مزیت نسبی آشکار: این شاخص به بررسی ساختار صادرات ملی در مقابل ساختار صادرات جهانی برای کالای موردنظر میپردازد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شاخص مزیت نسبی آشکار شده مقادیری بین صفر و بی‌نهایت را می‌تواند اختیار کند. مقادیر بزرگتر از یک بیانگر وجود مزیت نسبی در تولید کالای مورد نظر است و مقادیر بین صفر و یک نشانه عدم وجود مزیت نسبی است.[۴]
تغییرات این شاخص طی زمان می‌تواند بیانگر تغییر جایگاه مزیت نسبی یک کالا تلقی شود که این تغییر ممکن است به دلایلی همچون کاهش هزینه نسبی تولید کالا، تغییر در نرخ مبادله ارز و یا تغییر در موانع تجاری داخلی و یا کشورهای متقاضی کالا باشد.[۵]
RCA =
: ارزش صادرات کالای مورد نظر i از کشور j
: ارزش کل صادرات کشور مورد مطالعه
: ارزش صادرات کالای مورد نظر i در سطح جهانی
: ارزش کل صادرات جهانی
متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:
متغیر وابسته در این مقاله مزیت نسبی میگوی ایران در بازارهای جهانی است که قصد داریم به بررسی وضعیت آن بپردازیم.
برای محاسبه این متغیر از چهار متغیر: Exa (صادرات کالای x در کشور a)، Eta (کل صادرات کالا در کشورa)، Exw (کل صادرات کالای x در جهان) و Etw (کل صادرات کالا در جهان) استفاده خواهد شد.
همچنین قصد داریم جهت شناسایی عوامل موثر بر این شاخص و همچنین نوع رابطه آن‌ها از الگوی رگرسیونی زیر استفاده نماییم:
RCA = C+a₁P_IRICAP+a₂ P_IRIAQC+ a₃P_TCAP+a₄P_TAQC+ a₅DTR + a₆V_AvgFr+ a₇V_AvgT+U
RCA: شاخص مزیت نسبی صادراتی
P_IRICAP: میزان صید میگوی دریایی در ایران (هزار تن)
P_IRIAQC: میزان تولید میگوی پرورشی در ایران (هزار تن)
P_TCAP : میزان صید میگوی دریایی در جهان (هزار تن)
P_TAQC: میزان تولید میگوی پرورشی در جهان (هزار تن)
DTR: ارزش تبدیل دلار به ریال در بازار ایران (ریال)
V_AvgnpF: میانگین قیمت میگوی یخ زده فرآوری نشده (دلار)
V_AvgT: میانگین قیمت کلیه محصولات بدست آمده از میگو (دلار)
C: جمله ثابت رگرسیون
U: جمله اختلال
منابع فصل اول

1. 1. ابراهیمی نژاد, میگل, شیلات و آبزیان کشور؛ چالش ها و پتانسیل ها.مرکز تحقیقات استراتژیک, ۱۳۹۱٫

1. 1. بودجه, دفتر برنامه ریزی و, سالنامه آماری سازمان شیلات ایران۱۳۹۰, تهران: سازمان شیلات ایران.

1. 1. طوسی, ماندانا, وضعیت تولید ، بازار داخلی و صادرات آبزیان پرورشی.۱۳۸۳٫

1. 1. Laursen, Keld, Revealed Comparative Advantage and the Alternatives as Measures of International Specialisation.Department of Industrial Economics and Strategy, 1998.

1. 1. اسماعیل, سلامی حبیب اله ،پیش بهار, تغییرات الگوی مزیت نسبی محصولات کشاورزی در ایران: تحلیلی کاربردی با بهره گرفتن از شاخص های مزیت نسبی ابراز شده.قتصاد کشاورزی و توسعه ۱۳۸۰٫

فصل دوم
۲-۱مقدمه ای بر پیشینه سوابق و ادبیات تحقیق^[۳]
کسب آگاهی درباره تحقیقات گذشته، بررسی ادبیات تحقیق خوانده می‌شود. هدف عمده پیشینه پژوهش را نقد دانش موجود درباره موضوع در دست تحقیق می‌دانند. از نظر آنها، مقاصد مشخص پیشینه پژوهش عبارتند از: [۱]

1. 1. تعریف و تحدید مسئله

1. 1. قرار دادن یافته های تحقیق در چارچوب تحقیقات قبلی

1. 1. اجتناب از دوباره کاری

1. 1. انتخاب روش‌ها و ابزار اندازه‌گیری

در فرایند بررسی ادبیات تحقیق در این پایان‌نامه ابتدا به بیان تئوری‌های تجارت بین الملل و تاریخچه آن پرداخته و سپس در ادامه به صورت تفصیلی درباره مزیت نسبی به بحث خواهیم پرداخت، در بخش دوم این فصل به بررسی صنعت میگو در جهان و بازارهای آن پرداخته و بعد از آن این صنعت را در ایران بررسی می‌نماییم.
در بخش سوم نیز به مروری بر مطالعات انجام شده در این پایان‌نامه خواهیم پرداخت، در بررسی تحقیقات صورت گرفته سعی بر این خواهد بود که از جدید‌ترین مقالات شروع کرده و به تدریج منابعی را که از نظر زمانی عقب‌تر هستند بررسی خواهیم کرد.
در هنگام سازمان‌دهی مرور مطالب در این پایان نامه سعی بر این شده است که بحث را به مطالعاتی که حداکثر ارتباط را با مطالعه حاضر دارند اختصاص دهیم.
۲-۲ نظریه‌های مهم در تجارت بین الملل
درحقیقت تئوری‌های تجارت بین الملل، تئوری‌های متفاوتی برای توضیح دادن هستند. تجارت به معنای مبادله کالا و خدمات بین دو نفر و یا دو شرکت یا موسسه در دو کشور مختلف می‌باشد. در واقع مردم و شرکت‌ها به این علت تجارت می‌کنند که به کالا و خدمات نیاز دارند و از این تجارت سود کسب می‌کنند. اگر بخوهیم به صورت سطحی به این تعریف نگاه کنیم به نظر می‌رسد که این تعریف ساده بوده ولی در حقیقت حجم زیادی از تئوری، سیاست و استراتژی در کسب و کار در تجارت را شامل می‌شود.[۲]
برای بهتر فهمیدن چگونگی تکامل تجارت جهانی، دانستن اینکه چگونه کشورها در طول تاریخ با یکدیگر به تجارت می‌پرداختند اهمیت زیادی دارد. در طول زمان متخصصین اقتصاد تئوری‌های خود را گسترش داده و به توضیح مکانیسم تجارت جهانی پرداختند. تئوری‌های اصلی اقتصاد به عنوان کلاسیک‌ها نامیده شدند و از تجارت بین کشورها نشات گرفته شدند. [۲]
در اواسط قرن بیستم تعریف تئوری‌ها درباره تجارت، به جای تجارت بین کشورها به تجارت بین شرکت‌ها و سازمان‌ها تغییر یافت. این تئوری‌ها به عنوان تئوری‌های مدرن و بر پایه سازمان‌ها و یا شرکت‌ها نامیده می‌شود. هر دو این دسته‌بندی کلاسیک‌ها و نئو کلاسیک‌ها شامل چندین تئوری بین المللی است.[۲]

نئوکلاسیک ها

کلاسیک ها

بر خلاف پرورش ماهی تنوع گونه در میگو پروری نسبتا ناچیز است. مهمترین گونه‌های پرورشی عبارتند از میگوی ببری سیاه^[۲۱] و میگوی سفید غربی^[۲۲]. در حالی که پرورش میگوی سفید غربی تا پایان قرن بیستم عموما به قاره آمریکا محدود می‌شد اما در چند سال اخیر این گونه به حوزه کشورهای آسیایی وارد شده و در برخی از کشورها رفته رفته به گونه غالب تبدیل می‌شود. در فهرست حدود بیست گونه پرورشی نام‌های دیگری مانند میگوی موزی^[۲۳] و میگوی سفید هندی^[۲۴] را می‌توان مشاهده نمود که سهم اندکی از تولید میگوی پرورشی را به خود اختصاص می­ دهند. به طورکلی تولید میگوی در جهان در سال‌های اخیر رشد قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد . توسعه این صنعت نه تنها به دلیل افزایش تولید پرورش دهندگان و تولید کنندگان بزرگ این محصول بوده، بلکه سهم سایر کشورها در کل تولید جهانی نشان می‌دهد پرورش دهندگان جدیدی به این صنعت روی آورده اند و روز به روز به تعداد آنها افزوده می‌شود. [۱۴]
دکتر فوجی ناگا, دانشمند ژاپنی، به عنوان پدر پرورش میگوی جهان شناخته می‌شود. وی در سال ۱۹۳۳ برای اولین بار میگو را در تانک وادار به تخم‌ریزی نمود و در سال ۱۹۴۰ موفق به پرورش میگو, تا اندازه تجاری, در شرایط مصنوعی (تانک) گردید. [۱۶]

در منطقه خلیج فارس در کویت تحقیقات در زمینه تکثیر و پرورش میگو بوسیله دکتر یوشیما اینوموتو، محقق ژاپنی، از نوامبر ۱۹۶۹ تا اکتبر ۱۹۷۰ بنا به دعوت انستیتو علمی و تحقیقاتی کویت انجام گرفت. [۱۶]
از سال ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۰۴ میزان صید میگو از دریا ۳/۲ برابر شده در حالی که پرورش میگو در همین مدت ۳۴ برابر گردیده است. آمار فائو نشان می‌دهد که تولید میگوی پرورشی از ۹۱۷۳۱۵ تن در سال ۱۹۹۶ به ۳۱۴۶۹۱۸ تن در سال ۲۰۰۶ رسیده است. عمده‌ترین کشورهای تولید کننده میگوی پرورشی در جهان و درصد تولید آنها در سال ۲۰۰۶ به ترتیب عبارتند از: چین ۳۹%، تایلند ۱۶%، ویتنام ۱۱%، اندونزی ۱۱%، هند ۴%، مکزیک ۴% و برزیل ۲%.[۱۶]
در سال ۲۰۰۵ میگوی پا سفید غربی^[۲۵] با تولید ۱۱۹۳۲۴۸ تن و ۴/۵۶ درصد, مونودون با ۷۱۰۸۰۶ تن و ۳۳٫۵۹ درصد و میگوی موزی با تولید ۸۱۱۰۵ تن و ۳٫۸۳ درصد, سهم عمده‌ای را در تولید جهانی آبزی پروری دارا بوده‌اند. این نسبت در سال ۲۰۰۶ به تولید ۲۱۲۸۸۲۵ تن و ۶۷٫۶ درصدی وانامی, ۶۴۵۴۰۸ تن و ۲۰٫۵ درصد مونودون و ۹۶۸۳۳ تن و ۳٫۱ درصدی میگوی موزی رسید. نزدیک به ۸۵% تولید میگوی وانامی، طی این سال‌ها مربوط به مناطق آسیایی است که این میگو گونه بومی آنجا نمی‌باشد. [۱۶]
پرورش میگوی وانامی در کشورهای جنوب شرق آسیا از سال‌های آغازین دهه ۱۹۹۰ آغاز شد و به سرعت رشد کرد. این روند ادامه دارد و در بسیاری از نقاط جهان میگوی وانامی جایگزین میگوی مونودون شده است. تولید میگوی مونودون از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۵ یک و نیم برابر شده ولی تولید میگوی وانامی در همین مقطع ۷/۱۴ برابر بوده است. در مجموع تولید وانامی در سال ۲۰۰۵، ۶۸/۱ برابر مونودون گزارش شده است. پرورش میگوی ایندیکوس از ۱۵۰ تن در سال ۱۹۸۰ به ۹/۱۰ هزار تن در سال ۱۹۹۴ رسید و پس از آن تا سال ۱۹۹۹ تقریبا ثابت ماند. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ روند آن صعودی بوده و از ۴/۱۶ هزار تن به ۳۳ هزار تن رسیده است. [۱۶]
عمده‌ترین کشورهای تولید کننده میگوی پرورشی در جهان چین، تایلند، اندونزی، اکوادور، هند و ویتنام می‌باشند. بر اساس آمار منتشر شده از سازمان جهانی خوار و بار کشور چین در حال حاضر بزرگترین تولید کننده میگوی بوده و به این ترتیب به حاکمیت تایلند به عنوان بزرگترین تولید کننده میگوی پایان داده است. اگر چه آماری که توسط مقامات چینی در زمینه تولیدات آبزی پروری و از جمله تولید میگوی پرورشی منتشر شده به طور رسمی از سوی فائو مورد تردید قرار گرفته و تلویحا به آن خدشه وارد نموده‌اند، اما افزایش تولید در این کشور را نمی‌توان نادیده گرفت. تایلند، ویتنام و اندونزی از جمله کشورهای آسیایی هستند که در زمره بزرگترین تولیدکنندگان و طبیعتا صادرکنندگان میگوی قرار دارند. در حالی که اکوادور برای سال‌ها بزرگترین تولید کننده میگو در نیمکره غربی به شمار می‌رفت اکنون برزیل به عنوان یکی دیگر از تولید کنندگان مهم قاره آمریکا خود نمایی می‌کند. [۱۴]
نگاهی به وضعیت پرورش میگو در کشورهایی نظیر پرو و برزیل و سرمایه گذاری برای ایجاد مزارع جدید گویای این حقیقت است که علیرغم تشدید رقابت در بازار جهانی میگو کماکان تقاضا و ظرفیت مناسبی برای توسعه وجود دارد لیکن در این رقابت کشورهایی تاب مقاومت خواهند داشت که سرمایه‌گذاری‌های لازم را در زنجیره تولید از تحقیق و تولید دانش فنی تا فرآوری و بازاریابی به نحو مناسبی به اجرا گذارند. کاری که برخی از کشورهای آسیای جنوب شرقی نظیر تایلند و مالزی و حتی ویتنام از چندین سال قبل آغاز نموده و با افزایش بهره‌وری مزارع و کاهش هزینه‌های تولید در میدان رقابت با دیگر تولید کنندگان کماکان گوی سبقت را می‌ربایند. [۱۴]
نمودار ۲- ۱ میزان تولید میگو (صید شده و پرورشی ) در جهان [۱۵]
۲-۶-۲ تجارت جهانی میگو
اگرچه میزان تولید جهانی میگو به میلیون‌ها تن در سال بالغ می‌گردد اما بخش عمده آن در داخل کشورهای تولید کننده مصرف شده و میزان میگویی که به بازارهای جهانی وارد می‌شود تنها در حدود ۳۵% کل تولید است. در سال‌های اخیر کشورهای ژاپن، آمریکا و ده کشور عضو اتحادیه اروپا وارد‌کنندگان اصلی میگو بوده‌اند. ارزش کل واردات میگو توسط کشورهای عمده تولید کننده بیش از میلیاردها دلار برآورد شده است که بیشترین میزان آن تنها به دو کشور آمریکا و ژاپن تعلق دارد. برآوردها نشان می‌دهد که علیرغم ثبات و یا سیر نزولی قیمت‌ها در بازارهای مصرف، میزان تولید میگوی سالانه به طور متوسط با ۱۲ تا ۱۵ درصد افزایش روبرو خواهد بود.[۱۷]

شکل ۲- ۱ میزان واردات میگو در جهان[۱۵]
۲-۷ بررسی صنعت میگو در ایران
مروری بر تاریخچه صنعت میگو: صید میگو از دیرباز در ایران رایج بوده است و به گفته برخی دست اندرکاران صید و پرورش میگو، خلیج فارس و دریای عمان از مناطق مستعد برای تولید میگو هستند. به گفته آنان، وجود سواحل غیر قابل کشت و شوره زار این مناطق شرایط بسیار مناسب و اقتصادی را برای توسعه این صنعت فراهم کرده است. [۱۴]
اگرچه شمار تجربیات ایران در زمینه تکثیر و پرورش میگو از تعداد انگشتان یک دست کمتر بود، در اولین برنامه توسعه دستیابی به تولید ۱۰ هزار تن میگوی پرورشی در سال پایانی برنامه هدف گذاری گردید. با کوشش‌های انجام شده و بهره‌گیری از همکاری‌های فنی سازمان‌های بین المللی، در طی این برنامه تنها بخشی از مطالعات فنی و شناخت اراضی مناسب توسعه انجام پذیرفت. تکثیر و پرورش آزمایشی انواع میگوهای بومی ( میگوی موزی، ببری سبز^[۲۶] (، ‌میگوی سفید هندی و میگوی سرتیز^[۲۷] و تجربه پرورش میگوی غیر بومی ( ببری سیاه ) و شناخت اراضی مستعد توسعه از جمله اقدامات اساسی در طی سال‌های آغازین برنامه بود که با واگذاری اراضی برای احداث مزارع در استان‌های خوزستان و بوشهر و سپس هرمزگان ادامه یافت. علیرغم عدم دستیابی به اهداف کمی، در پایان این برنامه که با حمایت مستقیم دولت از قبیل ارائه خدمات کارشناسی و وام‌های با نرخ سود و کارمزد پایین پشتیبانی گردید، زیربنای توسعه پرورش میگو تا حدودی فراهم آمد. [۱۴]
این روند در طی سال‌های دوم برنامه نیز تا حدود زیادی استمرار یافت. با موفقیت نسبی مراکز تکثیر و پرورش میگو و گسترش فن‌آوری و از سوی دیگر قیمت نسبتا بالای میگو در بازارهای جهانی در دو سال پایانی برنامه بخش غیر دولتی تمایل بیشتری برای سرمایه گذاری از خود نشان داد و گسترش مزارع سرعت بیشتری به خود گرفت. در سال پایانی این برنامه میزان تولید به بیش از ۱۸۰۰ تن رسید و بستر لازم برای افزایش تولید میگوی پرورشی فراهم شد به طوری که میانگین رشد سالانه در طی دو سال اول برنامه سوم۱۰۰ درصد بود و ظرفیت‌های فیزیکی لازم برای دستیابی به اهداف کمی برنامه فراهم گردید . اما با تنزل قیمت میگو در بازارهای جهانی و کاهش قدرت رقابت صادرکنندگان ایرانی روند گسترش مزارع و تولید میگو متوقف شد و فصل جدیدی در پیش روی برنامه ریزان و تولیدکنندگان قرار گرفت. [۱۴]
۲-۷-۱ ظرفیت‌های توسعه پرورش میگو
وجود ۱۸۰۰ کیلومتر سواحل جنوبی و بخشی از ۹۰۰ کیلومتر سواحل شمالی کشور استعداد بالقوه مناسبی را برای ایجاد مزارع پرورش میگو بوجود آورده است. بر اساس مطالعات انجام شده شناخت توانمندی‌های بالقوه در چهار استان جنوبی بیش از ۱۸۰۰۰۰ هکتار اراضی مستعد برای ایجاد مزارع پرورش میگو وجود دارد که به معنای امکان ایجاد ۹۵۰۰۰ هکتار استخر و امکان تولید سالانه ۲۸۵۰۰۰ تن میگو است. وجود چند هزار هکتار اراضی مستعد در سواحل دریای خزر ( استان گلستان) را نیز نمی توان نادیده گرفت. [۱۴]

استان

مساحت کل اراضی شناسایی شده(هکتار)

مساحت کل مزارع قابل احداث(هکتار)

سطح زیر کشت مفید
( هکتار)

تولید قابل پیش بینی
( تن)

میزان اشتغال
(نفر)

سیستان

۴۵۰۰۰

۳۲۰۰۰

۲۴۰۰۰

۷۲۰۰۰

۳۲۰۰۰

هرمزگان

۵۴۰۰۰

۳۸۰۰۰

۲۸۰۰۰

۸۵۰۰۰

۳۸۰۰۰

خوزستان

۳۳۰۰۰

۲۵۰۰۰

۱۸۰۰۰

اهمیت صادرات غیر‌نفتی و نقش آن در رشد و توسعه اقتصادی کشورها همواره به عنوان یکی از موضوعات مهم مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو میزان اثرگذاری عوامل موثر بر صادرات غیر نفتی می‌تواند به رشد صادرات کمک نماید.
بدون شک کشورهایی که پایه اقتصاد آنها به صورت تک محصولی است، در بحران‌های اقتصادی، بیشتر در معرض خطر قرار می گیرند و آسیب پذیرتر خواهند بود. از این رو توجه به اقتصاد چند محصولی و توسعه در چندین بخش اقتصادی نظیر صنایع و معادن، کشاورزی، خدمات و … می تواند هر کشوری را از بحران‌های اقتصادی مختلف نجات دهد.
سازمان شیلات ایران به عنوان سازمان مسئول برای ساماندهی تولید آبزیان درکشور نسبت به سایر سازما‌ن‌های مسئول در وزارت کشاورزی جوان‌تر و از قدمت کمتری برخوردار می باشد.از نظر تولید مشابه دام و طیور سهم تولید آبزیان در کشور در سال ۱۳۸۹ تنها ۱۳% از کل این گروه از تولیدات می‌باشد و از نظر ارزش افزوده نیز تنها ۲% از کل تولیدات کشاورزی است که نشانگر کم‌توجهی به این زیربخش است. هر چند در سال‌های اخیر ارزش غذایی آبزیان برای مصرف انسانی بیشتر نمایان شده و کشورهای توسعه یافته در دو دهه اخیر تلاش بسیاری برای افزایش سرانه مصرف آبزیان بکار گرفته‌اند ولی در ایران کماکان روند مصرف انسانی آبزیان کمتر از نصف متوسط جهانی است و روند افزایش مصرف به کندی در حال افزایش است.[۱]

صنعت میگوی ایران نیز که در زیر مجوعه صنایع شیلات قرار می‌گیرد، می‌تواند به عنوان یکی از صنایع مهم‌غیرنفتی در سبد صادراتی کشور، نقش موثری را به خود اختصاص دهد. اما متاسفانه در سال‌های اخیر صادرات میگوی ایران در مقایسه با صادرات جهانی با نوسانات شدیدی رو‌به‌رو بوده است.
اما سوال اساسی که در این پایان نامه قصد داریم به بررسی و در نهایت پاسخ‌گویی به آن بپردازیم این است که، سایر کشورهای صادر‌کننده این محصول ارزشمند نسبت به کشورمان از چه ویژگی‌های مثبتی برخوردار هستند تا بتوانیم با شناسایی این ویژگی‌ها گامی مثبت را در جهت ارتقائ وضعیت رقابتی این صنعت برداریم.
۱-۲ تشریح و بیان مساله
با بررسی اطلاعات ارائه شده از سالنامه شیلات ایران می‌توان دریافت که با وجود توسعه جهانی صنعت پرورش میگو و نیز افزایش سهم آن در تجارت آبزیان متاسفانه صادرات این محصول در ایران در طی سال‌های قبل نه تنها افزایش نیافته بلکه در بسیاری از ادوار کاهش چشمگیری داشته و باعث ایجاد نوسانات شدیدی از لحاظ مقداری و ارزشی (دلاری) گردیده است.[۲]
نمودار ۱- ۱ میزان صادرات میگو[۲]
در طول دهه ۱۳۴۰ میگوی ایران به ۵ کشور صادر شده است . در طول دهه ۱۳۵۰ که مصادف با وقوع انقلاب و برخی ناآرامی‌ها در کشور بود حداکثر صادرات میگو به ۱۰۰۰ تن بالغ شده که به ۷ کشور صادر گردیده است.
درواقع در طول سال‌های ۳۸-۵۸ تعداد بازارهای صادراتی میگو حداکثر ۸ کشور بوده است . در طول دهه ۱۳۶۰ بخصوص از سال‌های ۱۳۶۷ میزان صادرات میگو به یکباره از لحاظ وزنی افزایش یافته است . بطوریکه صادرات میگو از ۷۵ تن در سال ۱۳۵۹به۱۰۶۶ تن در سال ۱۳۶۹ افزایش یافته است. [۳]
در سال ۱۳۷۲ به بعد تعداد بازارهای صادراتی به دلیل حجم بالای تولید و صادرات و فعالیت شرکت‌های صادراتی حدود بیش از ۲ برابر افزایش یافته است . بر اساس اطلاعات ارائه شده، در سال ۷۷ -۷۹ تعداد بازارهای هدف ۱۲ کشور بوده است. در سال ۸۰ تعداد بازارهای هدف به ۱۰ کشور کاهش یافت . در حالیکه در سال‌های ۸۱ و ۸۲تعداد کشورهای واردکننده میگوی ایران به ترتیب به ۱۸ و ۱۷ کشور رسید. [۳]
در سال ۸۰ تعداد بازارهای هدف به ۱۰ کشور کاهش یافت . در حالیکه در سال‌های ۸۱ و ۸۲ تعداد کشورهای واردکننده میگوی ایران به ترتیب به ۱۸ و ۱۷ کشور رسید . [۳]
در دهه ۸۰ وضعیت صادراتی میگوی ایران به علل بسیاری از یک روند رو به رشد ثابت برخوردار نبوده و با مشکلات بسیاری مواجه گردیده که به آن خواهیم پرداخت.[۲]
سوالی که در اینجا مطرح می‌گردد این است که چرا این صنعت باید با چنین نوساناتی در صادرات خود رو‌به‌رو گردد در حالیکه اگر طی این سال ها تحقیقی انجام می‌گرفت، حداقل با شناسایی مزیت‌های نسبی این محصول ارزشمند و عوامل اثر‌گذار بر آن می‌توانست رشد پایدار خود را ادامه دهد.
در این راستا قصد داریم مزیت نسبی صادراتی کشورهای تولید کننده و صادر کننده میگو را از طریق شاخص مزیت نسبی آشکار^[۱] بالاسا^[۲] با یکدیگر مقایسه کنیم. پس از محاسبه این شاخص به بررسی عوامل موثر بر مزیت صادراتی در صادرات این کالای ارزشمند خواهیم پرداخت.
علاوه بر این ما در این تحقیق سعی خواهیم کرد با بررسی مزیت نسبی ایران در صادرات میگو و عوامل موثر بر‌آن ، به شناسایی موانع و مشکلات پرداخته و با ارائه راهکارهای مربوطه به دست اندرکاران و سیاست گذاران صادراتی کشور در اعتلای این صنعت یاری رسانیم. در این راستا بکارگیری یک مدل جامع می‌تواند صحت و جامع بودن بررسی انجام شده را تضمین کند.
۱-۳ اهمیت و ضرورت حل مساله
آمار مربوط به سال‌های اخیر نشان می‌دهد که این صنعت با تحولات و مشکلات عدیده ای به‌ویژه از سال ۱۳۸۷ و با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها و پیامدهای مثبت و منفی مربوط به آن نظیر افزایش قیمت و کاهش تولید رو‌به‌رو بوده است بنابراین ضرورت انجام تحقیق در این صنعت بیش از پیش روشن می‌شود. متأسفانه علی‌رغم نقشی که این صنعت در اشتغال، صادرات، افزایش درآمدهای ارزی و … دارد؛ تاکنون بطور علمی به بررسی نقاط قوت و ضعف این صنعت پرداخته نشده است، در حالیکه انجام تحقیقات جامع و اطلاع رسانی صحیح از سوی دولت می‌تواند سرمایه‌های کشور را در جهت تقویت بخش‌های مرتبط با این صنعت مثل صنایع تولید غذای میگو، صنایع فرآوری میگو و صنایع بسته‌بندی میگو هدایت کند و موجبات ایجاد اشتغال، افزایش درآمد ارزی و پیشرفت صنایع مرتبط با آن را در حد استانداردهای بین المللی فراهم کند.
جهت توسعه صادرات غیرنفتی، با شناسایی اولویت‌های سرمایه‌گذاری؛ توان کشور و سرمایه‌گذاران و کارآفرینان داخلی باید بر بخش‌هایی متمرکز شود که به تقویت و ایجاد مزیت‌های رقابتی آنها کمک می‌کند.
امید است این تحقیق به عنوان راهنمایی برای اقدامات آتی دولت و سرمایه گذاران در بخش‌های صادراتی مورد استفاده قرار گیرد و پیشنهاداتی را برای صادرکنندگان جهت تقویت بخش های ضعیف تر، و در نهایت توسعه صادرات این محصولات ارائه نماید.
۱-۴ گزاره های مسئله
از موضوع تحقیق خاص‌تر است و دامنه‌ی مسئله‌ی تحقیق را محدود می کند. گزاره های مسئله محقق را در تدوین طرح و گزارش تحقیق هدایت می‌کند. برای عملی بودن یک تحقیق، موضوع به مسئله‌ی خاصی محدود می‌شود. اگر مسئله کلی و یا دارای متغیرها و مفاهیم متعدد باشد، تفسیر نتایج آن مشکل خواهد بود. لذا مسئله باید چنان بیان شود که محدود باشد.
۱-۴-۱ اهداف تحقیق
هدف از انجام این تحقیق بررسی مزیت نسبی ایران در صادرات میگو نسبت به کشورهای صادر کننده دیگر است که قصد داریم در این تحقیق آن را مورد بررسی قرار دهیم.
در واقع اهداف اصلی این تحقیق شامل موارد زیر است:

• • بررسی مزیت نسبی ایران در صادرات میگو

• • شناسایی عوامل موثر در صادرات صنعت میگو

• • شناسایی مشکلات و ارائه راهکارهایی جهت افزایش مزیت نسبی در صنعت میگو

۱-۴-۲ سؤالات تحقیق

• • چه عواملی بر مزیت نسبی صادرات میگوی ایران تاثیر دارد؟

۱-۴-۳ فرضیه ‏های تحقیق

• • میزان تولید داخلی بر مزیت نسبی ایران در صادرات میگو تاثیر دارد.

• • میزان تولید رقبا بر مزیت نسبی ایران در صادرات میگو تاثیر دارد.

• • میانگین قیمت میگوی یخ زده فرآوری نشده در صادرات میگو تاثیر دارد.

• • میانگین قیمت کلیه محصولات بدست آمده از میگو در صادرات میگو تاثیر دارد.

• • نرخ ارز بر مزیت نسبی ایران در صادرات میگو تاثیر دارد.

۱-۵ تعریف واژه‏ ها و اصطلاحات فنی و تخصصی
شیلات: به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در بخش‌های صید و صیادی، تکثیر، پرورش و فرآوری آبزیان انجام می‌شود.[۲]
آبزیان: عبارتند از کلیه موجودات زنده اعم از جانوری و گیاهی آب‌های شیرین ، شور ولب شور دریا و یا موجوداتی که مراحلی از چرخه زندگی )رشد و نمو تخم، لارو، نوزادی و…( ویامدت زیادی از عمر خود را در آب طی می‌کنند.[۲]
پرورش‌آبزیان: به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که شامل کشت، نگهداری و برداشت انواع آبزیان است. این فعالیت می‌تواند شامل آماده‌سازی، ذخیره‌سازی آب و هوادهی، غذادهی، اقدامات بهداشتی و حتی اعمال روش‌های نگهداری و فرآوری مقدماتی در محدوده استخرها یا مزارع پرورش آبزیان می‌باشد.[۲]
آبزیان پرورشی: به موجودات گیاهی و جانوری گفته می‌شود که در تمامی منابع آبی داخلی اعم ازطبیعی و مصنوعی، ساحلی و دریا پرورش داده می‌شوند.[۲]
بچه میگوی تولید شده: به آخرین مرحله‌ی لارو تولید شده در مراکز تکثیر میگو گفته می‌شود که آماده‌ی ذخیره سازی در مزارع پرورش میگو یا رها سازی در دریا می‌باشد.[۲]
بچه میگوی رهاسازی شده: به میگوی حاصل از تکثیر با وزن حداقل یک تا سه گرم گفته می‌شود که به منظورحفظ نسل و بازسازی ذخایر این آبزی در اکوسیستم‌های آبی طبیعی ) دریا،دریاچه و( … رهاسازی می‌شود.[۲]
مزارع پرورش آبزیان: به مجموعه‌ای از استخرها، کانال‌های آب، خروجی زهکشی و تاسیسات مرتبط نظیر انبار، نگهبانی، سرایداری و مدیریت گفته می‌شود که با هدف آبزی پروری به وجود آمده است.[۲]
مساحت مفید مزارع پرورش آبزیان: سطح قابل آبگیری در مزارع پرورش آبزیان است که در آن فعالیت آبزی پروری انجام می‌شود.[۲]
مزیت نسبی: عبارت است از توانایی و اقتدار یک کشور در تولید و صدور کالایی با هزینه ارزانتر و کیفیت بالاتر و یا عبارت است از توانایی کالا در بازار هدف با هزینه ارزانتر و کیفیت بالاتر در مقایسه با سایر کشورها.
۱-۶ متغیرهای مورد مطالعه

هزار تن

P_TCAP

میزان صید میگوی دریایی در جهان

هزار تن

P_TAQC

میزان تولید میگوی پرورشی در جهان

ریال

DTR

ارزش تبدیل دلار به ریال در بازار ایران

دلار

V_AvgFr

میانگین قیمت میگوی یخ زده فرآوری نشده

دلار

V_AvgT

میانگین قیمت کلیه محصولات بدست آمده از میگو

–

C

جمله ثابت

–

U

جمله اختلال

جدول ۳-۶ واحد اندازه گیری متغیرهای مدل
کلیه محاسبات در فصل چهارم توسط نرم افزار ^[۴۵]Eviews که یکی از نرم افزارهای تخصصی در زمینه بکارگیری روش‌های اقتصاد سنجی است انجام خواهد شد.
منابع فصل سوم

• حسن زاده, رمضان, روش های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ ششم. ۱۳۸۷, تهران: ساوالان.ص ۱۰٫

• سکاران, اوما, روش های تحقیق در مدیریت. چاپ ششم. ۱۳۸۲, تهران: مدیریت و برنامه ریزی.ص ۲۹۴٫

• بامنی مقدم, محمد, آمار کاربردی جلد دوم. چاپ اول. ۱۳۹۰, تهران: زیتون.ص۱۹٫

• سوری, علی, اقتصاد سنجی. چاپ پنجم. ۱۳۹۱, تهران: فرهنگ شناسی.ص ۲۶۹و۲۷۰و۲۹۰و۲۹۲

• گجراتی, دامودار, مبانی اقتصاد سنجی جلد اول. چاپ یازدهم. ۱۳۹۱: دانشگاه تهران.ص۱۹٫

فصل چهارم
در این فصل به چگونگی انجام محاسباتی که در ۳ فصل ابتدایی تحقیق به آن اشاره کردیم خواهیم پرداخت.
۴-۱ شاخص مزیت نسبی آشکار
ابتدا و بر اساس آنچه که در فصل سوم ارائه شد به محاسبه شاخص مزیت نسبی ایران بر اساس متغیرهای موجود در فرمول که عبارتند از ۱- میزان ارزش صادرات میگوی ایران در هر سال () ۲– میزان ارزش کل صادرات ایران در هرسال () ۳- میزان ارزش کل صادرات میگو در جهان در هر سال () ۴- میزان کل صادرات جهان () و بر اساس فرمول زیر خواهیم پرداخت.
RCA =
این شاخص به بررسی ساختار صادرات ملی در مقابل ساختار صادرات جهانی برای کالای موردنظر میپردازد. اگر این شاخص در فاصله صفر تا یک قرار گیرد، نشان‌دهنده عدم مزیت نسبی است و اگر بزرگتر از یک باشد، نمایانگر وجود مزیت نسبی آشکار شده در صادرات کالای x است. روند افزایشی این شاخص در طول زمان نشان دهنده بهبود موقعیت رقابتی یک کالا در سطح جهان و یا یک منطقه خاص در راستای ایجاد فرصت‌های مناسب و یا استفاده از فرصت‌های پیش آمده تلقی میشود.[۱]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل(۳-۱۴): پاسخ سیستم NLARX در مقایسه با پاسخ واقعی داده های شناسایی
حال پاسخ سیستم را به داده‌های نامشخصی که برای تعیین میزان صحت سیستم به کار برده می‌شوند، به دست آورده و با پاسخ واقعی سیستم مقایسه می‌نماییم. در شکل (۳-۱۵) این مقایسه به نمایش در آمده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مقدار معیار مقایسه خطا RMSE در این روش برای پاسخ داده های مورد استفاده شناسایی ۰.۱۳۷۱ و برای پاسخ داده های سیستم، جهت تشخیص صحت عملکرد، برابر با ۰.۱۹۷۰ می‌باشد.
شکل(۳-۱۵): پاسخ سیستم NLARX در مقایسه با پاسخ واقعی داده های جهت تشخیص صحت عملکرد
هرچند پاسخ سیستم به داده های شناسایی، مناسب‌تر از روش های قبلی بود ولی پاسخ به داده های صحت عملکرد، چندان مناسب نبوده و خواسته های ما را برآورده ننمود.
۳-۸- پیاده سازی روش شناسایی NLHW
در این روش شناسایی، مهم ترین قدم‌، تعیین ماتریس درجه‌ی چند جمله‌ای های بلوک خطی و انتخاب تابع غیر‌خطی بلوک های ورودی و خروجی می‌باشد. برای شناسایی سیستم با این روش در نرم افزار متلب، برای هر دو بلوک ورودی و خروجی، از تابع غیر خطی ویونت استفاده نموده‌ایم. ماتریس‌های درجه، برای شناسایی سیستم با این روش را به صورت زیر انتخاب نموده‌ایم.

که این ماتریس‌ها به ترتیب: تعداد صفر ها به علاوه یک و تعداد قطب های چند‌جمله‌ای‌های مورد استفاده در بلوک خطی و تاخیر در ورودی می‌باشد.
برنامه متلب را با توجه به آن‌چه که توضیح داده شد تنظیم نموده و سیستم را برای داده‌های موجود، شناسایی می‌نماییم. پاسخ سیستم به داده های مورد استفاده قرار گرفته برای شناسایی، در مقایسه با پاسخ واقعی سیستم، در شکل (۳-۱۶) به نمایش در آمده است.
سپس پاسخ سیستم به داده‌های نامشخصی که برای تعیین میزان صحت سیستم به کار برده‌ می‌شوند را به دست آورده و با پاسخ واقعی سیستم مقایسه می‌نماییم. در شکل (۳-۱۷) این مقایسه به نمایش در آمده است.
شکل(۳-۱۶): پاسخ سیستم NLHW در مقایسه با پاسخ واقعی داده های شناسایی
مقدار معیار مقایسه خطا RMSE در این روش برای پاسخ داده های مورد استفاده شناسایی ۰.۰۶۶۶ و برای پاسخ داده های سیستم، جهت تشخیص صحت عملکرد، برابر با ۰.۲۲۷۷ می باشد.
در این روش نیز پاسخ سیستم به داده های شناسایی، مناسب‌تر از روش‌های قبلی بود، ولی پاسخ به داده‌های صحت عملکرد، چندان مناسب نبوده و خواسته‌های ما را برآورده ننمود.
شکل(۳-۱۷): پاسخ سیستم NLHW در مقایسه با پاسخ واقعی داده های جهت تشخیص صحت عملکرد
۳-۹- پیاده سازی شناسایی به روش شبکه های عصبی
برای پیاده سازی شناسایی به روش شبکه های عصبی، از جعبه‌افزار شناسایی با روش شبکه های عصبی در برنامه متلب، که به صورت جداگانه در اختیار کاربران این نرم افزار قرار گرفته، استفاده خواهیم نمود. در این قسمت، شناسایی را ابتدا به روش NNARX، در حالی که سیستم به صورت یک سیستم چند ورودی – چند خروجی می‌باشد، پیاده سازی می‌نماییم. سپس سیستم را به صورت دو سیستم جداگانه چند ورودی- تک خروجی در نظر می‌گیریم و عمل شناسایی را انجام می‌دهیم. استفاده از روش مطرح شده برای شناسایی سیستم های چند ورودی- چند خروجی یک روش متداول می‌باشد که در این بخش و در بخش شناسایی به روش عصبی- فازی، مورد استفاده قرار خواهد گرفت. برای شناسایی با در نظر گرفتن سیستم چند ورودی- چند خروجی، یک شبکه دولایه‌ در اختیار داریم. لایه اول دارای ۷ واحد پنهان، که یک واحد آن خطی و سایر واحد‌های آن تابع تانژانت- هیپربولیک می‌باشد و لایه خروجی از دو واحد خطی تشکیل یافته است.
شبکه را با داده ها و اطلاعات موجود، آموزش داده، و پاسخ سیستم به داده‌های آموزش داده شده را در مقایسه با پاسخ واقعی سیستم، به صورتی که در شکل(۳-۱۸) آمده است، خواهیم داشت.
شکل(۳-۱۸): پاسخ سیستم شبکه عصبی به صورت چندورودی- چند خروجی در مقایسه با پاسخ واقعی داده های شناسایی
شکل(۳-۱۹): پاسخ سیستم شبکه عصبی به صورت چند‌‌ ورودی- چند خروجی در مقایسه با پاسخ واقعی داده های جهت تشخیص صحت عملکرد
پاسخ شبکه آموزش داده شده را به داده‌های نامشخصی که برای تعیین میزان صحت سیستم به ‌کار برده می‌شوند، به دست آورده و با پاسخ واقعی مقایسه می‌نماییم. در شکل (۳-۱۹) این مقایسه به نمایش در آمده است. مقدار معیار مقایسه خطا RMSE در این روش برای پاسخ داده های مورد استفاده شناسایی ۰.۰۳۶۹ و برای پاسخ داده های سیستم، جهت تشخیص صحت عملکرد، برابر با ۰.۰۳۹۱ می‌باشد.
با توجه به مقایسه نتایج و مقدار معیار مقایسه خطا در پاسخ شبکه، پیشرفت قابل ملاحظه ای در صحت عملکرد سیستم شناسایی شده، مشاهده می‌شود و سیستم نسبت به سایر روش‌های بررسی شده، پاسخ مناسب‌تری را به نمایش گذارده است.
حال سیستم را به دو سیستم چند ورودی‌– تک خروجی تبدیل نموده و برای سیستم کل، دو شبکه برای هر خروجی در نظر می‌گیریم. برای شناسایی با در نظر گرفتن سیستم چند ورودی- تک خروجی، دو شبکه عصبی دولایه در نظر می‌گیریم، هریک از شبکه ها دارای ۳ واحد پنهان درلایه اول می باشند، که یک واحد آن‌ها خطی و دو واحد دیگر‌شان تابع تانژانت- هیپربولیک می‌باشد، لایه خروجی نیز از یک واحد خطی تشکیل یافته است. شبکه ها را با داده ها و اطلاعات موجود، آموزش داده و پاسخ سیستم به داده های آموزش داده شده را، در مقایسه با پاسخ واقعی سیستم به صورتی که در شکل(۳-۲۰) آمده است، خواهیم داشت.
شکل(۳-۲۰): پاسخ سیستم شبکه عصبی به صورت چندورودی- تک خروجی در مقایسه با پاسخ واقعی داده های شناسایی
پاسخ شبکه های آموزش داده شده به داده های نامشخصی که برای تعیین میزان صحت سیستم به کار برده می‌شوند، را به دست آورده و با پاسخ واقعی سیستم مقایسه می‌نماییم. در شکل (۳-۲۱) این مقایسه به نمایش در آمده است.
شکل(۳-۲۱): پاسخ سیستم شبکه عصبی به صورت چند ورودی- تک خروجی در مقایسه با پاسخ واقعی داده های جهت تشخیص صحت عملکرد
مقدار معیار مقایسه خطا RMSE در این روش، برای پاسخ داده های مورد استفاده شناسایی، ۰.۰۱۱۹ و برای پاسخ داده های سیستم جهت تشخیص صحت عملکرد، برابر با ۰.۰۱۱۲ می‌باشد. با در نظر گرفتن سیستم، به صورت دو سیستم چند ورودی- تک خروجی، پاسخی مناسب‌تر و به مراتب نزدیک‌تر به سیستم واقعی به دست آوردیم که نتایج شبیه سازی گواه بر این مطلب می‌باشد.
۳-۱۰- پیاده سازی شناسایی به روش عصبی- فازی
در شناسایی به روش عصبی- فازی، ساختاری که برای شناسایی سیستم های چند ورودی- چند ‌خروجی استفاده می‌نماییم، به صورت چندین شبکه به تعداد خروجی های سیستم و به صورت شبکه های چند ورودی – تک خروجی می‌باشند. در جعبه افزار متلب و در قسمت فازی، برنامه های مربوط به دسته بندی به روش تفریقی، و همچنین ایجاد یک ساختار فازی، و آموزش ساختار برای داده‌های ورودی– خروجی، قرار داده شده است. ما از برنامه های موجود در جعبه افزار متلب برای شناسایی سیستم دی بوتانایزر استفاده می‌نماییم.
در پیکربندی برنامه، از روش فازی سوگنو و برای دسته بندی، از روش تفریقی استفاده می‌نماییم.
در این روش شعاع همسایگی برای ایجاد و آموزش شبکه را، ۰.۱۵ در نظر می‌گیریم. ما ۴ متغیر ورودی و ۱ متغیر خروجی، برای هر مرحله شناسایی به روش چند ورودی – تک خروجی در نظر می‌گیریم و در تنظیمات روش تفریقی، قادر به انتخاب شعاع متفاوت برای هر متغیر می‌باشیم. بر اساس نحوه پراکندگی اطلاعات، و به این دلیل که داده‌های مورد استفاده دارای پیچیدگی زیادی می‌باشند، و نیز اینکه ما دیدی نسبت به دسته ها برای تقسیم بندی داده‌ها نداریم، شعاع همسایگی را به طور یکسان برای تمام متغیرها انتخاب کرده و شناسایی را انجام می‌دهیم. از میان توابع مورد استفاده، از تابع پرکاربرد گوسی برای توابع عضویت استفاده می‌نماییم. با این تنظیمات، سیستم فازی برای خروجی ۱ و ۲ را به ترتیب زیر داریم:
خروجی ۱: شعاع تاثیر همسایگی ۰.۱۵ ،تعداد قوانین اگر- آنگاه تولید شده ۱۱۵
نمودار تابع عضویت برای ورودی های سیستم و همچنین ساختار شبکه عصبی– فازی در شکل (۳-۲۲) به نمایش در آمده است.
شکل(۳-۲۲) :نمودار توابع عضویت و ساختار شبکه برای خروجی ۱
خروجی ۲: شعاع تاثیر همسایگی ۰.۱۵ ،تعداد قوانین اگر- آنگاه تولید شده ۱۸۲
نمودار تابع عضویت برای ورودی های سیستم و همچنین ساختار شبکه عصبی– فازی در شکل (۳-۲۳) به نمایش در آمده است.
با آموزش شبکه با توجه به دسته بندی انجام پذیرفته و شبکه ایجاد شده، سیستم را شناسایی می‌نماییم. پاسخ سیستم به داده های آموزش شبکه، در مقایسه با پاسخ واقعی سیستم، در شکل (۳-۲۴) به نمایش در آمده است.
شکل(۳-۲۳): نمودار توابع عضویت و ساختار شبکه برای خروجی ۲
پاسخ شبکه های آموزش داده شده به داده های نامشخصی که برای تعیین میزان صحت سیستم استفاده می‌شوند را به دست آورده و با پاسخ واقعی سیستم مقایسه می‌نماییم. در شکل (۳-۲۵) این مقایسه به نمایش در آمده است.
مقدار معیار مقایسه خطا RMSE در این روش برای پاسخ داده های مورد استفاده شناسایی ۰.۰۶۵۶و برای پاسخ داده های سیستم، جهت تشخیص صحت عملکرد، برابر با ۰.۰۴۳۹می‌باشد.
شکل(۳-۲۴): پاسخ سیستم شبکه فازی- عصبی در مقایسه با پاسخ واقعی داده های شناسایی
شکل(۳-۲۵): پاسخ سیستم فازی- عصبی در مقایسه با پاسخ واقعی داده های جهت تشخیص صحت عملکرد
۳-۱۱- جمع بندی
در این فصل سیستم برج دی بوتانایزر با بهره گرفتن از روش های مطالعه شده در فصل۲، مورد شناسایی قرار گرفت و پاسخ هر سیستم نیز در مقایسه با پاسخ واقعی سیستم نشان داده شد. حال می‌توان با بهره گرفتن از معیار سنجش خطا در مورد نحوه عملکرد سیستم های شناسایی شده، اظهار نظر نمود.
روش فازی- عصبی بسط یافته
۴-۱-مقدمه ‌
در فصل ۲ ، نحوه شناسایی به روش فازی- عصبی را مورد بحث قرار دادیم. به روشی که در فصل ۲ مورد بررسی قرار گرفت، روش فازی نوع-^۱۱ گفته می‌شود. دراین فصل سعی می‌کنیم روش شناسایی متداول را با بهره گرفتن از تکنیک‌های جدید، بهبود داده و نتایج بهتری نسبت به روش فازی- عصبی بررسی شده در فصل ۲ به دست آوریم. در این فصل ابتدا به معرفی سیستم های فازی ‌نوع-^۲۲ می‌پردازیم، سپس با تلفیقی از این نوع روش با روش دسته بندی کاهشی، نوع جدید و بهبود یافته‌ای از دسته بندی کاهشی با روش فازی‌ نوع -۲ را معرفی خواهیم نمود و پس از آن، با معرفی الگوریتمی جهت تعیین شعاع همسایگی در روش شناسایی فازی- عصبی، به شناسایی سیستم برج دی بوتانایزر خواهیم پرداخت.
۴-۲- سیستم های فازی نوع-۲
یک سیستم فازی نوع۲ ، مانند سیستم فازی نوع۱ ، با یک سری قوانین اگر- آنگاه توصیف می‌شود، با این تفاوت که مجموعه های فازی نوع ۲ در توابع عضویتشان از یک بازه (که می تواند خود یک مجموعه فازی باشد) به جای یک عدد برای تعریف درجه عضویت استفاده می‌کنند، که این بازه، جای پای عدم قطعیت، FOU³ نامیده می‌شود، این FOU، بین دو تابع عضویت فازی نوع ۱ محصور شده است، که مرز پایین این بازه، LMF⁴ و مرز بالای این بازه، UMF⁵ نامیده می‌شود. شکل (۱-۴) یک تابع عضویت فازی نوع ۲ را نشان می‌دهد]۶۳-۶۲[.
مجموعه فازی نوع-۲، طبق رابطه ۴.۱ می‌باشد، که درآن X مجموعه مرجع و x متغیر اولیه یا متغیر اصلی و تابع عضویت ثانویه و تابع عضویت اولیه می‌باشد.
(۴.۱
بازه جای پای عدم قطعیت FOU برای ، در رابطه ۴.۲ نشان داده شده است که مرز پایین این بازه LMF به صورت و مرز بالای این بازه UMF به صورت می‌باشد، که
——————————————————————–۱- Type-1-Fuzzy System 2- Type-2-Fuzzy System 3- Footprint of Uncertainty4- Lower Membership function 5- Uper Membership function
هرکدام یک تابع عضویت مجموعه فازی نوع -۱ می‌باشند.
(۴.۲
۴-۳- دسته بندی به روش کاهشی ، فازی نوع -۲
روش دسته بندی کاهشی مورد استفاده برای دسته بندی داده های سیستم، جهت تولید قوانین اگر-آنگاه، که در فصل ۲ مورد بررسی قرار گرفت. اکنون می‌خواهیم با اعمال تغییرات و استفاده از مجموعه فازی نوع -۲ در این روش نحوه جدیدی از نوع دسته بندی کاهشی را مورد بحث قرار دهیم.