از نتایج فوق می توان دریافت که بین رطوبت و نمک در پنیرآنالوگ با گذشت زمان رابطه عکس وجود دارد. با افزایش مدت زمان دوره رسیدگی میزان رطوبت پنیر آنالوگ کاهش یافته و میزان نمک افزایش می یابد.
۵-۵- چربی
همانطور که از جدول و نمودار ۴-۵ مشخص است ،بین تیمارها از نظر میزان چربی ، هیچگونه اختلاف معنی داری مشاهده نگردید .(p>0.05)
اما با گذشت مدت زمان نگهداری (رسیدگی) ۷۵ روزه بین نمونه ها اختلاف معنی داری ایجاد شد(P<0.05 )
۵-۶-آب اندازی
همانطور که از جدول ونمودار ۴-۶ مشخص است، در طول مدت زمان نگهداری و در کلیه تیمارها میزان آب اندازی به طور معنی داری افزایش یافته است(p<0.05) .
پس همانطور که مشاهده شد، با افزایش مدت زمان نگهداری وافزایش میزان نمکKCl مقدار آب اندازی به طور معنی داری افزایش می یابد.
۵-۷- ارزیابی حسی
در جدول و نمودار ۴-۸ ارزیابی کلی خصوصیات حسی (مزه ،طعم، بو و بافت)آمده است.این ارزیابی بر مبنای امتیاز بد،متوسط، خوب و عالی بین تیمارها شماره ۳،۲،۱و۴ در طی روزهای ۶۰،۴۵،۳۰،۱۵،۳و۷۵ از دوره رسیدگی نشان داد بین تیمارهای فوق از نظر خصوصیات حسی اختلاف معنی دار وجود داشت(P<0.0.5)ولی از نظر زمان نگهداری(دوره رسیدگی) بین تیمارها اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. (P>0.0.5)
بالاترین امتیاز مربوط به تیمار شماره ۱ (تیمار شاهد) و تیمار شماره ۲(۵۰%NaClو۵۰%KCl) و سپس تیمار شماره ۳ (۳۰درصدNaCl +70درصد KCl ) و پایینترین امتیاز از نظر ارزیابی حسی مربوط به تیمار شماره ۴(۱۰درصدNaCl +90درصد KCl)بود.
نمک کلرید پتاسیم به علت دارا بودن یون پتاسیم تلخ است.و هر قدر میزان آن زیادتر باشد، این تلخی مشهودتر خواهد بود.
در تیمار شماره ۴ چون دارای بالاترین میزان نمک کلرید پتاسیم نسبت به سه تیمار دیگر بود،طعم تلخی آن بیشتر بود و تیمار شماره ۱ هم به عنوان تیمار شاهد فاقد نمک کلرید پتاسیم بود .بنابراین در این تیمار طعم تلخی احساس نشد و بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از نظر ارزیابان حسی ،تیمار شماره ۱ با تیمار شماره ۲ از نظر خصوصیات حسی فاقد تفاوت محسوسی بودند و این تیمار نزدیکترین تیمار به تیمار شاهد بود.
۵-۸- آزمونهای میکروبی
از بررسی اثرات جایگزینی نسبی نمک NaClبا نمک KCl در پنیر آنالوگ در تیمارهای شماره ۱(۱۰۰درصد NaCl)،شماره ۲(۵۰درصدNaCl +50درصد KCl)،شماره۳(۳۰درصدNaCl +70درصد KCl )وشماره ۴(۱۰درصدNaCl +90درصد KCl) در طی دوره نگهداری ۶۰،۴۵،۳۰،۱۵،۳و۷۵ روزه کلی فرم، اشرشیاکلی، استافیلوکوکوس اورئوس کواگولاز مثبت و کپک و مخمر مشاهده نگردید که نشان از رعایت شرایط بهداشتی در طی فرایند تولید، رعایت بهداشت فردی پرسنل تولید، کارکرد صحیح دستگاه های تولید علی الخصوص پاستور ، شرایط مناسب فضای تولید و کنترل پارامترهای دخیل در پیدایش اسپور کپک و مخمر در فضای تولید می باشد.
۵-۹- نتیجه گیری کلی
با توجه به نتایج این پژوهش ، با افزایش میزان نمک کلرید پتاسیم در تیمارها ،اسیدیته و آب اندازی (سینرسیس) به طور معنی داری افزایش و pH و نمک به طور معنی داری کاهش یافتند.(P<0.05).
امادرصدهای مختلف نمک کلرید پتاسیم و نمک کلرید سدیم درتیمارها ، تأثیر معنی داری بر روی میزان چربی و رطوبت نداشتند(P>0.05).

رفتار شهروندی مشتری

۲۲

۹۴/۰

تبلیغ شفاهی

بتنکورت و برون(۱۹۹۷)

۴

۷۸/۰

کمک به مشتریان دیگر

۳

۷۵/۰

ارائه بازخور به شرکت

۴

۹۱/۰

مشارکت در فعالیت های سازمان

۵

۹۱/۰

رضایت مشتری

۳

۸۴/۰

جامعه پذیری مشتری

۳

۸۴/۰

همانطور که قبلا ذکر شد چنانچه یک آزمون پایا باشد می تواند روا نیز باشد بنابراین با توجه به نتایج آزمون پایایی برای مولفه وفاداری به عهد از سوی کارکنان، نشان می دهد که سوالاتی که این مولفه را میسنجند پایایی ندارند و پیش بینی می شود روایی نیز نداشته باشند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ضریب آلفای کرونباخ دیگرعامل ها ومولفه های آنها بیانگر پایایی مناسب و خوب برای همپوشانی آنها است.
۳-۸ روش تجزیه و تحلیل داده ها
استفاده از روش های آماری در مدیریت مستلزم رعایت به تحقیق علمی است. مطالعه مراحل تحقیق، نه تنها نحوه جمعآوری اطلاعات مورد نظر را در پژهشهای علمی ممکن میسازد؛بلکه موجب میشود رویه منظم براساس یک برنامه صحیح و با توجه به اصول و موازین علمی و حدود و قلمرو تحقیق بکار برده شود. روش تحقیق علمی شامل اندازه گیری، ارزیابی و مقایسه عوامل، براساس اصول و موازین قبول شده از طرف دانشمندان برای حل مشکلات و مسائل بوده و مستلزم قدرت اندیشه و ظرفیت تعمق و تشخیص و قضاوت است.
بنابراین بااستفاده ازآمار توصیفی به بررسی ویژگی جامعه آماری وسپس به آزمون فرضیات وترسیم دیاگرام تحلیل مسیر میپردازیم. به منظور روابط علت و معلولی بین متغیرها و مولفه های مورد بررسی با بهره گرفتن از نرمافزار لیزرل معادلات ساختاری روابط بین متغیرها مدلسازی می‌گردد. برای بررسی فرضیات جمعیت‌شناختی از نرم‌افزار spss استفاده شده است.
۳-۸-۱ آزمون کولموگروف- اسمیرنوف^[۱۳۶]
آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای آزمودن نرمال بودن متغیرهای آزمون به منظور تصمیم‌گیری در مورد استفاده از روش تحلیل پارمتری یانا پارامتری مورد استفاده قرار میگیرد.این آزمون از دسته آزمون ناپارامتری میباشدکه ساختار آزمون آن بصورت زیر است:
:H0 متغیرها از توزیع نرمال پیروی نمیکنند.
:H1 متغیرها از توزیع نرمال پیروی میکنند.
که در صورت پذیرش فرض صفر، نرمال بودن داده ها از روش تحلیل پارامتری و در صورترد فرض صفر از روش تحلیل ناپارامتری برای تحلیل داده ها استفاده میگردد.

۳) اوزان نهایی تامین کنندگان مواد اولیه به چه صورت است؟
۴) چگونه می توان بکمک روش برنامه ریزی آرمانی میزان سفارش بهینه را به تامین کنندگان تخصیص داد؟
۵) چگونه می توان از رویکرد ترکیبی فرایند تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی آرمانی به عنوان ابزاری برای تحلیل و انتخاب تامین کنندگان مناسب و بالقوه بهره برد؟

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۹- روش پژوهش
۱-۹-۱- نوع پژوهش
این پژوهش از لحاظ هدف توسعه ای – کاربردی می باشد و از نظر روش از نوع تحلیلی – توصیفی می‌باشد.
۱-۹-۲- ابزار گردآوری داده ها
در مرحله اول با مطالعه کتابخانه ای، جستجو در سایت های معتبر علمی و بررسی متون علمی موجود در خصوص معیارها و شاخص های ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان و همچنین تکنیک های رتبه بندی و انتخاب تامین کنندگان مانند AHP و برنامه ریزی آرمانی GP ، ادبیات پژوهش گردآوری شده، سپس با توجه به ادبیات پژوهش و بررسی وضعیت شرکت و تامین کنندگان و مصاحبه با آنها ماتریس های مقایسات زوجی توسط مدیران و کارشناسان دپارتمان های تحقیق و توسعهR&D ،مهندسی ،کیفیت ، بهره برداری ،بازاریابی،خرید و تدارکات شرکت پر شده است.
۱-۹-۳- ابزار تجزیه و تحلیل
در این پژوهش از مدل های تصمیم گیری چند معیاره از جمله AHP و برنامه ریزی آرمانی (GP) جهت بدست آوردن اهمیت معیارها، ارزیابی و انتخاب و همچنین تخصیص مقدار سفارش بهینه به هر یک از تامین کنندگان استفاده می شود که به کمک نرم افزار EXPERT CHOICE اهمیت معیارها و وزن نهایی تامین کنندگان محاسبه می شود و به این ترتیب تامین کنندگان بالقوه و مناسب برای شرکت اسنوا اصفهان، رتبه بندی و انتخاب می شوند و در نهایت با حل برنامه ریزی آرمانی به کمک نرم افزار LINGO9، مقدار تخصیص یافته به هر کدام از تامین کنندگان مشخص می شود.
۱-۱۰- قلمرو پژوهش
۱-۱۰-۱- قلمرو موضوعی
از نظر موضوعی این پژوهش به طور اعم در محدوده مدیریت زنجیره تامین می باشد که در آن به موضوع تحلیل و انتخاب تامین کنندگان مواد اولیه و تخصیص مقدار سفارش بهینه به عنوان یک موضوع اساسی و بسیار مهم در زنجیره تامین برای تامین مواد اولیه و تاثیر آن در ادامه حیات سازمان پرداخته می شود.
۱-۱۰-۲- قلمرو مکانی پژوهش
محل انجام این پژوهش شرکت اسنوااصفهان می باشد.
۱-۱۰-۳- قلمرو زمانی پژوهش
زمان اجرای این پژوهش از مهر ۱۳۹۱ تا تیرماه۱۳۹۲ بوده و از دادها و اطلاعات ثبت شده اسناد در دپارتمان های مختلف شرکت اسنوا درسال کاری ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ مورد استفاده قرار گرفته است .
۱-۱۱- تعریف واژگان کلیدی
فرایند تحلیل سلسله مراتبی ( Analytical Hierarchy Process): یکی از فنون تصمیم گیری چند معیاره است که به منظور تصمیم گیری و انتخاب یک گزینه از میان گزینه های متعدد تصمیم، با توجه به معیارهایی که تصمیم گیرنده تعیین می کند، به کار می رود(مهرگان،۱۳۸۳: ۱۶۵).
برنامه ریزی آرمانی (Goal Programming): یکی از روش های تصمیم گیری چند هدفه است که از ویژگیهای آن دستیابی همزمان به چندین هدف(آرمان) بر مبنای اولویت بندی بوده که اهداف و محدودیتهای آن را می توان به صورت قطعی بیان نمود(لی و همکاران،۲۰۰۹ :۶۳۲۰).
ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان (Suppliers Evaluation and Selection): فرایندی است که طی آن از میان تامین کنندگان بالقوه موجود، بهترین ترکیب جهت رفع نیازهای شرکت، شناسایی شده و پس از بررسی صلاحیت و توانایی آنها انتخاب می شود که یکی از وظایف اساسی واحدهای خرید می باشد (زیا و وو،۲۰۰۷ :۴۹۵).
مدیریت زنجیره تامین (Supply Chain Management): مدیریت زنجیره تامین، شامل یکپارچه سازی فعالیت های زنجیره تامین و نیز جریان های اطلاعاتی مرتبط با آنها از طریق بهبود در روابط زنجیره برای دستیابی به مزیت رقابتی قابل اتکا می باشد(غضنفری و همکاران،۱۳۸۰ :۴۴).
۱-۱۲- خلاصه فصل
این فصل پس از ارائه مقدمه با شرح و بیان مسأله آغاز شد و سپس اهمیت و ارزش پژوهش بیان گردید. در ادامه کاربرد نتایج پژوهش، اهدافی که از انجام این پژوهش دنبال می شود و سوالات متناسب با اهداف و پس از آن، قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی ارائه گردید. همچنین روش انجام پژوهش، ابزار گردآوری داده ها، ابزار مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل داده ها به طور مختصر ذکر شد. سپس واژه های کلیدی که در متن پژوهش مورد استفاده قرار گرفته، تعریف گردیده است و در بخش پایانی فصل، ساختار فصل های پژوهش ارائه گردید.
فصل دوم
مروری بر ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش
۲-۱- مقدمه
با افزایش اهمیت مسئله خرید، بر اهمیت تصمیمات مرتبط با خریدافزوده شده است. در اغلب صنایع هزینه مواد خام و قطعات مورد استفاده، بخش عمده هزینه های محصول را شکل می دهند به طوری که در برخی موارد می تواند این سهم ۷۰% باشد (قبادیان و استاینر، ۱۹۹۳) و حتی در شرکت های دارای تکنولوژی بالا، تا بیش از ۸۰% هزینه کل محصول شامل مواد و خدمات خریداری شده می باشد (وبر و همکاران،۱۹۹۱). لذا تصمیمات مرتبط با استراتژیها و عملیات خرید نقش تعیین کننده ای در سوداوری ایفا می کند.
همچنین با تسریع روند جهانی شدن و تسهیل روزافزون ارتباطات، ادراک مدیر از محیط روزبه روز پیچیده تر، نامطمئن تر و مبهم تر می شود. وجود انبوه اطلاعات و متغیرهای متعدد و ناپایدار تاثیرگذار بر پیامدهای تصمیم، مدیر را با چالش تصمیم گیری صحیح و سریع مواجه می کند. اگرچه بشر همواره با چالش تصمیم گیری مواجه بوده است اما بی اغراق هیچ گاه تا این حد موضوع تصمیم گیری بغرنج و پیچیده نبوده است. از این رو همپای رشد دانش بشر، اندیشمندان گوناگون به موضوع تصمیم گیری و روشهایی که بتواند این روند را ساده تر و مطمئن تر کند پرداخته اند. یکی از تصمیم گیری های چند معیاره مهم که توجه زیاد پژوهشگران سازمان را به خود جلب نموده است انتخاب تامین کننده در زنجیره تامین سازمان است. این امر ناشی از ان است که در محیط رقابتی حاضر فرایند انتخاب موثر تامین کنندگان امر بسیار مهمی در موفقیت هر سازمان تولیدی است (لیو و های،۲۰۰۵). در واقع موفقیت در تامین با انتخاب صحیح تامین کنندگان آغاز می شود و در بلند مدت به نحوه اداره روابط با تامین کنندگان بستگی مستقیم دارد، زیرا تامین کنندگان تاثیر مهمی در موفقیت یا شکست یک شرکت اعمال می کند(چئن و همکاران،۲۰۰۶).
گزینش تامین کننده مناسب بررسی چندین معیار را می طلبد. بسیاری از تصمیم گیران یا کارشناسان بر اساس تجارب و شم خود تامین کنندگان را بر می گزینند که این نوع نگرش ها کاملا ذهنی و شخصی هستند. تصمیم گیریهای چند شاخصه ^[۱۵] رهیافت هایی هستند که با رتبه بندی و گزینش یک یا چند تامین کننده از میان مجموعه ای از تامین کنندگان سرو کار دارند. تصمیم گیریهای چند معیاره چارچوب موثری را برای مقایسه تامین کنندگان بر اساس ارزیابی معیارهای متفاوت بدست می دهند ( دی بوئر و همکاران،۲۰۰۱). هم اکنون به منظور حل مشکل ارزیابی عملکرد تامین کننده با توجه به یک معیار یا تعیین اهمیت تعدادی از معیارها با دقت بالا، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، هم از سوی پژوهشگران و هم از سوی متخصصان مورد استفاده قرار می گیرد (ابراین، ۱۹۹۸). فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) یکی از جامعترین سیستم های طراحی شده برای تصمیم گیری با معیارهای چند گانه است، زیرا این تکنیک امکان فرموله کردن مسئله را به صورت سلسله مراتبی و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی را در مسئله فراهم می کند. این فرایند گزینه های مختلف را در تصمیم گیری دخالت می دهدو امکان تحلیل حساسیت نسبت به معیارها و زیر معیارهارا دارد، علاوه بر این بر پایه مقایسات زوجی بنا نهاده شده است که قضاوت و محاسبات را تسهیل می کند و همچنین میزان سازگاری و ناسازگاری تصمیم را نشان می دهد. یکی از امتیازات فرایند تحلیل سلسله مراتبی این است که ساختار و چارچوبی را به منظور همکاری و مشارکت گروهی در تصمیم گیریها یا حل مشکلات مهیا می کند (قدسی پور،۱۳۸۱).
از طرفی تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی و در کنار آن برنامه ریزی آرمانی می تواند چندین هدف را به ترتیب اولویت تصمیم گیرنده در نظر گیرد. در برنامه ریزی آرمانی این توانایی برای تصمیم گیرنده ایجاد می شود که بتواند اهداف متضاد را به صورت معادله خطی تحت عنوان تابع هدف و از طرفی محدودیت های واقعی همچون بودجه خرید، میزان ظرفیت و … را تحت عنوان محدودیت های تامین کنندگان فرموله کند و با حل این مدل می تواند میزان مواد دریافتی از هر تامین کننده را طوری مشخص کند که بیشترین میزان بهینگی را فراهم آورد و میزان آرمان برای هر هدف را نیز بپوشاند (مومنی،۱۳۸۵). ترکیب این دو تکنیک می تواند مدلی ایجاد کند که همزمان با در نظر گرفتن معیارهای گوناگون، آرمانهای مختلف را نیز در نظر بگیرد.
در این فصل به بررسی پژوهش های گذشته در مورد تصمیم گیری چند معیاره به ویژه انتخاب تامین کننده در زنجیره تامین می پردازیم تا از رهگذر آشنایی با پژوهش های انجام شده، رویکرد ترکیبی AHP و برنامه ریزی آرمانی GP، ارائه گردد.
۲-۲- تصمیم گیری و فرایند های آن
تصمیم گیری مسئله ای است که بشر از زمان خلقتش تا کنون با آن مواجه بوده است. با گذشت زمان همراه با پیشرفت علوم و تکنولوژی نیازهای بشر هم تغییرات شگرفی نمود. به طوری که مشخص است، هر فرد در طول شبانه روز با مسائل گوناگونی روبه رو است که باید در مورد آنها بهترین تصمیم را اتخاذ نماید. این مسائل ممکن است در زندگی روزمره و موارد شخصی مطرح شود و یا در تصمیم گیریهای کلان مانند تنظیم بودجه سالانه کشور یا در احداث یک سد و یا در مدیریت تولید یک کارخانه باشد.
از طرف دیگر، جهان سیستم پیچییده ای از عناصر است که بر هم اثر متقابل دارند. برای نمونه، اقتصاد به انرژی و دیگر منابع وابسته است. دستیابی به انرژی بستگی به موقعیت سیاسی و جغرافیایی دارد، موقعیت سیاسی به قدرت نظامی وابستگی دارد و قدرت نظامی هم تا حد زیادی به تکنولوژی، دانش و منابع وابسته است. در چنین شبکه پیچیده ای از عوامل، تشخیص اولین علت و آخرین معلول کار ساده ای نیست. ذهن تصمیم گیرنده همیشه نمی تواند این روابط متقابل را به طور همزمان در نظر گرفته و در مورد موضوعات مختلف تصمیم گیری نماید (قدسی پور،۱۳۸۴). مسئله دیگری که مطرح است، نقش تصمیم گیری در مدیریت است. واضح است، تصمیماتی که مدیران اتخاذ می نمایند، اثرات اساسی در سازمان مربوطه و گاهی در سطح یک صنعت و حتی کشور دارد.شاید بتوان تصمیم گیری را مترادف با مدیریت دانست، به عبارت دیگر هر یک از وظایف مدیر به وسیله تصمیم گیری از قوه، به فعل در می آید (اصغرپور،۱۳۷۷). در بعضی از مواقع نتیجه تصمیم گیری ها به اندازه ای مهم است که بروز خطا ممکن است ضررهای جبران ناپذیری را بر سیستم تحمیل کند و در نتیجه روش های قدیمی و غیر علمی جوابگوی نیاز انسانها نمی باشد. علوم مدیریت، کامپیوتر، آمار، شبیه سازی، بهینه سازی سیستمهای صف، تحقیق در عملیات و روش های تصمیم گیری چند معیاره و تصمیم گیری چند شاخصه جملگی از روشهایی هستند که به تصمیم گیری انسان کمک می کنند.
در تعریفی بسیار ساده، تصمیم گیری عبارت است از انتخاب یک راه از میان راه های مختلف. همان طور که از این تعریف مشخص است کار اصلی تصمیم گیرنده دریافت راه حل های ممکن ونتایج ناشی از آنها و انتخاب اصلح از میان آنهاست، و اگر وی بتواند این انتخاب را به نحو درست ومطلوبی انجام دهد، تصمیم های او موثر و سازنده خواهد بود. تصمیم گیرنده ممکن است با توسل به قدرت های ماورالطبیعه، تجربه یا اتفاق و تصادف تصمیم گیری های خود را انجام دهد. اما هدف اصلی در اینجا اشاره اجمالی به شیوه ها و تکنیک های تصمیم گیری است که کار اخذ تصمیم های عملی را برای مدیر میسر ساخته و او را در اخذ تصمیم های سریع و صحیح یاری می دهد. به طور کلی فرایند تصمیم گیری را می توان شامل مراحل زیر دانست:
مرحله اول، شامل تشخیص و تعیین مشکل و مسئله ای است که در راه تحقق هدف مانع ایجاد کرده است. در این مرحله باید کوشش شود مشکل اصلی و واقعی شناخته شده و به درستی تعریف شود.
مرحله بعدی، یافتن راه حل های ممکن برای رفع مشکل مذکور است که با توجه به تجربه های علمی و عملی مدیر و اطلاعات و آماری که در دسترس اوست انجام می گیرد. هرچه راه حل های بیشتری برای حل مشکل پیدا شود، انتخاب بهتری در تصمیم گیری صورت خواهد گرفت.
مرحله سوم، انتخاب معیار برای سنجش و ارزیابی راه حل های ممکن است. برای آنکه راه حل ها نسبت به هم مورد سنجش واقع شوند، لازم است آنها را به وسیله معیاری مورد بررسی قرا دهیم. به عنوان مثال می توان هزینه و سود را معیار ارزیابی قرار داد و سپس سنجید کدام یک از راه حل ها هزینه کمتر یا سود بیشتری عاید سازمان می کند.
مرحله چهارم،تعیین نتایج حاصل از هریک از راه حل های ممکن است.در این مرحله، به عنوان مثال هزینه هایی که از بکارگیری هر یک از راه حل ها حاصل می شود محاسبه شده و اساس ارزیابی قرار می گیرند.بر اساس معیارهای انتخاب شده نتایج مثبت و منفی هریک از راه حل ها در این مرحله مشخص می شوند.
مرحله پنجم،ارزیابی راه حل ها از بررسی نتایج حاصل از آنهاست. هر راه حل باتوجه به نتایجی که نصیب سازمان خواهد کرد با سایر راه حل ها مقایسه شده و اولویت راه حل ها تعیین می شوند.
مرحله نهایی در فرایند تصمیم گیری انتخاب یک راه از میان راه های مختلف و ارائه ی بیانیه ی تصمیم است.این مرحله در انتهای مرحله ی ارزیابی و تعیین اولویت ها،خود به خود تحقق می یابد و راه حلی که بهترین نتیجه را حاصل ساخته و بالاترین درجه ی اولویت را دریافت داشته راه حل انتخابی است(الوانی،۱۳۸۰ :۱۹۹)
۲-۲-۱- تصمیم گیری با معیارهای چندگانه
علم تصمیم گیری در شاخه های مختلف شامل روانشناسی،مدیریت،مهندسی و تحقیق در عملیات یا مدیریت علمی رشد داشته است.با رشد پیچیدگی جامعه،اهدف متعددتر و متعارف تر می گردند. همواره لازم است دولت ها بین اهداف متعارض و متعدد خود نظیر رشد اقتصادی، کاریابی و تامین اجتماعی توازن برقرار سازند. شرکت های صنعتی یا بازرگانی نیز به این امر پی برده اند که برای تصمیم گیریهای بهتر لازم است اهداف متعددی را در نظر بگیرند. با اینکه سودآوری در کوتاه مدت برای این شرکت ها قابل اهمیت است اما عوامل متعدد دیگری وجود دارند که در تعارض با سودآوری کوتاه مدت هستند و باید در نظر گرفته شوند. در بسیاری از موارد، نتیجه تصمیم گیریها وقتی مطلوب و مورد رضایت تصمیم گیرنده است که تصمیم گیری بر اساس چندین معیار بررسی و تجزیه و تحلیل شده باشد.
از مجموعه تکنیک های تحقیق در عملیات، تکنیک های تصمیم گیری با معیارهای چندگانه ^[۱۶] عهده دار حل این گونه مسائل در تصمیم گیری است. در مدل هایی مانند برنامه ریزی خطی، برنامه ریزی عددصحیح، برنامه ریزی غیرخطی و عمده مدل های کلاسیک تحقیق در عملیات، فقط یک معیار مانند سود، هزینه، بهره وری، زمان و … مورد توجه قرار می گیرد، حال آنکه در مدل های تصمیم گیری با معیارهای چندگانه ، همزمان چند معیار با یکدیگر در تعیین بهترین گزینه مورد استفاده قرار می گیرد.
معیارها ممکن است کمی یا کیفی بوده و به دلیل وجود مقیاس های مختلف اندازه گیری، با هم قابل مقایسه نباشند.در بعضی از مسائل معیارها ممکن است با یکدیگر متضاد باشند، یعنی افزایش یک عامل یا معیار موجب کاهش عامل دیگر شود. تصمیم گیری با معیارهای چندگانه معمولا به دنبال گزینه ای است که بیشترین مزیت را برای تمامی معیارها ارائه می کند. در تعیین گزینه های مختلف تصمیم منظور از معیار عواملی است که تصمیم گیرنه به منظور افزایش مطلوبیت و رضایت خود، مد نظر قرار می دهد. به عبارت دیگر معیار، استانداردها و قوانینی است که برای قضاوت مورد استفاده قرار گرفته و میزان اثربخشی را در تصمیم گیری بیان می دارد. معیار در تصمیم گیری ممکن است به دو صورت شاخص^[۱۷] و یا هدف^[۱۸] ارائه گردد.
شاخص عبارت است از ویژگی ها، کیفیات یا پارامترهای عملکردی که برای انتخاب گزینه های تصمیم مطرح است. شاخص ها ممکن است کمی یا کیفی باشند. شاخص های کیفی معمولا با الفاظ بیان می شوند. کلماتی مانند کم، زیاد، متوسط، ارزان، گران، کوچک، بزرگ و … الفاظی است که میزان دستیابی به هر شاخص را بیان می کند. ولی شاخص های کمی با عدد بیان می شود. برای بررسی یا مقایسه شاخص های کیفی می توان آنها را به اعداد تبدیل نمود. برای این کار باید توصیفات هر شاخص را با الفاظی مانند کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد مرتبط کرده، به نقاط ابتدایی و انتهایی ( کم و خیلی زیاد) عدد نسبت داده و نقاط میانی را نیز بر این اساس مشخص کرد. هدف از مقایسه شاخص ها، تعیین اهمیت هر یک در انتخاب جواب است. نهایتا پس از تعیین وزن شاخص ها در تصمیم گیری، انتخاب با توجه به امتیازی که یک گزینه نسبت به سایر گزینه ها دارد، صورت می گیرد. در صورتی که تصمیم گیری بر اساس چندین شاخص انجام گیرد، با مسائلی معروف به تصمیم گیری با شاخص های چندگانه مواجه خواهیم شد.
هدف عبارت است از تمایلات و خواسته های تصمیم گیرنده که می تواند با عباراتی مانند حداکثر کردن سود، حداقل کردن هزینه و … بیان گردد. تصمیم گیرنده در مواجه با مسائل ممکن است هم زمان چندین هدف را دنبال کند. این مسائل را در قالب مسائل تصمیم گیری با اهداف چندگانه ^[۱۹] می توان بررسی کرد.
در مسائل MODM هدف تصمیم گیرنده، به صورت چندین تابع هدف بیان شده و راه حل، بهینه سازی این توابع است. اهداف ممکن است با مقیاس های اندازه گیری متفاوت (مانند پول، زمان، تعداد و …) بیان گردد. مثلا یکی از اهداف حداقل کردن هزینه و دیگری حداکثر کردن میزان تولید و یا … باشد. نکته دیگر اینکه اهداف ممکن است به یک میزان مهم نبوده و ارجحیت متفاوتی داشته باشند که در حل مسائل باید مورد توجه قرار گیرند. به منظور ایجاد درکی بهتر از مفاهیم شاخص و هدف به جدول ۲-۱ توجه کنید.

یکی دیگر از شاخص‌های خانواده‌ی سالم منطق‌گرایی و حاکمیت منطق بر زندگی است زیرا زندگی خانوادگی زمانی تحقق می‌پذیرد که با مبادله اندیشه‌ها، احساسات، بحث و گفت‌وشنودهای منطقی همراه شود؛ و تعادل در زندگی مشترک هنگامی به وجود می‌آید که روابط متقابل بر پایه‌های عقلانی استوار باشد آدمی به دلیل حبّ نفس (خوددوستی) پیوسته به منافع شخصی گرایش دارد و سیاست کسب منفعت و دفع ضرر را برای روش‌های دیگر ترجیح می‌دهد چنین نگرشی در دوران تجرد تا حدودی عملی و امکان‌پذیر است ولی در زندگی مشترک، به دلیل پیدایش روابط و مناسبات جدید سلیقه‌های شخصی زن و شوهر در تقابل با یکدیگر قرار می‌گیرد چون هر یک از دریچه منفعت شخصی به زندگی می‌نگرد و ترجیحات او از نوع نفسانی است تا عقلانی در چنین شرایطی اگر زوجین دارای اخلاق صحیحی باشند می‌توانند به‌جای اعمال سلیقه‌ی شخصی و حاکمیت زور پایه‌های استواری برای حل اختلافات خود بیابند و منطق درصحنه‌ی زندگی‌شان حاکم شود (شرفی، ۱۳۸۳، ص ۹۶). در اسلام نیز بر این مسئله تأکید شده است، «اسلام اجازه نمی‌دهد که حتی در موارد اختلافات فردی که قدرتمندتر است مسائل را تنها به نفع خود حل کند و یا به اعمال قدرت بپردازد رفتارها باید بر اساس ضوابطی باشد که خداوند آن را معین کرده است طرز برخوردها نباید موجب آن شود که قداست خانواده زیر سؤال قرار گیرد» (قائمی، ۱۳۷۲، ص ۲۹). پس روابط در یک خانواده‌ی سالم بر پایه‌ی صحبت منطقی و معقول است و اعضای آن اهل منطق هستند. حرف‌های خود را مستدل و در فضایی دور از تعصب و لجاجت و پرخاش برای همدیگر بیان می‌کند و موضوعاتی را که سبب بروز ناسازگاری شده و بحران آفریده است ریز می‌کنند و برای حل آن همفکری جدی دارند با تصمیم‌گیری درست و منطقی بر پایه اصول عقلانی نه تابع احساسات زندگی می‌کنند تا در بعضی از چالش‌های زندگی دچار شکست نشوند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

زیرا ازجمله عواملی که روابط خانواده را خشک بی‌روح و ظالمانه می‌سازند حکمرانی و فرمان روایی مرد بر زن و تحقیر کردن او و واداشتن بدون چون‌وچرا به اطاعت و زور گفتن بدون منطق است. به همین دلیل در قرآن کریم نیز فرهنگ روابط زوجین به‌گونه‌ای است که قرآن کریم علاوه بر آنکه با هرگونه ظلم و ستم مخالف است هرگز به دنبال آن نیست که همسران همچون دو مدعی در مقابل یکدیگر قرار بگیرند بلکه خواهان معاشرت همراه با منطق و سازش است.
می‌فرماید: “الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساء (نساء/۲۴). مردان برزنان قیمومیت و سرپرستى دارند”. برخلاف تصوراتی که در مورد این آیه وجود دارد مقصود از قوامیت مرد بر زن سلطه‌جویی وامرو نهی مطلق نیست زیرا اسلام دینی است که همواره به اصول اخلاقی همانند منطق‌گرایی، فداکاری و روابط دوستانه دستور می‌دهد و با ظلم و زور بی‌عدالتی مبارزه می‌کند پس مقصود از این آیه نوعی ریاست و حمایت برای پیشبرد روابط صمیمی میان همسران است. علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می‌فرماید: در روابط همسران هیچ‌گاه مقصود از قوامون حق سلب آزادی اراده و حقوق فردی و اجتماعی زن نیست بلکه زن هم چنان استقلال و آزادى خود را دارد، هم مى‏تواند حقوق فردى و اجتماعى خود را حفظ کند و هم مى‏تواند از آن دفاع نماید و هم مى‏تواند براى رسیدن به این هدف‌هایش به مقدماتى که او را به هدف‌هایش مى‏رساند متوسل شود (طباطبایی، ۱۳۷۴، ج ۴، ص ۵۴۴). درواقع در این آیه قرآن به مرد می‌گوید تو سرپرست زن هستی درواقع نقش سرپرستی و مدیریتی مرد و پدر متناسب با ویژگی‌های عاطفی و جسمانی است و این ریاست و سرپرستی در جهت پیشرفت و استحکام خانواده است نه به‌منظور برتری بودن و ظلم کردن و زور گفتن. آیت‌الله جوادی آملی می‌گوید: «این‌چنین نیست که قرآن به زن بگوید تو تحت فرمان مرد هستی بلکه به مرد می‌گوید تو سرپرستی زن و منزل را بر عهده بگیر… بنابراین مرد نباید کاری کند که زن در داخل منزل برنجد» (جوادی آملی، ۱۳۶۹، ص ۳۶۶-۳۶۷). پیامبر اکرم (ص) دراین‌باره می‌فرماید: «بهترین مردان امت من افرادی هستند که نسبت به خانواده‌ی خود خشن و متکبر نمی‌باشند و به آن‌ها محبت داشته و به آن‌ها ظلم نمی‌کند» (طبرسی، ۱۳۹۲، ص ۲۱۶-۲۱۷).
بنابراین ازنظر قرآن کریم و روایات خانواده مکانی برای زور گفتن و ظلم کردن نیست و نقش­های که به هرکدام از زن و مرد داده‌شده است برای راحتی نقش دیگری و استحکام و تداوم خانواده است. «زوجین در یک خانواده‌ی سالم به‌جای اعمال سلیقه شخصی و حاکمیت زور و قدرت در عرصه زندگی، روش‌های استوار و مطلوبی برای حل اختلاف‌سلیقه‌های خوددارند و منطق را در زندگی‌شان حاکم می‌کنند و این واقعیت را می‌پذیرند که هرگز اعمال قدرت، قدرت نمی‌آفریند، بلکه از زور و قدرت زمانی استفاده می‌شود که فرد از راه‌های دیگر مأیوس شود» (حسینی،۱۳۹۰، ص ۴۴).
۱-۹- مشارکت عمیق و همه‌جانبه:
مشارکت سبب تخفیف بار سنگین مسئولیت‌ها از دوش یک نفر شده و فشارهای روانی ناشی از آن را کاهش می‌دهد؛ و قران کریم نیز به‌منظور بهتر شدن کارها دستور به مشورت و همکاری با یکدیگر می‌دهد و می­فرماید: “إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَه (حجرات/۱۰) هرآینه مؤمنان برادران‌اند”.یادرجای دیگری می‌فرماید: “وَتَعاوَنُواعَلَی البِّرِوَالتَقوی (مائده/۲) و در نیکوکارى و پرهیز همکارى کنید”. در تفسیر این آیه آمده است تَعاوَنُوا و یارى کنید همدیگر را عَلَى الْبِرِّ بر نیکویى که آن عفو و متابعت امر الهى است وَ التَّقْوى‏ و بر پرهیزکارى که آن مخالفت هواى نفس است (شریف لاهیجی، ۱۳۷۳، ج۱، ص۶۰۵).
آنچه در آیه فوق درزمینه تعاون آمده یک اصل کلی اسلامی است که سراسر مسائل اجتماعی و اخلاقی و حقوقی و سیاسی را در برمی‌گیرد طبق این اصل مسلمانان موظف‌اند در کارهای نیک تعاون و همکاری کنند (مکارم شیرازی، ج ۴،۱۳۶۲ ص ۲۵۲). پس در میان یک خانواده نیز به‌عنوان یک واحد اجتماعی باید مشارکت و همکاری وجود داشته باشد چراکه مشارکت به درک متقابل و همدلی بیشتر اعضای خانواده کمک می‌کند. درواقع زن و شوهر معاون و همراه یکدیگرند به کمک هم این کشتی حیات را باید به ساحل برسانند وضعشان نباید به‌گونه‌ای باشد که در خلاف مسیر و جهت خود حرکت نمایند زیرا در آن صورت مرکب زندگی‌شان لنگ خواهد ماند (قائمی، ۱۳۷۲، ص ۲۸). خانواده‌ای که اعضای آن با همدیگر مشارکت ندارند به همدیگر اعتماد نداشته و نمی‌توانند همدیگر را تکمیل کنند. مشارکت و همکاری به اعضای خانواده کمک می‌کند تا اعضای آن بتوانند به‌راحتی به اهداف خود دست یابند پس یکی از شاخص‌های خانواده‌ی سالم مشارکت و همکاری اعضای خانواده است که در تمام مسائل همدیگر احساس مشارکت و سهیم بودن می‌کنند. «در این خانواده همکاری شیوه‌ی اساسی زندگی است در چنین خانواده‌ای تقسیم‌کار به عمل می‌آید هر فرد به‌تناسب وضع خود بخشی از انجام کار را به عهده می‌گیرد پدر و مادر یا فرزندان ارشد در هماهنگ کردن فعالیت‌ها نقش اساسی دارند و همه از کارکرد اعضای خانواده بهره‌مند می‌شوند» (شریعتمداری، ۱۳۷۴، ص ۱۰۰). دلیل اصلی برای مشارکت در خانواده این است که هیچ عاملی نمی‌تواند مرز منافع مرد را از منافع زن یا بالعکس جدا کند همچنان که مرز آسیب‌های وارده به مرد با آسیب‌های زندگی زن جداشدنی نیست. بر این اساس است که از دیدگاه تفکر اسلامی خانواده با رشته‌های محکمی به هم پیوند خورده است پس باید بین اعضای آن مشارکت، همکاری و تعاون به نحو کامل وجود داشته باشد.
قرآن کریم مشارکت زن و مرد را به ستر و پوشش هم بودن تعبیر کرده است و می‌فرماید: “هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن (بقره/۱۸۷) آن‌ها پوشش شمایند و شما پوشش آن‌هایید”. لباس از یک‌سو انسان را از سرما و گرما و خطر برخورد اشیاء به بدن حفظ مى‏کند و از سوى دیگر عیوب او را مى‏پوشاند و از سوى سوم زینتى است براى تن آدمى، دو همسر یکدیگر را از انحرافات حفظ مى‏کنند، عیوب هم را مى‏پوشانند وسیله راحت و آرامش یکدیگرند (مکارم شیرازی، ۱۳۷۴، ج ۱، ص ۶۵۰). درواقع از این آیه به دست میاید که زن و مرد در خانواده همراه و همیار یکدیگرند به‌گونه‌ای که در تمام مسائل یکدیگر خود را سهیم می‌دانند و مشارکت می‌کنند و به این وسیله به آرامش و آسایش می­رسند. مشارکت و همکاری در خانواده آن‌قدر اهمیت داردکه در زندگی بزرگان دین به‌صورت یک سنت جاری وجود داشته است برای نمونه روزی ابن زبیر از عایشه پرسید که رسول خدا (ص) در خانه چه می کندو ایشان پاسخ دادند در خانه چون خادم کار می‌کند که این کار کردن رسول خدا (ص) به‌عنوان اول فرد جامعه عظیم مسلمین در محیط خانه یک حرکت انسانی الگویی است (سویزی، ۱۳۸۷، ص ۹). همچنین ایشان خود در مورد مشارکت در امور منزل می‌فرمایند: «هر زنی در خانه‌ی شوهر برای اصلاح چیزی را جابه‌جا کند خدای عزوجل به او نظر کند و هر که خدا به او نظر کند عذابش نکند» (مجلسی، ۱۴۰۳، ج ۱۰۱، ص ۱۰۶)؛ بنابراین در یک خانواده‌ی سالم اعضای آن با همکاری و مشارکت با همدیگر همواره یار و همراه یکدیگر هستند و خود را در بد و خوب هم سهیم می‌دانند و با همکاری و مشارکت با همدیگر با مشکلات می‌جنگند و روح فردی هریک از زوجین به روح جمعی گسترش می‌یابد و از حالت من به ما تبدیل می‌شوند.
۱-۱۰- داشتن روحیه­ی شاد:
رفتار را اگر عبارت بدانیم از حالات، حرکات انسان، باید بگوییم که در زندگی مشترک و تداوم حیات خانوادگی رفتارها نقشی مهم و اساسی دارند. حالات غم یا شادی، نشاط یا خمودگی فرد، تندی و کندی در حالات قهر و یا مهر زن و شوهر و همچنین در جذب یا دفع همسران مؤثر است. خوش‌روی و شادمانی ازجمله‌ی این رفتارهاست که بیشترین تأثیر را در جذب همسران به یکدیگر و استحکام کانون خانواده دارد. یک خانواده باروحیه‌ی شاد به‌راحتی می‌تواند با مشکلات مبارزه کند چراکه زوجین دارای روحیه شاد همیشه به جنبه‌های مثبت همدیگر توجه می‌کنند و نسبت به همدیگر خوش‌بین هستند که این خود باعث رضایت از زندگی خانوادگی و دوری از هرگونه افسردگی می‌شود. پس داشتن روحیه‌ی شاد یکی دیگر از شاخص‌های خانواده‌ی سالم است. دین اسلام نیز حزن و اندوه را ناپسند می‌داند مگر در مورد ارتکاب گناه، اما به نقش حساس شادمانی و داشتن روحیه شاد در زندگی توجه ویژه‌ای داشته و آن را ستوده است به‌گونه‌ای که قرآن کریم داشتن روحیه شاد را از صفات انسان‌های دین‌دار دانسته است.
و می‌فرماید: “قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُون (یونس/۵۸) بگو: به فضل خدا و رحمت او شادمان شوند، زیرا این دو از هر چه مى‏اندوزند بهتر است”. در تفسیر این آیه آمده است اگر خواستید به چیزی دل‌خوش شوید و شادمان گردید به فضل و رحمت خدا دل‌خوش شوید که قرآن را بر شما نازل فرموده و محمد را به‌سوی شما فرستاده است (طبرسی، ۱۳۶۰، ج ۱۱، ۳۱۶). پس شادمانی و داشتن روحیه شاد از ویژگی‌های بسیار خوب انسان است که به دنبال یک عمل بسیار والا برای او ایجاد می‌شود و تأثیر بسیار زیادی در روحیه‌ی انسان دارد. همچنین قرآن کریم خوشحالی و شادمانی را از ویژگی‌های سعادتمندان می‌داند و می‌فرماید: “وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ مُسْفِرَهٌ ضاحِکَهٌ مُسْتَبْشِرَه (۳۸-۳۹/عبس) چهره‏هایى در آن روز درخشانند خندانند و شادان‌اند”. این آیه بیان مى‏کند که در آن روز مردم به دو قسم منقسم مى‏شوند، قسمى اهل سعادت و قسمى دیگر اهل شقاوت و اشاره مى‏کند به اینکه هر یک از این دو طایفه با سیما و قیافه‏اش شناخته مى‏شود، اهل سعادت چهره‏هایى نورانى و درخشنده دارند، که فرح و سرور و انتظار آینده‏اى خوش از آن چهره‏ها هویداست (طباطبایی، ۱۳۷۴، ج ۲۰، ص ۳۴۴). همچنین آمده است که خندان و فرحناک و شادمان به سبب نجات از نیران و وصول به روضه رضوان و نعم بى‏پایان و این‌ها اهل ایمان و طاعت باشند (حسینی شاه‌عبدالعظیمی، ۱۳۶۳، ج۱۴، ص۶۱).
پس گشاده‌رویی و خوش‌رویی از نشانه‌های افراد مؤمن و باتقواست که نشانه‌ی سلامت روانی و اجتماعی نیز است. امام علی (ع) فرمودند: «انسان باایمان اندوهش را در دل و خوش‌رویی را بر چهره دارد» (کلینی، ۱۳۶۹، ج ۳، ص ۳۲۱). گشاده‌رویی و خوش‌رویی آسان‌ترین هدیه‌ای است که زوجین در یک خانواده می‌توانند به همدیگر هدیه کنند که خود مهم‌ترین عامل برای جذب محبت است. امام علی (ع) دراین‌باره فرمودند: «اولین عطیه و راحت‌ترین سخاوت خوش‌روی است» (آمدی، ۱۳۶۶، ص ۲۴۵). همچنین پیامبر اکرم (ص) در اهمیت خوش‌رویی و نشاط در بین زوجین فرمودند: «حق زن بر شوهرش این است که او را گرسنه نگذارد بدنش را بپوشاند و با او ترش‌رویی نکند» (مجلسی، ۱۴۰۳، ج ۱۰۰، ص ۲۵۴). «لبخند زدن باعث خوش‌رویی در برابر همسر و خانواده می‌شود، زیرا در برخورد آنچه ابتدا تأثیر می‌گذارد ظاهر شاد و بانشاط است که از چشمان ساطع می‌شود به‌ویژه زمانی که زوج آرزومند از دریچه‌ی روابط امروز، فردایی روشن و پرامید را در ذهن خود به تصویر می­کشند» (شرفی، ۱۳۸۳، ص ۱۰۸)؛ بنابراین در یک خانواده‌ی سالم زوجین در زندگی مشترک با گشاده‌رویی و خوش‌رویی می‌توانند باعث ایجاد روحیه‌ی مثبت در همدیگر شوند و باعث ایجاد شادی و نشاط در محیط خانواده شوند چراکه خوش‌رویی بدگمانی‌ها را دور می‌کند و ایجاد نشاط و انرژی می‌کند.
۱-۱۱- معاشرت نیکو:
ازدواج عاملی برای ورود در مرحله‌ی جدید است و آن معاشرت است در سایه آن زن و شوهر از حالت عزلت و تنهایی به درآمده و از طریق معاشرت باهم انس و الفت پیدا می‌کنند براثر معاشرت افکار و ایده‌ها به هم نزدیک می‌شود و ذوق‌ها و سلیقه‌ها و نیز نقشه‌های زندگی آن‌ها مشخص‌شده و در آن باهم تفاهم پیدا می‌کنند. در یک خانواده‌ی سالم زوجین با یکدیگر بدرفتاری و خشونت نمی‌کند و موجب آزار و اذیت یکدیگر نمی‌شوند و با یکدیگر حسن معاشرت دارند بنابراین معاشرت نیکو یکی دیگر از شاخص‌های خانواده‌ی سالم است. حسن معاشرت، مصاحبت نیکو و رفتار پسندیده در میان خانواده از دستوارت مورد تأکید دین اسلام است. زوجین باید با یکدیگر معاشرتی نیکو و پسندیده داشته باشند که قرآن کریم از آن ‌به معروف یاد می‌کند و صریحاً به آن اشاره‌کرده است.
می‌فرماید: وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوف (نساء/۱۹) و با آنان به نیکویى رفتار کنید. در مورد این آیه تفاسیر متعددی آمده است که به آن‌ها اشاره می‌کنیم. در تفسیر المیزان ذیل این آیه آمده است: معروف به کاری می­گویند که در جامعه مجهول نباشد و وقتی با امر معاشرت ضمیمه شود به این معناست که با زنان به‌طوری معاشرت کنید که مرسوم و عرف است (طباطبایی،۱۳۷۴، ج ۴، ص ۴۰۴). در تفسیر مجمع‌البیان آمده است: ازجمله حقوق زن این است که مرد با آن درآمیزد و حقوق ایشان اعم از انصاف در قسمت، نفقه و خوبى سخن و رفتار داشته باشد (طبرسی،۱۳۶۰، ج ۵، ص ۷۹). در تفسیر المنار آمده است: در مفهوم معاشرت مشارکت و برابری نهفته است یعنی ای مردان با زنان بر اساس متعارف رفتار کنید وزنان نیز می‌باید با مردان بر پایه معروف معاشرت داشته باشند (رشید رضا،۱۹۹۵، ج ۴، ص ۴۵۶). ابن کثیر در تفسیر خود آورده است که معاشرت به معروف یعنی با همسرانتان خوش‌زبان و خوش‌رفتار باشید خود را بیاراید به‌اندازه توانایی همان‌سان که دوست دارید همسرانتان خود را برای شما بیارایند شما نیز همان کنید که همسرانتان می‌پسندند (ابن کثیر،۱۴۱۷، ج ۱، ص ۴۶۶). قرطبی در تفسیر این آیه آورده است حسن معاشرت با زنان به این است که مرد حقوق زن از مهر و نفقه را به‌طور کامل بپردازد و در برابر زن بدون سبب و تقصیر و گناه رو ترش نکند و در سخن گفتن گشاده‌رو باشد نه سخت‌دل و بدزبان و به کس دیگری اظهار تمایل نکند خداوند حسن معاشرت با زن عقد کرده را سفارش کرده است تا ادامه‌ی زندگی و مصاحبت و هم‌زیستی ایشان کامل باشد چه آنکه حسن معاشرت روان را آرام‌تر وزندگی را گواراتر می‌سازند (قرطبی، ۱۴۰۵، ج ۵، ص ۹۷).
همنطوری که تفاسیر بالا از این آیه نشان می‌دهد حسن معاشرت به‌عنوان یک وظیفه برای شوهر و به‌عنوان یک حق برای زن مطرح می‌شود و عامل تحکیم زندگی خانوادگی است که اگر به‌خوبی باز شود نشان‌دهنده‌ی تمام آن اموری است که مرد در برابر زن باید انجام دهد (بهشتی،۱۳۸۵، ص ۱۷۴). در صحیفه‌ی هشام بن عبدربه از امام آمده است به ابوعبدالله امام صادق گفتم: حق زن بر شوهرش چیست؟ فرمود: «سد جوع، پوشاندن عورت زن و اینکه در برابر زن چهره در هم نکند پس هرگاه این کارها انجام دهد سوگند به خدا حق زن را ادا کرده است» (نجفی اصفهانی، ۱۹۸۱، ج ۳۱، ص ۳۳۱). همچنین امام علی (ع) فرمودند: «در تمام حالات با همسرت سازگاری کن و با او به نیکی معاشرت نما تا زندگی‌ات باصفا شود» (حر عاملی، ۱۴۰۹، ج ۲۰، ص ۱۷۱). پس درست است که مرد با حسن معاشرت نیازهای روحی همسر خود را تأمین می‌کند لیکن در حقیقت نیازهای روحی خودش نیز به‌طور غیرمستقیم تأمین می‌شود و برای تأمین صفا و آرامش و آسایش در محیط خانواده باید همسر خود را از این نظر اشباع کند (بهشتی،۱۳۸۵، ص ۱۷۵). در ماده‌ی ۱۱۰۳ قانون مدنی در بخش مربوط به حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر آمده است که مطابق این ماده زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگر هستند. «به عقیده‌ی حقوقدانان منظور از ماده‌ی فوق از حسن معاشرت زوجین با یکدیگر در حدود عرف و عادت زمان و مکان است بنابراین زن و شوهر خوش‌رویی و مسالمت با یکدیگر زیسته و بدون دادوفریاد و ناسزا و مجادله روزگار بگذرانند» (امامی، ۱۳۷۲، ج ۴، ص ۴۳۰)؛ بنابراین اگر زوجین با یکدیگر بدرفتاری و خشونت نکنند و موجب آزار و اذیت یکدیگر نشوند درواقع با یکدیگر حسن معاشرت دارند که این خود یکی از شاخص­ های خانواده‌ی سالم است.
جمع­بندی:
از مجموعه این فصل این‌گونه برداشت می‌شود که نظام خانواده به‌عنوان اولین کانونی است که فرد در آن قرار می‌گیرد چراکه اولین تأثیرات را فرد از محیط خانواده می‌گیرد، پس اگر خانواده دارای ویژگی‌های مثبت و سازنده‌ای که در بالا اشاره شد باشد می‌تواند تربیت‌کننده و سازنده‌ی افرادی باشخصیت‌های مثبت و سازنده باشد. بنابراین حضور افرادی باشخصیت‌های سالم و رشد یافته که تربیت‌شده‌ی خانواده‌ای با شاخصه‌ای مثبت بوده‌اند در جامعه می‌تواند باعث ساختن جامعه‌ی سالم باشد چراکه این افراد ابتدا شخصیتشان با ویژگی‌های مثبت پایه‌گذاری شده است.
فصل سوم
کارکردهای خانواده در ساختن جامعه­ سالم
پیشگفتار:
کارکرد یعنی مجموعه آثار، نتایج و پیامدهای یک‌چیز، یعنی وقتی راجع به کارکرد چیزی صحبت می‌کنیم مقصود ما آثار و نتایجی است که از آن چیز باقی می­ماند. به‌عبارت‌دیگر وجود هر چیز پیامدهای دارد که گاه به این پیامدها کارکرد گفته می‌شود.
مراد از کارکردهای خانواده نتایج و آثاری است که از خانواده بر جای می­ماند. نتایجی که در صورت حذف خانواده جبران آن به‌راحتی امکان­ پذیر نیست و یا نتایجی که از طریق نهاد خانواده بتوان ساده­تر، مؤثرتر و ماندگارتر به آن دست‌یافت و این نقش­ها و کارکردهای خانواده موجب ارتقای سطح افراد و جامعه درزمینه­های گوناگون می­ شود و اعضایش را از آسیب‌دیدگی محافظت می‌کند.
خانواده به‌عنوان یک‌خرده سیستم در کل سیستم اجتماعی نقش و کارکردهای دارد. این کارکردها در حفظ و ثبات خانواده و درنهایت سلامت جامعه نقش اساسی دارند، کارکرد نهاد خانواده در درون خانواده با اثرگذاری بر اعضایش نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. جامعه شناسان در مورد کارکردهای اجتماعی نهاد خانواده به نکاتی اشاره داشته‌اند، آن‌ها نقش و کارکرد نهاد خانواده را در ساخت اجتماعی مکمل سایر نهادهای اجتماعی دانسته‌اند.«کوئن خانواده را به‌عنوان یک‌نهاد اجتماعی دارای کارکردهای می‌داند که ماهیت آن‌ها از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است»(کوئن،۱۳۷۶، ص ۱۳۱). «قائمی نهاد خانواده را ضامن تکامل اجتماعی دانسته و بر این نکته تأکید می‌کند که حرکت سالم اجتماعی بر محور خانواده دوام و بقای بشریت را به دنبال دارد»(قائمی،۱۳۸۶، ص ۵۵). همچنین وی اعتقاد دارد که حیات اجتماعی برنهاد خانواده استوار بوده و بنیان سعادت و بهروزی مردم ناشی از انسجام آن است.
بنابراین کارکردهای خانواده برخلاف نهادهای دیگر به یک یا دو کارکرد خاص محدود نمی­ شود و باوجوداینکه در شرایط کنونی بخش قابل‌توجهی از این کارکردها به نهادهای دیگر واگذارشده اما هنوز هم‌خانواده کارکردهای متنوعی دارد (اعزازی،۱۳۸۶، ص ۱۶۹-۱۷۰)؛ که در زیر به مهم­ترین آن­ها می­پردازیم.
۳-۱-کارکردهای زیستی
۳-۱-۱- تنظیم روابط جنسی:
غریزه جنسی نیروی است که به‌صورت فطری در نهاد همه‌ی انسان‌ها قرارگرفته است، در اسلام ارضایی این نیاز تنها در سایه‌ی عقد و پیمان ازدواج مشروع امکان‌پذیر است. پس یکی از کارکردهای مهم زیستی خانواده کارکرد تنظیم روابط جنسی است و از سوی روانشناسان و جامعه­شناسان نیز به‌عنوان یکی از کارکردهای اصلی خانواده مورد تأکید قرارگرفته است.
اساساً یکی از مهم‌ترین عواملی که زن و مرد را کنار هم قرار می‌دهد و باعث پیوند مشترک آن دو می‌شود تأمین نیازهای جنسی زن و مرد است، به‌گونه‌ای که داشتن روابط جنسی مطلوب از بایسته‌های زندگی زناشویی است. ازآنجایی‌که اسلام دینی واقع‌نگر است و تعالیم آن بر اساس مصلحت و مفسده است بنابراین به واقعیت‌های زندگی انسان توجه داشته است یکی از این واقعیت‌ها مسائل جنسی است که اسلام نگاه مثبتی به آن داشته است.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:” یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَه وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالًا کَثِیراً وَ نِساءً (نساء/۱) اى مردم، بترسید از پروردگارتان، آن‌که شمارا از یک‌تن بیافرید و از آن‌یک تن همسر او را و از آن دو، مردان وزنان بسیار پدید آورد.” در تفسیر این آیه آمده است که خداوند از آدم و همسرش دو نوع انسان، که همان مردان و زنان باشند، آفرید. خداوند انسان‌های آفریده‌شده از نسل آدم (ع) را با صفتى [کثیرا] توصیف کرده است که بیانگر چگونگى به وجود آوردن آن‌ها از آدم (ع) است (طبرسی، ۱۳۷۷، ج۱، ص۵۴۸). از این آیه به‌خوبی استفاده می‌رود که انتشار افراد و تداوم نسل انسان براثر رفتارهای جنسی و ارتباط دو همسر است و رابطه­ زناشویی به‌منظور تکثیر نسل در متن خلقت قرار داده‌شده است (مصباح یزدی، ۱۳۷۷، ص ۲۴۱).
اسلام برخلاف برخی ادیان و مکاتب رفتارهای جنسی را امری طبیعی و فطری می‌داند که مانند هر نیاز فطری دیگری باید برآورده شود. شهید مطهری دراین‌باره می‌نویسد: ظاهراً علت اینکه فکر پلیدی علاقه و آمیزش جنسی در میان مسیحیان تا این حد اوج گرفت تفسیری بود که از بدو تشکیل کلیسا از طرف کلیسا برای مجرد زیستن حضرت مسیح صورت گرفت…به عقیده‌ی ارباب کلیسا تقوا ایجاب می‌کند که انسان از ازدواج خودداری کند، کلیسا ازدواج را به نیت تولید نسل جایز می‌شمارد اما این ضرورت پلیدی ذاتی این کار را ازنظر کلیسا از میان نمی‌برد، دلیل دیگر جواز ازدواج دفع افسد به فساد است یعنی به این وسیله از آمیزش‌های بی‌قیدوبند زنان و مردان جلوگیری می­ شود. وی سپس در مقایسه­ این دیدگاه با اسلام می­نویسد: در اسلام کوچک­ترین اشاره­ای به پلیدی علاقه­ جنسی و آثار ناشی از آن نشده است…ازنظر اسلام علاقه­ جنسی نه‌تنها با معنویت و روحانیت منافات ندارد بلکه جزء خلق‌وخوی انبیاست (مطهری، ۱۳۸۵، ج ۱۹، ص ۶۲۸). ازنظر اسلام انسان آزاد
آفریده‌شده است اما آزادی بی‌قیدوشرط نه‌تنها به سود انسان نیست بلکه به زیان اوست و آسیب­های فردی و اجتماعی فراوانی به دنبال دارد، از دیدگاه اسلام رفتارهای جنسی انسان باید قانون­مند باشد به همین دلیل است که برای رفتارهای جنسی حوزه­ خاصی قائل شده حوزه­ ازدواج تشکیل خانواده بر این اساس است که خانواده از چنان قداستی برخوردار است که هیچ‌کس حق ندارد با دست کشیدن از لذت­های مشروع زناشویی و در پیش گرفتن رهبانیت جنسی این کانون گرم را متزلزل سازد.
امام صادق (ع) دراین‌باره می‌فرماید: «زن عثمان بن مظعون نزد پیامبر آمد و گفت: ای رسول خدا عثمان روزها را روزه می­گیرد و شب را به شب‌زنده‌داری می­گذراند، پیامبر با عصبانیت و درحالی‌که کفش­هایش را به دست گرفته بود بیرون آمد و پیش عثمان رفت و او را در حال نماز یافت، عثمان هنگامی‌که پیامبر را دید نماز را ترک کرد، پیامبر به او فرمود: خداوند من را به رهبانیت نفرستاده است بلکه مرا به دین حنیف و با بخشش مبعوث کرده است من روزه می­گیرم و نماز می­خوانم و با همسرم نیز هم‌بستر می­شوم، هر کس فطرت مرا دوست دارد به سنتم عمل کند و ازدواج از سنت من است»(حر عاملی، ۱۴۰۹، ج ۲۰، ص ۱۰۷).
ازآنجای که خانواده سنگ اول بنای جامعه است اسلام برای اینکه رفتارهای جنسی محدود در غالب خانواده بماند و جامعه را از آلودگی حفظ نماید توصیه می‌کند که افراد محیط خانوادگی خود را به‌گونه‌ای سازند که نهایت کامیابی را از یکدیگر ببرند و هر چه را که باعث دل‌زدگی جنسی می‌شود را کنار بگذارند. شهید مطهری می‌گوید: «شاید برای یک نفر فرنگی شگفت‌انگیز باشد اگر بشنود اسلام مزاج و ملاعبه زن و شوهر، آرایش کردن زن برای شوهر، پاکیزه کردن زن برای شوهر، پاکیزه کردن شوهر برای زن مستحب دانسته است…در اسلام زنی که در آرایش و زینت خود برای شوهر کوتاهی کند نکوهش شده است کما اینکه مردانی که در ارضای زن خود کوتاهی کنند نیز نکوهش شده‌اند»(مطهری، ۱۳۸۵، ج ۱۹، ص ۴۰۲-۴۰۳).
پیامبر (ص) فرمود: «سه چیز است که جفا و ظلم‌اند…سوم آن آمیزش قبل از شوخی و ملاعبه است»(حر عاملی، بی‌تا ص ۸۳).
پس اگر مسائل جنسی در غالب خانواده نباشد هرچند مشکلات فردی را به وجود میاورد ولی اکثر آن‌ها به آن جهت که در ارتباط فرد با دیگری معنی پیدا می‌کند عوارض دردناک اجتماعی را در پی خواهد داشت. انحرافات جنسی کیفرهای دردناکی را متوجه فرد و جامعه می‌کند و فرد و جامعه را از مسیر حقیقی و واقعی بازمی‌دارد. بر این اساس دین اسلام با تکیه‌بر وحی الهی غریزه جنسی را برای حفظ و بقای نسل بشر مورد تأکید قرار داده است و ارضای جنسی را فقط در چارچوب نهاد مقدس خانواده مشروع می‌داند و هرگونه ارضای میل جنسی را خارج از چارچوب خانواده تحریم کرده است و غیرازآن را مایع گناه و آلودگی جامعه می­داند.
چنانچه خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ (مؤمنون/۵) “إِلَّا عَلى‏ أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِین (مؤمنون/۶) فَمَنِ ابْتَغى‏ وَراءَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ العادُون (مؤمنون/۷) و آنان که شرمگاه خود را نگه مى‏دارند، (۵) جز بر همسران یا کنیزان خویش، که در نزدیکى با آنان مورد ملامت قرار نمى‏گیرند (۶) و کسانى که غیرازاین دو بجویند از حد خویش تجاوز کرده‏اند. (۷).” حفظ فروج کنایه از اجتناب از مواقعه نامشروع است، از قبیل زنا و لواط و یا جمع شدن با حیوانات و امثال آن، ازواج” به معناى زنان حلال و” ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ” به معناى کنیزان مملوک است و معنایش این است که مواقعه با زنان خود و یا با کنیزان مملوک، ملامت ندارد. وقتى مقتضاى ایمان این شد که به‌کلی فروج خود را حفظ کنند مگر تنها از دو طایفه از زنان، پس هر کس با غیر این دو طایفه مساس و ارتباط پیدا کند، متجاوز از حدود خدا شناخته مى‏شود، حدودى که خداى تعالى براى مؤمنین قرار داده است (طباطبایی، ۱۳۷۴، ج ۱۵، ص ۱۱).
بنابراین از دیدگاه قرآن انحرافات جنسی انسان را به انواع گناهان و نابهنجاری‌های اجتماعی می‌کشاند و یکی از عوامل فساد در جامعه هست، خانواده به‌عنوان محوری‌ترین و پایدارترین نهاد در هر نظام اجتماعی است که باید مسائل جنسی در غالب آن صورت گیرد و مختص زن و شوهر باشد که در این صورت نقش بسیار مهمی در جلوگیری از انحرافات دارد و اگر غیرازاین شود حیات خانواده متزلزل شود و نقش مطلوب خود را در ارضای نیازهای جنسی از دست بدهد جامعه ویران و دچار فساد می‌شود. شهید دستغیب می‌نویسد: «جامعه‌ای که شهوت خود را از طریق زنا اشباع می‌کند در یک جاده‌ی ناهموار و خطرناکی افتاده که عاقبت آن دوری از مقصد و افتادن در پرتگاه­های هولناک است، نیروی خدادادی شهوت برای ابقای نسل انسانی و ایجاد یک سلسله هیجانات روحی و عاطفی در مرد و زن است که این هیجانات ضمن تشکیل خانواده، اطفای شهوت از یک طریق محدود و قانونی است، اما ارتکاب زنا نه‌تنها اجتماع را به مقصد ابقای نسل نزدیک نمی­کند، بلکه اجتماع را در هزاران دره مخوف پرت می‌کند که ده­ها میلیون بیماران مقاربتی، میلیاردها دلار بودجه معالجه آن­ها و میلیون­ها کودک بی­سرپرست تنها گوشه ­ای از این پرتگاه را نشان می­دهد»(دستغیب، ۱۳۸۹، ص ۱۸۳).
پس از پیامدهای انحرافات جنسی در جامعه ۱- فساد اخلاقی: مراد از فساد اخلاقی تمامی گناهان و ناهنجاری‌های اجتماعی است ۲-افزایش کودکان بی‌سرپرست خیابانی که خود انواع انحرافات و بزهکاری را به دنبال دارد ۳-کثرت بیماری‌های مقاربتی ازجمله ایدز ۴-اختلالات جسمی و روانی که سلامت روانی جامعه را مخدوش می‌کند و کارکرد مطلوب آن را متوقف می‌سازد و جوانان را به‌عنوان اختلالات مانند افسردگی، یاس و ناامیدی و بی‌هویتی دچار می‌کند ۵-فقر: انحرافات جنسی روحیه کار و تلاش افراد جامعه را می‌گیرد ۶-سلب امنیت: افراد جامعه برای انجام کارهای خود امنیت ندارند.
پس بر طبق آنچه در قرآن کریم و روایات آمده است غریزه برای مرد قانون دارد و برای زنان نیز همین‌طور که باید در قالب ازدواج و تشکیل خانواده انجام شود که این باعث استحکام حریم مقدس خانواده می‌شود و تولید عشق و محبت می‌کند و از افراط‌وتفریط در روابط جنسی جلوگیری می‌کند بنابراین اگر این کارکرد خانواده در درون خانواده و به‌صورت درست انجام گیرد رستگاری و سلامت جامعه را به دنبال دارد.
۳-۱-۲- تولیدمثل:
«کارکرد تولیدمثل که گاهی از آن به‌عنوان جایگزینی یاد می‌شود یکی دیگر از کارکردهای اساساً زیست‌شناختی خانواده است که همواره بقای جوامع و به‌طورکلی بقای نسل بشر را تضمین کرده است»(بستانی، ۱۳۸۸، ص ۶۷).
پس علت اینکه انسان از دو جنس آفریده‌شده است و همچنین وجود غریزه جنسی در زن و مرد را باید در تولید نسل یافت، بنابراین فرزند زایی و تداوم نسل انسانی از مجرای ازدواج و تشکیل خانواده و به هم پیوستن زن و مرد ازجمله مهم‌ترین اهداف و حکمت‌های خداوند است.
همچنان که می‌فرماید: “فاطِرُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجا وَ مِنَ الْأَنْعامِ أَزْواجایَذْرَؤُکُمْ فِیه (الشوری/۱۱) آفریدگار آسمان‌ها و زمین است. براى شما، هم از شما، همسرانى بیافرید؛ و نیز براى چارپایان جفت­هایى پدید آورد. با آفرینش همسران برشمارتان مى‏افزاید. «مطابق این آیه نیز ازدواج یکی از نشانه‌های بزرگ تدبیر پروردگار و ربوبیت و ولایت اوست که برای انسان‌ها همسرانی از جنس خودشان آفریده که از یک‌سو مایه آرامش روح و جان هستند و از سوی دیگر مایه بقاء نسل و تکثیر و تولید می‌شوند»(مکارم شیرازی،۱۳۷۴، ج ۲۰، ص ۳۶۶). همچنین در تفسیر این آیه آمده است ازجمله صفات و قدرت پروردگار این است که همسران شمارا از جنس و سنخ خود شما قرار داده، تا بتوانید با یکدیگر مأنوس باشید. اگر این جنسیت و سنخیت در بین شما نمى‏بود این انس و علاقه هم در کار نبود. و ازجمله صفات خداى من این است که چهارپایان را هم، نر و هم ماده آفریده است؛ و نیز نسل شمارا به‌وسیله یک چنین ازدواج و آفرینشى ایجاد و در جهان پراکنده نمود (نجفی خمینی، ۱۳۹۸، ج۱۷، ص۳۹۴).
پس بی‌شک جریان تجدید نسل و تداوم آن به دنبال ازدواج و تشکیل خانواده صورت می‌گیرد. پیامبر (ص) فرمودند: «با زن زشت‌صورتی که بچه‌زا باشد ازدواج کن و با زن زیبا و خوش‌رو درصورتی‌که نازا باشد ازدواج مکن، زیرا که من در روز قیامت به شما امت بر دیگر امت‌ها افتخار می‌کند، مگر نمی‌دانید که فرزندان در زیر عرش خدا برای پدرانشان از خداوند طلب غفران می‌نمایند»(کلینی، ۱۴۰۷، ج ۵، ص ۳۳۳).
پس آن‌گونه که پیداست مورد تأکید دین است که تولید نسل و تداوم آن در قالب ازدواج و تشکیل خانواده صورت گیرد چراکه اگر این امر خارج از چارچوب خانواده صورت گیرد مشکلات و معضلات فراوانی را دامن‌گیر جامعه می‌کند. همچنان که امام رضا (ع) می‌فرماید: «علت تحریم ازدواج مرد با مرد و زن با زن یکی ویژگی‌های است که طبیعت زنان و مردان دارند و دیگر اینکه این کار منقطع شدن نسل و نابودی و خرابی دنیا را در پی دارد»(ابن‌بابویه، ۱۳۸۰، ج ۱، ص ۵۴۷). پس یکی از دست آورده‌ای مهم این کارکرد حفظ و نگهبانی دقیق از نسل و اصل و نسب خانواده‌ها و جلوگیری از درآمیختن نسب‌ها است، برای حمایت از این کارکرد مهم خانواده است که اسلام از روابط آزادمرد و زن در جامعه بیزار است.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: “وَ کَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضى‏ بَعْضُکُمْ إِلى‏ بَعْض وَ أَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثاقاً غَلِیظا (نساء/۲۱) و چگونه آن مال را باز پس مى‏گیرید و حال‌آنکه هر یک از شما از دیگرى بهره‏مند شده است وزنان از شما پیمانى استوار گرفته‏اند”. علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می‌نویسد: هریک از زن و مرد به دستگاه خاصی مجهز شده است به‌گونه‌ای که در عمل هریک کار دیگری را تکمیل می‌کند و تولید نسل برای آینده از مجموع آن دو است، پس هریک از زن و مرد فی‌نفسه ناقص و نیازمند دیگری است و از مجموع آن دو یک واحد تام به وجود می‌آید که می‌تواند نسل را موجب شود و به دلیل همین نقص و نیازمندی است که هریک از آن دو به‌سوی دیگری کشیده می‌شود تا با پیوند با او آرامش یابد، زیرا هر ناقصی مشتاق کمال خویش است و هر نیازمندی به کس یا چیزی مایل است که نیاز او را برطرف سازد (طباطبایی، ۱۳۷۴، ج ۴، ص ۴۰۸).
چنان چه این کارکرد مهم خانواده در خارج از خانواده در قالب وصلت‌های غیررسمی، بی­بندوباری به بهانه آزادی جنسی، خانواده‌های موقت بی ازدواج صورت گیرد معضلاتی مانند تولد کودکان نامشروع بی خانواده و بی‌هویت که هیچ‌کس مسئول تربیت آن‌ها نیست در جامعه شیوع پیدا می‌کند، به‌گونه‌ای که در جوامعی که خانواده این کارکرد خود را ازدست‌داده این امر به وجود آمده است.
«بیورنبوری به الگوی نوظهور در سراسر اروپا اشاره می‌کند که شامل کاهش نرخ موالید، تأخیر در ازدواج، بالاتر رفتن سن والدین به هنگام تولد اولین فرزند، وجود فرزند کمتر در هر واحد خانوادگی، رشد میزان طلاق، تک والدی و همباشی، به‌علاوه تعداد موالید خارج از چارچوب ازدواج در حال افزایش است» (برناردز،۱۳۹۲، ص ۴۰). به این خاطر یکی از ویژگی‌های دهه ۱۹۸۰ در ارتباط با همباشی جدا شدن مقوله ازدواج از بچه‌دار شدن است، میزان کودکانی که خارج از چارچوب ازدواج به دنیا می‌آیند در بریتانیا به‌شدت رو به افزایش‌یافته و از ۱۲ درصد در سال ۱۹۸۰ به بیش از ۳۰ درصد در سال ۱۹۹۲ رسیده است (همان، ص ۴۳). پس همان‌گونه که پیداست اگر تولیدمثل در قالب خانواده صورت گیرد سلامت جامعه حفظ می‌شود و جامعه بستری برای رشد و شکوفایی افراد می‌شود ولی اگر چنانچه خانواده این کارکرد خود را از دست بدهد جامعه را دچار معضلات بسیاری می‌کند که در بالا به آن اشاره شد.

معادلات پیوستگی:
=۰ (۱-۵)
معادلات بقای ممنتوم:
+ρ(=-+?+ (۲-۵)
در روابط فوق، r موقعیت شعاعی دامنه چرخش نسبت به مرکز، ω سرعت زاویه­ای دامنه در حال چرخش، بردار سرعت،p فشار، _r تنسور تنش و F نیروهای خارجی وارد بر جسم است. لازم به یادآوری است که‌ترم در رابطه ۲-۵ تلفیقی از شتاب گریز از مرکز و شتاب کرلیوس می­باشد[۳۲].

۵-۵ مدل­سازی جریان­های آشفته

با توجه به نیاز گسترده مهندسین برای داشتن پارامترهای مهم جریان سیال که به آن­ها نیاز می­باشد،باید بتوان راهی برای حل جریان­های آشفته که کاربرد عملی دارند یافت.در اعداد رینولدز بالا و هندسه­های پیچیده نمی­ توان معادلات ناویر-استوکس وابسته به زمان را به طور کامل حل کرد.ولی برای حل معادلات ناویر-استوکس به طوری که نوسانات جریان مغشوش به صورت مستقیم در معادلات وارد نشوند به طور کلی دو روش وجود دارد:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-روش میانگین گیری رینولدز(میانگین گیری زمانی) RANS
۲-روش شبیه­سازی ادی­های بزرگ با بهره گرفتن از فیلترینگ LES
در هر دو روش بالا متغیرها و کمیت­های اضافی و جدیدی در معادلات حاکم ایجاد می­شوند که لازم است آن­ها را با بهره گرفتن از روش­ها و مدل­های موجود به دست آوریم.
معادلات ناویر استوکس میانگین گیری شده رینولدز (RANS)، تمام اندازه­ های نوسانی اغتشاش را در کمیت­های انتقالی به صورت میانگین و متوسط به کار می­برد و لذا این شیوه به طور قابل ملاحظه­ای، محاسبات مورد نیاز را کاهش داده و در محدوده­ وسیعی از مسائل مهندسی مناسب می­باشد.

۵-۶ معادلات ناویراستوکس متوسط­گیری شدۀ رینولدز(RANS) ^[۲۴]

حرکت سیال توسط سه معادله بقای جرم، مومنتوم و انرژی بصورت ریاضی توصیف می­ شود. با فرض اینکه جریان تراکم­ناپذیر بوده و رابطه خطی میان گرادیان سرعت و تنش برقرار باشد (سیال نیوتنی)، حرکت سیال را می­توان با معادلات ناویراستوکس ^[۲۵] (NS)، (معادله ۵-۱) و پیوستگی (معادله ۲-۵) در مختصات کارتزین و به فرم تنسور بصورت زیر بیان نمود:

(۳-۵)

نیروهای جسمی تأثیرات ویسکوزیته گرادیان فشار جابجایی شتاب

(۴-۵)

در معادلات فوق ρ چگالی هوا، U سرعت سیال، P فشار استاتیک، μ ویسکوزیته (لزجت) و F نیروهای خارجی وارد بر جسم می­باشد. معادلات فوق تا زمانی معتبر هستند که جریان آرام و عاری از اغتشاش باشد. اما زمانی­که اغتشاش در ورودیِ جریان رخ دهد و گردابه­ها شروع به رشد نمایند، ناحیه گذرا و سپس آشفتگی در جریان شکل گرفته و عدد رینولدز از مقدار بحرانی پیشی می­گیرد. در این حالت استفاده از معادلات ناویراستوکس مجاز نبوده و به رابطه­ای نیاز داریم که قادر به مدل­سازی اغتشاش در جریان باشد. راه حلی که برای رهایی از این مشکل پیشنهاد می­گردد، تبدیل کلیه مؤلفه­ های متغیر با زمان به دو بخش متوسط^[۲۶] و نوسانی^[۲۷] است. برای مثال می­توان سرعت لحظه­ای را بصورت زیر تعریف کرد:

(۵-۵)

که در آن مقدار متوسطِ زمانیِ سرعت و مؤلفه نوسانیِ آن می­باشد. مقدار عبارت متوسط زمانی به سادگی با بهره گرفتن از اپراتور متوسط زمانیِ رینولدز به شکل زیر قابل محاسبه می­باشد:

(۶-۵)

با جایگذاری متغیرهای سرعت و فشار (به فرم معادله ۳-۵) در معادلات (۱-۵) و (۲-۵) و انتگرال­گیری از معادلات مذکور نسبت به زمان، معادله جریان متوسط بدست می ­آید. از آنجاییکه انتگرال جملات خطیِ عباراتِ مربوط به مؤلفه نوسانی در معادلات مومنتوم و پیوستگی صفر می­باشد، تنها تغییری که به واسطه اغتشاش در این معادلات به وجود می ­آید، مربوط به عبارت جابجایی (جملۀ دومِ معادلۀ (۱-۵)) در معادله مومنتوم است که در آن، ضرب سرعت در مشتقات خود تشکیل جمله غیر خطی داده است. با توجه به ترم جابجایی در معادله (۱-۵) و جایگذاری مؤلفه نوسانی و متوسطِ سرعت در آن خواهیم داشت:

(۷-۵)