در دیدگاه روانی موفقیت شغلی عبارت از احساس فرد از میزان کارآیی و توانائیش در انجام کار محوله می‌باشد. معمولاً افراد موفق کارشان را بهتر انجام می‌دهند و به راهنمایی کمتری نیازمندند و کمتر از محیط کار غیبت می‌کنند. این عده ضمن کار خطای کمتری را مرتکب می‌شوند و در نتیجه کمتر دچار حوادث می‌گردند.
در دیدگاه عمومی موفقیت شغلی زمانی حاصل می‌شود که فرد بتواند از تمام توانایی‌ها و امکانات خود در رسیدن به هدف‌های شغلی استفاده و بهره‌برداری نماید. موفقیت شغلی یک مفهوم نسبی دارد و هیچ فردی را نمیتوان موفق نامید مگر اینکه از هدف‌ها و ایده‌آل‌هایش آگاه باشیم. موفقیت شغلی عبارت از رابطه‌ای است که بین پیشرفت کنونی فرد و ایده‌آل‌های آینده اش تعیین می نماید. میزان موفقیت فرد در برآوردن نسبی این هدف‌ها را موفقیت شغلی می‌نامند (شفیع آبادی ۱۳۸۲، ۲۹).

۲-۲-۲-۱ مفاهیم مرتبط با موفقیت شغلی

یکی از موضوعات مهم و اساسی برای انسان، علاقه است؛ چیزی که به آن گرایش دارد و می‌تواند بخش قابل‌توجهی از نیازهایش را به وسیله آن مرتفع سازد. گاه آدمی از علائق خود آگاه است و به سوی آن میل پیدا می‌کند و گاه علائقی را در درون خود دارد که از آن بی‌اطلاع و یا کم‌اطلاع است. یکی از همین علائق مهم، علاقه شغلی است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تصمیم‌گیری درباره انتخاب شغل و حرفه، یکی از مهمترین و سرنوشت‌سازترین موضوعات در زندگی هر فرد به حساب می‌آید. امروزه پیچیدگی و دگرگونی دنیای کار، سرعت فزاینده رشد تکنولوژی، تقاضاهای روزافزون برای ورود به برخی مشاغل و نیاز به کسب دانش و مهارت‌ها با توجه به تفاوت‌های فردی، موجب شده تا این موضوع مورد توجه دانشمندان علم روان‌شناسی و مشاوره‌ی شغلی قرار بگیرد. نهضت روان‌شناسی مشاوره، از ابتدا دارای بار قوی شغلی بوده است (گیبسون و همکاران ۱۳۸۶، ۷۶).
راهنمایی و مشاوره با فعالیت‌های فرانک پارسونز^[۳۹](۱۹۰۹) در اوایل قرن بیستم برای کمک شغلی به جوانان و تربیت معلمان برای خدمت در سمت مشاوره شغلی به‌صورت کلاسیک تاسیس شد. اولین مرکز در زمینه‌ی ارائه‌ خدمات مشاوره‌ی حرفه‌ای شغلی در بوستون آمریکا به سرپرستی پارسونز احداث شد. پارسونز در سال ۱۹۰۹، اولین کتاب در زمینه‌ی مشاوره‌ی حرفه‌ای را با نام انتخاب شغل به چاپ رساند (اردبیلی ۱۳۸۵، ۳۲).
وی، سه عامل را برای انتخاب عاقلانه‌ی شغل عنوان کرد:

• • شناخت روشنی از خود، استعدادها، توانایی‌ها، علایق، آمال، امکانات محدویت‌ها و دیگر عوامل وابسته به خود

• • شناخت شرایط، امکانات، امکان موفقیت، مزایا، محدودیت‌ها، بیمه، امکانات و چشم‌انداز رشته‌های مختلف شغلی

• • استدلال صحیح در مورد رابطه‌ی این دو با یکدیگر (اردبیلی ۱۳۸۵، ۲۰۵).

از جمله نظریات مهم در زمینه‌ی مشاوره شغلی، نظریه‌ی شغلی – شخصیتی هالند است. نظریه شخصیت‌های شغلی و محیط‌های کاری هالند، همچون نظریه‌ی سازش شغلی داویس و لاف‌کویست از جمله نظریه‌های جور بودن شخص – محیط به حساب می‌آید. روان‌شناسی شخص – محیط براساس این سوال ویژه اساسی رشد یافته است که بین افراد و محیط‌های کاریشان ارتباط متقابل وجود دارد؛ یعنی افراد بر محیط تاثیر می‌گذارند و محیط نیز بر افراد (سوانسون و فواد ۱۳۸۱، ۶۰).
نظریه‌ی تصمیم‌گیری شغلی هالند، نظریه‌ی همخوانی شغل و شخصیت است که حدود ۵۰ سال توسط هالند و دیگران به‌کار رفته و هم‌اکنون نیز در مدارس، دانشگاه‌ها، بازار کار و دیگر محیط‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین سودمندی و اعتبار آن در کشورهای آمریکایی، اروپایی، آسیایی، استرالیایی و آفریقایی مورد تایید قرار گرفته است. هالند، نظریه‌ی خود را بر مبنای دو اصل استوار نموده است.

1. 1. انتخاب شغل و حرفه به نوع شخصیت فرد بستگی دارد و راهی برای ابراز وجود فرد به حساب می‌آید.

1. 1. انتخاب شغل و حرفه رابطه‌ی مستقیمی با طرز تلقی و گرایش فرد دارد.

وی معتقد است که با وجود پیشرفت‌های زیاد در علومی همچون آمار، هنوز هم بهترین راه برای پیش‌بینی شغل فرد، پرسش در مورد ترجیحات شغلی اوست و لذا از طریق مصاحبه می‌توان رغبت‌ها و گرایش‌های شغلی فرد را به‌دست آورد (شفیع آبادی ۱۳۸۷، ۱۵۷).
هالند، در بررسی‌های پنجاه ساله خود نشان داد که شخصیت فرد می‌تواند نقش مهمی در انتخاب شغل و به‌طورکلی در زندگی حرفه‌ای او داشته باشد. براساس این نظریه، افراد جامعه را می‌توان از نظر شخصیتی در یکی از شش تیپ واقع‌گرا، جستجوگر، هنری، اجتماعی، متهور و قراردادی طبقه‌بندی کرد. براساس نظریه هالند، از آنجا که افراد در محیطی رشد می‌کنند که بتوانند در آن مهارت‌ها و توانایی‌های خود را به‌کار گیرند و نگرش‌ها و ارزش‌های خود را نشان دهند، تیپ‌های هنری به دنبال محیط‌های هنری و تیپ‌های قراردادی به دنبال محیط‌های قراردادی هستند. حال اگر، الگوی شخصیتی یک فرد و الگوی محیطی او را بدانیم، می‌توانیم برخی از نتایج این‌گونه جور شدن‌ها را پیش‌بینی کنیم (حسینیان ۱۳۷۷، ۹۸).
هالند، در نظریه‌ی خود به دنبال این است که به سه سوال اساسی که در زیر آمده است، جواب داده و از این طریق نظریه‌اش را شرح ‌دهد.

• • کدام خصوصیات افراد و محیط‌ها به نتایج حرفه‌ای مثبت همچون تصمیمات حرفه‌ای رضایت‌بخش منجر می شود ؟

• • کدام خصوصیات افراد و محیط‌ها به تغییر یا ثبات حرفه‌ای در فضای زندگی منجر می شود ؟

• • مؤثرترین شیوه‌هایی که انسان‌ها را در ارتباط با علائق شغلی آنها یاری می‌رسانند، کدام‌ها هستند؟ (شفیع آبادی ۱۳۸۹، ۱۵۶).

این نظریه دارای مفروضاتی است که هالند آنها را بدین شیوه توضیح داده است:
بیشتر افراد را می‌توان به نسبت تشابهاتشان به یکی از شش تیپ شخصیتی تقسیم‌بندی کرد. این تیپ‌ها به عنوان مدلی مناسب برای توصیف فرد به حساب می‌آیند ولی باید دانست که افراد یک تیپ، خالص نیستند و می‌توانند تلفیقی از چند تیپ باشند، ولی یکی از تیپ‌ها غلبه بیشتری دارد.
محیط‌ها نیز طبق این نظریه به شش مدل طبقه‌بندی می‌شوند. نوع مدل محیط براساس مدل غالب افرادی که آن محیط را می‌سازند، تعیین می‌گردد. افرادی که در یک محیط دور هم جمع می‌شوند، محیطی را ایجاد می‌کنند که منعکس‌کننده تیپ شخصیتی آنان است.
سومین سوال ویژه ‌ی هالند، مرکز ثقل نظریه‌های جور بودن شخص و محیط است. افراد به دنبال پیدا کردن محیط‌هایی هستند که به آنها اجازه دهد مهارت‌ها و توانایی‌های خود را به اجرا بگذارند و قبول مسؤولیت کنند.
چهارمین سوال ویژه، به شکل‌گیری رفتار به وسیله‌ی تعامل بین شخصیت و محیط اشاره می‌کند. اگر ما تیپ شخصیتی فرد را بدانیم، می‌توانیم با به‌کارگیری دانسته‌هایمان، درباره نتایج احتمالی مانند انتخاب شغل، تصدی شغلی، موفقیت و رضایت شغلی پیش‌بینی‌هایی نماییم (هالند ۱۳۸۶، ۹۵).
هالند، چهار ساختار را برای توصیف ارتباط بین تیپ‌های افراد و محیط‌های شغلی‌شان فرض می‌کند:
همخوانی^[۴۰]: نقش محوری را در نظریه‌ی هالند ایفا می‌کند. همخوانی، به جور شدن یک فرد با محیط برمی‌گردد. برای مثال، کار کردن یک فرد متهور در محیط تهوری در مقایسه با کار کردن همان فرد در محیط جستجوگر از همخوانی بالاتری برخوردار است.
تمایز^[۴۱]: به میزان شناسایی علایق فرد مربوط می شود. زمانی که بین آنچه که فرد دوست دارد و ندارد، تفاوت روشنی برقرار باشد؛ نشان‌دهنده‌ی آن است که علایق به خوبی از هم متمایز شده‌اند.
همسانی^[۴۲]: انعکاسی از همبستگی درونی علایق فرد است. مثلاً یک فرد با علایق هنری و جستجوگر، همسان‌تر از یک فرد با علایق هنری و قراردادی خواهد بود.
هویت^[۴۳]: این مفهوم، برآوردی از وضوح و ثبات هویت یک شخص یا هویت یک محیط را فراهم می‌کند. هویت شخصی، یعنی داشتن تصویری روشن و ثابت از اهداف، علایق و استعدادهای فردی. هویت محیطی، زمانی وجود دارد که محیط یا سازمانی با اهداف، وظایف، پاداش‌های روشن و متشکل دارد که در فواصل طولانی ثابت می‌ماند.
از این چهار ساختار، علاوه بر توصیف افراد برای توصیف محیط نیز استفاده می شود (شفیع ابادی ۱۳۸۹، ۶۲).
شش نوع شخصیتی که هالند در سال ۱۹۷۰ به شرح آنها پرداخته است، به قرار ذیل می‌باشند:
۱-واقع‌گرا: از خصوصیات افرادی که در این طبقه قرار می‌گیرند، می‌توان جدیت در کار، واقع‌بینی در امور، مهارت‌های مکانیکی، تفکر عملی، قدرت جسمانی، علاقه و هماهنگی در کارها را نام برد. فرد واقع‌بین، چنانچه با مشکلی مواجه شود، راه‌ حل ‌های عملی برای مشکلات جستجو می‌کند. این افراد بیشتر به مشاغلی که نیازمند مهارت‌های فنی است، روی می‌آورند. این افراد علاقمند به کار با وسایل و ماشین‌ها و بی‌علاقه به فعالیت‌های آموزشی و درمانی هستند. از نظر صفات شخصیتی، این افراد اهل عمل، خودمحور: رفه‌جو، سرسخت و غیراجتماعی هستند. مشاغل مناسب این افراد عبارتند از مشاغل فنی، کشاورزی و بعضی از مشاغل خدماتی.

1. 1. جستجوگر: از خصوصیات بارز افراد این طبقه، تفکر، سازمان‌دهی، قدرت و استدلال است. این طبقه از افراد، روابط اجتماعی را زیاد دوست ندارند. گاه به رویاپردازی در مورد پیشرفت‌های آینده‌ی خود مبادرت می‌ورزند و از انجام مشاغل پیچیده که نیاز به تفکر دارد، لذت می‌برند. این افراد خلاق، مستقل، پیشرونده، کمرو و محتاط می‌باشند. علاقمند به پژوهش و کارهای علمی در زمینه‌های ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و بی‌علاقه به فعالیت‌های متهورانه هستند. این افراد دارای این صفات شخصیتی هستند: کنجکاو، دقیق، تحلیل‌گر، پیچیده، کناره‌گیر، منتقد و خوددار. مشاغل مناسب این افراد عبارتند از: مشاغل علمی و پژوهشی، پزشکی و برخی از مشاغل مهندسی.

1. 1. اجتماعی: افرادی که جزء این طبقه هستند، دارای رغبت‌های اجتماعی می‌باشند و نقش معلمی یا روان‌درمانگری را ترجیح می‌دهند. این افراد انسان‌هایی مسئول و بشردوست هستند و قراردادهای اجتماعی را می‌پذیرند. در عین حال از حل عقلانی مسائل گریزانند و از کارهای بدنی و فعالیت‌های سازمان‌یافته خوششان نمی‌آید. این گروه علاقمند به امور آموزشی و درمانی و بی‌علاقه به امور فنی و ماشینی هستند. روحیه همکاری، معاشرتی بودن، شکیبایی، مسئولیت پذیری و صمیمیت از جمله صفات شخصیتی این گروه می‌باشد. همچنین مشاغل مناسب این گروه عبارتند از: مشاغل مربوط به تعلیم و تربیت، رفاه اجتماعی و موضوعات اخلاقی.

1. 1. قراردادی: این عده احترام خاصی برای حفظ قوانین و مقررات قایل‌اند و به خوبی به کنترل خویش قادر می‌باشند. دوستدار نظم و ترتیب بوده و از موقعیت‌های پیچیده گریزانند و به فعالیت‌های جسمانی تن در نمی‌دهند. به امور دفتری، تنظیم اطلاعات نوشتاری و پردازش داده‌ها علاقمندبوده و به بی‌نظمی و امور هنری علاقمند نیستند. صفات شخصیتی این گروه عبارت است از: محتاط، مطیع، منظم : رفه‌جو، دوراندیش و وظیفه‌شناس. مشاغل مناسب این گروه، مشاغل اداری و منشی‌گری، حسابداری و بایگانی می‌باشد.

1. 1. تهوری: افراد نوع تهوری در گویایی بسیار مهارت دارند. ماجراجو و اجتماعی هستند. در فعالیت‌هایشان نقش غالبی بر عهده دارند. در جستجوی قدرت و موقعیت بوده و همواره می‌کوشند تا رهبر باشند و در امور مالی و تجاری نظایر آنها مهارت کسب می‌کنند. علاقمند به فعالیت‌های رهبری، مدیریت، سیاسی و کسب درآمد اقتصادی و بی‌علاقه به امور پژوهشی هستند. ماجراجو، باانرژی، مطمئن به خود، هیجان‌طلب و سلطه‌جو می‌باشند. مشاغل مناسب این گروه عبارت است از: مشاغل مدیریتی، تجارت و فروشندگی.

1. 1. هنری: افراد این طبقه در شناسایی و بیان خصوصیات خود مهارت دارند. روابط حسنه‌ای با دیگران برقرار نموده و در عین حال از نظم و ترتیب به دوراند. در روابط خود با دیگران حساس‌اند. کمتر به کنترل خود می‌پردازند و به سادگی در مورد عواطف و احساسات خود گفتگو می‌کنند. این عده به صفات زنانه بیش از صفات مردانه گرایش دارند و به مبارزه با مشکلات محیطی از طریق ارائه آثارهنری اقدام می‌نمایند. نسبت به انجام فعالیت‌های پیچیده و ابتکاری و هنری علاقمند هستند. از ویژگی‌های شخصیتی عاطفی، ابرازگر، خیال‌پرداز، آرمان‌گرا و استقلال‌طلبی برخوردارند. مشاغل مناسب این گروه عبارت است از: مشاغل هنری، موسیقی، ادبیات، بازیگری و مترجمی (ثنایی ۱۳۸۹، ۱۶۹).

به‌طورکلی، نظریه‌ی هالند می‌تواند کاربردهای زیر را داشته باشد:

اما اگر بخواهیم به تعاریف نسبتاً جامعی که پیرامون جو سازمانی بیان شده، بپردازیم باید لاجرم از نظریه‌پردازانی چون هالپین و کرافت (۱۹۶۲) و یا مورین و ولکوین (۱۹۹۲) سخن برانیم.
هالپین و کرافت (۱۹۶۲) در تعریف جو سازمان می‌گویند: ویژگی‌های درونی که یک سازمان را از سازمان دیگر متمایز ساخته و روی رفتار آن تأثیر می‌گذارد، جو سازمانی نامیده می شود. این جو سازمانی به وسیله ادراکات کارکنان و توصیف‌های آنان از ویژگی‌های درونی سازمان سنجیده می‌شود (هالپین و کرافت، ۱۹۶۲ به نقل از عباس‌زاده، ۱۳۸۶).
اما تعریف جامع دیگری پیرامون جو سازمانی ارائه گردیده که جمشیدیان و همکاران به نقل از مورین و ولکوین (۱۹۹۲) بیان داشته‌اند.
جو سازمانی ویژگی نسبتاً بادوامی از سازمان است که موجب تمایز آن سازمان از سایر سازمان‌ها می‌شود و متضمن ادراک جمعی متجلی شده در عواملی چون استقلال، اعتماد و پیوستگی، حمایت، هویت، شناسایی، ابداع و بی‌طرفی است و از طریق تعامل‌های بین اعضاء ایجاد می‌شود، به عنوان مبنایی جهت تفسیر موقعیت مورد استفاده قرار می‌گیرد و منعکس‌کننده هنجارها، ارزش‌ها، طرز تلقی‌ها و نگرش‌ها از فرهنگ سازمانی است. همچنین به عنوان منبعی مؤثر و با نفوذ جهت شکل‌دهی رفتار عمل می‌کند (گودرزی، ۱۳۸۱). اینک طبق شرحی که رفت، طی یک بررسی نقادانه پیرامون تعاریف مطرح شده درباره‌ی جو سازمان ملاحظه می‌شود که افراد مختلف از دیدگاه‌های متفاوتی جو سازمانی را تعریف می‌کنند، ولی نکته‌ای در اکثر تعاریف مشترک است آن است جو سازمانی بر اساس ادراک کارکنان از محیط سازمان سنجیده می‌شود. در واقع جو سازمانی بازتاب‌های ادراک یک شخص از سازمانی است که به آن تعلق دارد. جو، مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و عواملی است که به وسیله کارکنان درباره سازمانشان ادراک می شود که عاملی جهت تکوین و تکامل اعمال و رفتارشان تلقی می‌گردد. در واقع جو سازمانی حاصل فرا گرد تأثیر متقابل جنبه‌های فردی و سازمانی یک سیستم اجتماعی است که همان محصول کارگروه‌ها و خرده‌سیستم‌های سازمانی است که این بازده و محصول نهایی شامل ارزش‌ها و ویژگی‌های مشترک، اعتقادات اجتماعی، استانداردهای اجتماعی، احساسات افراد، خرده فرهنگ و … می‌باشد (گودرزی، ۱۳۸۱).
به طور کلی سازمان‌ها از جو یکسانی برخوردار نیستند. همان‌گونه که اعضاء متفاوتند، جو نیز از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است. جو موجب تمایز سازمان‌ها از یکدیگر می‌گردد و در نتیجه، نتایج کارها و فعالیت‌های سازمان را تحت تأثیر قرار داده و می‌تواند موجب افزایش روحیه و انگیزش کارکنان گردد و در رفتار و اعمال اعضاء تأثیرگذار باشد. جو سازمانی به منزله یک پل عمل می‌کند. در یک طرف پل جنبه‌های عینی و محسوس سازمان از قبیل ساختار، مقررات و شیوه‌های رهبری قرار دارند و در طرف دیگر روحیه و رفتار کارکنان واقع شده است. بدین ترتیب رفتار تابعی از شیوه‌های رهبری یا ساختار سازمانی نیست بلکه هر کس از دریچه‌ای به رنگ ارزش‌ها، نیازها و شخصیت خودش است به سازمان می‌نگرد و این همان ادراکاتی است که در طرز تفکر و رفتارش تأثیر می‌گذارد (کریمی، ۱۳۸۹). درک رفتار مناسب بخشی از جو سازمانی است که همه بخش‌ها را در فرایند تصمیم‌گیری تحت تأثیر قرار می‌دهد (Dayan, 2002).
تعاریف جوسازمانی از دیدگاه تنی چند از صاحبنظران در نگاره (۲-۱) آمده است.

صاحبنظران

تعریف جو سازمانی

هالپین و کرافت (۱۹۶۲)
Neal, 2000
Acikgoz, 2011

ویژگی‌های درونی که یک سازمان را از سازمان دیگر متمایز ساخته و روی رفتار افراد آن تأثیر می‌گذارد.

مورین و ولکووین (۱۹۹۲)

ویژگی نسبتاً بادوامی از سازمان که موجب تمایز یک سازمان از سایر سازمان‌ها می‌شودو متضمن ادراک جمعی و از طریق تعامل‌های بین اعضاء ایجاد می شود و منعکس‌کننده هنجارها، ارزش‌ها، طرزتلقی‌ها و نگرش‌ها از فرهنگ سازمانی است. همچنین به عنوان منبعی مؤثر و با نفوذ جهت شکل‌دهی رفتار عمل می‌کند.

توانکو (۱۹۷۹)

احساس مشترک، حوزه‌ی فرهنگ، خرده‌فرهنگ‌های گروهی یا زندگی تعاملی سازمان

French (1985)

یک پایگاه قوی از ادراک کارکنان درباره‌ی ویژگی‌ها و کیفیت سازمانی می‌باشد.

کمپل (۱۹۸۰)

درباره‌ی جو سازمان اظهار می‌دارند که جو سازمان، شیوه‌ی برخورد سازمان را با اعضاء نشان می‌دهد و بنابراین می‌توان آن را شخصیت سازمان فرض کرد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مکنزی (۱۹۸۳)

جو به طور کلی می‌تواند به عنوان منبعی برای کارآیی کارکنانی که در آن محیط کار می‌کنند، در نظر گرفته شود.

وندل (۱۹۸۵)
Keuter, 2000
Shim, 2010

اشاره شده که جو سازمان، مجموعه‌ای نسبتاً پایداری از ادراک اعضای سازمان درباره‌ی ویژگی‌های فرهنگ سازمان است که این ادراکات بر اساس نگرش و رفتار افراد در محل کار تأثیر می‌گذارد.

Shadur, 1999; Scheider & Reichers, 1990

جو سازمانی به ادراک مشترک از خط‌مشی‌ها، عادات و رویه‌های رسمی و غیررسمی گفته می شود.

داده ­های ۳۶ ماه در مدل رگرسیون فوق برآوردهای نسبتاً قابل اتکایی از (a و β) بدست خواهد داد. برای داده ­های بیشتر مثلاً ۴۸ یا ۶۰ ماه دسترسی به قیمت سهام به طور متوالی با محدودیت روبروست.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

روش دوم: ما به التفاوت بازده واقعی سهم با بازده بازار
استفاده از مدل بازار برای محاسبه بازده غیر عادی سهام با محدودیت­هایی مواجه است. از جمله R² ناشی از رگرسیون R i,t و R m,t برای برآورد پارامترهای مدل بازار یعنی (a و B) در ایران بسیار ناچیز است و قابلیت اتکا نتایج حاصل از برآورده مدل بازار با ابهام روبروست.
از این رو به جای بازده مورد انتظار سهام بر اساس مدل بازار از بازده مورد انتظار که بر اساس مدل بازار که از بازده واقعی بازار استفاده شده است.
که:
(۱۰ ـ ۲ ) R m,t = R i,t
R _m,t = بازده واقعی بازار
R _i,t = بازده مورد انتظار سهم i
روش سوّم: بازده غیر عادی با بهره گرفتن از مدل (CAPM )
برای محاسبه بازده غیر عادی که از مدل قیمت گذاری دارایی­ های سرمایه­ای بدست آمده به شرح زیر است:
(۱۱ ـ ۲) E® _i,t – r _i,t = R _i,t
که :
Ri,t : بازده غیر عادی سهم i در زمان t است.
ri,t : بازده واقعی سهم i در زمان t است.
E® i,t : بازده مورد انتظار سهم i در زمان t است.
هر یکی از متغیرهای بازده غیر عادی که از مدل قیمت­ گذاری دارایی­ های سرمایه­ای بدست آمده به شرح زیر است.
(۱۲ ـ ۲)
که :
P1 : قیمت سهام در پایان دوره مالی

1. 1. : قیمت سهام در ابتدای دوره مالی

div. : سود سهام به دست آمده دوره قبل
و E ® i,t به صورت مقابل محاسبه می­گردد:
(۱۳ ـ ۲) E®_{i ,t} = r _f + β i (r _m – r _f)
که :
E® _i,t : بازده مورد انتظار سهم i در زمان t است.
r_f : بازده بدون ریسک است.
β _i : ریسک سیستماتیک سهم i است.
r_m : بازدهی بازار
r_f : صرف ریسک است.

۱۵ ـ ۲ فرضیات مطرح شده در مورد بازده غیر عادی کوتاه مدت در عرضه­های اولیّه

۱ ـ ۱۵ ـ ۲ فرضیه عدم تقارن اطلاعاتی

فرضیه عدم تقارن اطلاعاتی بیان می­دارد که هر چه ابهام قبلی در خصوص ارزش واقعی شرکت بیشتر باشد میانگین عرضه زیر قیمت سهام جدید بیشتر می­گردد. مشهورترین مدل­های مربوط به عدم تقارن اطلاعاتی توسط بارون^[۶۷]، ۱۹۸۲ و راک^[۶۸] ، ۱۹۸۶ مطرح گردیده است. در مدل بارون بین انتشار دهندگان سهم و مؤسسات تأمین سرمایه آن­ها عدم تقارن اطلاعاتی وجود دارد در حالی که در مدل راک بین سرمایه ­گذاران مطلع و نامطلع عدم تقارن اطلاعاتی وجود دارد. (دموری، ۲۰۰۲، ص ۳۷)^[۶۹].

۱ ـ ۱ ـ ۱۵ ـ ۲ فرضیه عدم تقارن اطلاعاتی مبتنی بر مدل بارون

در این مدل بین انتشار دهندگان سهام و مؤسسات تأمین سرمایه عدم تقارن اطلاعاتی وجود دارد. بارون، ۱۹۸۲ مطرح می­ کند که مؤسسات تأمین سرمایه نسبت به شرکت­های انتشار دهنده سهام اطلاعات تأمین سرمایه و انتشار دهندگان سهام نسبت به آگاهی از میزان تقاضای سرمایه گذاران وجود دارد. علاوه بر این وجود مؤسسات تأمین سرمایه به لحاظ شهرت و اعتباری که دارند می ­تواند به ایجاد تقاضای بیشتر و تأیید کیفیت سهام کمک نماید. معمولاً زمانی که انتشار دهندگان سهام از قیمت تعادلی سهامشان اطمینان ندارند تصمیمات قیمت­ گذاری را به مؤسسات تأمین سرمایه که دارای اطلاعات بیشتر و کاملتری از وضعیت بازارهای سهام هستند واگذار می­نمایند. در هر حال این امر موجب می­گردد که انتشار دهنده سهام در قبال استفاده از اطلاعات مؤسسات تأمین سرمایه به او اجازه می­دهد که سهامشان را به قیمتی پایین­تر از قیمت مورد انتظار در بازار اولیه عرضه کنند. در مدل بارون میزان تخفیف در قیمت سهام جدید تابعی صعودی از عدم اطمینان انتشار دهنده سهام نسبت به تقاضای بازار برای سهامش محسوب می­گردد. به عبارت دیگر افزایش تخفیف تابعی از افزایش عدم اطمینان انتشار دهنده سهام نسبت به تقاضای بازار برای سهامش می­باشد.
بنابراین می­توان گفت طبق این مدل سهام جدیدی که در معرض عدم اطمینان بیشتر قرار دارد با تخفیف بیشتر عرضه می­گردد. اما شواهد تجربی بدست آمده توسط (موسکارلا و وتسوی پنز، ۱۹۸۷، ص۴۸)^[۷۰]. فرضیه بارون را تأیید نمی­کند نتایج تحقیق آن­ها حاکی از این است که سهام جدید عرضه اولیه شرکت­هایی که برای انتشار سهامشان از وجود مؤسسات تأمین سرمایه استفاده نمی­کنند نسبت به سهام جدیدی که انتشار دهنده به عنوان مدیر راهنما^[۷۱] عمل نمی­کند به مقدار زیادی زیر قیمت عرضه شده ­اند در حالی که طبق مدل بارون بین مؤسسات تأمین سرمایه و انتشار دهندگان سهام عدم تقارن اطلاعاتی وجود دارد. بنابراین سهام جدید شرکت­هایی که توسط خودشان تضمین فروش می­شوند نباید زیر قیمت عرضه شوند زیرا عدم تقارن اطلاعاتی در مورد آن ها مصداقی نخواهد داشت.

۲ ـ ۱ ـ ۱۵ ـ ۲ فرضیه عدم تقارن اطلاعاتی مبتنی بر مدل راک

راک^[۷۲]، ۱۹۸۶ نیز نوعی تقارن اطلاعاتی را مطرح نمود اما در مدل وی بر خلاف مدل بارون، بین انتظار دهندگان سهام و مؤسسات تأمین سرمایه عدم تقارن اطلاعاتی وجود ندارد بلکه بین سرمایه گذاران مطلع و نامطلع عدم تقارن اطلاعاتی وجود دارد. راک فرض می­ کند که دو گروه سرمایه گذاران بالقوه در بازار وجود دارند:
سرمایه ­گذاران مطلع^[۷۳]، این گروه از سرمایه ­گذاران برای جمع­آوری و بدست آوردن اطلاعات سرمایه زمان صرف می­ کنند و در نتیجه بر اساس اطلاعاتی که به دست آورده­اند فقط سهام جدیدی را خریداری می­ کنند که انتظار دارند پس از معامله در بازار ثانویه دچار افزایش قیمت گردند.
سرمایه گذاران نامطلع^[۷۴]، این گروه از سرمایه گذاران هر سهم جدیدی را که وارد بورس می­گردد بدون استثناء خریداری می­ کنند. راک معتقد است که در تمام عرضه­های اولیه سهام در بورس سرمایه گذاران نامطلع بخش اعظم سهام جدید را خریداری خواهند کرد و حال اگر سهام جدید به قیمت گران عرضه گردد سرمایه گذاران نامطلع متضرر می­گردند. لذا مؤسسات تأمین سرمایه به منظور حفظ سرمایه ­گذاران نامطلع باید سهام جدید را به قیمتی پایین تر از قیمت مورد انتظار در بازار به فروش برسانند و این امر موجب می­گردد که سرمایه گذاران نامطلع نیز نرخ بازده قابل قبولی روی سهام جدیدی که خریداری نموده ­اند به دست آورند.
از آن جایی که همواره نوعی عدم اطمینان بر قیمت­های سهام جدید حاکم است اگر انتشار دهندگان سهام و مؤسسات تأمین سرمایه بخواهند که سهام جدید را به قیمت مورد انتظار در بازار عرضه نمایند سبب می­ شود که سرمایه ­گذاران نامطلع مقدار زیادی سهام گران را خریداری نمایند. این موضوع به «مصیبت برندگان» اشاره دارد. بنابراین مؤسسات تأمین سرمایه به منظور نگه داشتن
سرمایه ­گذاران نامطلع در بازار سهام جدید مجبورند برای سهام جدید تخفیفی قائل گردند و در نتیجه سرمایه ­گذاران نامطلع نیز به نرخ بازده مورد انتظار خود بر روی سهام جدید دست خواهند یافت. بنابراین طبق این مدل، مؤسسات تأمین سرمایه برای حفظ سهامداران نامطلع که بخش اعظم سهام گران قیمت را خریداری خواهند کرد باید سهام جدید را به قیمتی پایین­تر از قیمت مورد انتظار در بازار به فروش برسانند.
برای تشریح اصلاح «مصیبت برندگان» می­توان گفت کسی که بالاترین قیمت پیشنهادی خرید را در یک حراج ارائه می­ کند بالاترین ارزش را بر روی جنس خریداری شده قرار می­دهد. بنابراین احتمالاً برنده حراج یک فرد خیلی خوش بین در مورد ارزش واقعی شیء مورد حراج است و برنده شدن در حراج دلالت بر این دارد که برنده حراج، بیش از ارزشی که آن شیء دارد برای آن پول پرداخت نموده است، به این حالت «مصیبت برندگان» می­گویند. در مورد سهام جدید نیز توانایی برنده شدن در تخصیص سهام می ­تواند علامت این باشد که قیمت سهام گران است. بنابراین حالت مصیبت برندگان زمانی اتفاق می­افتد که قیمت سهام گران است و سرمایه ­گذاران نامطلع بخش بزرگی از سهام جدید را به خود اختصاص داده­اند بنابراین اگر سرمایه ­گذاران نامطلع می­توانند تمام یا بخش عمده­ای از سهام را به خود تخصیص دهند به خاطر این است که سرمایه ­گذاران آگاه حاضر به خرید این سهام نبوده­اند و تنها سرمایه ­گذاران ناآگاه هستند که حاضر به خرید سهام جدید بوده ­اند به عبارت دیگر از آن جائی که سرمایه گذاران آگاه احتمالاً زمانی اقدام به خریداری سهام جدید می­نمایند که سهام جدید با تخفیف عرضه شده باشد، بنابراین میزان تقاضا برای سهام جدیدی که زیر قیمت عرضه شده باشند بالا خواهد رفت و در نتیجه سرمایه ­گذاران نامطلع قادر به خرید بخش اندکی از سهام مطلوب هستند، لذا سرمایه ­گذاران نامطلع زمانی موفق می­گردند که بخش بزرگی از سهام جدید را به خود تخصیص دهند که سهامداران مطلع اقدام به خرید سهام جدید، مانع از بروز پدیده «مصیبت برندگان» و زیان دیدن سرمایه ­گذاران نامطلع گردند.
راک بیان می­دارد که مؤسسات تأمین سرمایه باید همواره در ایجاد تخفیف قیمت نوعی تعادل را ایجاد نمایند. چرا که اگر مؤسسات تأمین سرمایه تخفیف بیشتری از میزان تعادلی قائل شوند باید انتظار از دست دادن مشتریان خود داشته باشند. مؤسسات تأمین سرمایه­ای که تخفیف کمتری از میزان تعادلی قائل شوند با پدیده «مصیبت برندگان» مواجه می­گردند بنابراین مؤسسات تأمین سرمایه باید تعادل در تخفیف قیمت اولیه را به گونه ­ای ایجاد نمایند که هم مشتریان خود را حفظ نمایند و هم سرمایه ­گذاران نامطلع را در بازار سهام جدید حفظ نمایند (عبداله زاده، ۱۳۸۱، ص ۲۹)^[۷۵].

الف- سهم
همانگونه که قبلاً گفته شد سهم یک مال عینی و مادی نیست بلکه مشخص حقوق و تعهدات سهامدار در شرکت است . با وجود این صدور اوراق سهم سبب می گردد که سهام تا حدودی غیبت یافته و جنبه ذهنی و غیر مادی محض نداشته باشد. پس سهم دارای دو جنبه مادی و غیر مادی است.
جنبه مادی سهم
در شرکتهای سهامی، سرمایه به سهام تقسیم می شود که اوراق صادره نماینده تعداد سهام که صاحب آن در دو شرکت دارد می باشد این اوراق سهام مانند سایر کالاها قابلیت نرخ گذاری دارد و همین مسأله تفاوت این اوراق با اسناد تجاری است که تنها در مقابل مبلغ کمتری قابل تنزیل هستند نه نرخ گذاری . نرخ اوراق سهام همانند سایر کالاها تابع قانون عرضه و تقاضاست ^[۴۵]
درست است که ورقه سهم کاغذی بیش نیست ولی چون موید حقوق و تعهدات پیچیده ای در شرکت است مقنن به آن اعتبار ویژه ای بخشیده است و همین امر باعث شده است که ماهیت سهم به سمت اموال مادی و عینی سوق پیدا کند. این تمایل و ماهیت سهم به سوی مال عینی و مادی است که باعث شده سهامداران توجهی به ماهیت غیر مادی سهم نداشته باشند و در تملک داشتن ورقه سهم به آنها اطمینان خاطری می دهد که شخص در هنگام تملک سایر اموال مادی و عینی نیز دارد.
همچنین ورقه سهم برخلاف اسناد مالیکت دیگر علاوه بر جنبه اثباتی جنبه موضوعی هم دارد بویژه در سهام بی نام با انتقال اوراق سهم ،دادوستد دیگری در عالم خارج صورت نمی گیرد.
اکنون شکل مادی سهم را مورد بررسی قرار میدهیم لازم به ذکر است که جنبه مادی سهم دارای چند صورت است:
ورقه سهم، گواهینامه موقت سهم یا گواهینامه نقل و انتقال سهام.
گواهینامه موقت سهم:
این گواهینامه در بدو تشکیل شرکت صادر می شود طبق ماده ۲۷ل.ا.ق.ت شرکت قبل از صدور اوراق سهام باید این گواهینامه را به سهامداران بدهد. این اوراق متحد الشکل چاپی مطابق مقررات اساسنامه صادر و به امضاء دو نفر که در اساسنامه تعیین شده اند می رسد. این گواهینامه طبق مقررات قانون تجارت بایستی حاوی مطالب و نکاتی باشد: نام شرکت و شماره ثبت آن- مبلغ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده – نوع سهم- مبلغ اسمی سهم و مقدار پرداخت شده مبلغ اسمی.
این گواهینامه ممکن است با نام یا بی نام صادر شود و نقل و انتقال این گواهینامه حسب مورد مثل سهام با نام یا بی نام انجام می شود. بعد از صدور اوراق سهام و تسلیم آن به صاحب سهم،گواهینامه موقت سهم مسترد و ابطال می گردد.
ورقه سهم:
بعد از پرداخت تمام مبلغ اسمی سهم، شرکت ظرف یکسال، ورقه سهم صادر و تسلیم صاحب سهم می نماید (ماده ۲۷ل.ا.ق.ت) از شیوه بیان در قانون تجارت چنین برمی آید که صدور اوراق سهم در شرکتهای سهامی(عام و خاص) الزامی است. در حقوق انگلیس نیز الزام قانونی مبنی بر صدور گواهی سهم^[۴۶] وجود دارد.
محتویات و مندرجات ورقه سهم علاوه برآنچه در مورد گواهینامه موقت ذکر شده موارد دیگری نیز هست که برای ایجاد علم بیشتر برای دارنده آن یا منتقل الیه آن می باشد تا بداند چه چیزی را معامله نموده است. برخی موراد ضروری که بایستی در ورقه سهم درج شود عبارتنداز : نام شرکت و شماره ثبت آن- مبلغ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده آن- تعیین نوع سهم از لحاظ با نام یا بی نام بودن- مبلغ اسمی سهم و مقدار پرداخت شده آن- تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ذکر هر کدام از موارد فوق و ضرورت آن به منظور خاصی است مثلاً ذکر نام شرکت و شماره ثبت آن برای این است که دارنده آن بداند سهام چه شرکتی را دارا می باشد و یا اینکه آیا شرکت بصورت قانونی تشکیل و ثبت گردیده است. همچنین ذکر مبلغ سرمایه ثبت شده شرکت برای آن است که منتقل الیه سهام از میزان سرمایه شرکت و اعتبار و قدرت مادی شرکت مطلع گردد.
گواهینامه نقل و انتقال سهام:
نقل و انتقال سهام در بورس به استناد اوراق سهام یا اوراق صادره توسط بورس انجام می شود هر چند امروزه سعی بر آن است که نقش این اوراق کم شود.
۱- بورس تهران
در روش سنتی نقل و انتقال سهام در بورس قبلاً انتقال مثل معاملات خارج بورس انجام می شد ولی با رایانه ای شدن سیستم بورس و ایجاد رایانه مرکزی و ارتباط کارگزاران با این مرکز از طریق رایانه این روش سنتی به نوعی منسوخ شده و از گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام(ضمیمه ه) استفاده می شود این گواهینامه به درخواست شرکت مستقیماً یا از طریق بورس صادر می شود و جانشین ورقه سهم که صدور آن هزینه بیشتری دارد می شود و در معاملات بورس جایگزین ورقه سهم می شود و در اختیار سهامداران قرار می گیرد و نقشی که برای ورقه سهم درمعاملات خارج بورس وجود دارد امروزه در معاملات داخل بورس بر عهده گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام قرارداده شده است.
پس هر سهامدار برای انتقال سهم خود در بورس بایستی این گواهینامه را در دست داشته باشد و گرنه قادر به نقل و انتقال سهام در بورس نخواهد بود مگر اینکه گواهینامه جدیدی به نام او صادر شود. همچنین سهامدار برای اعمال حقوق خود در شرکت از جمله شرکت در مجامع عمومی بایستی گواهینامه مذکور را در دست داشته باشد.
این گواهینامه حاوی مشخصات سهامدار و شرکت صادر کننده سهام است و همچنین بیانگر دارایی سهام شخص دارنده و تعداد سهام سپرده شده و قابل معامله است. این گواهینامه در بردارنده کد سهامدار در رایانه مرکزی بورس است حتی شخصی که فقط یکبار در بورس به دادوستد سهام می پردازند کدی رایانه ای به او اختصاص می یابد و معاملات او در بورس از این پس تحت همین کد رایانه ای انجام می شود.^[۴۷]
۲-بورس لندن
قبل از سال ۱۹۷۹ میلادی معاملات بورس لندن به روش سنتی و استفاده از اوراق سهام در هنگام معامله انجام می گردید. بعد از این سال با رایانه ای شدن سیستم بورس لندن، سرعت در انجام معاملات بورس حرف اول را می زند. همانگونه که قبلاً گفته شد بورس مشتمل بر یک شبکه رایانه ای و خزانه رایانه ای بورس و همچنین یک شرکت (سهامی خاص) رایانه ای که پایاپای نمودن معاملات را برعهده داشت گردید. اوراق صادره توسط این شرکت رایانه ای جایگزین اوراق سهام گردید. البته امروزه با استقرار سیستم «تاروس»^[۴۸] که از سال ۱۹۹۳ در بورس لندن ایجاد شد و کد رایانه ای برای سهامداران اختصاص یافت استفاده از اوراق صادره توسط شرکت رایانه ای فوق الذکر کمتر شده است. امروزه اوراق سهام و وجوه مشتریان در صندوق امانات بورس که شخصیت حقوقی مستقل دارد نگهداری می شود و این صندوق بر اساس دستور مشتری اقدام به خرید و فروش سهام می کند البته بدون اینکه اوراقی صادر شود.
جنبه غیر مادی سهم:
همانگونه که قبلاً ذکر گردید سهم مجموعه ای از حقوق و تعهدات سهامدار در شرکت محسوب می گردد و نمایانگر این حقوق و تعهدات می باشد که اینها جنبه غیر مادی ناشی ازسهم را شامل می شود. همچنین گاهی غیر از این حقوق و تعهدات عمومی که برای هر سهمی وجود دارد برای بعضی از سهام و به تبع آن برای سهامداران این سهام حقوق و مزایای ممتازه ای در نظر گرفته می شود این مزایا هم جزو جنبه غیر مادی سهم است. آنچه برای سهامدار هم از درجه اول اهیمت برخوردار است استفاده از همین حقوق و مزایایی است که بموجب اساسنامه و قانون به سهم تعلق می گیرد.
پس حقوق و مزایای ناشی از مالکیت سهم است که هنگام انتقال سهام و به تبع انتقال سهم همانند انتقال سایر اموال که به تبع انتقال اصل مال ،حقوق و تعهدات ناشی از مالکیت آن مال نیز منتقل می شود،انتقال خواهد یافت و چون این حقوق و مزایا عینیت ندارد بوسیله ی اوراق سهام انتقال می یابد.
ب- قیمت سهام
در هر نوع معامله معوض یکی از عوضین مبیع و دیگری ثمن است. اگر انتقال سهم نیز بصورت معوض انجام شود. قیمت سهم که در برابر انتقال سهم توسط انتقال دهنده به منتقل الیه به انتقال دهنده تملیک می شود موضوع دیگر معامله علاوه بر سهم می باشد. تعیین این قیمت در مورد سهم از اهمیت ویژه ای برخوردار است که در علوم اقتصادی و حسابداری از پیچیده ترین مباحث است. تعیین قیمت سهام بسته به اینکه سهام در بورس یا خارج بورس عرضه شود به طرق مختلفی انجام می گیرد.
تعیین قیمت سهام در انتقال سهام در خارج از بورس اوراق بهادار
در این حالت ارزیابی بر اساس برآورد ذاتی یا واقعی انجام می شود و این با توجه به دارائیهای شرکت از قبیل :تأسیسات، اموال غیر منقول و منقول و عواید احتمالی شرکت و امکان توسعه آتی صورت می گیرد. پس ساختار مالی شرکت و سایر عوامل شرکت مثل مدیریت شرکت و سیاستهای شرکت مبنای قیمت گذاری شرکت در این شیوه می باشند.
در شرکت های سهامی خاص معمولاً اساسنامه نحوه ارزیابی و قیمت گذاری سهام را مشخص می کند که این امر معمولاً بر عهده بازرسان شرکت گذاشته می شود و هر قیمتی که بازرسان تعیین کنند سهامداران ملزم به پرداخت آن و تبعیت از ان هستند . البته بازرسان بایستی با حُسن نیت اقدام نمایند. در صورت عدم تعیین تکلیف در اساسنامه شرکت در اینخصوص و عدم توافق بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده، تعیین قیمت توسط کارشناس رسمی دادگستری یا حسابدار رسمی صورت می گیرد.
تعیین قیمت سهام در انتقال سهام در بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار همانند بازار کالاهای دیگر مثل بازار فلزات و … محل مبادله اوراق بورس از جمله سهام است. اوارق بورس برخلاف سایر اوراق بهادار، مانند سایر کالاها قابل نرخ گذاری است و این امر تحت تأثیر عواملی چند است.
در مورد سهام شرکتی که تازه وارد بورس شده است کمیته ای به نام کمیته ی قیمت گذاری سهام متشکل از کارشناسان مالی و اقتصادی با تحلیل ساختار مالی شرکت و داده ها و اطلاعات مالی ۳ سال گذشته شرکت که از صورتحسابها و صورتجلسات مالی بازرسان استخراج شده است، مبادرت به تعیین قیمت سهام می نمایند. همچنین عوامل دیگری از جمله وضع عمومی بازار سهام و میزان رونق بازار بورس و سهام در تعیین قیمت دخیل هستند. بدین ترتیب قیمت پایه سهام تعیین می شود و پس از عرضه سهام در بورس با توجه به میزان عرضه و تقاضا و شناور بودن قیمت سهام از این پس قیمت واقعی سهام تعیین می شود البته میزان استقبال افراد در سرمایه گذاری خصوصی و سیاستهای اقتصادی کشور تأثیر مطلوبی بر نوسان قیمت شناور سهام دارد.
از دیگر پارامترهای موثر در قیمت سهام میزان نقد شوندگی آن سهم می باشد . هر چقدر قدرت نقد شوندگی سهمی بیشتر باشد قابلیت فروش آن سریعتر است (در اصل رتبه ۱ بهترین نقد شوندگی را داراست) و توجه به این فاکتور از عوامل مهم زمان سرمایه گذاری می باشد.
درهنگام خصوصی سازی شرکتهای دولتی که طبق قانون خصوصی سازی شرکتهای دولتی انجام می شود و سهام آنها به بخش خصوصی واگذار می شود تعین قیمت سهام این نوع شرکتها که بدوا در بورس پذیرفته می شوند مطابق ماده۱۴ آیین نامه اجرای ماده۱۵قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی….ایران،از طریق عرضه حداکثر ۵% سهام شرکت بدون تشریفات درج آگهی برای کشف قیمت سهام شرکت خواهد بود.
در بورس لندن ، عده ای مفسر اقتصادی و مالی به کار گزاران بورس در دادوستد سهام به مناسب ترین قیمت کمک می رسانند این مفسران اقتصادی از ضوابط و مقررات حرفه ای خاص خود تبعیت می نمایند.
ج) انتقال حقوق ناشی از مالکیت سهم
قبلاً گفته شد که سهم بیانگر حقوق و تعهدات دارنده سهم در شرکت است و با انتقال سهم این حقوق و تعهدات به منتقل الیه انتقال می یابدالبته به تبع انتقال سهم،واین امر نباید باعث اختلاط موضوع گردد. یعنی نباید چنین تصور شود که این حقوق و تعهدات ماهیتی مجزا از سهم و سهامداری دارند بلکه تابع و وابسته به سهام می باشند. آنچه می تواند محل بحث باشد اینست که انتقالی که فقط شامل بخشی از آن حقوق و تعهدات باشد از نظر شرکت معتبر نیست و شرکت دارنده سهم را دارای کلیه حقوق و تعهدات ناشی از مالکیت سهم می شناسد.
امّا سوالی اینجا پیش می آید و آن اینست که جدا از اعتباری که نزد شرکت برای انتقال تمامی حقوق و تعهدات ناشی از انتقال سهم وجود دارد ، آیا اشخاص در روابط بین خودشان می توانند بخشی از این حقوق و تعهدات را با توافق معامله نمایند و انتقال دهند؟
البته در قانون ایران پاسخی به این مسأله داده نشده است. پس به اصول و قواعد عمومی حقوقی مراجعه می کنیم و این نوع انتقال را در مورد حقوق مالی و غیر مالی سهم بررسی می کنیم.
حقوق مالی
در مورد حقوق مالی اصل بر قابلیت انتقال آنهاست و عدم قابلیت انتقال یک استثنا بر این اصل است . آیا می توان حقوق مالی ناشی از مالیکت سهام را نیز طبق این اصل کلی انتقال داد؟ مثلاً آیا می توان حق تقدم ناشی از سهم یا حق انتقاع از سهم را منتقل نمود؟
در عقد اجاره و واگذاری انتفاع طبق قانون مدنی بایستی موضوع عقد عین باشد در حالیکه سهم مال عینی ذاتی نیست و بین عین و منفعت سهم انفکاک با مشکل مواجه است و این امر باعث می شود که نتوان منافع ناشی از سهام را به اجاره یا به هر عقد دیگری مثل صلح منافع واگذار نمود.^[۴۹]
همچنین منفعت مادی و مالی ناشی از سهم تابع زمان آینده است و در آینده مشخص و معین می شود که آیا منافع مالی موجود خواهد بود یا خیر و همین امر نیز مانع از واگذاری چنین منافع و مزایای مالی است همچنین تفکیک بین حقوق غیر مالی ناشی از سهم و منافع و حقوق مالی ناشی از سهم غیر ممکن بنظر می رسد زیرا نمی توان به صراحت گفت که حقوق مالی ناشی از سهم متعلق به دارنده ورقه سهم خواهد بود یا به دارنده منافع مالی ناشی از سهم؟ (البته به فرض اعتقاد به جدایی عین سهم از منفعت آن و به تبع آن مالک عین ورقه سهم از مالک منفعت سهم)
در حقوق فرانسه واگذاری حق انتفاع ناشی از سهم پذیرفته شده است.
البته در حقوق ایران در ماده ۱۶۶ل.ا.ق.ت نوعی واگذاری حق انتفاع در سهام صراحتاً پیش بینی شده است و آن واگذاری حق تقدم در خرید سهام جدید می باشد.
امروزه این حق بصورت یک حق مستقل و بوسیله ی اوراقی که شبیه اوراق سهام هستند و در بورس قابل دادوسند هستند تنظیم شده است. انتقال این حق همانند انتقال سهم انجام می شود و قیمت آن تابع وضعیت بازار و رونق شرکت است.
حقوق غیر مالی :
حقوق غیر مالی به شخصیت صاحب آن بستگی دارد و قابل نرخ گذاری نیست و ا صل کلی در این نوع حقوق غیر قابل انتقال بودن این حقوق است . یکی از این حقوق غیر مالی ناشی از مالکیت سهم، حق شرکت در مجمع عمومی(عادی یا فوق العاده) و دادن رأی در این مجمع ها است. می دانیم که اعطای نمایندگی در این خصوص از طرف سهامدار به شخص دیگر طبق ماده ۱۰۲ ل.ا.ق.ت صحیح است.
یکی دیگر از این نوع حقوق،حق اطلاع است. حق اطلاع سهامداران از وضعیت شرکت، وسیله ای برای اجرای درست حق رأی است. هر سهامدار می تواند ۱۵ روز قبل از برگزاری مجمع عمومی در مرکز شرکت به صورت حسابها مراجعه کند و از تراز نامه صورتهای مالی رونوشت بگیرد.حق نامزد شدن برای سمتهای موجود در شرکت از جمله، عضو هیأت مدیره شدن، نیز از دیگر حقوق غیرمادی متصور برای سهامداران است.
البته واگذاری این نوع حقوق (غیر مالی) بصورت موقت صرفاً و برای چند بار محدود محل اختلاف و بحث نیست آنچه محل بحث و سوال است انتقال بخشی از این حقوق بصورت دائمی و همیشگی و سلب آن از دارنده و مالک اصلی آن به واسطه این انتقال دائمی است.
در حقوق ایران تکلیف مشخص نشده است. عده ای از حقوقدانان بنا به دلایلی با این نوع انتقال مخالف هستند و آنرا باطل می دانند از جمله دلایل مخالفان عبارت است از: الف: انتقال حقوق غیر مالی و از جمله حق رای بطور دائم باعث می شود دارندگان این حق جزو سهامداران نباشند و بالطبع این اشخاص دارای حق وابستگی چندانی به شرکت و منافع آن ندارند و این امر به ضرر شرکت تمام می شود.
ب: فلسفه شرکت و سهامداری اشخاص در آن حقوق مساوی برای سهامداران است که انتقال این حقوق این تساوی و همکاری را برهم می زند .
ج: حق رأی شخص در شرکت وابسته به آزادی شخص و محدود نمودن آن بطور دائم مخالف اخلاق حسنه است پس صحیح نیست از مجموعه آنچه گفته شد و اینکه حقوق غیر مالی به تنهایی فاقد ارزش مالی است می توان معتقد به عدم جواز این نوع انتقال بود.
مبحث سوم- شرایط اختصاصی انتقال و واگذاری سهام
شرایطی برای انتقال سهام باید رعایت گردد که در صورت عدم رعایت آنها ممکن است انتقال در مقابل شرکت و اشخاص ثالث قابل استناد نباشد. در این مبحث این شرایط را احصاء نموده و بررسی می نماییم.

مخور نادان، غم تاریکی شب ها که می آید
ندیم خویش می سازی مرا لیکن از آن ترسم

کجا چشمی که بیند آن تماشایی که من دارم
که چون انجم درخشد داغ سیمایی که من دارم
نداری تابِ آن آشوب و غوغایی که من دارم
(همان: ۳۳۴).

ویژگی های اشعار اقبال
دربارۀ سبک اشعار و زیربنای افکار سیاسی اجتماعی اقبال، باید اضافه کرد تحولاتی که بر اثر نهضت آزادی خواهی در صد سال اخیر در شبه قارّه ی هندوستان پدید آمد، تأثیر عمیقی در اندیشه ی شاعران آن سامان به جای گذارد و سبب تغییرات زیادی در شیوه ی گفتار و اندیشه ی آنان شد و این تغییرات به صورت انقلاب فکری و دگرگونی اوضاع موجود در هندوستان تجلّی می کرد و همان گونه که انقلاب مشروطیت در ایران، آبستن حوادث مختلف سیاسی، اجتماعی و فکری بود؛ به همین جهت دگرگونی و نوگرایی ویژه ای در اشعار شاعران شبه قارّه ی هند پدید آورد که اشعار اقبال برجسته ترین نمونۀ آن است.
از نظر زبان شاعری اقبال نیز باید گفت، که وی بیشترین اشعار خود را به زبانی غیر از زبان مادری اش، یعنی فارسی سروده است. خود اقبال در مورد این که بیشتر به زبان فارسی شعر سروده چنین می سراید:

هندی ام، از پارسی بیگانه ام

ماه نو باشم، تهی پیمانه ام

سبک شعر اقبال در اصل، سبک خاصّ خود اوست که در آن افکار نوین را به شیوه ای خاص، در قالب های قدیم ریخته است. مقصود نهایی اقبال از شاعری، بهبود و پیشرفت عالم انسانی در معنویات است.
اقبال در شعرگویی خود، نظر اجتماعی سیاسی داشت و در درجه ی اوّل می خواست، که وجدان فرهنگی هموطنان مسلمان خود را به حرکت آورد که این مقصود بعدها به استقلال هند، و ایجاد کشور پاکستان کمک کرد. علّامه اقبال در هر نوع شعر، طبع آزمایی کرد، ولی از انواع شعر آن چه بیشتر مورد توجّه او بود شامل: غزل، دوبیتی و مثنوی است. اشعار او در سبک خراسانی بسیار محدود است، امّا بیشتر تحت تأثیر شاعران عارف پیشه ی سبک عراقی، به ویژه از جهت ظاهر به حافظ و از نظر معانی به مولوی نزدیک است. در سروده های اقبال، بازتاب فکر و فنّ سخنوری مولانا، چه از نظر برداشت های عرفانی و فلسفی و چه از جهت اشارات قرآنی و روایتی کاملاً دیده می شود که، علّامه نیز همانند مولوی چکیده ی جهان آفرینش را انسان می داند و پیامبر(ص) از نظر او انسان کامل است(بهرامی :۲۱-۲۴).
طریقه ای که اقبال در برابر انسان شرقی می گذارد، آن است که پس از اعتقاد محکم به اسلام، کار و سادگی و قناعت و عزّت نفس را در پیش گیرد و از مرگ نترسد. اقبال می خواهد از اصل و پایه شروع کند، طبیعت و مسیر فکری انسان زمان خود را تغییر دهد، تا از او یک انسان خودآگاه بسازد، همان گونه که مولانا در پی انسان کامل بود. وی تا حدّی شبیه به ناصر خسرو است. شعر نمی گوید برای آن که سخن خوشایند زیبایی گفته باشد. شعر می گوید برای آن که از آن خاصیت درمانی بجوید، به همین جهت در کلام او وصف طبیعت نیست، غزل عاشقانه نمی بینیم. اقبال برای زن یا معشوق نمی سراید. موضوع شعر و مخاطب کلام او مردم هستند. اقبال شاعرِ انسان دگرگون شونده است که باید تغییر بنیادی را از خویش شروع کند تا این خود به خود به تغییر بیانجامد(همان، ۳۳).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جبّاری در کتاب اقبال در آیینۀ اشعارش چنین می آورد:« شعر اقبال به دو جهت قابل تأمّل است. نخست الهامات زبانی او، و دو دیگر معانی بلند شعرش. هیچ شاعری شعر نمی گوید مگر ان که متلقّی الهاماتی باشد که در قالب کلمات بر او اعطا می شود. شاعر، لسان الغیب است و زبان او پرده از اسراری می گشاید که جز بدین زبان نمی توان گشود. هیچ شاعری تصمیم به شعر گفتن نمی گیرد و نمی تواند بگیرد. شعر بر زبان جاری می شود و شاعر در مقام طوطی صفتی، هر چه اُستاد ازل گفت بگو، می گوید. شعر اقبال فی نفسه گواه این کلام لسان الغیب، حافظ کلام الله مجید است که فرمود:

بارها گفته ام و بار دگر می گویم
در پس آینه طوطی صفتم داشته اند

که منِ دلشده این ره، نه به خود می پویم
هر چه اُستاد ازل گفت، همان می گویم

اقبال به زبانی غیر از زبان مادری اش شعر می سرود، گرچه بدان زبان نیز سروده است، که البتّه در برابر اشعار فارسی او بسیار اندک است. او حتی به زبان فارسی هم تکلّم نمی نمود و گویی برایش بسیار دشوار بود، امّا به فارسی شعر می سرود، و چه زیبا می سرود. زبان فارسی شعر اقبال خود گواه این مدّعاست که شاعر نه به خود، بل به اراده و عنایت دیگری زبان به شعر می گشاید. چه بسیارند فارسی زبانانی که قادر به بیان یک بیت و حتّی مصرعی شاعرانه نیستند. شعر اقبال در معانی بلند خود سیری است در این عوالم، که نشان از گذشت شاعر از عالم غفلت زدگی و تقرّب به عالم حقایق دارد. اقبال در این سیر و سلوک شاعرانه و البتّه حکیمانه ی خود در طریق لااله الّا الله گام نهاده بود، که مقام لای آن، نفی اله های دروغین فرنگ، و مقام الّای آن، اثبات حقایق دینی و مشرق انوار وجودی است. اقبال در سفر به فرنگستان نه تنها نظیر تازه به دوران رسیده های شرقی اصالت خود را نباخت؛ بل با بصیرتی حکیمانه، سعی در کشف و ادراک چیزی داشت که تمدّن غربی با تمام عرض و طول و زرق و برق خود بر روی آن بنا شده بود. دیدن پس پرده ی غرب و تمدّن غربی، شاخ نبات دیگری بود که به یُمنِ سلوک نظری و عملی او، مستحقّ آن گردیده بود. زبان اقبال در غزل نیز مانند مثنوی، شیرین و پرمغز است. مجموعه ی غزلیات او که در چند دفتر جمع آمده است، هر یک حاوی مضامین حکمی و اخلاقی زیبایی است، که هم حال و هوای مضامین سبک عراقی را دارد و هم ظرایف خیال انگیز سبک هندی را به یاد می آورد. خود او می گوید:

نوای من به عجم آتش کهن افروخت

عرب ز نغمه ی شوقم هنوز بی خبر است
(جبّاری، ۱۳۸۷: ۱۷-۲۰).