ــــــ . “بحثی از: باید، بایست، بایستی”. سخن. دوره ۸ . ش۶. مهر ۱۳۳۶، ص۵۲۹ـ۵۳۸.
(این مقاله با عنوان دیگری در کتاب ” زبان شناسی و زبان فارسی” اثر همین مؤلف، از انتشارات امیرکبیر چاپ شده است.)
ــــــ . “بحثی در نحو فارسی: ساختمان جمله در زبان فارسی”. سخن. دوره ۱۴. ش۱۱ـ۱۲. مرداد ـ شهریور ۱۳۴۳، ص۹۳۹ـ۹۶۱.
تعریفات؛ پیوستگی جمله‌های مستقل؛ جمله مرکب؛ جمله شرطی؛ مطابقت صیغه‌های فعل در جمله‌های مرکب شرطی.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “برسر… یا در سر…”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۷۱ـ۳۷۲.
چند شاهد از شعر سعدی از واژه‌های “در سر” و “اندرسر”؛ شرط آوردن “را” علامت مفعول صریح در برخی جملات.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “برعلیه”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۴۱ـ۳۴۲.
(این مقاله با عنوان دیگری در مجله سخن، س ۱، ش ۶ چاپ شده است.)
ــــــ . “بسوی آینده”. سخن. س۲. ش۱۱ـ۱۲. دی ـ بهمن ۱۳۲۴، ص۸۰۱ـ۸۰۷ .
رسمیت یافتن لهجه‌ها؛ الفبای ساده‌تر برای خط ایرانی به منظور مکتوب کردن لهجه‌های ایرانی.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “به گردن، در گردن، از گردن”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۷۵ـ۳۷۶.
چند شاهد مثال برای واژه “درگردن” از شعر شعرای کهن.
ــــــ . همان: “پسوند مصدر”، ص۳۱۵ـ۳۳۴.
عقیده نویسندگان دستور فارسی؛ مصدر در دوره‌های مختلف زبان فارسی؛ اصل “ـ تن” است؛ قانون “تجانس” در صوت‌های گفتار؛ تبدیل “ت” به “د”.
ــــــ . “پسوند مصدر در زبان فارسی”. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران. س۱. ش۳. فروردین ۱۳۳۳، ص۴۸ـ۶۱.
(این مقاله با عنوان دیگری در کتاب ” زبان شناسی و زبان فارسی” از همین مؤلف از انتشارات امیرکبیر چاپ شده است.)
ــــــ . “پیدایش ضمایر فارسی” [نقد اثر نیکلا راست]. سخن. دوره ۶. ش۷. شهریور ۱۳۳۴، ص۶۵۴ـ۶۵۶.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “تحول زبان”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۸۹ـ۹۸؛ چاپ سوم، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۷، ص۷۷ـ۸۵؛ نیز: سخن. دوره ۸ . ش۴. مرداد ۱۳۳۶، ص۳۱۵ـ۳۱۹.
علت و مبنای پیدایش قواعد زبان در مشرق زمین؛ دگرگون شدن اندیشه صورت واحد برای زبان؛ “استثناء”، “شاذ و نادر” و “قانون” در قلمرو زبان شناسی.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “تحول زبان فارسی”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۹۹ـ۱۰۶؛ چاپ سوم، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۷، ص۸۷ـ۹۳؛ نیز: سخن. دوره ۱۲. ش۵. شهریور ۱۳۴۰، ص۴۷۱ـ۴۷۳.
نمونه‌ای از تحول حروف فارسی و قوانینی که بر این نوع تحول حاکم است؛ علم تحول حروف در تاریخ زبان.
ــــــ . “تدریس ادبیات فارسی”. سخن. س۲. ش۷. تیر ۱۳۲۴، ص۴۸۱ـ۴۸۶.
قواعد زبان.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “جمله وصفی”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص ۳۹۱ـ۳۹۴.
انواع وصف؛ واو عطف و عبارت وصفی.
ــــــ . “چگونه رابطه لفظ با معنی تغییر می‌پذیرد؟”. سخن. دوره ۱۷. ش۱۱ـ۱۲. اسفند ۱۳۴۶ـ فروردین ۱۳۴۷، ص۱۰۵۱ـ۱۰۵۶؛ نیز در: پرویز ناتل خانلری. هفتاد سخن. ج۲: فرهنگ و اجتماع. تهران: ۱۳۶۷، ص۳۶۳ـ۳۶۸.
عوامل مؤثر در تغییر معانی الفاظ: تغییر مدلول الفاظ، تغییر و تحول واک‌ها؛ رابطه مشابهت.
ــــــ . “چند نکته از «رفته ـ رفته است» دستور زبان فارسی”. سخن. دوره ۱۲. ش۳. تیر ۱۳۴۰، ص۲۶۹ـ۲۷۰.
مشتبه شدن ماضی استمراری محذوف و صفت فاعلی؛ مثال‌هایی از نظم و نثر کهن.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “حذف حرف اضافه”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۸۱ـ۳۸۵.
نبود حرف اضافه در زبان هند و اروپایی؛ تحول حروف اضافه در زبان‌های فارسی باستان و دری؛ ضعیف شدن حرف اضافه؛ تقویت حرف اضافه.
ــــــ . همان: “خط و زبان”، ص۲۷۱ـ۲۸۰؛ چاپ سوم، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۷، ص۲۴۹ـ۲۵۶؛ نیز: سخن. دوره ۹. ش۱۰. بهمن ۱۳۳۷، ص۹۲۷ـ۹۳۱.
باورهای پیشینیان درباره پیدایش خط؛ نقایص حاصل از تحول زبان در خط.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “درازنویسی”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۳۹ـ۳۴۰.
نمونه‌هایی در نامه‌های اداری و مقالات روزنامه‌ها.
ــــــ . “دستور زبان معاصر دری” [نقد اثر محمد نسیم نگهت سعیدی]. سخن. دوره ۱۹. ش۱۰. اسفند ۱۳۴۸، ص۱۰۹۶ـ۱۰۹۷.
ــــــ . زبان شناسی و زبان‌ فارسی: “دفاع از زبان‌ فارسی”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳،ص۱۷۳ـ۱۹۴؛ چاپ سوم، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۷، ص۱۶۵ـ۱۸۲؛ نیز: سخن. س۲. ش۱. دی۱۳۲۳،ص۵ـ۱۰؛ ش۳. اسفند ۱۳۲۳، ص۱۶۱ـ۱۶۶.
لغت‌سازان مستقل؛ عیب‌هایی که برای فارسی می‌شمارند؛ شیوه‌های لغت‌سازی/ فقر زبان فارسی از نظر اصطلاحات و تعبیرات علمی، فلسفی و فنی؛ راه‌حل.
ــــــ . “دلالت، تحقیق درباره رابطه لفظ و معنی”. سخن. دوره ۴. ش۱. آذر ۱۳۳۱، ص۴ـ۱۰.
کلمه؛ دلالت؛ زبان چیست؟؛ زبان تغییرپذیر است.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی. “دوخته بود ـ دوخته شده بود”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۹۸ـ۴۰۱.
دو مورد استعمال “است” و “بود” و عدم شناخت آن دو از هم؛ یک راه‌حل در انشای متأخران.
ــــــ . “دوره سه‌گانه تحول و تکامل فارسی دری”. سخن. دوره ۲۱. ش۷. بهمن ۱۳۵۰، ص۶۹۳ـ۷۰۰؛ ش۱۰. اردیبهشت۱۳۵۱، ص۹۲۵ـ۹۳۳؛ ش۱۱. خرداد ۱۳۵۱، ص۱۰۳۱ـ۱۰۳۷؛ ش۱۲. تیر۱۳۵۱، ص۱۱۴۳ـ۱۱۵۴.
اول ـ دوره رشد و تکوین و نکات دستوری آن/ دوم: دوره فارسی دری و نکات دستوری آن/ سوم ـ دوره تحول اخیر و نکات دستوری آن/ چهارم ـ روش تحقیق و دشواری‌های کار.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “را”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۴۳، ص۳۷۳ـ۳۷۴.
“را” علامت مفعول صریح بعد از کلماتی که برای جمله خود مفعول، و برای جمله دیگر فاعل یا مسندالیه است.
ــــــ . زبان شناسی و زبان فارسی: “رفته‌ ـ ‌رفته است”. تهران: امیرکبیر،۱۳۴۳، ص ۳۹۵ـ۳۹۷.
(این مقاله با عنوان دیگری در مجله سخن، ش۳، تیرماه ۱۳۴۰ چاپ شده است.)
ــــــ . همان: “روش تازه در تدریس قواعد زبان فارسی”، ص۴۱۳ـ۴۳۹؛ نیز: سخن. دوره ۱۴. ش۶. دی ۱۳۴۲، ص۴۸۳ـ۵۰۰؛ نیز در: پرویز ناتل خانلری. هفتاد سخن. ج۲: فرهنگ و اجتماع. تهران: توس، ۱۳۶۷، ص۳۳۱ـ۳۵۱.
(این مقاله متن سخنرانی‌ای است که در روز سه‌شنبه، سوم دی‌ماه ۱۳۴۰، بنا به درخواست سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی ایراد گردید.)
علت نامطلوب‌بودن وضع تدریس زبان فارسی در مدارس؛ واحد گفتار؛اجزاء اصلی واحد گفتار؛ ماده‌های فعل در زبان فارسی؛ کیفیت استعمال فعل در زبان فارسی.
ــــــ . هفتادسخن.ج ۲: فرهنگ و اجتماع: “زبان مشترک و گویش‌های خاص محلی”. تهران: توس، ص۳۶۹ـ۳۷۴.