همچنین ملکی (۱۳۸۷) یازده (۱۱) ملاک را به عنوان ملاک های انتخاب محتوا معرفی نموده است. ملاک اول اهمیت است. ملاک دوم اعتبار نام دارد. ملاک سوم علاقه است. ملاک چهارم سودمندی نام دارد. ملاک پنجم قابلیت یادگیری نام دارد. ملاک ششم انعطاف پذیری است. ملاک هفتم توجه به ساختار دانش نام دارد. ملاک هشتم توجه کامل به حفظ و اشاعه میراث فرهنگی و نظام ارزشی است. ملاک نهم ایجاد و تقویت پایه علمی برای آموزش مداوم و خود راهبری نام دارد. ملاک دهم ارتباط با زندگی و تجربیات روزمره و مسایل روز است و سرانجام ملاک یازدهم ایجاد فرصت مناسب برای فعالیت ها و مهارت های یادگیری چند گانه نام دارد (ملکی، ۱۳۸۷).

۲-۱-۷ تحلیل محتوا و هدف های آن

تحلیل محتوا به هر روش استنباطی اطلاق می شود که به صورت منظم و عینی به منظور تعیین ویژگی های پیام به کار برده می شود. در این روش، پیام ها یا اطلاعات به صورت منظم کدگذاری و به نحوی طبقه بندی می‌شوند که پژوهشگر بتواند آن ها را به صورت کمی تجزیه و تحلیل کند (دلاور، ۱۳۹۰).

به دلیل این که از هر گونه غرض ورزی و جهت گیری در تجزیه و تحلیل محتوا به دور باشیم و هم چنین به آن ارزش علمی دهیم، باید چهار خصلت زیر را دارا باشد:

1. 1. عینی بودن: ‌به این معنی که بررسی های انجام شده قابل بازبینی و بازسازی باشد.

1. 1. منظم بودن: یعنی اول برای تمام محتواهایی که باید مورد تحلیل قرار گیرند یک دسته روش یکسان به کار برده شود و دوم عمل طبقه بندی به صورتی انجام پذیرد که تمام محتواهای مربوط به هم مورد تحلیل قرار گیرند (دلاور، ۱۳۹۰).

1. 1. آشکار بودن: در تجزیه و تحلیل لازم است به متن یا پیام آشکار توجه شود و استنباط های شخصی و پیش داوری فردی تحلیل گر درباره ی محتوا، مورد نظر قرار نگیرد.

1. 1. مقداری بودن: خصلت مقداری بودن در واقع جانشین جنبه‌های ذهنی و استنباطی بررسی ها و تحلیل نظری است که با مقیاس دقیق قابل اندازه گیری نیستند. از لحاظ بررسی مقداری، هر متن ترکیبی از عناصر قابل تجزیه به شمار می رود که می توان آن ها را بر واحدها و مقوله های خاص طبقه بندی کرد و با شیوه های خاص ارزیابی نمود (شعبانی، ۱۳۸۲).

1. تحلیل محتوا فنی است تحقیقی به منظور توصیف عینی، نظام دار و کمی محتوا (نوریان، ۱۳۸۱).

برای تحلیل محتوا هدف های زیر بیان شده است.

1. 1. تحلیل ویژگی های پیام، گیرنده و رسانه پیام

1. 1. تحلیل فرستنده پیام و علت آن

1. تحلیل پیامدهای پیام

در مجموع می توان گفت هدف تحلیل محتوا، پاسخ گوئی به پرسش های چه چیزی؟ به چه کسی؟ چه طور؟ چرا؟ و با چه اثری؟، می‌باشد (فتحی واجارگاه، ۱۳۸۸).

۲-۱-۸ انواع تحلیل محتوا

در ادامه چهار نوع از تحلیل محتوا توضیح داده می شود.

1. تحلیل محتوای توصیفی

توصیف کمی محتوای بارز و آشکار یک متن را تحلیل محتوای توصیفی گویند که این نوع تحلیل بعد از وقوع می‌باشد. لغات خاص از پیش تعیین شده، اصطلاحات، ضرب المثل ها، شکل های دستوری لغات، جمله ها، پاراگراف ها و عناوین می‌توانند از ابعاد یک متن باشند که مورد تحلیل محتوای توصیفی قرار می گیرند.

1. تحلیل محتوای استنباطی

این نوع تحلیل با این فرض انجام می شود که مشخصه‌ های خاصی از یک متن با مشخصه های خاصی از مضمون یا وضعیت اجتماعی مرتبط هستند. این نوع تحلیل فقط توصیف محتوای متن را مد نظر ندارد بلکه هدف آن نتیجه گیری از محتوای یک متن ‌در مورد جنبه‌های از واقعیت اجتماعی است. بررسی تاثیر مفاهیم شعاری جامعه در سال های خاصی در محتوای کتاب های درسی، از این نوع تحلیل می‌باشد.

1. تحلیل مفهومی

در این نوع تحلیل، یک مفهوم برای بررسی و تعداد وقوع آن در متن ثبت شده، برگزیده می شود. از آن جائی که ممکن است واژه ها ضمنی و آشکار باشند، تعریف روشن واژه های ضمنی قبل از شروع فرایند شمارش مهم است. برای محدود کردن ذهنیت در تعریف مفاهیم، فرهنگ لغت ویژه ای استفاده می شود. در تحلیل مفهومی، یک مفهوم برای بررسی انتخاب می شود، و تحلیل برای تعیین کمیت و شمارش وقوع و تکرار آن ها به کار می رود. یک مثال برای تحلیل مفهومی، بررسی یک متن و کد گذاری آن برای وجود کلمات معین می‌تواند باشد.

1. تحلیل محتوای ارتباطی

تحلیل محتوای ارتباطی به روشی اطلاق می شود که تمامی مسیر یک ارتباط واقعی را مورد بررسی قرار می‌دهد. موضوع تحلیل در این روش به یک واحد متن تعیین شده منحصر نمی شود بلکه جنبه‌های فرایند ارتباط و هم چنین پیدایش و به کار گیری علائم کلامی و غیر کلامی را نیز در بر می‌گیرد (فتحی واجارگاه، ۱۳۸۸).

۲-۱-۹کتاب درسی

کتاب درسی به عنوان مهمترین نمود محتوا مطرح است. در ادامه به جایگاه و اهمیت و ضرورت پژوهش ‌در مورد کتاب های درسی پرداخته می شود.

۲-۱-۹-۱ جایگاه و اهمیت کتاب درسی

در ضرورت وجودی کتاب درسی در آموزش و پرورش رسمی کشور ما در همه مقاطع آموزشی تردیدی نیست. کتاب درسی می‌تواند یک منبع با ارزش در برنامه ریزی خاص- موضعی باشد. در کشور ایران همانند بسیاری از کشورهای جهان هدف های کلی و رفتاری آموزش و پرورش در برنامه درسی، در اختیار معلمان و محصلان قرار می‌گیرد. در واقع کتاب درسی به عنوان یکی از مهم ترین وسایل آموزشی است که بدون آن نه تنها دانش آموزان، بلکه بیشتر معلمان نیز احساس سردرگمی و اضطراب می‌کنند. کتاب درسی مزیت هایی دارد:

• • محدوده فعالیت های آموزشی معلم و دانش آموز را در طول سال و یا دوره تعیین می‌کند و تقریبا موجب رفع نگرانی ایشان می شود، زیرا آنان می‌توانند به سهولت محتوای کتاب درسی را بر حسب جلسات تقسیم، طبقه بندی و برنامه ریزی کنند واین خود به اطمینان خاطر می‌ انجامد.

• • کتاب درسی می‌تواند تا حدودی اطلاعات مهم در یک رشته یا حوزه معین را شکل منظم و منسجم، تلفیق و تألیف کند.

• • گاهی برخی از کمک های آموزشی از قبیل تصاویر، آمارها، نمودارها، پرسش ها، نقشه ها و تمرین ها را در بر دارد.

• • موجب صرفه جویی در وقت معلم و محصل می شود.

• • به دانش آموز و معلم امکان می‌دهد فرصت تمرین و مطالعه بیشتری داشته باشند.

• • تعیین تکلیف درسی و انجام آن را آسان می‌کند.

• • به فعالیت های درسی، معلم و محصل نظام منطقی می‌دهد.

• • معلم را از توضیح و بحث زیاد بی نیاز می‌کند.

• • امکان بحث درباره مسائل مشترک را به دانش آموزان می‌دهد.

• • عادت به مطالعه را در یادگیرنده ایجاد می‌کند (شعاری نژاد، ۱۳۸۸).