متوسط می­باشد. بیشترین اثر بخشی بین سموم استفاده شده در این تحقیق در فنتوات با ۹/۹۰ تلفات به ثبت رسیده است. در مقابل با بررسی انجام شده این سموم بر روی حشره کریپتولموس ، کمترین میزان کاهش جمعیت دشمن طبیعی به Bioranza Biofly, Biovar, و اسانس پرتقال و آدمیرال به ثبت رسیده است و بیشترین اثر سوء روی کفشدوزک کریپتولموس توسط فنتوات گزارش شد Mohamed, 2010) ).

در بررسی های انجام شده در سال ۲۰۰۰ اثر سمیت صابون حشره کشی ، روغن معدنی آزادرختین ( عصاره گیاه چریش) روی کفشدوزک کریپت مورد ارزیابی قرار گرفت که اثر کاهشی در جمعیت کفشدوزک نداشته است. در کنار این حشره کشهای گیاهی از سوین به عنوان حشره کش شیمیایی استفاده شد که باعث مرگ ومیر صد در صدی کفشدوزک شده است ( اسمیت^[۴۳]، ۲۰۰۰).

آزمایشات زیست­سنجی انجام شده با حشره­کشهای مورد بررسی

یکی از موارد قابل اهمیت در مدیریت آفت تشخیص زود هنگام آفت می باشد. بنتلی^[۴۴] وهمکاران (۲۰۰۲) اثر حشره کشی متومیل، دی­متوات، بوپروفزین و فن پروپاترین را روی پوره سن ۱ شپشک آردآلود مرکبات مورد بررسی قرار دادند. از چهار حشره­کش معرفی شده در مبارزه با پوره سن۱، فن پروپاترین، دی­متوات و متومیل به عنوان سموم IGR موثرتر اعلام گردید. تاثیرپذیری متومیل بیشتر از فن­پروپاترین اعلام شد. متومیل و دی­متوات دارای تاثیر پذیری سریع از نظر زمانی برای کاهش جمعیت آفت می باشد. در یک سری بررسی­های انجام شده توسط میکاود ( ۲۰۰۰ )، اثر سمیت آوانت، سایپرمترین، بیوفنترین، سوین، کارباریل و فن­پروپاترین بر روی کفشدوزک کریپتولموس، نشان داد که از نظر امنیت برای حشره شکارگر آوانت در بالاترین رتبه و سایپرمترین در دومین رتبه قرار دارد و بیوفنترین میزان جمعیت شکارگر را تا ۳/۱ کاهش می دهد و فن­پروپاترین، سوین و کارباریل سمیت نسبتا” بالایی را در پی داشت.

بنی امیری ^[۴۵](۲۰۰۸) اثر سه غلظت ۵/۱، ۵/۲، ۵ گرم بر لیتر حشره کش گیاهی پالیزین را به همراه حشره­کش شیمیایی متاسیستوکس در غلظت ۱ میلی گرم بر لیتر بر روی شته پنبه در گلخانه خیار بررسی کرد. نشان دادند بین نمونه­های تیمار شده حشره­کش شیمیایی و غلظت­های مختلف حشره­کش گیاهی پالیزین اختلاف معنی­داری وجود ندارد اما بین تیمار­ها و شاهد اختلاف معنی­داری بود و در گروه ­های مجزا دسته­بندی شدند. بیشترین و کمترین درصد مرگ و میر حشره­کش پالیزین به ترتیب در غلظت­های ۵/۲، ۵/۱ گرم بر لیتر ۶۳/۹۰ و ۸۹/۷۵ درصد مشاهده شد. وی پیشنهاد می­ کند حشره­کش گیاهی پالیزین در غلظت ۵/۲ گرم بر لیتر برای کاربرد در گلخانه­ ها علیه شته مناسب است. امیری^[۴۶] در سال ۲۰۰۹ اثر حشره­کشی پالیزین و سیرینول را روی لارو مینوز مرکبات در شرایط آزمایشگاهی بررسی کرد و نشان داد هر دو حشره­کش تاثیر زیادی در مرگ و میر این آفت دارند. از حشره­کش پالیزین ۸۳/۶۷ درصد و از حشره کش سیرینول ۵۰/۶۲ درصد مرگ ومیر بعد از گذشت ۳ روز به ثبت رسیده است.

محمد کاظم^[۴۷] و همکارا