• • 1. 1. بررسی عملکرد کلی سیاست‌های اتخاذ شده در رابطه با مسکن کم‌درآمدها در برنامه چهارم

سیاست زمین صفر(مسکن مهر)
طرح مسکن مهر را باید به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های حمایتی اجتماعی در زمینه تامین مسکن گروه‌های کم‌درآمد بعد از انقلاب دانست.
به‌طورکلی این طرح سه مضمون محوری را در خود جای داده است:

• پرداخت غیرمستقیم یارانه زمین از طریق اعطای حق بهره‌برداری از راضی دولتی به خانوارها؛

• ارائه وام و اعتبارات مالی با نرخ سود ارزان قیمت؛

• تامین خدمات زیربنایی و همچنین هزینه‌های آماده‌سازی زمین توسط اعتبارات بانکی و همچنین اعتبارات دولتی؛

البته باید توجه داشت که در بین سه مضمون گفته شده کم‌ترین اهمیت چه در برنامه‌ها و چه در اجرا به امر تامین خدمات زیربنایی و روبنایی داده شد.
براساس چنین سیاستی دولت با ایجاد یک خط اعتباری مستقل و تامین۳۵۰ هزار میلیارد ریال اعتبارات با نرخ‌های بهره ۸ و ۴ درصد و همچنین واگذاری بیش از ۱ هزار هکتار زمین دولتی از سال ۱۳۸۶ و در قالب تبصره ۶ بودجه امور اجرایی این طرح را آغاز نمود. که البته این ارقام در طول زمان تغییر بسیاری پیدا کرد.
عملکرد کلی طرح مسکن مهر در جدول زیر آمده است، همان‌طوری که در این جدول مشاهده می‌گردد بیش از ۴۶ درصد از واحدهای طرح مسکن مهر در زمین‌های خصوصی و به صورت خود مالکی ساخته شده است. به بیان دیگر دولت عملاً ناچار شده که به دلیل نامناسب بودن سازوکار واگذاری‌ها و عدم استقبال متقاضیان از برخی زمین‌های واگذار شده که ناشی از فقدان امکانات زیستی بوده عملاً برای بیش از۹۰هزار واحد مسکونی، تنها وام و اعتبارات ارزان‌قیمت تامین کند که حاکی از ناکارآمدی نظام مدیریتی این طرح بوده است.

تاکنون بیش از ۳۵۰هزار میلیارد ریال تسهیلات بانکی جهت آماده سازی زمین و همچنین ساخت مسکن اعطا شده است که نرخ سود آنها در شهر تهران ۹ درصد در مراکز استانها ۷ درصد و در سایر نقاط شهری ۴ درصد می‌باشد، در کنار آن دولت سعی نموده که با اختصاص بیش از ۱۲۰۰ میلیارد ریال اعتبارات نسبت به تامین تسهیلات زیربنایی برای واحدهای مسکن مهر اقدام کند. با فرض هزینه ساخت ۳,۵ میلیون ریال به ازاء هر مترمربع و مساحت متوسط ناخالص ۱۰ مترمربع به ازاء هر واحد، میزان کل سرمایه‌گذاری برای ساخت واحدهای مسکن مهر معادل ۶۹۳ هزار میلیارد ریال برآورد خواهد شد، براین اساس هزینه هر واحد مسکونی ۳۵۰ میلیون ریال خواهد بود (مطالعات بازنگری طرح جامع مسکن, ۱۳۹۲).
جدول ۷:مشخصات کلی حجم ساخت‌و ساز در مسکن مهر(هزارواحد)

شرح

تعاونی‌ها

قراردادهای سه‌جانبه

خودمالکین

سایر

جمع(با خودمالکین)

جمع(بدون خودمالکین)

مقدار مطلق

سهم

مقدار مطلق

سهم

مقدار مطلق

سهم

مقدار مطلق

سهم

تعداد واحدهای دارای قرارداد ساخت

۴۶۲

۲۳٫۳

۴۸۷

تحقیقات بنیادی. این تحقیقات که گاه تحقیقات مبنایی یا پایه ای خوانده می شود، در جستجوی کشف حقایق و واقعیت ها و شناخت پدیده ها و اشیاء و روابط بین آنها در جهان بوده، که مرزهای دانش علمی بشر را توسعه می دهند.
تحقیقات کابردی. این تحقیقات با بهره گرفتن از زمینه و و بستر شناختی و معلوماتی که از طریق تحقیقات بنیادی فراهم شده برای رفع نیازمندی های بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها، اشیاء و الگوها در جهت توسعه رفاه و آسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می گیرند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تحقیقات کاربردی را می توان به دو دسته تحقیقات توسعه ای و تحقیقات عملی تقسیم بندی کرد.
۱-۸-۲ تحقیقات علمی براساس ماهیت و روش
براساس ماهیت و روش، تحقیقات علمی را می توان به پنج گروه تقسیم کرد که عبارت‌اند از: تحقیقات تاریخی، توصیفی، همبستگی، علی و تجربی (آزمایش).
تحقیقات تاریخی. تحقیق تاریخی با بهره گرفتن از اسناد و مدارک معتبر انجام می شود تا از این طریق بتوان ویژگی های عمومی و مشترک پدیده ها و حوادث تاریخی و دلایل بروز آنها را تبیین کرد.
تحقیقات توصیفی. در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چیستی و چگونه بودن موضوع است و می خواهد بداند ماهیت پدیده، متغیر، شیئ یا مطلب چیست و چگونه است. به عبارت دیگر، این تحقیق وضع موجود را بررسی می کند و به توصیف منظم و نظام دار وضعیت فعلی آن می پردازد و ویژگی ها و صفات، ماهیت، فرایندها و روندهای آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می نماید.
نوع تحقیق “بنیادی-کاربردی”، و روش بررسی آن “توصیفی-تحلیلی” است. ابتدا از طریق بررسی متون و منابع، مبادرت به تدوین چارچوب نظری، فرایند، مواد و روش های توسعه گردشگری می گردد. آنگاه از به بررسی زیرساخت ها ، امکانات و پتانسیل های گردشگری سلامت در استان فارس پرداخته و راه های تقویت گردشگرپذیری سلامت در این استان را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.
۱-۹ روش گردآوری داده ها
برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از دو روش استفاده خواهد شد.
مطالعات کتابخانه ای : به منظور بررسی تحقیقات انجام شده از سایت های مرتبط و معتبر اینترنتی ، کتب و مجلات موجود و تحقیقات دانشگاهی و علمی انجام شده در این زمینه بهره گیری خواهد شد.
مصاحبه : در این تحقیق جهت دست یابی به نتایج بهتر و دقیق تر علاوه بر توزیع پرسش نامه با عوامل ، دست اندرکاران و مسئولان ذی ربط در امر گردشگری سلامت نیز مصاحبه ای صورت می گیرد و از نتایج آن در فصول بعدی تحقیق استفاده خواهد شد.
فصل دوم
مبانی نظری پژوهش
۲-۱ مقدمه
گردشگری واژه ای است متشکل از دو بخش تور (Tour) یعنی سفر ، سیاحت ، مسافرت یا گردش کردن و ایسم (Ism) که پسوندی است مصطلح به معنای مکتب با طرز تفکری خاص .در واقع گردشگری یعنی مکتبی که پایه ی فکری ان سیاحت و جهانگردی است و توریست کسی است که به مسافرت و جهانگردی می پردازد .(ادوارد، ۲۰۰۷، ۳۱)
گردشگری یا گردشگری ، واژه ای فرانسوی است که از ریشه ی تور گرفته شده است . تور در زبان فرانسه به معنای حرکت دورانی ، عمل پیمودن ، طی کردن ، سیر کردن و گردش نمودن می باشد .واژه ی گردشگری نخستین بار در مجله ای تحت عنوان اسپورتینگ مگزین بکار برده شد .در فرهنگ اکسفورد گردشگری به معانی مختلف از جمله : سفر کوتاه و گذر کردن از جایی ، و یا : تجارت تهیه ی خدمات وپذیرایی برای مردمانی که از یک مکان دیدن می کنند و فرهنگ و بستر نیز بیان می دارد: مسافرتی که به منظور تجارت، لذت و یادگیری صورت گیرد و به نقطه شروع بازگردد .
توریسم مجموعه تعامل هایی است که در فرایند جذب و میهمانداری ، بین توریست ها ، سازمان های مسافرتی ، دولت های مبدا ، دولت های میزبان و مردم محلی برقرار می شود معادل فارسی گردشگری را جهانگردی و معادل عربی گردشگری سیاحت می باشد .جهانگردی از نظر لغوی به معنی سیاحت ، مسافرت و گردش در شهرهای دنیا می باشد .
گردشگری به مجموعه فعالیتی اتلاق میشود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد ، این فرایند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه ریزی سفر ، مسافرت به مقصد ، اقامت ، بازگشت و حتی یاداوری خاطرات ان نیز می شود . همچنین فعالیتی را که گردشگر بعنوان بخشی از سفر انجام می دهد ، نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و مهمان را نیز در بر می گیرد . گردشگری و گردشگری در معانی وسیع کلمه، از جمله عادات قدیم طبقه ثروتمند بوده است.
چنین مسافرتهایی جزئی از برنامه های سنتی آموزش و پرورش آنان را تشکیل می داده که بعضاً تدارک آن توسط سازمانهای ویژه ای که مأموریت ترتیب دادن آن را به عهده داشتند انجام می گرفته است.(رهنمایی،۴۳)
در جوامع شرقی می توان نمونه های روشنتری از صور بی شکل گذران اوقات فراغت و گردشگری تفریحی را در میان گروه های اشرافی ردیابی کرد. مثلاً برنامه های شکار دسته جمعی درباریان که در فرهنگ نقاشی ایران چه در سنگ نبشته های تخت جمشید یا طاق بستان و چه در هنر مینیاتور منعکس است، خود حکایت از وجود نوعی از گردشگری تفریحی و سرگرم کننده در بین طبقات اشراف می نمایند. (رضوانی، ۱۳۸۸،۲۸)
اشکال دیگری از گردشگری در دنیای قدیم سفرهای درویشان، قلندران، جاسوسان و مسافرتهای استثنایی ماجراجویان بوده است که برای کسب اطلاعات و ارضاء حس حادثه جویی خود صورت می گرفت.
آنچه مسلم است، از دوران باستان تاکنون همواره سه نوع انگیزه اصلی و اساسی محرک انسان‏ها در تغییر موقت محل‏اقامت آنان و انجام سفرهای کوتاه یا طولانی و خطرناک بوده است: انگیزه‏ های دینی، تفریحی و کنجکاوی.
به جرات می‏توان مدعی شد که در دوران باستان، اولین و اساسی‏ترین انگیزه سفر احساسات دینی ‏بوده است و مردم برای دیدن اماکن مقدسه به سفرهای طولانی دست می‏زدند. همین انگیزه، چینی‏های پیرو «بودا» را برای ‏سفر به هندوستان و پیمودن هزاران فرسنگ راه برانگیخته است. یونانیان و رومیان هم در دسته‏ ها و گروه‏ های عظیم به ‏معبد «دلفی» سفر می‏کردند تا به پیشگویی‏های «اراکلس» گوش فرا دهند. حس کنجکاوی نیز از جمله انگیزه‏ های سفر است که همواره از دوران باستان وجود داشته و انگیزه سفرهای طولانی ‏برای شناسایی آداب و رسوم و سنن قبایل و ملل دیگر بوده است. داستان‏های نقل شده توسط جهانگردان سفرنامه ‏نویس که‏ معروف‏ترین آنها «هرودت» است، گاهی تنها مدرک موجود و مبتنی بر وجود تمدن‏های بزرگی است که ناپدید شده ‏اند، ولی‏ کاوش‏های باستان‏شناسی وجود آنها را ثابت کرده است.(امینی، ۱۳۸۹،۲۵)
بازی‏های المپیک هم طی حدود ۱۲۰۰ سال (از سال ۷۷۶ قبل میلاد تا ۳۹۳ بعد از میلاد مسیح) نه تنها یونانیان، بلکه ‏رومیان را نیز از سراسر امپراتوری و حتی از سرزمین‏های دوردست به خود جلب می‏کرده است. علاوه براین، در دوران ‏باستان خاصیت شفابخشی آب چشمه‏ های معدنی هم یونانیان و رومیان را به امید شفا و سلامت به خود جلب می‏کرده است. در امپراتوری‏های ایران و روم وجود جاده‏ های خوب و سهولت و امنیت مسافرت در پرتو قدرت امپراتوری‏ها و وجودسرویس‏های منظم ارابه و کالسکه رانی، مردم مرفه را به دیدار نقاط جالب و متنعم از آرایش و زیبایی مناظر طبیعی تشویق‏ می‏کرد و گروهی را نیز برای خوشگذرانی به رم و یا سایر نقاط سوق می‏داد. رفته رفته این نوع مسافرت‏های تفریحی نیزبرای خود جایگاه مشخص و مهمی را احراز کردند.
در قرون وسطی زیارت دوباره اهمیت خود را بازیافت، زیرا اروپای قرون وسطی مصادف بود با توسعه مسیحیت که تشویق‏ کننده افراد به سفر برای ادای فرایض دینی است. علاوه بر این، در خاور دور نیز بوداییان برای زیارت معابد به سفرهای خودادامه می‏دادند و در سده هشتم میلادی مکه نیز به صورت یکی از عمده ‏ترین مراکز جلب زایران ممالک اسلامی درآمد.
در این دوران ایجاد شرایط و امکانات لازم برای همزیستی مسالمت‏ آمیز بین قبایل و دول مختلف ضرورت ایجاب‏ می‏کرد که نمایندگان دول همسایه و یا دور از یکدیگر همواره در سفر باشند. افزون بر این، جاذبه و تصور کسب سودهای‏کلان از طریق دستیابی به کالاهای کمیاب، بازرگانان را بر آن می‏داشت تا در جستجوی کالاهای مناسب به نقاط دور دست‏ سفر کنند. به ‏عنوان مثال، یونانیان مستعمراتی را در سواحل دریای سیاه، دریای مدیترانه تا مارسی ایجاد کردند و با اهالی‏اطراف به تجارت پرداختند. تجار رومی نیز در جستجوی کهربا به سواحل بالتیک و به دنبال فولاد به «ویستولا» و برای یافتن‏ روی به جزایر بریتانیا رخنه کردند و به هر حال، مبادلات بازرگانی در کلیه جهات صورت می‏گرفت.(همان،۱۲)
تا آنجا که اطلاعات تاریخی نشان می دهد ، سیر و سیاحت برای استراحت و تفریح از اوایل قرن شانزدهم شروع شده و مردم برای بازدید از شهرهای بزرگ و معروف دنیا، اقدام به مسافرت نموده اند. بدیهی است که انگیزه اصلی سفر سیاحان معروفی چون مارکوپولو، ابن بطوطه، ناصر خسرو و نظایر آنها را نمی توان تفریحی و استراحت دانست. بلکه اینان سیاحان حرفه ای بوده اند که برای اکتشافات ، تجارت، ماجراجویی، شناخت سرزمینها و اقوام دیگر و یا زیارت و مقاصدی که ناشی از استراحت و تفریح نبوده اقدام به سفرهای چندین ساله می کردند.
در قرن هیجدم به دنبال دگرگونیها و تحولاتی که در ساختار اجتماعی و اقتصادی اروپا منبعث از انقلابات کشاورزی و صنعتی روی داد، به تدریج یک نوع مسافرت تفریحی برای استفاده از سواحل دریاها و سرگرمی و استراحت، جای مسافرتهای سنتی – آموزشی اشراف را گرفت و افرادی که بدین منظور بویژه به فرانسه مسافرت می کردند، «توریست» نامیده شدند.
جریان صنعتی شدن، رشد شهر نشینی، افزایش تولید، سرعت در وسایل ارتباطی و حمل و نقل و غیره ، باعث شده است که زندگی خانوادگی، مذهبی، گذران اوقات فراغت، ادبیات، هنر و تحولات اقتصادی – فرهنگی و سیاسی عمیقاً و سریعاً در مدت زمان بسیار کوتاهی دستخوش دگرگونی قرار گرفته و بدین ترتیب شیوه های تولید و معیشت و سکونت و مصرف و فرهنگ نیز متحول گردیده اند.
اثرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و جغرافیایی انقلاب صنعتی که مبدأ آن را سال ۱۷۶۰ تعیین کرده اند ، در قرن نوزدهم میلادی نمودهای خود را عیان ساخته و شهرهای زیادی که از نظر شرایط محیط توان گسترش داشتند، جمعیت زیادی را که در جستجوی کار، روستاهای خود را ترک گفته بودند به خود پذیرفتند. بدنبال این روند جمعیت پذیری ، چشم انداز جغرافیایی شهرها دگرگون شد و مهاجرتهای بین قاره ای، این روند را شدت بخشید. جذب نیروهای آزاد شده از جامعه روستایی در جامعه شهری و تبدیل آنان از کارگران پراکنده کشاورزی به کارگران متمرکز صنعتی بافت اقتصادی – سیاسی و اجتماعی شهرها را تغییر داد. تمرکز و جایگزینی این عناصر شهری محیط مسکونی آنان را فشرده تر ساخته و جشم انداز یکنواختی را بوجود آورد. در طی چنین گسترشی ، اراضی و فضاهای شهری را ساختمانهای مسکونی بلعیدند و چهره های محیط بیش از پیش از مظاهر و چشم اندازهای طبیعی خالی شدند. به عبارت دیگر ساکنین جوامع شهری لاجرم با چشم انداز یکنواختی از طبیعت تحت تصرف خود روبه رو بودند. نیاز شدید به تنوع محیط طبیعی آنان را به گردش در پارکها و باغات یا نواحی سرسبز واقع در محیط درون و یا پیرامون شهری می کشاند که به نحوی صنعت گردشگری را ابعاد جغرافیایی می بخشید.
از طرف دیگر تمرکز نیروهای کار در محیط های شهری امکان ارتباط آنان با یکدیگر و تشکیل سازمانها و تشکیلات صنفی را فراهم نموده و کارگران توانستند خواستهای خود را در جهت محدود کردن زمان کار، بهبود شرایط و محیط کار، داشتن حق مرخصی سالیانه و نظایر اینها را مطرح ساخته و به دنبال کوششهای پی گیر به اخذ این امتیازات نائل گردند به نحوی که زمان کار از روزی ۱۳ تا ۱۵ ساعت در روز در اواخر قرن نوزدهم به کمتر از نصف تقلیل یافته و در برخی کشورها تا مرز ۷ ساعت در روز یا ۳۵ ساعت در هفته نیز رسیده است و این امر نشان می دهد که ضمن اینکه زمان خواب تقریباً ثابت مانده، اما اوقات فراغت و گردشگری به نحو چشمگیری فزونی یافته است.
از این هنگام به بعد، جنبش گردشگری، با توسعه گرفتن جامعه صنعتی و حاصل آمدن پیشرفتهای مادی دنبال می شود. بروز انقلاب در امر حمل و نقل که نخست در راه های آهن و کشتیهای بخار اتفاق می افتد و سپس به روالی بسیار انعطاف پذیرتر توسط اتومبیل ادامه می یابد، تا بعدها که گردشگری در نواحی دور دست با هواپیما، باب روز شد، عمل نقل مکان گردشگران را بسیار تسهیل کرده است.
از سوی دیگر بر قرار ساختن رسم مرخصی با بهره گرفتن از حقوق، تا حدود زیادی در افزایش شمار استفاده کنندگان از تعطیلات ، موثر افتاده است. زیرا که برخوردار شدن از امتیاز تعطیلات، خود نتیجه توسعه اقتصادی بشمار می رفت. همین امر سبب شد که به مروز زمان، گردشگری و گردشگری از انحصار افراد طبقات ممتاز و اشراف خارج شده و تقریباً تمامی قشرهای اجتماعی را در کشورهای توسعه یافته، سوای طبقه دهقانان که با بندهایی از الزام و انقیاد، چون حفاظت ازدامها، وابسته به محل دائم اقامت خویش اند را در بر بگیرد. هرچند که استفاده از ماشین آلات کشاورزی و رواج کشت گروهی، بیش از پیش دهقانان را از الزامات کارهای کشاورزی رها می سازد و زمینه را برای فراغت آنان از کار کشت را فرام می آورد.
زمانی که بخش گردشگری تنها به طبقات ممتاز جامعه اختصاص داشته است، تدارکات و تجهیزات مربوط به هتلداری متضمن وجود تعداد زیادی مهمانخانه های بزرگ (پالاسها) و یا اماکن مجهز بوده است. مردمی کردن بیش از پیش مراکز تفریح و سرگرمی، موجب تعدد هتلهای ساده تر و بروز بحرانی وخیم در هتلداری تجملی ، به ویژه در جریان سالهای بحران اقتصادی (۱۹۵۳-۱۹۲۹ میلادی) شده است و از آن پس نیز این بحران بصورت تبدیل هتلهای شخصی به آپارتمان و فروش آپارتمانها به افراد، خود را نشان می دهد. امروزه علاوه بر اینکه هتلهای بزرگ و متجمل هنوز به توسعه خویش ادامه می دهند، مراکز توریستی، به ویژه پیرامون اماکن مسکونی ارزان قیمت ، تثبیت شده اند: از آن جمله می توان به حریمهایی که برای پذیرش چادرها و یا کاروانها در نظر گرفته شده اند و یا به اجاره دادن اتاقها در اماکن مسکونی اشاره نمود.
۲-۲ تاریخچه گردشگری
پدیده گردشگری ریشه در حرکت و جابه جایی دارد و تحرک بخش لاینفک زندگی انسانهاست. از این رو می توان گفت که تاریخ صنعت گردشگری شاید به قدمت فعالیتهای نوع بشر است و فقط اشکال و اهداف آن متفاوت بوده است.(حیدری،۱۳۸۹: ۱۱) گردشگری پدیده‌ای است کهن که از دیر زمان در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف، به موضع فنی، اقتصادی و اجتماعی کنونی خود رسیده است.( رضوانی، ۱۳۸۸: ۲۷) گردشگری بر بنیاد عامل اساسی سفر و جا بجایی قرار دارد. در نتیجه دگرگونیهای آن تابع تغییرات مختلفی از قبیل دگرگونیهای ناشی از انگیزه سفر و وسیله حمل و نقل می‌باشد. سفر در سرشت انسان است، آدمی چنان آفریده شده و چنان هستی گرفته است که باید به سفر برود.
انسان از دیرباز برای رهایی از تنهایی و سختی و نیز وابستگیهای محلی و عادات و آداب و رسوم یکنواخت و مکرر زندگی خود دست به سفر می‌زده است، در میان انگیزه‌های مختلف سفر نیاز روانی بیش از همه برانگیزاننده امواج توده‌های انسانی در امر مسافرت و جا به جایی است. ( همــان منبع: ۲۸)
۲-۳ گردشگری در گذر تاریخ
۲-۳-۱ عهد باستان
بشر اولیه از آغاز، در سطح زمین به دنبال کنجکاوی، شناخت طبیعت و برای یافتن غذا، پناهگاه، فرار از خطر و کسب امنیت وگذران اوقات فراغت محیط زندگی بهتر پیوسته در زمین به جستجو وگردش مشغول بوده است. با گذشت زمان چنین حرکتها و جنبش هایی به صورت میل به گردش همراه با شور و نشاط، ماجراجویی و اکتشاف تغییر شکل داد و امروزه میل به سیر و سفر به عنوان گردشگری مطرح گردیده است.
مردم تمدن های ماقبل تاریخ با انگیزه بدست آوردن غذا، دوری از خطر و نقل مکان به آب و هوای مساعد مسافرت می کردند. با افزایش مهارت و کسب فنون نیاز انسان به زندگی بدوی و خانه بدوشی کاهش یافت و دیگر با انگیزه تجارت و معامله کالا مسافرت می کرد. از آنجا که امپراتوریهای عهد باستان در قاره های آفریقا، آسیا و خاور میانه ایجاد شدند زیر بنای اقتصادی بوجود آمد که باعث ایجاد جاده ها و راه های آبی و همچنین وسایل نقلیه ای برای سهولت راه شد. (چاک،وای گی، ۲۰۰۵: ۲۷)
قدیمیترین اشکال گردشگری که در اروپا بسیار رایج بوده، مسافرتهای اشراف و شاهزاده‌های جوان بوده است که به منظور آشنایی با شیوه‌های مختلف حکومت و زندگی مردم به نقاط مختلف صورت می‌گرفته است. چنین مسافرتهایی جزئی از برنامه‌های سنتی آموزش و پرورش آنان را تشکیل می‌داده که بعضاً تدارک آن توسط سازمانهای ویژه‌ای که ماموریت ترتیب دادن آن را به عهده داشتند انجام می‌گرفته است. گردشگری و سفر از جمله عادات قدیم طبقه حاکم و ثروتمند بوده است، هاردین امپراطور رم در فاصله سالهای ۱۱۷ تا ۱۳۸ میلادیبهقصدسیاحتونظارهلحظهطلوعآفتاب از ستیغ قله آتنا رنج سفر را بر خود هموار کرد تا به خواسته‌هایش دست یابد و رومیان صاحب مال و جاه و مقام نیز همواره به منظور اقامت و کسب درآمد و گذران اوقات فراغت، خانه‌هایی را در روستاهای پیرامونی شهر محل سکونت خود خریداری کرده و مورد استفاده قرار می‌دادند. (رضوانی، ۱۳۸۸: ۲۷)
تا آنجا که اطلاعات تاریخی نشان می دهد، قرنهای پیش از میلاد مسیح، فینیقی ها که مردمی تجار پیشه بودند، از طریق دریا و زمین برای عرضه و فروش محصولات خود و خرید اجناس و محصولات دیگران سفر می کردند و این شجاعت و استقبال آنها از خطر، راه را برای نشر تمدن وگسترش فرهنگ اقوام مختلف و آشنا ساختن آنها با یکدیگر هموار می ساخت(کاظمی،۸:۱۳۸۵).
۲-۳-۲ قرون وسطی
در جوامع شرقی می‌توان نمونه‌هایی از صور گذران اوقات فراغت و گردشگری تفریحی را در میان گروه های اشرافی ردیابی کرد، مثلاً برنامه‌های شکار دسته جمعی درباریان که در فرهنگ نقاشی ایران و در هنر مینیاتور منعکس است، خود حکایت از وجود نوعی از گردشگری تفریحی و سرگرم کننده در بین طبقات اشراف می‌نمایند.
اشکال دیگری از گردشگری در دنیای قدیم سفر‌های درویشان، قلندران، جاسوسان و مسافرتهای استثنایی ماجراجویان بود، که برای کسب اطلاعات و ارضا حس حادثه جویی خود، صورت می‌گرفت. اینان اقدام به سفرهای زمینی و دریایی متهورانه می‌نمودند و با کشف سرزمینها یا راه های تازه اعم از زمینی یا دریایی نامشان به عنوان کاشف در تاریخ ثبت شده است مانند کریستف کلمب، ماژلان، واسکودوگاما و بسیاری از سیاحان و مکتشفین که هنوز برای ما ناشناخته‌اند. (رضوانی، ۱۳۸۸: ۲۸)
مسافرتهای زیارتی به اماکن و یا شهرهای مذهبی از گذشته‌های دور وجود داشته و در بین پیروان تمام ادیان روز به روز رونق گرفته و با استفاده و به کارگیری تسهیلات جدید، گسترش خارق العاده‌ای یافته است. حج یکی از عوامل اصلی در ترغیب مسلمین به گردشگری بوده است. مردمان بیشماری از کلیه نقاط جهان آن روز، به کعبه مشرف می‌شدند. بسیاری از مسلمانان خصوصاً دو قشر بازرگانان و علما در اثر برخورد با مسلمانان سایر بلاد به سیاحت و زیارت سرزمینهای دیگر ترغیب می‌شدند. برخی چون ابن فضلان، ابن جبیر، ابن بطوطه و ادریسی آثاری را بر جای گذاشته‌اند که بیانگر عظمت تمدن اسلام و پیشتازی علمای مسلمان در این رشته است. اما آنچه مهم است این که بسیاری از سرزمینها برای اولین بار توسط مسلمانان کشف شده است، مثلاً نخستین توصیفی که از سرزمین چین به عمل آمده از سلیمان تاجر است و نخستین گزارش مکتوب درباره روسیه از ابن فضلان است.(همان منبع: ۲۹)
تجارت و مسافرت در اروپای قرون وسطی (قرن پنجم تا چهاردهم میلادی) رونق کمتری داشت، بصورتی که جاده ها تقریباً ازبین رفته و شرایط مسافرت بسیار مشکل و حتی خطر ناک شد. طی این دوره دیدار از کلیساهای مسیحیان نخستیناولویت مسافرت بود زیرا صومعه های زیادی در نقاط مختلف پراکنده بودند و راهبان و کشیشان مسیحی مردم را تشویق به زیارت این مکان ها می کردند. در سده چهاردهم، مسافرت به قصد زیارت به صورت یک پدیده انبوه و سازمان یافته درآمد و شبکه بزرگی از سازمانهای خیریه به کمک طبقات مختلف اجتماعی ایجاد شد. مسیحیان به بیت المقدس و روم مسافرت می کردند و با وجود این که این مسافرتها اساس و رنگ مذهبی داشتند، مسافرتهای تفریحی و اجتماعی هم به حساب می آمدند.
در نیمه دوم سده سیزدهم، مارکوپولو مسیری از اروپا به به آسیا تعیین کرد. او در چین، پی به یک سیستم جاده ای بسیار عالی،که برای اولین بار در زمان سلطنت خانواده چو ساخته شده بود برد (۱۱۲۲-۱۲۲۱ قبل از میلاد). مارکوپولو کتاب خود را بر مبنای این سفر نوشت و این کتاب نخستین منبع اطلاعاتی غرب درباره زندگی شرق در آن دوران قرار گرفت. با اختراع چاپ، کتابها در این زمینه رونق بسیار یافت، برای نمونه کتاب سرجان مندویل به نام مسافرت در سال ۱۳۵۷ به چندین زبان منتشر شد، که شرح مسافرت به نقاط دور و نزدیک دنیا، حتی تا آسیای جنوب شرقی به تفصیل در آن آمده است .

متداول ترین رابطه‏ی اندازه‏گیری متریک. حالت خاصی از رابطه‏ی Minkowski با n=2. تولید خوشه‏هایی با شکل کروی.

الگوریتم
K-Means [32].

شباهت کسینوسی^[۵۷]

عدم وابستگی به طول بردار.

متداول ترین معیار اندازه‏گیری در خوشه‏بندی اسناد^[۵۸] [۷۵].

فاصله‏ی همینگ^[۵۹]

if then 1
else 0

تعداد بیت هایی که نیاز به تغییر دارند تا یک بردار بیتی به دیگری تبدیل شود.

الگوریتم خوشه‏بندی توافقی IVC [57] و برخی از الگوریتم‏های خوشه‏بندی تقریبی [۲۲].

محاسبه‏ی مرکز خوشه‏ها در الگوریتم‏های بخش‏بندی به دو روش انجام می‏شود. در روش اول هر یک از صفات خاصه‏ی بردار مرکز خوشه، میانگین صفات خاصه‏ی متناظر، در اشیاء داده‏ی همان خوشه است. یکی از الگوریتم‏های مطرح که از این روش استفاده می‏کند الگوریتم K-Means است که در بخش ۲-۲-۳ به طور دقیق‏تری مورد بررسی قرار می‏گیرد. در روش دوم مرکز هر خوشه، یکی از اشیاء داده‏ی همان خوشه انتخاب می‏شود به طوری که شئ داده‏‏ی انتخاب شده، نزدیک‏ترین بردار به مرکز ثقل خوشه می‏باشد. به عنوان مثال، الگوریتم K-Mediods با بهره گرفتن از این روش مرکز خوشه‏ها را محاسبه می‏کند.

روش‏های سلسله مراتبی
در خوشه‏بندی سلسله مراتبی، خوشه‏های بدست آمده در یک ساختار درختی سازماندهی می‏شوند. به این صورت که مجموعه داده X به بخش‏های H={H₁, H₂, …, H_Q} تقسیم می‏شود (Q ≤ N). به طوری که [۷۲]:
این گروه از الگوریتم‏های خوشه‏بندی به دو زیر گروه عمده تقسیم می‏گردد. یک زیر گروه شامل الگوریتم‏های تقسیم کننده است، که به صورت بالا به پایین داده‏ها را به خوشه‏هایی کوچکتر تقسیم می‏کنند، تا زمانی که هر خوشه تنها شامل یک شئ داده شود. زیر گروه دیگر شامل الگوریتم‏های تجمیع کننده است، که به صورت پایین به بالا خوشه‏هایی که در ابتدا تنها شامل یک شئ داده‏ هستند را جهت تشکیل خوشه‏هایی بزرگتر در هم ادغام می‏کنند، تا زمانی که تمام داده‏ها در یک خوشه واحد قرار گیرند. نتایج حاصل از الگوریتم‏های تقسیم کننده و تجمیع کننده را می‏توان با بهره گرفتن از نمودار درختی^[۶۰] نشان داد. برخی از مزایای روش‏های خوشه‏بندی سلسله مراتبی عبارتند از: ۱) پایان پذیری سریع، ۲) عدم نیاز به تشخیص تعداد خوشه‏ها قبل از انجام خوشه‏بندی، ۳) محاسبه‏ی کامل سلسله مراتبی از خوشه‏ها، ۴) دیداری سازی^[۶۱] مناسب نتایج و ۵) بدست آوردن یک خوشه‏بندی مسطح با برش قسمتی از نمودار درختی [۴۵]. الگوریتم‏های ^[۶۲]BIRCH ، CURE^[63] و CHAMELEON نمونه‏هایی از الگوریتم‏های سلسله مراتبی می‏باشند.

الگوریتم خوشه‏بندی K-Means
ساختار الگوریتم پیشنهادی در این پایان نامه بر اساس الگوریتم K-Means می‏باشد. بنابراین در این بخش به بررسی این الگوریتم می‏پردازیم تا برخی از مقدمات لازم جهت ارائه‏ الگوریتم پیشنهادی فراهم گردد. الگوریتم K-Means در سال ۱۹۵۶ ارائه شد و یکی از قدیمی‏ترین و پرکاربردترین الگوریتم‏های خوشه‏بندی می‏باشد. تاکنون توسعه‏های زیادی از این الگوریتم بوجود آمده است [۵۰،۶۰،۱۱،۶۹،۵]. فهرست کاملی از مقالات مرتبط با الگوریتم خوشه‏بندی K-Means را می‏توانید در [۳۵] مشاهده نمایید. الگوریتم خوشه‏بندی K-Means و جنبه‏ه ای مختلف آن در [۵۸،۵۶] بطور کامل مورد بررسی قرار گرفته است. الگوریتمی که در این قسمت ارائه می‏گردد، الگوریتم ابتدایی K-Means می‏باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در اجرای الگوریتم K-Means ابتدا باید K مرکز اولیه برای K خوشه انتخاب گردد، K (تعداد خوشه‏های مورد نظر) پارامتری است که به طور معمول توسط کاربر تعیین می‏شود. هر شئ داده به نزدیک‏ترین مرکز اختصاص می‏یابد و مجموعه داده‏های تخصیص یافته به یک مرکز، یک خوشه را تشکیل می‏دهند. سپس مرکز هر خوشه بر مبنای اشیاء داده موجود در آن بروز رسانی می‏شود. این تخصیص و بروز رسانی تا زمانی تکرار می‏گردد که هیچ داده‏ای باعث تغییر خوشه‏ها نشود و یا به عبارت دیگر مرکز خوشه‏ها تغییر نکند [۵۲]. شبه کد K-Means در الگوریتم ۲-۱ تشریح شده است.
شکل ۲-۲ نیز مراحل اجرای K-Means را در چهار گام با سه مرکز اولیه نشان می‏دهد. مرکز خوشه‏ها در شکل با نماد “+” مشخص شده‏اند؛ تمام اشیاء داده‏ی مربوط به یک خوشه، دارای شکل مشابهی هستند.

الگوریتم ۲-۱ الگوریتم K-Means [30]

Input:
K : the number of clusters
X : a data set containing N objects
Output: A set of K clusters.
Method:
(۱) arbitrarily choose k objects from X as the initial cluster centers
(۲) repeat
(۳) (re)assign each object to the cluster to which the object is the most similar,
based on the mean value of the objects in the cluster
(۴) update the cluster means, i.e., calculate the mean value of the objects for each
cluster
(۵) until clusters do not change

کراس^[۵۶] و همکاران (۱۹۷۲) به بررسی تاثیرات بیوشیمیایی ریزش تدریجی^[۵۷] کلراید کادمیوم به داخل نای موش های صحرایی بر روی ریه آنها پرداختند. پارامترهای بیوشیمایی انتخابی در بافت ریه موش صحرایی پس از ریزش داخل نایی ۵/۰ میوگرم بر کیلوگرم کلراید کادمیوم (cdcl₂) ، که یک ساعت پس از ریزش تقریباً سطوح ۱۰ میوگرم کادمیوم در هر گرم وزن تر ریه تولید می کند، مورد بررسی قرار گرفتند. ریه ها پس از ۲ ساعت، ۱ روز، ۳ روز و ۷ روز از ریزش کلراید کادمیوم مورد آزمایش قرار گرفته و با گروه های پایه که در معرض ریزش سالین بودند مقایسه شدند. آنزیم های لیزوزومی سیتوزولی^[۵۸]، سوپراکساید دیسموتا (SOD) ، کاتالاز^[۵۹] و آنزیم های مرتبط با پروکسیداز، ۲۴ ساعت پس از ریزش کلراید کادمیوم به طور معنی داری افزایش یافت. اوج افزایش فعالیت آنزیم ها، ۳ روز پس از ریزش کلراید کادمیوم اتفاق افتاد. سطوح گروه های سولفیدریل غیر پروتئینی (NPSH) ، تولیدات واکنشی تیوبار بیتیوریک اسید (TBA) ، پروتئین و DNA ، پس از ریزش کلراید کادمیوم در رفتاری مشابه افزایش یافتند. پارامترهای بیوشیمیایی پس از ۷ روز، یا در اوج مقادیر بدست آمده در روز سوم باقی ماند و یا تا سطوح نرمال کاهش یافت. مقادیر بیوشیمایی بدست آمده، گزارشات پیشین در مورد التهاب و ادم ناشی از کادمیوم، فراخوانی فاگوسیت ها به بافت ریه و تکثیر جبرانی انواع سلول های ریه را تایید کردند[۱۵].
داستون^[۶۰] و گرابوسکی^[۶۱] (۱۹۷۹) به بررسی تاثیر کادمیوم بر رشد ریه و همچنین سورفکتانت ریوی و ایجاد سندرم زجر تنفسی پرداختند. در این مطالعه، موش های باردار میزان ۸ میلی گرم بر کیلوگرم کادمیوم را به صورت تزریق زیرپوستی (sc) در روزهای ۱۲-۱۵ بارداری دریافت و در پایان بارداری کشته شدند. ریه جنین به منظور بررسی لسیتین^۷سورفکتانت ریوی و اسفنگو میلین مورد بررسی قرار گرفت. به بعضی از حیوانات اجازه داده شد که نوزادانشان را به دنیا بیاورند که در آنها علائم زجر تنفسی مشاهده شد. همچنین کادمیوم منجر به افزایش مرگ و میر و کاهش رشد در جنین ها شد. نسبت های وزن ریه به وزن بدن در جنین های در معرض، به میزان ۲۰-۳۰ درصد کاهش یافت. کادمیوم تاثیری بر محتوای اسفنگومیلین ریوی نداشت. در آخرین روز بارداری، لسیتین، مهمترین بخش سورفکتانت، در مقادیر مطلق کاهش یافت اما تغییری در نسبت لسیتین به وزن ریه مشاهده نشد. در گروه های شامل کادمیوم، زایمان تقریباً یک روز کامل به تاخیر افتاد و وزن های تولد کاهش یافت. سندرم دیسترس تنفسی به میزان ۱۱% در نوزادان در معرض کادمیوم رشد داشت[۶].
جورج داستون^[۶۲] (۱۹۸۲) به بررسی تاثیر کادمیوم بر رشد ریه موش های صحرایی پرداخت. او نشان داد که مادرانی که در معرض کادمیوم هستند نوزادانی با وزن ریه کمتر و انباشتگی سورفکتانت در ریه به دنیا می آورند که اینها ممکن است منجر به سندرم دیسترس تنفسی یا مرگ نوزادان شود. در این مطالعه، موش های باردار میزان ۸ mg/kg کادمیوم را به صورت تزریق زیرپوستی (sc) در روزهای ۱۲-۱۵ بارداری دریافت و در پایان بارداری کشته شدند. ریه جنین به منظور بررسی پروتئین، DNA و گلیکوژن مواد بررسی قرار گرفت. محتوای DNA ریه ها کاهش در حالی که نسبت پروتئین به DNA هیچ تغییری نکرد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که کاهش وزن ریه در اثر هیپوپلاژی و نه هیپوتروفی بود. به علاوه اتصال کولین به اسفنگومیلین ریوی تغییری نکرد. اتصال کولین به فسفاتیدیل کولین، مهمترین بخش سورفکتانت، در آخرین روز بارداری کاهش یافت. گلیکوژن هم به صورت مطلق و هم غلظت سلولی در ریه جنین های در معرض کادمیوم کاهش پیدا کرد. گلوکز مشتق از گلیکوژن یک سوبسترای متابولیکی مهم در ریه جنین بوده و احتمال دارد که به میزان زیادی در ساخت فسفولیپید شرکت کند. کاهش غلظت گلوکز ریه­ی موش های در معرض کادمیوم می تواند یک عامل در کاهش سنتز فسفاتیدیل کولین سورفکتانت ریوی پیش از تولد باشد. بنابراین، داتسوی نشان دادکه بودن در معرض کادمیوم پیش از تولد موجب: ۱- هیپوپلاژی ریوی جنین ۲- کاهش مقادیر گلیکوژن ریه جنین و ۳- کاهش سرعت سنتز فسفاتیدیل کولین سورفکتانت ریوی می گردد[۱۵۶].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

پنجه پور و بایسته (۲۰۰۸) در مطالعه­ ای به بررسی اثرات کلراید کادمیوم بر روی خط سلولی کارسینومای ریه انسان پرداختند. هدف این مطالعه تعیین توانایی کلراید کادمیوم (cdcl₂) در ایجاد مرک سلولی در خط سلولی کارسینومای ریه انسان بود. سلول ها در مدیوم RPMI-1640 رشد کرده و تحت مکمل %۱۰FCS ، پنیسیلین^[۶۳] / استرپتومایسی^[۶۴](۱۰۰ U/ml, 100µg/ml) در ۳۷ درجه سانتیگراد، ۵%co₂ ۹۵% هوا قرار گرفتند. سپس سلول ها در معرض مقادیر مختلف کادمیوم قرار گرفتند و برای مطالعه­ اثرات مسمومیت زای سلولی کادمیوم، از آزمایش زیست پذیری^[۶۵] سلولی MTT^[66] استفاده شد. یافته های این پژوهش مبین تاثیر کاهشی معنی دار در زیست پذیری سلول ها در غلظت ها مختلف فلز (۱-۱۰۰۰ Mm) و در زمان های مختلف بود. در یک رفتار وابسته به دوز، یک سمیت سلولی قابل توجه در µM 200 کلراید کادمیوم در ۴۸ ساعت و در µM1 پس از ۷۲ ساعت مشاهده شد. به هر حال مقادیر بیشتر از µM200 هیچ تاثیر فزاینده ای بر افزایش سمیت سلولی نداشت. بنابراین، کادمیوم، حتی در غلظت های کم، توانایی ایجاد سمیت در خط سلولی کارسینومای ریه انسان را دارد. در نتیجه، در حالی که غلظت های بالای کادمیوم برای سلامتی انسان مضر است، غلظت های کم آن نیز سمیت قابل توجهی در سلول های سرطانی ایجاد می کند[۱۸].
کاندو^[۶۷] و همکاران (۲۰۰۹) به بررسی تاثیر کادمیوم بر روی التهاب ریه پرداختند. در مطالعه حاضر نشان داده شده که کادمیوم به جای منجر شدن به مکانیزم مرگ سلول، در غلظت های کم موجب تحریک تکثیر سلول های ریه موش ها شده و نتایج این تحقیق نشان داد که پیش از وقوع عمل تکثیر باعث التهاب شدید می شود. به منظور تعیین LD50 ، موش های سفید سوئیسی در معرض غلظت های مختلفی از کادمیوم قرار گرفتند. موش ها برحسب دوره در معرض بودنشان (۱۵ و ۳۰ و ۴۵ و ۶۰ روز) دسته بندی شدند (۵ موش در هر دسته) و دوز کمتر از کشنده­ای (mg/kg 5 روز وزن) از کلراید کادمیوم و ایبوپروفن (دوز توصیه شده به اندازه mg/kg 50 وزن بدن) یک بار در هفته به آنها خورانده شد. تحلیل SEM^[68] و بافت شناسی به عنوان شواهد تغییرات در ریخت شناسی سلولی به کار گرفته شده است. مقدار التهاب برحسب COX-2 و MMPs اندازه گیری شد.
تکثیر سلول توسط شمارش سلول، چرخه سلول و تحلیل DNA تعیین شد. نتایج نشان داد افزایش مدت قرارگیری در معرض غلظت کم کادمیوم باعث تنظیم افزایشی سایتوکانی های پیش التهابی و مولکول های تنظیم کننده چرخه سلول می شود. اگرچه داروهای ضد پیش التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)^[69] مانند ایبوپروفن حالت سایتوکان های پیش التهابی^[۷۰](Cox-2 , IL-6) را کاهش می دهد، اما هیچ اثری از بازدارندگی را بر تکثیر سلول ریوی برگفته از کادمیوم نشان نداد. نتایج این تحقیق نشان داد که کادمیوم باعث هر دو اثر التهاب و تکثیر سلول در زمان به کارگیری آن در یک دوز پایین می شود ولی تغییرات تکثیری مستقل از اثر التهاب روی می دهد[۱۵۷].
آیزاوا^[۷۱] و کودو^[۷۲] (۲۰۱۰) به بررسی تاثیر فلزات سنگین معلق در هوا بر روی ریه و ماکروفاژهای آلوئولی (AMs) پرداختند. برای ارزیابی تاثیر مواد شیمایی معین بر روی ریه و ماکروفاژهای آلوئولی^[۷۳] از یک مغناطیس سنج استفاده شد. کاهش سریع میدان مغناطیسی بلافاصله پس از قطع مغناطیس خارجی، پدیده ای است که ریلکسیشن نامیده می شود و هنگامی که ریه ها و ماکروفاژها در معرض مواد سمی قرار می گیرند آسیب می بیند. ریلکسیشن در مواجهه ریه ها با آهن مغناطیسی و گالیوم آرسنید در محیط طبیعی به تاخیر افتاد و در ماکروفاژها نیز (در محیط آزمایشگاهی) به همان شکل بود. ماکروفاژهای آلوئولی، همان تاخیر در ریلکسیشن را در مواجهه با غبار سیلیس، تارهای مختلف از قبیل کریزوتیل
و بعضی تارهای معدنی بشر ساخته و ترکیبات سمی آرسنیک و کادمیوم نیز نشان دادند. ترشح خارجی سلولی لاکتات دی هیدروژناز در ماکروفاژهای آلوئولی که در معرض مواد شیمیایی بودند مشاهده شد[۱۵۸].
استوزیک^[۷۴] و همکاران (۲۰۱۰) به بررسی تاثیر تفاوت های جنسی بر التهاب ریوی ناشی از مصرف حاد کادمیوم در موش های صحرایی پرداختند. بدین منظور حضور شاخص های اصلی التهاب ریه (محتوای سیتوکین های التهابی ریه، ارتشاح لکوسیتی و فعالیت سلول های بازیابی شده ریه بوسیله­ی آنزیم های گوارشی) ارزیابی و در هر دو جنس مورد مقایسه قرار گرفت. تزریق داخل صفاقی کادمیوم (۱٫۰ mg/kg) منجر به محتوای بیشتر کادمیوم در ریه­ی موش های ماده شد. محتوای نکروز تومور (TNF) در ریه موش های نر بیشتر بود در حالی که محتوای اینترلوکین ۶ (IL-6) بسیار کم بود با این وجود میزان آن در ریه موش های ماده به طرز چکنترلگیری بالاتر نشان داد. افزایش ارتشاح لکوسیتی مشاهده شده در ریه موش های نر عمدتاً به دلیل وجود نوتروفیل ها بود. افزایش پاسخ دهی به تحریک فوربول میریستات استات (PMA) در سلول های بازیابی شده ریه موش های نر مشاهده شد. بالا رفتن محتوای درون سلولی میلو پروکسیداز (MPO) در سلول های ریه در معرض کادمیوم هر دو جنس مشاهده شد اما این افزایش در موش های بیشتر بود. داده های به دست آمده نشان داد که پاسخ التهابی ریوی شدیدتری در موش های نری که کادمیوم دریافت کرده بودند مشاهده شد و سطوح اینترکولین ۶ در موش های ماده بیشتر بود[۱۵۹].
گروز^[۷۵] و همکاران در سال ۱۹۸۷ به مقایسه­ تاثیر کلراید کادمیوم و اکسید کادمیوم پرداختند در این مطالعه از هر دوی این ترکیبات در دوزهای مختلف و به صورت حاد استفاده شد. آنها نشان دادند که اکسید کادمیوم در دوزهای پایین تاثیرات شدیدتری در تکثیر سلول های شبه فیبروتیک و همچنین نموسیت ها داشت ولی در غلظت های بالا تاثیر این دو ترکیب مشابه بود. این ترکیبات موجب افزایش معنادار وزن ریه، نسبت وزن ریه به وزن بدن، گلوتاتیون ریداکتاز، گلوتاتیون ترانسفراز و G-6-PDH شد. به علاوه، آنها نشان دادند که استنشاق اکسید کادمیوم نسبت به کلراید کادمیوم بسیار سمی تر است[۱۶۰].
۲-۳-۲- اثر ورزش بر دستگاه تنفسی
نیکلاس^[۷۶] و همکاران (۱۹۸۲) به تحقیق درباره هموستاز سورفکتانت در ریه موش صحرایی در اثر یک وهله ورزش شنا پرداختند. شنا کردن موش ها به مدت ۲ ساعت در آب ۱±۳۴ درجه سانتیگراد موجب افزایش سرعت تنفس تا ۶۰ درصد و حجم جاری تا ۲۰۰-۳۰۰ درصد شد. فعالیت بیشینه­ی ویژه­ی فسفولیپید (PL) بافت و فسفو لیپید آلوئولی (PLalv)^[77] به ترتیب پس از ۱ و ۱۲ ساعت اتفاق افتاد. فسفو لیپید آلوئولی کل، فعالیت ویژه­ی PLalv و درصد PL کل (%A/T) آزاد شده در ۱۰ دقیقه اول شنا افزایش و حداقل تا ۲ ساعت پس از شنا باقی ماند. بعد از یک ساعت شنا، PLalv در ظرف ۴ ساعت به مقادیر پایه بازگشت. این نتایج نشان می دهد که ورزش باعث ترشح سورفکتانت از طریق پاسخ به تحریک مستقیم سلول های آلوئولی نوع II و همچنین سلول های تحت کنترل عصبی سمپاتیک می شود[۱۶۱].
دورسن^[۷۸] و همکاران (۲۰۰۶) به بررسی کاهش پس از ورزش در ظرفیت انتشار ریه ها پس از دویدن و شنای متوسط تا شدید پرداختند. بدین منظور از ۶ شناگر تمرین کرده و ۶ دونده­ی تمرین کرده (۸۰۰ و ۱۵۰۰ متر) سطح منطقه ای استفاده شد. آزمودنی ها غیر سیگاری بودند و ۴ جلسه در هفته ورزش می کردند. شناگران دارای شاخص توده­ی بدنی (BMI) بالاتر، حجم های ریوی و TL_CO (فاکتور انتقالی ریه برای مونوکسید کربن) بیشتری نسبت به دوندگان بودند. علمکرد ریه ۳۰-۴۵ دقیقه قبل و ۶۰-۹۰ دقیقه پس از یک جلسه­ تمرینی (۳۰ دقیقه با شدت متوسط در ضربان قلب ۱۴۰-۱۶۰ که تقریباً ۷۰-۸۰ درصد ضربان قلب بیشینه شان بود) اندازه گیری شد. یک کاهش معنی دار در TL_CO شناگران و دوندگان ۶۰-۹۰ دقیقه پس از ورزش مشاهده شد. با توجه به داده های به دست آمده بهبود عملکرد ریه پس از تمرین گزارش شد[۱۶۲].
آدیر^[۷۹] و همکاران (۲۰۰۷) به بررسی ادم ریوی ناشی از شنا^[۸۰](SIPE) پرداختند. برای این پژوهش از ۷۰ آزمودنی مرد سالم و غیر سیگاری ۱۸ تا ۱۹ ساله استفاده شد. آزمودنی ها از وضعیت جسمانی خوبی برخوردار بودند و در هر مرحله ۴/۲ تا ۶/۳ کیلومتر در دریای آزاد شنا می کردند که معمولاً ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می کشید. اشباع اکسیژن سرخرگی همه آزمودنی ها در حالت استراحت نرمال بود. ۷ مورد SIPE پس از ۳ سال تمرین تشخیص داده شد. همه­­ی ۷۰ آزمودنی علایم کوتاهی تنفس^[۸۱] را نشان دادند. علائمی از قبیل سرفه^[۸۲] (۶۷ نفر)، خلط خونین^[۸۳] )۳۹(، تولید خلط سینه^[۸۴] (۶۳) ، درد سینه^[۸۵] (۶) ، کراکل های دمی پایه^[۸۶] (۶۴) و خس خس^[۸۷] (۶) نیز مشاهده شدند. میانگین اشباع اکسیژن سرخرگی پس از دوره­ تمرینی ۶/۶±۴/۸۸% از هوای تنفسی در مقایسه با ۷/۱±۹۸%از هوای تنفسی حالت استراحت پیش از دوره­ تمرینی کاهش یافته بود[۱۶۳].
سارو^[۸۸] و همکاران (۲۰۰۸) به بررسی هماهنگی بین حرکت دنده ها و حجم های سینه ای شکمی در شناگران در طول مانورهای تنفسی پرداختند. آنها در پی یافتن این مسئله بودند که آیا شناگران نسبت به افراد سالم غیر ورزشکار قفسه سینه هماهنگ تری در تنفس دارند یا خیر؟ بدین منظور از ۱۵ آزمودنی مرد شناگر و ۱۵ مرد سالم غیر ورزشکار به عنوان گروه کنترل استفاده و ۴ حجم مجزا در قفسه سینه (توراکس جلویی، توراکس پشتی، شکم جلویی و شکم پشتی) را به عنوان یک عملکرد زمانی اندازه گیری کردند. آزمودنی ها به مدت ۳ سال، ۳ بار در هفته یا به طور میانگین ۳۰۰۰۰ متر در هر ماه شنا می کردند. گروه پایه شناگر نبودند اما ورزش منظم انجام می دادند. شناگران نسبت به غیر ورزشکاران دارای حجم های سینه ای بزرگتری بودند. این نتایج پیشنهاد می کنند که شناگران دارای هماهنگی بهتری بین حرکت دنده ها و حجم های سینه ای شکمی هستند که این نشان دهنده فعالیت هماهنگ دیافراگم و عضلات شکمی برای پر و خالی شدن قفسه سینه از هوا می باشد. با توجه به این داده ها می توان نتیجه گرفت تمرینات شنا منجر به ایجاد یک الگوی تنفسی بهینه می شود و می تواند حجم های ریوی بالاتر شناگران را که در مطالعات پیشین نیز گزارش شده است توضیح دهد[۱۶۴].
۲-۳-۳- اثرات درمانی سیلیمارین
استیون نیز^[۸۹] و همکاران (۲۰۰۴) به بررسی تاثیر مصرف اتانول و سیلیمارین در دوران بارداری بر روی حافظه کاری فضایی^[۹۰](SWM) پرداختند. در این مطالعه به تعیین اینکه آیا حافظه کاری فضایی در نوزادان مادرانی که در رژیم شان در هفته های مختلف بارداری اتانول دریافت می کردند پرداخته شد. آنها همچنین به تاثیر مکمل سیلیمارین بر تغییر حافظه کاری فضایی (SWM) پرداختند. بدین منظور از موش های باردار با رژیم مایع شامل ۳۵% اتانول در طول هفته های خاصی از بارداری استفاده شد. به علاوه، یک ترکیب سیلیمارین / فسفولیپید شامل ۸/۲۹% سیلیبین همراه با اتانول در طول همان هفته های خاص به موش ها خورانده شد. حافظه کاری فضایی (SWM) موش های نوزاد بر روی یک مار شعاعی بازویی ۶۰ روز پس از تولد مورد آزمایش قرار گرفت. پس از این آزمون موش ها کشته شده و مغزشان برای آنالیزهای بعدی بیرون آورده شد. نوزادان مادرانی که در هفته سوم بارداری اتانول دریافت کرده بودند نسبت به نوزادان مادرانی که در هفته­ی اول و دوم اتانول دریافت می کردند، SWM و همچنین وزن مغز پایین تری داشتند. اما مادرانی که در کنار اتانول، سیلیمارین هم دریافت کردند هیچ کمبود معنی داری در SWM نوزدانشان نشان ندادند. دریافت اتانول در هفته­ی آخر بارداری بیشترین تاثیر را بر روی SWM داشت. اضافه کردن سیلیمارین به رژیممایع اتانول به نظر می رسد که موجب بهبود نقص یادگیری ناشی از اتانول شد[۱۶۵].
حسنی منصور^[۹۱] و همکاران (۲۰۰۶) به بررسی اثر سیلیمارین بر استرس اکسیداتیو ناشی از سیسپلاتین^[۹۲](CDDP) و مسمومیت کبدی در موش های صحرایی نر پرداختند. بدین منظور از موش های صحرایی نر ۱۲۰-۱۵۰ گرمی که در شرایط استاندارد نگهداری و رژیم غذایی معمولی و آب سالم دریافت می کردند استفاده شد. در این مطالعه از سیسپلاتین برای توسعه سمیت در کبد و از سیلیمارین برای درمان سمیت موجود استفاده شد. حیوانات به ۴ گروه (هر گروه شامل ۱۰ موش) تقسیم شدند. گروه اول آنهایی بودند که پروپیلن گلیکول در سالین (به نسبت ۷۵ به ۲۵) دریافت می کردند و به عنوان پایه طبقه بندی شدند. در گروه دوم، میزان mg/kg 5/7 سیسپلاتین به صورت IP تزریق می شد. گروه سوم موش هایی بودند که میزان mg/kg/day 100 سیلیمارین برای ۵ روز متوالی به صورت IP به آنها تزریق شد. گروه چهارم ۱ ساعت پس از آخرین تزریق سیلیمارین با تنها یک تزریق IPسیسپلاتین (mg /kg 5/7) مورد تهدید قرار گرفتند. تزریق CDDP منجر به افزاش معنی دار ۸۷ و ۹۰ درصدی در سطوح آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز سرم و کاهش معنی دار ۳۰ و ۵۲ درصدی به ترتیب در سطوح کلسیم و آلبومین سرم شد. تزریق سیلیمارین منجر به افزایش معنی دار در آلانین آمینو ترانسفراز (۱۲%) و کاهش معنی دار در آسپارتات آمینو ترانسفراز (۵%) کلسیم (۵۰%) و آلبومین (۲۸%) سرم شد. سیسپلاتین یکی از فعال ترین بنگاه های سمیت سلولی است که موجبات سمیت کبدی را فراهم می آورد. در این مطالعه تزریق منفرد CDDP موجب سمیت کبدی گردید که با افزایش در آلانین آمینو ترانسفراز و کاهش در سطوح کلسیم، آلبومین و NO سرم مشاهده شد. سیلیمارین با بازیابی تغییرات ایجاد شده پس از سمیت، تاثیرات آنتی اکسیدانی چشمگیری داشت و توانایی خود در از بین بردن رادیکال های آزاد و در نتیجه حمایت از نفوذپذیری غشایی را به اثبات رساند. در نتیجه سیلیمارین موجب یک تاثیر حمایتی عمومی در مقابل سمیت کبدی ناشی از سیسپلاتین شد. اثر حمایتی سیلیمارین به ویژگی های آنتی اسیدانی آن بر می گردد که باعث می شود به عنوان از بین برنده­ی رادیکال های آزاد، بازدارنده­ی پراکسیداسیون لیپیدی و نگهدارنده­ی سطح گلوتاتیون فعالیت کند[۱۶۶].
راجسوارا^[۹۳] و همکاران (۲۰۰۷) به بررسی اثرات محافظتی سیلیمارین در قلب به هنگام انفارکتوس میوکارد ناشی از ایسکمی در موش های صحرایی نژاد آلبینو پرداختند. بدین منظور از موش های ۲۰۰ تا ۲۵۰ گرمی شامل هر دو جنس استفاده شد. موش ها به شش گروه، که هر گروه شامل ۵ حیوان بود تقسیم شدند. گروه های اول و دوم ۱% سدیم کربوکسیل متیل سلولز^[۹۴] دریافت می کردند که به ترتیب به عنوان گروه پایه کنترل و گروه پایه ایسکمی ـ پرفیوژن مجدد (رسیدن دوباره خون به بافت) دسته بندی شدند. گروه های ۳، ۴ و ۵ سیلیمارین را به ترتیب در دوزهای mg/kg 100 ، mg/kg 250 و mg/kg 5 دریافت کردند. گروه ۶ میزان mg/kg 2 رامیپریل^[۹۵] دریافت کردند و به عنوان استاندارد مرجع نامگذاری شد. در روز هشتم، یک ساعت بعد از دریافت مکمل ها، موش ها در معرض ۱ ساعت انسداد سرخرگ کرونری پایین رونده­ی چپ پس از ۴ ساعت پرفیوژن مجدد قرار گرفتند. تنها گروه کنترل در معرض این انسداد قرار نگرفت. ایسکمی ـ پرفیوژن مجدد منجر به نکروز قابل توجهی در عضله عصبی شد که با سطوح بالا رفته­ی آنزیم های نشانگان سرم از قبیل گلوتامات اگزالواستات ترانس آمیناز^[۹۶] سرم، گلوتامات پیروات ترانس آمیناز^[۹۷] سرم، لاکتات دهیدروژناز^[۹۸] ، ایزوآنزیم کراتین کیناز^[۹۹] و کراتین کیناز قابل مشاهده است. در حیواناتی که در معرض آسیب ایسکمی ـ پرفیوژن مجدد قرار داشتند، یک افزایش معنی دار در تولیدات نهایی پروکسیدهای لیپید میوکارد (مالون دی آلدئیدها^[۱۰۰] )، فقدان آنزیم های آنتی اکسیدانی (گلوتاتیون اس ترانسفراز^[۱۰۱] ، سوپراکساید دیسموتاز^[۱۰۲] و کاتالاز^[۱۰۳] ) و افزایش سطوح میلو پروکسیداز^[۱۰۴] در بافت قلبی مشاهده شد. این مطالعه نشان داد که سیلیمارین موجب حمایت از آنزیم های آنتی اکسیدانی اندوژنی^[۱۰۵] ، توقف اینفیلتراسیون نوتروفیلی در حین ایسکمی ـ پروفیوژن مجدد ومحدودیت اندازه انفارکت، به همراه کاهش در MDA سرم، MDA بافت و انزیم های مارکر سرم در موش هایی که در معرض ۳۰ دقیقه انسداد سرخرگ کرونری به دنبال ۴ ساعت پرفیوژن مجدد قرار گرفته بودند شد. دریافت سیملیارین همچین از قلب آزمودنی ها در مقابل کاهش بیشتر فشار خون متوسط شریانی در حین پرفیوژن مجدد حمایت کرد و ضربان قلب را در پایان دوره­ رفیوژن مجدد به سطوح اولیه بازگرداند. این مطالعه پیشنهاد می کند که سیلیمارین دارای تاثیرات حمایتی در مقابل انفارکتوس میوکارد ناشی از ایسکمی در موش های صحرایی می باشد[۱۶۷].
مانش چیتزاس^[۱۰۶] و همکاران (۲۰۰۸) به بررسی تاثیر سیلیبینین بر سلول های A 549 کارسینومای ریه انسانی پرداختند. از آنجایی که فعالیت مسیرهای سیگنالی موجب تولید فاکتورهای رونویسی مختلفی می شود که با سرطان زایی ریه در ارتباطند، جلوگیری از این فاکتورها می تواند یک استراتژی موثر در پیشگیری و یا درمان سرطان ریه باشد. آنها ابتدا با بهره گرفتن از سلول های A549 کارسینومای اپی تلیال ریه انسان به کشف مکانیسم های بالقوه و بیان iNOS به وسیله­ ترکیب سیتوکین (شامل ۱۰۰ واحد بر میلی لیتر اینترفرون گاما^[۱۰۷] ۵/۰+ نانوگرم بر میلی لیتر اینترلوکلین ۱ بتا +^[۱۰۸] ۱۰ نانوگرم بر میلی لیتر عامل نکروز تومور آلفا^[۱۰۹] ) پرداختند. آنها همچنین با بررسی آبشارهای سیگنالی فعال شده به وسیله ترکیب سیتوکین، که می توانست به طور بالقوه ای موجب تنظیم مثبت بیان iNOS شود، به بررسی تاثیر سیلیبینین (۵۰-۲۰۰µnol/L) بر این آبشارهای سیگنالی پرداختند. سیلیبینین موجب کاهش بیان فاکتور القایی هایپوکسی ۱ آلفا (HIF-1α) ناشی از ترکیب سیتوکین شد بدون اینکه هیچ تاثیر قابل توجهی بر فعالیت Akt بگذارد. بیان iNOS ناشی از ترکیب سیتوکین، به طور کامل توسط سیلیبینین مهار شد. این نتایج پیشنهاد می کنند که سیلیبینین می تواند تاثیرات چندگانه­ای بر مسیرهای سیگنالی ناشی از سیتوکین بر جای بگذارد که موجب تنظیم منفی iNOS در سلول های سرطانی ریه شده و تاثیر بازدارنده­ی خود را بر علیه ایجاد تومور در ریه اعمال کند[۱۶۸].
تیاگی^[۱۱۰] و همکاران (۲۰۰۹) به بررسی نقش سیلیبینین در جلوگیری از رشد و پیشرفت تومورهای ریه پرداختند. بدین منظور از موش های نر (۴ تا ۶ هفته ای استفاده شد و با توجه به مطالعات گذشته یکبار ۱ میلی گرم / گرم وزن بدن اورتان^[۱۱۱] در سالین به صورت i.p به آنها تزریق شد. اورتان موجب جهش ژنی و ایجاد تومور ریه می گردد. ۳۲ هفته بعد از تزریق اورتان ۵ موش به منظور بررسی تومور ایجاد شده کشته و ۲۰ موش باقی مانده به طور تصادفی به دو گروه (۱۰ = n ) تقسیم شدند. یکی از گروه ها (پایه) سالین و دیگری سیلیبینین به میزان mg/kg 742 وزن بدن، ۵ روز در هفته، به مدت ۱۰ هفته به صورت گاواژ دریافت کردند. ۵ ریه از هر گروه به منظور بررسی توسط الایزا و ۵ ریه دیگر برای بررسی های هیستومتری مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج مشاهده شده بدین شرح است: ۱- سیلیبینین از پیشرفت تومور ریه ناشی از اورتان جلوگیری کرد. ۲- تفاوتی در فاکتورهای هیستولوژیکی ریه موش های سیلیبینین و پایه مشاهده نشد. ۳- سیلیبینین از آنژیوژنز در تومورهای ریه­ی ناشی از اورتان جلوگیری کرد. ۴- سیلیبینین موجب تعدیل سیتوکین های وابسته به آنژیوژنز و کاهش ماکروفاژهای وابسته به تومور شد. ۵- سیلیبینین از فعالیت p65NF-kB در تومورهای ریه­ی ناشی از اورتان جلوگیری کرد. ۶- سیلیبینین از فعالیت STAT3 در تومورهای ریه­ی ناشی از اورتان جلوگیری کرد. ۷ سیلیبینین موجب افزایش سطوح آنژیوئیتین^[۱۱۲] ـ ۲ و تای^[۱۱۳] ـ ۲ در تومورهای ریه­ی ناشی از اورتان شد. با توجه به نتایج مشاهده شده در این مطالعه سیلیبینین دارای خواص ضد سرطانی بوده و می تواند در پیشگیری یا درمان سلول های سرطانی مورد استفاده قرار گیرد[۱۶۹].
پریچهر یغمائی و همکاران (۱۳۸۹) به بررسی اثرات ضد اضطرابی سیلیمارین مشتق از گیاه خار مریم در موش صحرایی نر پرداختند. در این مطالعه از ۳۵ سر موش نر صحرایی نژاد ویستار با میانگین وزنی (۲۵±۲۵۰) گرم استفاده شد. موش ها به ۵ گروه آزمایشی تقسیم شدند. به منظور انجام آزمایشات حیوانات به صورت تصادفی به گروه های ۷ تایی تقسیم شده و یک ساعت قبل از انجام آزمایش برای سازگاری بیشتر به آزمایشگاه منتقل می شدند. موش های صحرایی به صورت تصادفی در گروه های آزمایشی (۷ تایی) زیر قرار گرفتند: ۱- گروه کنترل که آب و غذا در اختیار داشتند و فقط ۳ میلی لیتر آب را به عنوان حلال دریافت می کردند. ۲- گروه تجربی (۱) تیمار با دوز ۳۵ میلی گرم بر کیلوگرم بر رت سیلیمارین، ۳- گروه تجربی (۲) تیمار با دوز ۷۰ میلی گرم بر کیلوگرم بر رت سیلیمارین، ۴- گروه تجربی (۳) تیمار با دوز ۱۴۰ میلی گرم بر کیلوگرم بر رت سیلیمارین، ۵- گروه تجربی (۴) تیمار با دور ۲۸۰ میلی گرم بر کیلوگرم بر رت سیلیمارین، برای ارزیابی اضطراب از دستگاه ماز مرتفع به علاوه ای شکل^[۱۱۴] استفاده شد. نتایج بدست آمده از این مطالعه حاکی از آن بود که مدت زمان سپری شده ودفعات ورود رت ها به بازوی باز در دوزهای ۳۵، ۷۰ و ۱۴۰ میلی گرم بر کیلوگرم بر رت معنی دار بوده ولی تغییر معنی داری در میزان فعالیت حرکتی موش های تیمار شده نسبت به گروه کنترل مشاهده نشد. نتایج این تحقیق نشان داد که سیلیمارین با دوزهای مختلف اثر ضد اضطرابی اعمال می کند و این اثر به علت دارا بودن خاصیت آنتی اکسیدانی و یا اثر بر رسپتورهای سروتونین بخصوص خانواده ۵HT 1_A می باشد. گیرنده ۵-HT_1A نه تنها در اضطراب و افسردگی بلکه در تنظیم حالت های فیدبکی و رفتارهایی مانند ترس، حالت های تهاجمی و هیجانات آنی نقش دارد، لذا احتمال می رود که سیلیبینین و یا سیلیمارین به دلیل شباهت ساختاری با استروژن بر سیستم سروتونرژیک واسطه گری نموده، از این طریق موجب تعدیل اثرات آن بر رفتارهای اضطرابی شده است و از طریق مسیر سروتونرژیک و اتصال به گیرنده ۵-HT_1A عمل نموده است. البته برای تعیین دیگر عوامل و سیستم های نورو ترنسمیتری درگیر، مطالعات بیشتری لازم است[۱۷۰].
۲-۳-۴- اثر آنتی اکسیدان ها بر دستگاه تنفسی
کیت^[۱۱۵] و دریسکل^[۱۱۶] (۱۹۸۲) به بررسی تاثیر اجرای ورزشی و دریافت مکمل اسید اسکوربیک بر عملکرد ریه­ی مردان سیگاری و غیر سیگاری پرداختند. بدین منظور از ۱۲ شرکت کننده­ سیگاری و ۱۰ غیر سیگاری سالم (۲۵ تا ۳۸ ساله) تمرین نکرده استفاده کردند. پروتکل تجربی به ۳ دوره تقسیم می شد. در طول دوره­ اول (۳ هفته) نیمی از آزمودنی ها درهر گروه روزانه ۳ قرض شامل ۱۰۰ میلی گرم اسید اسکوربیک و نیم دیگر اسید سیتریک به همان شکل دریافت می کردند. بعد از این ۳ هفته شرکت کنندگان بهمدت ۴ هفته هیچ قرصی دریافت نکردند. در طول این دوره­ دوم هیچ تستی انجام نشد. در طول دوره­ سوم (۳ هفته) همان قرص های دوره­ اول را دریافت کردند. سطوح ویتامین c پلاسما پس از ۳ هفته مکمل اسید اسکوربیک در هر دو گروه سیگاری و غیر سیگاری در مقایسه با سطوح اولیه به طور معنی داری افزایش یافت. هیچ تفاوتی در حجم بازدمی اجباری، ظرفیت حیاتی اجباری، درصد بازدمی اجباری در ۱ ثانیه، فشار خون سیستولی و دیاستولی در استراحت و پس از ورزش، میزان اسید لاکتیک خون پس از ورزش و اندازه های تهویه­ای بین گروه اسید اسکوربیک و دارونما سیگاری ها و غیر سیگاری ها مشاهده نشد. ارزش های فشار خون سیستولی غیر سیگاری ها پس از ورزش، پس از اسکوربیک اسید در مقایسه با دارونما پایین تر بود که البته معنی دار نبود. این نتایج نشان داد که ۳۰۰ میلی گرم اسید اسکوربیک تاثیر کمی بر روی عملکرد ریوی و اجرای جسمانی مردان سیگاری و غیر سیگاری سالم می گذارد[۱۷۱].
رومنو^[۱۱۷] و همکاران (۲۰۰۲) به بررسی تاثیر مکمل آنتی اکسیدان و عملکردهای ریه در کودکان آسمی در معرض سطوح بالای آلاینده های هوا پرداختند. بدین منظور ۱۵۸ کودک آسمی در گروه های ۴۰ تائی به مدت ۱۲ هفته در این مطالعه شرکت کردند. در طول این ۱۲ هفته، کودکان در هر هفته دو تست اسپکترومتری انجام دادند مکمل آنها شامل روزانه ۲۵۰ میلی گرم ویتامین C ، ۵۰ میلی گرم ویتامین E ، یا ۵۰ واحدتوکوفرول استات^[۱۱۸] بود. در کودکان با آسم متوسط تا شدید، سطوح ازون^[۱۱۹] ۱ روز قبل از اسپیرومتری به طور معنی داری با جریان بازدمی اجباری (FEF_25-75) ، FEV₁ و جریان بازدمی اوج ارتباط معکوس داشت. هیچ ارتباطی بین اوزون و علمکردهای ریه در گروه مکمل مشاهده نشد. نتایج به دست آمده پیشنهاد می کند که مکمل آنتی اکسیدان می تواند با کم کردن تأثیر در معرض اوزون بودن بر مسیرهای هوایی کوچک کودکان موجب تعدیل آسم های شدید گردد[۱۷۲].
لیزا ودد^[۱۲۰] و همکاران (۲۰۰۳) به بررسی تغییرات پلاسمایی PGF_2α ، دفاع آنتی اکسیدانی، وضعیت اسیدهای چرب پلاسما و نشانگرهای بالینی ناشی از مصرف کوتاه مدت مکمل آنتی اکسیدان پرداختند. بدین منظور از ۴۶ آزمودنی (بستری در بیمارستان کودکان سیدنی) دچار فیبروز کیستیک^[۱۲۱](CF) که موجب انسداد راه های هوایی ریه ها می گردد، استفاده شد. آزمودنی ها به مدت ۴ هفته دوز کمی از مکمل (۱۰ میلی گرم ویتامین E و ۵۰۰ میوگرم ویتامین A) دریافت کردند. بعد از ۴ هفته اولین نمونه­ خونی از آزمودنی ها گرفته شد و سپس آنها به گروه A که به دریافت همان میزان مکمل ادامه دادند (گروه کنترل) و گروه B دوز بالایی از مکمل دریافت می کردند (۲۰۰ میلی گرم ویتامین E ، ۳۰۰ میلی گرم ویتامین C ، ۲۵ میلی گرم بتا کاروتن^[۱۲۲] ، ۹۰ میوگرم سلنومتیونین^[۱۲۳] و ۵۰۰ میوگرم ویتامین A) که این دوره ۸ هفته به طور انجامید. دفاع آنتی اکسیدانی در گروه B بهبود یافت در حالی که در گروه A خیر. میانگین تغییرات ویتامین E در گروه های A و B به ترتیب ۵/۱±۶/۱۰ و ۹/۰±۹/۱- µmol/L ، سلنیوم ۱۰/۰±۵۱/۰ و ۰۴/۰±۰۹/۰ µmol/L ، بتا کاروتن ۰۴/۰±۱/۰ و ۰۲/۰±۰۱/۰ µmol/L فعالیت پراکسیداز گلوتاتیون ۳/۰±۳/۱ و ۶/۰±۳/۰- U/g hemoglobin بود. هیچ تفاوت معنی داری در PGF2α ، ویتامین C ، ترکیب اسید چرب، فعالیت سوپراکسید دیسموتاز، عملکرد ریه یا شمار سلول های سفید وجود نداشت. در گروه B بتا کاروتن با درصد ظرفیت حیاتی اجباری ( ۰۰۵/۰ = P ، ۵۸۶/۰ = r ) سلنیوم با درصد حجم بازدمی اجباری در یک ثانیه (۰۴۶/۰ = P ، ۴۴۰/۰ = r ) و غلظت های اسید چرب پلاسما با درصد حجم بازدمی اجباری در یک ثانیه (۰۰۶/۰ = P ، ۵۸۳/۰ = r) همبستگی داشت. در حالی که افزایش بتا کاروتن، سلنیوم و غلظت های اسید چرب نشان دهنده بهبود عملکرد ریه است، افزایش غلظت های اسید چرب با استرس اکسیداتیو مرتبط می باشد که شاهد غیر مستقیمی بر این مدعاست که آسیب اکسیداتیو منجر به تخریب ریه در بیماران CF می گردد. به هر حال ارتباط مشاهده شده بین تغییرات غلظت های بتا کاروتن و سلنیوم و تغییرات در عملکرد ریه پیشنهاد می کند که بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی ممکن است موجب بهبود وضعیت کلینیکی گردد[۱۷۳].
نادیم^[۱۲۴] و همکاران (۲۰۰۸) به بررسی تاثیر ویتامین E و درمان استاندارد (استنشاق آگونیست های β_۲ ، آنتی کولینرژیک ها^[۱۲۵] و کورتیکو استروئیدها^[۱۲۶] ) بر وضعیت اکسیدانی ـ آنتی اکسیدانی در بیماری مزمن انسداد ریه^[۱۲۷](COPD) پرداختند. بیماران به دو گروه دارونما (۱۴ = n که فقط درمان استاندارد دریافت می کردند و گروه مکمل ویتامین E (10 = n ، که علاوه بر درمان روزی دوبار کپسول ویتامین E دریافت می کردند) تقسیم شدند. اسپیرومتری و ارزیابی های بالینی در آغاز و پس از ۸ هفته درمان با اندازه گیری چند پارامتر بیوشیمیایی وضعیت اکسیدانی ـ ضد اکسیدانی در پلاسما، لکوسیت ها و سلول های قرمز خون وریدی انجام شد. تولید سوپراکساید لکوسیت در هر دو گروه کاهش یافت. گروه مکمل ویتامین E افزایش معنی داری در سطوح پلاسمایی سوفیدریل و کاتالاز سلول قرمز نشان داد در حالی که گروه دارونما نشان دهنده کاهش سطوح پلاسمایی نیترات ها و نیتریت ها بود. هیچ تفاوت معنی داری در فعالیت سوپراکساید دیسموتاز و پراکسیداز سلول قرمز، گلوتاتیون خون و ظرفیت آنتی اکسیدانی کل پلاسما، فعالیت لیپید پراکسیداز و گلوتاتیون پراکسیداز در گروه ها مشاهده نشد. این نشان دهنده درجه­ عملکرد ریوی و بهبود بالینی مشابه در هر دو گروه بود. با توجه به داده های به دست آمده می توان نتیجه گرفت که این میزان از ویتامین Eهیچ فایده­ی اضافی برای بیماران در بر نداشت[۱۷۴].
ماداوی^[۱۲۸] و همکاران (۲۰۰۹) به بررسی تاثیر مکمل های آنتی اکسیدان ویتامین C و E بر روی سطوح پلاسمایی آن و نیمرخ لیپیدی بیمارانی که دچار سل ریوی^[۱۲۹] هستند پرداختند. بدین منظور از بیماران دچار سل ریوی ۲۵-۶۰ ساله در هر دو جنس استفاده شد. گروه اول: شرکت کنندگان سالم طبیعی ۳۰ = n گروه دوم: بیماران تحت درمان ضد سل ۵ = n نفر گروه سوم: بیمارانی که در کنار دوره درمانی شان ویتامین C هم دریافت می کردند، گروه چهارم: بیمارانی که در کنار دوره درمانی شان ویتامین C دریافت می کردند. پس از دو ماه بهبود معنی داری در وزن بدن بیمارانی که مکمل دریافت می کردند مشاهده شد. افزایش معنی داری در اسید اسکوربیک پلاسما و سطوح ۱- آلفا توکوفرو^[۱۳۰] پس از ۶ ماه از دریافت مکمل های ویتامین مشاهده شد. سطوح HDL-C در گروه های دریافت کننده­ ویتامین افزایش معنی داری پیدا کرد. سطوح پایین تر LDL-C در گروه های ویتامین در مقایسه با گروه های بدون مکمل مشاهده شد. غلظت های پلاسمایی اسید اسکوربیک و آلفا توکوفرول پس از رژیم مکملی افزایش معنی داری داشت. با توجه به نتایج بدست آمده می توان به فواید این مکمل ها در جلوگیری از هیپوکلسترولمی^[۱۳۱] در بیماران مسلول اشاره کرد[۱۷۵].
۲-۳-۵- اثر انواع فعالیت ها و تمرینات ورزشی بر M T
کامونت^[۱۳۲] و همکاران (۲۰۰۱) با فرض اینکه سازگاری دفاع های آنتی اکسیدانتی القا شده توسط تمرین می تواند اثرات ضد فشار خون بالا را هم در بر داشته باشد، پژوهشی بر روی موش های مبتلا به فشار خون بالا انجام دادند. آنها پیشنهاد کردند که MT در پستانداران نقش آنتی اکسیدانتی ایفا می کند و بررسی کردند که آیا فعالیت ورزشی مزمن شنا می تواند بر رشد سرخرگ ها در موش های مذکور و همچنین بر تعدیل سطوح MT اثر بگذارد. آزمودنی ها یک ساعت در روز برای ۸ هفته وادار به تمرین شدند و ۷۲ ساعت پس از آخرین جلسه تمرین کشته شدند. نتایج نشان داد فعالیت ورزشی شنای مزمن، فشار خون سیستولیک و ضربان قلب را در موش های صحرایی کاهش داد و این کاهش با کاهش سطوح MT کبدی و قلبی در ارتباط بود. همچنین این برنامه تمرینی موجب کاهش توسعه فشار خون سرخرگی در موش های صحرایی بیمار و سازگاری سطوح MT در بافت کبد، قلب و آئورت شد[۱۷۶].
میلنروویچ^[۱۳۳] و همکاران (۲۰۰۴) اثرات ترکیبی کادمیوم و فعالیت ورزشی را بر میزان تغییرات سطوح MT و تجمع کادمیوم در بدن بررسی کردند. گروهی از دوندگان با سن، قد، وزن و شاخص توده بدنی مشابه در دو گروه سیگاری و غیر سیگاری در دو نوبت فعالیت ورزشی با سرعت متوسط در مسافت ۲۰۰۰ متر و فعالیت ورزشی با سرعت زیاد در مسافت ۴۰۰۰ متر شرکت کردند. در گروه سیگاری ها، غلظت بالاتر کادمیوم در خون وادرار پس از فعالیت ورزشی مشاهده شد که نشان دهنده تاثیر مثبت فعالیت ورزشی بر دفع کادمیوم می باشد. MT به عنوان تعیین کننده موثر بر تغییرات در بدن دونده ها القا شد. افزایش معنی دار آن در ادرار غیر سیگاری ها ۳۰ دقیقه پس از پایان دویدن مشاهده شد که در مسافت طولانی تر بیشتر افزایش یافت. نتایج این پژوهش پیشنهاد می کند که MT به دلیل ویژگی هایش، می تواند به عنوان یک آنتی اکسیدانت ضروری ملاحظه شود. فعالیت بدنی متوسط ممکن است یک راه حل مناسب برای دفع رسوبات کادمیوم ناشی از آلودگی محیطی با این فلز باشد[۱۷۷].
اوکولوف^[۱۳۴] و همکاران (۲۰۰۶) این فرضیه را که MT از توبول های کلیوی در برابر آپوپتوزیس ناشی از فعالیت ورزشی شدید و تمرین منظم محافظت می کند آزمایش کردند. موش های نر ویستار به گروه های کنترل، فعالیت ورزشی شدید و تمرین منظم ۸ هفته ای تقسیم شدند. بافت کلیه آزمودنی ها ۶ و ۹۶ ساعت پس از فعالیت ورزشی برداشته شد. نتایج نشان داد پس از یک جلسه فعالیت ورزشی شدید، وقوع آپوپتوزیس محدود به توبول های انتهایی و مجاری جمع کننده کلیه های موش شد در حالیکه توبول های مجاور تحت تاثیر قرار نگرفتند. تمرین منظم ۸ هفته ای منجر به القای آپوپتوزیس در سلول های توبولی نشد. همچنین بیان MT منحصراً در توبول های مجاور گروه فعالیت ورزشی شدید افزایش معنی داری نشان داد. بعد از تمرین منظم ۸ هفته ای، بیان MT در مقایشه با کنترل بدون تغییر باقی ماند. یافته های پژوهش مذکور بر نقش MT در کنترل آپوپتوزیس در سلول های توبولی مجاور تاکید کردند[۱۷۸].
هاشیموتو^[۱۳۵] و همکاران (۲۰۰۹) نشان دادند که ورزش منظم روی نوار گردان ایزوفرم های MT (­,MT-2 ,MT-1 MT-3 ) را در طناب نخاعی موش القا می کند. از آنجایی که MTs تنظیف گرهای قوی ROS هستند و برخی فعالیت های تغذیه عصبی دارند ورزش ممکن است اثرات مفیدی بر نرون های حرکتی نخاع در بیماران مبتلا به اسکلروز آمیوتروفیک جنبی به علت القای MTs داشته باشد. دویدن روی تردمیل به مدت ۳۰ دقیقه در روز سطوح بیان MT-1-mRNA و MT-2-mRNA و MT-3-mRAN را به ترتیب تا ۱۹۳% ، ۲۹۸% و ۱۹۶% نسبت به گروه کنترل ۱۲ ساعت بعد از شروع ورزش افزایش داد. بعد از ۲ هفته تمرین روزانه، سطوح بیان MT-1/2 و MT-3 آزمودنی های تمرین کرده در مقایسه با گروه بی تمرین، به ترتیب ۱۷۳% و ۱۴۶% بود. دویدن روی نوار گردان به مدت ۲ هفته منجر به تجمع تدریجی پروتئین های MT در طناب نخاعی مایس شد. این نتایج پیشنهاد می کند که فعالیت ورزشی منظم موجب افزایش موقتی در سطوح بیان MT-mRNA و منجر به تجمع پروتئین های MT در طناب نخاعی مایس طبیعی می شود .[۸]
جولازاده و همکاران (۲۰۰۹) هدف پژوهش خود را بررسی اثر ۸ هفته تمرین استقامتی پیش رونده و یک جلسه فعالیت وامانده ساز در قبل و پس از آن بر MT و پراکسیداسیون لیپیدی بافت قلب موش های صحرایی نر نژاد ویستار عنوان کردند. ۶۴ سر موش صحرایی نر با میانگین وزنی ۲۰۰ گرم انتخاب و به طور تصادفی به دو

نقد: آنچه شایان توجه به نظر می‌رسد عبارت است از اینکه مبنای فلاسفه درباره عالم ماده، وحدّت آن است؛ یعنی می‌گویند: عالم ماده فقط یک عالم است و تعدد در آن راه ندارد.(همان، ص۱۵۸و۱۵۴)
با توجه به آنچه که در این قسمت بیان شد، سه نکته روشن است:
اول اینکه ادّله ابطال تناسخ در این عالم طبیعی را ابطال می‌کنند و توان ابطال انتقاال نفس به عوالم دیگری مثل عالم عقول، عالم مثال و عالم طبیعی دیگری غیر این عالم را ندارند. البته باید توجه داشت که برخی شارحان حکمت متعالیه، این تعبیر ملّاصدرا را به معنای انتقال نفس به عالم «مثال» گرفته‌اند که از جهاتی صحیح به نظر می‌رسد. اما عبارات ملاصدرا به گونه‌‌ای عام است که انتقال نفس به همه عوالم هستی، اعم از جهان ارواح، جهان عقول، جهان مثال و جهانی مادی غیر عالم طبیعی خودمان را شامل می‌شود.
دوم اینکه ملّاصدرا با توجه به مبانی فلسفی خود درباره تشکیک وجود، نفس شناسی، و هستی شناسی عوالم هستی، ادلّه دیگران را ناقص و نادرست، و نظریه خود را صحیح دانسته است.(ر.ک-سید محمد حسین طباطبائی)
در توضیح این نکته باید گفت: اشکالات متعددی مثل دوری بودن برهان تناسخ
موجب شده است که عده‌ای از متکلمان فابل به تناسخ شوند؛ زیرا دلیلی قاطع و یقینی بر ابطال آن نیافته و بلکه موارد فراوانی از آیات و روایات را به عنوان مؤیّد و تأکید آن تلقّی کرده‌اند. (صدرالدین شیرازی، ۱۳۷۸، ج۸، ص۳۳۹)
دیگر به نقلی بودن ابطال آن گشته‌اند.(صدرالدین شیرازی،۱۳۷۸ ، ج ۹، ص۲۰۸)
اما ملّاصدرا با پی ریزی مبانی و مباحث مهم هستی شناختی و جهان شناختی، توانست برهان اقامه کند که نه تنها اشکالات براهین سابق را نداشت، بلکه رویکردی نوین برای اثبات معاد و رجعت به شمار می‌رفت.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سوم اینکه اشکالات عمده اهل تناسخ در پیش فرضهای نادرست آن درباره مسائل فلسفی نهفته است، اما با توجه به مهمترین نکات مربوط به آن در اینجا صحیح به نظر می‌رسد:که تا کنون مورد بررسی قرار گرفته‌اند، این است که همه آنها جهان هستی را را فقط در دو عالم منحصر می‌دانند: عالم ماده و ملک، و عالم عقلی و ملکوت. ملاصدرا این اشکال را تحت عنوان «حکمت مشرّقی»در مشهد سوم کتاب الشواهد الربوبیه، اینگونه مطرح کرده است:

۴-۲۵-مبانی فلسفی نادرست تناسخ

۱-انحصار عوالم در دو جهان مادی و عقلی.
مهمترین اشکال قایلان به تناسخ که تا کنون مورد بررسی قرار گرفته‌اند،این است که همه آنها جهان هستی را فقط در دو عالم منحصر می‌دانند: عالم ماده و ملک، و عالم عقلی و ملکوت.
ملاصدرا این اشکال را تحت عنوان«حکمت مشرقی» در مشهد سوم کتاب الشواهد الربوبیه، اینگونه مطرح کرده است.
مبنای این سخن و شبیه آن بر انحصار نشئه‌های وجود انسان در دو نشئه حسی و عقلی استوار است و عدم توجه آنان به نشئه اخروی (مثالی) – غیر از نشئه عقلی- آنان را مطرح کردن عقاید باطلی در قالب تناسخ واداشته است.
(صدرالدین شیرازی، ۱۳۷۸، ص۳۱۲)
حتی پیش از ملاصدرا، عرفای مسلمان نیز به این خطای اساسی توجه کرده و آن را مورد نقد و طرد قرار داده‌اند. در واقع، این همه قصه‌پرازی به دلیل جهل نسبت به عالم برزخ و مثال پدید آمده است. این سه عالم همان نشأت سه‌گانه‌ای هستند که عرفا نیز از آن سخن گفته‌ و آنرا تثبیت کرده‌اند. با این فرق که آنان عواملی پیش از سه عالم را مطرح کرده‌اند و تعابیر متفاوتی برای بیان این عوالم دارند و معتقدند مرگ در حقیقت، انتقال نفس از نشئه طبیعی به نشئه اخروی و برزخی است.(صدرالدین شیرازی،۱۳۷۸ ، ج ۹، صص۲۱۲ و ۱۹۵ و ۹۷ و ۳۰)
۲-امتناع تجرّد نفس:
از مهمترین موارد لغزش قایلان به تناسخ، که آنهارا به این نظریات بی‌اساس سوق داده، قایل شدن به عدم تجرّد نفس و به عبارت صریح‌تر، مادی بودن نفس است، چه آنان که به مطلق تناسخ با هریک از اقسام آن قایلند و به طور مطلق نفس را مادی می‌دانند. (همان ، ج ۹، ص۷)
و چه فلاسفه که نفوس متوسط رامادی دانسته، به اتصال آنها به اجرام فلکی قایلند، چنین مبنایی آنها را به سوی تناسخ سوق داده است. اما با تکیه براهین قاطع تجرّد نفس، دیگر به توجیه تناسخی کمال نفس نیازی نیست.
(صدرالدین شیرازی،۱۳۵۴ ، ج ۹، ص۷ و ج ۸، ص۳۰۲)(همان، ۱۳۵۴،ص ۴۳۷)
۳- فرق معاد با تناسخ:
یکی دیگر از عوالم اصلی گرایش به تناسخ، عدم تفکیک میان رجعت یا معاد، تناسخ است. حتی بعضی به دلیل ناتوان بودن از تفکیک این دو امر از یکدیگر، قایل شده‌اند به اینکه «رجعت» همان «تناسخ» است و به همین دلیل، شیعیان علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه‌السلام) را به عقیده تناسخ متّهم کرده‌اند. معتقدان به تناسخ علاوه بر خلط میان رجعت و تناسخ، میان معاد و تناسخ نیز خلط کرده و معاد را تناسخی دانسته‌اند که شرّع مقدّس بدان تصریح و تأکید کرده‌ است. ملاصدرا به این مسأله پاسخ داده و به نقد مبانی آن پرداخته و در این بررسی، فرق آن دو را تبیین کرده‌ است.
(صدرالدین شیرازی،۱۳۷۸ ، ج ۹، ص۷ و ج ۸، ص۲۰۸و۳)(سبحانی،۱۴۱۹، ص۲۹۴و۲۳۴)

۴-۲۶-تناسخ ملکوتی

صدرالمتألهین بیان می‌کند بین تناسخ مصطلح و معاد جسمانی و تجسم اعمال، فرق روشن و واضحی است زیرا وقتی نفس در اثر حرکت جوهری دچار تحول شده و از عالم طبیعت به عالم آخرت حرکت نموده و ملکات و احوال و افکار مختلفی را کسب کرده‌ است، در جهان آخرت به صورتهایی که مناسب با افکار و اخلاق مکتسب است در می‌آید و این مسأله، مخالف برهان و آیات و روایات نیست پس به این “معنا تناسخ ملکوتی”، همان تجسم اعمالی است که در اسلام بدان تصریح شده و اهل کشف و شهود هم به آن رسیده‌اند. زیرا در معاد جسمانی، نفس به بدن دیگر تعلّق نمی‌گیرد .و اشکال رجوع از فعلیت به قوّه و از کمال به نقص لازم نمی‌آید تا تناسخ مصطلح باشد بلکه نفس با بدن و صورتی که حاصل اعمال و افکار اوست، محشور می‌گردد و همه فعلیتهایی را که کسب کرده، داراست و هیچ کدام نابود نشده‌اندو همه آنچه که انجام داده برای او حاضر است. مولوی گوید:
سیرتی کان در نهایت غالب است هم بر آن تصویر، حشرّت واجب است
حشرّ تو بر صورت اعمال توست هرچه بینی نیک و بد، احوال توست

۴-۲۶-۱-اثبات عقلی تناسخ ملکوتی:

برای اثبات عقلی تناسخ ملکوتی (یا همان تجسم اعمال)، باید به مبانی حکمت متعالیه ملاصدرا توجه کرد، عمده‌ترین اصولی که در اثبات آن باید ملاحظه شود:
اصالت وجود، حرکت جوهری، جسمانیه الحدّوث و روحانیه البقاء بودن نفس، و اتحاد عاقل و معقول یا اتحاد عالم و معلوم است.
با ملاحظه این اصول می‌توان گفت: همچنانکه در مباحث اتحاد عالم و معلوم اثبات شده است نفس عالم با خود علم متحدّ می‌شود و نه با معلوم خارجی، زیرا علم، با لذت نفس است و متعلّق خارجی، معلوم بالعرض آن.
در اتحاد علم و عمل با نفس هم همینگونه است، یعنی نفس با صورت علمی و عملی خود متحدّ می‌شود و وقتی که این اتحاد در صقع ذات انسان رسوخ یافت، ملکه نفس شده و زایل نمی‌گردد بلکه با او محشور می‌شود.
از طرف دیگر، صورت عملی اگر بخواهد مجسّم گردد، بصورت خوب و بد، زشت و حسن و قبیح درمی‌آید.
بنابراین اگر کسی خلقی از اخلاق حیوانی را در خود پرورش داده است، آن خلق و خو، ملکه او شده و با جان و نفس انسان متحدّ گردیده و همین خلق به منزله نفس مدّبر او بدنش را تدبیر می‌کند، همینطور این خلق، فصل مقوّم او شده و او را به صورت حیوان جلوه‌ می‌دهد زیرا تمیّز و تحصّل یک چیز به فصل مقوّم آن است، در نتیجه این خلق که هم اینک فصل ممیز او شده و بالفعل با او متحدّ است بدن انسان را مطابق با خواسته خود پرورش داده و می‌سازد زیرا عامل، با عمل خود متحدّ است و اندیشه با اندیشنده، و عقل عملی نیز شأنی از شئون عقل نظری است.
بنابراین انسان با نیّات خود نیز متحدّ است و هر اندیشه و نیّتی که دارد بیرون از جان و هویّت او که نفس اوست، نمی‌باشد. زیرا چنانکه اشاره شد انسان در مرتبه عقل نظری با علم و افکار و اندیشه‌های خود متحدّ است و در مرحله عقل عملی، با نیات و اعمال و اخلاق خود؛ پس انسان “در تناسخ ملکوتی ” همه خصوصیات جنسی و فصلی خود را داراست و چیزی از دست نمی‌دهد بلکه دائماً در حرکت بوده و از قوّه به فعلیت می‌رسد و و دائما بدست می‌آورد و در این حرکت، یا در جانب رذایل به فعلیت می‌رسد و یا در جانب فضایل، اما در هر حال مشغول ساختن خویشتن خویش است و «ناطق»، فصل نهایی او نیست، بلکه فصلهای جدید و صور تازه روی آن می‌اید که صدرا از این حقیقت به لبُس بعد ازلبُس تعبیر کرده است.
در دیدگاه صدرا، اگر فردی همه استعداد و توان خود را در راه کسب حرام صرف کند، صورت بهیمی و جانوری به خود می‌گیرد و این مطلب به آن معنی نیست که صورت نوعیه قبلی خود را از دست داده و فصل جدیدی کسب کرده است بلکه همه فصول و اجناس قبلی را همچنان داراست.
اما علاوه براین فصول، فصل خوک شدن را نیز مثلاً، روی صورتهای قبلی کسب کرده است و هم اینک او حیوان ناطقی است که خوک یا فرشته شده، پس انسان، حقیقتی است که تحت آن، انواع گوناگون مندرج است که از یک نظر او را نوع متوسط می‌کند و از جهتی جنس ؟سافل.(صدرالدین شیرازی،۱۳۷۸ ، ج ۹، صص۲۰ و ۱۹)
در حکمت متعالیه صدرا، انسان به زیبایی تمام معرفی شده است و همین انسان شناسی دقیق در فلسفه او منجر به تصویر و شناخت صحیحی از سیر جوهری و تکامل ذاتی انسان گردیده است.
به نظر ملاصدرا، انسان موجودی است که دارای مراتب تشکیکی است، یک مرحله او بدن طبیعی اوست که همه انسانها از این هیکل مادی و طبیعی برخوردارند. مرحله دوم او، بدنی است که شب و روز با اعمال و رفتار و اندیشه‌های خود مشغول ساختن آن است و مرحله‌ دیگر او تجرّد اوست که مرحله نهایی نفس انسانی است.
نفس در مرحله حدّوث یعنی در مرتبه نخست جسمانیه الحدّوث است که در اثر حرکت جوهری، نشأت و اطوار مختلفی را طی می‌کند و در هر مرحله‌ای کمالی را کسب می کند. حال اگر نفس در این حرکت ذاتی و جوهری، صورتهای حیوانی و سبعی و بهیمی و یا ملکی را بگیرد، و نه تنها محال نیست بلکه اطواری است که اصحاب کشف و شهود و روایات و براهین عقلی بر آن دلالت دارند.
علامه طباطبائی می‌فرماید:
اگر فرض کنیم که صورت انسان، تغییر یافته و به صورت نوعی دیگر مثلاً میمون و خوک در آمده این صورت جدید، صورتی است که روی صورت قبلی آمده است. بنابراین فرد، انسانی است که خوک شده و یا به صورت میمون درآمده است که مسخ شده است نه اینکه انسانیّت او باطل شده و به جای آن، صورت خوک یا میمون قرار گرفته است؛ پس این فرد انسانس است که مسخ شده است نه اینکه انسانیّت خود را از دست داده باشد.
(طباطبائی،۱۳۶۶، ص۲۱۰)
صدرا برای تبیین بیشتر تناسخ ملکوتی و ابطال تناسخ ملکی، نشأت وجودی انسان را به سه نشئه و مرحله تقسیم می‌کند:
۱-نشئه حس و طبیعت.
۲-نشئه مثال.
۳-نشئه عقل.
وی معتقد است انسان در عالم دنیا مسیرهای متعددی را می‌پیماید و در سیر و سلوک علمی و عملی، بدن باطنی خود را ساخته و با آن محشور می‌شود.
به نظر صدرا انسان، نوع اخیر نیست بلکه نوع متوسط است و در تحت آن، انواع فراوانی قرار دارد که در روز قیامت و معاد، یکی پس از دیگری ظهور می‌کند.
بنابراین، افکارو عقاید و اخلاق انسان او را به یکی از منازل بهیمی، سبعی، شیطانی و یا فرشته‌خویی رهنمون می‌سازد، یعنی مثلاً انسانیکه به دنبال توطئه و دسیسه برای دیگری است اینگونه نیست که صورت او شیطانی و سیرت و باطن او انسان باشد، بلکه حقیقت او شیطان می‌شود و آن کس که حلال و حرام دین را رعایت نمی‌کند و همت او بطن و شکم اوست به صورت عمل و اندیشه خود مجسم می‌شود این تحول از عالم ماده به برزخ و از آنجا به معاد و کسب صور گوناگون، تناسخ باطل و مصطلح نیست بلکه تجسم اعمال و تناسخ ملکوتی است و بیانگر این حقیقت است که حقیقت انسان در گرو افکار و اعمال اوست.
«کل نفس بما کسبت رهینه» هر نفسی در گروآنچه کسب کرده است، می‌باشد.