عمدتاً امنیت به نوعی احساس روانی گفته میشود که در آن بخاطر مبرا بودن از ترس، وضعیت آرامش و اطمینان خاطر حاصل می شود. نظر به پیچیدگی مباحث امنیتی در جوامع امروزی، لزوم بررسی تحولات مفهوم امنیت از جنبه های مختلف ضروری است. شناخت مفاهیم امنیتی می تواند مدیران تصمیم گیرنده در این گونه امور را به سمتی راهنمایی کند که با کمترین هزینه بیشترین نتایج را از تصمیمات اتخاذ شده به دست آورند.
امنیت ملی: شرایط و فضای ناشی از اقدامات حفاظتی که مانع از اعمال نفوذ دشمن و یا رقیب بر منافع شده و امکان دارد بروز توانایی ها و قابلیت را مسدود سازد مفهوم امنیت ملی است
امنیت بین المللی: باری بوزان امنیت بین المللی را در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تفسیر کرده است.
امنیت جهانی: امنیت جهانی ناظر بر مجموعه ای از اصول و اقدامات جهانی جهت تضمین همه ملت ها به طریقی که یک سیستمی از نظم جهانی را دارا شوند شامل می شود.
محیط امنیتی: به محیط پیرامون ما که دارای مؤلفه های امنیتی شده و این شاخص ها در آن محیط نمود پیدا می کند محیط امنیتی گفته می شود (هند یانی ۱۳۸۶ :۱۱-۱۲).
اقدامات کنترلی پلیس: مجموع عملیات پلیسی در جهت ایجاد و افزایش و حفظ امنیت (جانی، مالی و روانی) و کاهش بزهکاری در محدوده زمانی و مکانی مشخص را اقدامات کنترلی پلیس گویند (نوروزی و افراسیابی، ۱۳۸۹: ۳۶-۷).
گشت انتظامی: بررسی محدوده استحفاظی در زمان مشخص توسط نیروهای پلیس جهت برقراری امنیت را گشت انتظامی گویند (معاونت ساعس،۱۳۸۲).
گردشگری: گردشگری یک فعالیت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بزرگ و البته پدیده ای بسیار سیاسی است. این صنعت آن چنان در توسعه اجتماعی – اقتصادی کشورها اهمیت دارد که اقتصاد دان ها آن را صادرات نامرئی نامیده اند. در سال های اخیر از گردشگری به عنوان بزرگ ترین صنعت دنیا نام برده اند و تلاش برای گسترش، توسعه و جذب روز افزون توریست، مبارزه ای است که به همه کشورها مربوط می شود.گردشگری مجموعه مسافرتهایی را در بر میگیرد که به منظور استراحت، تفریح و تجارت یا دیگر فعالیتهای شغلی و یا اینکه شرکت در مراسم خاص انجام گیرد و غیبت شخص گردشگر از محل سکونت دایم خود در طی این مسافرت موقتی و گذرا میباشد (لومسدن، ۱۹۹۷: ۱۸). بنابر این مسافرتهایی که پیوسته و به طور منظم بین محل کار و محل زندگی خود در سفر انجام میگیرد جزء گردشگری به حساب نمیآیند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

گردشگری عبارت است از گذراندن اختیاری مدتی از اوقات فراغت خود در مکانی غیر از محل سکونت دائمی به قصد بهره برداری از لذت های گردشگری. (صدرموسوی، ۱۳۰:۱۳۸۶).
گردشگر: واژه توریسم نخستین بار در سال ۱۸۱۱ ، در مجله ای انگلیسی به نامMagazine Sporting (مجله ورزشی) بکار برده شد. در آن زمان این لغت به معنای مسافرت به منظور تماشای آثار تاریخی و بازدید از مناظر طبیعی برای کسب لذت به کار می رفت (محلاتی،۱۳۸۰: ۲۰)
از آن زمان تاکنون معانی وتعاریف متعددی از طریق صاحب نظران ارائه شده است. دراین جا به ارائه تعریف گردشگری که از طرف سازمان ملل، بر اساس پیشنهاد کنفرانس بین المللی ترانسپورت و گردشگری آن سازمان در رم، به تصویب رسیده می پردازیم:
گردشگر به کسی گفته میشود که به منظور استراحت، تفریح و تجارت یا دیگر فعالیتهای شغلی و یا اینکه شرکت در مراسم خاص، مجموعه مسافرتهایی را انجام دهد و غیبت او از محل سکونت دایم خود در طی این مسافرت موقتی و گذرا باشد (لومسدن، ۱۹۹۷: ۱۸).

۱-۹) تعاریف عملیاتی واژگان تخصصی

اقدامات کنترلی پلیس: اقدامات کنترل پلیسی رویکردی است که در آن نهاد پلیس علاوه بر بهره گیری از ابزارهای تعریف شده در نظام عدالت کیفری، از همکاری و مشارکت نهادهای اجتماعی و دولتی برای کنترل عوامل ایجاد کننده جرم استفاده میکند و در تلاش است تا از رهگذر تغییر در ساختارهای سازمانی و روش های اجرایی، خود را در قبال شهروندان مسئول کند، تا در ادامه بتواند از مشارکت حداکثری اجتماع در کنترل عوامل ایجادکننده جرم بهره ببرد (نوروزی و افراسیابی، ۱۳۸۹: ۳۶-۷).
گشت انتظامی: بخشی از نیروی انتظامی که مجهز به تجهیزات لازم بوده و با وسایل موتوری و پیاده، آشکار و پنهان ضمن داشتن برنامه ریزی زمانی و مکانی معین، محدوده ی استحفاظی کلانتری ها را با تردد و رفت و آمد خود زیر نظر داشته و با مشاهدات و نظارت مستقیم خود موجبات استقرار نظم و تأمین امنیت و جلوگیری از وقوع جرم را فراهم می نماید در اصطلاح گشت انتظامی نامیده می شود (معاونت ساعس،۱۳۸۲).
گردشگر کسی است که به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، تجارت، ورزش یا زیارت، به جایی غیر از مکانی که در آن اقامت دارد سفر می کند، مشروط براین که حداقل مدت اقامت او از ۲۴ ساعت کمتر و از شش ماه بیشتر نباشد. (مرادی ۱۳۸۵: ۱۵)

۱-۱۰) خلاصه فصل ۱

اقتصاددانان از صنعت گردشگری بعنوان یک صنعت مولد سرمایه و اشتغالزا نام می برند و توجه خاصی به این صنعت دارند لذا معتقدند توسعه صحیح گردشگری به لحاظ اقتصادی موجب افزایش ارز آوری می شود. توسعه صنعت گردشگری در هر کشور نشان از ثبات امنیت ملی در آن کشور است و نیز زمانی گردشگری در کشور رونق می یابد که توجه دولت آن برای تأمین امنیت گردشگران بیشتر شده باشد. در حال حاضر در کشور ما لزوم توجه به توسعه و تامین امنیت در این صنعت بیش از پیش احساس می شود. صنعت گردشگری و مقوله امنیت ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند، در این میان نقش نیروی انتظامی به عنوان متولی امر تامین و توسعه امنیت بیشتر از سایر نهادها است. به همین منظور تأثیر اقدامات کنترلی پلیس انتظامی قزوین در جذب گردشگران در سال ۱۳۹۱در چهار محل مهم گردشگری استان قزوین مورد بررسی قرار گرفت.

فصل دوم
مبانی نظری و پژوهشی
(ادبیات تحقیق)

فصل دوم: مبانی نظری و پژوهشی(ادبیات تحقیق)

۲-۱)مقدمه:

گردشگری صنعتی است بسیار ظریف و حساس به ویژه در ارتباط با مسائل ایمنی و امنیتی در سطوح ملی، منطقهای و بین المللی. هرگونه حادثه و بروز ناامنی مانند جرایم علیه گردشگران، ناآرامی های سیاسی، حوادث تروریستی، زیان های جبران ناپذیری را بر این صنعت وارد می سازد. تأمین امنیت گردشگران علاوه بر اینکه اطمینان خاطر آنها را تقویت می کند منجر به حداقل رساندن خطرات سفر در حفظ امنیت جانی و مالی گردشگران و تشدید و تداوم سفرهای بعدی میشود. صنعت گردشگری را صنعتی چتری می خوانند؛ چرا که طیفی از فعالیت های اقتصادی مختلف که با یکدیگر ارتباطی مشخص دارند در این صنعت گرد هم آمده اند. تورگردانان، هتل داران، دفاتر خدمات مسافربری، فعالین صنعت حمل و نقل و … که همه جزء ارکان صنعت گردشگری و صنایع تولیدی این صنعت می باشند در یک چیز با یکدیگر اشتراک دارند و آن اینکه جهت پیشرفت و دستیابی به اهداف عالی خود نیازمند امنیت در وجوه مختلف می باشند، لذا «فقدان امنیت = افول صنعت گردشگری = سقوط صنایع تولیدی است.
در میان استان های زیبا و تاریخی- توریستی کشور، استان قزوین ازجمله مناطق زیبا، با فرهنگ و متمدن ایران است که در کنار طبیعت زیبا، خدادادی و مناظر بهشت گونه خود از غنای تاریخی و فرهنگی قابل توجهی نیز برخوردار است. رودخانه های پرآب، قله های زیبا و مشهور، چشمه های آب گرم‏، حیات وحش، پوشش گیاهی غنی و دریاچه های چشم نواز این منطقه؛ در کنار آثار متعدد تاریخ – معماری، فرهنگی، باستانی و مردمان هنردوست، سخت کوش و متمدن؛ مجموعه کم نظیری را دراین خطه از کشور ایران به وجود آورده است که دیدار از آن ها برای همه گروه های گردشگری داخلی و خارجی جذاب است. قزوین بیشترین آثار ثبت شده تاریخی کشور را در خود جای داده است. در این قسمت به کلیه سوابق و پیشینه های ادبی و نظری مرتبط با تحقیق پرداخته خواهد شد .

۲-۲) مبانی نظری

در این قسمت به مفاهیم امنیت لازم برای گردشگران، رویکردهای موجود در حوزه احساس امنیت، گردشگری و عوامل مؤثر بر آن پرداخته میشود.

۲-۲-۱) مفاهیم امنیت

امنیت یکی از موضوعاتی است که ذهن بشر را در اعصار مختلف به نوعی به خود مشغول داشته و موجبات نگرانی انسان را فراهم آورده، اما پیوندهای چند جانبه این مفهوم با مسائل حوزه اقتصاد، سیاست و فرهنگ اجتماعی، عملاً توجیه و تفسیر و درک و شناخت این واژه را دشوارتر ساخته، بطوریکه مرز و تعریف قابل قبول همگانی برای آن، کار چندان ساده ای نبوده و نیست. برای مثال، مفهوم امنیت شغلی در مقابل امنیت شخصی یا امنیت داخلی در برابر امنیت بین المللی، ظاهراً می تواند در یک ردیف و راستا قرار گیرد، حال آنکه چنین نیست و هر یک از آنها حوزه ی خاصی از قلمرو و علوم انسانی را به خود اختصاص داده است. به عبارت دیگر علم اقتصاد از یک سو، روابط بین المللی از سوی دیگر و علوم سیاسی نیز در مقابل آنها صف آرایی کرده اند تا امکان درک صحیح از مفهوم امنیت را برای انسان مدرن مجهز به آخرین تکنولوژی فراهم آورد. امروزه دستاوردهای دانش و تکنولوژی، بحران امنیت را چنان گسترش داده که ضرورتاً ذهن بشر بیش از گذشته در جهت شناخت وضعیت حال و آینده مهیا شده است و از جمله برنامه توسعه ملل متحد^[۲]، محور توسعه را در سال ۱۹۹۴ بر انسان متکی ساخته و لزوم انتقال از «امنیت هسته ای» به «امنیت انسانی» را مورد توجه قرار داده است و صاحبنظران نیز انسان متفکر و مستعد برای نوآوری را بعنوان با ارزش ترین سرمایه جوامع انسانی شناسایی و معرفی می کند، ضمن آنکه بر روابط بین آزادی، امنیت و توسعه، نظریات اندیشمندان چون لاک و جان استوارت میل را به خاطر می آورد که باید محدوده معینی برای حداقل از آزادی شخصی وجود داشته باشد که به هیچ قیمتی مورد تجاوز و تعرض دیگران قرار نگیرد و این محدوده معین همان حداقل امنیتی است که انسان بر مبنا و بستر آن، زمینه ها و الزامات ارائه تفکرات خلاق خود را پایه گذاری می کند. (مهدیخانی، ۱۳۸۰؛ ۶۷).
از دیدگاه جامعه شناسی احساس امنیت در واقع یک تولید اجتماعی است یعنی همه نهادهای اجتماعی در شکل گیری آن نقش ایفاء می کنند. با این دید طبیعتاً همه ارکان جامعه از جمله مردم- حاکمیت- پلیس و …در تولید و ارتقای سطح آن نقش کلیدی و لاینفک دارند. احساس امنیت حالتی است که آحاد جامعه هراس و بیمی نسبت به حقوق و آزادی های مشروع خود نداشته و به هیچ وجه حقوق آنان به مخاطره نیفتد. احساس امنیت در یک جامعه به احساس روانی شهروندان به میزان وجود یا عدم وجود جرم و شرایط جرم خیز در آن جامعه باز می گردد و هر مقدار فراوانی جرم و شرایط جرم خیز بالاتر باشد احساس امنیت شهروندان پائین تر است (بیات، ۱۳۸۹: ۱۲).
پیر بوردیو به رابطه بین ساختارهای عینی (امنیت) و ساختارها یا پدیده های ذهنی (احساس امنیت ) تأکید کرده و اعتقاد دارد از یکسو ساختارهای عینی قرار می گیرند که مبنای صورت های ذهنی را تشکیل می دهند و الزام های ساختاری را که بر کنش های متقابل وارد می شوند تعیین می کنند و از سوی د یگر اگر کسی خواسته باشد تلاش های روزانه فردی و جمعی را که درجهت تغییر یا حفظ این ساختارهای عمل می کنند بررسی کند باید این صورت های ذهنی را در نظر گیرد. ارزیابی ذهنی افراد به عنوان کنش گران در تصمیم گیری و شکل دهد الگوهای عملی رفتاری درجامعه نقش بنیادی ایفا می نماید. بنابراین، بررسی و تبیین ابعاد و زوایای احساس امنیت و متغیرهای تأثیرگذار بر آن در فضای اجتماعی ضرورت غیر قابل انکار پیدا می کند. علاوه بر ارزیابی ذهنی کنش گران از منظر دیگر که به توسعه اجتماعی مربوط می شود رشد و شکوفایی اجتماعی در گروه ایجاد، حفظ و باز تولید امنیت و احساس آن در جامعه می باشد. رشد جامعه و خود شکوفایی آن متکی بر سرمایه های انسانی مادی- اجتماعی شهروندان است و این سرمایه ها جهت توسعه نیازمند امنیت، ایمنی و احساس امنیت است (بیات، ۱۳۸۹: ۱۸).

۲-۳)بررسی رویکردهای موجود در حوزه احساس امنیت:

۲-۳-۱) رویکرد سنتی

این رویکرد با پس زمینه تمرکز بر قدرت سخت افزاری از یک سو و مقابله با تهدیدات دشمنان خارجی از سوی دیگر، نقش و جایگاه جامعه (افراد) را به پایین ترین حد آن نازل می کند. از این رو زمینه بالقوه برای احساس ناامنی ایجاد می گردد (هزار جریبی، ۱۳۸۹: ۱۴۳-۱۲۱).

۲-۳-۲) رویکرد اجتماعی:

در مقابل دیدگاه فوق از نیمه دوم قرن بیستم این رویکرد با تمرکز بر بسترهای درونی و اجتماعی امنیت هرگونه تفکیک بین جامعه و دولت (قدرت) را عامل ناامنی و احساس آن برای مردم بود، نفی کرده و برعکس اعتقاد دارد که در شرایط مناسبات دو سویه بین دولت و مردم است که امنیت تولید و مبنای توسعه همه جانبه و پایدار قرار می گیرد. در این رویکرد همه افراد جامعه به تناسب در تولید امنیت نقش دارند و مبنای آن هم رضایت مندی افرا جامعه است. بخش دیگر از نظریه پردازان امنیت را از منظر فلسفی- سیاسی نگریسته و جامعه را زمانی دارای امنیت قلمداد کرده اند که در آن از یکسو حاکمان از میان طبقه برگزیده جامعه انتخاب می شوند و از سوی دیگر رفاه عمومی و تناسب قوای درونی فردی و درون جامعه مبنای مناسبات اجتماعی قرار میگیرد. از این رو امنیت عینی و امنیت ذهنی (احساس امنیت) در جامعه پایدار می گردد (هزار جریبی، ۱۳۸۹: ۱۴۳-۱۲۱).

۲-۴) مرور ادبیات و نظریه های گردشگری و عوامل مؤثر بر جذب گردشگران:

۲-۴-۱) کارکردگرایی

با تأکید بر توافق حاکم بر روابط اجتماعی در نظام اجتماعی وجود امنیت را در سایه هماهنگی ساختاری و یکپارچگی و انسجام اجتماعی قابل تحقق می بیند کلیت نظام اجتماعی منسجم از اعضایی است که هر جزء و کل برای نظام دارای کارکردی است و این هماهنگی و انسجام کارکردی امنیت اجتماعی را برای جامعه به ارمغان می آورد (هزار جریبی، ۱۳۸۹: ۱۴۳-۱۲۱)..

۲-۴-۲)کنش متقابل نمادی

امنیت را با تفسیر ذهنی(احساس امنیت) افراد از شرایط حاکم بر جامعه که از یک سو بر رفتار افراد چارچوب مشخص سازد و از سوی دیگر به نوعی تحت تأثیر کنش افراد برساخته می شود، بنا می سازد. در این تعامل متقابل است که بنیان های نظم و امنیت که بر رفتار اجتماعی افراد استوار است ساخته و تداوم پیدا می کند. در این دیدگاه احساس امنیت تبیین می شود (هزار جریبی، ۱۳۸۹؛ ۱۴۳-۱۲۱).

۲-۴-۳) روش شناسی مردمی

این مکتب برای مقررات در زندگی روزمره اهمیت زیادی قائل است و نظم و امنیت اجتماعی را در سایه پیروی مردم از مقررات روزمره بین آنها قابل تبیین می داند. این دیدگاه نظم و امنیت را با تأکید بر اهمیت محوری زبان و سخن درک می کند. (بیات، ۱۳۸۸ : ۱۵-۱۰)
اسلام امنیت اجتماعی را در تمامی ابعاد آن مطرح می کند، به طوری که امنیت اجتماعی در آن بر اساس حفظ و مال و آبرو و حیثیت افراد جامعه استوار است و در صورتی که هر کدام از این محورها خدشه دار شوند و کرامت انسان و عزت نفس و شخصیت او مورد لطمه قرار گیرد، امنیت اجتماعی متزلزل و پایه های آن سست خواهد شد. اُل ویور امنیت اجتماعی را به توانایی جامعه برای حفظ ویژگی های اساسی خود در برابر شرایط متحول و تهدیدات واقعی یا احتمالی مربوط می داند، به طور خاص این نوع امنیت درباره حفظ شرایط قابل پذیرش داخلی برای تکامل الگوهای سنتی، زبان، فرهنگ، مذهب، هویت ملی و رسوم است. ویور گروه های ملی، قومی و مذهبی را تنها مخاطبان امنیت اجتماعی می داند. چرا که آنها گروه های بزرگی هستند که بخشی از قلمرو یک دولت- ملت را اشغال کرده اند. (نوید نیا، ۲۰۰۹ :۸)