موالی:مورد ستم اعراب واقع شدند. اعراب آنها را از حیث خون و زبان و ادب و اخلاق پست تر
از خود می شمردند و معتقد بودند که خود بدان جهت که از اخلاق عربی و زبان عربی بهره ورند و دین اسلام از میان آنها برخاسته و اکنون دولت پیروزمند دولت آنهاست ، بر دیگران برتری دارند.
از خصوصیات شعر موالی حسن تنسیق و گاه استقصاء و رقـت اسلـوب و غالـباً استفـاده از اوزان
کوتاه است. ( همان ، ص ۲۰۶ )
امویان : امویان سیاستمدارانی بودند که به طلب دنیا و پادشاهی دنیا تلاش می کـردند و برای

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

رسیدن بدین مقصود از نیروی شمشیر و مال و عقل بهره می جستند. مردم نیز بعضی به طمع مالشان و بعضی از بیم شمشیرشان به آنها پیوسته بودند.
شاعرانی که گرد بنی امیه را گرفته بودند تنها منافع مادی خـود را در نظـر داشتنـد و بـه مـدح
ملوک می پرداختند.
شعر آنها همان مدایح معموله است با همان صفات کلی چون کـَرَم و حـلم و حسـن سیاسـت و
شرافت نسبت و بهره مندی از لذایذ حیات و امثال اینها بود. ( همان ، ص ۲۰۷ )
۴ – ۲ – ۶ – شعر سیاسی در دوره عباسی
در دوره عباسی یک نوع شکوفایی در زمینه های اجتماعی ، فرهنـگی و ادبـی به دلـیل زنـدگی
شهرنشینی ، گسترش افق خیال ، انتقال از بادیه به شهر ، ترجمه کتابهای فلسفی و منطقی از « یونان » و سرزمینهای دیگر ایجاد شد که در نتیجه آن ذهن شعرا پویاتر شد و فکر خود را مشغول سرودن شعر کردند :
در دوره عباسی ها یک نوع ادبیات با عنوان « ادبیات اقلیـمی » به وجـود آمـد ، در ایـن عرصـه
ادبیات هر سرزمین با سرزمین دیگر فرق داشت اما اساس آنها یکی بود. مثلاً : در « حلب » به دلیل جنگهایی که « سیف الدوله حمدانی » با رومیها داشت خطبه های دینی زیاد شد ، بنابراین شاخه شاخه شده سیاست در نهضت شعر این دوران اهمیت داشت. با توجه به همه تنشهای سیاسی که در این دوران برای داعیان استقلال بود اما عرصه ادبیات و شعر قوی بود ، زیرا بیشتر این دولتهای مستقل اهل علم و ادب بودند و یا شعرا و ادبا را تشویق می کردند ، مانند : « آل بویه » که خود ادیب بودند یا دربار « سیف الدوله حمدانی » که پناه شعرایی مثل « ابوفراس حمدانی » ( ۳۲۰ – ۳۵۷ هـ ) و متنبی ( ۳۰۳ – ۳۵۴ هـ ) بود.
یـک نـوع گرایـش گستـرده تـر در شعـر دوره عبـاسی به نام « شعوبی گری » به وجـود آمـد.
« شعـوبی گری » تنها به گرایشات سیاسی توجه نداشت بلکه عواطف عموم مردم را مورد توجه قرار می داد. این گرایش « شعوبیگری » حاصل دعوای ایرانیها با عربها و ترکها و استبداد حاکم در این دوران بود ، بنابراین خلفا به شعرایی نیاز داشتند که این جنگها و دعواها را توصیف کند و در قصرها بر روی شعرا و ادبا باز شد. ( الزیات ، ۱۳۸۳ هـ . ش ، ص ۱۸۲ – ۱۸۳ )
۴ – ۲ – ۷ – شعر سیاسی در دوره انحطاط
در دوره انحطاط بسیاری از عوامل که سبب تقویت شعر و تشویق شاعر بود از بین رفت. ملوک و
سلاطین غیر عرب بودند و فقط در موارد نادر شعرا را می خواستند ، دیگر از صله و پاداش خبری نبود و شعرا ناچار بودند زندگی خود را از راه صنعتگری و پیشه وری مانند قصابی ، روغن فروشی ، سرمه فروشی و … بگذرانند.
عصبیت و جوانمردی که پیش از این دوره ، انگیزه سرودن شعر بود همـه از بیـن رفـت و در آن
فضای مضطرب شور و حال باقی نماند. در این دوره سرچشمه شعر بطور کامل نخشکید و با توجه به اینکه صنایع بدیعی و الفاظ عامیانه در شعر به اوج خود رسید اما بعضی از شعرا بودند که به اغراض سیاسی هم توجه داشتند. ( الفاخوری ،۱۴۲۲ هـ . ش ،۱۳۸۰ هـ . ش ، ۱/۱۰۲۶ – ۱۰۲۸ )
از مشهورترین شاعران سیاسی این دوره می توان از « ابن نباته » نام برد ، او در همه ابواب شعر
وارد شده است ، اما شکایت جایگاه ممتازی در شعر وی دارد زیرا در زمانی می زیسته که آشوب ها ، اضطراب ها ، استبداد ، زیاده روی در خونریزی ، مصادره اموال مردم و … به اوج خود رسیده بود.
( منبع پیشین ، ۱/۱۰۵۰ )
۴ – ۲ – ۸ – شعر سیاسی در دوره معاصر
شعر سیاسی ، شعری است که بیانگر شوق و علاقه مردم مشرق زمین به استقلال و آزادی از هر
گونه ستم و استعمار بود.
در دوره معاصر روزنامه ها نقش به سزایی را در آگاه کردن افـکار عمـومی بـه عهـده داشتـنـد و
روحیه میهن دوستی ، قومیت ، مبارزه با استبداد و عشق به آزادی خواهی را در مردم بیدار کرد. مطبوعات ، مدارس سیاری بودند که تهذیب عوام ، تنظیم افکار خواص ، انگیزش همت ها و اصلاح قلم های فاسد را به عهده گرفته بودند. اما عوامل دیگری مانند صنعت چاپ ، مجامع علمی و ادبی ، کتابخانه ها ، تئاتر و نمایش نامه ها و … در بیدار سازی افکار مردم نقش به سزایی داشتند.
دراین دوران ۴ مکتب ادبی به وجود آمد :

1. 1. مکتب مخضرمین

1. 1. مکتب افراط کاران

1. 1. مکتب اهل ابداع

1. 1. مکتب واقع گرایی

( الفاخوری ، ۱۴۲۲ هـ . ش ، ۱۳۸۰ هـ . ش ، ۲/۳۹ – ۴۰ )
۴ – ۲ – ۸ – ۱ – مکتب مخضرمین
مکتب مخضرمین به نوآوری گرایش داشت و اسـاس کـار آن ادبیـات قدیـم بـود. از پیـروان این
مکتب : « احمد شوقی » ( ۱۸۶۸ – ۱۹۳۲ م ) ، « حافظ ابراهیم » ( ۱۸۷۱ – ۱۹۳۲ م ) ، « خلیل مطران » ( ۱۸۷۲ – ۱۹۴۹ م ) و « معروف الرصافی » ( ۱۸۷۵ – ۱۹۴۵ م ) می باشند.
اما « عبدالغنی الرصافی » شاعر عراقی و از بزرگترین شعرای مکتب کلاسیک است. عضو مجلس
نمایندگان عثمانی بود که بعد از جنگ جهانی اول به عراق بازگشت. در عرصه روزنامه نگاری و سیاست دارای مناصب متعددی بود.
در سال ۱۹۳۰ به عنوان معاون پارلمان عراق در حرکت انقلابی کـه « رشیـد عـالی الکـیلاتی »
رهبری می کرد شرکت کرد و مجموعه اشعاری را درباره این انقلاب سرود.
« معروف الرصافی » شاعر آزادی خواهی بود که اشعـار انقـلابی سوزنـاکی را سـرود ، او در ایـن
اشعار به قضایای اجتماعی و سیاسی می پردازد. وی به قضایای وطن خود توجه می کرد ، در راه آزادی وطن خود تلاش کرد و فریب سخنان استعمار را نمی خورد. او به مسئله آزادی در برابر استعمارگران بسیار توجه کرده است. ( الفاخوری ، ۱۳۸۶ هـ . ش ، ص ۶۶۱ )
همچنین فیتوری از جمله شاعرانی است کـه به مسـائل اجتمـاعی و سیـاسی دوره خـود توجـه
خاصی داشته و تلاش زیادی از خود نشان داده است و مردم را دعوت به آزادی نموده و آنها را به مبارزه علیه استعمارگران تشویق و ترغیب نموده است.
۴ – ۲ – ۸ – ۲ – مکتب افراط کاران
این مکتب بعد از جنگ جهانی اول به وجود آمد که برخورد و ارتباطش با غرب یـا بـا آمریکاییها
شدید بود و نفوذ اجانب بر آنها نیرومند و فرهنگ غیر عربی شان از فرهنگ عربی شان قوی تر ، اینان فکر ، احساس و خیال خود را از شاعران غرب به عاریت می گرفتند و الفتشان به ادبیات غرب بیشتر از ادبیات عرب بود ، این مکتب به دلیل درد و رنج هایی که بر ملت لبنان و سوریه وارد آمد رنگ رمانتیک به خود گرفت.
نمایندگان مبرز این مکتب عبارتند از : « جبران خلیل جبـران » ( ۱۹۳۱ ) ، « ایلیا ابومـاضی »
(۱۹۵۷ م ) ، « ابوالقاسم شابی » ( ۱۹۳۴ م )