شکل ‏۱‑۱۰: دستگاه‌های تولید هیدرات گاز طبیعی ]۱۸[

شکل ‏۱‑۱۱: دستگاه‌های تجزیه هیدرات ]۱۸[

ذخیره کردن گاز در هیدرات فضای کمی اشغال می‌کند به همین دلیل رقیبی برای روش‌های مایع سازی و متراکم کردن می‌باشد. چون این گازهای خطرناک داخل شبکه یخ به دام افتاده اند از لحاظ ایمنی نیز قابل اطمینان برای حمل و نقل می‌باشند. فشار ذخیره سازی در این روش پایین تر از سایر روش‌ها بوده، زیرا هیدرات‌ها در فشار اتمسفریک و دمای پایین تر از انجماد آب (تا ۱۵- درجه سانتیگراد) تحت شرایط آدیاباتیک پایدار می‌باشند و نهایتا سرعت آزاد شدن گاز نیز کند می‌باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

کریستال هیدرات در محیط زیست
تجزیه کریستال‌های هیدرات موجود در لایه‌های زمین می‌تواند اثرات منفی بر روی محیط زیست داشته باشد. برای مثال، در مخازن نفتی دریایی به علت تشکیل کریستال هیدرات در اعماق زمین و جدا شدن هیدروکربن‌های سبک برای شرکت در ساختمان هیدرات، نفت سنگین دیگر به سرعت استخراج نمی‌شود و به تدریج در لایه‌های مخزن به سمت بالا می‌آید و باعث آلودگی محوطه وسیعی از کف دریا شده و خسارات جدی به محیط زیست دریا وارد می‌کند. از سوی دیگر، به علت افزایش درجه حرارت کره زمین، هیدرات‌های موجود در لایه‌های زمین به تدریج تجزیه شده و متان حبس شده را آزاد می‌کند. اثر متان در تشدید اثر گلخانه‌ای به تنهایی ۲۱ برابر دی اکسید کربن است و این روند با تجزیه مداوم هیدرات تشدید می‌شود. همچنین، اضافه کردن بازدارنده‌ها به گاز طبیعی و عدم بازیابی مؤثر آنها در نقاط مصرف از منابع مهم آلودگی محیط زیست به شمار می‌رود.
راه‌های جلوگیری از تشکیل هیدرات
فلسفه پیشگیری از هیدرات‌ها، سه سطح ایمنی است که بر اساس اولویت لیست شده اند :
پرهیز از شرایط کاری که منجر به تشکیل هیدرات‌ها می‌شوند
جلوگیری از تشکیل هیدرات‌ها با اضافه کردن مواد شیمیایی که آستانه تشکیل هیدرات را کاهش می‌دهند(بازدارنده‌ها).
تغییر موقت شرایط کار جهت جلوگیری از تشکیل هیدرات
برای بررسی شرایط عملیاتی تشکیل هیدرات (دما و فشار لازم)، روش‌های متفاوتی وجود دارد. یکی از این روش‌ها، رسم منحنی تغییرات لگاریتم فشار بر حسب دمای گاز است. در این حالت، منحنی یاد شده به صورت یک خط راست خواهد بود که به آسانی قابل تجزیه و تحلیل می‌باشد. نمودار شکل ‏۱‑۱۲ زیر رفتار فضای عمومی سیستم هیدرات، آب و گاز طبیعی را نشان میدهد. در این نمودار، منحنی ۱ و ۲ و۳ شرایط تشکیل هیدرات را زمانیکه آب به صورت مایع در سیستم وجود داشته باشد، ارائه میدهد. خط عمودی در نقطه ۲ نشان دهنده نقطه انجماد آب است. زیر منحنی ۱-۲، آب وجود نداشته و بالای آن‌، فاز جامد یخ و هیدرات وجود دارد. نقطه ۳ را نقطه چهارگانه می‌نامند؛ زیرا در این دما و فشار، چهار فاز(آب مایع، بخار، هیدرات و هیدروکربن مایع) می توانند وجود داشته باشند. نقطه ۳، نقطه شبنم گاز در دما و فشار معین است که بالاتر از آن‌، دو فاز آب مایع و هیدروکربن وجود دارند. بعد از نقطه ۳، منحنی تشکیل هیدرات به خط عمودی تبدیل می‌شود. در معمولا حقیقت، این نقطه بالاترین درجه حرارت تشکیل هیدرات است که از تقاطع منحنی تشکیل هیدرات و منحنی نقاط شبنم به دست می‌آید. به عبارت دیگر، منحنی تشکیل هیدرات بین دو نقطه ۲ و ۳ که اولین نقطه، نقطه یخ زدن آب و دیگری نقطه چهارگانه است، قرار میگیرد. رسم این منحنی برای هر سیستم گازی با ترکیب درصد معین، میسر بوده و بدین ترتیب می‌توان شرایط عملیاتی تشکیل هیدرات را برای آن‌ سیستم، مشخص نمود. شکل ‏۱‑۱۲ منحنی تشکیل و تجزیه هیدرات‌ها را نشان میدهد.
شکل ‏۱‑۱۲ : منحنی وابستگی هیدرات به دما و فشار
اثر افزودنی‌ها بر تشکیل هیدرات
راه دیگر جلوگیری از تشکیل هیدرات گازی استفاده از مواد شیمیایی(مواد ممانعت کننده تشکیل هیدرات گازی) مانند نمک‌ها، الکل‌ها، گلایکول‌ها و سایرالکترولیت‌ها به جریان گاز در ورودی خط لوله می‌باشد. (بهترین و اقتصادی‌ترین روش). الکترولیت‌ها، بازدارنده‌های بسیار مؤثری هستند. نمک‌ها در محلول با جذب دوقطبی‌های حاصل از مولکول‌های آب عمل می کنند. این مولکول‌ها، بیشتر تمایل دارند که با یون‌ها ترکیب شوند تا این که اطراف مولکول‌های گاز موجود در محلول، شبکه تشکیل دهند. به این ترتیب در یک فشار مشخص، تشکیل شبکه‌های هیدرات از مولکولهای آب به دمای کمتری نیاز دارد. به همین دلیل، حلالیت گاز در آب نیز کاهش می‌یابد. بنا بر تحقیقات ماکوگان (۱۹۸۱)، نمک‌هایی که بیشترین اثر بازدارندگی را دارند، مربوط به کاتیون‌های ذیل می باشند:
اغلب، کلرید کلسیم به دلیل کارایی و قیمت پایین انتخاب می شود. سولفات‌ها به ویژه MgSO₄، Na₂SO₄ و Al₂(SO₄)₃ هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. فسفات‌ها و به ویژه فسفات سدیم نیز مناسب هستند. در نظر گرفتن میزان نمک‌های محلول در حضور آب سازند، برای برآورد خطرات تشکیل هیدرات لازم است. با این وجود، با توجه به خطر خوردگی و ایجاد رسوب، در عمل استفاده از نمک‌ها به عنوان بازدارنده بسیار کم است.
طبق تحقیقات انجام شده توسط اندرسون و پرازنیتز^[۳۴] (۱۹۸۶)، استفاده از الکل‌ها (مانند متانول که دمای تشکیل هیدرات را پایین آورده و در هر دمایی میتواند مؤثر باشد)در مقایسه با نمک‌ها و گلایکول‌ها (منواتیلن‌گلایکول) ‌به دلایل زیر‌ و دی‌اتیلن‌گلایکول بهترین نوع ممانعت برای تشکیل هیدرات گازی است.
غلظت نمک تزریقی در جریان ورودی به خط لوله، به دلیل بالابودن دمای جریان در آن‌ نقاط افزایش یافته به طوری که پس از رسیدن به نقاط سرد خط لوله، در آنجا رسوب می‌نمایند. به عبارت دیگر این‌گونه ممانعت کننده‌ها در جایی که احتمال تشکیل هیدرات افزایش می‌یابد با غلظت کمتری وارد عمل می‌شوند. همچنین نمک‌ها نسبت به سایر ممانعت کننده‌ها دارای خاصیت خورندگی بیشتری هستند.
الکل‌ها نسبت به گلایکول‌ها دارای میزان فراریت بیشتری بوده به طوری که در نقاط بالادست جریان، به راحتی تبخیرشده و همراه جریان گاز به نقاط سرد خط لوله منتقل می‌شوند. به عبارت دیگر الکل تزریقی در ورودی خط لوله انتقال جریان، در جایی حضور می‌یابد که احتمال تشکیل هیدرات‌گازی در آن‌ نقاط، بیشتر باشد. در حالی که گلایکول‌ها به راحتی تبخیر شده بنابراین غلظت کم آنها در نقاط سرد خط لوله، مانع از تشکیل هیدرات نمی‌شود.
متانول به دلیل کارایی، قیمت پایین و در دسترس بودن، بیشتر به طور موقتی برای تخریب کلوخه و به شکل دائم برای جلوگیری از تشکیل هیدرات به کار میرود. متانول، ویسکوز نبوده و خورنده نیز نمی‌باشد. با وجود این، فشار بخار بالای آن‌، سبب اتلاف اساسی آن‌ در فاز گاز می‌شود. علاوه بر این، بازیافت متانول گران است؛ بنابراین توسط تقطیر نسبتاً اغلب به طور دائمی بدون بازیافت مصرف می‌شود. گلایکول‌ها این مزیت را دارند که به راحتی در فاز مایع قابل بازیافت بوده و توسط تقطیر، بازیابی شده و بازگردانده می‌شوند؛ ولی این عیب را دارند که دارای ویسکوزیته نسبتاً بالایی هستند.
بین گلایکول‌ها، اتیلن گلایکول یکی از بهترین بازدارنده‌های هیدرات است که به علت وزن مولکولی پایین‌تر، در یک غلظت‌خاص، از دی‌اتیلن‌گلایکول و تری‌اتیلن‌گلایکول مؤثرتر است. با وجود این، استفاده از دی‌اتیلن‌گلایکول امکان پذیر بوده و برای کاهش اتلاف حلال در گاز، قابل توجیه است. اگر قرار باشد که گاز پس از عبور از لوله انتقال دهیدراته شود، دی‌اتیلن‌گلایکول می تواند طی مراحل انتقال دهیدراته کردن، به عنوان تنها حلال مورد استفاده واقع شود.
تری‌اتیلن‌گلایکول^[۳۵] و تترا اتیلن‌گلایکول^[۳۶] در هیدروکربن‌های مایع بسیار محلول بوده و برای استفاده عمومی دارای ویسکوزیته بالایی هستند و به عنوان ممانعت کننده تشکیل هیدرات به کار برده نمی‌شوند. نمک‌ها، دارای خاصیت خورندگی بیشتر و احتمال ایجاد رسوب در نقاط سرد خط لوله می باشند(که در این نقاط، احتمال تشکیل هیدرات گازی بیشتر است). همچنان که گفته شد، الکل‌ها به دلیل خاصیت فراریت بالا در نقاط بالادست جریان به راحتی تبخیر شده و همراه جریان گاز به نقاط سرد خط لوله منتقل می‌شوند؛ بنابراین غلظت کم آنها در نقاط سرد خط لوله از تشکیل هیدرات جلوگیری می‌کند. بازدارنده‌ها، برای خطوط لوله طولانی (بیش از ۲ یا ۳ کیلومتر) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آمونیاک، بازدارنده بسیار مؤثری است امّا خورنده و سمی بوده و کربنات‌های حاصل از واکنش آن‌ با دی‌اکسیدکربن در حضور آب، می توانند رسوب جامد تشکیل دهند. همچنین فشار بخار آمونیاک زیاد بوده و بازیافت آن‌ مشکل است. منو‌اتانول‌آمین نیز به عنوان یک بازدارنده توصیه می شود(علی اف^[۳۷]۱۹۸۱). این ماده، در غلظتی خاص، از دی اتیلن گلایکول مؤثرتر بوده و در صورتی که بتوان از آن‌ برای شیرین سازی گاز هم استفاده کرد، جذابیت بیشتری می‌یابد.
عوامل بازدارنده‌^[۳۸] تشکیل هیدرات‌ها
در خطوط لوله انتقال گاز باید از تشکیل هیدرات جلوگیری شود تا سبب مسدود شدن لوله نگردد. برای این کار باید یا در دمای بالا و فشار پایین کار کرد و اگر مقدور نباشد باید از بازدارنده‌های شیمیایی نظیر متانول یا LDHI^[39] استفاده کرد و به مسیر تزریق کرد. افزودنی‌ها در یک تقسیم بندی کلی به چهار دسته تقسیم می‌شوند]۲۲-۲۶[:
– بازدارنده‌های ترمودینامیکی^[۴۰]
– بازدارنده‌های سینتیکی^[۴۱]
– بازدارنده‌های ضدتجمی یا ضد‌کلوخه‌ای^[۴۲]
– مواد افزودنی که هیدرات را در یکی از ساختار‌های I، II یا H پایدار می‌کنند.
شکل ‏۱‑۱۳ : انواع افزودنی‌های هیدرات
بازدارنده‌های ترمودینامیکی
بازدارنده‌های ترمودینامیکی به صورت ترمودینامیکی بر تشکیل هیدرات‌ها تأثیر می‌گذارند. آنها با افزایش فشار تشکیل هیدرات و کاهش دمای تشکیل هیدرات باعث می‌شوند هیدرات در شرایط سخت‌تری تشکیل شود. ساز و کار آنها به این گونه است که با افزودن این مواد پیوند هیدروژنی مولکول‌های آب ضعیف می‌شود و سبب می‌شود هیدرات در دما و فشاری که قبلاً تشکیل می‌شد ناپایدار شود و برای تشکیل هیدراتی پایدار نیاز به فشار بالاتر و دمای پایین‌تری می‌باشد. از جمله بازدارنده‌های ترمودینامیکی می‌توان به انواع الکل‌ها و نمک‌ها اشاره کرد.
بازدارنده‌های ترمودینامیکی با اضافه شدن به سیال باعث تغییر پتانسیل شیمیایی و جابه‌جایی تعادل ترمودینامیکی تشکیل هیدرات می‌شود به گونه‌ای که منحنی تعادل هیدرات را به سمت دمای پایین‌تر و فشار بالاتر سوق می‌دهد و تا زمانی که سیستم از حالت پایداری دور باشد هیدرات تشکیل نخواهد شد. ساختمان مولکولی این مواد سبب می‌شود که پیوند قوی هیدروژنی این مواد با آب از تمایل مولکول‌های آب به تشکیل هیدرات بکاهد. از مهمترین ترکیبات این گروه می‌توان متانول، مونو‌اتیلین‌گلیکول را نام برد.
برای مؤثر بودن گلایکول‌ها باید به صورت قطرات بسیار ریزی به درون گاز مرطوب پاشیده شوند. اگر مخلوط یک دستی از گلایکول مایع پاشیده شده و در گاز طبیعی به دست نیامد، گلایکول نخواهد توانست از تشکیل هیدرات گازی جلوگیری کند. این موضوع در تزریق متانول به آن‌ اندازه مهم نمی‌باشد زیرا تمام یا کسر قابل توجهی از متانول به جریان گازی تبخیر شده و یک اثر حفاظتی را اعمال خواهد کرد. در جاهایی که تزریق پیوسته است و با حجم زیاد گاز مواجه هستیم، برای جلوگیری از تشکیل هیدرات، گلایکول ارزانتر می‌باشد. برای سرمایه گذاری‌های کمتر (بدون بازیافت) برای تاسیسات موقت و با حجم گاز اندک، به صورت غیر پیوسته، متانول بیشتر مصرف می‌گردد.
تزریق متانول کاملاً با تزریق گلایکول متفاوت می‌باشد زیرا :
اولاً متانول اغلب قابل بازیافت نمی‌باشد لذا تاسیسات بازیافت برای آن‌ لازم نیست. ثانیاً نباید متانول اتمیزه گردد. صرفا یک پمپ با دبی کم و قابل اندازه گیری به این منظور کفایت می‌کند. قدرت محافظت و سهولت تزریق، از امتیازات تزریق متانول می‌باشد. ماکوگن^[۴۳] (۱۹۸۱) شرایط انتخاب یک بازدارنده را به صورت زیر ارائه کرده است:
مواد بازدارنده باید:
۱) قادر باشد دمای تشکیل هیدرات را تا اندازه ممکن پایین بیاورد.
۲) در دسترس باشد و مقرون به مصرف باشد.
۳) به صورت کامل قابل حل در آب باشد و بازیافت آن‌ نیز آسان باشد.
مواد بازدارنده نباید:
۱) با اجزای موجود در جریان گاز واکنش داده و رسوب تشکیل دهد.
۲) ویسکوزیته، دمای انجماد فشار بخار آن‌ پایین باشد.
۳) سبب افزایش خاصیت اشتغال زایی گاز شده و اشتغال زا باشد.
بازدارنده‌های سینتیکی
بازدارنده‌های سینتیکی نیز که موجب تأخیر در ظهور هسته بحرانی شده و سرعت تشکیل هیدرات را کاهش میدهند و از فرایند تجمع هیدرات‌ها جلوگیری می کنند این بازدارنده‌ها در غلظت‌های پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند و عملکرد آنها به این صورت است که سرعت تشکیل هیدرات را بسیار کند می‌کنند. این نوع بازدارنده‌ها که در دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته اند به جای تغییر در شرایط ترمودینامیکی تشکیل هیدرات، سینتیک تشکیل را تغییر می‌دهند. این ترکیبات هم هسته سازی و هم سرعت رشد کریستال‌ها را کند می‌کنند. مکانیزم مولکولی این مواد و اثرات آن‌ هنوز درست اثبات نشده است. امّا دو تئوری مورد توجه است که هر دو با بهره گرفتن از شبیه سازی دینامیک مولکولی ارائه شده‌اند و تئوری اول بیان می‌کند که جذب سطحی این ترکیبات به روی کریستال‌ها باعث از بین رفتن یا کاهش شدید نقاط فعال آنها شده و لذا رشد آنها را متوقف می‌کند. مکانیزم دوم بیانگر این است که مولکول‌های پلیمری بازدارنده سینتیکی به صورت مانعی در راه نفوذ مولکول‌های مهمان عمل کرده و از تکامل کریستال جلوگیری می‌کند.
بازدارنده‌های سینتیکی پلیمرهایی با وزن مولکولی بالایی بوده و در غظت‌های بسار کم (اغلب کمتر از ۱%) به سیستم تزریق می‌شوند. این نوع بازدارنده‌ها به فاز غیر کربنی نسبتاً غیر حساس بوده و بنابراین در محدوده وسیعی از سیستم‌های غیر‌کربنی قابل استفاده می‌باشند. از جمله بازدارنده‌های سینتیکی می‌توان پسی‌وینیل‌پیرولیدن، پلی‌وینیل‌متیل‌استامید و وینیل‌کپرولاکتام را نام برد. میزان مصرف این نوع بازدارنده در مقایسه با بازدارنده‌های ترمودینامیکی بسیار کم می‌باشد.
بازدارنده‌های ضدتجمی یا ضد کلوخه ای
بازدارنده‌های ضد تجمعی هر چند که از تشکیل هیدرات جلوگیری نمی‌کنند ولی از تجمع و کلوخه‌ای شدن آنها جلوگیری می‌کنند. ساز و کار آنها به این صورت است که با محاصره کردن ذرات بسیار ریز کریستال‌های هیدرات از رشد بیشتر آنها یا به هم پیوستن کریستال‌های هیدرات جلوگیری می‌کنند.
این نوع بازدارنده‌ها به جای تأثیر بر ترمودینامیکی و یا سرعت رشد کریستال‌ها، از به هم چسبیدن کریستال‌ها جلوگیری می‌کنند و آنها را به حالت ذرات کوچک پراکنده و معلق در سیستم نگه می‌دارد و نمی‌توانند مسیر جریان را سد کنند. مکانیزم عمل این مواد هنوز کاملاً روشن نیست هرچند عقیده غالب بر این است که جذب سطحی این مواد نقش اصلی را برعهده دارد. ترکیبات پلیمری این گروه دارای دو سر با خصوصیات متفاوت می‌باشند. سر آب دوست توسط کریستال هیدرات جذب می‌گردند و به جای مولکول مهمان قرار می‌گیرد در حالی که سر آب گریز در فضا باقی مانده و از نزدیک شدن مولکول‌های آب به کریستال هیدرات جلوگیری می‌کند. به علاوه قرار گرفتن سر آب گریز در کریستال با توجه به اندازه متفاوت آن‌ با مولکول‌های مهمان، باعث بر هم خوردن نظم کریستالی می‌گردند. از جمله این بازدارنده‌ها می‌توان الکیل اروماتیک سولفونات، الکیل فنیل اتوکسیلات، نمک آمونیوم چهارتایی با یک یا دو زنجیره طولانی از الکیل استر در انتها خود را نام برد. این نوع از بازدارنده‌ها همانند بازدارنده‌های سینیتیکی (KHI) به صورت محلول و در غلظت‌های بسیار کم (کمتر از ۱%) به سیستم تزریق می‌گردند.
بازدارنده‌های نوع دوم و سوم را به دلیل تزریق مقدار ناچیزی از آنها برای جلوگیری از تشکیل هیدرات اصطلاحاً (بازدارنده‌های هیدرات گازی با مصرف پایین (LDHI) )گویند. تفاوت مکانسیم بازدارندگی هیدرات بین LDHI ها و بازدارنده‌های ترمودینامیکی هیدرات در شکل ‏۱‑۱۴ زیر آمده است. از LDHI ها تنها در عملیات حالت‌گذاری راه اندازی/توقف استفاده می‌شود و برای عملیات مداوم استفاده نمی‌شود.

شکل ۲-۶: نقاط کلیدی برای سیاست گذاری در حاکمیت SOA ازدیدگاه ORACLE 37

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۲-۷: چارچوب حاکمیت ITIL 42
شکل ۲-۸: مقایسه ی چارچوب های مطرح شده ۴۳
شکل ۲-۹: نمونه ای از یک تابع تعلق مثلثی ۴۷
شکل ۲-۱۰: نمای کلی چارچوب ارزیابی بلوغ محمودی ۵۵
شکل ۲-۱۱: نتایج خروجی روش AMO CURT 56
شکل ۲-۱۲: خروجی اجرای روش TOP-VIEW 57
شکل ۳-۱ : مدل ارائه شده توسط AG SOFTWARE 62
شکل ۳-۲: چارچوب پیشنهادی ۷۴
شکل ۴-۱: تابع عضویت ورودی مربوط به پایگاه اول تا بیستم ۹۲
شکل ۴-۲: تابع عضویت ورودی مربوط به پایگاه هفدهم ۹۲
شکل ۴-۳: تابع عضویت خروجی مربوط به پایگاه بیست و یکم ۹۳
شکل ۴-۴: خروجی سیستم فازی در بعد بلوغ سرویس گرایی ۹۴
ه
شکل ۴-۵: رادار چارت بعد بلوغ سرویس گرایی ۹۵
شکل ۴-۶: رادار چارت بعد پذیرش سرویس گرایی ۹۵
شکل ۴-۷: رادارچارت بعد حاکمیت سرویس گرایی ۹۶
شکل ۴-۸: مقادیر خروجی کلی در همه ی ابعاد ۹۷
شکل ۴-۹: نمونه ای ازباینومیال تست ۹۸
نمودار۴-۱: نتایج باینومیال تست بعد حوزه ی پذیرش ۹۸
نمودار۴-۲: نتایج باینومیال تست بعد بلوغ SOA 99
نمودار۴-۳: نتایج باینومیال تست بعد حاکمیت SOA 99
و
فصل اول
مقدمه و کلیات تحقیق
مقدمه
از زمان ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه های مختلف و سازمانها و شرکت ها حدودا بیست سال می گذرد و هرروزه بکارگیری و سرمایه گذاری بخشهای دولتی وخصوصی در این بخش بیشتر می شود. میان سازمانها و دستگاه های دولتی حجم عظیمی از سرمایه گذاری را در این بخش انجام داده اند و هم اکنون نیز در حال تخصیص منابع و سرمایه گذاری می باشند. بسیاری از شرکت ها و سازمان ها طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات خود را تهیه نموده یا در حال تهیه می باشند.یکی از نکات مهم انطباق طرح های فوق با روش معماری سازمانی است لذا نیازبه ایجاد زمینه لازم جهت تصحیح و یا تکمیل طرح های فوق به وجود می آید.در سازمان‌های امروزی که اغلب دارای ابعاد و ساختارهای پیچیده و از نظر فیزیکی توزیع شده هستند تنها ذکر اینکه چه کارهایی باید توسط چه کسانی (شرح وظایف) انجام شود کافی نیست، بلکه فرآیندها، داده‌ها، اهداف و نقش افرادی که در سازمان انجام وظیفه می‌کنند باید با اهداف و راهبردهای سازمان که در قالب برنامه‌ریزی راهبردی ارائه می‌شوند، همخوانی داشته باشد. چنین امری مستلزم آن است که سازمان دارای یک نقشه از تمام ابعاد خود باشد تا بتواند با بهره گرفتن از این نقشه، روابط بین ابعاد سازمان را درک نموده و در صورت نیاز با تغییرات هماهنگ نماید. این نقشه از سازمان، که حاوی اطلاعات افراد، فرآیندها، مکان‌ها و دیگر ابعاد و خصوصیات سازمان است، معماری سازمانی نامیده می‌شود.
مفهوم سرویس گرایی ازمدتی پیش وجود داشته ودرزمینه های متفاوت وبرای مقاصد مختلفی مورداستفاده قرارگرفته است اماآنچه درطول حیات این مفهوم ثابت مانده است،آن است که این مفهوم،روشی مبتنی برمفهوم تجزیه را ارائه می دهد.بنابراین سرویس گرایی یک روش فنی محض نیست.سرویس گرایی درترکیب با”معماری”، معماری سرویس گرارامعرفی میکندکه مدلی را ارائه می دهدکه درآن منطق ,کل سیستم به بخش های منطقی, مجزاوکوچکتر شکسته می شوند.این واحدهای کوچکترجمعا بخش بزرگتری ازمنطق را ارائه می کنند ومی توانندتوزیع شده باشند.
معماری سازمانی سرویس گرا (SOA) مشوق واحدهای منفردمنطق است تا بتواند به مجموعه ای ازاصول طراحی دست یابد.امروزه دیگر توسعه سرویس گرایی به جایی رسیده است که هر جا صحبت ازمعماری سازمانی است معماری سازمانی سرویس گرا رادر ذهن ها تداعی میکند[۲۱].معماری سرویس گرا سبکی ازمعماری میباشد که ازاتصال سست سرویسها جهت انعطاف پذیری وتعامل پذیری کسب وکار به صورت مستقل ازفناوری پشتیبانی میکندوازترکیب مجموعه ای ازسرویس های کسب وکار تشکیل شده است که این سرویس ها،انعطاف پذیری و پیکربندی پویا را برای فرایندها محقق می کند[۱].
۲
حاکمیت برمعماری سرویس گرا به طورویژه برروی اداره وحاکمیت برسرویسها متمرکز می شود ویک چارچوب اساسی برای دستیابی به تعامل پذیری کارکردی وغیرکارکردی سرویس ها در بین مرزهای کسب وکاررافراهم میکند [۲۳]. حاکمیت یک عامل کلیدی درموفقیت پروژه های معماری سرویس گرای سازمان میباشد.بدون حاکمیت ،سازمان نمی تواندبه طورکامل ارزش معماری سرویس گرارا درک کند [۲۴].حاکمیت برمعماری سرویس گرا ،فرآیندی است که تحقق منافع همه ذینفعان فناوری اطلاعات و کسب وکاررا بوسیله برنامه ریزی،تامین بودجه واجرای ابتکارعمل معماری سرویس گرا تضمین میکند ونوعی سرمایه گذاری استراتژیک است که موسسه وکارکردهای آن را در پروژه ها به بهترین شکل ممکن پشتیبانی میکند[۲۵] . اگرحاکمیت بر معماری سرویس گرا موفقیت آمیزباشد ، سازمان میتواند سرویس های باکیفیت ومطمئنی راایجادکندواین امرسبب کارایی واثربخشی سازمان میگردد [۲۲]. همه سازمان هابرای ارزیابی وضعیت جاری حاکمیت بر SOA خود نیازمند یک چارچوب ارزیابی می باشند,به گونه ای که بتوانددرتعیین نیازمندیهای حاکمیت برSOA و ارائه یک مدل مناسب حاکمیت بر SOA مفید باشد.در این تحقیق ضمن اشنایی با مفاهیم اولیه ی سرویس گرایی ,معماری سرویس گراو حاکمیت معماری سرویس گرا به بررسی چارچوب های ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا پرداخته و انها را با هم مقایسه میکند. ودرنهایت به ارائه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا می پردازد.
۱-۲- هدف از تحقیق
کارهای انجام شده در زمینه تحلیل و ارزیابی معماری سازمانی ، چندان زیاد نمی باشد. تعدادی از آنها در محیط های کاری و تجاری گسترش یافته اند (OMB,2005) و(Schekkerman, 2006). و برخی در محیط های دانشگاهی ارائه گردیده اند (Närman, 2007 ) و (Gammelgard, 2007).
با مروری بر مراحل انجام یک پروژه معماری سازمانی، جایگاه مبحث ارزیابی در معماری سازمانی بهتر مشخص می شود. یک پروژه معماری سازمانی معمولاًبا احساس نیازیک سازمان شروع شده و سپس مشاوری وظیفه انتخاب و تهیه طرح معماری سازمانی را بر عهده می گیرد . این مشاور یک مجموعه مستندات را تحویل سازمان داده که در آن مجموعه ای از مدل ها ارائه شده است. این مجموعه توصیف کننده معماری سازمانی پیشنهادی برای آن سازمان می باشد . پس از تصویب طرح پیشنهادی ، مراحل به اجرا در آمدن این طرح شروع شده و براین اساس تغییراتی در سازمان مذکور بوجود می آید. بدین شکل روش های ارزیابی مطرح شده در مبحث معماری سازمانی را می توان درپنج زمینه اصلی دسته بندی نمود. در هر یک از زمینه های فوق تحقیقات مختلفی انجام شده است.
۳
۱- ارزیابی سطح بلوغ یک سازمان از نظر کاربرد مفاهیم معماری سازمانی )آمادگی پذیرش(
۲- ارزیابی تیم مشاور و طراح معماری سازمانی )انتخاب تیم طراح(
۳- ارزیابی فرایند طراحی و تولید معماری سازمانی
۴- ارزیابی یک طرح معماری سازمانی
۵- ارزیابی از میزان اجرای یک طرح معماری سازمانی
هدف اصلی این تحقیق ارزیابی در دسته ی اول مطرح شده است. لذا برای این منظور ابتدا اشنایی با مفاهیم اولیه ی سرویس گرایی, معماری سرویس گرا و حاکمیت معماری سرویس گرا و بررسی چارچوب های ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا و درنهایت ارائه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا هدف این تحقیق است.لذا میتوان این تحقیق را به صورت زیر بخش بندی نمود:
تعریف اصول سرویس گرایی و معماری سرویس گرا
تعریف حاکمیت معماری سرویس گرا
ضرورت حاکمیت معماری سرویس گرا
بررسی بلوغ سرویس گرایی و تاثیرآان در ارزیابی حاکمیت SOA
بررسی چارچوب های حاکمیت معماری سرویس گرا ومقایسه انها با یکدیگر
ارائه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا
۱-۳- محدوده ی تحقیق
آنچه که در این تحقیق به ان پرداخته می شود ارائه مدل قابل اجرا برا یارزیابی سطح بلوغ حاکمیت سرویس گرایی است تا با بهره گرفتن از ان سازمان در جهت ارزیابی وضعیت موجود و تلاش برای بهبود آن براید و بتواند نقاط ضعف خود را شناسایی ونسبت به رفع ان اقدام نماید.لذادر این تحقیق کاری در جهت ارائه یک چارچوب جدید صورت نگرفته است اما تلاشهایی در جهت بهبود چارچوب اصلی مورد بررسی و تغییر و دقیق تر نمودن ان صورت گرفته است که منجر به ارائه فرم جدیدی از چارچوب گشته است.همچنین درجهت بهبود نواقص پیشنهاداتی ارائه شده است ولی تمرکز بیشتر ان بر عهده ی معماران سازمان میباشد.
۴

اگر عجله داشته باشید ممکن نسیت که معامله خوبی انجام دهید . اغلب افراد صبورتر پیروز می شوند به علاوه در مذاکرات فرا فرهنگی ممکن است که صبر نقطه ضعف ملی مان باشد .
۱۶- سؤال پرسیدن :
پرسیدن سؤال های زیرکانه بهترین تاکتیک برای یادگیری آنچه که ما نیاز با دانستن برای طرف دیگر داریم وهمچنین در مورد هدایت آنها به طریقه تفکر خودمان است.( H.Bukirk and D.Buskirk , 1992 , 318 , 323 )

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

پاره ای از تاکتیک های خدعه آمیز رایج :
تاکتیک های خدعه آمیز را می توان به ۳ دسته تقسیم کرد : فریب کاری آگاهانه ، جنگ روانی و تاکتیک های فشار روی موانع .
اول فریبکاری آگاهانه : شاید رایج ترین نوع تاکتیک های مبتنی بر نیرنگ و خدعه ، قلب حقایق تقلب در بیان میزان اختیاراتی است که دارند یا وارونه نشان دادن مقاصدشان باشد :
۱- اطلاعات نادرست و ساختگی : قدیمی ترین شکل مذاکره بر اساس نیرنگ این است که آگاهانه اظهارات خلاف واقع بیان می شود .
۲- اختیارات مشکوک و مبهم : طرف مقابل ممکن است به نحوی وانمود کند که شما تصور کنید که آنها نیز مانند شما دارای اختیار کامل برای سازش هستند و حال آنکه واقعیت چنین نباشد . پس از اینکه تا حد ممکن و به مقدار زیاد شما را تحت فشار قرار می دهند و با شما به توافقی می رسند که تصور می کنید یک توافق قطعی و نهایی است .
۳- مقاصد مشکوک : جایی که مسأله به صورت بیان خلاف واقع مقاصد آنان در ارتباط با موافقت نامه مورد نظر است ، اغلب این امکان وجود دارد که در خود موافقت نامه تدابیری برای مقابله با این تاکتیک خدعه آمیز ، اندیشید .
۴- بیان بخشی از حقیقت مساوی با فریب کاری نیست : فریب کاری آگاهانه نسبت به حقایق یا مقامه یک فرد ، با عدم افشای کامل تفکرات فعلی آن مشخص کاملاٌ یکی نیست . مذاکرات مبتنی بر حسن نیت لازمه اش افشای تمام حقایق نیست .
دوم جنگ روانی : این تاکتیک ها برای این طراحی شده که شما را دچار ناراحتی کنند تا به صورت ناخودآگاه بخواهید مذاکرات را هر چه زودتر به پایان رسانید .
۱- موقعیت های اضطراب آور : در مورد جریانات روانی که مذاکرات تحت آن انجام می شود نوشته های زیادی تحریر شده است . اگر اطلاق محل مذاکره شلوغ و پر سر و صدا است ، اگر درجه حرارت خیلی بالا یا خیلی پایین است ، اگر جایی برای یک مذاکره گر داخلی بین گروه خودتان نیست ، آگاه باشید ممکن است تمام این شرایط آگاهانه طراحی و ایجاد شده است که شما را وادار سازد بخواهید به سرعت به توافق برسید و اگر لازم باشد برای رسیدن به این هدف امتیازاتی بدهید .
۲- حملات شخصی : علاوه بر صحنه سازی در مورد محیط فیزیکی محل مذاکرات ، راه های دیگری نیز وجود دارد که طرف دیگر از آن طرق استفاده کند و بیانات شفاهی یا رفتار ناشایست در شما ایجاد ناراحتی بکند .
۳- بازی تکراری آدم خوب / آدم بد : یکی از اشکال فشار روانی که در بردارنده فریب و فریب کاری است بازی تکراری شخص خوب / شخص بد است . این تکنیک با خشن ترین وجه خود در فیلم های پلیسی قدیمی ظاهر می شود . پلیس اول ، متهم یا شخص مضنون و مشکوک به ارتکاب جنایات و جرایم زیادی ، را مورد تهدید قرار می دهد وی را زیر یک نور خیره کننده می نشاند ، او را این طرف و آن طرف می کشاند ، سپس تنفسی می دهد و اطاق را ترک می کند . بعد از آن پلیس دوم ( شخص خوب ) چراغی را که نور شدیدی دارد خاموش می کند و از رفتار پلیس خشن عذرخواهی می کند . وی می گوید می خواهد شخص خشن را کنترل کند ولی تا وقتی مظنون با وی همکاری نکند از عهده این کار بر نمی آید . نتیجه : مظنون آنچه را که می داند اعتراف و بیان می کند . آدم خوب / آدم بد به یکی از اشکال صحنه سازی روانی در مذاکرات است . اگر پی به این بازی ببرید در دام آن گرفتار نخواهید شد .
۴- تهدید ها : تهدید یکی از بدترین و زشت ترین انواع تاکتیک هایی است که در مذاکرات به کار می رود ، تهدید نوعی فشار است . فشار غالب اوقات درست نتیجه عکس مورد نظر را به بار می آورد . هر نوع فشاری در جهت مقابل فشار دیگری را به همان میزان ایجاد می کند مذاکره کننده خوب به ندرت دست به تهدید می زنند . برای اینکه تهدید مؤثر واقع شود باید طرز مطلوبی به طرف منتقل و بیان شود .
سوم تاکتیک های فشار روی مواضع :
این تاکتیک چانه زنی برای این طراحی می شود که موقعیت را به نحوی سازماندهی کند که فقط یک طرف بتواند امتیازات کارساز بگیرد .
۱- امتناع از مذاکره : وقتی طرف کلاٌ از مذاکره خودداری می کند شما چه کار می توانید
بکنید ؟ اول : تاکتیک طرف مقابل را بشناسید و این تاکتیک را به عنوان یک روش و عمل مذاکره تلقی کنید . یکی از انواع اقدامات این است که پیش شرط هایی برای مذاکره قائل شوند . دوم ،
درباره ی امتناع آنان از مذاکره صحبت کنید ، یا به طور مستقیم یا به طور غیر مستقیم ، از طریق شخص ثالث ، با آنان ارتباط برقرار کنید . به صرف اینکه از مذاکره امتناع می کنند به آنها حمله نکنید ، بلکه دریابید که منافع آنان در عدم مذاکره چیست .
۲- درخواست های افراطی : مذاکره گران معمولاٌ با پیشنهادهای افراطی مذاکرات را آغاز
می کنند . مذاکره گران در صددند که با اعلام یک موضع اولیه افراطی به نتیجه مطلوب تری برسند ، مبتنی بر این تئوری که طرفین نهایتاٌ با تقسیم میزان اختلاف قیمت و خواسته های خواسته شده دو طرف ، به توافق خواهند رسید .
۳- خواسته های فزاینده : یک مذاکره کننده ممکن است در برابر هر امتیازی که به او می دهید خواسته تازه ای را مطرح کند او ممکن است حتی باب مذاکره را در مورد موضوعی که فکر می کنید حل شده مجدداٌ بگشاید . منافع این تاکتیک در این است که امتیازاتی را که شما به دست می آورید در کل و روی هم رفته کاهش می دهد و اثر روانی آن این است که شما را وادار می کند بدون تأمل و به سرعت موافقت کنید ، قبل از اینکه خواسته های تازه ای را مطرح کنند .
۴- تاکتیک های موضع غیر قابل تغییر : تاکتیک های موضع غیر قابل تغییر ،‌ شبیه تاکتیک تهدید ، متکی بر روش بیان و انتقال آن به طرف مذاکره است .
۵- شریک سر سخت : شاید رایج ترین تاکتیک مذاکراتی که برای توجیه تسلیم نشدن به در خواست های شما به کار می رود این است که طرف مذاکره بگوید که وی شخصاٌ مخالفتی با درخواست شما ندارد ولی شریک سرسخت وی اجازه این کار را به وی نمی دهد .
۶- تأخیر حساب شده : اغلب اوقات طرف مذاکره کوشش می کند که رسیدن به یک تصمیم را تا زمانی که فکر می کند موقع مناسبی برای اخذ آن تصمیم باشد به تأخیر بیاندازد .
۷- یا بپذیر یا رد کن : این روش مؤثر و کارآمد در تجارت است ولی این عمل مذاکره نیست . این روش راه و رسم اخذ تصمیم به صورت متقابل و مشترک و ناشی از گفتگو نیست . برای برخورد با این تاکتیک ، اول سعی کنید این تاکتیک را نادیده بگیرید . مثل اینکه چنین جمله ای را نشنیده اید ، به گفتگوی خود ادامه دهید یا به نحوی موضوع را عوض کنید و شاید یک راه این است که در این گفتگوها راه حل های دیگری ارائه کنید . ( فیشر و یوری ،‌ ۱۳۸۳ ،‌ ۲۱۱-۱۹۷ )
شش عامل مهمی که مذاکره کننده باید بداند :
۱- هزینه ها : هزینه ها برای مذاکرات موفقیت آمیز حیاتی است با کمال تعجب بسیاری از افراد به مذاکره بدون آگاهی از هزینه هایی که برای آنها در بردارند وارد مذاکره می شوند .
۲- زمان : فشارهای زمانی برای هر دو طرف چه چیز است ؟ طرف دیگر بایستی با چه سرعتی عمل کند ؟ اگرخریدار تحت فشار نباشد پس فروشنده وظیفه مشکل تری برای معامله کردن دارد . از زمانی که فشار زیادی بر خریدار برای خریدن وجود داشته باشد . مدیریت زمان برای مذاکره خوب ضروری است تا آنجا که ممکن است زمان زیادی به خودتان بدهید زیرا به نظر می رسد مذاکره معاملات زمان می برد .
۳- راه حل ها : چه بدیل های برای هر دو طرف موجود است ؟ آیا خریدار بایستی از شما بخرد ، یا آیا شما رقابت واقعی دارید ؟ آیا شما به این یک مشتری می فروشید ؟ یا گزینه هایی دیگری هم وجود دارد . یک اصل تجارت خوب توسعه و حفظ بسیاری از انتخاب ها تا آنجای ممکن است .
۴- اختیار۱ : چه کسی تصمیم نهایی را می گیرد ؟ اغلب طرف دیگر مراقبت زیادی می کند تا اختیار واقعی را مخفی کند ، اکثر متخصصان مذاکره توصیه می کنند که هرگز به طرف دیگر اجازه ندهید که از این آگاهی پیدا کند که تصمیم نهایی را شما می گیرید .
۵- نا امیدی۲ : با چه سختی طرف دیگر به این معامله نیاز دارد . افراد اغلب وارد چنین تنگناهایی نامیدی می شوند که تمام قدرت چانه زنی را از دست می دهند آنها بایستی هر چه که پیشنهاد می شود را بپذیرند .
۶- توافق : در موقعیت های فروش غیر عادی نیست که افرادی را در طرف دیگر میز مذاکره داشته باشیم که از پیشنهادتان حمایت کند آنها را می خواهند . اگر شما به آنها اجازه بدهید این کار را انجام بدهند به شما برای فروش کمک خواهند کرد . برعکس : آیا کسی در طرف مذاکره مخالفی هست ؟ چه کسی با شما مخالف است و برا ی انجام نگرفتن معامله تلاش می کند ؟ شاید راهی برای حذف چنین مخالفی وجود دارد یا همچنین راهی برای کاهش اثراتشان در فروش وجود دارد . ( H.Buskirk and D.Buskirk , 1992 , 316 ‌ )
شش اصل کلیدی موفقیت در مذاکره :
اگر چه این شش اصل بر فرایند فروش متمرکز بوده، اما می تواند در هر نوع مذاکره شخصی و یا کاری به کار گرفته شود.
به خاطر داشته باشید که مذاکره یک فرایند جاری و دردست اقدام می باشد نه یک واقعه یا رخداد.
از نگرش و ذهنیت چاپلوسانه بپرهیزد.
برای مذاکره آماده شوید. اطلاعات نیرو و توان شما می باشند.
قبل از شروع مذاکره بهترین و بد ترین برنامه را برای خودتان و مشتری احتمالی شناسایی و تعیین کنید.
برای ارتقاء موضع و مرتبه مذاکره تان به ایجاد ارزش بپردازید.
انتظار مبادله را داشته باشید(Gibson,2003,2 )
مذاکره معطوف به عاقبت :
برای رسیدن به ذهنیت عاقبت اندیش باید پنج تغییر در رفتار مذاکره کننده داده شود :
۱- در ذهن خود ، کار را از عاقبت آن شروع کنید .
اگر قرار باشد طرفین قرارداد از منافع قرارداد بهره مند شوند باید در جریان مذاکره با حسن نیت همکاری کنند . به همین خاطر ، طرف های مذاکره کننده باید دور اندیش و آینده نگر باشند .
۲- کمک کنید طرف مقابل هم آمادگی پیدا کند .
اگر برای قرارداد جزو قاعده بازی باشد ، در آن صورت باید با آمادگی پای میز مذاکره نشست . اما این آمادگی ،‌ اگر چه لازم است ، ولی کافی نیست . هر طرف هم باید برای اجرای قرارداد آمادگی پیدا کند .

همزمان شدن ایام امتحانات با توزیع پرسشنامه ­ها بین دانش ­آموزان و فشار آوردن بر دانش ­آموزان نسبت به جوابگویی به سوالات.
عدم وقت کافی دانش ­آموزان در جواب دادن به سوالات پرسشنامه.
۵-۵- پیشنهادات پژوهشی
رابطه برنامه درسی پنهان را با مهارت حل مسئله بررسی کنند.
رابطه برنامه درسی پنهان با تفکر خلاق بررسی کنند.
اجرای این پژوهش در شهرهای بزرگ با جامعه آماری متفاوت.
رابطه برنامه درسی پنهان با میزان مهارت­ های تفکر انتقادی دانش آموزان دختر را بررسی کنند.
برنامه درسی پنهان و ارتباط با تفکر انتقادی دانش ­آموزان دختر و پسر را با هم مقایسه کنند.
منابع فارسی
اسکندری، حسین(۱۳۸۷). برنامه درسی پنهان، تهران، انتشارات نیما.
اسلامی، محسن(۱۳۸۲). ارائه الگویی برای طراحی و اجرای برنامه خواندن انتقادی و بررسی اثر آن بر تفکر انتقادی و نوشتن تحلیلی. رساله دکتری، دانشگاه تربیت معلم تهران، رشته برنامه ریزی درسی.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اسماعیل_­پور­، رضا؛ خدادادحسینی، سیدحمید؛ الهی، شعبان(۱۳۸۵)، طراحی و تبیین طرح سازمانی متناسب با فناوری اطلاعات و سیستم­های اطلاعاتی در صنایع قطعه­سازی خودروی ایران، ویژه­نامه بهار۱۳۸۵.
اطهری، زینب السادات؛ شریف، مصطفی؛ نعمت بخش، مهدی؛ بابا محمدی، حسن(۱۳۸۸). ارزیابی مهارت­ های تفکر انتقادی و ارتباط آن با رتبه آزمون سراسری ورود به دانشگاه در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ۹ (۱).
امین­خندقی، مقصود(۱۳۸۹). تحلیلی بر میزان اهمیت و به کارگیری دستاوردهای علمی حوزه برنامه درسی در نظام­های آموزشی شرکت­های صنعتی؛ فرصت­ها و تهدیدها، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال پنجم شماره ۱۹.
امینی، میترا؛ فضلی نژاد، نوید(۱۳۸۹). بررسی مهارت­ های تفکر انتقادی در دانشجویان پزشکی شیراز، مجله پزشکی هرمزگان، سال ۱۴، شماره ۳.
ایزدی، صمد؛ شارع پور، محمود؛ قربانی، راضیه(۱۳۸۸). بررسی نقش برنامه درسی پنهان در ایجاد نگرش به اقتدار، تقویت هویت ملی و جهانی شدن( مورد مطالعه: دانش آموزان مدارس متوسطه)، فصلنامه مطالعات ملی ۳۹، سال ۱۰، شماره ۳.
آنجفی، فرشته؛ زراعت، زهرا؛ سلطان محمدی، زهره؛ قابچی­پور، کوثر؛ کهن، فهیمه(۱۳۸۸). مهارت تفکر انتقادی دانشجویان فنی- مهندسی و علوم انسانی، مجله راهبردهای آموزش، دوره دو، شماره یک.
بابایی، علی(۱۳۸۴). مواد مخدر: آموزش مهارت تفکر انتقادی به منظور پیشگیری از اعتیاد، مجلات: روان‌شناسی و علوم تربیتی اصلاح و تربیت، شماره ۳۹.
بختیارنصرآبادی، حسنعلی؛ موسوی، ستاره؛ کاوه­فارسان، ذبیح­الله(۱۳۹۱). نقش نگرش تفکر انتقادی و سبک­های شناختی یادگیری در پیش ­بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ۱۲(۴)، ۲۹۶-۲۸۵.
بدری­گرگری، رحیم؛ فتحی­آذر، اسکندر؛ حسینی­نسب، سیدداود؛ مقدم، محمد ( ۱۳۸۷ ). تاثیر بازاندیشی در عمل بر تفکر انتقادی دانشجو – معلمان مراکز تربیت معلم تبریز، مطالعات تربیتی و روانشناسی، شماره ۱۱.
بیان­فر، فاطمه؛ ملکی، حسن؛ سیف، علی اکبر؛ دلاور، علی(۱۳۸۹). تبیین اثر برنامه درسی پنهان مدارس بر بازده­های عاطفی یادگیری در دانش ­آموزان دوره راهنمایی به منظور ارائه مدل، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال پنجم، شماره هفدهم.
بیکر، ترزال(۱۳۹۰). هوشنگ نائبی، نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، نشر نی، تهران، چاپ پنجم ۱۳۹۰.
تفنگدار، ملیحه(۱۳۸۶). نقش روش­های آموزش در پرورش تفکر انتقادی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران، رشته تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت.
تقی­پور، حسینعلی؛ غفاری، هاجر(۱۳۸۸). بررسی نقش برنامه درسی پنهان در رفتار انضباطی دانش ­آموزان از دیدگاه مدیران و معلمان مدارس راهنمایی شهرستان خلخال در سال تحصیلی ۸۹-۸۸، فصلنامه علوم تربیتی، شماره ۷، سال ۲.
تقی­پور ظهیر، علی(۱۳۷۸). مقدمه­ای بر برنامه ریزی آموزشی و درسی، تهران، انتشارات آگاه.
جانعلیزاده­جوبستی، حیدر؛ اکبرپور زنگلانی، محمد باقر؛ ملکی، علی(۱۳۸۸). آموزش تفکر انتقادی راهی برای مقابله با جهانی شدن امپریالیسم فرهنگی و بومی ماندن، فصلنامه برنامه­ ریزی درسی، جهانی شدن و بومی ماندن برنامه درسی: چالش­ها و فرصت­ها.
جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره؛ عبدلی، افسانه( ۱۳۸۹ ). روند تحول تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، مطالعات تربیتی و روانشناسی، ۱۱(۲).
جمشیدیان قلعه سفیدی، توران؛خمیجانی­فراهانی، علی­اکبر (۱۳۸۸). رایطه زبان مادری، جنسیت و سن با سطح تفکر انتقادی، پژوهش زبان­های خارجی، شماه ۵۵.
جهانی، جعفر(۱۳۸۱). نقد و بررسی مبانی فلسفی الگوی آموزشی تفکر انتقادی ماتیو لیپمن، فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، شماره ۴۲، سال ۱۲.
حائری­زاده، خیریه­بیگم(۱۳۸۲). تفکر خلاق و حل خلاقانه مسئله، چاپ سوم، تهران، نشر نی.
حداد علوی، رودابه؛ عبداللهی، احمد؛ احمدی، امید علی(۱۳۸۶). برنامه درسی پنهان: پژوهشی درباره یادگیری ضمنی مدرسه؛ مورد: روحیه علمی، فصلنامه تعلیم و تربیت، سال۲۳، شماره ۹۰.
حیدری­دامانی، راحله(۱۳۸۹). بررسی عوامل موثر بر تفکر انتقادی دانشجویان کارشناسی ارشد کشاورزی، مقایسه بین دو گروه از دانشجویان ترم اول و ترم پایانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
خسروانی زنگنه، ستاره(۱۳۸۰). بررسی تاثیر برگزاری جلسات پویایی گروه در کارآموزی پرستاری بهداشت جامعه بر میزان مهارت­ های تفکر انتقادی دانشجویان کارشناسی پرستاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
خلیلی، حسین؛ بابامحمدی، ح(۱۳۸۳). مهارت­ های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی سمنان­، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی۴(۱۲)، ۳۱-۲۳.
دلاور، علی( ۱۳۸۸). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران، نشر ویرایش، چاپ بیست و نهم.
دوبونو، ادوارد(۱۹۹۳). سلسله درس­های تفکر. مترجم مرجان فرجی، تهران، انتشارات جوانه رشد.
دی، استیون؛ شافرسمن(۱۳۸۴)، مترجم زاهدی، پروانه، مقدمه­ای بر تفکر انتقادی، مجلات جامعه ­شناسی و علوم­اجتماعی، رشد آموزش اجتماعی، شماره ۲۸.
سادات­حسینی، افضل(۱۳۷۶)، ویژگی­های تفکر انتقادی، نشریه اطلاع رسانی، کتابداری کیهان فرهنگی، اسفند ماه ۱۳۷۶، شماره ۱۴، صفحات ۴۳-۴۱.
سجادیه، نرگس؛ باقری، خسرو؛ ایروانی، شهین؛ ضمیران، محمد(۱۳۸۹). پژوهش تبار شناختی و الهام بخشی آن برای قلمروهای پژوهشی در مطالعات برنامه درسی، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال ۱۴، شماره ۱۶.
سراج­خرمی، ناصر؛ معظم­فر، فروزان(۱۳۸۹). مقایسه تفکر انتقادی و سبک­های هویت دانشجویان فنی- مهندسی با دانشجویان علوم انسانی، یافته­های نو در روانشناسی.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس، حجازی، الهه(۱۳۸۶). روش­های تحقیق در علوم رفتاری، انتشارات آگاه، تهران، چاپ چهاردهم.
سرهنگی، فروغ؛ معصومی، معصومه؛ عبادی، عباس؛ سیدمظهری، مرجان؛ رحمانی، آزاد؛ رئیسی­فر، افسانه(۱۳۸۹). تاثیر روش تدریس نقشه مفهومی بر مهارت­ های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری، محله پرستاری مراقبت ویژه، دوره سوم، شماره چهارم.
سعیدی­رضوانی، محمود(۱۳۸۰). تبیین برنامه درسی پنهان در درس بینش اسلامی دوره متوسطه و ارائه راهبردهایی برای استفاده از این برنامه در آموزش اثربخشی دینی، تهران: پایان نامه دکترای دانشگاه تربیت معلم، دانشکده علوم انسانی.
سعیدی­رضوانی، محمود؛ کیانی­نژاد، عذرا(۱۳۷۹). توجه به برنامه درسی پنهان ضرورتی آشکار در تحقق اهداف آموزش­های دینی، فصلنامه تربیت اسلامی، شماره ۳، پائیز ۱۳۷۹.
سیف، علی اکبر، روانشناسی پرورشی(۱۳۸۶). تهران، انتشارات آگاه.
شعبانی، حسن(۱۳۷۸). تاثیر روش حل مسئله به صورت کار­ گروهی بر روی تفکر انتقادی، رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس تهران.
شعبانی، حسن(۱۳۸۶). روش­ها و فنون تدریس(مهارت های آموزشی و پرورشی). تهران، انتشارات سمت.
شعبانی، حسن؛ مهرمحمدی، محمود(۱۳۷۹). پرورش تفکر انتقادی با بهره گرفتن از شیوه آموزش مساله محور، مدرس، دوره ۴، شماره ۱، بهار۱۳۷۹.
شمشیری، بابک(۱۳۸۶). تبیین عناصر بنیادی پرورش تفکر، اندیشه­ های نوین تربیتی دانشکده­ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا(س)، دوره ۳، شماره ۳ و ۴.
شیخی، مرداس(۱۳۸۸). بررسی تربیت شهروندی در برنامه درسی پنهان نظام آموزش متوسطه نظری از معلمان مرد شهر اهواز، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم تهران.
شیولسون، ریچاردجی(۱۳۸۹). علیرضا کیامنش، استدلال آماری در علوم رفتاری جلد اول توصیف آماری، جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی، انتشارات بهار، ۱۳۹۰، چاپ نهم.
صمدی، پروین؛ هاشمی­فخر، صدیقه(۱۳۸۸). تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در رسالت درسی آموزش شهروندی در دوره ابتدایی، فصلنامه همایش نوآوری در برنامه ­های درسی دوره ابتدایی.
عابدی، احمد؛ تاجی، مریز(۱۳۸۰)، نقش برنامه ­های درسی پنهان در شکل­ گیری شخصیت و رفتار دانش ­آموزان، فصلنامه آموزه، شماره۹.
عباسی، عفت(۱۳۸۰). بررسی مهارت­ های موثر بر پرورش تفکر انتقادی در برنامه درسی جامعه ­شناسی در دوره متوسطه در سال تحصیلی ۸۰-۷۹، رساله دکتری برنامه­ ریزی درسی.
عزتی، مرتضی(۱۳۷۶). روش تحقیق در علوم اجتماعی، موسسه تحقیقات دانشگاه تربیت مدرس، چاپ اول.
علاقه­بند، علی(۱۳۸۳). جامعه ­شناسی آموزش و پرورش، تهران، انتشارات روان.
علاقه­بند، علی(۱۳۸۳). مدیریت عمومی، تهران، انتشارات روان.
علیپور، وحیده؛ سیف­نراقی، مریم؛ نادری، عزت­الله؛ شریعتمداری، علی(۱۳۸۸). موانع تفکر انتقادی در برنامه درسی آموزش متوسطه( با تاکید بر مهارت­ های تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و قضاوت)، مجله علوم تربیتی، سال ۲، شماره ۷.

بررسی حاشیه‌نشینی وعلل و نتایج آن در استان فارس از کریم منصوریان و علیرضا آیت اللهی- مرکز جمعیت شناسی دانشگاه شیراز، ۱۳۵۶٫”^[۲۳]
پدیده اسکان غیررسمی در ناحیه شهری قم: مورد محمدآباد- رضا پایان- دانشگاه شهید بهشتی- ۱۳۷۸
بررسی ساختار قشربندی اجتماعی حاشیه‌نشینان ولی آباد و صالح آباد از دکتر تنهایی- سازمان برنامه و بودجه استان مرکزی-۱۳۷۵
در مقاله و نمونه‌کارهای تحقیقاتی نیز در مجله شهرداری‌ها با موضوع حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی به چاپ رسیده است که به شرح زیر است:
اجتماعات آلونکی، پدیده‌ای فراتر از حاشیه‌ و حاشیه نشینی- گفتگو با پرویز پیران- شماره ۳۲ ماهنامه شهرداری‌ها – دی ۱۳۸۰
توانمندسازی و ساماندهی اسکان غیررسمی، تجربه زاهدان نوشته علی صفوی- شماره ۴۶ ماهنامه شهرداری‌ها – اسفند ۱۳۸۱
مالکیت رسمی، راه حل ارتقای زندگی حاشیه‌نشینان پرو نوشته لوسی کانگر- شماره ۲۶ ماهنامه شهرداری‌ها- تیر ۱۳۸۰
مسئله بنام اسکان غیررسمی، راه حلی به نام توانمند‌سازی نوشته مظفر صرافی- شماره ۶۶ ماهنامه شهرداری‌ها- آبان ۱۳۸۳
در کتب، نشریات، مقالات و تحقیقات شهرسازی، برنامه ریزی شهری، مسکن و مهاجرت اغلب اشاره‌ای نیز به پدیده اسکان غیررسمی و حاشیه‌نشینی شده است برخی از این مجموعه‌ها به قرار ذیل است:
مهاجرت از دکتر حبیب اله زنجانی- سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)-۱۳۸۰
مهاجرت و شهرنشینی- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، مرکز آمار ایران-۱۳۸۲
شهرنشینی در ایران نوشته فرخ حسامیان، گیتی اعتماد و محمدرضا حائری- آگاه -۱۳۶۳
منابع انسانی، جمعیت، اشتغال و مهاجرت از فرهاد ماهر- موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی-۱۳۷۸
خلاصه مباحث اساسی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و طراحی شهری تدوین شهرام جنگجو- پردازش گران- ۱۳۸۱
در فصلنامه هفت شهر نیز به اسکان غیررسمی پرداخته است که از جمله می‌توان به مقالات و کارهایی که در شماره هشتم این فصلنامه و حتی شماره‌های بعدی آن اشاره نمود:
از حاشیه‌نشینی تا متن شهرنشینی از مظفر صرافی
حاشیه‌نشینی شهری و فرایند تحول آن (قبل از انقلاب اسلامی) از علی حاج یوسفی
نقش و جایگاه مجموعه‌های زیستی پیرامون شهرهای بزرگ در نظام اسکان کشور نمونه مطالعاتی: اسلام شهر از سید محسن حبیبی
فرایند شکل‌گیری و دگرگونی سکونتگاه های خودرو پیرامون کلانشهر تهران نمونه مطالعاتی اسلام‌شهر، نسیم شهر و گلستان نوشته محمد شیخی
توانمندسازی در اسکان غیررسمی- تجربه زاهدان از فرزین خضرایی
شناخت و ارزیابی مقدماتی اسکان غیررسمی در قوانین شهری ایران از غلامرضا کاظمیان
سیاست‌های بانک جهانی درخصوص توانمندسازی مترجم زهرا افتخاری راد- زهرا اسکندری دو رباطی
سکونتگاه‌های ناپایدار اقشار کم درآمد شهری از مهرداد جواهری و بابک داور پناه
۱-۹- مشکلات تحقیق
بر سر راه انجام هر پژوهش و تحقیق به طور مسلم موانع و مشکلاتی وجود دارد خصوصاً وقتی که انجام تحقیق به دلیل مشکل و معضل و به جهت راه حلی برای رفع مشکل باشد. بررسی و ساماندهی اسکان غیررسمی و حاشیه‌نشینی از آن دسته پژوهش‌هایی است که برای بیان مشکل و نهایتاً راه حل‌هایی برای رفع مشکل انجام می‌شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

وقتی یک مشکل و مساله شهری در شهر وجود داشته باشد و مدیریت شهر کمتر به آن توجه کند برای شهروندانی که با مشکل دست به گریبان هستند، یک نوع عدم اطمینان و اعتماد نسبت به هر فعلی برای خود به وجود می‌آید حتی اگر این کار انجام یک پژوهش باشد.
در این بین، بایستی پژوهشگر همیشه با صبر و بردباری و در عین حال مقاومت و تلاش و بی طرفانه به پژوهش خود بپردازد و با مشکلات مبارزه نماید تا موضوع تحقیقش به نتیجه برسد.
مشکلاتی که بر سرراه انجام پژوهش بررسی و ساماندهی اسکان غیررسمی در محله قلعه کامکار شهر قم وجود داشت به قرار ذیل است:
عدم وجود اطلاعات مستند و قابل جمع‌ آوری
به دلیل عدم وجود سابقه پژوهشی در محله مورد نظر با موضوع تحقیق، اطلاعات قابل استناد و مکفی برای جمع‌ آوری و پردازش وجود نداشت.
حساسیت و نوعی بدبینی در ساکنان محله برای انجام پژوهش
قشر ساکن در محله به دلیل بی‌مهری‌هایی که از سوی مدیریت شهری و عوامل دست‌اندرکار دیده اند نوعی بی‌اعتمادی و بدبینی به هر گونه اقدام در محله خود دارند. لذا انجام پژوهش‌، آمارگیری و عکس برداری در این منطقه با مشکلاتی همراه است.
عدم همکاری قابل انتظار از سوی دستگاه‌های اجرایی مرتبط در دادن اطلاعات:
دستگاه‌های اجرایی مانند سازمان مسکن و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، شهرداری‌و. .. برخی اطلاعات مورد نیاز با موضوع این پژوهش را در اختیار دارند و همکاری مورد انتظار برای دادن اطلاعات و سایر همکاریها، از سوی آنان لازم می باشد.
عدم حفاظت فیزیکی برای آمارگیرها:
با توجه به جو اجتماعی منطقه، آمارگیری در این محلات بسیار مشکل و گاهاً ممکن است با حادثه و برخورد فیزیکی منجرشود و حمایت نیروی انتظامی و شورای محله از اهمیت بسیاری برخوردار است.
محدوده موضوع پژوهش:
موضوع پژوهش از محدوده بسیار بزرگی برخوردار است که شامل اطلاعات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، کالبدی، حقوقی می‌باشد.
عدم پاسخگویی صحیح به سئوالات آمارگیر:
معمولاً کسانی که مورد پرسش قرار می‌گیرند از سطح سواد بالایی برخوردار نبوده و معمولاً بیسواد یا کم سواد هستند از طرفی نوعی بدبینی و شک و تردید در انجام پژوهش و سئوالاتی از این قبیل دارند لذا پاسخ به سئوالات را بدرستی انجام نمی‌دهند و نیاز به صبر و حوصله و دقت خاصی در آمارگیری دارد.
مسائل مالی و هزینه‌های پژوهش:
برای یک پژوهش خصوصاً اگر پایان‌نامه باشد و نیاز به آمارگیری و جمع‌ آوری اطلاعات داشته باشد حمایت مالی لازم نمی‌شود.
فصل دوم: اسکان غیر رسمی در جهان وایران
۲-۱-اسکان غیررسمی در جهان
بنا به اعلام مرکز اسکان بشر ملل متحد(Habitat) در سال ۱۹۹۶ یک پنجم جمعیت جهان فاقد خانه ای در شان زندگی انسان بودند که دامنه گسترده‌ای از بی‌سرپناه‌ها و خیابان خواب‌ها تا آلونک نشینان را در بر می‌گرفت. نگران کننده‌تر اینکه این نسبت و تعداد برای کشورهای “جنوب”^[۲۴] در حال افزایش بوده به طوریکه در منطقه با رونق اقتصادی آسیا- اقیانوسیه حدود ۶۰ درصد جمعیت شهری در سال ۲۰۰۰ طبق برآورد اسکاپ (ESCAP) بدین‌گونه مسکن گزیده اند.^[۲۵] و در آخرین گزارش مرکز اسکان بشر ملل متحد برآورده شده است که بین یک سوم تا یک چهارم جمعیت شهری جهان در فقر مطلق به سر می‌برند و امروزه در آسیا تعداد فقرای شهری بیش از نیمه دهه ۹۰ میلادی است. ^[۲۶] در همین ارتباط کمیسیون جهانی آینده شهرها در قرن بیست ویکم میلادی نیز هشدار داده است که به موازات رشد آبرشهرها(Mega Cities) فقر شهری در کشورهای “جنوب” افزایش یافته و بخش عمده‌ای از رشد شهرنشینی بر پایه اقتصاد غیررسمی و همراه با گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی صورت خواهد گرفت و این گرایش را “غیررسمی شدن شهرنشینی” (In formalized Urbanization) نامیده است.^[۲۷] از این رو اسکان غیررسمی، مساله‌ای گذرا و با ابعاد محدودنبوده و توافقی بر بقاء، باز تولید و بسط آن وجود دارد که حاکی از عدم کفایت راه حل‌ها و سیاست‌های شهری متداول است و رهیافت‌ها و اقدامات نوینی را می‌طلبد.^[۲۸]
این پدیده مختص منطقه یا ناحیه شهر خاصی نبوده و بسیاری از شهرهای کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته و حتی معدودی از شهرهای کشورهای توسعه‌ای دست به گریبان آن هستند این پدیده در اشکال و به دلیل مختلف در شهرها خصوصاً شهرهای بزرگ رخ می کند گاهی به دلیل بیکاری و فشار ناشی از آن بر زندگی به جهت دستیابی به کار حتی شغلی غیررسمی به سمت شهرها رو آورده و اولین مشکل نداشتن سرپناهی برای خود خانواده است، گاهی به دنبال و توصیه اقوام، خویشان، نزدیکان و طایفه خود به حاشیه شهری رو آورده و در آنجا با حمایت یکدیگر سرپناهی برای خود ایجاد می‌کنند و دلایل دیگر که در مباحث بعدی به آن پرداخته خواهد شد.
برای میلیون‌ها فقیر ساکن در کشورهای در حال توسعه، مناطق شهری همواره وسیله‌ای برای بهبود کیفیت زندگی و محیط می‌باشد. این موضوع همراه با بدتر شدن شرایط زندگی در مناطق روستایی، جریان قابل ملاحظه‌ای از مهاجرت از روستا به شهر را به ویژه در سه دهه گذشته به وجود آورده است. مسائل و مشکلاتی که مهاجران شهری با آن روبه‌رو هستند، در زمان‌ها و شرایط مختلف متفاوت است. ولی اولین و پیچیده‌ترین مشکلی که از بدو ورود به شهر و تا مدت زمان طولانی با آن مواجه هستند، دسترسی به مسکن مناسب می‌باشد. تا قبل از دهه ۱۹۶۰ سرمایه‌گذاری‌های دولتی در بخش مسکن از اهمیت زیادی برخوردار نبوده و غیر اقتصادی تلقی می‌شد. اغلب سرمایه‌گذاری‌های دولتی در دیگر بخش‌های اقتصادی و اجتماعی متمرکز گردیده و انتظار می‌رفت مساله مسکن اقشار فقیر شهری به خودی خود و با بهبود وضعیت همه و از طریق بازار حل گردد. از دهه ۱۹۶۰، رشد بی‌سابقه شهرنشینی و افزایش فقر و تشدید مساله مسکن در اغلب شهرهای کشورهای جهان سوم، توجه به ویژه سازمان‌های دولتی و غیردولتی را به این مساله و مشکل شهری معطوف نمود. فقر کاملاً بر توسعه بین‌المللی قرن بیست و یکم تاثیر گذاشته و بیشتر مناطق شهرنشین جهان را متاثر کرده و با بی‌تفاوتی سازمان‌های مختلف دولتی پیچیده‌تر خواهد شد. آنها عقیده دارند که هجوم گروه‌های مهاجر روستایی و سکونت غیرمجاز در اراضی شهری یک زبان اجتماعی است و بایستی آنها را از بین برد و ریشه کن کرد. چنین اشتباهی و عکس العمل شدیدی در مورد این سکونتگاه‌های شهری به سئوال اصلی یعنی مسکن مناسب برای همه پاسخی نداده است.
تعاریف، ویژگی‌ها، اصطلاحات، کیفیت و نمونه‌های سکونتگاه‌های محروم شهری بسیار گوناگون می‌باشد. اما تلاشی لازم است تا شاخص‌های کلیدی که در چنین مناطقی مشترک هستند شناسایی شده و آنها را از یکدیگر متمایز گرداند.^[۲۹]
از عوامل تعیین کننده ساختاری در رشد شهرنشینی که رشد سریع آن در کشورهای جهان سوم ناهنجاری‌های را به وجود می‌آورد در کتاب حاشیه‌نشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان با ترجمه و تدوین خانم مریم‌هادی‌زاده بدین گونه بیان شده است.