دشمنان اسلام پس از شکست در تضعیف رهبری الهی و ناتوانی در ساقط نمودن او از حاکمیّت سیاسی برای مبارزه با مبانی مکتب الهی آماده می­شوند تا دژ مستحکم آیین الهی را در برابر خودشان از بین ببرند. قرآن کریم، این موضوع را چنین می­فرماید:« یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ»^[۶۰۹]: آن­ها مى‏خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند ولى خدا جز این نمى‏خواهد که نور خود را کامل کند، هر چند کافران ناخشنود باشند!

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

زمخشرى در تفسیر کشاف نوشته: این آیه حال اهل کتاب را در باطل کردن نبوت خاتم الانبیاء به وسیله تکذیب مثل زده به حال کسى که مى‏خواهد نور عظیمى را که همه آفاق را فرا­گرفته و خدا هم اراده کرده که روز به روز پرتوش بیشتر شود تا در اشراق و پرتوافکنى به نهایت درجه برسد، با فوت دهنش خاموش کند.^[۶۱۰] ­
علامه طباطبایی می­گوید: این آیه شریفه، هم حال دعوت اسلامى را بیان مى‏کند و آن را نورى عالم آرا معرفى مى‏نماید و هم این­که وعده و نوید مى‏دهد به این­که خداى­تعالى به زودى نور خود را به حد کمالش مى‏رساند.^[۶۱۱]
برخورد دشمن با دین و مذهب و مبانی مکتب نیز دارای شکل ثابتی نمی ­باشد. بلکه دشمن همواره در طول تاریخ حسابگرانه وارد عمل شده و در شرایطی که مذهب در رگ و پوست مردم ریشه دوانده است، دشمن برای ضربه زدن، خود را مزیّن به لباس مذهب می­ کند و اتهامات و برچسب­های گوناگون را به رهبر، مکتب و امت اسلامی بیان می­دارد. البته این شیوه ­ها خود نشان دهنده ضعف و زبونی دشمنان امت اسلامی است چون نمی ­توانند در قداست و عظمت اسلام و مسلمانان عیب و نقصی پیدا کند، به این شیوه ­ها متوسل می­شوند و برای تضعیف و تحریف مبانی مکتب اسلام و گمراه کردن پیروان حق، به راهکارهای گوناگونی ممکن است روی بیاورد که عبارت اند از:
۴-۱-۲-۱) استفاده از سوژه­های مذهبی:
دشمن گاهی با آراستگی به لباس مذهب و به نام مذهب برضدِّ مذهب به دشمنی برمی­خیزند. نمونه بارز آن ساختن مسجد ضرار است، قرآن این موضوع را این چنین بیان می­فرماید:
«وَ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِراراً وَ کُفْراً وَ تَفْرِیقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَیَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنا إِلَّا الْحُسْنى‏ وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ‏»^[۶۱۲]: (گروهى دیگر از آن­ها) کسانى هستند که مسجدى ساختند براى زیان (به مسلمانان) و (تقویت) کفر و تفرقه‏افکنى میان مؤمنان و کمینگاه براى کسى که از پیش با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بود آن­ها سوگند یاد مى‏کنند که: «جز نیکى (و خدمت)، نظرى نداشته‏ایم!» امّا خداوند گواهى مى‏دهد که آن­ها دروغگو هستند!
صاحب تفسیر نمونه درمورد ماجرا مسجد ضرار می­نویسد: داستان مسجد ضرار درسى است براى عموم مسلمانان در سراسر تاریخ زندگیشان، گفتار خداوند و عمل پیامبر(ص) به روشنى نشان مى‏دهد که مسلمانان هرگز نباید آن­چنان ظاهر بین باشند که تنها به قیافه‏هاى حق به جانب نگاه کنند و از اهداف اصلى بى‏خبر و بر کنار مانند. مسلمان کسى است که نفاق و منافق را در هر زمان، در هر مکان و در هر لباس و چهره بشناسد حتى اگر در چهره دین و مذهب و در لباس طرفدارى از قرآن و مسجد بوده باشد! استفاده از«مذهب بر ضد مذهب» چیز تازه‏اى نیست، همواره راه و رسم استعمارگران و دستگاه‏هاى جبار و منافقان، در هر اجتماعى این بوده که اگر مردم گرایش خاصى به مطلبى دارند از همان گرایش براى اغفال و سپس استعمار آن­ها استفاده کنند و حتى از نیروى مذهب بر ضد مذهب کمک بگیرند.
اصولاً فلسفه ساختن پیامبران قلابى و مذاهب باطل همین بوده که از این راه گرایش­هاى مذهبى مردم را در مسیر دل خواهشان بیندازند.
بدیهى است در محیطى مانند مدینه آن هم در عصر پیامبر (ص) با آن نفوذ فوق­العاده اسلام و قرآن، مبارزه آشکار بر ضد اسلام ممکن نبود، بلکه باید لا مذهبى را در لفافه مذهب و باطل را در لباس حق به پیچند و عرضه کنند، تا مردم ساده دل جذب شوند و نیات سوء آن­ها لباس عمل به خود بپوشد.
ولى مسلمان راستین کسى نیست که آن­چنان سطحى باشد که فریب این­گونه ظواهر را بخورد، باید با دقت در عوامل و دست­هایى که براى این­گونه برنامه‏ها شروع به کار مى‏کند و بررسى قرائن دیگر به ماهیت اصلى پى ببرد و چهره باطنى افراد را در پشت چهره ظاهرى ببیند.
مسلمان کسى نیست که هر ندایى از هر حلقومى برخاست همین اندازه که ظاهراً حق به جانب باشد بپذیرد و به آن لبیک گوید، مسلمان کسى نیست که هر دستى به سویش دراز شد آن را بفشارد و هر حرکت ظاهراً دینى را مشاهده کرد با آن همگام شود و هر کسى پرچمى به نام مذهب برافراشت پاى آن سینه زند و هر بنائى به نام مذهب ساخته شد به سوى آن جذب گردد. مسلمان باید هوشیار، آگاه، واقع بین، آینده‏نگر و اهل تجزیه و تحلیل در همه مسائل اجتماعى باشد.
دیوان را در لباس فرشته بشناسد، گرگ­ها را در لباس چوپان تشخیص دهد و خود را براى مبارزه با این دشمنان ظاهراً دوست آماده سازد.
یک اصل اساسى در اسلام این است که باید قبل از همه چیز نیّات بررسى شود و ارزش هر عمل بستگى به نیّت آن دارد، نه به ظاهر آن، گرچه نیّت یک امر باطنى است، اما ممکن نیست کسى نیتى در دل داشته باشد، اثر آن در گوشه و کنار عملش ظاهر نشود، هر چند در پرده‏پوشى فوق­العاده استاد و ماهر باشد.
و از این­جا جواب این سؤال روشن مى‏شود که چرا پیامبر(ص) با آن عظمت مقام دستور داد مسجد یعنى خانه خدا را آتش بزنند و مسجدى که یک ریگ آن­را نمى‏توان بیرون برد ویران سازند و مکانى را که اگر آلوده شود باید فوراً تطهیر کنند مزبله گاه شهر سازند! پاسخ همه این سؤال­ها یک مطلب است و آن این که مسجد ضرار مسجد نبود در واقع بت خانه بود، مکان مقدس نبود کانون تفرقه و نفاق بود، خانه خدا نبود بلکه خانه شیطان بود و هرگز اسم و عنوان ظاهرى و ماسک‏ها، واقعیت چیزى را دگرگون نمى‏سازد. این بود درس بزرگى که داستان مسجد ضرار به همه مسلمانان براى همه اعصار و قرون داد.^[۶۱۳]
۴-۱-۲-۲) تهمت­های گوناگون:
یکی از حربه­های دشمن، روا داشتن اتهامات و برچسب­های گوناگون به رهبر، مکتب و امت اسلامی است. این شیوه، نشان دهنده نهایت ضعف و زبونی دشمن است. قرآن کریم به برخی از این تهمت­های دشمن اشاره می­ کند از جمله:
۴-۱-۲-۲-۱) ارتجاعی و افسانه دانستن سخنان پیامبر(ص):
« …یَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا إِنْ هذا إِلَّا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ»^[۶۱۴]: کافران مى‏گویند: این­ها فقط افسانه‏هاى پیشینیان است! در شأن نزول این آیه آمده است که ابو سفیان، ولید بن مغیره، عتبه، شیبه و نضر بن حارث، در کنار کعبه به تلاوت قرآن پیامبر گوش مى‏دادند، به نضر گفتند: چه مى‏خواند؟ گفت: به خداى کعبه نمى‏فهمم چه مى‏خواند، ولى چیزى جز افسانه‏ها و داستان‏هاى پیشینیان نیست، من مشابه این داستان‏ها را براى شما گفته‏ام. سپس این آیه نازل شد.^[۶۱۵]
۴-۱-۲-۲-۲) دروغ و افترا دانستن سخنان پیامبر(ص) و مسلمانان:
« أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ إِنِ افْتَرَیْتُهُ فَلا تَمْلِکُونَ لِی مِنَ اللَّهِ شَیْئاً هُوَ أَعْلَمُ بِما تُفِیضُونَ فِیهِ کَفى‏ بِهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ»^[۶۱۶]: بلکه مى‏گویند: «این آیات را بر خدا افترا بسته است!» بگو: «اگر من آن­را به دروغ به خدا نسبت داده باشم (لازم است مرا رسوا کند و) شما نمى‏توانید در برابر خداوند از من دفاع کنید! او کارهایى را که شما در آن وارد مى‏شوید بهتر مى‏داند همین بس که خداوند گواه میان من و شما باشد و او آمرزنده و مهربان است!
أم منقطعه است به معنى «بل» یعنى بلکه مى‏گویند: قرآن را به خدا افتراء بسته است. درباره افتراء نبودن قرآن در این آیه دو دلیل اقامه شده است اول: إِنِ افْتَرَیْتُهُ … یعنى: اگر من قرآن را به دروغ به خدا نسبت داده باشم خدا مرا معاقب مى‏کند و شما نمى‏توانید مرا از دست خدا بگیرید، پس چرا خودم را به خاطر شما در عذاب خدا قرار بدهم؟! و یا منظور آنست که: اگر چنین باشد خدا از پیشرفت من جلوگیرى مى‏کند شما نیز قدرت دفاع از من ندارید.^[۶۱۷]
و تهمت­های دیگر که به دلیل اجتناب از طولانی شدن بحث فقط به نام آن­ها اشاره می­کنیم از جمله: تخیّل و رؤیا دانستن سخنان پیامبر(ص)^[۶۱۸]، سطحی و بی­ارزش دانستن سخنان پیامبر(ص)^[۶۱۹]و…
۴-۱-۲-۳) شریعت سازی:
مسلمانان باید بسیار مواظب و مراقب اعمال خود باشند؛ چون این­که گاهى دشمن در لباس مذهب و با اسلحه دین به جنگ دین و مذهب مجهّز مى‏شود! از این رو، وقتى به تاریخ اسلام مراجعه مى‏کنیم با انبوهى از مذاهب ساختگى دشمن مواجه مى‏شویم که تنها براى ضربه زدن به «اسلام ناب» نهادینه شده‏اند. نمونه­ بارز این حرکت دشمن را می­توان در پیدایش و ظهور برخی از مکاتب و فرقه­هایِ نوظهور از جمله بهائیّت و وهابیّت که ساخته و پرداخته­ی دشمن است مشاهده نمود.
فرقه­ی بهائیّت در دامن روس‏ها متولّد شد و در آغوش انگلیس‏ها پرورش یافت و در خدمت آمریکایى‏ها قرار گرفت و الآن هم در حال حاضر چه دفاع سختى از سوى کنگره آمریکا از آن­ها مى‏شود و نشان مى‏دهد که تا چه حدّ مورد علاقه و حمایت آن­ها هستند.^[۶۲۰]
در یک قرن گذشته واقعه تلخى در سرزمین وحى روى داد که مسلمین را از آثار تاریخى اسلامى براى همیشه محروم ساخت و آن حادثه قدرت گرفتن وهّابیّت بود.
بذر نخستین فرقه­ی وهابیت در قرن ۷ هجری توسط ابن تیمیّه پاشیده، امّا رشد و ظهورش در قرن ۱۲ توسط محمد بن‏عبدالوهاب شد بدین صورت که بیش از ۲۵۰ سال پیش جاسوسی از انگلستان به نام مستر همفر مسیحی به عربستان رفته و پس از نفوذ در میان مسلمانان و تحریک محمد بن عبدالوهاب و همکاری محمد بن سعود در سال ۱۲۱۶ق، سعود بن عبدالعزیز به کربلا یورش برد و پنج هزار نفر از زوار بی‏دفاع از زن و کودک را کشتند و به منظور هتک حریم مقدس امام (ع) با اسب­ها وارد صحن شدند و ضریح را از جا کنده و صندوق قبر را شکستند و همان­جا هاون نهاده و قهوه کوبیدند و نوشیدند و تمام اشیاء قیمتی حرم را، حتی خشت­های طلای ایوان را کنده و بردند، قرآن­ها و کتاب­های حدیث را در کوچه و بازارها لگدکوب اسب­ها ساختند. در سال ۱۲۱۸ق، به منظور تصرف مکه و هدم قبور بزرگان اسلام به آن­جا رفتند. اهل مکه تسلیم شدند، آن­ها وارد حریم خدا شده و تمام قبه‏ها که حول و حوش کعبه بود از بین بردند سپس در سال ۱۲۲۱ق، دست به تخریب آثار اسلامی در مدینه و غارت اموال روضه رسول اکرم (ص) زدند و آن­چه که اشیاء قیمتی بود همه را بردند و قبه‏های قبور ائمه بقیع و سایر بزرگان را ویران کردند و مردم را از زیارت پیامبر(ص) منع کردند، ولی جرأت تخریب قبر مطهره رسول اکرم (ص) را نکردند.^[۶۲۱]
اکنون نیز تمام قراین و شواهد نیز نشان مى‏دهد که عمر «وهّابى‏گرى افراطى» به سرآمده و طرفداران و حامیان خود را به سرعت از دست مى‏دهد و به گذشته تاریخ سپرده مى‏شود و هم­اکنون آثار این فروپاشى نمایان شده است، زیرا در بطن اصول «وهّابیّت تندرو» امورى نهفته است که قابل بقا و دوام به خصوص در دنیاى امروز نیست.این اصول عبارتند از:
۱- خشونت فوق‏العاده‏
۲- تحمیل عقیده‏
۳- تعصّب شدید و افراطى‏
۴- عدم آشنایى به ارزش‏هاى فرهنگى‏
۵- جمود و مخالفت با هر پدیده نوین‏
۶- ضعف منطق و برداشت نادرست از شش واژه قرآنى‏.^[۶۲۲]
امام خمینی(ره)، در تبیین این شیوه پلید دشمنان چنین می­فرماید:
پیامبر اسلام(ص) نیازى به مساجد اشرافى و مناره‏هاى تزئیناتى ندارد. پیامبر اسلام(ص) دنبال مجد و عظمت پیروان خود بوده است که متأسفانه با سیاست­هاى غلط حاکمان دست نشانده به خاک مذلت نشسته‏اند. مگر مسلمانان جهان فاجعه قتل عام صدها عالم و هزاران زن و مرد فرقه‏هاى مسلمین را در طول حیات ننگین آل سعود و نیز جنایت قتل عام زائران خانه خدا را فراموش مى‏کنند؟ مگر مسلمانان نمى‏بینند که امروز مراکز وهابیّت در جهان به کانون هاى فتنه و جاسوسى مبدل شده‏اند، که از یک طرف اسلام اشرافیت، اسلام ابو سفیان، اسلام ملّاهاى کثیف دربارى، اسلام مقدس‏نماهاى بی­شعور حوزه‏هاى علمى و دانشگاهى، اسلام ذلت و نکبت، اسلام پول و زور، اسلام فریب و سازش و اسارت، اسلام حاکمیت سرمایه و سرمایه داران بر مظلومین و پابرهنه‏ها و در یک کلمه «اسلام امریکایى» را ترویج مى‏کنند؛ و از طرف دیگر، سر بر آستان سرورخویش، امریکاى جهانخوار، مى‏گذارند.
مسلمانان نمى‏دانند این درد را به کجا ببرند که آل سعود و «خادم الحرمین» به اسرائیل اطمینان مى‏دهد که ما اسلحه خودمان را علیه شما به کار نمى‏بریم! و براى اثبات حرف خود با ایران قطع رابطه مى‏کنند. واقعاً چقدر باید رابطه سران کشورهاى اسلامى با صهیونیست­ها گرم و صمیمى شود تا در کنفرانس سران کشورهاى اسلامى مبارزه صورى و ظاهرى هم با اسرائیل از دستور کار آنان و جلسات آنان خارج شود. اگر این­ها یک جو غیرت و حمیت اسلامى و عربى داشتند، حاضر به یک چنین معامله کثیف سیاسى و خود­فروشى و وطن­فروشى نمى‏شدند.^[۶۲۳]
امام خمینی(ره) در وصیتشان به عموم مسلمانان چنین می­فرمایند: « صهیونیسم و بهاییت به وجود آمده، که مردم را گمراه ‏کند و از احکام و تعالیم اسلام دور ‏سازد.(ای جوانان مسلمان) به داد اسلام برسید و مسلمانان را از خطر نجات دهید. اسلام را دارند از بین مى‏برند. به اسم احکام اسلام به اسم رسول اکرم (ص) اسلام را نابود مى‏کنند. مبلغین همه جوره داخلى و خارجى، چه آن­هایى که تبعه استعمارند و چه مبلغین داخلى و بومى آن­ها، به تمام دهات و بخش­هاى ایران رفته‏اند؛ و بچه‏ها و نوجوانان ما را، آن­هایى را که به درد اسلام مى‏خورند، منحرف مى‏کنند. به داد آن­ها برسید».^[۶۲۴]و هم­چنین می­فرماید: «و اخیراً قدرت­هاى شیطانى بزرگ به وسیله حکومت هاى منحرفِ خارج از تعلیمات اسلامى، که خود را به دروغ به اسلام بسته‏اند، براى محو قرآن و تثبیت مقاصد شیطانى ابرقدرت­ها قرآن را با خط زیبا طبع مى‏کنند و به اطراف مى‏فرستند و با این حیله شیطانى قرآن را از صحنه خارج مى‏کنند. ما همه دیدیم قرآنى را که محمد رضا خان پهلوى طبع کرد و عده‏اى را اغفال کرد و بعض آخوندهاى بی خبر از مقاصد اسلامى هم مداح او بودند. و مى‏بینیم که ملک فهد هر سال مقدار زیادى از ثروت هاى بى‏پایان مردم را صرف طبع قرآن کریم و محالّ تبلیغاتِ مذهبِ ضد قرآنى مى‏کند و وهابیت، این مذهب سراپا بى‏اساس و خرافاتى را ترویج مى‏کند؛ و مردم و ملت­هاى غافل را سوق به سوى ابرقدرت­ها مى‏دهد و از اسلام عزیز و قرآن کریم براى هدم اسلام و قرآن بهره‏بردارى مى‏کند»^[۶۲۵].
۴-۱-۲-۴) اقدامات ضدّ تبلیغی:
یکی از روش­های قدیمی دشمنان اسلام در طول تاریخ برای مبارزه با حق در راستای انحراف افکار مردم و خاموشی صدای منادیان حق این است که محیط را چنان ملتهب و پر جنجال می­ کنند که هیچ کس صدای حق­خواهان را نشنوند. قرآن کریم این موضوع را این چنین بیان می­ کند:
«وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لا تَسْمَعُوا لِهذَا الْقُرْآنِ وَ الْغَوْا فِیهِ لَعَلَّکُمْ تَغْلِبُونَ‏»^[۶۲۶]: کافران گفتند: «گوش به این قرآن فرا ندهید و به هنگام تلاوت آن جنجال کنید، شاید پیروز شوید!
مکارم شیرازی در تفسیر این آیه می­نویسد: جنجال کنید تا صداى دل نواز قرآن را نشنوند! به تناسب بحث­هایى که درباره بعضى اقوام پیشین، در آیات گذشته آمد و نیز به تناسب هم­نشینان بد­ ­سیرتى که حقایق را در نظر انسان وارونه جلوه مى‏دهند در این­جا گوشه‏اى از انحراف و بداندیشى مشرکان عصر پیامبر(صلّى اللّه علیه و اله) را مجسم ساخته، مى‏گوید: «و کافران گفتند: گوش به این قرآن فرا ندهید و به هنگام تلاوت آن جنجال کنید شاید غالب شوید»^[۶۲۷]
علامه طباطبایی می­نویسد: کلمه «الغوا» امر از مصدر«لغو» است و لغو به معناى هر چیزى است که اصل و ریشه‏اى نداشته باشد و در کلام به معناى آن گفتارى است که معنا نداشته باشد. وقتى گفته مى‏شود«لغى»، و« یلغو»،«لغوا» معنایش این است که کار لغو کرد و مى‏کند. و کلمه« هذا» که اشاره به قرآن است و دو باره نام قرآن را آوردن، «این قرآن»، دلیل بر این است که کمال عنایت را به قرآن و از بین بردن آن داشته‏اند و این آیه دلالت مى‏کند بر نهایت عجز کفار در مبارزه علیه قرآن، به­طورى که بعد از آن­که نتوانستند کلامى مثل آن را بیاورند و یا اقامه برهانى علیه آن بکنند، کارشان در بیچارگى به این­جا کشید که به یکدیگر سفارش کنند که گوش به قرآن ندهند و هر جا قرآن خوانده شود سر و صداهاى بى­معنا در آورند، تا صداى آن شخص به گوش کسى نرسد و در نتیجه اثرش لغو گردد. و منظور از جمله«باشد که شما غالب شوید» این غلبه است.^[۶۲۸]
۴-۱-۲-۵) بدگویی و عیب جویی:
«وَ إِنْ نَکَثُوا أَیْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِی دِینِکُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّهَ الْکُفْرِ…»^[۶۲۹]: و اگر پیمان­هاى خود را پس از عهد خویش بشکنند و آیین شما را مورد طعن قرار دهند، با پیشوایان کفر پیکار کنید زیرا که آن­ها پیمانى ندارند شاید (با شدّت عمل) دست بردارند!
طعنه، نیزه را گویند که سوراخ می­ کند بدن را و طعن در دین القاء شبهه است در قلوب مؤمنین و رخنه در دین است که امروز مبلّغین سوء نسبت به ضعفاء اهل ایمان دارند و از این آیه استفاده می­ شود که واجب است با این­ها مقاتله نمود بالاخص کسانى که در شئونات ائمه القاء شبهه می­ کنند.^[۶۳۰]
۴-۱-۲-۶) تمسخر و تحقیر:
تحقیر و استهزاء و تمسخر از جمله شیوه ­های دشمنان در تمامی عصرها و نسل­ها بوده و می باشد. قرآن کریم در این­باره می­فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الَّذِینَ اتَّخَذُوا دِینَکُمْ هُزُواً وَ لَعِباً مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ الْکُفَّارَ أَوْلِیاءَ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ‏ وَ إِذا نادَیْتُمْ إِلَى الصَّلاهِ اتَّخَذُوها هُزُواً وَ لَعِباً ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْقِلُونَ»^[۶۳۱]:اى کسانى که ایمان آورده‏اید! افرادى که آیین شما را به باد استهزاء و بازى مى‏گیرند از اهل کتاب و مشرکان ولىّ خود انتخاب نکنید و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید! آن­ها هنگامى که (اذان مى‏گویید و مردم را) به نماز فرا مى‏خوانید، آن­را به مسخره و بازى مى‏گیرند این به خاطر آن است که آن­ها جمعى نابخردند.
راغب گفته است «هزو» به معناى مزاحى است که در غیاب کسى و یا پنهان از چشم او انجام شود و گاهى هم این کلمه اطلاق مى‏شود به شوخى‏هایى که نظیر مزاح علنى است.^[۶۳۲]

). یکی از گیاهان دارویی که در طب سنتی ایران و ملل مختلف سابقه مصرف دیرینه داشته و خواص درمانی چشمگیری برای آن ذکر شده گیاه شنبلیله است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شنبلیله یا شنبلید با نام علمی Trigonella foenum-graceum گیاهی نهاندانه از دو لپه ای های جدا گلبرگ است که جز راسته گل سرخ، تیره نخود، تیره فرعی پروانه داران و جنسTrifoliaاز گروه Trigonella است .شنبلیله گیاه علفی یک ساله که ارتفاع آن تا ۵۰ سانتی متر می رسد(Dini, 2006). طبق نظر برخی کارشناسان و محققین این گیاه در ابتدا بومی ایران بوده و سپس به مناطق دیگر منتقل شده است. منشا این گیاه نواحی آفریقای شما لی و سواحل مدیترانه بوده همچنین شنبلیله بطور گسترده در هند ،چین ، آفریقا ، الجزیره ، عربستان سعودی ،پاکستان ،مصر، ترکیه ،اوکراین اسپانیا و ایتالیا کاشته می شود . نکته جالب توجه در مداخله شنبلیله طیف وسیع اثرات درمانی ذکر شده آن می‌باشد (Zargari, 1368) .
شنبلیله از دیر باز در طب سنتی در درمان کورک ، دیابت و سل مورد مصر ف بوده است. سایر اثرهای ذکر شده عبارتند از :که اثر ضددرد، ضدآترواسکلروز، ضدالتهاب، ضدنفخ، ضداسپاسم، ضدسرطان، پایین آورنده قند خون، افزایش دهنده میل جنسی، قابض، مقوی قلب، صفراآور، ملین، خلط آور، ، کاهش دهنده چربی خون، کاهش دهنده پرفشاری خون، شیرافزایی، مسهل، تسهیل کننده زایمان، مقوی رحم و ضدکرم از این گیاه استفاده شده است (Gruenwald & Fleming, 1998 Max, 1999;).
شنبلیله با نام علمی Trigonellafoenum-graceum L یک گیاه علفی یکساله از تیره Legouminosae است، که بومی شرق مدیترانه است. در طب سنتی مصارف زیادی برای این گیاه ذکر شده است، از این گیاه برای انقباض رحم، کمک به هضم غذا و افزایش سوخت و ساز و تقویت عمومی در بدن استفاده شده است. این گیاه به سبب تولید آلکالوئیدهای دارویی، ترکیبات استروییدی، ساپوژنین ها و قدرت درمان بخشی بالا در زمره مهم ترین گیاهان دارویی جهان قرار دارد. تریگونلین اسید نیکوتینیکacid nicotinic) (Trigonelline از جمله مهم ترین متابولیت های گیاه شنبلیله به شمار می روند که در درمان دیابت و کاهش کلسترول خون موثر می باشند. دیاسژنین (Diosgenin)ترکیب مهم دیگر بذر این گیاه است که در تولید استروییدهای دارویی از جمله قرص های ضد بارداری استفاده می شود.
بررسی های انجام شده نشان می دهد که ۶۰ % تخم شنبلیله را فیبر تشکیل می دهد که ۵۰% آن از جنس پکتین است (Lee et al., 1995) . پکتین بعنوان یک فیبر ،دارای ویژگی های افزایش سرعت تخلیه روده،کاهش سرعت جذب قند و چربی و کاهش سنتز کلسترول می باشد. مطالعات زیادی بر روی اثرات درمانی و شناسایی ترکیبات شیمیایی این گیاه صورت گرفته است (;Hasanzade et al., 2010 Madar et al., 1988).
اخیرا گزارش شده برخی اجزای فعال موجود در شنبلیله ، (۴-هیدروکسی ایزولوسین و گالاکتومانان) افزایش میزان گلوکز خون را مهار کرده و در بهبود متابولیسم لیپید در محیط داخلی In vivo موثرند (Srichamroen et al., 2008).
شنبلیله دارای ساپونین های تلخی مانند پروتودی اسکین (protodioscin) می باشد. بسیاری از مطالعات اثر موثر دی اسژنین (شکلی از پروتودی اسکین و دی اسکین) را بر متابولیسم چربی و گلوکز خون منتشر ساختند. دی اسژنین میزان (PPRPϒ) Peroxisome proliferator-activated receptor gammaرا در بافت چربی سفید(WAT) افزایش داده و تمایز سلولهای چربی را القا می کند و سبب کاهش سایز سلولهای چربی می شود.همچنین ترشح مونوسیت کموتراکتانت پروتئین ۱ ^[۲](MCP-1) در سلولهای چربی کاهش یافته در حالی که ترشح آدیبونکتین افزایش می یابد که سبب مهار التهاب در سلول های چربی می گردد. در ادامه ساپونین همانند دی اسژنین میسلهای بزرگی از اسیدهای صفراوی و ملکولهای ساپونین در روده کوچک شکل می گیرد و این میسلها مانع از جذب کلسترول گشته و سبب دفع آنها در مدفوع می گردد . دی اسژنین همچنین سبب کاهش میزان TG و کاهش میزان بیان mRNA ژنهای چربی ساز(FAS^[3],SCD^[4]-1,ACC^[5])می گردد (Uemura et al., 2011).
تخم شنبلیله آلکالوییدی بنام تریگونیلین دارد که ترکیبی شبیه اسید نیکوتینیک است و می تواند در کاهش TG موثر باشد( Goodman & Gilman,2001)
برخی مطالعات اثرات کاهنده چربی خون شنبلیله را به ساپوژنین نیز نسبت می دهند که سبب افزایش دفع کلسترول صفراوی شده که در نهایت بدن برای سنتز مجدد نمکهای صفراوی میزان کلسترول پلاسما را کاهش می دهد، در ضمن اثرات کاهنده چربی خون همچنین به ترکیبات شبه استروژنی آن مرتبط است که بطور غیر مستقیم باعث افزایش هورمون تیروئیدی T4 می شود (Basch et al,2003) .
مطالعات صورت گرفته بر روی گیاه شنبلیله نشان دهنده اثرات مفید بر سلامتی همچنین توانایی بالای این گیاه در زمینه های مختلف درمانی می باشد. گرچه از نظر سنتی شنبلیله گیاهی بی خطر است با این حال مطالعات صورت گرفته بر روی شنبلیله نیز اثرات مضر معنی داری را نشان ندادند. ولی احتمال ایجاد مشکلات گوارشی مانند اسهال در استفاده از دوزهای بالا (بیشتر از ۱۰۰ گرم در روز پودر یا دانه شنبلیله در روز) مخصولا در افرادی با سابقه حساسیت وجود داردBaquer,2013) &(Yadav .
تحقیقات موجود در مورد اثر این دارو بر انواع چربی های خون در ایران بسیار محدود است و سوالات زیادی در این زمینه وجود دارد. بیشتر مطالعات صورت گرفته تاثیر این گیاه را بر قند خون بررسی نموده اند. توجه به ترکیبات بیو شیمیایی موجود در این گیاه ، تحقیق حاضر را به منظور بررسی اثر تخم شنبلیله بر , HDL-c^[6], LDL-c^[7],Tchol^[8] ,TG^[9] TG افراد مبتلا به هایپرلیپیدمی با دوز و روشی متفاوت از مطالعات صورت گرفته (با دوز ۵ گرم در روز بصورت خوراکی بر روی نمونه انسانی )طراحی نمودیم تا در صورت بهره مندی این داروی گیاهی از خواص مورد نظر، بتوان آن را بعنوان یک وسیله مناسب جهت کنترل هایپرلیپیدمی پیشنهاد نمود.
۱-۳ اهداف و فرضیات :
۱-۳-۱ هدف اصلی (General Objective):
تاثیر مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله بر پروفایل لیپیدی خون
۱-۳-۲ اهداف فرعی ((Specific Objectives:

1. تعیین میزان پروفایل لیپیدی خون قبل و بعد از مداخله بر حسب سن
2. تعیین میزان پروفایل لیپیدی خون قبل و بعد از مداخله بر حسب جنس
3. تعیین میزان نسبتLDL/HDL قبل و بعد از مداخله در هر دو گروه بر حسب سن
4. تعیین میزان نسبتLDL/HDL قبل و بعد از مداخله در هر دو گروه بر حسب جنس
5. تعیین میزان نسبتCHOLESTROL/HDL قبل و بعد از مداخله در هر دو گروه بر حسب سن.
6. تعیین میزان نسبتCHOLESTROL/HDL قبل و بعد از مداخله در هر دو گروه بر حسب جنس.

۱-۳-۳ اهداف کاربردی ( ?Applied Objectives
در صورت تایید فرضیه ی این طرح استفاده از پودر تخم شنبلیله در افراد مبتلا به هایپرلیپیدمی ممکن است در کاهش چربی های خون به آنها کمک نماید.
۱-۳-۴ فرضیه ها (Hypothesis) یا سؤال های پژوهش:

1. مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله تاثیرکاهنده بر میزان LDL خون گروه آزمون دارد.
2. مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله تاثیرافزاینده بر میزان HDL‌ خون گروه آزمون دارد.
3. مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله تاثیرکاهنده بر میزان TG خون گروه آزمون دارد.
4. مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله تاثیرکاهنده بر میزان کلسترول خون گروه آزمون دارد.
5. مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله تاثیرکاهنده بر نسبت LDL/HDL خون گروه آزمون دارد.
6. مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله تاثیرکاهنده برنسبت Chol/HDL خون گروه آزمون دارد.
7. تری گلیسیرید در مردان پس از ۲ ماه مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله کاهش بیشتری خواهد یافت.
8. تری گلیسیرید در سنین بالاتر پس از ۲ ماه مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله کاهش بیشتری خواهد یافت.
9. کلسترول LDL در مردان پس از ۲ ماه مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله کاهش بیشتری خواهد یافت.
10. کلسترول LDL در سنین بالاتر پس از ۲ ماه مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله کاهش بیشتری خواهد یافت.
11. کلسترول تام در مردان پس از ۲ ماه مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله کاهش بیشتری خواهد یافت.
12. کلسترول تام در سنین بالاتر پس از ۲ ماه مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله کاهش بیشتری خواهد یافت.
13. HDL در مردان پس از ۲ ماه مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله افزایش بیشتری خواهد یافت.
14. HDLدر سنین بالاتر پس از ۲ ماه مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله افزایش بیشتری خواهد یافت.

فصل دوم: بررسی متون
۲-۱مقدمه :
با توجه به فواید بسیار گیاه شنبلیله و اثرات درمانی متعددی که در مورد این گیاه ذکر شد، مطالعات متعددی خواص درمانی این گیاه را مورد بررسی قرار دادند که بسته به هدف و طراحی مختلف آنها چه بر روی حیوان و چه بر روی انسان غالبا تاثیرمثبت درمانی شنبلیله را مورد تایید قرار دادند، بنا به هدف مطالعه کنونی که موید تاثیر شنبلیله بر کاهش چربی های خون می باشد برخی مطالعات صورت گرفته در ایران و سایر نقاط جهان را مورد بررسی قرار می دهیم.
۲-۲ مبانی نظری پژوهش :
گیاه شنبلیله از دیر باز نقش گسترده ای را در درمان و پیشگیری بر عهده داشته است. تحقیقات انجام شده نیز بربسیاری از این کاربردهای سنتی صحه نهاده و ارزش درمانی این گیاه و قابلیت های گیاهان دارویی را به روشنی نشان داده است. ترکیبات شاخص در دانه شنبلیله شامل ساپونین ها، آلکالوئیدها و فیبرهای موسیلاژی می باشد که بیشتر خواص درمانی شنبلیله به آنها اختصاص دارد. از جمله ساپونین های مهم این گیاه که غالب خواص در مانی را به آن نسبت می دهند، دیوسژنین (Diosgenin) است. و همچنین آلکالوئید شاخص این گیاه تریگونیلین (Trigonillin) است. با نگاهی اجمالی چنین بنظر می رسد که ترکیبات مذکور موجود در این گیاه یکی از عوامل مهم در ایجاد اثرات مفید شنبلیله بوده که توجه بیشترتحقیقاتی به این دسته از مواد طبیعی را می طلبد.
۲-۳مروری بر مطالعات انجام شده :
۲-۳-۱ مطالعات انجام شده درایران :
در مطالعه دلفان و همکاران اثر مصرف جداگانه و توام دانه جوانه زده شنبلیله و کلوفیبرات بر سطح سرمی چربی های خون و ایجاد رگه های چربی در آئورت ۲۵ خرگوش نر سالم بررسی شده است. خرگوشها به پنج گروه پنج تایی تقسیم شدند و برای مدت ۴۵ روز به ترتیب شامل گروه یک: رژیم غذایی نرمال بدون دریافت دارو، گروه دو: رژیم غذایی پرچرب بدون دریافت دارو، گروه سه: رژیم غذایی پرچرب به اضافه کلوفیبرات ( ۲۰۰ میلی گرم دو بار در روز)، گروه چهار: رژیم غذایی پر چرب به اضافه کلوفیبرات (۵۰ میلی گرم دو بار در روز) و گروه پنج: رژیم غذایی پرچرب به اضافه کلوفیبرات (۲۰۰ میلی گرم دو بار در روز) و پودر دانه جوانه زده شنبلیله (۶۰۰ میلی گرم دو بار در روز)بودند. نتایج نشان داد که کلسترول تام، LDL، و تری گلیسیرید در گروه های سه، چهار و پنج در طی مطالعه نسبت به گروه دو افزایش کمتری داشت، در صورتی که افزایش HDL در این گروه ها نسبت به گروه دو بیشتر بود. علاوه بر این شدت کمتری از درگیری آئورت با رگه های چربی در گروه پنج دیده شد.نتایج مطالعه نشان داد که مصرف دانه جوانه زده شنبلیله همراه با کلوفیبرات،نقش موثری در پیشگیری و درمان هیپرلیپیدمی و آترواسکلروز در خرگوش داشت(P<0.05) (Delfan et al., 2010) .
در مطالعه روغنی و همکاران برای موشهای صحرایی نر به مدت هشت هفته عصاره آبی شنبلیله به میزان mg/kg 200 روزانه تجویز شد، نتایج حاکی از کاهش معنی داری در میزان LDL و افزایش معنی دار میزان HDL موشهای دیابتی پس از دو ماه بود(Roghani et al.,2005) .
Ghorbani و همکاران تاثیر ترکیب گیاهی شامل سیر،دارچین،گردو،سیاهدانه،شنبلیله،گزنه را بر چربی های خون موشهای دیابتی شده با آلوکسان بررسی نمودند. موشها به سه گروه کنترل سالم،کنترل دیابتی و مداخله دیابتی که ترکیب دارویی دریافت می کردند تقسیم شدند و گروه سوم با دوز ۱۵در صد وزنی ترکیب گیاهی تغذیه شد. نتایج مطالعه نشان داد که میزانTG,FBS وکلسترول سرم گروهی که ترکیب گیاهی دریافت کردند در مقایسه با گروه کنترل سالم و دیابتی کاهش معنی داری داشت.(Ghorbani et al.,2013)
در مطالعه کساییان و همکاران بر روی ۲۳ بیمار دیابتی تیپ دو انجام گرفت. نمونه ها از بین بیماران داوطلب که از داروهای کاهنده قند و چربی خون استفاده نمی کردند یا مقدار مصرف داروی آنها در طول مدت مطالعه ثابت بود، انتخاب شدند. این افراد روزانه از ۱۰ گرم پودر تخم شنبلیله در دو نوبت قبل از غذای ظهر و شب، استفاده کردند. به طور همزمان، بررسی مصرف مواد غذایی، قد و وزن، فشار خون و آزمایشهایFBS ، HbA1c، TG،وT-Chol (کلسترول تام)،HDL-C و LDL-C از آنان به عمل آمد. یافته ها حاکی از کاهش معنی دار میزان FBS، TG ، VLDL در بیماران، متعاقب مصرف تخم شنبلیله بودندKassaian et al.,2009) ) .
۲-۳-۲ مطالعات انجام شده در جهان :
در مطالعه ای که Muraki و همکاران بر روی موش های دیابتی انجام دادند نشان داده شد که شنبلیله می‌تواند از اختلالات متابولیکی موجود نظیر مقاومت به انسولین، اختلالات چربی، و کبد چرب بکاهد ( Muraki et al., 2012). همچنین در مطالعه Vijayakumar و همکاران نشان داده شد که عصاره دانه گیاه شنبلیله می تواند باعث کاهش تری گلیسرید و کلسترول حیوانات آزمایشگاهی شده و همچنین وزن آنها را نیز کاهش دهد. این مطالعه نشان داد که این کاهش در میزان چربی های خون و نیز وزن کاملا به دوز دارو همچنین زمان مصرف آن وابسته است (Vijayakumar et al., 2010) .
در تحقیق Sharma و همکاران روی افراد دیابتی تیپ یک نتیجه گرفته شد که مصرف روزانه ۱۰ گرم تخم شنبلیله و مخلوط در نان مصرفی می تواند FBS, TG, Tchol, LDL-C, VLDL-C را کاهش دهد. در این مطالعه تخم شنبلیله بر HDL-C تاثیری نداشت( Sharma et al., 1990) .
در مطالعه Hannan و همکارانش تاثیر فیبر محلول دانه شنبلیله بر قند و چربی خون، مقاومت انسولینی و تجمع پلاکتی موشهای دیابتی تیپ دو مورد بررسی قرار گرفت. پس از مصرف ۲۸ روز فیبر خوراکی به میزان ۵/۰ mg به ازای هر کیلو گرم وزن بدن نتایج مطالعه نشان داد که مصرف فیبر محلول دانه شنبلیله باعث کاهش معنی دار لیپید های آتروژنیک مثل TG,Chol,LDL-C و افزایش معنادار HDL شد( Hannan et al., 2003).
در مطالعه Guptaو همکاران تاثیر دانه شنبلیله بر کنترل گلایسمی و مقاومت انسولینی روی ۲۳ بیمار دیابتی(۱۲ نفر مداخله و ۱۳ نفر شاهد) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از بهبود کنترل گلایسمی بعلاوه کاهش معنی دار TG و مقاومت انسولینی همچنین افزایش معنی دار HDLبود (Gupta et al., 2001).
مداخله با۵/۱۲ میلی گرم در روز از ساپونین های استروئیدی خالص سازی شده از شنبلیله به ازای ۳۰۰ گرم وزن بدن حیوانات به مدت ۴-۲ هفته، بصورت معنی داری(p<0.001) میزان کلسترول پلاسما را در موشها ی دیابتی شده با استرپتوتوزوتوسین کاهش داد ولی بر میزان تری گیسیرید تاثیری نداشت(Petit et al., 1995).
افزودن میزان ۲ یا ۸ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن از پودر شنبلیله به غذای موشهای سالم و دیابتی شده با آلوکسان به مدت ۲ هفته باعث کاهش وابسته به دوز میزان کلسترول کل سرم،تریگلیسیرید، LDL, VLDL و همچنین باعث افزایش کلسترول HDL در موش دیابتی شده با آلوکسان شده است. (Khosla et al., 1995)
وقتی پودر شنبلیله به میزان ۲۰،۳۰،۶۰درصد جیره غذایی و سه فرم مکمل تهیه شده از شنبلیله (چربی زدایی شده ، بودن ساپونین و ساپونین خام ) به مدت ۲ هفته به خرگوشهایی که به مدت ۹ هفته غذایی با چربی بالا دریافت کرده بودند، تجویز شدند، وضعیت چربی پلاسما را اصلاح نمودند و پودر شنبلیله و هر سه فرم مکمل باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون شدند(p0<0.01). هیچ کدام از رژیم های فوق بر روی کلسترول HDL خون تاثیر نداشتند ولی نسبت کلسترول کل به HDL خون را کاهش دادند (p<0.01) .مکمل ساپونین خام در مقایسه با پودر شنبلیله و سایر مکمل های دیگر موثرتر بود(Al-Habori et al., 1998).
فصل سوم :روش پژوهش
۳-۱ مقدمه :
این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی (Randomized clinical trial) و به مدت ۸ هفته بوده، ۴۹ نفر شرکت کننده واجد شرایط در این مطالعه به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند و در ابتدا و انتهای مطالعه متغیر های مورد بررسی در کلیه افراد شرکت کننده در مطاله اندازه گیری شده و میزان تغییر آنها بین افراد هر گروه همچنین بین افراد دو گروه کنترل و مداخله ،مقایسه شد و در نهایت تاثیر این گیاه بر روی چربی خون مورد بحث قرار گرفت .
۳-۲ نوع پژوهش :این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی می باشد.
۳-۳ جامعه پژوهش :
این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی بوده و ۴۹ بیمار مبتلا به هایپرلیپیدمی که در طیف بالینی مصرف داروهای شیمیایی کاهنده چربی خون قرار نداشتند و در عمل توصیه نیاز به تغییر سبک زندگی که شامل ورزش و رژیم غذایی داشتند، وارد مطالعه شدند. افراد واجد شرایط در ابتدا بصورت تصادفی در یکی از دو گروه مطالعه (مداخله یا کنترل) قرار گرفتند. بیماران از مراجعین به بیمارستان بعثت نهاجا از پاییز سال ۱۳۹۲ تا تابستان سال ۱۳۹۳ بودند که پس از تشخیص پزشک و دارا بودن شرایط ورود به مطالعه (۱- سن بالای ۱۸ سال و کمتر از ۶۵ سال، ۲- دارای آزمایش مربوط به چربی های خون با یکی از فاکتورهای(mg/dl 135 <LDL ،mg/dl40 >HDL ،mg/dl 200<chol ،mg/dl 150<TG )
بودند، بطور داوطلبانه وارد مطالعه شدند. کلیه افراد در ابتدای مطالعه آموزش های تغذیه ای در ارتباط با رژیم غذایی مناسب جهت کاهش چربی خون و تغییر سبک زندگی را دریافت نمودند، گروه مداخله علاوه بر این روزانه یک ساشه (ساشه ها توسط شرکت دارو های گیاهی دینه قزوین، ایران تولید و بسته بندی شده بودند) که حاوی۵ گرم پودر دانه شنبلیله بود، همراه یکی از وعده های غذایی نهار یا شام به مدت ۸ هفته دریافت می نمودند.

شرایط ورود و خروج

• شرایط ورود به مطالعه :

امضای رضایتنامه آگاهانه ورود به مطالعه(consent form)

1. سن بالای ۱۸ سال و کمتر از ۶۵ سال
2. دارای آزمایش مربوط به چربی های خون با یکی از فاکتورهای زیر

(mg/dl 135 <LDL ،mg/dl40 >HDL ،mg/dl 200<chol ،mg/dl 150<TG )
به بیماران کتبا یک فرم اطلاع رسانی در مورد طرح مداخله مطالعه داده شد.

• شرایط خروج از مطالعه :

1. داشتن بیماری زمینه ای از قبیل دیابت، (IHD) Iscemic heart disease، فشار خون بالا، سندرم متابولیک، بیماری عروق محیطی، بیماری عروق کرونر و …
2. LDL بیشتر از ۱۹۰ که بیمار نیاز به درمان دارویی دارد (برای افراد سالم یا با یک ریسک فاکتور).
3. LDL بیشتر از ۱۶۰ که بیمار نیاز به درمان دارویی دارد (برای افراد با دو ریسک فاکتور یا بیشتر).

* عوامل خطرساز:
۱- سیگار
۲- هیپرتانسیون(>140/90 mmHg)
۳-HDL پایین (کمتر از۴۰)
۴- سابقه بیماری عروق کرونر در سنین پایین در خانواده (کمتر از ۵۵ سالگی در جنس مذکر درجه اول و در جنس مؤنث کمتر از ۶۵ سالگی)
۵- سن بالا تر از ۶۵ سال
نکته مهم : دیابت ملیتوس، بیماری عروق محیطی معادل بیماری عروق کرونر محسوب می شوند. ( CAD) equivalent Coronary artery disease
۳-۴ روش نمونه گیری و حجم نمونه :
در این مطالعه بیماران مبتلا به هایپرلیپیدمی که در طیف بالینی مصرف داروهای شیمیایی کاهنده چربی خون قرار نداشتند و در عمل توصیه به تغییر سبک زندگی شامل ورزش و رژیم غذایی می شدند به صورت تصادفی وارد مطالعه شدند.
بیماران واجد شرایط در ابتدا بصورت تصادفی در یکی از دو گروه مطالعه قرار گرفتند. رژیم شناس با مشارکت پزشک معالج پس از بررسی واجد شرایط بودن بیمار برای ورود به مطالعه بسته ها (که شامل ساشه های حاوی پودر شنبلیله به میزان ۵ گرم برای بالغین در هر ساشه و به تعداد ۶۰ عدد ساشه در هر بسته بوده که مورد نیاز مصرف فرد در طول مطالعه می باشد)را در اختیار افراد گروه مداخله قرار داده و توصیه های لازم تغذیه ای و توصیه به انجام فعالیت فیزیکی به فرد بیمار صورت پذیرفت و شماره بسته مربوطه را با شماره بیمار ثبت می نمودند در مورد گروه کنترل پس از اینکه افراد گروه کنترل بصورت تصادفی از بین بیماران واجد شرایط مشخص شدند به آنها تنها توصیه های تغذیه ای لازم و توصیه به انجام فعالیت فیزیکی صورت گرفت.
تعداد نمونه برای هر گروه طبق فرمول زیر و بر اساس مقاله Snaker و همکاران برای HDL, LDL , TG و کلسترول حجم نمونه محاسبه شد که بالاترین حجم نمونه برای کلسترول بدست آمد (Snaker et al., 2006).
تعداد نمونه۴۰نفر به شرح ذیل
S=10 mg/dl ,d=10 mg/dl ,α =۰٫۰۵ ,β =۰٫۲
تعداد نمونه با توجه به فرمول مقابل در هر گروه ۱۶ نفر می باشد که با در نظر گرفتن ریزش نمونه تعداد افراد هر گروه را به ۲۰ نفر گرد نمودیم. و با در نظر گرفتن دو گروه ۲۰ نفره در نتیجه تعداد کل نمونه مداخله مطالعه ۴۰ نفر می باشد.

۳-۵ روش گرد آوری داده ها:

اطلاعات دموگرافیک بیماران از طریق چک لیست اولیه که جهت افراد در بدو ورود به مطالعه تکمیل می شد و داده های آزمایشگاهی و آنتروپومتریک با اندازه گیری در ابتدا و انتهای مطالعه انجام گرفتند.
۳-۶ ابزار گردآوری داده ها :
میزان کلسترول توتال HDL,TG, و FBS با روش CHOD – PAP Enzymatic colorometric و LDL محاسبه گردید. تستهای فوق با دستگاه Premium Biolis 24i همگی با کیتهای شرکت پارس آزمون ساخت ایران انجام شد.
میزان پروفایل های چربی همچنین قند خون ناشتا کلیه بیماران قبل از مطالعه اندازه گیری شد. پس از هشت هفته از شروع مطالعه کلیه آزمایشها و اندازه گیری های فوق تکرار شد و نتایج حاصل با مقادیر اولیه مقایسه شد.
همچنین داده های دموگرافیک نیزدر چک لیست هایی که برای افراد شرکت کننده در ابتدای ورود به مطالعه فراهم شده بود، گردآوری شد.نمونه چک لیست در قسمت پیوستها می باشد.
۳-۷ روش تجزیه و تحلیل داده ها :
با بهره گرفتن از نرم افزار۱۷ SPSS داده ها تجزیه شد. متغیرهای عددی به صورت میانگین و انحراف معیار و متغیر های کیفی به صورت تعداد و در صد بیان شد. برای مقایسه دو گروه در مورد متغیر های کمی از تست های آماری Paired t-testیا من ویتنی استفاده شد و برای مقایسه متغیرهای کیفی از کای اسکوار استفاده شد. در مورد بررسی تغییرات هر گرو ه از آزمون t زوجی و Wilcoxanاستفاده شد. در تمامی آزمونها میزان p کمتر از ۰۵/۰ به عنوان سطح معنی داری تلقی شد.
۳-۸ مکان و زمان مطالعه :
این مطالعه از پاییز سال ۱۳۹۲ تا تابستان سال ۹۳در بیمارستان بعثت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نهاجا ) واقع در شهر تهران صورت گرفت. نمونه ها از بین مراجعین به این بیمارستان بودند که پس از واجد شرایط بودن و رضایت از شرکت در مطالعه ،وارد مطالعه شدند.
۳-۹ محدودیت های پژوهش :به علت تلخ بودن پودر دانه شنبلیله و در عین حال طولانی بودن زمان مداخله برخی از افراد در ابتدا و در حین مطالعه از همکاری انصراف دادند .
۳-۱۰ ملاحظات اخلاقی :
کلیه افراد رضایتنامه کتبی ورود به طرح را امضا کردند. با توجه به اینکه در این طرح افرادی وارد شد ند که سطح چربی خون آنها واجد شرایط دریافت داروهای کاهنده چربی های خون نبود و باید با تغییر شیوه زندگی میزان افزایش چربی خون خود را کاهش می دادند در این زمینه به کلیه آنها توصیه های مربوط به تغییر شیوه زندگی انجام شد. این تغییرات شامل فعالیت فیزیکی مناسب (لازم است حداقل پنج روز در هفته، هر روز نیم ساعت پیاده روی تند و یا ورزشهای ایزوتونیک و هوازی مثل شنا، دو، دوچرخه سواری و … داشته باشد)، ترک سیگار، رژیم غذایی مناسب (کاهش مصرف غذاهای حاوی چربیهای اشباع، مصرف ماهی حداقل هفته ای ۳ بار، مصرف سبزیجات، میوه جات، حبوبات و لبنیات کم چربی به مقدار زیاد ) بود.پروتوکل این طرح قبل از شروع ، مداخله به تایید کمیته اخلاق پزشکی دانشگاه با شماره ۵۹۵۹/۲۰/د مورخه ۲۴/۴/۱۳۹۲قرار گرفت. این طرح در سامانه کارآزمایی بالینی ایران (IRCT) با شماره IRCT2013111815452N1 مورخه ۲۹/۱۰/۱۳۹۲ ثبت گردیده است.

۱۳-۱۱ تعریف واژه ها :

• سن, بر اساس شناسنامه, سال
• جنس, بر اساس فنوتیپ انسان ها به دو تیپ مرد/زن
• تری‌گلیسرید, نوع چربی خون,شکلی از چربی در جریان خون که بوسیله شیلو میکرون از روده جذب و با کمک لیپو پروتئینهای با دانسیته خیلی کم VLDL و مقداری هم لیپو پروتئینهای با دانسیته کم LDL منتقل می شود. واحد اندازه گیری برحسب mg/dl (Pagana & Pagana, 2010).
• کلسترول, نوع چربی خون، چربی اصلی که باعث بیماریهای آرتریو اسکلروتیک عروق می شود، همچنین برای تولید ویتامینD ، استروئید ها،هورمونهای جنسی،اسیدهای صفراوی و غشای سلولی لازم است.واحد اندازه گیری برحسب میلی گرم/دسی لیتر mg/dl (Pagana & Pagana, 2010).
• LDL) Low Density lipoprotein(کلسترول, نوع چربی خون, لیپو پروتئین با وزن مخوص کم و غنی از کلسترول بوده و کلسترول آن در بافتهای محیطی رسوب کرده و آتروژنیک می باشد. ناقل کلسترول از کبد به بافت ها است. واحد اندازه گیری بر حسب mg/dl (Pagana & Pagana, 2010)
• HDL) High Density Lipoprotein(کلسترول, نوع چربی خون, لیپو پروتئین با وزن مخصوص بالا و ناقل کلسترول از اندام ها به کبد می باشد. واحد اندازه گیری ان میلی گرم/دسی لیتر mg/dl (Pagana & Pagana, 2010)
• سیگار, مصرف سیگار
• سابقه بیماری عروق کرونر در سنین پایین در خانواده, کمتر از ۵۵ سالگی در جنس مذکر درجه اول و در جنس مؤنث کمتر از ۶۵ سالگی

فصل چهارم : یافته ها
یافته ها :
افراد مورد مطالعه ۴۹ نفر بودند که شامل۲۴ نفر در گروه مداخله ( ۱۷ مرد و ۷ زن) و ۲۵ نفر در گروه کنترل ( ۱۷ مرد و ۸ زن) بودند. میانگین سن افراد شرکت کننده در مطالعه ۶۶/۱۱ ± ۶۵/ ۳۷ سال بود ( گروه مداخله ۷۳/۱۱ ± ۲۲/۳۷ سال و گروه کنترل ۷۹/۱۱± ۰۸/۳۸سال ). اختلاف معنی داری بین دو گروه در ابتدای مطالعه از نظر سن Tchol, TG, LDL, FBS, و نسبت های آتروژنیک Tchol/HDl, LDL/HDL وجود نداشت (جدول شماره ۱) .
یافته ها حاکی از کاهش معنی داری در میزان FBS , TG , TChol , LDL افراد گروه مداخله طی مطالعه بودFBS(p=0.04),TG(p=0.042), Tchol(p=0.003) و LDL(p=0.013) در حالیکه تغییرات معنی داری در این شاخص ها گروه کنترل حاصل نشد.(p>0.05) همچنین میزان HDL افراد درهیچیک از دو گروه در طی مطالعه تغییر معنی داری نداشت.(به ترتیب در گروه مداخله ۰٫۶۵۵ p=و در گروه کنترل p=0.460) .
نسبتهای LDL/HDL و Tchol/HDL در ابتدا و انتهای مطالعه برای کلیه افراد شرکت کننده محاسبه گردید ، تغییرات نسبتهای فوق در هر دوگروه مداخله و کنترل درطول مطالعه معنی دار نشد.(p>0.05) نتایج حاصل از آزمونهای آماری آزمایشگاهی در جداول ۲ و۳ آمده است.

جدول شماره۱: مقایسه دو گروه در ابتدای مطالعه تاثیر مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله بر پروفایل لیپیدی

مداخله

کنترل

P value

سن(سال)

۳۷/۲۲ ±۱۱/۷۳

۳۸/۰۷ ±۱۱/۷۹

۰/۷۹

TG (mg/dl)

۲۰۹/۷۵ ±۸۱/۹۲

۲۰۸/۱۱±۱۰۳/۴۶

۰/۹۵

TC (mg/dl)

۲۰۸/۳۳ ±۲۷/۲۰

۲۱۰/۸۹ ±۵۳/۱۱

۰/۷۶

LDL(mg/dl)

۱۲۳/۸۲ ±۳۳/۴۶

۱۳۵/۸۹ ±۴۱/۶۳

۰/۱۲

HDL(mg/dl)

۴۱/۱۹ ±۷/۶۶

۴۲/۸۹ ±۱۰/۱۳

۰/۸۴

FBS(mg/dl)

۹۵/۵۲ ±۵/۹۱

۹۶/۳۳±۱۱/۰۲

۰/۲۵

LDL/HDL(Ratio)

۲/۹۶ ±۰/۷۸

۲/۱۶±۰/۸۰

۰/۱۹

TC/HDL(Ratio)

۵/۰۵۷±۰/۱۶

۳/۸۷±۱/۰۷

۰/۰۶

جدول شماره ۲: خصوصیات افراد گروه مداخله قبل و بعد از مطاله تاثیر مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله بر پروفایل لیپیدی

بعد

قبل

P value

میزان اختلاف

TG (mg/dl)

۲۰۹/۷۵ ± ۸۱/۹۲

۲۰۲/۲۰ ± ۸۳/۰۹

۰/۰۴۲

۵۵/۷

TC (mg/dl)

۲۰۸/۳۳ ± ۲۷/۲۰

۲۰۶/۳۲±۱۹/۱۲

۰/۰۰۳

۰۱/۲

LDL (mg/dl)

۱۲۳/۸۲ ±۳۳/۴۶

۱۲۰/۷۴ ±۲۶/۷۱

۰/۰۱۳

۰۸/۳

HDL(mg/dl)

۴۱/۱۹ ±۷/۶۶

۴۱/۵۴±۷/۸۶

۰/۶۵

۳۵/۰-

FBS (mg/dl)

۹۵/۵۲ ±۵/۹۱

۹۳/۱۳ ±۲/۳۰

۰/۰۴

۳۹/۲

LDL/HDL (Ratio)

۲/۹۶ ±۰/۷۸

۲/۹۷ ±۰/۶۶

۰/۹۱

۰۱/۰-

TC/HDL (Ratio)

۵/۰۵ ±۰/۱۶

۵/۰۴ ±۰/۸۸

۰/۹۰

۰۱/۰

خصوصیات افراد شرکت کننده در ابتدا و انتهای مطالعه تاثیر مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله بر پروفایل لیپیدیخصوصیات افراد شرکت کننده در ابتدا و انتهای مطالعه تاثیر مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله بر پروفایل لیپیدی

جدول شماره ۳: خصوصیات افراد گروه کنترل قبل و بعد از مطاله تاثیر مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله بر پروفایل لیپیدی

قبل

بعد

P value

میزان اختلاف

TG (mg/dl)

۲۰۷/۰۴ ±۳۸/۱۶
۲۰۸/۱۱ ±۱۰۳/۴۶
۰/۰۶۱

۰۷/۱

TC (mg/dl)

۲۱۱/۳۲ ±۳۴/۰۰
۲۱۰/۸۹ ±۵۳/۱۱
۰/۹۶

۴۳/۰-

LDL (mg/dl)

۱۳۵/۸۴ ±۲۵/۶۷
۱۳۵/۸۹ ±۴۱/۶۳
۰/۱۶

۰۵/۰

HDL(mg/dl)

۴۳/۷۱ ±۹/۵۴
۴۲/۸۹ ±۱۰/۱۳
۰/۴۶

۸۲/۰

FBS (mg/dl)

۹۵/۸۵ ±۱۰/۱۵
۹۶/۳۳ ±۱۱/۰۲۴
۰/۳۲

۴۸/۰

LDL/HDL (Ratio)

۲/۲۴±۰/۷۳
۲/۱۶±۰/۸۰
۰/۴۳

۰۸/۰-

TC/HDL (Ratio)

۳/۷۴±۰/۹۵
۳/۸۷±۱/۰۷۷
۰/۳۶

۱۳/۰

ارتباط متغیر های مورد بررسی در دو گروه مطالعه بر حسب سن و جنس بررسی گردید.که به شرح ذیل می باشد (کلیه اطلاعات بررسی شده در جدول ۴،۵،۶ و۷آمده است ).
۱-جنس
در زنان گروه مداخله (p=0.014) و همچنین زنان در گروه کنترل (p=0.013) کاهش LDL کلسترول پس از دو ماه مداخله معنی دار بود. در حالی که تغییرات LDL در طول مطالعه در مردان گروه مداخله (p=0.295) و مردان گروه کنترل (p=0.446) تغییر معنی داری نشان نداد.
کلسترول تام TC در زنان و مردان گروه مداخله بطور معنی داری کاهش یافت (به ترتیب زنان p=0.034 و مردان p=0.025 )، در حالی که تغییرات کلسترول تام در زنان و مردان گروه کنترل معنی دار نبود(به ترتیب در زنان p=0.187 و در مردان p=0.62 ).
کاهش میزان TG در زنان گروه مداخله معنی دار شد(p=0.045) . در حالی که در مردان همین گروه تغییر معنی دار ی یافت نشد (p=0.302) ،اما در گروه کنترل عکس این نتایج بدست آمد. بطوری که تغییرات TG در مردان گروه کنترل معنی دار شد (p=0.039) ولی در زنان این گروه تغییر معنی داری مشاهده نشد (p=0.95).
کاهش میزان FBS در هیچکدام از مردان و زنان دو گروه معنی دار نشد (در گروه مداخله به ترتیب زنان p=0.250 و مردان p=0.11و در گروه کنترل به ترتیب زنان p=0.572 و مردان p=0.296 ).
نسبت LDL/HDL در هیچیک از گروهای مداخله و کنترل بر حسب جنس تغییر معنی داری نشان نداد(در گروه کنترل به ترتیب در زنانp=0.264 و مردان p=0.593 ودر گروه مداخله در زنان۶۹۰ .p=0 و مردان p=0.671 ).
بین نسبت Chol/HDL بر حسب جنس در هیچیک از دو گروه تغییر معنی داری یافت نداشت(در گروه کنترل به ترتیب در زنان p=0.823 و مردان p=0.339 ودر گروه مداخله در زنان p=0.652ومردان p=0.847 ) .
HDL در دو گروه تغییر معنی داری را بر حسب جنس نشان نداد (در گروه کنترل به ترتیب در زنان p=0.235و مردان p=0.940 ودر گروه مداخله درزنان۸۲۷٫ p=0ومردان p=0.694 ) .
۲-سن
به علت اینکه سن بیماری های قلبی در ایران حدود ۱۰ سال کاهش یافته است، بنابراین خط برش (cut off point ) سن را در این مطالعه ۳۵ سال قرار داده و سنین زیر ۳۵ سال را بعنوان سنین پایین و سنین بالای ۳۵ سال را بعنوان سنین بالا طبقه بندی نمودیم. بر این اساس رابطه پروفایل چربی و FBS و همچنین نسبتهای LDL/HDL وTC/HDL را در دو گروه برحسب سن بررسی نمودیم.نتایج بدست آمده در جدول شماره ۵ آورده شده است.
در گروه مداخله کاهش FBS در سنین بالا معنی دار بود (p=0.034) در حالی که در سنین پایین تغییر معنی داری نشان نداد(p=0.361). همچنین در سنین بالا و پایین گروه کنترل تغییر معنی داری در FBS بدست نیامد (به ترتیب در سنین پایین p=0.463 و در سنین بالا p=0.353 ).
تغییر LDL کلسترول هیچیک ازدو گروه مداخله و کنترل با رده های سنی متفاوت معنی داری نشد.
(گروه مداخله به ترتیب در سنین پایین۰۸۸ .p=0 و در سنین بالا p=0.085 و در گروه کنترل به ترتیب در سنین پایین p=0.314 و در سنین بالا p=0.325 ).
TC یا کلسترول توتال در سنین پایین در گروه مداخله کاهش معنی داری یافت (p=0.024) در حالی که این تغییر در سنین بالا در گروه مداخله(p=0.065) و همه سنین در گروه کنترل معنی دار نبود (به ترتیب در سنین پایین p=0.756 و در سنین بالا p=0.633 ).
تغییرات TG در هیچیک از دو گروه مطالعه برحسب سن معنی دار نبود (گروه مداخله به ترتیب در سنین پایین p=0.369 و در سنین بالا p=0.073 و در گروه کنترل به ترتیب در سنین پایین p=0.120 و در سنین بالا p=0.262 ) .
تغییرات HDL در هیچیک از دو گروه مطالعه برحسب سن معنی دار نبود (گروه مداخله به ترتیب در سنین پایین p=0.185 و در سنین بالا p=0.228 و در گروه کنترل به ترتیب در سنین پایین p=0.126 و در سنین بالا p=0.739 ) .
تغییرات LDL/HDLدر هیچیک از دو گروه مطالعه برحسب سن معنی دار نبود (در گروه مداخله به ترتیب سنین پایین p=0.429 و در سنین بالا p=0.399 و در گروه کنترل به ترتیب در سنین پایین p=0.742 و در سنین بالا p=0.488 ) .
تغییرات Tchol/HDL در هیچیک از دو گروه مطالعه برحسب سن معنی دار نبود(در گروه مداخله به ترتیب سنین پایین p=0.467 و در سنین بالا p=0.215 و در گروه کنترل به ترتیب در سنین پایین p=0.164 و در سنین بالا p=0.805 ).

جدول شماره۴: میزان پروفایل لیپیدی خون قبل و بعد از مداخله خوراکی پودر تخم شنبلیله در هر دو گروه بر حسب جنس

زنان کنترل

مردان کنترل

زنان مداخله

مردان مداخله

۴۶/۴۴±۱۳/۱۹

۴۱/۲۱±۸/۲۱

۴۸/۵۶±۱۱٫۶۷

۳۹/۲۸±۷/۱

HDL Before (mg/dl)

۴۸/۷۸±۱۲/۰۲

۴۱/۳۲±۷/۳۰

۴۷/۸۹±۸/۱۳

۳۹/۰۰±۶/۲۶

HDL after (mg/dl)

۳۴/۲

۱۱/۰

۶۷/۰-

۲۸/۰

میزان تغییرات

۳۲۵/۰

۹۴/۰

۸۲۷/۰

۶۹۴/۰

P

۰۷/۳۵±۰۲/۹۱

۵۰/۲۴±۲۸/۸۹

۷۹/۱۹±۴۹/۱۴۱

۴۴/۳۱±۷۱/۱۲۲

LDL Before (mg/dl)

۴۵/۳۰±۱۳/۹۸

۷۲/۲۳±۲۰/۹۳

۷۹/۱۹±۷۴/۱۲۹

۶۸/۲۹±۱۲۱

LDL after (mg/dl)

۱۱/۷

۹۲/۳

۷۴/۱۱-

۷۱/۱

میزان تغییرات

۰۳۱/۰

۴۴۶/۰

۰۱۴/۰

۲۹۵/۰

P

۷۵/۳۹±۴۴/۱۶۰

۰۹/۲۷±۶۸/۱۵۸

۱۷/۱۸±۸۸/۲۲۱

۲۲/۲۳±۴۱/۲۰۷

Chol Before (mg/dl)

۵۶/۳۱±۶۵/۱۶۸

۹۸/۳۴±۴۷/۱۵۴

۵۷/۱۷±۰۰/۲۱۱

۹۲/۱۹±۱۲/۲۰۴

Chol after(mg/dl)

۲۱/۸

۲۱/۴-

۸۸/۱۰-

۲۹/۳-

میزان تغییرات

۱۸۷/۰

۶۲/۰

۰۳۴/۰

۰۲۵/۰

P

۰۳/۳۳±۱۱/۱۱۴

۳۷/۵۸±۸۳/۱۳۳

۱۰/۵۶±۲۵/۱۷۹

۷۹/۸۷±۲۴/۲۲۵

TG Before (mg/dl)

۲۳/۴۴±۴۴/۱۱۳

۲۶/۳۶±۸۴/۱۱۲

۱۸/۵۲±۱۳/۱۶۴

۹۹/۸۹±۱۲/۲۲۰

TG after (mg/dl)

۶۷/۰

۹۹/۲۰-

۱۲/۱۵-

۱۲/۵-

میزان تغییرات

۹۵/۰

۰۳۹/۰

۰۴۵/۰

۳۰۲/۰

P

جدول شماره ۵ : میزانFBS و نسبتهای آتروژنیک خون قبل و بعد از مداخله خوراکی پودر تخم شنبلیله در هر دو گروه بر حسب جنس

زنان کنترل

مردان کنترل

زنان مداخله

مردان مداخله

۲۷/۱۲±۵/۹۶

۸۱/۱۰±۲۶/۹۶

۹۱/۸±۶۷/۹۸

۲۷/۴±۴۱/۹۴

FBS Before (mg/dl)

۸۹/۷±۵۰/۹۲

۱۲/۱۱±۴۲/۹۴

۳۳/۸±۳۳/۹۵

۸۳/۶±۳۶/۹۲

FBS after (mg/dl)

۴-

۸۴/۱-

۳۴/۳-

۰۵/۲-

میزان تغییرات

۲۹۶/۰

۵۷۲/۰

۲۵۰/۰

۱۱/۰

P

۲/۰۶±۰/۸۸

۲/۲۲±۰/۷۸

۲/۸۹±۰/۵۱

۳/۰۰±/۹

LDL/HDL Before (Ratio)

۲/۱۴±۰/۸۴

۲/۲۹±۰/۶۹

۲/۸۱±۰/۶۸

۳/۰۶±۰/۶۵

LDL/HDL after (Ratio)

۰۸/۰

۰۷/۰

۰۸/۰-

۰۶/۰

میزان تغییرات

۲۶۴/۰

۵۹۳/۰

۶۹۰/۰

۶۷۱/۰

P

۳/۵۹±۱/۰۱

۴/۰۱±۱/۱۰

۴/۶۷±۰/۷۸

۵/۲۵±۰/۸۶

Chol/HDL Before (Ratio)

۳/۶۱±۰/۹۴

۳/۸۱±۰/۹۷

۴/۵۵±۱/۰۵

۵/۲۵±۰/۷۰

Chol/HDL after (Ratio)

۰۲/۰

۲۰/۰-

۱۲/۰-

۰/۰

میزان تغییرات

۸۲۳/۰

۳۳۹/۰

۶۵۲/۰

۸۴۷/۰

P

جدول شماره۶ : میزان پروفایل لیپیدی خون قبل و بعد از مداخله خوراکی پودر تخم شنبلیله در هر دو گروه بر حسب سن

زیر۳۶سال گروه کنترل

بالای۳۶ سال گروه کنترل

زیر۳۶ سال گروه مداخله

بالای ۳۶ سال گروه مداخله

۰۰/۳۹±۳۶/۴

۸۱/۴۵±۵۳/۱۱

۵۴/۴۲±۱۶/۱۱

۶۴/۴۳±۱۴/۹

HDL Before (mg/dl)

۵۸/۴۱±۳۱/۷

۳۶/۴۵±۸۷/۱۰

۶۹/۴۰±۲۳/۶

۰۰/۴۵±۶۲/۸

HDL after (mg/dl)

۵۸/۲

۴۵/۰-

۸۵/۱-

۶۴/۲

میزان تغییرات

۱۲۶/۰

۷۳۹/۰

۲۸۱/۰

۲۱۱/۰

P

۱۳/۹۹±۱۱/۳۲

۵۵/۸۹±۵۲/۲۴

۹۷/۱۱۹±۲۲/۲۶

۸۹/۱۳۷±۲۳/۳۱

LDL Before (mg/dl)

۹۳/۱۰۰±۸۳/۲۵

۶۶/۹۰±۵۳/۲۵

۳۱/۱۱۶±۳۰/۲۳

۵۳/۱۳۲±۸۵/۲۸

LDL after (mg/dl)

۱۸/۱

۱۱/۱

۶۶/۳-

۳۶/۵-

میزان تغییرات

۳۱۴/۰

۰۳۲/۰

۰۸۸/۰

۰۸۵/۰

P

۳۳/۱۶۲±۹۰/۳۵

۹۴/۱۵۶±۶۸/۲۷

۲۳/۲۰۷±۳۱/۲۰

۲۵/۲۱۷±۳۱/۲۴

Chol Before (mg/dl)

۴۲/۱۵۸±۰۵/۴۱

۴۴/۱۵۹±۰۹/۲۶

۰۰/۲۰۱±۲۰/۱۵

۰۸/۲۱۲±۸۱/۲۱

Chol after (mg/dl)

۹۱/۳-

۵۰/۰-

۲۲/۶-

۱۷/۵-

میزان تغییرات

۷۵۶/۰

۶۳۳/۰

۰۲۴/۰

۰۶۵/۰

P

۷۵/۱۲۴±۳۸/۳۰

۵۶/۱۱۹±۶۷/۶۰

۹۲/۲۳۲±۰۸/۸۷

۲۵/۱۸۹±۸۰/۷۱

TG Before (mg/dl)

۶۷/۱۱۷±۷۵/۳۳

۰۶/۱۱۷±۷۸/۴۱

۴۲/۲۲۹±۱۴/۸۵

۰۸/۱۷۷±۱۵/۷۵

TG after (mg/dl)

۰۸/۷-

۵۰/۲

۵/۳-

۱۷/۱۲-

میزان تغییرات

۱۲۰/۰

۲۶۲/۰

۳۶۹/۰

۰۷۳/۰

P

جدول شماره۷: میزانFBS

زمان
زمینه
شرایط‌‌‌ مداخله‌گر
– فرهنگ آماده‌خوری
– ضعف آگاهی مردم
– فقدان امکانات و روابط اعتمادآمیز
راهبردها
-توسعه اعتماد و همبستگی
– توسعۀ فرهنگی
-مشارکت اجتماعی
-رشدامنیت‌اجتماعی
-اعتماد به‌ سیستم‌ها، نهادها و سازمان‌ها
-نزدیک کردن انسان‌ها به همدیگر
-بالارفتن مشارکت اجتماعی و اقتصادی
– شناخت نیازها و پتانسیل‌ها
-ایجاد تفاهم ‌و حس هم کاریی
پیامدها
نمودار ۴-۵ مدل پارادایمی‌پدیده « تنبلی، بی خیالی و بدبینی مردم»
پدیده
۴-۲-۲-۴ پدیده «تنبلی، بی‌خیالی و بدبینی»
مقوله مهم دیگری که در این تحقیق به آن رسیدیم پدیده «تنبلی، بی‌خیالی و بدبینی » است. ‌‌‌این پدیده بیانگر ‌‌‌حالتی است که بین مردم یک جامعه با دولت و نهادهای دولتی پیوندهای محکمی‌ وجود نداشته باشد. روابط اجتماعی اعتمادآمیز با اطمینان خاطر در جامعه فراهم نشده باشد. هنگامی‌که دولت در جامعه نسبت به نهادها و تشکل‌های مدنی بدبین باشد و فکر کند که ‌‌‌این نهادها محل توطئه چینی برخلاف دولت هستند نمی‌توان انتظار داشت که در آن جامعه مردم از حالت بی خیالی و بدبینی خارج شوند. از طرفی دیگر اگر در جامعه‌‌‌ای امکانات و تجهزات مناسب جهت حضور فعال مردم درصحنه اجتماعی مهیا نباشد یا جامعه حلقه‌های حضور اجتماعی مردم را تنگ کند حالت تنبلی در مردم زیاد می‌شود. بی خیالی به حالتی گفته می‌شود که مردم خیال‌شان راحت باشد که امورات آن‌ها انجام می‌گیرد و نیاز به حضور آن‌ها نیست یا ‌‌‌اینکه به این نتیجه برسندکه حضور یافتن‌شان با حضور نیافتن‌شان فرقی ندارد. ‌‌‌این عامل باعث می‌شود که مردم بیشتر به حالت تنبلی خو بگیرند. چلبی^[۸۶] معتقد است که « در رابطه با شکاف و فاصله بین دولت و مردم ما از نظر تاریخی مشکل داشتیم. ‌‌‌این یک نوع بدبینی است. مردم به دولت و دولت به مردم. ما باید در بحث توسعۀ اجتماعی به بحث نظم اجتماعی توجه بکنیم. چه سیستم و چه کسانی که در رأس قرار دارند باید رابطه نزدیکی با مردم برقرار کنند. اگر فاصله ‌‌‌ایجاد بشود و یا بخواهیم به طور دستوری و سیاستی‌‌‌ این کار را بکنیم اعتبار آن پایین است. باید اجتماعی باشد. باید روابط اجتماعی در جامعه باشد. نظم ما از نظر تاریخی نظم اجتماعی نبود. ما دارای نظم سیاسی و از بالا بودیم. ‌‌‌این نوع نظم شکنندگی مزمن دارد. در خانواده هم همین طور است. اگر اقتدار اخلاقی و اجتماعی باشد نیاز به کنترل نداریم». به هر میزان که حالت پدیده « تنبلی، بی خیالی و بدبینی » در مردم بیشتر شود مشارکت اجتماعی مردم کم رنگ تر می‌شود و از طرف دیگر بر تمرکزگرایی در جامعه افزوده می‌شود.
در به وجود آمدن پدیده « تنبلی، بی خیالی و بدبینی » شرایط علّی متعددی تأثیرگذار هستند. اولین علت « تصدی گری دولتی » است. به عبارت دیگر دولت در تمام زمینه‌ها از برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری گرفته تا نظارت و ارزیابی حضور دارد. ‌‌‌این عامل مانعی اساسی هم در توقف توسعۀ اجتماعی است و هم می‌تواند باعث تنبلی و بی خیالی بیشتر مردم باشد زیرا دولت در تمام حوزه‌ها وجود دارد. به عبارت دیگر در جامعه ما مسائل اجتماعی قبل از ‌‌‌این که مسئله مردم باشند مسئله دولت هستند. مردم ما منتظر هستند که دولت یا کارگزاران دولتی همه کارها را انجام دهند. اکبری^[۸۷] می‌گوید « توسعه با سرنوشت مردم ما گره نخورده است چون ‌‌‌این اتفاق نیفتاده است مردم وارد صحنه نمی‌شوند . آن‌ها می‌گویند وظیفه دولت است که ‌‌‌این کار را بکند. مثلاً آشغال در خیابان می‌ریزیم بعد می‌گوییم وظیفه شهرداری است که آن را تمیز کند». همچنین خانیکی^[۸۸] اعتقاد دارد که « گویا برنامه‌‌های توسعه فقط برنامه‌های دولتی هستند. گویا اگر دولت خودش را با توسعه وفق بدهد جامعه هم توسعه پیدا می‌کند. در حالی که واقعیت غیر از ‌‌‌این است. وجود دولت توسعه یافته شرط لازم برای توسعه است نه شرط کافی. شرط کافی قوت و قدرت جامعۀ مدنی است. فهم دولتی از توسعه منجر به این کار می‌شود که گویا توسعه یک ضرورتی است که تنها با تمرکز دولتی پیش می‌رود در حالی که دولت قدرتمند بدون جامعه قدرتمند اصلاً نمی‌تواند شکل بگیرد. توانایی جامعه ذیل تقویت جامعۀ مدنی است».

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

عامل دیگر که در به وجودآوردن پدیده « تنبلی، بی خیالی و بدبینی » دخالت دارد « تبعیض و نابرابری » است. تبعیض جوانه‌های اعتماد اجتماعی و به تبع آن توسعۀ اجتماعی را می‌خشکاند. فلسفه توسعه احتماعی ‌‌‌این است که با افزایش آگاهی مردم و وقوف دولت‌ها باید نابرابری‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، اجتماعی، دینی و قومی ‌از جامعه برداشته شود. در این صورت تمام گروه‌های اجتماعی می‌توانند در کنار یکدیگر برای اعتلای با هم تلاش و هم‌فکری داشته‌ باشند. تبعیض باعث واگرایی در جامعه می‌شود و مانع‌‌‌ ایجاد می‌کند ولی اگر تبعیض‌ها و نابرابری‌ها از بین بروند می‌توانیم احتمال موفقیت توسعۀ اجتماعی را افزایش بدهیم. تاریخ نشان داده هر زمان تبعیض‌ها و نابرابری‌‌ها بیشتر باشد توقف در برنامه‌های توسعه‌ای بیشتر بود یا دست کم پیاده کردن آن‌ها با مشکلات بیشتری همراه خواهد بود. راودراد^[۸۹] اعتقاد دارد « مرزنشینان امکانات کمتری دارند. هرچه از پایتخت دورتر برویم به امکانات کمتری بر می‌خوریم. اگر توسعۀ فرهنگی به نحوی باشد که عدالت به طور واقعی توزیع شود‌‌‌ این اجحاف نسبت به قومیت‌‌ها کاهش پیدا می‌کند. ولی یک بعد‌‌‌این قومیت‌‌ها مسائل رسانه‌های است. بحث بازنمایی قومیت‌‌ها در رسانه‌‌ها مهم است. اکثر فیلم‌‌ها شهرنشین و پایتخت محور هستند. باید ‌‌‌این نگرش‌ها عوض شود تا همبستگی بین گروها در جامعه افزایش پیدا کند. »
علت سومی‌که پدیده « تنبلی، بی خیالی و بدبینی » را تشدید می‌کند « نبود امنیت » در جامعه است. امنیت در تمام ابعاد فردی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و روانی سرمایه اجتماعی بسیار مهمی ‌است که باید در جامعه برای مردم تأمین شود و اگر تأمین شود گام بسیار مهمی ‌از یک طرف در زمینه رفع بدبینی و بی خیالی مردم و از طرف دیگر از آن جایی که شاخص اساسی در توسعۀ اجتماعی است می‌تواند در بسترسازی برای آن بسیار مهم باشد. اگر امنیت فراهم شود و مردم با امنیت خاطر برای برطرف کردن نیازهایشان تلاش‌کنند زمینه حضور ذهنی و روانی مردم در صحنه‌های اجتماعی را ‌‌‌ایجاد کردیم. « مردم باید امنیت را ببینند، تا آن را مشاهده نکنند و سیگنال‌های ثبات را نبینند وارد عمل نمی‌شوند مثلاً در بحث سرمایه‌گذاری چون مردم می‌خواهند پول خود را وسط بیاورند باید رگه‌های امنیت در جامعه را ببینند و البته حق دارند^[۹۰]».
عامل علّی دیگر در این زمینه « احساس ناتوانی مردم » است. احساس ناتوانی به این اشاره دارد که مردم فکر می‌کنند برای فعالیت در صحنه اجتماعی توانایی‌های لازم را ندارند. باید در جامعه مهارت عملی و نظری افراد و کنشگران اجتماعی را بالا ببریم تا از طریق توانمندسازی مردم زمینه حضور و مشارکت آن‌ها را در عرصه‌های مختلف بالا ببریم. یکی از دلایل ‌‌‌ایجاد احساس ناتوانی در مردم مفهوم آگاهی و وقوف است. ضعیف بودن و آگاهی‌ اندک مردم باعث می‌شود از یک طرف آن‌ها رغبت و انگیزه لازم برای مشارکت را نداشته باشند و از طرف دیگر موجب تشدید احساس ناتوانی‌آن‌ها می‌شود. غفاری^[۹۱] معتقداست که « توسعۀ اجتماعی نیازمند یک ذهنیت نسبت به مسئولیت‌پذیری و تعهد است که باید در بین همظ‌کنشگران اجتماعی وجود داشته باشد یعنی سوای ‌‌‌اینکه یک عزم حکومتی و دولتی را می‌طلبد نیازمند عزم ملی مبتنی بر همکاری در داخل و بین مردم هم هست. به همین خاطر می‌گویند توسعۀ اجتماعی محصول هم‌افزایی بین آحاد و عوامل مختلف هم عوامل حاکمیتی و هم عوامل غیرحاکمیتی است از‌‌‌این حیث بدون توجه به زمینه‌‌های داخلی و منابع داخلی و تقویت و احیای ‌‌‌این منابع نمی‌توانیم به توسعۀ اجتماعی برسیم». توسعۀ اجتماعی یعنی « توانمندسازی، ارتقاء آگاهی و آموزشی و افزایش ظرفیت‌های اجتماعی محلی و مدنی»^[۹۲].
سه عامل مهم به عنوان شرایط مداخله‌گر برای پدیده « تنبلی، بی خیالی و بدبینی » تأثیرگذار هستند. اولین عامل « فرهنگ آماده‌خوری » است. «فرهنگ آماده‌خوری» به این معناست که افراد، کنشگران و گروه‌های اجتماعی احساس نیازی به حضور اجتماعی خود نکنند بلکه منتظر باشند دولت یا نهادهای دولتی تمام کارها را برای آن‌ها حل کند. ‌‌‌این عامل بویژه هنگامی‌که مردم مسائل توسعه را از خود ندانند بیشتر می‌شود. هرچقدر این فرهنگ بیشتر در وجود افراد نهادینه شود میزان « تنبلی، بی‌خیالی و بدبینی » هم بیشتر خواهد شد. جمشیدی‌ها^[۹۳] اعتقاد دارد که « مردم منتظر کمک‌‌های یارانه‌‌‌ای و کمیته امداد هستند. باید کاری کنیم که مردم بتوانند نیازهای خودشان را رفع کنند؛ ‌‌‌این خود نوعی توسعه است. کاری کنیم که مردم منتظر کمیته امداد نباشند».
عامل علّی دیگر « ضعف آگاهی اجتماعی » در بین مردم است. امروزه آگاهی یکی از عوامل اساسی در تمام زمینه‌‌های اجتماعی است. برای هرکاری باید به میزانی از آگاهی تخصصی علاوه برآگاهی عمومی‌که در همه زمینه‌‌ها باید باشد رسیده باشیم. ضعف آگاهی به حالتی اطلاق می‌شود که کنشگران اجتماعی از ابعاد و ویژگی‌‌های پدیده‌های مختلف اجتماعی اطلاع و آگاهی کافی نداشته باشند. ضعف آگاهی می‌تواند مانعی پیچیده و پر هزینه برای توسعۀ اجتماعی باشد… هر چقدر آگاهی اجتماعی در بین مردم بیشتر شود حل مسائل اجتماعی آسان‌تر و اعتماد به نفس در توانا بودن برای حل آن‌ها بالاتر می‌رود ولی اگر میزان آن پایین باشد توسعۀ اجتماعی به مشکل می‌خورد. یکی از عوامل مهم برای افزایش مشارکت اجتماعی بالا بردن میزان آگاهی در بین شهروندان است. « بحث آموزش بسیار مهم است. باید متناسب با سطح فهم طبقات اجتماعی پایین جامعه آموزش داشته باشیم »^[۹۴].
عامل مداخله‌گر سوم در پدیده « تنبلی، بی خیالی و بدبینی »، « فقدان روابط و امکانات اعتمادآمیز » در جامعه است. اعتماد اجتماعی یکی از مهمترین عوامل در بحث توسعۀ اجتماعی است. برای ‌‌‌اینکه از حضور مردم و گروه‌های اجتماعی در حل مسائل و آسیب‌های اجتماعی مطمئن شویم نیاز داریم که فرایندهای اعتمادآمیز را در جامعه پیاده کنیم. از طرف دیگر باید عواملی که باعث از بین بردن و به خطر‌انداختن اعتماد در جامعه می‌شوند را از بین ببریم. اعتماد پدیده‌‌‌ای ذهنی است یعنی امری نیست که آن را به مردم بدهیم بلکه باید شرایطی در جامعه فراهم شود و تغییر و تحولاتی اتفاق بیفتد تا بتوانیم امنیت خاطر مردم را بالا ببریم چلبی^[۹۵] اظهار می‌کند که «در جامعه پیچیده‌ای مثل ما امکانات روابط اجتماعی اعتمادآمیز وجود ندارد. امکانات و گزینه‌‌هایی که مردم بتوانند به جامعه وصل شوند باید در جامعه وجود داشته باشد».
برای پدیده «تنبلی، بی‌خیالی و بدبینی » راهبردهای متفاوتی وجود دارد که در این جا به سه مورد ازآن‌ها اشاره می‌شود. اولین راهبرد « توسعه اعتماد و همبستگی » است. اگر در جامعه‌‌‌ای اعتماد و همبستگی بالا باشد مردم در صحنه حاضر می‌شوند. حضور مردم در صحنه اجتماعی باعث می‌شود همبستگی‌های اجتماعی در بین آن‌ها تقویت شود. افزایش همبستگی اجتماعی به نوبه خود باعث می‌شودکه مردم احساس کنند حضور آن‌ها در جامعه مفید و مورد نیاز است. وقتی مردم به این احساس برسند. تعهد و مسئولیت‌پذیری در بین آن‌ها بالا می‌رود. افزایش تعهد و مسئولیت‌پذیری باعث می‌شود مردم از حالت تنبلی و بی‌خیالی فاصله بگیرند. اکبری^[۹۶] بر این اعتقاد است که « امروزه شغل‌ها و حرفه‌‌ها در جامعه همبستگی اجتماعی ‌‌‌ایجاد می‌کنند. معلم خوب درس می‌دهد، پلیس خوب نظم ‌‌‌ایجاد می‌کند، قصاب… ‌‌‌اینها چون به هم نیاز دارند با هم متحد می‌شوند». همچنین در زمینه اعتماد فیروزآبادی^[۹۷] معتقد است که « اعتماد یکی از عناصر سرمایه اجتماعی است. بعد ذهنی مشارکت اعتماد است. یعنی افراد تا اعتماد نکنند مشارکت نمی‌کنند. اعتماد مثل دما سنج است. یکی از شاخص‌های اصلی سلامت در اجتماع اعتمادسنج است. اعتماد فردی، نهادی، عمومی… و‌‌‌ این یک بستر ذهنی است که از طریق آن ما می‌توانیم تمام مشارکت‌ها را فعال کنیم »
راهبرد دیگر در این زمینه مفهوم «توسعۀ فرهنگی» است. «توسعۀ فرهنگی» به حالتی اطلاق می‌شود که بین فرهنگ‌های قومی، زبانی و نژادی در جامعه تضاد و تعارض وجود نداشته باشد بلکه بین آن‌ها مبادلات فرهنگی مسالمت آمیز وجود داشته باشد. البته نه تنها نیاز به وجود ‌‌‌این حالت در درون یک جامعه لازم است بلکه باید بین فرهنگ یک ملت و ملت‌های دیگر هم در جریان باشد. اگر ‌‌‌این وضعیت بر روابط و تعاملات درون فرهنگی و برون‌فرهنگی کشورهای حاکم باشد «توسعۀ فرهنگی» به وجود می‌آید. تا هنگامی‌که تنش‌ها و تعارضات فرهنگی وجود داشته باشد نمی‌توان انتظار توسعۀ اجتماعی و فرهنگی ریشه‌ای و پایدار را داشته باشیم. از طرف دیگر هرچقدر مبادلات فرهنگی بیشتر، عمیق تر و در سطح گسترده‌تری باشد توسعۀ اجتماعی و فرهنگی از غنا و عمق بیشتری برخوردار خواهد بود. راودراد^[۹۸] معتقد است «یکی از ریشه‌های توسعۀ پایدار توسعۀ فرهنگی است. اگر فرهنگ بالا برود توسعۀ پایدار هم افزایش پیدا می‌کند بنابراین وقتی فرهنگ و آگاهی‌‌های عمومی ‌بالا برود خود به خود ابعاد مختلف توسعه هم رشد پیدا می‌کند. توسعۀ فرهنگی ممکن است احساس رضایت درونی در افراد به وجود بیاورد. ممکن است کسی وضع مالی بدی داشته باشد اما چون در جامعه‌‌‌ای با‌‌‌ این خصوصیات زندگی می‌کند راضی باشد و به لحاظ فرهنگی راحت باشد»
راهبرد « افزایش مشارکت اجتماعی» آخرین راهبردی است که برای از بین بردن پدیده بدبینی بین مردم و دولت و همچنین ‌‌‌ایجاد حس مسئولیت‌پذیری در مردم عنوان شده است. کنشگران مختلف اجتماعی از گروه‌های قومی‌ و نژادی گرفته تا افراد مختلف دارای پتانسیل‌ها و ظرفیت‌هایی هستند که از طریق مشارکت اجتماعی می‌توانیم ضمن جلوگیری از به هدر رفتن ‌‌‌این استعدادها از آن‌ها برای رفتن به سمت توسعۀ اجتماعی و فرهنگی استفاده‌‌های لازم را ببریم. همراهی همه کنشگران اجتماعی می‌تواند از صرف هزینه‌های نابجا جلوگیری کند. « توسعۀ اجتماعی نیازمند هم افزایی است و هم افزایی در گرو استفاده از همه پتانسیل‌ها است»^[۹۹]. برای رسیدن به این هم‌افزایی باید زمینه را جهت شکوفاسازی و ظهور همه پتانسیل‌ها مهیا کنیم. باید زمینه را برای مشارکت اجتماعی همه گروه‌ها و افراد آماده کنیم. غفاری^[۱۰۰] اعتقاد دارد «‌‌‌این مشارکت نباید صوری باشد بلکه باید مشارکت واقعی باشد که به قدرت داشتن ختم شود. در عین حال ‌‌‌این مشارکت باید در عرصه‌های مختلف تعریف بشود. ما هم مشارکت زنان را می‌خواهیم و هم می‌خواهیم بنیان خانواده حفظ بشود. اگر در حوزه خانواده دچار مسئله و مشکل باشیم نمی‌توانیم صحبت از وجود توسعۀ اجتماعی بکنیم. تحقق توسعۀ اجتماعی خیلی آسان نیست و مستلزم‌‌‌ این است‌که نهادها، بخش‌‌ها وکنشگران مختلف درجایگاه خودشان تعریف بشوند».
راهبردهایی که برای رهایی ازپدیده « تنبلی، بدبینی و بی‌خیالی مردم» آورده شده دارای پیامدهای زیر هستند. اولین پیامد ‌‌‌این است که اعتماد به سیستم‌‌ها، نهادها و سازمان‌‌ها بالا می‌رود. اعتما به سیستم به وضعیتی اطلاق می‌شود که کنشگران اجتماعی زمینه دست یابی به امکانات و منابع مورد نیاز خود را در جامعه پیدا می‌کنند. اگر در جامعه بستر و امکان انجام دادن فعالیت‌های آزادانه در چارچوبی قانونی وجود داشته باشد اعتماد کنشگران به سیستم‌‌ها و نهادها بالا می‌رود. در غیر‌‌‌این صورت بدبینی مردم افزایش می‌یابد. پیامد دوم نزدیک کردن انسان‌‌ها در تفکر و‌‌‌ ایده مشترک به همدیگر است. اگر انسان‌‌ها در جامعه به هم نزدیک و وابسته باشند همبستگی بین آن‌ها افزایش می‌یابد. از طرف دیگر اعتماد و امکانات اعتمادآمیز هم می‌تواند انسان‌ها را به هم نزدیک‌کند. پیامد بعدی بالا رفتن مشارکت اجتماعی و اقتصادی در جامعه است. اگر ناامنی از بین برود و زمینه حضور مردم فراهم شود مشارکت اجتماعی هم افزایش پیدا می‌کند. پیامد دیگر شناخت نیاز‌‌ها و پتانسیل‌‌ها است در حالتی که مردم بدبین هستند مشارکت نمی‌کنند. به تعبیری مقداری از پتانسیل‌‌های جامعه بدون مصرف باقی می‌ماند. باید با برنامه‌ریزی مناسب نیازها را شناخت و پتانسیل‌‌ها را بکارگرفت. آخرین پیامد ‌‌‌ایجاد حس تفاهم و همکاری بین مردم و گروه‌ها است. اگر عوامل و فاکتورهایی که مردم از طریق آن‌ها به همدیگر در جامعه وصل می‌شوند وجود داشته باشد همکاری بین آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. اگر جامعه دارای آرمان‌های مشترک و مورد قبول همه باشد در آن صورت است تفاهم اجتماعی هم بالا می‌رود.
– نبود نهادها
– فاصله بین دولت و مردم
– جامعه تمرکزگرا
– دلسردی وانزجار
– بی اعتنایی
شرایط علّی
میزان-شدت
زمان
زمینه
شرایط‌‌‌ مداخله‌گر
– نبود برنامه
-نقش رسانه ها
-فرایند وشیوه توسعه
راهبردها
-گسترش رسانه های خصوصی
– توسعه عدالت
– ارزیابی برنامه‌ها

همین دلیل وجود یک بازار کارا ضروری به نظر می رسد.از شرایط لازم برای چنین بازاری این است که اطلاعات موجود از جمله اطلاعات حسابداری که دارای دو ویژگی مربوط بودن و قابلیت اتکا می باشند بدون هزینه و به طور مساوی در دسترس تمام سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان قرار گیرد. (احمدپور و همکاران،۱۳۸۴).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به نتایج پژوهش می‏توان پیشهاد نمود که :
با توجه به رابطه مثبت و مستقیم بین ریسک با ویژگی های هیات مدیره به دولت و همچنین سازمان بورس اوراق بهادار پیشنهاد می شود تا شرایط و محیط مناسب را برای انجام سرمایه گذاری های سهامداران و شرکت های سرمایه گذاری با ریسک کمتر فراهم آورند.
بر اساس نتایج تحقیق، مشاهده می شود که انداره شرکت بر کیفیت گزارشگری مالی مؤثر است.به این مفهوم که شرکت های بزرگتر از کیفیت افشاء بالاتری برخوردار هستند.بنابراین لازم است که تدوین کنندگان استانداردها و مقررات حسابداری و گزارشگری مالی بر روی شرکت های کوچک هم تمرکز نمایند و مقررات بهینه ای را در مورد این شرکت ها تدوین نمایند تا بتوان بر این اساس نسبت به کیفیت گزارشگری مالی در چنین شرکت هایی اطمینان لازم را بدست آورد.
افزون بر این، به مالکان و مدیران که نقش مهمی در تصمیم گیری های انجام شده در شرکت های بورسی دارند توصیه می شود تا در راستای ارائه گزارش های مالی با کیفیت تر به بازار گام بردارند؛ زیرا هرچه کیفیت گزارشگری مالی شرکت ها افزایش یابد و سرمایه گذاران اعتماد بیشتری به شرکت داشته باشند، آن شرکت راحت تر می تواند در جهت تأمین نیازهای مالی خود اقدام به تأمین مالی از طریق بازار سهام نماید.
۵ – ۶ پیشنهادات برای تحقیقات آتی
تکرار این پژوهش با بهره گرفتن از سایر مدل های مطرح شده برای سنجش کیفیت گزارشگری مالی بجزء مدل دیچو و دیچاو و مقایسه با پژوهش حاضر.
با توجه به اینکه چهار ویژگی از ویژگی های هیات مدیره بر ریسک شرکت تأثیر گذار نبوده است لذا پیشنها می شود تأثیر دانش مالی اعضای هیات مدیره بر ریسک شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.
پیشنهاد می شود که ارتباط بین سایر ویژگی های هیأت مدیره مانند: سن،جنسیت، مدت زمان تصدی، تعداد جلسات هیات مدیره و … بر کیفیت گزارشگری مالی و ریسک شرکت مورد بررسی قرار گیرد.
پیشنهاد می شود در پژوهش های آتی تأثیر سایر مکانیزم های حاکمیت شرکتی همچون حسابرس مستقل، حسابرسی داخلی، کمیته ی حسابرسی بر کیفیت گزارشگری مالی و ریسک شرکت بررسی شود.
پیشنهاد می شود متغیر کنترلی دیگری بنام تورم در این مدل لحاظ شود و نتایج با پژوهش حاضر مقایسه شود.
۵-۷ خلاصه فصل
این فصل با بیان خلاصه‏ای از مطالب فصول گذشته از جمله جامعه و نمونه آماری مورد مطالعه، بیان فرضیه‏ها، تشریح روش اجرای پژوهش آغاز گردید. در ادامه نتایج پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفت و خلاصه‏ای از نتایج پژوهش و مقایسه آن با دیگر پژوهش‏های انجام شده در این زمینه بیان گردید. در پایان نیز محدودیت‏های پژوهش، پیشنهادات مبتنی بر یافته‏های تحقیق و پیشنهاداتی برای پژوهش‏های آتی ارائه شد.
منابع و مآخذ:
فارسی
احمدپور ، ا.(۱۳۷۷)، مدل پیش بینی ریسک سیستماتیک با بهره گرفتن از اطلاعات حسابداری.رساله دکترا، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
احمد پور، ا .، و غلامی، ر. (۱۳۸۴). بررسی رابطه اطلاعات حسابداری و ریسک بازار. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره ۲.
احمدپور، ا.، ملکیان، ا.، بهمن میری، م.،و نادی،ز.(۱۳۹۱).بررسی نفش ساختار هیات مدیره بر سرمایه فکری شرکتها با رویکرد فازی، مطالعه موردی شرکتهای داروسازی بورس اوراق بهادار تهران.دانش حسابداری.شماره ۸.بهار۹۱.صص ۷۳ – ۹۴.
اسماعیل زاده مقری، ع.، جلیلی، م.، و زند عباس آبادی، ع.(۱۳۸۹). بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی بر کیفیت سود در بورس اوراق بهادار تهران،مجله حسابداری مدیریت،سال سوم،شماره۷.
امیری، ه.، و محمدی خورزوقی، ه.(۱۳۹۱).تحلیل ارتباط بین تأمین مالی از طریق بدهی و کیفیت سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، شماره ۱۶،صص ۶۱ – ۸۱.
امیدوار، ع. (۱۳۹۱).رازهای اتاق هیات مدیره،حاکمیت شرکتی برای زندگی بهتر. چاپ دوم، نشر گندمان.
اولی،م.، قائمی اصل،م.، امین زادگان،س.،و عظیمی،ا.(۱۳۹۳).رابطه حاکمیت شرکتی و ارزش افزوده اقتصادی.فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت.سال هفتم.شماره۲۱.صص ۵۹ – ۷۰.
ایزدی نیا، ن.، و رساییان ، ا. (۱۳۹۰). سازوکار نظام راهبری شرکتی و کیفیت سود. فصلنامه پژوهش های تجربی حسابداری مالی.سال اول.شماره۱.
آذر، ع.، و مومنی، م. (۱۳۸۵). آمار و کاربرد آن در مدیریت (جلد جلد اول و دوم). تهران ، انتشارات سمت.
آقایی، م.، اعتمادی، ج.، آذر، ع.، و چالاکی، پ.(۱۳۸۸).ویژگی های حاکمیت شرکتی و محتوای اطلاعاتی سود در بورس اوراق بهادار تهران با تأکید بر نقش مدیریت سود.فصلنامه علوم مدیریت ایران.سال چهارم.شماره۱۶.
آیین نامه نظام راهبری شرکتی(۱۳۸۶) .تهران: مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی. سازمان بورس و اوراق بهادار تهران. مجله بورس، شماره۵۲.
باقرزاده، س.(۱۳۸۴). عوامل مؤثر بر بازدهی سهام در بورس اوراق بهادار تهران.تحقیقات مالی.شماره ۱۹.صص۲۵ – ۶۴.
بولو ، ق.(۱۳۸۵). نظام راهبری شرکت و تأثیر آن بر کیفیت سود.پایگاه شرکت اطلاع رسانی بورس تهران به نشانی www.sena.ir.
ثقفی، ع. ، و صفرزاده، م.(۱۳۹۰).کیفیت سود و ویژگی های هایت مدیره.تحلیل تجربی،دانش حسابرسی،شماره ۴۴،صص ۷۳ – ۹۴.
جلیلی، ا.، و مشیری، ا.(۱۳۸۷). دیدگاه سرمایه گذاران حرفه ای و غیر حرفه ای در خصوص اثربخشی هیات مدیره و اثرات آن بر تصمیمات سرمایه گذاری آنها.فصلنامه علوم مدیریت ایران.سال سوم.شماره ۱۰.صص ۸۷ – ۱۰۵.
حاجیها، ز ، و ا، ح.(۱۳۹۲). بررسی تأثیر ویژگی های هیات مدیره بر ساختار سررسید بدهی شرکت.فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت،سال ۶،شماره ۱۷.
حافظ نیا، م. (۱۳۸۵). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی. انتشارات سمت.
حساس یگانه،ی.(۱۳۸۵). حاکمیت شرکتی در ایران. فصلنامه حسابرس.سال ۸.شماره ۳۲. صص ۳۲ – ۳۹.
حساس یگانه، ی.،و باغومیان، ر .(۱۳۸۵). نقش هیات مدیره در حاکمیت شرکتى (قسمت دوم). ماهنامه حسابدار، سال ۲۱، شماره ۱۷۴، صص ۳۳- ۶۵.
حساس یگانه،ی.،و خیرالهی،م.(۱۳۸۷).راهبری شرکتی و شفافیت،ماهنامه حسابدار،ش ۲۰۳،صص ۳۰ – ۴۷.
حساس یگانه، ی.، شعری، ص. و خسرو نژاد، ح. ( ۱۳۸۷) رابطه سازوکارهای حاکمیت شرکتی، نسبت بدهی ها و اندازه شرکت با مدیریت سود. مطالعا تحسابداری، شماره ۲۴، ۷۹-۱۱۵ .
خاکی، غ. (۱۳۷۸). روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی. تهران: انتشارات بازتاب.
خلیفه سلطانی، س.، و نوری زاده،ر. (۱۳۹۳). ارتباط بین افشای مسئولیت‏پذیری اجتماعی شرکت و کیفیت گزارشگری مالی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی.
خواجوی،ش.،بایزیدی، ا.،و جبارزاده کنگرلویی،س.(۱۳۹۱).بررسی تطبیقی کیفیت گزارشگری مالی شرکتهای درمانده و غیر درمانده مالی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.پژوهش های تجربی حسابداری.سال اول.شماره۳.صص۵۳ – ۶۸.
دستگیر، م.، و رستگار، م. (۱۳۹۱). بررسی رابطه بین کیفیت سود (پایداری سود)، اندازه اقلام تعهدی و بازده سهام با کیفیت اقلام تعهدی ، پژوهش های حسابداری مالی دوره ۳، ش۱، صص ۱ – ۱۰.
دیانتی دیلمی،ز.، ملک محمدی، ه.(۱۳۹۲).بررسی تأثیر ویژگی های نظام راهبری شرکت بر کیفیت اطلاعات مالی شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران.دانش حسابداری.سال چهارم.شماره ۱۳.صص ۱۵۱ – ۱۷۰.
راس، ا.، وستر فیلد، ر.، و جردن، ب.(۱۳۸۹).مدیریت مالی نوین(جلد دوم).ترجمه جهانخانی، ع.، و شوری، م.چاپ اول. انتشارات سمت.
رزمیان فیض آبادی،ع.،و هشی، ع.(۱۳۹۲).تأثیر ترکیب هیات مدیره بر محتوای اطلاعاتی و کیفیت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.دانش حسابداری.سال۴.شماره۱۳.صص ۱۰۵ – ۱۲۷.
رسائیان، ا.(۱۳۸۹). بررسی تأثیر ویژگی های هیات مدیره بر ساختار سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دو فصلنامه برنامه و بودجه ،شماره ۱۱۰،صص ۱۹۱- ۲۰۴.
سجادی، ح. ، حاجی زاده، س. ،و نیک کار، ج.(۱۳۹۱). تأثیر هزینه های نمایندگی و کیفیت گزارشگری مالی بر ریسک سرمایه گذاری در شرکت های بورسی.بررسی های حسابداری و حسابرسی،شماره ۳،صص ۲۱ – ۴۲.
سجادی، س.، زراءنژاد، م.، و جعفری، ع. (۱۳۸۸). ویژگی های غیر مالی موثر برکیفیت گزارشگری مالی در شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران. بررسی های حسابداری و حسابرسی, شماره ۵۷, ۵۱-۶۸.
سرمد، ز.، بازرگان، ع.و حجازی، ا.(۱۳۸۸). روش پژوهش در علوم رفتاری.تهران.نشر آگه.
صدیقیان ،ا.(۱۳۸۸). اثر ساختار مالکیت و هیات مدیره به عنوان مکانیزم های حاکمیت شرکتی بر ارزش شرکت ها.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف تهران.
طالب نیا، ق.، وکیلی فرد، ح.، عرب مازار، ع. و صمدی لرگانی، م.(۱۳۹۰). بررسی تاثیر گزارشگری مالیاتی بر شفافیت گزارشگری مالی.فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی.سال سوم.شماره۹.صص ۶۷ – ۸۳.
عرب مازار یزدی، م.، و طالبیان، م(۱۳۸۸). کیفیت گزارشگری مالی، ریسک اطلاعاتی و هزینه سرمایه. فصلنامه مطالعات حسابداری،۲۱، صص ۱- ۲۷.

قابلیت تکمیل^[۱۳۲]
قابلیت انطباق^[۱۳۳]
هزینه^[۱۳۴] (کلر،۱۳۸۹/۳۹۹).
در حقیقت به منظور تعیین اینکه ابزارهای ارتباطی بازاریابی بخوبی هم پیوند و یکپارچه شده است از معیارهای فوق بهره گرفته می شود. وقتی می گوئیم بخوبی هم پیوند شده اند بدنبال تعیین کارایی و اثربخشی ترکیب این ابزارهای ارتباطی هستیم که معیارهایی چون سطح پوشش و هزینه درجه کارآئی و معیارهای همانندی، سهم در تأثیرات، قابلیت تکمیل و قابلیت انطباق درجه اثربخشی این ترکیب را نمایان می سازد.
الف- معیارهای ارزیابی کارآئی هم پیوندی (یکپارچگی):
۱- معیار سطح پوشش : سطح پوشش به منظور تعداد مخاطبان است که هر یک از ابزارهای ارتباطی با آنها ارتباط برقرار می کنند و همچنین میزان همپوشانی موجود بین ابزارهای ارتباطی مختلف است. اگر ابزارهای ارتباطی منتخب در برنامه بازاریابی با یکدیگر همپوشانی داشته باشند بازارایابان باید در زمینه انتخاب شیوه های مناسب برای برنامه های ارتباطی خود به نحوی که تأثیرات این ابزارها بر حافظه مشتری ، مکمل یکدیگر باشند،‌ چاره اندیشی کنند. یکی از نکات اصلی در بحث سطح پوشش ابزار ارتباطی هزینه هایی آن است و باید سطح پوشش هر ابزار ارتباطی با توجه به هزینه ها به نحوی تعیین شود که هدف ارتقای اثر بخشی برنامه های IMC را زیر سوال نبرد۰(کلر ، ۱۳۸۹: ۴۰۰).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲- معیار هزینه: عامل نهایی در ارزیابی ابزار ارتباطی بازاریابی، هزینه است. تمامی ابزارهای ارتباطی باید در کنار توجه به سایر معیارها، ‌سطح هزینه ها را مورد توجه قرار دهند و براین اساس، موثرترین و کارآمدترین برنامه های ارتباطی را شناسایی و انتخاب کنند (همان،۴۶۵).
ب- معیارهای ارزیابی اثربخشی هم پیوندی (یکپارچگی):

1. 1. معیار سهم در تأثیرات: این معیار تأثیرات اصلی ابزار ارتباطی را بر پردازش این اطلاعات در ذهن مشتری و نتایج حاصل از آن مورد سنجش قرار می دهد. ارتباطات بازاریابی می توانند نقش های متعددی مانند تأثیر گذاری بر ایجاد آگاهی در برند،‌تقویت تصویر دائمی و فراخوانی پاسخ های مطلوب را ایفا کند و تأثیرات هر یک از ابزارهای ارتباطی به شیوه ی اجرای این نقش ها، یکی از شاخص های اصلی ارزیابی برنامه های IMC به شمار می آید (همان،۴۰۱).

1. 1. معیار همانندی: ابزارهای ارتباطی منتخب باید با کل برنامه ی ارتباطات بازاریابی شرکت منطبق باشد تا بتواند تصویری هم پیوند و یکپارچه از برند ایجاد کند. همسانی و انسجام تصویر ذهنی ایجاد شده توسط هر یک از این ابزارهای ارتباطی بسیار مهم است. زیرا این تصویر تعیین می کند که مصرف کنندگان تا چه حدی می توانند تداعیات ذهنی خود را به خاطر آورند و تداعیات و پاسخ های جدید را در حافظه ی خود با برند پیوند بزنند. شاخص همانندی میزان تشابه اطلاعات ارسال شده توسط ابزارهای ارتباطی متفاوت را سنجیده و وجود معنی و مفهوم شرکت در میان آنها را مورد ارزیابی قرار می دهد. به طور کلی انسانها اطلاعاتی را که از نظر مفهومی همسان و سازگار باشند، بهتر از اطلاعات ضد و نقیض درک کرده و به خاطر می آورند. به همین دلیل در بلندمدت بازاریابان باید عناصر برنامه های ارتباطی خود را به شیوه ای طراحی کنند که ترکیب آنها در کنار یکدیگر موجب اثربخشی بیشتر این فعالیت ها شده و تصویر ذهنی منسجمی از برند ایجاد کند. (همان،۴۰۱-۴۰۳).

1. 1. معیار قابلیت تکمیل: قابلیت تکمیل به مفهوم حدی است که تداعیات و پیوندهای مختلف توسط ابزارهای ارتباطی گوناگون شرکت مورد تأکید قرار می گیرند و به نوعی یکدیگر را کامل کرده و با بهره گرفتن از قابلیت هم افزائی، اثربخشی فعالیت های ارتباطی سازمان را بهبود می بخشند. براین اساس،‌برنامه ی بازاریابی ایده آل، برنامه ای است که با انتخاب ابزارهای ارتباطی مناسب، از تأثیرات تکمیل کننده و هم افزایی چند جانبه میان عناصر اطمینان حاصل کند تا بتواند ساختار مطلوب از دانسته های مشتری ها را در مورد برند ایجاد کند (همان،۴۰۳).

1. 1. معیار قابلیت انطباق: با این شاخص میزانی را که ابزارهای ارتباطی می تواند به صورت مؤثر بر گروه های مختلف مصرف کنندگان تأثیر بگذارد،‌مورد سنجش قرار می دهد. ابزار ارتباطی زمانی قدرتمند و ارزشمند است که بتواند تأثیرات مطلوب خود را بدون توجه به پیشینه ی ارتباطات گذشته خود با مصرف کنندگان ایجاد کند و این مفهوم قابلیت انطباق ابزار ارتباطی است keller, 2010))این انطباق می تواند در دو حوزه ارتباطات و مشتری ها روی دهد (همان،۴۰۴).

در جدول ۱۷-۲ نحوه ارزیابی ابزارهای مختلف را با توجه به معیارهای شش گانه هم پیوندی و یکپارچگی نشان می دهد

ابزارهای ارتباطی
معیارها ارزیابی
تلویزیون
رسانه های چاپی
پیشبرد فروش
روابط عمومی
بازاریابی تعاملی

پوشش
– گستردگی
– عمق

+++
+

+
++

++
++

+++
++

+
+++

سهم در تأثیرات

+++

+++

+++

+++

+++