شیرافروس و همکاران (۱۳۸۵) آلودگی آبهای زیرزمینی به وسیله کودهای مصرفی کشاورزی در دشت قزوین را بررسی نمودند. در این مطالعه غلظت‌های نیترات، فسفر و پتاسیم در آبهای زیرزمینی طی سالهای ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ در چند منطقه با بافت‌های متفاوت خاک که تحت کشت محصولات کشاورزی می‌باشند اندازه‌گیری شده است. نتایج نشان میدهد، غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی مناطق مختلف مورد مطالعه در دامنه ۱۸/۱۱ تا ۲۷/۱۵ میلی‌گرم بر لیتر در نوسان بوده، که این مقادیر از مقدار مجاز توصیه شده توسط سازمان محیط زیست جهانی که ۱۰ میلی‌گرم بر لیتر می‌باشد بالاتر می‌باشد. غلظت فسفر در دامنه ۰۲۲/۰ تا ۰۲۷/۰ میلی‌گرم بر لیتر بوده و غلظت پتاسیم در دامنه ۱ تا ۱۴/۱ میلی‌گرم بر لیتر اندازه‌گیری شده که از مقادیر استاندارد جهانی توصیه شده پایین‌تر می‌باشد. همچنین روند تغییرات غلظت این عناصر در طول زمان مورد بررسی قرار گرفته که این روند در طول انجام تحقیق روند ثابتی نشان داده، که به دلیل پایین بودن سطح سفره آب زیرزمینی در منطقه می‌باشد و لذا زمان زیادی طول می‌کشد که این عناصر به آبهای زیرزمینی برسند.
شریعتی و همکاران (۱۳۸۶) مقادیر نیتریت و فسفات در آبهای زیرزمینی شهرستان آستانه اشرفیه مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. این تحقیق به منظور تعیین مقدار نیتریت و فسفات در آبهای زیرزمینی آستانه اشرفیه که جهت شرب توسط ساکنین مورد استفاده قرار می‌گیرد و ارزیابی اثرات تخریبی نامتعادل کودها و ارائه راهکارهای مناسب مدیریت استفاده از کودها در تابستان سال ۱۳۸۵ صورت گرفته است. در این تحقیق غلظت نیتریت و فسفات به روش استاندارد اسپکتروفتومتری در ۲۹ حلقه چاه خانگی اندازه‌گیری شده و ارقام حاصله با استانداردهای جهانی و ملی مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج مربوط به فسفات نشانگر آن است که حداکثر غلظت این آنیون در آب چاه‌ها ۵۷۸/۰ و حداقل آن ۱۲۵/۰ میلی‌گرم بر لیتر می‌باشد. مقایسه مقادیر حاصله با استاندارد فسفات در آب آشامیدنی نشانگر آن است که در هیچ یک از چاه‌ها فسفات از حداکثر مجاز آب آشامیدنی بیشتر نبوده است. نتایج مربوط به نیتریت نشانگر آن است که حداکثر غلظت نیتریت در آب چاه‌ها ۱۸۱/۶ میلی‌گرم بر لیتر و حداقل غلظت آن ۰۵۴/۰ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. در تعدادی از روستاها نظیر گورگا، پر کاپشت، کشل، تمچال، نازکسرا و کنچا غلظت نیتریت بالاتر از حد مجاز استاندارد آشامیدن می‌باشد. براساس نتایج حاصله آب برخی از چاه‌ها که در حال حاضر توسط روستاییان به مصرف شرب می‌رسد، حاوی مقادیر بالاتر از حد مجاز نیتریت است که استفاده از آن جایز نمی‌باشد.
اکبری و همکاران (۱۳۸۷) اثر کاربری اراضی بر غلظت نیترات آب زیرزمینی دشت ساری را بررسی نمودند در این تحقیق به منظور شناخت و بررسی میزان آلودگی نیترات آب زیرزمینی دشت ساری و اثر نوع کاربری اراضی بر آن، منطقه مورد مطالعه به ۵ بخش تقسیم شده و غلظت نیترات در ۲۲ نقطه انتخابی، طی ماه های بهمن، اسفند، اردیبهشت، تیر، شهریور و مهر اندازه‌گیری شده است. بررسی داده‌ها با بهره گرفتن از طرح کرت‌های خرد شده در قالب طرح کاملاً تصادفی با تکرارهای نامساوی صورت گرفته و نتایج بدست آمده بیانگر معنی‌دار بودن تغییرات میانگین غلظت نیترات نسبت به منطقه و زمان نمونه برداری می‌باشد (۰۵/۰>P). میانگین غلظت نیترات از نظر زمانی در ماه تیر دارای حداکثر مقدار بوده و از نظر مکانی نوع پوشش و کاربری اراضی عامل ایجاد تغییرات است.
میرانزاده و همکاران (۱۳۸۵) : به بررسی غلظت نیترات در آب چاه‌های تأمین کننده و شبکه توزیع آب شهر کاشان پرداختند این تحقیق به روش توصیفی و به منظور بررسی غلظت نیترات در آب شبکه توزیع شهر کاشان در زمستان ۱۳۸۳ و تابستان ۱۳۸۴ انجام گرفته و تعداد ۶۶ نمونه از آب چاه‌ها و ۲۲۸ نمونه از نقاط مختلف شبکه به طور تصادفی برداشت و غلظت نیترات آن به روش اسپکتروفتومتری اندازه‌گیری شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که میانگین غلظت نیترات در آب شبکه توزیع شهر کاشان در فصل زمستان ۱۳۸۳ برابر ۲/۱۳ میلی‌گرم بر لیتر و در تابستان ۱۳۸۴ برابر ۴/۱۵ میلی‌گرم بر لیتر و میانگین غلظت نیترات در آب چاه‌ها در فصل زمستان ۱۳۸۳ برابر ۱/۱۷ و در تابستان ۸۴ برابر ۰/۱۷ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. همچنین اندازه‌گیری‌ها نشان میدهد در ۶ درصد از چاه‌های مورد آزمایش، مقدار نیترات مساوی یا بیشتر از حد استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان بهداشت بوده و از آنجا که دفع فاضلاب در چاه‌های جاذب به مرور زمان میتواند منجر به افزایش غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی در سالهای آینده شود. لذا بایستی در اجرای شبکه جمع آوری فاضلاب شهر کاشان تسریع گردد.
موسوی (۱۳۷۶) مطالعه‌ای بر آلودگی آبهای زیرزمینی حاشیه زاینده رود انجام داد و به این نتیجه رسید که یون نیترات در دو چاه از مجموع ۲۴ چاه مورد نمونه برداری بسیار بیشتر از بقیه چاه‌ها ۲/۱۶ و ۷/۲۹ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. همچنین از لحاظ کل جامدات محلول و هدایت الکتریکی, آب بسیاری از چاه‌ها در وضعیت نامطلوبی قرار داشته‌اند. منابع اصلی آلودگی در آبهای زیرزمینی حاشیه زاینده رود, تخلیه فاضلابهای صنعتی و شهری به زاینده رود و مصرف زیاد آب, کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات در مناطق کشاورزی اطراف رودخانه تشخیص داده شده است.
ویلیامز و همکاران (۱۹۹۸) در تحقیقی درباره کیفیت آب زیرزمینی در یک حوزه آبخیز در کالیفرنیا به این نتیجه رسیدند که مقدار نیتروژن نیتراتی در آب ۴۲ درصد از چاه‌های مورد نمونه برداری، بیشتر از حد استاندارد اداره حفاظت محیط زیست آمریکا (۱۰ میلی‌گرم بر لیتر نیتروژن نیتراتی) بوده است که این آلودگی بیشتر در اثر فعالیتهای انسانی ایجاد شده است.
کلاسیوس و همکاران (۱۹۸۸) در مطالعه‌ای نشان دادند که مقادیر بیش از حد نیترات و آفت کش‌ها به ترتیب در ۴۳ و ۳۳ درصد از حدود ۵۰۰ چاه مورد آزمایش در مینسوتا وجود دارد. برطبق این مطالعات, غلظت نیترات از دهه ۱۹۶۰ همواره رو به افزایش بوده است و در بعضی چاه‌ها مقدار نیتروژن نیتراتی از مقدار استاندارد فراتر بوده است.
مولر و همکاران (۱۹۹۵) به این نتیجه رسیدند که غلظت‌های نیتروژن نیتراتی در ۲۱ درصد نمونه‌های جمع آوری شده از زمین‌های کشاورزی در ایالات متحده آمریکا از ۱۰ میلی‌گرم بر لیتر که بیشترین مقدار مجاز از نظر سازمان حفاظت محیط زیست می‌باشد، فراتر بوده است.
استین هیمر و همکاران (۱۹۹۸) به مطالعه نحوه حرکت مواد شیمیایی کشاورزی و انتقال به آبهای زیرزمینی و همچنین توزیع نیترات در مزرعه‌های تحت کشت ذرت واقع در منطقه جنوب غربی ایالت آیوای آمریکا پرداخته و به این نتیجه رسیدند که غلظت نیترات در منطقه غیر اشباع خاک بین ژانویه ۱۹۸۹ و دسامبر ۱۹۹۱، از کمتر از ۱۰ میلی‌گرم بر لیتر به بیشتر از ۸۰ میلی‌گرم بر لیتر و غلظت‌های آب چاه هم از کمتر از ۵ میلی‌گرم بر لیتر در سال ۱۹۷۲ به بیشتر از ۶۰ میلی‌گرم بر لیتر در سال ۱۹۹۴ رسیده است. همچنین مشابه مطالعات ۲۵ سال اخیر (غلظت نیترات در آب زیرزمینی منطقه در زیر پوشش جنگل، مرتع و علفزار که یا کوددهی نشده و یا به مقدار کم انجام شده کمتر از ۲ میلی‌گرم بر لیتر، در حالی که در مزارع کشاورزی و تولید دام معمولاً بیشتر از ۱۰ میلی‌گرم بر لیتر بوده است و ممکن است تا بیشتر از ۱۰۰ میلی‌گرم بر لیتر هم برسد)، رابطه مستقیمی بین غلظت نیترات درآب زیرزمینی و مقدار کاربرد کودهای نیتروژن‌دار بدست آوردند [۹۸ و ۱۶۴].
کانوار و همکاران (۱۹۹۵) در تحقیقی در ایالت آیوای آمریکا درباره اثر مدیریت کود, شخم و کاشت بر مقدار نیترات در آبهای زیرزمینی به این نتیجه رسیدند که با کاهش کاربرد کود نیتروژن‌دار تا ۱۱۲ کیلوگرم در هکتار, مقدار غلظت نیترات در آب زیرزمینی کم عمق کاهش مییابد. همچنین استفاده از آزمون نیتروژن خاک در آخر بهار و تغییر مقادیر کوددهی نیتروژن بر پایه آن, کمترین غلظت‌های نیترات در آب زهکشی زیر سطحی را در هر دو تیمار بدون شخم و شخم چیزل در مقایسه با کاربرد کود خوکی یا مقدار ۱۱۲ کیلوگرم در هکتار نیتروژن بصورت یکدفعه, نتیجه داده است.
فنلون و مور (۱۹۹۸) در بررسی انتقال مواد شیمیایی کشاورزی به آبهای سطحی و زیرزمینی در یک حوزه آبخیز در ایندیانای مرکزی آمریکا, مشاهده کردند که جریان زهکش مزارع کشاورزی دارای غلظت‌های زیاد نیتروژن نیتراتی (در حدود ۲۳ میلی‌گرم بر لیتر) است و بر اساس مطالعات قبلی صورت گرفته توسط دیگر محققین دلیل آنرا غلظت‌های زیاد نیترات در ناحیه غنی از اکسیژن خاک [۱۱۰] و آب زیرزمینی کم عمق در زیر مزارع تحت کوددهی [۹۰] تشخیص دادند. همچنین بیان کردند که غلظت نیترات در زهکش‌ها تابعی از عملیات کوددهی, رطوبت خاک، نوع خاک، بارندگی، سطح آب زیرزمینی و نوع محصول است.
وو و بابکوب (۱۹۹۹) در بررسی اثر مدیریت کشت بر پتانسیل آلودگی آبهای زیرزمینی به نیترات با بهره‌گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل سازی به این نتیجه رسیدند که هر دو تیمار بدون خاکورزی و کم خاکورزی غلظت نیترات در رواناب را کاهش داده ولی آبشویی نیترات را افزایش می‌دهند و آبیاری همیشه باعث رواناب و آبشویی بیشتر میشود. همچنین پیشنهاد کردند که آزمون نیتروژن خاک میتواند در مناطق با خطر زیاد، باعث کاهشی معنی‌دار در رواناب و آبشویی نیترات شود.
توث و فاکس (۱۹۹۸) در مطالعه اثر تناوب ذرت – یونجه بر آبشویی نیترات به این نتیجه رسیدند که غلظت متوسط نیتروژن نیتراتی آبشویی شده در کشت یونجه حدود ۳ میلی‌گرم بر لیتر ولی در مورد کشت مداوم ذرت ۱۵ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. در کل غلظت نیترات آبشویی شده تحت کشت یونجه یک چهارم تا یک پنجم همان مقادیر تحت کشت ذرت می‌باشد. این تحقیق نشان میدهد که وارد کردن یونجه در تناوب میتواند باعث کاهش قابل ملاحظه‌ای در مقدار آبشویی و خارج شدن نیترات از مزرعه و در نتیجه کاهش آلودگی آبهای زیرزمینی شود.
بورکارت و همکاران (۱۹۹۹) اثر خصوصیات فیزیکی خاک بر آلودگی نیترات در آبهای زیرزمینی را بررسی و بیان کردند که خصوصیات فیزیکی خاک شامل درصد رس، وزن مخصوص ظاهری، هدایت هیدرولیکی و عمق آب زیرزمینی نقش مهمی در حرکت آب و در نتیجه انتقال نیترات دارند. در این مطالعه خصوصیات فیزیکی خاک در حدود ۱۹ درصد تغییرات غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی را توجیه کرده است.
پاتنی و همکاران (۱۹۹۸) در بررسی اثر تیمارهای بدون شخم و شخم مرسوم در مزارع تحت کشت ذرت در انتاریوی کانادا بر کیفیت آب زیرزمینی در اعماق مختلف به این نتیجه رسیدند که غلظت متوسط نیترات در آب زیرزمینی در روش خاکورزی مرسوم بیشتر از بدون خاکورزی است. همچنین در هر دو تیمار خاکورزی غلظت نیتروژن نیتراتی در بیشتر از ۸۰ درصد نمونه‌های آب از سه عمق ۲/۱، ۸/۱ و ۳ متری و ۱۸ درصد نمونه‌ها از عمق ۶/۳ متری، بیشتر از حد مجاز برای آشامیدن (۱۰ میلی‌گرم بر لیتر) بوده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
فن و پاث (۱۹۹۹) رفتار مکانی و زمانی غلظت نیترات در جریانات سطحی در اطراف شهر لوس آنجلس آمریکا را بررسی و به این نتیجه رسیدند که غلظت‌های زیاد نیترات (در حدود ۲۳ میلی‌گرم بر لیتر) بعد از بارندگی‌های زیاد در زمستان اتفاق می‌افتد. به نظر آنها منشأ نیترات، فعالیتهای کشاورزی در منطقه و آلودگی هوای لوس آنجلس به گازهای نیتروژن‌دار بوده است.
استیتس و کرافت (۲۰۰۰) در بررسی کیفیت آب زیرزمینی در زمین‌های صیفی‌کاری شده واقع در دشت‌های مرکزی آمریکا, بیان کردند که متوسط غلظت نیتروژن نیتراتی ۲۱ میلی‌گرم بر لیتر بوده و بیشتر چاه‌های منطقه دارای غلظت بیشتر از ۱۰ میلی‌گرم بر لیتر (حد مجاز برای آب آشامیدنی) می‌باشند که در مقایسه با چاه‌های زمین‌های بایر بالادست که دارای غلظت متوسط نیتروژن نیتراتی ۱ میلی‌گرم بر لیتر هستند نشان میدهد فعالیتهای کشاورزی به عنوان یک پارامتر موثر بر آلودگی آبهای زیرزمینی مطرح می‌باشد.
هانسن و همکاران (۲۰۰۰) در بررسی اثر استفاده از یک پوشش گیاهی کمکی برای جلوگیری از آبشویی نیترات در فاصله بین برداشت محصول تا کاشت بعدی در بهار به این نتیجه رسیدند که بطور متوسط در تیمار استفاده از پوشش گیاهی (Lolium Perenne L.)، مقدار آبشویی ۱۴ کیلوگرم نیتروژن در هکتار در سال بیشتر از تیمار بدون استفاده از آن بوده است که دلیل آنرا اضافه شدن مواد آلی به خاک توسط این پوشش و افزایش کانی شدن عنوان کردند.
کار و همکاران (۲۰۰۱) با ردیابی نیتروژن به این نتیجه رسیدند که استفاده بسیار زیاد از کود خوکی در دشت‌های ساحلی کارولینای شمالی آمریکا، باعث افزایش آبشویی و انتقال نیترات و آلوده شدن آبهای زیرزمینی میشود [۱۲۸]. برای مثال غلظت‌های متوسط سالانه نیتروژن نیتراتی در آب زهکش‌های زیرسطحی ۵ تا ۳۰ میلی‌گرم بر لیتر بوده و در بعضی موارد حتی تا ۱۰۰ میلی‌گرم بر لیتر هم گزارش شده است [۱۰۴ و ۱۱۲ و ۱۵۹].
اسپالدینگ و همکاران (۱۹۹۳ و ۲۰۰۱) در مطالعه آبشویی نیترات در اثر آبیاری در ایالت نبراسکای آمریکا به این نتیجه رسیدند که تغییر سیستم از آبیاری شیاری مرسوم به آبیاری بارانی بطور معنی داری باعث کاهش آبشویی نیترات و در نتیجه آلودگی آبهای زیرزمینی میشود. غلظت نیتروژن نیتراتی در آب زیرزمینی مزارع تحت آبیاری شیاری مرسوم حدود ۳۰ میلی‌گرم بر لیتر ولی در مزارع تحت آبیاری بارانی در حدود ۱۳ میلی‌گرم بر لیتر بوده است.
محسنی (۱۳۶۵) در تحقیقی غلظت نیترات در چاه‌های آب اطراف شالیزارهای بابل تعیین نموده است و مشاهده گردید بین مصرف کودهای نیتروژن‌دار و آلودگی آبهای زیرزمینی به نیترات همبستگی مثبتی وجود دارد. در حدود ۲۵ درصد از چاه‌های نمونه برداری شده آب آشامیدنی شهر بابل دارای غلظت نیترات بیش از حد استاندارد بوده که مقدار حداکثر آن ۶۶ میلی‌گرم بر لیتر و متوسط آنها ۲/۴۰ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. به همین دلیل, پخش سرک کود اوره جهت جلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی پیشنهاد شده است.
جلالی و همکاران (۱۳۷۹) در ارزیابی غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی همدان به این نتیجه رسیدند که در ۶۸ درصد از نمونه‌ها, غلظت نیترات کمتر از ۵۰ میلی‌گرم بر لیتر, در ۲۶ درصد نمونه‌ها در محدوده ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم بر لیتر و در ۶ درصد از نمونه‌ها بیش از ۱۵۰ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. غلظت بالای نیترات آب چاه‌ها عمدتاً مربوط به دشت بهار بوده که درآن هر ساله مقادیر زیادی کودهای نیتروژن‌دار مصرف شده است.
جلالی و همکاران (۱۳۸۴) به بررسی غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی منطقه بهار همدان پرداختند و بدین منظور از ۱۳۵ حلقه چاه کشاورزی منطقه در بهار و تابستان نمونه‌برداری کرده و مورد ارزیابی قرار دادند نتیجه مطالعه نشان میدهد تغییرات غلظت نیترات در نمونه‌ها بین محدوده ۷ تا ۱۲۲ میلی‌گرم بر لیتر با متوسط ۴۱ میلی‌گرم بر لیتر بوده است و مقادیر مربوط به چاه‌های کم عمق بیشتر از چاه‌های عمیق می‌باشد و در کل غلظت نیترات در ۲۴ درصد از نمونه‌ها بیشتر از حد مجاز توصیه شده بوده و از آنجا که مصرف بیش از حد کودهای نیتروژن‌دار و ورود فاضلابهای شهری و صنعتی به منابع آبی و خاکی از جمله دلایل بالا بودن غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی منطقه مورد مطالعه است لذا بهبود مدیریت آبیاری و کوددهی در جهت کاهش آبشویی نیترات را می‌طلبد.
کانتر (۱۹۹۷) به مطالعه روند تغییرات ۲۵ ساله نیترات در آبهای زیرزمینی ایالت آیوای امریکا پرداخته که نشان میدهد رابطه مستقیمی بین غلظت نیترات در آب زیرزمینی و مقدار کاربرد کودهای نیتروژن‌دار وجود دارد. غلظت نیترات درآب زیرزمینی در زیر پوشش جنگل, مرتع و علفزار که یا کوددهی نشده و یا به مقدار کم انجام شده کمتر از ۲ در حالی که در مزارع کشاورزی و تولید دام معمولاً بیشتر از ۱۰ بوده و ممکن است تا بیشتر از ۱۰۰ میلی‌گرم بر لیتر هم برسد.
رهبری و همکاران (۱۳۸۶ و ۱۳۸۵) با عنایت به این نکته که کودهای شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی از منابع آلاینده محیط زیست (به خصوص آبهای زیرزمینی و منابع خاک) بوده و شناخت عوامل موثر بر حرکت املاح و آب در پروفیل خاک کمک موثری در مدیریت صحیح و کاهش آب شویی نیترات از منطقه رشد ریشه می‌باشد در تحقیقی برای شبیه سازی و ارزیابی انتقال نیترات در خاک از داده‌های مربوط به یک مزرعه ذرت واقع در مرکز آموزشی و تحقیقاتی بهره گرفته و برای شبیه سازی حرکت نیترات از مدل هیدرولوژیکی DRAINMOD-N استفاده نمودند. بافت خاک مزرعه لومی رسی و میزان ازت مورد استفاده در اوایل فصل کشت ذرت ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار بوده است. این مدل با تغییر ضرایب معدنی شدن و دنیتریفیکاسیون در دامنه قابل قبول، برای رسیدن به بهترین انطباق بین داده‌های پیش‌بینی و مشاهده شده، کالیبره شده است. نتایج نشان میدهد که غلظت نیترات برآورد شده با مدل در زیر منطقه ریشه، در اکثر مواقع با غلظت نیترات اندازه‌گیری شده در مزرعه تطابق نسبی خوبی دارد. همچنین در تحقیق مشابه دیگر جهت شبیه سازی از مدل LEACHN نیز استفاده نموده و کالیبراسیون مدل به روش ذکر شده صورت پذیرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که غلظت نیترات برآورد شده توسط مدل در اکثر مواقع با غلظت نیترات اندازه‌گیری شده در مزرعه انطباق دارد. همچنین میزان رطوبت و روند آن نیز در طی دوره رشد با دقت قابل قبولی پیش‌بینی گردیده و همبستگی بین مقادیر اندازه‌گیری شده و برآورد شده در سطح یک درصد معنی‌دار می‌باشد. بررسی نتایج و سناریوها نشان میدهد که هر دو مدل می‌توانند به عنوان ابزاری جهت مدیریت آلودگی زیست محیطی در مناطق تحت آبیاری بکار روند.
صدری (۱۳۷۹) مطالعه‌ای با هدف اندازه‌گیری میزان نیتریت و نیترات موجود در شبکه توزیع آب آشامیدنی شهر همدان در فصول مختلف و مقایسه آن با استاندارهای موجود، در سال ۱۳۷۷ انجام داد.
تعداد ۲۳۳ نمونه برای ارزیابی برداشت گردیده و میزان آلودگی آن به نیتریت و نیترات با استاندارد توصیه شده سازمان بهداشت جهانی مقایسه گردیده است. نتایج نشان میدهد که میانگین یکساله نیتریت و نیترات آب آشامیدنی شهر همدان بترتیب ۰۳/۰ و ۷۲/۱۷ میلی‌گرم بر لیتر بوده که بر اساس استاندارد توصیه شده در حد مجاز می‌باشد. جهت مقایسه فصلی نیتریت و نیترات، آزمون آماری مقایسه میانگین‌ها انجام شده که بیانگر این مطلب است که میانگین نیترات در فصل تابستان نسبت به سایر فصول بیشتر و اختلاف از نظر آماری معنی‌دار می‌باشد (۰۵/۰>P). در پایان این‌گونه نتیجه‌گیری شده که موضوع آلوده بودن آب آشامیدنی شهر همدان به نیتریت و نیترات در بازه زمانی نمونه‌برداری منتفی است.
فلاح و همکاران (۱۳۸۱) مطالعه‌ای به منظور بررسی میزان نیتریت و نیترات در منابع آب آشامیدنی شهر سمنان در سال ۱۳۸۱ انجام دادند. برای این منظور نمونه‌های ۹۰۰ میلی‌لیتری از ۱۵ منبع به صورت ماهیانه برداشت و میزان نیتریت و نیترات آن با دستگاه اسپکتروفتومتر آزمایشگاه شرکت آب و فاضلاب سمنان اندازه‌گیری گردیده است. نتایج نشان میدهد در بهار غلظت نیتریت در کلیه منابع و در تابستان در یکی از چاه‌های شمال شرق و چاه صدا و سیما بیشتر از حد توصیه شده سازمان بهداشت جهانی می‌باشد ولی در پاییز فقط چاه صدا و سیما مقداری بالاتر از حد استاندارد داشته و بالاخره در زمستان مقدار نیتریت کلیه منابع آب شهر کمتر از حد توصیه شده بوده است. غلظت نیترات در بهار فقط در چاه صدا و سیما با غلظت ۲۶ میلی‌گرم بر لیتر در ردیف آبهای آلوده و بقیه منابع آب جزء آبهای کمی آلوده (کمتر از ۲۰ میلی‌گرم بر لیتر) قرار گرفتند. در تابستان غلظت نیترات در کلیه منابع آب شرب کمتر از ۲۰ میلی‌گرم بر لیتر و جزء آبهای کمی آلوده بوده است. در پاییز تنها چاه صدا و سیما با غلظت ۲۲ میلی‌گرم بر لیتر جزء آبهای آلوده و بقیه منابع با غلظت کمتر از ۲۰ میلی‌گرم بر لیتر جزء آبهای کمی آلوده و سرانجام در زمستان کلیه منابع با غلظت کمتر از ۲۰ میلی‌گرم بر لیتر جزء آبهای کمی آلوده قرار گرفته‌اند.
قیصری و همکاران (۱۳۸۶) پژوهشی با هدف تعیین میزان آلودگی نیتراتی آب زیرزمینی ناحیه شرق شهر اصفهان صورت دادند. در این تحقیق، از۸۰ چاه در حال استفاده منطقه (طی دو مرحله در سال ۱۳۸۱ با فاصله زمانی شش ماه) نمونه برداری و با بهره گرفتن از الکترود مخصوص (روش یون– گزین)، میزان نیترات آب تعیین و چگونگی تغییرات غلظت نیترات در هر مرحله از نمونه برداری را ترسیم نمودند. در نهایت غلظت نیترات در نقاط مورد مطالعه با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست امریکا مقایسه شده است. نتایج نشان میدهد که در برخی از نقاط، به خصوص در جنوب شرقی منطقه، غلظت نیترات در مقایسه با استانداردهای جهانی بالاست. حداکثر غلظت نیترات در مرحله اول و دوم نمونه برداری به ترتیب ۱/۱۸۹ و ۳/۲۴۸ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. در نمونه برداری اول ۸۰ درصد و در نمونه برداری دوم ۹۰ درصد از چاه‌ها، دارای غلظت نیترات بیش از حد مجاز (۴۵ میلی‌گرم بر لیتر) بوده‌اند. میانگین غلظت نیترات در نمونه برداری اول و دوم به ترتیب ۹/۷۶ و۱/۹۳ میلی‌گرم بر لیتر اندازه‌گیری شده است که در ارتباط با تراکم کشاورزی در این مناطق و مصرف بی‌رویه کودهای ازته (نیتروژنی) است. بنابراین باید در رابطه با مصرف کودهای شیمیایی، مدیریت صحیح و کنترل علمی و عملی صورت پذیرد تا بدین وسیله از افزایش غیر مجاز غلظت این یون در خاک و حرکت آن به طرف سفره آبهای زیرزمینی، که در نهایت آلودگی آبها را به همراه دارد، جلوگیری شود.
مقدسی و همکاران (۱۳۸۵) وضعیت موجود غلظت یـون نیترات در آب آشامیدنی شهر اراک را مورد بررسی قرار دادند. نتـایج این تحقیق نشان میدهد که تقریبا در اکثر نمونه‌ها غلظت نیترات بالاتر از مقادیر حداکثر استاندارد است. میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی در فصول زمستان و بهار بـه ترتیب ۶۱/۱۳ و ۸۴/۱۳ میلی‌گرم بر لیتر بدست آمده است. همچنـین بر اساس محاسبات اولیه ارتباط مشخصی بین بالا بودن غلظت نیترات و عوامل تولید کننده آلودگی که مهمترین آنها فاضلابهای خانگی هستند دیده میشود. در کل نتایج به دست آمده بیانگر آلودگی آب آشامیدنی این شهر به یون نیترات می‌باشد و ضروری است تمهیدات علمی کوتاه مدت (مانند استفاده از سیستم‌های تـصفیه خانگی یا کمک به گسترش واحدهای کوچک تصفیه آب) ویا دراز مدت (مانند تسریع در احـداث تصفیه‌خانه فاضلاب شهر اراک) جهت کاهش اثرات منفی آلودگی آب بـه نیترات مورد ارزیابی قرار گیرد.
پور فرح آبادی و همکاران (۱۳۸۷) در تحقیقی با بهره گرفتن از شبکه‌های عصبی به عنوان ابزاری مبتنی بر داده و کاملاً انعطاف پذیر در شبیه‌سازی تغییرات غلظت نیترات در آبخوان کرج استفاده شده است. در این راستا، آبخوان دشت کرج به ١٣ ناحیه بر مبنای شبکه پایش هیدرومتری تقسیم گردیده است. شبیه سازی بر اساس نمونه‌های مشاهداتی از چاه‌های شرب آبخوان کرج، در طی سالهای ٨١ تا ٨۴ صورت پذیرفته و بازه زمانی مدلسازی فصلی انتخاب شده است. غلظت نیترات در فصل قبل، ضخامت لایه اشباع، میزان برداشت از چاه‌های بهره‌برداری در فصل هدف و فصل قبل، تغییرات افت سطح آب و مختصات جغرافیایی هر ناحیه به عنوان تخمین زننده‌های مدل در نظر گرفته شده‌اند. ابتدا مدل شبیه سازی هر فصل به طور مجزا تدوین شده و سپس یک مدل واحد برای کلیه فصول توسعه داده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد تخمین تغییرات غلظت نیترات در فصل تابستان دارای بیشترین دقت در مرحله صحت سنجی (شاخص کارایی ۷۵/۷۴=R2) در میان سایر فصول بوده و پس از آن فصل‌های پاییز، زمستان و بهار به ترتیب دارای شاخص‌های کارایی ۳۵/۶۳، ۴۸/۶۲ و ۱۵/۵۰ می‌باشند. شاخص کارایی مدل پیشنهادی برای کلیه فصول نیز در مرحله صحت سنجی برابر ۰۶/۶۱ بوده که دلالت بر کارائی مناسب این مدل برای شبیه سازی غلظت نیترات دارد.
قیصری و همکاران (۱۳۸۴) در مطالعه‌ای میزان نیترات در آب آشامیدنی نقاط مختلف شهر اصفهان را بررسی نمودند. در این تحقیق تعداد ۵۱۳ نمونه آب از منازل سه منطقه جنوبی، مرکزی و شمالی شهر جمع آوری گردیده است. نمونه برداری از هر منزل ۵ بار در طی سه ماه تابستان سال ۱۳۸۳ انجام شده و محدوده غلظت نیترات ۶/۶ تا ۵/۶۳ میلی‌گرم بر لیتر بدست آمده است. غلظت نیترات در ۱۹ نمونه (۷/۳ درصد) بالاتر از حد ۴۵ میلی‌گرم بر لیتر و ۳۳۲ نمونه (۷/۶۴ درصد) کمتر از ۲۵ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. میانگین غلظت نیترات در سه منطقه به ترتیب ۹/۱۶، ۸/۹ و ۷/۸ میلی‌گرم بر لیتر اندازه‌گیری شده و اختلاف مشاهده شده بین سه منطقه معنی دار می‌باشد. با توجه به نتایج به دست آمده، غلظت نیترات در ۷/۶۴ درصد نمونه‌های آب آشامیدنی شهر اصفهان کمتر از حد مجاز سازمان بهداشت جهانی و کشورهای اروپایی است.
هاشمی و همکاران (۱۳۸۷) در مطالعه‌ای از سیستم استنتاج نظریه فازی برای بررسی، تصمیم گیری و اظهار نظر در مورد کیفیت شیمیایی آبهای زیرزمینی در استان اصفهان که به منظور شرب به کار می‌روند استفاده نمودند. مدل بهینه شده، با بهره گرفتن از ۲۹ نمونه آب زیرزمینی که از چاه‌های تأمین آب شرب ۹ شهر مختلف استان اصفهان جمع آوری شده بودند، به دست آمده‌اند. این نمونه‌ها برای ۱۱ پارامتر شیمیایی آنالیز شده ولی از اطلاعات ۹ پارامتر برای ارزیابی کیفیت آب آشامیدن استفاده شده است. نتایج آنالیزها نشان داد که ۱۰ نمونه از آبهای مورد مطالعه با سطح اطمینانی بین ۸۴ تا ۹۷ درصد در گروه مطلوب، ۹ نمونه با سطح اطمینان ۵۰ تا ۱۰۰ درصد در گروه قابل قبول و ۱۰ نمونه با سطح اطمینان ۵۰ تا ۹۵ درصد در گروه نامطلوب برای آشامیدن قرار گرفته‌اند. همچنین، ۶۵ درصد از نمونه‌های مورد آزمایش درحد مطلوب یا قابل قبول برای آشامیدن می‌باشند.
سرتاج و همکاران (۱۳۸۷) در تحقیقی به شبیه سازی میزان نیترات وارد شده به منابع آب زیرزمینی ناشی از فعالیتهای کشاورزی با بهره گرفتن از مدل ریاضی AVSWAT-X وGIS پرداخته‌اند. از آنجا که کودها و سایر ترکیبات شیمیایی به کار رفته در کشاورزی در اثر آبیاری به زیر منطقه توسعه ریشه زهکشی می‌شوند به عنوان مهمترین آلوده‌کننده‌های غیرنقطه‌ای آبهای زیرزمینی در اراضی با کشت آبی به شمار می‌روند. نیترات حاصل از مصرف کودها با نفوذ عمقی آب از دست میرود. غلظت نیترات در آبی که نفوذ عمقی پیدا کرده وابسته به تغییرات رطوبت خاک مزرعه و توازن نیتروژن در سطح خاک است. در این تحقیق، طریقه تولید پلی‌گون HRUها با بهره گرفتن از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی و اتصال اطلاعات تولید شده توسط مدل SWAT به این پلی‌گون بررسی شده است. در مطالعات گذشته سایر محققین از حوضه‌ها به منظور بررسی تغییرات نیترات استفاده شده است. همچنین روند تولید اطلاعات مربوطه ذکر گردیده و به صورت مطالعه موردی طریقه تولید این اطلاعات در مورد دشت اراک ذکر گردیده است. نتیجه تحقیق نشان میدهد با بهره گرفتن از اطلاعات تولید شده می‌توان به بررسی دقیق‌تر پتانسیل ورود نیترات به آب زیرزمینی پرداخت.
قاهری و همکاران (۱۳۸۶) در مطالعه‌ای شبیه‌سازی کیفی آبخوان دشت تهران- شهریار با بهره گرفتن از مدل شبیه ساز PMWIN و کریجینگ برای دستیابی به مقادیر نیترات را انجام دادند. استفاده از معادلات ریاضی جهت حل دقیق روابط هیدرولیکی انتقال آلاینده در آبخوان‌ها، به منظور مدل نمودن آبخوان‌های پیچیده بسیار وقت‌گیر می‌باشد. این موضع هنگام استفاده از مدل‌های بهینه ساز نظیر GA که در آن مدل هیدرولیکی به دفعات اجرا میشود قابل درک است. هدف از انجام این تحقیق در ابتدا شبیه‌سازی آبخوان با مدل هیدرولیکی PMWIN و سپس مقایسه آن با شبیه ساز کرینجینگ به منظور پیش‌بینی مقادیر نیترات در آبخوان دشت تهران- شهریار بوده است. مدل‌های کریجینک بکار رفته در انواع خطی، گوسی، نمایی، کروی و… بوده و نتایج نشان میدهد که استفاده از مدل کریجینک نوع نمایی، دقت بیشتری در تخمین مقادیر نیترات در آبخوان مورد مطالعه دارد.
امجدی و همکاران (۱۳۸۸) در این راستا به علت تمرکز چاه‌های آب آشامیدنی در قسمت شرقی دشت زنجان، این محدوده برای مطالعه و بررسی انتخاب گردید. استان زنجان در شمال‌غرب ایران بین ۴۸ تا ۴۹ درجه طول شرقی و ۳۶ تا ۳۷ درجه عرض شمالی واقع گردیده است. مساحت کل محدوده مطالعاتی زنجان ۴۷۰۵ کیلومتر مربع می‌باشد که ۱۶۶۷ کیلومتر مربع آن را مناطق دشتی تشکیل داده و تقریباً ۷۲ درصد از کل مساحت دشت مساحت آبخوان می‌باشد. حدودا” ۴۰ حلقه چاه آب شرب در قسمت شرقی دشت زنجان قرار گرفته که با توجه به اهمیت سالم بودن آبهای آشامیدنی، مطالعه میزان غلظت نیترات این آبها ارزش ویژه‌ای خواهد داشت. بنابر این سعی شده با توجه به نتایج آزمایشات و محل قرار گرفتن چاه‌های آب آشامیدنی، روند تغییرات غلظت نیترات موجود در آبهای زیرزمینی تامین کننده آب شرب شهر زنجان مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
خسروی دهکردی و همکاران (۱۳۸۴) در تحقیقی آلودگی نیترات، توزیع و تغییرات آن در آبهای زیرزمینی حاشیه زاینده رود در منطقه خشک و نیمه خشک استان اصفهان را بررسی نمودند. بدین منظور از باغ‌بهادران تا ورزنه حدود ۱۰۰ حلقه چاه آب دایر انتخاب و هر دوماه یکبار از مهرماه ۱۳۷۷ تا مهر ماه ۱۳۸۱ نمونه برداری انجام گرفته است. نتایج نشان میدهد میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی در آب چاه‌های باغ‌بهادران با عمق متوسط ۹ متر ۲۸/۵ میلی‌گرم بر لیتر، در منطقه فلاورجان با عمق متوسط ۵/۷ متر، ۶۳/۱۷ میلی‌گرم بر لیتر و در منطقه ورزنه با عمق متوسط ۶ متر، ۳۵/۶ میلی‌گرم بر لیتر بوده است. بیشترین مقدار غلظت نیتروژن نیتراتی در آب چاه منطقه جلا آباد در فاصله یک کیلومتری ساحل زاینده رود و به میزان ۸/۷۰ میلی‌گرم بر لیتر (۷ برابر حد استاندارد ۱۰ میلی‌گرم بر لیتر) اندازه‌گیری شده است. میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی چاه آب آشامیدنی روستایی باغ ملک (چاه شماره ۱) با چاه آب شهر ورزنه (چاه شماره ۱۰۰) در طول مدت مطالعه تفاوت معنی داری نداشته ولی این غلظت در منطقه لنجان (کله مسیح، چم‌گردان، زرین شهر، فلاورجان و درچه) به علت فعالیت زیاد کشاورزی (عمدتاً برنج کاری) با نقطه شروع (چاه شماره۱) و نقطه پایان (چاه شماره ۱۰۰) دارای تفاوت معنی داری بوده است. همچنین مشخص گردیده که غلظت نیترات با هیچ‌یک از پارامترهای شیمیایی اندازه‌گیری شده در نمونه‌های آب زیرزمینی همبستگی معنی‌داری ندارد.
شیرافروس (۱۳۸۶) در تحقیقی به بررسی اثر روش‌های مختلف آبیاری بر آلودگی رواناب سطحی و زهاب زیرزمینی به نیترات و فسفر در دشت قزوین پرداخت. با عنایت به اینکه در دشت قزوین که یکی از هشت دشت بزرگ کشور می‌باشد، کودهای شیمیائی نیتراته، فسفره و پتاسه مصرف قابل توجهی دارند. در این تحقیق تاثیر سه روش مختلف آبیاری برشسته شدن نیترات و فسفر از طریق رواناب سطحی و زهاب زیرزمینی، مورد بحث و تفسیر قرار گرفته است. در این تحقیق که در شرکت کشت و صنعت مگسال در شرق قزوین در سال ۱۳۸۴ به انجام رسیده است، جهت تعیین میزان نیترات و فسفر در رواناب مزارع تحت سه روش مختلف آبیاری از ابتدا، وسط و انتهای مزرعه در سه تکرار نمونه‌گیری شده است، همچنین جهت برداشت نمونه‌های زهاب از ظروفی پلاستیکی کوچک که درب آنها با مته ۲ میلی‌متر و در فواصل منظم مشبک شده و درب قوطی با فیلتر ژئوتکستال پوشانیده و در عمق توسعه ریشه قرار گذاشته شده، استفاده گردیده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد، که میزان انتقال نیترات و فسفر در رواناب سطحی، در روش آبیاری نواری نسبت به روش آبیاری جویچه‌ای بیشتر بوده است. میانگین غلظت نیترات مشاهده شده در رواناب روش آبیاری نواری، جویچه‌ای و بارانی از نوع لینیر[۱۲۹] (آبیاری خطی) به ترتیب ۹۱/۱۱، ۴۷/۸ و ۰ میلی‌گرم بر لیتر و در مورد فسفر به ترتیب ۷۴/۰، ۵۸/۰ و ۰ میلی‌گرم بر لیتر به دست آمده است. همچنین انتقال نیترات و فسفر، در زهاب زیرزمینی آبیاری نواری نسبت به آبیاری جویچه‌ای و آبیاری بارانی از نوع لینیر خطی بیشتر است، که دو روش آبیاری سطحی نسبت به آبیاری بارانی در مورد انتقال نیترات اختلاف معنی‌داری را نشان می‌دهند. ولی در مورد انتقال فسفر در هر سه روش اختلاف معنی‌داری مشاهده میگردد، هرچند که تلفات فسفر بسیار پایین بوده است. میانگین غلظت نیترات مشاهده شده در زهاب روش آبیاری نواری، جویچه‌ای و بارانی از نوع لینیر خطی به ترتیب ۳۲/۲۱، ۵۸/۱۴ و ۳۸/۲۰ میلی‌گرم بر لیتر و در مورد فسفر به ترتیب ۳۸/۰ ، ۴۳/۰ و ۳۹/۰ میلی‌گرم بر لیتر اندازه‌گیری گردیده است.
نعمتی و همکاران (۱۳۸۶) به بررسی اثر کاربری اراضی بر میزان نیترات و فسفات آب رودخانه زاینده‌رود پرداختند. بدین منظور تعداد ۸ ایستگاه نمونه برداری در بخش میانه رودخانه که بیشترین تنوع کاربری اراضی را دارد (از باغ‌بهادران تا زیار) انتخاب و به وسیله نرم افزار Arcview به کمک DEM و نقشه کاربری اراضی منطقه، مرز زیرحوزه آبخیز و نسبت کاربری‌های اراضی مختلف مربوط به هر ایستگاه تعیین گردیده است. دو پارامتر اساسی سنجش کیفیت آب شامل فسفات و نیترات محلول به صورت ماهانه در طی یک دوره یکساله از مرداد ماه ۱۳۸۵، مورد پایش قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که روند تغییرات میزان نیترات و فسفات محلول در طول مسیر رودخانه افزایشی است. غلظت فسفات در آب رودخانه از نظر زمانی روند مشخصی نداشته اما نیترات در آب رودخانه روند منظمی را نشان میدهد به طوری که کمترین میزان نیترات (اصلاح شده نسبت به میزان دبی) در فصل زمستان (بهمن ماه) مشاهده شده است و از آن پس سیر صعودی داشته تا اینکه در فصل تابستان (شهریور ماه) به حداکثر میزان خود رسیده و سپس کاهش پیدا کرده است. میانگین سالانه نیترات با کاربری‌های کشاورزی و شهری همبستگی مثبت (به ترتیب ۷۴/۰=r و ۸۱/۰= r) و با کاربری‌های زمین بایر و جنگل همبستگی منفی ( به ترتیب ۷۶/۰-= r و ۷۴/۰-=r) در سطح ۰۵/۰ داشته است. میزان فسفات با هیچ کدام از کاربری‌های اراضی همبستگی معنی‌داری نشان نداده است.
فتحی و همکاران (۱۳۸۵) به بررسی آلودگی زیست محیطی ناشی از مصرف کودهای نیتروژن در حوضه زاینده‌رود اصفهان پرداختند. کودهای شیمیایی مصرفی در بخش کشاورزی شامل اوره، نیترات آمونیوم، فسفات، سولفات پتاسیم سوپر فسفات تریپل و سولفات آمونیوم است که مقداری از این کودها به صورت رواناب‌های سطحی، از طریق فرسایش خاک‌های زراعی و جریان‌های برگشتی مجدداً وارد رودخانه‌ها می‌گردند و مقداری نیز به صورت نفوذ عمقی به آبهای زیرزمینی می‌پیوندند. آلاینده نیترات به علت داشتن بار منفی و جذب نشدن بر روی سایت‌های تبادلی خاک به سرعت از لایه‌های خاک شسته شده و به منابع آبهای سطحی و زیرزمینی راه پیدا می‌کند. این آلاینده در خاک از کودهای نیتروژنی طی فرآیندهای بیولوژیکی بوجود می‌آید. عوامل گوناگون در خاک مانند درجه حرارت، تهویه، رطوبت و واکنش خاک بر شدت تولید نیترات از کودهای نیتروژن مؤثر است همچنین نحوه مدیریت مصرف کود بر این روند تأثیرگذار است. نتایج تحقیق نشان داده است که مصرف یکباره کود اوره باعث دوبرابر شدن میزان آبشویی نیترات در مقایسه با مصرف سرک گردیده است. در جریان‌های سطحی و رودخانه‌ها بسته به وسعت مناطق کشاورزی بالادست، به تدریج با نزدیک شدن به انتهای مسیر رودخانه غلظت نیترات نیز افزایش مییابد. نوع کود نیتروژنی مصرف شده نیز بر میزان نیترات آبشویی شده مؤثر است بطوریکه در یک بررسی کودهای فرم نیترات تلفات به مراتب بیشتری از فرم آمونیومی داشته است. ارقام مختلف محصولات زراعی نیز در میزان جذب نیترات و جلوگیری از آبشویی آن با یکدیگر تفاوت دارند.
ناصری و همکاران (۱۳۸۵) به بررسی عوامل مؤثر در تغییرات مکانی غلظت نیترات آبهای زیرزمینی حوضه آبخیز قره‌سو، استان گلستان پرداختند. جهت بررسی وضعیت آبخوان‌ها از نظر غلظت نیترات و همچنین یافتن منابع آن، از ۳۰ حلقه چاه کم عمق در سفره آزاد و همین تعداد چاه عمیق در آبخوان تحت فشار منطقه مورد مطالعه در دو مرحله، آغاز فصل کشاورزی (اردیبهشت ۱۳۷۹) و پایان فصل کشاورزی (شهریور ۱۳۷۹)، از طریق شبکه‌بندی نمونه‌برداری صورت گرفته است. بر اساس تجزیه نمونه‌های جمع آوری شده از چاه‌های موجود در سفره آزاد یا سطحی با عمق سطح آب ۵ تا ۳۵ متر و چاه‌های عمیق حفر شده در سفره‌های تحت فشار یا عمیق، متوسط غلظت نیترات در آبخوان تحت فشار در فصول مرطوب و خشک به ترتیب ۲۶/۷ و ۵۶/۱۲ میلی‌گرم بر لیتر بوده است در حالیکه این مقدار برای آبخوان آزاد به ترتیب ۷۹/۱۰ و ۷/۳۳ میلی‌گرم بر لیتر است. که نشان میدهد چاه‌های آبخوان آزاد نسبت به سفره تحت فشار بیشتر در معرض خطر آلودگی قرار دارند. از طرف دیگر نتایج تحقیق نشان میدهد که پساب حاصل از آبیاری زمین‌های زراعی و فاضلاب شهری گرگان به همراه جریان‌های سطحی محدوده مطالعه، مهمترین نقش را در افزایش نیترات آبخوان دارند.
ناصری و همکاران (۱۳۸۷) به مدل سازی انتقال آلاینده نیترات آبهای زیرزمینی در محدوده چاه‌های آب شرب همدان پرداختند و برای تأمین داده‌های مورد نیاز در محدوده مطالعاتی از ۲۳ منبع آب زیرزمینی در دو نوبت نمونه‌برداری نمودند و با سنجش نمونه‌ها غلظت کاتیون‌ها و آنیون‌های اصلی نظیر کلسیم، منیزیم، سدیم، نیترات، بی‌کربنات، کلر و سولفات و استفاده از کدهای MODFlow و MT3D به شبیه سازی هیدرولیک جریان و انتقال آلودگی در آبهای زیرزمینی منطقه برای تعیین منشأ آلاینده‌ها پرداختند. نتایج نشان میدهد فاضلاب شهرهای همدان و بهار، کشتارگاه‌های صنعتی دام همدان- مرغداری‌ها و کشاورزی‌های وسیع تأثیر بسزایی در آلودگی نیترات آبهای زیرزمینی منطقه دارد. بیشترین آلودگی نیتراته در حوالی روستای یکن آباد بدست آمده که حاصل انتقال نیترات کودهای شیمیایی به آب زیرزمینی است و ضخامت کم آبرفت و وجود رسوبات ریزدانه (سیلت و رس) از عوامل مهم افزایش شدید غلظت نیترات در محل و مناطقی مانند کشتارگاه صنعتی می‌باشد. ایجاد حریم کیفی و ضخامت زیاد آبرفت در حوالی چاه‌های آب شرب شهر همدان منجر به کاهش آلودگی در این نواحی شده است و همچنین ایجاد بند سوم بهار تأثیر بسزایی در بهبود کیفیت آب زیرزمینی در محدوده بند و تا حدی در نواحی اطراف آن داشته است.
جوکار نیاسر
|
[چهارشنبه 1401-04-15] [ 07:26:00 ق.ظ ]
|
