بسیار زیاد

Zn, Pb, Fe, Cu

پرتاران

بسیار زیاد

Cu

ماکروآلگ(علوفه های دریایی)

متوسط

اکثر فلزات

ماسل و سایر دو کفه ایها

متوسط

فلزات

پرتاران

متوسط

P, Cd

ده پایان(خرچنگ ها)

متوسط

Cd, Pb

ماهیان

متوسط

Cd, Pb

مطالعات زیست شناختی نوعی ارزیابی استاتیک از موجودات زنده، متغیرها و فرآیندهای موجود در هر محیط انتخابی است. نظارت زیست شناختی، شامل یک سری مطالعات زیست شناختی مشابه است که در یک محیط مشخص در طول زمان انجام می شود و بنابراین دینامیک است. اگر این نظارت هدف مشخصی د‏اشته باشد مثلاً بخواهد ظرفیت مجاز آلاینده ها را د‏ر آن محیط تعیین کند، نام پایش زیستی بر آن نهاده می شود. با وجود دانستن این تفاوت از این پس، عبارت پایش زیستی برای نظارت زیست شناختی هم به کار برده خواهد شد.

‏روش های پایش زیستی برتری های مهمی نسبت به آنالیزهای شیمیایی دارند. برای مثال، بیشتر برنامه های پایش آلاینده ها بر پایه نمونه گیری در فواصل معین بنا شده، چون نمونه گیری مداوم غیر عملی و بسیار گران است. به این ترتیب در یک برنامه نمونه گیری شیمیایی منظم، به خصوص در محیط های تغییر پذیر هم چون نهر و رودخانه، نوساناتی که در میزان آلاینده ها در بین فواصل نمونه گیری پیش آید ثبت نخواهد شد. در حالی که موجودات زنده در اغلب مواقع به چنین تغییراتی در آلاینده های محیط پاسخ هایی می دهند که قابل اندازه گیری است و معمولاً با افزایش سطح آلاینده ها نسبت عکس دارند. این موجود‏ات هم چنین پاسخ هایی به سطح متغیر آلاینده ها در محیط می دهند که تابع زمان است. براساس دوره زندگی هر موجود زنده، مدت این پاسخ می تواند بین چند روز (میکروارگانیسم ها) تا یک ماه یا چند سال (ماکروفیت ها، بی مهر گان بزرگ و مهره داران) تغییر کند.
‏علاوه بر این، تعداد آلاینده های موجود در یک محیط بسیار است و همیشه در مورد تعداد مواردی که در یک برنامه نظارت شیمیایی واحد قابل ارزیابی باشد، محدودیت علمی وجود دارد. چون جامعه زیستی به هر ماده مضر موجود در محیط پاسخ خواهد داد، هرگونه تغییری که ثبت شود می تواند به عنوان یک هشدار عمل کند که به آنالیز شیمیایی دقیق هر آلاینده که سطح آن افزایش یافته یا به بررسی حضور یک آلودگی جدید بیانجامد. همچنین، اثرات تقویتی یا تضعیفی بسیاری از آلاینده ها جز با بررسی تاثیرآنها بر موجودات زنده قابل ردیابی نخواهد بود. روش های متفاوتی برای استفاده از موجودات زنده، در پایش آلودگی ها وجود دارد. این روش ها در جدول (۱-۶) ‏به تفصیل نشان داده شده اند. انتخاب نمونه های ‏نمایانگر و بامعنی در موفقیت هر نوع ارزیابی، بدون توجه به روش انتخابی، از ‏اهمیت حیاتی برخوردار است. روش های مختلفی برای نمونه گیری از مواد زیستی در دسترس است. بعضی از روش ها نسبت به روش های دیگر، خطا های بیشتری در نمونه گیری دارند که در زمان انجام آزمایش یا استخراج نتایج از داده های جمع آوری شده باید مد نظر قرار گیرند. بررسی های بیشتری لازم است تا بتوان به یک روش ایده آل نمونه گیری دست یافت که از نظر زمان، قیمت، نیروی انسانی و غیره به صرفه باشد. اگر قرار باشد یک برنامه پایش منظم صورت گیرد این مساله اهمیت بیشتری پیدا می کند(اسماعیلی ساری، ۱۳۸۱).
جدول ۱-۶: روش های اصلی مورد استفاده در پایش زیستی (اسماعیلی ساری، ۱۳۸۱).

نوع ارزیابی

موجودات اصلی مورد استفاده

آلاینده های مورد بررسی

مزایا

معایب

مطالعات ساختار جامعه