صنعت گردشگری آمیزه­ای از فعالیت­های مختلف است که به صورت زنجیره­ای در جهت خدمات­ رسانی به گردشگران انجام می­گیرد. گردشگری تمامی پدیده ­ها و روابط حاصل از تعامل گردشگران، عرضه کنندگان و فروشندگان محصولات گردشگری، عوامل طبیعی، دولت­ها و جوامع میزبان در فرایند جذب و پذیرایی را در بر می­گیرد (Mcintosh, 2011). در کشورهای صنعتی، توسعه صنعت گردشگری موجب تنوع درآمدها و کاهش ناهماهنگی در اقتصاد می­گردد و در کشورهای در حال توسعه، فرصتی برای صادرات ایجاد می­ کند که نرخ رشد آن از اشکال سنتی صادرات بیشتر است (Stephen, 2010). به طوری که عصر حاضر بهره­ گیری از فرصت­های تجاری ارزشمند در بخش­های خدماتی به ویژه گردشگری می­باشد. گردش مالی صنعت گردشگری جهان در این سده از گردش مالی صنعت فراتر خواهد رفت و در چند سال آینده دست کم به ۲ تریلیون دلار خواهد رسید. در این فرایند دستیابی کشورهایی نظیر ایران که از جاذبه­های وسیع گردشگری برخوردار هستند به یک درصد ارزش گردش مالی این صنعت، سالانه درآمدی حدود ۲۰ میلیارد دلار ایجاد خواهد کرد که برای اقتصادهایی نظیر اقتصاد ایران، این رقم قابل توجه است و می ­تواند تمامی فعالیت­های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد (دیدگاه ­ها و بررسی­های بازرگانی،۲۵:۱۳۹۱). این در حالی است که کشور ایران با توجه به جایگاه مناسبی که از جاذبه­های گردشگری در دنیا دارد، از لحاظ سهم گردشگری جهانی، موقعیت خوبی در دنیا ندارد، لذا نیاز به نگاه کلی به علل و عوامل موثر در این زمینه را دارد (Kerr, 2009). به نظر می­رسد تنوع بخشیدن به درآمد صادرات غیر نفتی از راهکارهای برون رفت این مساله در کشور ترکیه می باشد. از این رو گردشگری و توسعه فضایی آن در ایران بایستی در چهارچوب طرح­های منطقه­ای و همانندسایر بخش­های اقتصادی، به بخشی سازنده و مهم در ساخت و ساز و آمایش فضایی-طبیعی تلقی گردد. همچنین از صنعت گردشگری در توسعه اقتصاد غیر نفتی و در راستای «اهداف ۱۴۰۰» از پیامدهای اقتصادی و مثبت آن برای بهبود و ارتقای سطح زندگی مردم در مناطق مختلف آن بهره­ گیری شود (Mikaeli, 2011). گسترش صنعت گردشگری به عنوان صنعتی که با حوزه ­های مختلفی نظیر اقتصاد، کشاورزی، فرهنگ، محیط زیست و خدمات در تعامل بوده و به نظر می­رسد که وجود مناطق طبیعی اطراف و نزدیک شهرها در بسیاری از مناطق کشور می ­تواند زمینه مناسبی برای توسعه گردشگری در این مناطق باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

توسعه آن در هر منطقه باعث رشد و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی آن منطقه خواهد شد به همین دلیل دارای اهمیت فراوان است.
استان ایلام به عنوان نمونه ­ای از این مناطق با داشتن جاذبه­های گردشگری و تنوع اقلیمی کم­نظیر در ایران، از توانمندی بسیار بالایی در توسعه گردشگری برخوردارمی­باشد. ایلام از لحاظ مناطق طبیعی اطراف شهر از موقعیت خاصی برخوردار می­باشد که می ­تواند پذیرای تعداد زیادی از گردشگران و جهانگردان، مهمانان و شهروندان ایرانی و خارجی باشد. با این همه توان­های گردشگری این سؤال مطرح می­ شود،که چرا در بعد گردشگری رشد بسیار کمی داشته؟ چه موانعی بر سر راه توسعه گردشگری در ایلام وجود دارد؟ اگر موانع برطرف گردد، آیا ایلام توانایی تبدیل شدن به یک قطب گردشگری را دارد؟ از چه روشی می­توان این صنعت نوپا و سودآور را در این استان توسعه داد؟ برای رسیدن به پاسخ سؤالات فوق، شناخت جاذبه­های گردشگری استان، امکانات، کاستی­ها، انتظارات گردشگران و برنامه­ ریزی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی استان ضرورت دارد. نگاه مثبت و حمایت دولت برای ساختن مراکز رفاهی و تفریحی در اطراف شهر ایلام می ­تواند در راستای جذب گردشگران تاثیر فراوانی داشته باشد.
۱-۲-­ اهمیت و ضرورت پژوهش
بررسی ضرورت این پژوهش باید از دو بعد مورد توجه قرار گیرد. نخست، ضرورت توسعه خود فعالیت­های گردشگری است و دوم، تاثیرات مناطق طبیعی اطراف شهرها در توسعه گردشگری می­باشد که در این راستا موارد زیر قابل توجه می­باشد:
-­ اصولاً برنامه­ ریزی توریسم در کلیه سطوح برای دستیابی به توسعه و مدیریت موفق آن امری اساسی است و شناسایی نواحی مناسب برای توسعه فعالیت­های توریستی، از مهم­ترین موضوع­ها برای برنامه­ ریزی توریسم است (فرج زاده اصل، ۴۲:۱۳۸۳).
-­ بخش گردشگری از سال ۱۹۵۰ میلادی دچار تحولات عظیمی شد (معصومی، ۹:۱۳۸۵) که برخی آن را به نام « انقلاب گردشگری » نام نهادند. این تحول به بروز «گردشگری انبوه» منجر شد و بیش از ۲۰ درصد اشتغال جهان را به خود اختصاص داده است. این صنعت، پس از صنایع نفت و خودرو سازی، سومین صنعت درآمدزای هزاره سوم به شمار می ­آید و با توجه ویژه به خدمات در این هزاره پیش بینی می­ شود به سرعت به نخستین رتبه درآمدزایی در جهان تبدیل شود (کارگر، ۱۶۰:۱۳۸۶).
-گردشگری از نظر زیست محیطی، همچون تیغی دو لبه در پیوند با محیط طبیعی و انسانی عمل می­ کند (Manely, 2010) چنانچه توسعه خردمندانه و بر مبنای اصول توسعه پایدار طراحی شود، امکان دستیابی به بسیاری از منافع زیست محیطی این صنعت وجود دارد و چنانچه فعالیت­های گردشگری بی­برنامه رشد یابد، حاصلی جز لجام گسیختگی گردشگری و تخریب محیطی از آن ناشی نخواهد شد.
۱-۳-­ اهداف پژوهش
۱-۳-۱-­ اهداف کلی
۱-­ شناسایی مناطق طبیعی گردشگر پذیر اطراف شهر ایلام
۲-­ بررسی نقش و جایگاه مناطق طبیعی اطراف شهر ایلام در گردشگری استان
۱-۳-۲-­ اهداف جزئی
۱-­ تاثیر مناطق تفریحی و طبیعی اطراف ایلام در گردشگری ساکنین شهر ایلام
۲-­ بررسی عملکرد سازمان­های دولتی در راستای ارتقای مناطق تفریحی اطراف شهرها
۳-­ بررسی نقاط قوت و ضعف موجود در این مناطق و راهکارها و پیشنهادات اصلاحی از نظر گردشگران.
۱-۴-­ سوالات پژوهش
۱-­ با توجه به اینکه در اطراف شهر ایلام مناطق تفریحی طبیعی متنوعی وجود دارد جذب گردشگر و بهره­ گیری از آن­ها چگونه است؟
۲-­ آیا نواحی طبیعی اطراف ایلام می­توانند زمینه ساز تحول گردشگری کشور باشند؟
۳-­ چگونه می­توان چنین مناطقی را برای رونق گردشگری و حتی جذب گردشگر خارجی سازماندهی و مدیریت کرد؟
۱-۵-­ فرضیه ­ها
۱-­ عدم توسعه گردشگری در چنین مناطقی نداشتن زیرساخت­های تفریحی و رفاهی در مناطق طبیعی اطراف شهرها می­باشد.
۲-­ عدم اطلاع رسانی در خصوص جاذبه­های طبیعی یکی از عوامل ضعف در جذب گردشگر این مناطق می­باشد.
۳-­ سازماندهی مطلوب جاذبه­های طبیعی اطراف شهرها توانایی تبدیل شدن آن­ها را به قطب گردشگری در کشور خواهد داشت.
۱-۶-­ روش پژوهش
۱-۶-۱-­ ابزار گردآوری داده ­ها
از طریق استفاده از پرسشنامه و همچنین بازدید از جاذبه­های طبیعی منطقه مورد نظر صورت گرفته است.
۱-۶-۲-­ ابزار تجزیه و تحلیل
برای تجزیه و تحلیل داده ­ها با به کارگیری نرم افزارهای SPSS و از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در آمار توصیفی ضمن طراحی یک مقیاس و تعریف پنج وضعیت ممکن برای متغیر گردشگری طبیعی منطقه ایلام و مؤلفه­ ها و شاخص­ های آن از شاخص­ های مرکزی شامل میانگین، میزان همبستگی، واریانس و درجه معناداری استفاده شده است. برای تحلیل داده ­ها علاوه بر استفاده از آمار توصیفی از ضریب همبستگی پیرسون، و ضریب تشخیص، تحلیل واریانس و برای برازش مدل از مدل­یابی معادلات ساختاری استفاده شده است.
۱-۷-­ تعریف مفاهیم یا اصطلاحات پژوهش
۱-۷-۱- گردشگری
به دلیل چند وجهی بودن و میان رشته­ای بودن گردشگری، از دیدگاه­ های مختلفی اعم از اقتصادی، جامعه شناختی، جغرافیایی و مدیریتی می­توان آن را مورد بررسی قرار داد. شاید به همین دلیل است که تا کنون تعاریف متعددی از جهانگردی با توجه به دیدگاه رشته­ های مختلف صورت گرفته است.
آرتور بورمن (۱۹۳۱) جهانگردی را چنین تعریف کرده است: «جهانگردی مجموعه مسافرت­هایی را در بر می­گیرد که به منظور استراحت و تفریح و تجارت یا دیگر فعالیت­های شغلی و یا اینکه به منظور شرکت در مراسم خاص انجام گیرد و غیبت شخص جهانگرد از محل سکونت دایم خود در طی این مسافرت موقتی و گذرا می­باشد. بدیهی است کسانی که اقدام به مسافرت­های شغلی منظمی بین محل کار و زندگی خود می­ کنند مشمول این تعریف نمی­شوند». از دیدگاه بازاریابی و بازاریابان گردشگری به مجموعه فعالیتی گفته می­ شود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می­افتد. این فرایند شامل هر فعالیتی که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می­افتد می­ شود. این فرایند شامل هر فرایندی از قبیل برنامه­ ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز می­ شود. همچنین فعالیت­هایی را که گردشگر به عنوان بخشی از سفر انجام می­دهد نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و میهمان را نیز در بر می­گیرد. به طور کلی می­توان هر ­گونه فعالیت و فعل و انفعالی را که در جریان سفر یک سیاحت­گر اتفاق می­افتد گردشگری تلقی کرد (Lumsdon, 1997).
در سال ۱۹۴۲ اقتصاددان­های سوییسی که بیشتر جهانگردی را محور تحقیقات و مطالعات خود قرار داده بودند، تعریف نسبتاً بهتری به دست دادند که از آن جمله می­توان از تعریف هونزیکرـ کراپف نام برد. به عقیده آنان جهانگردی عبارت است از ظهور مجموعه روابطی که از مسافرت و اقامت یک نفر غیر بومی بدون اقامت و اشتغال دایم در یک محل به وجود می ­آید. این تعریف مدت­ها از جانب انجمن بین المللی متخصصین علمی جهانگردی یعنی AIEST مورد قبول قرار گرفت (رضوانی، علی اصغر؛ ۲۸:۱۳۷۴).
در مسابقاتی که اتحادیه بین المللی جهانگردی برای به دست آوردن یک تعریف جامع از جهانگردی گذشته بود، تعریف زیر از میان تعاریف به دست آمده برگزیده شده، بر طبق این تعریف، جهانگردی عبارت است از مجموعه تغییرات مکانی انسان­ها و فعالیتی است که ازآن منتج می­شوند. این تغییرات خود ناشی از به واقعیت پیوستن خواست­هایی است که انسان را به جا به ­جایی وادار می­ کند و بالقوه در هر شخصی با شدت و ضعف متفاوت وجود دارند (رهنمایی، تقی؛ ۲۵:۱۳۶۹).
سازمان جهانی جهانگردی تعریف ذیل را در مورد جهانگردی ارائه کرده است: «جهانگردی یا گردشگری، مجموعه کارهایی است که فرد در مسافرت و در مکانی خارج از محیط محصول خود انجام می­دهد، این مسافرت بیش از یک سال طول نمی­کشد و هدف ان تفریح، تجارت یا فعالیت­های دیگر است» (W.T.O, 1997).
در تمام تعاریف بالا، اشتراکاتی از قبیل جداشدن فرد از محل زندگی دایمی خود، موقتی بودن سفر و فعالیت­هایی مانند تفریح و سرگرمی و یا بازدید مشاهده می­ شود.
۱-۷-۲-­ گردشگر
گردشگر به کسی اطلاق می­ شود که مدت زمان سفر او بیش از ۲۴ ساعت و کم­تر از ۱۲ ماه به طول انجامد، فاصله مکانی مسافرت باید بیش از ۷۰ کیلومتر باشد و سفر او با یکی از انگیزه­ های تفریحی، استراحتی، فرهنگی، دیدار از آثار باستانی و تاریخی، بازدید از مناظر طبیعی و یا موارد مشابه صورت گیرد.
۱-۷-۳-­ جاذبه­ها
مناطق طبیعی، غارها، یخچال­ها، جنگل­ها، دریاچه­ها، سواحل و جزایر،کویرها و بیابان­ها، چشمه­های آب معدنی، مناطق حفاظت شده، مرداب­ها و تالاب­ها، آبشارها و…
۱-۷-۴-­ گردشگری طبیعی
به معنی سفر و بازدید از مناطق طبیعی است و ارتباط بسیار نزدیگی با اکوتوریسم دارد، اما لزوماً به راهکارهای حفاظتی و با ثبات و پایداری منطقه ارتباط ندارد.
۱-۷-۵-­ گردشگری پایدار سبز
نوعی از گردشگری که منابع طبیعی به صورت عاقلانه، خردمندانه و آگاهانه استفاده می­ شود. این نوع گردشگری را می­توان نوعی از گردشگری نام برد که باعث شکوفایی صنعت توریسم می­ شود. رشد و توسعه توریسم سبز و پایدار از این نظر واقعاً این ارزش را دارد که برای حفظ منابع حفاظت شده از طریق توریسم بر روی این مسئله سرمایه ­گذاری گردد. برخی معتقدند که رشد و ترویج گردشگری پایدار و به صورت گسترده از نظر حفاظتی خیلی بهتر از تمرکز بر روی خود مناطق حفاظت شده می­باشد.
۱-۷-۶-­ طبیعت­گردی
راهبرد پایداری در حفظ عرصه و تنوع زیستی آن حفظ و ارتقاء فرهنگ بومی، توسعه مناطق روستایی و دور دست با حداقل میزان سرمایه ­گذاری و ایجاد شغل در روستاها و جلوگیری از مهاجرت روستاییان و ارائه الگوی مناسب در صرفه­جویی و همراه با ارتقای روحیه مباهات و غرور ملی است. طبیعت­گردی را می­توان بخشی از گردشگری پایدار تلقی کرد.

فصل دوم

مبانی نظری تحقیق

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

باید توجه داشت که ارزش هایی مثل ۸، ۶، ۴، ۲ ارزش های واسطه بین دو ارزش دیگر می باشند و ارزش های صفر و ده، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
این نوع اندازه گیری، با سه فرض زیر انجام می شود:
۱- به طور مثال، فاصله بین خیلی کم و کم، برابر با فاصله بین زیاد و خیلی زیاد می باشد.
۲- فرض بر این است که امتیاز ۹، سه برابر، بیشتر از امتیاز ۳ است.
۳- ترکیب ارزش ها (جمع ، تفریق، ضرب و تقسیم) برای شاخص های مختلف، مجاز است؛ زیرا اختلاف بین هر دو ارزش مخصوص، برای هر شاخص مفروض، یکسان است. این سه فرض، مقیاس ترتیبی را به فاصله ای تبدیل می کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مفهوم بی مقیاس سازی :
نکته دیگر در شاخص های یک ماتریس تصمیم گیری ، وجود شاخص های مثبت و منفی با هم ، در یک ماتریس می باشد. در کنار این قضیه، شاخص های کمی ، دارای یک بعد خاص می باشد ، مثل ریال ، کیلوگرم ، متر ، و … . به منظور قابل مقایسه شدن مقیاس های مختلف اندازه گیری ، باید از “بی مقیاس سازی” استفاده کرد که به وسیله آن، مفادیر شاخص های مختلف، بدون بعد شده و جمع پذیر می شوند .
مدل های تصمیم گیری چند شاخصه
مدل های مختلفی برای تصمیم گیری چند شاخصه وجود دارد که معروف ترین آنها عبارتند از: ELECTRE, TOPSIS, SAW و AHP .
۲-۳-۳- روش AHP :
روش AHP^[27] توسط فردی عراقی الاصل به نام ساعتی(۱۹۸۰)^[۲۸]، پیشنهاد شد. این روش، مانند آنچه در مغز انسان انجام می شود، به تجزیه و تحلیل مسایل می پردازد. AHP تصمیم گیرندگان را قادر می سازد اثرات متقابل و همزمان بسیاری از وضعیت های پیچیده و نامعین را تعیین کنند. این فرایند، تصمیم گیرندگان را یاری می کند تا اولویت ها را بر اساس اهداف، دانش و تجربه خود تنظیم نمایند؛ به نحوی که احساسات و قضاوت های خود را به طور کامل در نظر گیرند. برای حل مسایل تصمیم گیری از طریق AHP باید مساله را به دقت و با همه جزییات، تعریف و تبیین کرد و جزییات آن را به صورت ساختار سلسله مراتبی ترسیم نمود. AHP بر اساس سه اصل زیر استوار است:
الف) اصل ترسیم درخت سلسله مراتبی
ب) اصل تدوین و تعیین اولویت ها
ج) اصل سازگاری منطقی قضاوت ها (قدسی پور۱۳۷۵)
اکنون هر یک از سه اصل زیر را شرح می دهیم.
الف) اصل ترسیم درخت سلسله مراتبی
بر اساس این اصل، درک یک مساله در حالت کلی و پیچیده، برای انسان کاری دشوار است و ممکن است ابعاد مختلف و مهم مساله مورد نظر، مورد توجه قرار نگیرد. از این رو تجزیه یک مساله کلی به چندین مساله جزیی تر، در درک مساله بسیار کارساز می باشد. در واقع، تجزیه یک مساله بزرگ تر به مسایل کوچکتر بیانگر روابط موجود بین عناصر کوچک تر است، به گونه ای که با انجام این عمل، روابط و مفاهیم مساله مورد تصمیم گیری و همچنین ارتباط هر عنصر با عناصر دیگر، به دقت درک می شود. با این کار، “درخت سلسله مراتبی تصمیم” به وجود می آید و در درک مساله، کمک قابل توجهی می کند. نمونه زیر یک موقعیت تصمیم گیری را به صورت درخت سلسله مراتبی تصمیم گیری نمایان می سازد. برای درک کامل فرایند تحلیل سلسله مراتبی، می توان مساله زیر را مورد توجه قرار داد. (اصغرپور۱۳۷۶)
ب) تعیین اولویت ها
انسان نمی تواند یک مساله را به طور کلی درک نماید. بنابراین آنها را به مسایل کوچک تر تجزیه می کند و با توجه به معیارهای مشخص بین آنها مقایسات زوجی انجام داده و برتری یک گزینه بر گزینه دیگر را مشخص می نماید. سپس این نتایج وارد مدل های مختلف تصمیم گیری شده تا درک بهتری از کل سیستم ارائه شود.
ج) سازگاری منطقی قضاوت ها
ذهن انسان می تواند به نحوی بین اجزا رابطه برقرار کند که بین آنها سازگاری و ثبات منطقی وجود داشته باشد. سازگاری در دو مفهوم به کار می رود:
۱- ایده ها و اشیاء مشابه با توجه به ارتباطشان، در یک گروه قرار می گیرند. برای نمونه یک انگور و یک مهره، از نظر معیار گردی، در یک گروه قرار می گیرند، ولی اگر معیار مورد نظر طعم باشد، بین این دو ارتباطی وجود ندارد.
۲- معیار دوم، میزان ارتباط بین ایده های مختلف، با توجه به معیار خاص آنهاست. برای مثال، اگر معیار مورد نظر ما شیرینی باشد و بخواهیم شیرینی عسل، شکر و شیره ملاس را با هم مقایسه کنیم و شیرینی عسل ۵ برابر شیرینی شکر باشد و شیرینی شکر ۲ برابر شیرینی شیره ملاس باشد در این صورت عسل ۱۰ بار از ملاس شیرین تر است. در این مثال اگر شیرینی عسل ۴ برابر شیرینی شیره ملاس باشد قضاوت ها با هم سازگاری ندارند. این ارتباطات تأثیر نسبی اجزای هر سطح را به اجزای سطوح بالاتر نشان می دهد.
الگوریتم AHP
در این مرحله با مدل AHP مساله را تجزیه و تحلیل کرده و آن را به چند قسمت ساده تر تجزیه می کنیم. پس از آن که گزینه ها و شاخص ها مشخص شد، بین شاخص ها مقایسات زوجی انجام می دهیم. در مرحله بعد، برای هر شاخص بین گزینه ها، مقایسات زوجی انجام می دهیم. سپس از الگوریتم زیر پیروی می کنیم:
الف) به هنجار ^[۲۹]کردن ماتریس مقایسات زوجی
ب) به دست آوردن میانگین حسابی هر سطر ماتریس به هنجار شده مقایسات زوجی (که به آن وزن های نسبی گفته می شود)
ج) ضرب وزن های نسبی شاخص ها در میانگین حسابی گزینه ها
د) رتبه بندی کردن گزینه ها .
بعد از این مرحله به سراغ” سنجش نرخ سازگاری” می رویم. به این منظور مراحل زیر را طی می کنیم:
گام ۱. محاسبه بردار مجموع وزنی (WSV) ^[۳۰]: ماتریس مقایسات زوجی (D) را در بردار وزن های نسبی ضرب کنید. به بردار حاصل،” بردار مجموع وزنی” گفته می شود.
WSV=D * W
گام ۲. محاسبه بردار سازگاری ^[۳۱](CV): عناصر بردار مجموع وزنی را بر بردار وزن های نسبی تقسیم کنید. به بردار حاصل،” بردار سازگاری” گفته می شود.
گام ۳. محاسبه بزرگترین مقدار ویژه ماتریس مقایسات زوجی^[۳۲]: برای محاسبه بزرگترین مقدار ویژه ماتریس مقایسات زوجی، میانگین عناصر بردار سازگار محاسبه می شود.
گام ۴. محاسبه شاخص ناسازگاری ^[۳۳](II): شاخص ناسازگاری به صورت زیر حساب می شود.
گام ۵. محاسبه نرخ ناسازگاری ^[۳۴](IR): به این منظور به ترتیب زیر عمل می شود:
در اینجا، IRI (شاخص ناسازگاری تصادفی^[۳۵]) مقداری است که از جدول مربوطه استخراج می شود. جدول شاخص ناسازگاری تصادفی، بر اساس شبیه سازی به دست آمده است و به صورت جدول ۲-۹- است :
جدول۲-۹. شاخص ناسازگاری تصادفی

۱۰

۹

۸

۲-۳-۱-۵-­ از نظر فصل گردشگری
موسم گردشگری را بر اساس فصول مختلف سال طبقه ­بندی مـی­گردد. در این طبقه بندی دو فصل تابستان و زمستان از اهمیت بالاتری نسبت به فصول بهار و پاییز می­یابند (همان منبع، ص۱۹).
۲-۳-۱-۶-­ از نظر شکل و سازماندهی سفر
مانند سفرهای انفرادی، گروهی، خانوادگی و … که ترکیب گردشگری را تعیین می­ کند.
۲-۳-۱-۷-­ از نظر وسیله نقلیه مورد استفاده
بر اساس نوع وسیله نقلیه مورد استفاده برای انجام سفر طبقه ­بندی می­ شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۳-۱-۸-­ از لحاظ نوع و محل اقامت
گردشگران را بر اساس نوع و محل اقامت، هم از نظر کیفی و هم کمی طبقه بندی می­ کند. مانند گردشگران مقیم در هتل­ها، مهمان­پذیرها، خانه­های ویلایی و یا پانسونی­های خانگی، گمپینگ و …(همان منبع، ص۱۹).
۲-۳-۲-­ تأسیسات اقامتی
مجموعه واحدهایی که برای اقامت گردشگران، خدمات اقامتی و یا وابسته به آن را ارائه می­ دهند تأسیسات اقامتی نامیده می­شوند. انواع تأسیسات اقامتی توریستی عبارتند از: هتل، متل، مهمان­سرا، مسافرخانه یا مهمان­پذیر، پانسیون، هتل آپارتمان، اردوگاه جهانگردی، کمپینگ، مجتمع توریستی، ویلا یا آپارتمان شخصی (خانه دوم). (الوانی، ۱۳۸۳:۱۰۸)
۲-۳-۲-۱-­ هتل
اقامتگاهی است با کیفیت و درجه­بندی مختلف که متناسب با امکانات، وسعت، تجهیزات، تعداد اتاق و تخت از یک تا پنج ستاره طبقه ­بندی می­شوند.
۲-۳-۲-۲-­ متل
اقامتگاه­هایی هستند که به صورت مجموعه یا منفرد در مسیر راه­های ارتباطی اصلی عمدتاً برای مسافران عبوری احداث می­شوند.
۲-۳-۲-۳-­ مسافرخانه یا مهمان­پذیر
تأسیسات اقامتی ساده و ارزان قیمتی هستند که عموماً خدمات اقامتی ارائه می­ دهند و از نظر کیفیت پایئن­تر از هتل­ها قرار دارند.
۲-۳-۲-۴-­ مهمانسرا
به گروهی از تأسیسات اقامتی گفته می­ شود که در سال­های قبل از انقلاب در نقاط دور دست و شهرهای فاقد هتل و اقامتگاه مناسب توسط سازمان جلب سیاحان ساخته شدند.
همچنین به اقماتگاه­های اختصاصی گفته می­ شود که سازمان­ها و ادارات مختلف برای اسکان مهمانان خود احداث می­ کنند و معمولاً استفاده از آن­ها برای عموم مردم امکان پذیر نیست.
۲-۳-۲-۵-­ هتل آپارتمان
به اقامتگاه­هایی اتلاق می­ شود که واحد اقامتی در آن­ها نه به صورت اتاق، بلکه به صورت آپارتمان بوده و دارای اتاق خواب، پذیرایی، آشپزخانه و سرویس بهداشتی بوده و به صورت مبله تجهیز شده و در اختیار مهمانان قرار می­گیرد.
۲-۳-۲-۶-­ مجتمع توریستی
به مجموعه ­ای از تأسیسات اقامتی، پذیرایی، تفریحی، تفرجگاهی، ورزشی گفته می­ شود که دارای تأسیسات متنوع بوده و مهمانان ضمن اقامات در آن­ها می­توانند از خدمات جانبی دیگری که در آن­ها وجود دارد استفاده نمایند. تأسیسات اقامتی در مجتمع­های توریستی متنوع است و می ­تواند به صورت اتاق، ویلا، آپارتمان، کمپینگ، محل پارک کاروان یا اتاق­های سیار که با اتومبیل یدک کشیده می­شوند باشد (همان منبع، ص۱۰۹).
۲-۳-۲-۷-­ اردوگاه جهانگردی
به مجموعه ­ای از تأسیسات اقامتی منفرد گفته می­ شود که بصورت واحدهای مجزا از هم در محوطه­ای باز، ساخته می­شوند. عمدتاً این اردوگاه­ها دارای اتاقک­های کوچک و ساده­ای هستند که برای مشتریان کم درآمد در نظر گرفته می­شوند.
۲-۳-۲-۸-­ بنگالو
به مجموعه_­ای از اقامتگاه­های منفرد گفته می­ شود که دارای یک اتاق بزرگ با امکانات آشپزخانه، سرویس بهداشتی بوده و اغلب به صورت یک سوئیت یک اتاقه ساخته می­ شود.
۲-۳-۲-۹-­ شاله^[۸]
به خانه­های ییلاقی گفته می­ شود که در نواحی کوهستانی با مصالحی مانند چوب ساخته می­شوند. شاله­ها می­توانند ابعاد متفاوت داشته باشند.
۲-۳-۲-۱۰-­ پانسیون
به نوعی واحد اقامتی گفته می­ شود که ظاهری ساده داشته و ضمن اقامت از خدمات پذیرایی نیز برخوردار است.
۲-۳-۲-۱۱-­ پانسیون­های خانگی
به واحدهای اقامتی گفته می­ شود که در تعداد از اتاق­های ساختمان مسکونی صاحبان آن خدمات اقامتی ارائه می­ دهند. در اینگونه پانسیون­ها، خانواده صاحب پانسیون تعدادی از اتاق­های مازاد خود را به اقامت مسافران اختصاص داده و از آنان پذیرایی می­ کنند.
۲-۳-۲-۱۲-­ ویلاهای خصوصی
به این نوع اقامتگاه­ها در ادبیات گردشگری خانه دوّم یا Secound home نیز می­گویند. خانه­های دوم که عمدتاً در مناطق توریستی احداث می­شوند، به صورت اختصاصی توسط صاحبان و مهمانان آن­ها مورد استفاده قرار می­گیرند. مسافران اینگونه خانه­ها هر چند که عملکرد توریستی دارند، لیکن از نظر اقامت به تأسیسات اقامتی موجود در محل وابسته نیستند. لیکن نیازهای روزمره خود را از مـحـل تهیه کــرده و از خدمات موجود در مناطق توریستی استفاده می­ کنند (همان منبع، ص۱۰۹).
۲-۳-۲-۱۳-­ اقامتگاه­های آزاد
این نوع اقامتگاه­ها فضاهای باز و آزادی هستند که هیچگونه تأسیساتی ندارند و صرفاً به خاطر زیبایی محل برای بر افراشتن چادر یا اقامت در فضای باز مورد استفاده مسافران قرار می­گیرند. نمونه این نوع اقامت را می­توان تقریباً در تمای شهرهای توریستی مشاهده کرد که مسافران در کنار پیاده­روها یا چمن­های پارک­های شهری چادر برافراشته و بیتوته می­ کنند.
۲-۴-گردشگری در طبیعت (طبیعت گردی)
یکی دیگر از الگوهای فضایی گردشگری شکل گرفته در عصر پسامدرن گردشگری در طبیعت یا طبیعت گردی می­باشد. این الگوی فضایی در برگیرنده رویکرد گردشگران به محیط طبیعی با انگیزه­ های متفاوتی می­باشد که گردشگر از سفر به محیط طبیعی یا طبیعت مدنظر دارد. از این رو گستره فضایی این الگو، محیط طبیعی را در بر می­گیرد که می ­تواند به عنوان مثال ساحل، جنگل، کوه و نظیر این­ها باشد. این الگوی فضایی از گردشگری در برگیرنده گونه_­های متفاوتی از گردشگری می­باشد که در این فضا، تجربه گردشگری کسب می­ کنند. این گونه­ ها می ­تواند شامل طبیعت گردی، گردشگری دریایی، گردشگری ورزشی و نظیر این­ها باشد.
در این بین نکته مهم، تمایزی است که بین گردشگری در طبیعت به عنوان یک الگوی فضایی و اکوتوریسم به عنوان یک گونه از گردشگری وجود دارد. این در حالی است که در بیشتر مواقع این دو مترادف هم محسوب می­شوند و حتی گاهی یکی پنداشته می­شوند.گردشگری در طبیعت یک الگوی فضایی از گردشگری می­باشد و شکل دهنده متنی فضایی است که خوانش آن در پیرامون سفر به نقاط طبیعی با انگیزه­ های متفاوت از سوی گردشگران صورت می­گیرد این خود در رویکردی واسازانه بر بنیان ساختارهای متفاوتی از نگرش درون متنی یا برون متنی قرار دارد که در راستای گونه­ های متفاوتی از گردشگری پدیدار می­ شود. همچنین در بازار جهانی گردشگری، گردشگری در طبیعت یک بخش کلی محسوب می­ شود که اکوتوریسم جزیی از آن در کنار گردشگری ماجراجویی می­باشد (مجله موج سبز،۴،۱۳۸۰). در واقع اکوتوریسم بخشی در حال گسترش از بازار گردشگری در طبیعت است.به گونه ­ای که طبق برآورد «انجمن اکوتوریسم» در سال ۱۹۹۹، گردشگری در طبیعت یا طبیعت گردی ۲۰ درصد و اکوتوریسم ۷%۰ از بازار مسافرت جهانی را در اختیار دارد (شاهنده،۴۹،۱۳۸۰). از این رو نمی­ توان سفر به طبیعت را بدون در نظر گرفتن ویژگی­های آن، اکوتوریسم نامید در حالی که می­توان این گونه سفرها را در چارچوب گردشگری در طبیعت به حساب آورد.
علاوه بر آن از نظر تعاریف نیز هیچگاه گردشگری در طبیعت تنها معادل اکوتوریسم نیست. در اینجا تفاوتی را می­توان مشاهده کرد که مابین انگیزه­ های این دو وجود دارد. گردشگری در طبیعت یا طبیعت گردی، مسافرت به محیط­های طبیعی می ­تواند در چارچوب انگیزه های متفاوتی باشد که تنها فضای طبیعی را مدنظر داشته و انگیزه مربوطه هیچ گونه رابطه مستقیم با محیط طبیعی ندارد و حتی گردشگر نسبت به محیط دارای هیچ حساسیتی نیست. در حالی که اکوتوریسم بنا به تعریف آن توسط موسسه بین المللی اکوتوریسم در سال ۱۹۹۱ « یک مسافرت مسئولانه به مناطق طبیعی که محیط زیست را حفظ و زندگی راحت مردم محلی را تثبیت نماید» تعریف شده است (مجله موج سبز،۴،۱۳۸۰).
از این رو اکوتوریسم واجد چهار ویژگی مشخص و بارز می­باشد که عبارتند از:
سفر به یک منطقه طبیعی.
سفری که حامی حفاظت از تنوع زیستی باشد.
سفری که برای جوامع میزبان محلی سودمند باشد.
سفری که به درک و فهم عمیق از طبیعت و محیط زیست رهنمون باشد (شاهنده،۴۹،۱۳۸۰).
این خود نشان از گرایش اکوتوریسم به سمت حفاظت از طبیعت دارد به بیانی دیگر گونه ­ای از گردشگری طبیعت گرا را به ذهن متبادر می­سازد. از این رو تعداد سفرهای که بتوان به آن­ها برچسب اکوتوریستی زد بسیار محدود می­باشد و این با گردشگری در طبیعت که به عنوان یک الگوی فضایی گردشگری شکل می­گیرد و واجد تنها یک ویژگی از ویژگی­های اکوتوریسم که همان سفر به مناطق طبیعی است، بسیار متفاوت می­باشد. در این میان می­توان تفاوت بین گردشگری در طبیعت و اکوتوریسم را تفاوت بین شهرنشینی و شهرگرایی مقایسه کرد که اولی نشان از جمعیت شهری دارد و ساکنان شهر را مدنظر قرار می­دهد و شهرگرایی، در برگیرنده مفهوم فرهنگ شهری و برخاسته از مدنیت در فضای شهری می­باشد. بر این مبنا گردشگری در طبیعت، تعداد و فضای گردشگری در رابطه با مناطق طبیعی در بر می­گیرد و اکوتوریسم در برگیرنده مفهومی از فرهنگ گردشگری در حفاظت از محیط زیست را در بردارد.
با توجه به مشخص شدن تمایز مابین گردشگری در طبیعت و اکوتوریسم، می­توان گردشگری در طبیعت را این گونه تعریف کرد:
«گردشگری در طبیعت یا طبیعت گردی، سفر به مناطق طبیعی در رابطه با بهره‏بری گردشگری با انگیزه­ های متفاوت از مناطق طبیعی بوده که آثار مثبت و منفی را برای آن مناطق در بر دارد». بنابراین تعریف گردشگری در طبیعت یا طبیعت­گردی به عنوان یک الگوی فضایی در چند وجه باید مورد توجه قرار گیرد که در وهله اول سفر به مناطق طبیعی است و در وهله دوم بهره­بری از مناطق طبیعی مدنظر می­باشد و در آخر تاثیراتی که جریان گردشگری در این مناطق برجای می­نهد، دارای اهمیت است.

آنها در روش خود از یک جدول درهم ساز دو بعدی استفاده کرده بودند.همچنین به منظور کاهش حجم اطلاعات مورد ذخیره و پردازش از تکنیک نمونه برداری از جریان استفاده شده است. این مسئله باعث افزایش چشمگیری در سرعت محاسبات و نیز افزایش نرخ خطا به دلیل حذف برخی جریانات می شود. جهت کاهش نرخ خطا نویسندگان این پژوهش از یک سری تکنیک های آماری به منظور تخمین دقیق درجه ورودی/خروجی میزبان های مورد تحلیل بهره برده اند.
در پژوهش Kim و دیگران [۳۰] ابتدا انواع حملات محدود کننده سرویس در قالب الگوهای ترافیکی^[۸۳] بررسی شده است. در واقع یک الگوی ترافیکی یا امضای حمله^[۸۴] عبارت است از تعداد و اندازه جریان های شبکه و بسته ها و نیز میزان پهنای باند^[۸۵] که در خلال حمله استفاده می شود. در این پژوهش نشان داده شده که این الگوی ترافیکی به ازای حملات مختلف بسیار متفاوت هستند. سپس با ارائه یکسری معیارهای ارزیابی^[۸۶] در قالب توابع شناسایی^[۸۷]، توانسته اند احتمال مشکوک بودن یک ترافیک را تخمین بزنند.
در پژوهشی دیگر Munz و دیگران، یک زیربنای^[۸۸] عمومی برای شناسایی حملات محدود کننده سرویس معرفی کرده اند. آن ها نام سیستم خود را TOPAS^[89] گذاشتند که وظیفه آن جمع آوری جریان های شبکه از منابع و مکان های مختلف بود. این زیربنا دارای بخش های شناسایی زمان حقیقی متفاوتی است که توسط مدیر شبکه پیکربندی می شوند. بخش های مختلف این زیربنا قادر به شناسایی انواع حملات هستند اما تمرکز اصلی این پژوهش بر شناسایی حملات محدود کننده سرویس و حملات محدود کننده سرویس توزیع شده^[۹۰]، می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • • • 1. 1. پویش

حمله پویش در واقع ارسال یک سری بسته های کوچک به منظور کاوش^[۹۱] سیستم مقصد می باشد. ماهیت این حمله به گونه ای است که تعداد بسیار زیادی جریان شبکه تولید می کند. این حمله ممکن است به میزبان های مختلف و از طریق پورت های مبدا و مقصد متفاوتی صورت گیرد. حملات پویش به سه دسته تقسیم بندی می شوند:

• • پویش افقی^[۹۲]: سیستم نفوذگر بر روی یک پورت خاص بر روی تعداد زیادی میزبان عملیات خود را انجام می دهد.

• • پویش عمودی^[۹۳]: سیستم نفوذگر بسته های پویشی خود را بر روی تعدادی از پورت های یک میزبان خاص ارسال می کند.

• • پویش دسته ای^[۹۴]: تعداد متفاوتی پورت بر روی تعداد متفاوتی میزبان توسط نفوذگر مورد پویش قرار می گیرد.

دسته بندی حملات پویش
بر مبنای ادعای مطرح شده توسط Zhao و دیگران، ویژگی برجسته حمله پویش را می توان درجه خروجی غیر نرمال میزبان دانست [۳۱]. از سویی دیگر درجه ورودی غیر نرمال میزبان نیز می تواند بیانگر احتمال وقوع حمله محدودکننده سرویس علیه میزبان باشد.
در پژوهشی Li و دیگران [۳۲] از یک طرح اولیه دو بعدی جهت شناسایی حملات پویش و نیز حمله محدود کننده سرویس بهره برده اند. همان طور که گفته شد، طرح اولیه یک جدول درهم است که توسط این جدول می توان تعداد رخداد مرتبط با یک رویداد را شمارش کرد. همچنین یک سری ویژگی های آماری در مورد تغییرات ترافیک شبکه در طول زمان به دست آورد. این نویسندگان برای هر بعد از این طرح اولیه دو بعدی کلیدهای متفاوتی را در نظر گرفته بودند. به عنوان مثال یک از ابعاد می تواند مرتبط با پورت مقصد باشد که سرویس مورد نظر در مقصد است. بعد دیگر نیز مرتبط با زوج آدرس مبدا و آدرس مقصد باشد که بیانگر تعاملات میان دو میزبان است. این کلید ها می تواند در شناسایی پویش افقی، عمودی و حمله سیل آسای ^[۹۵]SYN مفید واقع شوند.
در مدل آماری ارائه شده توسط Wagner و دیگران، از معیار ارزیابی انتروپی^[۹۶] جهت تشخیص منظم بودن ترافیک شبکه استفاده شده است [۲۴]. معیار آنتروپی که در سال ۱۹۸۴ ارائه شد[۲۸]، نمایانگر میزان عدم قطعیت^[۹۷] و تصادفی بودن^[۹۸] یک پردازش اتفاقی^[۹۹] است. به علاوه معیار انتروپی جهت فشرده سازی داده با کمترین میزان اتلاف^[۱۰۰] داده می باشد. از این رو ارائه دهندگان این مدل با بهره گرفتن از مفهوم فشرده سازی انتروپی یک روال تحلیل^[۱۰۱] موثر بر مبنای فشرده سازی دنباله معیارهای^[۱۰۲] شبکه طراحی کردند. آن ها مشاهده کردند که وقوع حمله پویش در یک بازه زمانی خاص، بر روی انتروپی کلی میزبان تاثیر می گذارد. به طور کلی اگر از یک منبع تعداد زیادی جریان شبکه ارسال شود-منبعی پویشگر- انتروپی مرتبط با توزیع آدرس های مبدا دچار کاهش ناگهانی می شود. همچنین در همان زمان انتروپی مرتبط با توزیع آدرس های مقصد دچار افزایش ناگهانی می شود چرا که یک منبع مشغول برقراری ارتباط با تعداد زیادی مقصد می باشد. استفاده از این تغییرات انتروپی می تواند به آشکارسازی حملات در شبکه کمک کند.
در پژوهشی دیگر Ding و دیگران[۱۴] با یاری جستن از معیارهای تحلیل شبکه اجتماعی به اثبات نظریه خود در مورد رفتار نفوذگران در شبکه پرداخته اند. آنها این نظریه را مطرح کردند: “نفوذگر کسی است که فارغ از مرزهای اجتماعی موجود، با اجتماعات مختلف ارتباط برقرار کند”. آن ها با بهره گرفتن از معیارهای تحلیل شبکه های اجتماعی مانند ضریب همبستگی دسته^[۱۰۳] و مرکزیت میانی^[۱۰۴] توانستند روشی موثر و ساده برای شناسایی نفوذگران ارائه دهند. مدل ارائه شده توسط آنها به عنوان مکمل سیستم های مبتنی بر امضاء می تواند به کار گرفته شود.

• • • • 1. 1. Botnet

در حملات Botnet، گروهی از کامپیوترهای آلوده از راه دور توسط فرمانده حمله هدایت و کنترل می شوند. این شبکه از کامپیوترهای آلوده ابزاری مناسبی جهت راه اندازی حملات گسترده می باشد. شناسایی کامل این گروه از کامپیوترهای آلوده بسیار دشوار می باشد چرا که با شناسایی فرمانده حمله و منزوی کردن آن، سایر کامپیوترها دیگر خطرناک نمی باشند. اما روش موثری برای شناسایی فرمانده تا کنون پیدا نشده و این حوزه از پژوهش هنوز در ابتدای راه می باشد[۳۴]. یکی از تفاوت هایی که این حمله با حملات پویش و محدود کننده سرویس دارد این است که برای شناسایی این حمله Botnet نیاز به نظارت طولانی مدت شبکه وجود دارد تا بتوان فرمانده و یا کامپیوترهای آلوده تحت کنترل را شناسایی کرد. حال آنکه در حملات پویش و محدود کننده سرویس امکان شناسایی در زمان حقیقی^[۱۰۵] وجود دارد.
در حقیقت، اکثر حملات Botnet از طریق کانال ^[۱۰۶]IRC اداره می شوند. که از طریق در سطح داده جریان شبکه قابل شناسایی هستند و نیازی به بررسی محتوای ترافیک ارسالی نمی باشد. در مدل ارائه شده توسط Karasaridis و دیگران [۳۹] ترافیک مرتبط با کانال IRC بدون توجه به شماره پورت مدل سازی می شود. در پژوهش مذکور دو هدف کلی دنبال شده است. اول اینکه طی یک روند چند مرحله ای فرماندهان حملات شناسایی می شوند. ابتدا با بررسی وقایع ثبت شده مرتبط با عملیات پویش، هرزنامه و ویروس ها جریان مرتبط با ارتباطات مشکوک شناسایی می شوند. این ارتباطات مشکوک که معمولا از طریق کانال IRC برقرار می شود، می تواند میان فرمانده احتمالی و شبکه تحت کنترل او باشد. سپس این الگوی ارتباطی مشکوک با مدل ساخته شده از جریان شبکه مقایسه می شود تا از صحت شناسایی مطمئن گردند. دومین هدفی که در پژوهش مورد نظر دنبال شده، این است که پس از شناسایی فرمانده حمله سیستم بتواند سیستم های آلوده تحت کنترل را از لحاظ رفتاری دسته بندی کند. به همین منظور یک الگوریتم دسته بندی سلسله مراتبی^[۱۰۷] ارائه داده اند که کامپیوترهای آلوده را برمبنای فعالیت های پرت هایشان دسته بندی می کند.
در دو پژوهش دیگر روش مشابهی توسط Livadas و همکاران [۳۹] و نیز Strayer و همکاران [۳۸] استفاده شده است. در این پژوهش ها با مدل کردن جریان TCPو گفتمان های IRC و با بهره گیری از روش های یادگیری ماشین روشی جهت شناسایی خودکار حملات Botnet ارائه کرده اند. این پژوهشگران در پژوهش خود به بررسی کارآیی روش های یادگیری ماشین مانند استفاده از کلاسه کننده های درختی^[۱۰۸]، شبکه های Bayesian^[109] و کلاسه کننده های Naive Bayes^[110] پرداخته اند. در نهایت توانسته اند با تفکیک ترافیک IRC از ترافیک های دیگر^[۱۱۱] به شناسایی و تفکیک ترافیک های مرتبط با حمله بپردازند.

نیروی انسانی متخصص: در این تحقیق نیروی انسانی متخصص شامل کادر مالی آشنا به سیستم حسابداری منابع، افراد مجرب و متخصص در این زمینه میباشد.
حمایت دولت: با مواردی شامل تخصیص اعتبار کافی از جانب دولت برای اجرای سیستم، حمایت دولت از اجرای سیستم والزام دولت به اجرای سیستم میباشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نرم افزار های مناسب: این مولفه با گویه هایی شامل وجود، دسترسی و به روز شدن نرم افزار های مناسب برای اجرای سیستم حسابداری منابع انسانی میباشد.
ارزش اقتصادی دارایی انسان:
شامل گویه های به حساب آوردن افراد شاغل در سازمان، به عنوان دارایی سازمان، قلمداد کردن هزینه های صرف شده برای پرسنل سازمان به عنوان سرمایه، توجه به بهای تمام شده و ارزش انسان ها در سازمان، توجه به ایجاد ارزش مالی کارکنان در سازمان میباشد.
حمایت مدیران ارشد:
حمایت مدیران ارشد با گویه هایی شامل تمایل مدیران به ارزیابی عملکردشان توسط سیستم حسابداری منابع انسانی، تمایل مدیران به افشا اطلاعات سازمان خود ، اطمینان مدیران به سیستماتیک بودن روشها جهت اجرای سیستم میباشد.
تعاریف عملیاتی:
آگاهی و شناخت از سیستم:
به معنای مجموع نمره‌ای است که از پاسخ به سوالات پرسشنامه اول در زیر مقیاس آگاهی و شناخت از سیستم (سؤالات۳-۱) به دست می‌آید.
نیروی انسانی متخصص:
به معنای مجموع نمره‌ای است که از پاسخ به سوالات پرسشنامه اول در زیر مقیاس نیروی انسانی متخصص (سؤالات ۷-۴) به دست می‌آید.
حمایت دولت:
به معنای مجموع نمره‌ای است که از پاسخ به سوالات پرسشنامه اول در زیر مقیاس حمایت دولت(سؤالات ۱۰-۸) به دست می‌آید.
نرم افزار های مناسب:
به معنای مجموع نمره‌ای است که از پاسخ به سوالات پرسشنامه اول در زیر مقیاس نرم افزار های مناسب (سؤالات ۱۳-۱۱) به دست می‌آید.
ارزش اقتصادی دارایی انسان:
به معنای مجموع نمره‌ای است که از پاسخ به سوالات پرسشنامه اول در زیر مقیاس ارزش اقتصادی دارایی انسان (سؤالات ۱۷-۱۴) به دست می‌آید.
حمایت مدیران ارشد:
به معنای مجموع نمره‌ای است که از پاسخ به سوالات پرسشنامه اول در زیر مقیاس حمایت مدیران ارشد (سؤالات ۲۰-۱۸) به دست می‌آید.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه پژوهش
مقدمه:
حسابداری منابع انسانی، رویکرد جدیدی در حسابداری است که عمر نسبتا کوتاهی دارد. حسابداری منابع انسانی را میتوان تلفیقی از دو حوزه مدیریت منابع انسانی و حسابداری دانست. حسابداری منابع انسانی با کمی کردن ارزش منابع، موجبات ارتقاء‌ کارایی مدیریت منابع انسانی و ایجاد امکانات برای ارزشیابی خط مشی پرسنلی را فراهم آورده است. دو بعد عمده ی حسابداری منابع انسانی را می توان هزینه یابی منابع انسانی و ارزش گذاری منابع انسانی دانست. حسابداری منابع انسانی در حقیقت یک سیستم اطلاعاتی است که می تواند به مدیران در تصمیم گیری های مربوط به منابع انسانی و تحقق اهداف سازمان کمک به سزایی کند، هم چنین می تواند برای سهامداران و سرمایه گذاران در یک بنگاه دست آوردهایی در برداشته باشد به گونه ای که بر اساس دارائی های منابع انسانی شرکت هایی برای سرمایه گذاری انتخاب شوند.
امروزه مدیران اطلاعات وسیعی در ارتباط با منابع مادی سازمان‌های خود در اختیار دارند ولی در مورد منابع انسانی، ارزش اقتصادی، میزان آموزش، تخصص و کارایی آن‌ها اطلاعات جامعی ندارند (بختیاری، ۱۳۷۶ : ۴۴ ). پروفسور یوای جی ری^[۱] در کتاب (تئوری اندازه گیری حسابداری) به این موضوع که (استفاده کنندگان صورتهای مالی باید اطلاعات مربوط به دریافت یا تحویل منابع آتی را زودتر و در زمان ایجاد تعهد شناسایی کنند) اشاره کرده و سپس از منابع انسانی به عنوان چنین منابعی یاد میکند. (حسن قربان، ۱۳۷۸ ).
در حسابداری متداول، مخارج مربوط به منابع انسانی هزینه تلقی می‌شود و در صورت‌های مالی سالانه به عنوان هزینه دوره محسوب میشود، بنابراین تنها بخشی از عوامل مؤثر سازمان را مورد توجه قرار می‌دهد و یکی از مهمترین موضوعاتی که همواره از قلم افتاده است اطلاعات مربوط به سرمایه انسانی است. (لطیفی، ۱۳۶۶)
در این فصل قصد داریم به ادبیات و پیشینه موضوع تحقیق بپردازیم که در سه بخش مدیریت منابع انسانی، حسابداری منابع انسانی و پیشینه تحقیق آورده شده است.
۲-۱-بخش اول: مدیریت منابع انسانی
یک سازمان، به منظور رشد، بقا و نیل به مأموریت‌های غایی که هستی و موجودیتش را در محیط رقابتی اعلام می‌کند، نیازمند بهره‌گیری از ترکیبات پیچیده‌ای از منابع است. پویایی و آرایش صحیح این منابع- انسانی، مالی و مواد اولیه- به گونه درست و مقتضی، اهرمی را جهت دست‌یابی به مقاصد پیش‌بینی‌شده‌اش در اختیار سازمان قرار می‌دهد. از میان این منابع، منابع انسانی، قوی‌ترین و اصلی‌ترین نقش را در دست‌یابی به نتایج چشمگیر و رقابت‌پذیری ایفا می‌کند. مدیریت منابع انسانی در سازمان، مسئولیت سنتی مدیر کارکنان، به عنوان یک پیشرو در مدیریت منابع انسانی است. به‌هر‌حال، برخی از صاحب‌نظران، مدیریت منابع انسانی را معادل مدیریت کارکنان مورد استفاده قرار می‌دهند و آن‌را مرتبط با پشتیبانی ستادی از کارکنان سازمان می‌دانند. (e.g. Guest, 1989). سایر اندیشمندان، مدیریت منابع انسانی را به عنوان یک توسعه طبیعی فعالیت‌های مدیریت کارکنان، در مواجهه با محیط متغیر اقتصادی و کسب و کار در نظر می‌گیرند (Armstrong, 1989 & 2004; and Fajana, 2002). نظام مدیریت کارکنان، اخیراً با ظهور مدیریت استراتژیک منابع انسانی در ادبیات سازمان و مدیریت، دست خوش تحولات مستمری شده است.
حوزه مدیریت استراتژیک منابع انسانی، طی دو دهه گذشته، هم در ادبیات آکادمیک و هم در فعالیت‌های مدیریتی، سلطه قابل توجهی را از آنِ خود نموده است (Becker & Huselid, 2006, p.898). گذر از فعالیت‌های قدیمی منابع انسانی- با تمرکز بر موضوع کارکنان، به موضوعی دوباره متولدشده – با تمرکز بر ارتباط افراد، به عنوان دارایی‌های سازمانی با استراتژی کسب و کار شرکت (Niehaus, 1995)، بدین معنی است که فرد حرفه‌ای منابع انسانی، در حال تجربه مسئولیت جدید و چالش‌بر‌انگیز‌تری است که مستلزم داشتن و کسب شایستگی‌ها و مهارت‌های جدیدی می‌باشد. وی باید خارج از فضای محدود و سنتی منابع انسانی سازمانی بیاندیشد و رویکرد اساساً متفاوتی را، به منظور مدیریت سرمایه انسانی در پیش بگیرد و تناسب و سازگاری بین معماری منابع انسانی و تنظیم و پیاده‌سازی استراتژی کسب و کار در شرکت برقرار نماید. بر طبق نظر, ۲۰۰۶ ,p 899) Becker & Huselid) معماری منابع انسانی، از سیستم‌ها، فعالیت‌ها، شایستگی‌ها و رفتارهای عملکردی کارکنان تشکیل شده است که توسعه و مدیریت سرمایه استراتژیک انسانی شرکت را انعکاس می‌دهد.
در این بخش، پیرامون مدیریت منابع انسانی و ظهور مدیریت استراتژیک منابع انسانی، به عنوان یک تغییر پارادیم و سیر تحول آن، به بحث و بررسی می‌پردازیم و در ادامه، برخی از مدل‌های جامع مرتبط با مدیریت استراتژیک منابع انسانی ارائه و تشریح می‌گردد .
۲-۱-۱- تعریف و مفهوم مدیریت منابع انسانی
ریشه‌های مدیریت منابع انسانی به دهه ۱۹۵۰ برمی‌گردد؛ وقتی‌که نویسندگانی همچون دراکر و مک‌گریگور، به نیاز به رهبری آرمانی هدف‌مند و مدیریت یکپارچگی کسب و کار توجه می‌کردند (Armstrong, 1987). این موضوع، در ادامه، توسط نهضت علوم رفتاری دهه ۱۹۶۰ مطرح شد که سردَمدار آن Maslow،Argyris و Herzberg بودند. این دانشمندان، به جنبه ارزش منابع انسانی در سازمان‌ها تأکید می‌کردند و در رابطه با بهبود کیفیت زندگی کاری کارگران بحث می‌نمودند. این موضوع، مبنای نهضت توسعه سازمانی را توسط بنیس^[۲] در دهه ۱۹۷۰ شکل داد. نظریه حسابداری منابع انسانی^[۳]توسط فلیم‌هولتز^[۴] مطرح شد که پیامد توسعه‌های بعدی در حوزه مدیریت منابع انسانی بود و به مدیریت منابع انسانی اولیه، به عنوان یک مکتب تفکر تعریف‌شده و مشخص توجه می‌کرد. حسابداری منابع انسانی، به منابع انسانی، به عنوان دارایی‌های یک سازمان توجه می‌کرد. حمایت از نگرش دارایی به منابع انسانی، در دهه ۱۹۸۰ شدت گرفت.(Hendry and Pettigrew, 1990).
می‌توان گفت مدیریت منابع انسانی:
– یک روش استراتژیک به منظور دست یابی، توسعه، برانگیختن و حصول به تعهد نیروی انسانی به عنوان کلیدی‌ترین منبع سازمان (افراد) تعریف گردیده است .( حاجی کریمی، ۱۳۷۹ : ۵۲ ).
– دور اندیشی فراگیر، نوآوری و تحول گرای سازمان یافته در تأمین کیفیت زندگی قابل قبول کاری است که برای بکار گیری و جا گیری مناسب و مؤثر این منبع استراتژیک به کار می‌رود.( میر سپاسی، ۱۳۷۷ ).
مدیریت منابع انسانی تخصص ویژه‌ای است که در جهت کسب رضایت کارکنان، تأمین هدف‌های سازمان، سیاست گذاری و برنامه ریزی نیروی انسانی فعالیت می کند. (جوادین، ۱۳۸۴) .
بین واژه مدیریت منابع انسانی و مدیریت اداره امور کارکنان تفاوت وجود دارد. مدیریت منابع انسانی از جمله مسئولیت‌های اصلی مدیریت در هر سازمان به شمار می‌رود و همه مدیران سطوح مختلف سازمان به نوعی از این مسئولیت برخوردار هستند و همه آن را، بهره برداری از سرمایه انسانی جهت نیل به اهداف سازمانی می‌دانند. در حالی که مدیران اداره امور کارکنان، افرادی هستند که معمولاً با ارائه نظرات در شوراها، تلاش می‌کنند مشکلات بین کارگران و کارمندان را با یکدیگر و مدیران حل کنند در واقع عهده دار هماهنگی در فعالیت‌های مدیریت منابع انسان هستند .( بکر، ۱۹۷۵ : ۴۵ ).
۲-۱-۲ – ظهور مدیریت استراتژیک منابع انسانی:
پیشرفت‌های اشاره‌شده در حوزه مدیریت منابع انسانی مشخص کرد که لحاظ‌نمودن مدیریت منابع انسانی، می‌تواند به موفقیت کسب و کار منتهی شود و از آن پس، مدیریت منابع انسانی، به عنوان بخش لاینفک استراتژی کسب و کار مورد توجه قرار گرفت (Lengnick-Hall and Lengnick-Hall, 1988; Brewster and Larsen, 1992; Bamberger and Meshoulam, 2000; Schuler and Jackson, 2007). ظهور واژه مدیریت استراتژیک منابع انسانی، نتیجه چنین تلاش‌هایی بود. آن، به میزان بسیاری با یکپارچه‌سازی و پیوستگی مدیریت منابع انسانی به استراتژی کسب و کار و سازگاری و تطبیق مدیریت منابع انسانی با کلیه سطوح سازمان مرتبط می‌شود .(Guest, 1987; Schuler, 1992).
حوزه مدیریت استراتژیک منابع انسانی، هنوز در حال رشد است و توافق کمی میان اندیشمندان در تعریف قابل‌قبولی از آن وجود دارد. سخنان فراوانی، پیرامون اینکه مدیریت استراتژیک منابع انسانی، درباره ارتباط و پیوند نظام‌مند افراد با سازمان و به‌صورت‌تخصصی، درباره پیوند استراتژی‌های مدیریت منابع انسانی با استراتژی‌های شرکت است، مطرح گردیده است. استراتژی‌های منابع انسانی، ضرورتاً طرح‌ها و برنامه‌هایی هستند که موضوعات بنیادین استراتژیک مرتبط با مدیریت منابع انسانی در سازمان را مورد توجه قرار داده و حل می‌کنند .(Schuler, 1992). تمرکز آن‌ها بر تنظیم فعالیت‌ها، خط مشی‌ها و برنامه‌های منابع انسانی سازمان با طرح‌های شرکت و استراتژی واحد کسب و کار است. (Greer, 1995). بنابراین مدیریت استراتژیک منابع انسانی با استراتژی شرکت و مدیریت منابع انسانی مرتبط می‌شود و بر یکپارچگی منابع انسانی با کسب و کار و محیطش تمرکز دارد. اعتقاد بر این است که پیوند بین مدیریت منابع انسانی و استراتژی کسب و کار، به مدیریت مؤثر و استراتژیک منابع انسانی، بهبود در عملکرد سازمانی و سرانجام موفقیت یک کسب و کار ویژه می‌ انجامد. (See Holbeche, 1999). همچنین می‌تواند به سازمان‌ها، در نیل به مزیت رقابتی، از طریق ایجاد سیستم‌های منحصربه‌فرد مدیریت منابع انسانی که قابل تقلید توسط سایرین نیست، کمک نماید .(Barney, 1991; Huselid et al., 1997). برای وقوع چنین اتفاقی، دپارتمان‌های منابع انسانی، باید آینده محور باشند و استراتژی‌های منابع انسانی، باید همراستا و سازگار با طرح کلی کسب و کار عمل نمایند.(Stroh and Caligiuri, 1998). رویکرد آینده محور مبتنی بر منابع انسانی سازمان‌ها، آن‌ها را وادار می‌کند که به‌طور‌منظم، تحلیل‌هایی را با توجه به نوع شایستگی‌های منابع انسانی مورد نیاز برای آینده خود صورت دهند و منطبق با وظایف کلیدی منابع انسانی (جذب، توسعه و پرداخت)، در جهت برآوردن چنین نیازهایی عمل نمایند. (See Holbeche, 1999). لنگنیک هال و لنگنیک هال^[۵]، مباحث مختلفی را که در کانون توجه نویسندگان مدیریت استراتژیک منابع انسانی طی دهه‌ های گذشته بوده‌اند، گردآوری کرده‌اند. این عناوین عبارتند از حسابداری منابع انسانی (که تلاش‌هایی در جهت تخصیص ارزش به منابع انسانی، در تلاش به منظور کمّی‌کردن ظرفیت سازمانی صورت می‌دهد)، برنامه‌ریزی منابع انسانی، پاسخ‌های مدیریت منابع انسانی به تغییرات استراتژیک در محیط کسب و کار، تطبیق منابع انسانی با موقعیت‌های استراتژیک یا سازمانی و حوزه گسترده‌تر استراتژی‌های منابع انسانی. برای این نویسندگان، مدیریت استراتژیک منابع انسانی، یک فرایند چند‌بُعدی با اثرات متعدد است. چنین مکتوباتی، همچنین ماهیت انفعالی رشد یابنده وظیفه منابع انسانی، مشارکت بالقوه افزایشی‌اش با موفقیت سازمان‌ها و ارتباطات دوجانبه (یکپارچگی) بین استراتژی کسب و کار و مدیریت منابع انسانی را آشکار می‌سازد.
پس از آشنایی با مفاهیم مدیریت استراتژیک منابع انسانی و جنبه‌های اصلی این موضوع، در ادامه، برخی از مدل‌های مطرح در این حوزه ارائه می‌شود:
۲-۱-۳ –اهداف مدیریت منابع انسانی :
مدیریت منابع انسانی با هدف اصلی هماهنگی بین سازمان و منابع انسانی و پذیرش اهداف مشترک سازمانی و نیل به آن‌ها پایه گذاری شده و بر این اساس استوار است که نیل به اهداف سازمانی در گرو تأمین نیازهای انسانی و تأمین این نیازها در گرو رسیدن به هدف‌های سازمانی است (ابطحی، ۱۳۷۵ ).
به این منظور اهداف مدیریت منابع انسانی را می‌توان به چهار سطح طبقه بندی کرد. اهداف مدیریت در رابطه با سازمان ؛ مرتبط با سهامداران و سرمایه گذاران ؛ مربوط به مشتریان و اهداف در ارتباط با کارکنان. (جوادین، ۱۳۸۴ ).
۲-۱-۳-۱ –اهداف مدیریت منابع انسانی در رابطه با سازمان :
بهره وری : ارزش کالا و خدمات ارائه شده توسط هر یک از کارکنان ؛ از مهم‌ترین هدف‌های سازمان است و به معنی میزان کیفیت ستاده ها در رابطه با مقدار داده‌هاست که برای افزایش آن نیاز به پیشرفت مستمر، ارتقاء مهارت‌های جدید از طریق آموزش، کار گروهی حفظ سلامت جسمی و روانی کارکنان می‌باشد.
بقاء : جهت بقاء نیازمند ذخیره سازی مستمر منابع است که بی توجهی به آن منجر به نابودی سازمان می‌گردد.