• (d) اگر حمل‌ونقل هوایی باشد، کنوانسیون یکسان‌سازی برخی قواعد مربوط به حمل‌ونقل هوایی ورشو مصوب اکتبر ۱۹۲۹ با اصلاحات اعمال خواهد شد.»

• این شروط وسیع انتخاب قانون امروزه عادی است. این شروط باعث می‌شوند که قواعد هر کنوانسیون الزام‌آور بین‌المللی یا قواعد ملی مرحله‌ای که خسارت یا ضرر در آن وارد آمده را تحت پوشش قرار دهند. البته چنانچه خسارت غیرمتمرکز باشد رژیم مسئولیت قراردادی اعمال می‌گردد.^[۲۲۶] این شروط معمولاً «مقررات شبکه‌ای» گفته می‌شوند.^[۲۲۷] کلا انتخاب حقوق واحد در این شروط تنها به‌عنوان انتخاب مادی یا ماهوی قانون تلقی می‌شود. البته، وقتی شرط برتر یا شبکه‌ای متضمن انتخاب قانون واحد در موقعیتی است که در محدودۀ اعمال کنوانسیون واقع می‌شود، قواعد واحد منتخب هرگونه قواعد الزامی متعارض رژیم قابل اعمال ملی را کنار می‌گذارد. این امر، نتیجه انتخاب قراردادی این قواعد نمی‌باشد.

گرچه طرفین قراردادی می‌توانند حقوق قابل اعمال همه یا بخشی از قرارداد را برگزینند، جملۀ آخر مادۀ ۳ کنوانسیون رم می‌گوید که شروط شبکه‌ای معمول در حمل‌ونقل مرکّب نیز مجاز است. بنابراین طرف‌های قراردادی می‌توانند قواعد حقوقی حاکم بر هر مرحله از حمل‌ونقل را برگزینند. به‌علاوه، غیر از انتخاب رژیم‌های واحد به‌عنوان قانون قابل اعمال طبق محدودیت‌های مشخص، طرف‌های قراردادی ممکن است که هر مرحله از حمل‌ونقل تحت حکومت رژیم متفاوت ملی باشد را برگزینند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۱-۲-۲- قابلیت تفکیک
آنچه در بالا دربارۀ انتخاب قانون حاکم، گفته شد عموماً مربوط به کل قرارداد است حتی وقتی که مربوط به قرارداد حمل‌ونقل مرکّب است؛ اما انحراف از این استاندارد با درج عبارت «یا تنها یک بخش» در جملۀ آخر مادۀ ۳ کنوانسیون رم امکان دارد.^[۲۲۸] بنابراین همان طور که مادۀ ۳ کنوانسیون رم بیان می‌کند: «طرفین با انتخاب قانون می‌توانند قانون قابل اعمال بر تمام یا تنها بخشی از قرارداد را برگزینند»؛ بنابراین طرفین می‌توانند قوانین مختلفی را بر بخش‌های مختلف قراردادشان حاکم نمایند. این مفهوم depecage یا «قابلیت تفکیک» نامیده می‌شود. این مفهوم را فقط موقعی باید در نظر گرفت که امکان تفکیک قرارداد باشد.^[۲۲۹] قرارداد زمانی قابل تفکیک تلقی می‌شود که متشکل از چندین قرارداد یا بخش‌هایی که قابل جدا‌شدن بوده و از نقطه‌نظر حقوقی و اقتصادی مستقل از یکدیگرند و حتی وقتی قرارداد قابل تفکیک تلقی می‌شود، انتخاب قانون حاکم باید به لحاظ منطقی مطابق بوده و به عناصری از قرارداد مربوط باشد که بتواند بدون منجر‌شدن به مجادلات، تحت حکومت قوانین مختلف قرار گیرد.^[۲۳۰] اگر این شرایط وجود داشته باشد هم، باز تفکیک در موقعیت‌هایی رخ می‌دهد که انتخاب قانونی صورت نگرفته است.^[۲۳۱] مادۀ ۴ کنوانسیون رم که به قانون قابل اعمال وقتی که انتخاب قانون از سوی طرفین وجود ندارد و اشاره می‌کند معیّن می‌دارد که هرچند قرارداد در چنین شرایطی در اصل، تحت حکومت قانون کشوری است که قرارداد بیشترین ارتباط را با آن دارد، ممکن است بخش قابل تفکیکی از قرارداد که ارتباط نزدیکی با کشور دیگر دارد، تحت حکومت قانون کشور دیگر قرار گیرد.
بنابراین TRG و ماهیت ترکیبی قرارداد مرکّب که از مراحل مختلف تشکیل شده است، در خصوص امکان تفکیک در ارتباط با قراردادهای حمل‌ونقل مرکّب در آلمان نظرات متفاوت است؛ برای مثال مانکوسکی معتقد است که در حمل‌ونقل خانه‌به‌خانه است که مرحلۀ دریایی را در برداشته و نمی‌تواند به بخش‌های مستقل تفکیک گردد. بهتر است بگوییم که تفکیک‌پذیری یک انتخاب محسوب نمی‌شود.^[۲۳۲] از سوی دیگر رامینگ قابلیت تفکیک را در خصوص قراردادهای مرکّب کاملاً غیرممکن نمی‌داند. او آن را در خصوص «bestimmte gegenstande»^[۲۳۳] ممکن دانسته؛ هرچند آنچه که واقعاً باقی می‌ماند نامشخص است. حتی شروط برتر در نظر او بیهوده هستند. به نظر او استثنائات ممکن است؛ اما در حدی که قانونگذار بگذارد.^[۲۳۴] دروز (Drews) از این ایده که انتخاب قانون برای یک مرحله از حمل‌ونقل ممکن نیست، طرفداری می‌کند. او این نظر را بر پایۀ ۴۵۲ d(2) HGBبیان داشته که به طرفین اختیار انحراف از مادۀ ۴۵۲a درمورد خسارت غیرمتمرکز را که با انتخاب قانون داخلی آلمان در خصوص تمام مراحل حمل‌ونقل که اگر یک یا بیشتر از آن خسارت در طول این مراحل وارد آید، می‌دهد.^[۲۳۵] گرچه ممکن است که این مورد یک استدلال ارزشمند در جامعۀ حقوقی آلمان باشد، اما مبنای مناسبی را در خصوص قراردادهای حمل‌ونقل در سطح بین‌المللی ارائه نمی‌دهد. مادۀ ۴۵۲d (HGB) یک قاعدۀ حقوقی داخلی بوده و به‌عنوان مبنای استثنای «قابلیت تفکیک» در تمامی قراردادهای مرکّب ازجمله آن‌هایی که در خصوصشان قانون آلمان اعمال نمی‌گردد کفایت نمی‌کند. استدلال دروز برای حفظ استقلال طرفین در خصوص انتخاب قانون تنها برای بخش‌هایی از قرارداد که در مادۀ ۳ کنوانسیون رم (که یک مقررۀ حقوق واحد بین‌المللی است تا یک مقررۀ داخلی) پیش‌بینی شده، کافی به نظر نمی‌رسد. بیسداو با رامینگ، مانکوسکی و دروز بر این مبنا موافق است که جلوگیری از تفکیک شاید در نظر اول، هماهنگ با رویکرد شبکه‌ای که از سوی Basedow مورد حمایت واقع شده نباشد، اما او تلاش می‌کند تا خوانندگان اثراتش را به این سمت سوق دهند تا معتقد شوند که طرفداری از این دو نظر آن‌طور هم که به نظر می‌رسد، نامتجانس نیست. او می‌گوید که قابلیت تفکیک و رویکرد شبکه‌ای بر دو اصل متفاوت می‌باشد: رویکرد شبکه‌ای، مبتنی است به sachrechtliche ebene؛^[۲۳۶] درحالی‌که قابلیت تفکیک، مبتنی است بر ^[۲۳۷]kollisionsrechtiche ebene.^[238] کلاً، این تمایز بین قواعد تعارض قوانین و حقوق ماهوی آنقدر متقاعد‌کننده به نظر نمی‌رسد که شخصیت مستقل مراحل جداگانۀ حمل‌ونقل یک قرارداد مرکّب حمل‌ونقل را زمانی که منجر به آزادی طرفین در انتخاب قانون حاکم می‌شود، انکار نماید.
هارنشتاین معتقد است که قرارداد حمل‌ونقل مرکّب، تفکیک‌پذیر است و هیچ مجادله‌ای در خصوص اعمال رژیم‌های مختلف در مراحل متفاوت حمل‌ونقل مرکّب نیست.^[۲۳۹] به نظر او در اثر تفکیک‌پذیری وحدت آرا و تصمیمات، خدشه‌دار نمی‌شود؛ زیرا که تمام دولت‌های اتحادیۀ اروپا مجبورند که از دکترین تفکیک‌پذیری حمایت نمایند. همچنین که وحدت آرا، علاوه بر اینکه یکی از اهداف حقوق بین‌الملل خصوصی است، چیزی بیشتر از یک آرمان بوده و یک هدف قابل تحصیل در هر پرونده‌ای تلقی شده و باید به این نحو رفتار نمود. در غیر این صورت، مفهوم کامل آزادی انتخاب قانون قابل اعمال در خصوص قرارداد، بی‌معنی خواهد بود. در همین راستا، مسئلۀ مربوط به تفکیک‌پذیری قراردادهای مرکّب در نوشتجات آکادمیک آلمان مورد سؤال واقع شده که آیا انتخاب قانون برای کل قرارداد مرکّب حمل‌ونقل باید برای تمام مراحل حمل‌ونقل تلقی گردد. بنابراین این سؤال از آنجا ناشی می‌شود که قراردادهای مذکور، درواقع باید قابل تفکیک تلقی گردد.
اینکه این مسئله در آلمان مطرح شده مختصراً در هلند هم وجود دارد اما در انگلستان نبود^[۲۴۰] به دلیل مقررات حمل‌ونقل مرکّبHGB در آلمان است.^[۲۴۱] به نظر بیسداو، تعیین قانون قابل اعمال در خصوص تمام مراحل یک حمل‌ونقل مرکّب سه مسئله را مطرح می‌سازد که آخرین مورد آن توسط قانونگذار آلمانی بیان شده است.^[۲۴۲] اولین سؤال این است که آیا رژیم حقوقی حمل‌ونقل واحد در خصوص قرارداد اعمال می‌گردد؟ دومین مسئله این است که کدام رژیم حقوقی ملی در خصوص قرارداد اعمال می‌گردد؟ اگر این رژیم حقوقی قانون آلمان باشد، سؤال سوم مطرح می‌گردد. سومین مسئله، در نتیجۀ مادۀ ۴۵۲a (HGB) مطرح می‌گردد که کدام رژیم بر خسارات غیرمتمرکز اعمال می‌گردد. در آن اوضاع و احوال، این پارگراف بیان می‌دارد که قانون قابل اعمال در خصوص قراردادی که بین متصدی مرکّب و فرستنده بسته شده خواهد بود اگر حمل‌ونقل شامل مرحله‌ای از حمل‌ونقل باشد که خسارت وارد شده است.^[۲۴۳] اگر حمل‌ونقل مربوط به حمل‌ونقل بین‌المللی باشد این قانون قابل اعمال ممکن است یک کنوانسیون باشد و همچنین می‌تواند یک رژیم ملی هم باشد. آیا مادۀ ۴۵۲a(HGB) باعث می‌شود که بخشی از قرارداد که در کلیتش تحت حکومت قانون آلمان است، جزئاً تحت حکومت رژیم ملی دیگری قرار گیرد؟ یا اینکه این پارگراف قصدش تنها تضمین آن است که کنوانسیون‌های بین‌المللی مثل CMR که آلمان طرف آن است فقط در خصوص مراحل بین‌المللی حمل‌ونقل مرکّب اعمال می‌گردد؟^[۲۴۴]
وقتی انتخاب قانون به کل حمل‌ونقل مربوط باشد، بیسداو و همین طور مانکوسکی، رامینگ و هارنشتاین بر این عقیده‌اند که این قانون باید بر مراحل مختلف حمل‌ونقل هم اعمال گردد.^[۲۴۵] علت این است که مسئلۀ مربوط به قانون قابل اعمال در خصوص قرارداد فرضی، یعنی سؤال سوم، تحت حکومت حقوق بین‌الملل خصوصی عادی آلمان یعنی مقررات رم قرار گرفته که اجازۀ انتخاب قانون را می‌دهد. انتخاب قانون برای کل قرارداد به‌منظور حکومت بر رابطۀ طرفین قراردادی بوده و این قانون در خصوص مسائلی که مربوط به مراحل مختلف حمل‌ونقل است نیز به همان صورت اعمال می‌گردد. در مقابل رامینگ که بر این نظر است، Rabe و Drews این نظر را ندارند.^[۲۴۶] آن‌ ها عقیده دارند که انتخاب قانون به‌طورکلی نباید انتخاب قانون برای مراحل مختلف حمل‌ونقل تلقی شود. مبنای نظر Rabe این است که قرارداد فرضی که مدنظر مادۀ ۴۵۲ بوده باید بین فرستنده و متصدی قرارداد فرعی باشد. انتخاب قانون از سوی فرستنده و متصدی مرکّب نباید قانون قابل اعمال بر قراردادها را تحت تأثیر بگذارد. در ۲۰۰۷ ^[۲۴۷]BGH روشن ساخت که قرارداد فرضی در مادۀ ۴۵۲ بین همان طرفین قرارداد حمل‌ونقل مرکّب یعنی فرستنده و متصدی مرکّب می‌باشد.^[۲۴۸] به نظر، دروز مبنایی جدا از راب بیان می‌دارد. به نظر او شرط عام انتخاب قانون به‌هیچ‌وجه به معنای انتخاب قانون قابل اعمال بر مراحل مختلف حمل‌ونقل نیست؛ زیرا به نظر او طرفین قراردادی در انتخاب قانون قابل اعمال بر مراحل مختلف حمل‌ونقل آزاد نیستند. قانون قابل اعمال بر هر مرحله از حمل‌ونقل تنها با اعمال مادۀ ۴۵۲a تعیین می‌شود؛ نه به‌وسیلۀ تفکیک‌کردن قرارداد و نه با انتخاب همان قانون برای کل قرارداد. البته به‌جز انتخاب قانون آلمان که طبق مادۀ ۴۵۲d (2) مقرر گشته است. باید دوباره اشاره کرد که این دیدگاه یک رویکرد ملی‌گرایانه در خصوص قراردادی است که همیشه تحت قانون آلمان نیست. از آنجایی که دیگر سیستم‌های حقوقی عموماً خود را با قانون قابل اعمال-ملی- در مرحلۀ دوم درگیر نمی‌کنند، جای تردید باقی است که آیا راه‌های بسیاری که در قانون داخلی آلمان برای انتخاب قانون وجود دارد باید به‌عنوان دلیل ممانعت اثرگذاری انتخاب قانون از سوی طرفین براساس مادۀ ۳ کنوانسیون قواعد رم برای کل قرارداد تلقی شود یا نه.
مشکل دیگری که در خصوص حقوق آلمان مطرح می‌شود، مسئلۀ حقوق بین‌الملل خصوصی است که باز هم در مادۀ ۴۵۲a مطرح می‌شود. هربر اشاره به مشکل این ماده می‌کند:
«وقتی طرفین قراردادی، قانون آلمان را به‌عنوان قانون حاکم انتخاب می‌کنند، باید تصور نمود که قصد آن‌ ها این بوده که کل قرارداد تحت حکومت قانون آلمان ازجمله قواعد تعارض قوانین آن باشد. مسئلۀ حساس این است که آیا مراحل جداگانۀ قرارداد تحت حکومت قانون آلمان واقع می‌شود؟»^[۲۴۹]
بنابراین به نظر می‌رسد که نظر Basedow و رامینگ باید به‌عنوان «herrschende meinung»^[۲۵۰] تلقی گردد؛ زیرا بیشتر طرفدار رویکرد موسع هستند تا نظرات rabe و Drews.^[251] همانند هلند، به نظر می‌آید دیدگاه عمومی در آلمان این است که انتخاب قانون برای کل قرارداد باید در اصل به‌عنوان انتخاب قانون برای هر مرحله از حمل‌ونقل تلقی گردد.^[۲۵۲] دلیلی مهم در طرفداری از این ادعا، مادۀ ۲۰ مقررات رم است.^[۲۵۳] در مادۀ ۲۰ روشن شده که اعمال قانون هر کشوری که مقررات مشخص می‌دارد، به معنای اعمال قواعد حقوقی قابل اجرای آن کشور غیر از قواعد حقوق بین‌الملل خصوصی آن است.^[۲۵۴] از آنجایی که مادۀ ۴۵۲a به معنا تمام یک قاعدۀ حقوق بین‌الملل خصوصی است، انتخاب قانون آلمان طبق مادۀ ۳ کنوانسیون و مقررات رم منصرف از مادۀ ۴۵۲a است. نتیجه آنکه کل قرارداد ازجمله مراحل مختلف آن، تحت حکومت قانون آلمان قرار دارد. در ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ OLG هامبورگ طرفداری خود را از این موضع اعلام کرد.^[۲۵۵] حداقل وقتی که طرفین قرارداد هر دو تجار آلمانی هستند این دیدگاه اعمال می‌گردد. در ۲۰۰۴ رأی OLG مقرر نمود:
«از آنجایی که قرارداد حمل‌ونقل منعقده توسط طرفین به حمل‌ونقل به طرق مختلف حمل‌ونقل مربوط می‌گردد همان گونه که در مادۀ ۴۵۲ آمده و خسارت نیز طبق مادۀ ۴۵۲a متمرکز است، قانون آلمان در تعیین قانون قابل اعمال فرضی در خصوص مرحلۀ مربوط به حمل‌ونقل آن‌طور که در مادۀ ۴۵۲a آمده، نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. در این اوضاع و احوال، انتخاب قانون آن گونه که در مادۀ ۲۷^[۲۵۶]EGBGB آمده، به معنای آن است که طرفین، فرض می‌گیرند که قانون آلمان در این موضوع قابل اعمال است. به‌علاوه، دادگاه هم فرض می‌گیرد که قانون آلمان قانون قابل اعمال در خصوص مرحله مربوط به حمل‌ونقل خواهد بود و زمانی که طرفین قرارداد اصلی، آلمانی بوده که قانون آلمان را برای حکومت بر قرارداد اصلیشان برگزیده‌اند.»^[۲۵۷]
۴-۲- قانون حاکم در صورت عدم انتخاب آن از سوی طرفین
۴-۲-۱- امکان اعمال قوانین ملی
همان طور که در بالا گفتیم، ضرورتاً همۀ رژیم‌های حقوقی هرکدام پیشینه‌ای دارند که مطابق با آن، طرفین می‌توانند قانون قابل اعمال بر قرارداد بین‌المللی را به‌موجب حقوق مدنی یا حقوق تجارت انتخاب نمایند. به‌علاوه، اگر در قرارداد حمل کالا طرفین قانونی انتخاب نکنند، قانون قابل اعمال بر قرارداد به‌موجب مادۀ ۵ قواعد رم انتخاب می‌شود. آزادی انتخاب قانون ماهوی یا قانون حاکم بر قرارداد که در مادۀ ۵ قواعد Rome I یافت می‌شود، با این موضوع، محدود می‌شود که قواعد آمرۀ ماهوی یک دولت (که ممکن است قانون مقر دادگاه باشد یا نباشد) نادیده گرفته نمی‌شود. این مسئله که تا چه حدی این قانون قابل اعمال است، باید باتوجه‌به مادۀ ۹۰ مقرراترم ارزیابی شود (ماده ۷ کنوانسیون رم سابق) که می‌گوید:
۱ – قواعد آمره برای امنیت منافع عمومی از قبیل نهادهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ضروری هستند؛ لذا در این موارد، قانون حاکم بر قرارداد به‌موجب این مقررات اعمال نمی‌شود؛
۲ – هیچ‌چیزی در این مقررات، اعمال قواعد آمرۀ قانون دادگاه را محدود نمی‌کند؛
۳ –

خدا به پیامبر خود در این سوره امر می نماید تا در کارهای اجتماعی با مسلمین به مشورت بپردازد. خانواده نیز که یک نهاد اجتماعی است می تواند با بهره گیری از مشورت، یک اتحاد کوچک برای پشت سر نهادن مشکلات فراهم نموده در پرتو آن راه پخته شدن و سنجیده گام برداشتن و به طور کلی راه رشد را برای اعضایش باز کند. باور غلطی نیز در این باره شکل گرفته است که می گوید دین از مشورت با زنان نهی می کند در حالیکه آیات مربوط به مشورت، عام است و مشورت با همگان را در بر می گیرد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

« فإنْ أَرادا فِصالاً عَنْ تَراضٍ مِنْهُما وَ تَشاوُر فَلاجُناحَ عَلَیهِما …»
پس اگر [پدر و مادر] با رضایت و مشورت با یکدیگر ارادۀ جدایی کردند،هر دو را رواست.(بقره/۲۳۳)
این آیه، مشورت مردان با زنان را کاری پسندیده دانسته و موضوع آن نیز امری خانوادگی است. برخی مفسران، مقصود این آیه را مشورت زن و شوهر دربارۀ طلاق و جدایی از یکدیگر و برخی دیگر مقصود را مشورت پدر و مادر دربارۀ نگهداری و شیردهی (حضانت و رضاع) فرزند پس از طلاق، عنوان کرده اند.
« إنْ کُنَّ أَولاتِ حَمْلٍ فَانْفِقوا عَلَیهِنَّ حَتی یضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَکُم فَأتوهُنَّ أجورَهُنَّ وأتَمِروا بَینَکُم بِمَعروفٍ …»
نفقهی همسران خود را که [مطلقه] و باردار هستند، تا زمان زایمان بپردازید و اگر به فرزند شیر می دهند،مزد آنان را نیز بپردازید و با یکدیگر به شایستگی مشورت کنید.(طلاق/۶)
خداوند در این آیه به زنان وشوهران دستور داده است در امور خانوادگی با یکدیگر مشورت کنند. افزون بر این دو آیه که به لزوم مشورت با زنان در امور خانوادگی دلالت می کند، آیۀ ۷۱ سورۀ توبه می گوید هرگاه در امور گوناگون زندگی، نظر مشورتی زنان، امر به معروف یا نهی از منکر را در بر داشت، پیروی از رای آنان بر مردان واجب است. خداوند در این آیه فرموده است:
« وَالمُؤْمِنونَ وَ المُؤْمِناتِ بَعْضُهُم أَولِیاءُ بَعضٍ یأمرون بِالمَعروفِ وَ ینْهونَ عَنِ المُنْکَر»
مردان و زنان با ایمان، برخی ولی برخی دیگرند و یکدیگر ر به کارهای نیک و پسندیده رهنمون می شوند و از کردارهای ناپسند باز می دارند.
بر اساس این آیه، اگر هنگام مشورت با بانوان یک جامعه، آنان در اظهار نظر خویش به معروفی، امر کردند یا از منکری، بازداشتند، باید از آنان پیروی کرد؛ حتّی اگر مردان دیگری که با آنان مشورت شده است،نظری مخالف نظر آن بانو،داشته باشند.
خداوند در قرآن با اشاره به ماجرای بلقیس و سلیمان (ع) به همین مطلب اشاره دارد.ماجرا به زمانی مربوط می شود که ملکۀ سبا در نشست مشورتی، رأی صحیح ابراز می کند، در حالی که مردان مشاورش، همگی نظر ناصوابی داشتند. قرآن می فرماید:
«قالَت یا ایها الْمَلأُ اَفْتونی فی أمْری، ماکُنتُ قاطِعَهً أمْراً حَتّی تَشهَدون.»(نمل/۳۲)
ملکۀ سبا گفت: ای مردان سیاست! دربارۀ کار من نظر دهید که تاکنون بدون حضور و نظر شما، به کاری دست نیازیده ام.
براساس این آیه، روش حکومت بلقیس، مشورت با افراد صاحب نظر بوده است. مشاوران نیز نظر مشورتی خود را چنین بیان داشتند:
«قالْوا نَحْنُ أولُوا قُوَّهٍ وَ أولوا بَأسٍ شَدیدٍ وَالأمْرُ إلَیکِ فَانْظُری ماذا تَأمُرینَ .»(نمل/۳۳)
ما نیروی بسیار و جنگجویان مقتدری داریم، ولی امر با شماست که چه دستور فرمایی.
برخلاف نظر همۀ مشاوران که در پاسخ به حضرت سلیمان، جنگ و رویارویی مقتدرانه را پیشنهاد می دادند، ملکۀ سبا نظر خود را چنین بیان می کند:
«قالَتْ إنَّ المُلوکَ إذا دَخَلوا قَریهً أفسدوها وَ جَعَلوا أعزّهَ أهْلِها أذِلَّهً وَ کَذلِکَ یفْعَلونَ وَ إنّی مُرسِلَه إلیهِم بِهَدیهٍ فَناظِرهُ بِمَ یرْجِعُ المُرسَلون»(نمل/۳۴،۳۵)
پادشاهان هنگامی که وارد سرزمینی شوند، آن جا را ویران کنند و بزرگان آن را خوار سازند و همواره چنین می کنند. من (برخلاف نظر شما) هدیه ای برای آنان می فرستم تا ببینم فرستادگان من از سوی سلیمان چه پاسخی می آورند.
در پایان، خداوند در قرآن می فرماید که رای درست ملکه، به هدایت او انجامید و سرانجام گفت:
«… أسْلَمْتُ مَعَ سُلَیمانَ لِلّهِ رَبِّ العالَمینَ »(نمل/۴۴)
اینک با سلیمان، در برابر پروردگار جهانیان تسلیم شدم.
این آیات صراحتاً تدبیر زنی همچون بلقیس را به عنوان رأی حکیمانه پذیرفته و به عنوان نمونه آن را بیان می دارد.
زن اگرصالح بود و مؤمن سزاوار است در امر دین داری و آخرت خواهی،همسر خود را یاری نماید و در آن سمت شوهرش را هدایت نموده و مشاوره دهد. تاریخ نشان داده بسیاری از مردان در حالی گمراهی را می پیمودند که زنان آنان صالح و پرهیزکار بودند مانند آسیه در قرآن.

• • • • • • 1. 1. دوست و هم نشین

مراقبت در انتخاب دوست و هم نشین نیز در دین مبین مورد تأکید و اهمیت است.
چون انسان فطرتا موجودی اجتماعی است، داشتن روابط اجتماعی – به ویژه شکل دوستی آن – یک ضرورت بی تردید و انکارناپذیر است و عقل و اندیشه هر انسانی وی را به داشتن چنین ارتباطی رهنمون می گردد و توصیه های دینی نیز ما را به این عمل ترغیب می کند. آنگونه که علی بن ابیطالب ( علیه السلام ) می فرمایند: «فقد الاحبه غربه; انسان بی دوست غریب است» (نهج البلاغه فیض الاسلام , حکمت ۲۶)
دوست ورفیق در شکل گیری شخصیت افراد نقش بسیار مهمی دارد؛ زیرا حالات و اقوال و افعال انسان به سرعت تحت تاثیر همنشین قرار می گیرد. فراوانند کسانی که بخاطر داشتن دوستان نا اهل و کم خرد دچار خسارتهای جبران ناپذیر شده اند و بالعکس, چه انسانهایی که در اثر همنشینی با دوستان پاک و صادق و دانا از انحراف و فساد نجات یافته اند.

فصل چهارم:

نتایج دنیوی مرامنامه اخلاقی

در فصل گذشته مرامنامه اخلاقی را براساس آنچه در کتاب اخلاق حسنه ملامحسن فیض کاشانی مطرح شده است، معرفی و بررسی مختصری کردیم. حال در این فصل مفاسد و تأثیرات رذائل اخلاقی و منافع و نتایج فضائل اخلاقی در زندگی دنیوی و مادی انسان با کمک آیات و روایت معرفی می شوند.

۴-۱. مفاسد دروغ

گرچه آیات و روایاتی که ذکر شد به اندازه کافی پرده از روی این مطلب برداشت ولی اهمیت موضوع تحلیل های بیشتری می طلبد. برخی از این روایات در ادامه آمده است:

1. 1. دروغگو مروتش از همه ی مردم کمتر است چنان که امام صادق علیه السلام از قول پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:« وَ أَقَلُّ النَّاسِ مُرُوَّهً: مَنْ کَانَ کَاذِباً »^[۳۱۷] «در بین مردم کسی که کم ترین جوان مردی را دارد شخصی است که دروغگو است.»

مروّت از ویژگی هایی است که انسان ها در روابطشان با هم دیگر به آن نیاز دارند تا بتوانند در روابط اجتماعی در همین دنیا نیز موفق باشند. ولی مشاهده می شود طبق این حدیث شریف انسان دروغگو از این صفت نیکوی اخلاقی و نتایج آن بی بهره است.

1. 1. دروغ دریچه ای به سوی نفاق است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: « الْکَذِبُ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ النِّفَاق‏ »^[۳۱۸] «همانا دروغ دری از درهای نفاق است.»

دلیل این امر این است که انسان دروغگو خود را در چهره ی راستگو قرار می دهد در حالیکه باطنش غیر از آن است این دوگانگی ظاهر و باطن نوعی نفاق است و دروغ یکی از کارهای منافقان است.

1. 1. دروغ فراموشی می آورد. از امام صادق علیه السلام است که: « إِنَّ مِمَّا أَعَانَ اللَّهُ عَلَى الْکَذَّابِینَ النِّسْیَان‏ »^[۳۱۹]

«راستی از آنچه خداوند به دروغگویان کمک کرده است فراموشی است.»
شهید آیت الله دستغیب ذیل این حدیث چنین فرموده اند : «از مجازات دروغگو آن است که خداوند فراموشی را بر او مسلط می گرداند. یعنی دروغی می گوید و آن را فراموش می کند بعد خبری می دهد که منافی دروغ اول است و خود را نزد مردم رسوا می کند.»^[۳۲۰] و لذا از سعادت و خوشوقتی دنیا محروم می شود.

1. 1. دروغگو از فیوضات معنوی مانند نماز شب محروم است و در نتیجه از برکاتی که این عبادت بزرگ دارد محروم می ماند که وسعت رزق از آن جمله است. روایت شریفی از امام صادق علیه السلام به این مضمون اشاره می کند.« إِنَّ الرَّجُلَ لَیَکْذِبُ الْکَذِبَهَ فَیُحْرَمُ بِهَا صَلَاهَ اللَّیْلِ فَإِذَا حُرِمَ صَلَاهَ اللَّیْلِ حُرِمَ بِهَا الرِّزْق‏ »^[۳۲۱]« همانا انسان دروغ می گوید لذا از نماز شب محروم می شود و هتگامی که از نماز شب محروم شد از رزق محروم می گردد.»

1. 1. دروغگو قابل رفاقت و برادری نیست. امام علی علیه السلام فرمودند:« یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ الْمُسْلِمِ أَنْ یَجْتَنِبَ مُوَاخَاهَ الْکَذَّابِ فَإِنَّهُ یَکْذِبُ حَتَّى یَجِی‏ءَ بِالصِّدْقِ فَلَا یُصَدَّق‏ »^[۳۲۲]

«برای مؤمن شایسته است که از برادری و رفاقت کذاب کناره گیرد زیرا که او دروغ گوید تا آنجا که راستش هم باور نشود .»

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

لذا انسانی که دروغ می گوید از دوست محروم می شود و تنها می ماند و از این نعمت الهی یعنی دوستان مؤمن و با خدا بهره ای نمی برد و احساس شکست در زندگی دنیایی به وی دست می دهد.

1. 1. «بها» از دروغگو گرفته می شود. امام صادق علیه السلام از حضرت عیسی علیه السلام فرمودند:« مَنْ کَثُرَ کَذِبُهُ ذَهَبَ بَهَاؤُه‏ »^[۳۲۳] «هرکس که بسیار دروغ گوید آبرو و خرمی او می رود .»

تلاش ما در زندگی برای کسب ارزش و بهاست و کسی که احساس کند در زندگی دنیایی نیز بها و ارزش ندارد احساس موفقیت در زندگی نمی کند.

1. 1. دروغ گفتن گاه سبب می شود که برکات الهی از انسان قطع شود چنانچه امام رضا علیه السلام فرمودند:« إِذَا کَذَبَ الْوُلَاهُ حُبِسَ الْمَطَر »^[۳۲۴] «هنگامیکه زمامداران دروغ بگویند باران قطع می شود.»

متأسفانه مشاهده می کنیم که در اثر تعلیمات فرهنگ غرب و تأثیر پذیری از سکولاریسم اکثراً علل و عوامل پدیده ها را در حد علت های مادی آن می بینیم اما این کلام گهربار از امام رضا علیه السلام ما را متوجه این حقیقت می کند که عوامل معنوی و گناهان و صفات بد اخلاقی (وبطور خاص دروغ ) نیز در زندگی مادی و دنیایی ما مؤثر است.

1. 1. دروغ از روزی انسان می کاهد و سبب فقر و تنگدستی می شود. حضرت علی علیه السلام فرمودند: « اعْتِیَادُ الْکَذِبِ یُورِثُ الْفَقْر »^[۳۲۵] «عادت کردن به دروغ سبب فقر و تنگدستی می شود.»

همانطور که در توضیح حدیث گذشته نیز اشاره شد این سخن گرانبهای امام علی علیه السلام نیز بیان می کند که عوامل معنوی و از جمله گناه دروغ در عدم موفقیت دنیوی مؤثر است. انسانی که اخلاق اسلامی را زیر پا گذاشته و به دورغگویی عادت کرده است علاوه بر عذاب ها و محرومیت های اخروی، در همین زندگی دنیوی نیز شکست ها و محرومیت ها را در پی دارد.

1. 1. دروغگو اعتماد مردم را ازدست می دهد چنانچه در یکی از کلمات حضرت علی علیه السلام هست که فرمودند:« مَنْ عُرِفَ بِالْکَذِبِ قَلَّتِ الثِّقَهُ بِه‏ »^[۳۲۶] « کسی که به دروغگویی شناخته شود اعتماد مردم به او کم می شود .»

انسان برای اینکه بخواهد در دنیا به نحو مطلوب زندگی کند ناچار است که با هم نوعان خود رابطه برقرار کند و در این روابط اجتماعی موفق باشد لذا وی بسیار نیاز دارد به این که اعتماد انسان ها را به خود جلب کند چرا که این روابط اگر بخواهد بصورت نیکو و پسندیده شکل بگیرد بر پایه ی همین اعتماد است. اما این حدیث شریف بیان می کند، انسانی که به دروغ شناخته شود اعتماد مردم به خود را از دست می دهد و در نتیجه در روابط اجتماعی خود شکست خواهد خورد.

1. 1. خواری و ذلت در دنیا و آخرت از مفاسد کذب است. امام علی علیه السلام این ثمره را بیان فرمودند: « ثَمَرَهُ الْکَذِبِ الْمَهَانَهُ فِی الدُّنْیَا وَ الْعَذَابُ فِی الْآخِرَه »^[۳۲۷] «نتیجه ی دروغ گفتن خواری در دنیا و عذاب در آخرت است .»

یکی از معیارهایی که انسان در سعادت خود لحاظ می کند احساس عزت است وهمیشه از خواری و خوار شدن فراری است. این حدیث شریف هم که ثمره دروغ گفتن را خواری در دنیا معرفی می کند، لذا دروغ بطور مستقیم با عدم سعادت در دنیا ارتباط دارد.
علمای اخلاق نیز با توجه به روایات، مفاسد دورغ را بیان کرده اند از جمله مرحوم ملا احمد نراقی در کتاب معراج السعاده در مورد مضرات دروغ فرموده اند:«[دروغ] از جمله گناهان کبیره بلکه قبیح ترین گناهان و خبیث ترین آنهاست. صفتی است که آدمی را در دیده ها خوار و در نظرها بی وقع و بی اعتبار می سازد و سرمایه ی خجالت و انفعال، و باعث دل شکستگی و ملال، سبب واساس ریختن آبرو در نزد خلق خدا، و باعث سیاه رویی دنیا و عقبی است.»^[۳۲۸]

۴-۲. مفاسد غیبت

غیبت علاوه بر آثار سوئی که از نظر روحانی و معنوی دارد از جهت دنیایی نیز آثار مخرب زیادی در زندگی انسان دارد از جمله:

1. 1. غیبت سبب اشاعه فحشا می شود زیرا وقتی گناهان مخفی افراد از طریق غیبت آشکار می شود دیگران نیز تشویق می شوند و ابهت گناه از بین می رود. امام صادق (علیه السلام) فرمودند مَنْ قَالَ فِی مُؤْمِنٍ مَا رَأَتْهُ عَیْنَاهُ وَ سَمِعَتْهُ أُذُنَاهُ فَهُوَ مِنَ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَهُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیم »^[۳۲۹] «کسی که درباره ی مؤمنی آنچه را چشمش (از بدی ها) می بیند و گوشش می شنود، بگوید او از کسانی است که خداوند متعال درباره ی آنان فرموده کسانی که دوست دارند کسانی که دوست دارند کارهای زشت در میان مؤمنان شایع شود برایشان عذاب دردناکی است.»

1. 1. غیبت، غیبت کننده را از چشم مردم می اندازد و باعث هتک شخصیت و احترام او می شود. حضرت علی(علیه السلام) فرمودند: « مَنْ نَقَلَ إِلَیْکَ نَقَلَ عَنْک‏‏ »^[۳۳۰] «هرکس به سوی تو (عیوب مردم) را نقل کند، (عیوب تو را) برای دیگران نقل خواهد کرد.»

1. 1. غیبت سبب خواری می شود چون همانطور که در دنیا با غیبت از او سبب خواری غیبت شونده شده است،در روز قیامت نیز خداوند او را به حال خود وا می گذارد و او را ذلیل می کند. پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند:« مَن اُغیبُ عندَهُ اَخوهُ المُسلمُ فاستطاعَ نَصرَهُ فَلَم نَصرَهُ فَلَم یَنصُرهُ خَذَلَهُ الله فی الدنیا و الآخرۀ»^[۳۳۱] «کسی که غیبت برادر مسلمانش نزد او بشود و توانایی بر یاری او داشته باشد و یاریش نکند خداوند او را در دنیا و آخرت مخذول می کند.»

1. غیبت سبب رسوایی انسان می شود. پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند:« یا مَعشَرَ مَن آمَنَ بِلسانِهِ و لَم یُؤمِن بقلبهِ لاتغتابوا المسلِمین ولاتتبعوا عوراتهم فَإنَّهُ من تَتَبَّعَ عَورَۀَ أخیهِ تَتَبَّعَ اللهُ عَورَتَهُ و مَن تَتَبَّعَ اللهُ عَورتَهُ یَفضَحُهُ فی جوفِ بیتِهِ »^[۳۳۲] «ای گروهی که با زبان ایمان آورده اید ولی با قلبتان ایمان نیاورده اید غیبت مسلمانان را نکنید و درصدد کشف عیوب آنها نباشید چرا که هرکس درصدد کشف عیوب برادر مسلمانش باشد خداوند عیوب او را کشف می کند و هرکس خدا عیوبش را کشف کند حتی در درون خانه اش رسوا می شود.»

شــوم بــر کشـم گــرز کیــن از میــان کنــم تـــن فـــدا پیـــش ایــرانیــان
از ایــن پــس همـه کینــه بـاز آوریــم جهــان را بـــه ایـــران نیــاز آوریــم
(همان: ۵۰۱)
یکی از مهمترین موارد آبرو جستن در شاهنامه برای پهلوانان، پهلوانی کردن و شجاعانه به جنگ دشمن رفتن است و این مطلب را آشکارا از زبان قهرمانان این کتاب می‌توان شنید:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بــدو گفـت پـیران کــه مـا را ز جـنـگ چــه چـاره‌ست جــز جستن نـام و ننگ
(فردوسی،۱۳۸۷ :۵۸۴)
اگـــــر کشتــــه آییـــــم در کــارزار نکــوهــش نیــابیـــم از شهـــــریـــار
نگــوینــــد بــی‌ نــام گــُردی بمــرد مگــــر زیـــر خــاکــم ببـایــد سپــرد
(همان : ۵۲۱)
پهلوان ایرانی به هنگام جنگ تا سرحدّ مرگ میجنگد و ودراین راه اگر خود به دست دشمن کشته شود، بر او ننگی نیست و حتّی افتخاری است که جان را در راه وطن فداکرده است. زمانی که گستهم دو پهلوان تورانی را کشته است و خود خسته بر خاک افتاده، آرزو می‌کند که بیژن بدان جا برسد و سر پهلوانان تورانی را نزد سپاه ایران ببرد، تا با این کارآبروی دشمن را بریزد و هراسی دردل دیگر سپاهیان دشمن اندازد:
بـدان تــا بـدانـد کــه مـن جـز بــه نـام نمــردم بـــه گیتــی همیــن است،کـــام
(همان : ۷۳۳)
و کام او کشته شدن در راه آزادی وطن وجلوگیری از تجاوز دشمن است.گستهم بعد ازاین که وارد میدان میشود وپس از نبردی جانانه حریفان خود را از پای در میآورد و خسته و کوفته خود را به آبی
میرساند و بعد ازاین که بیژن اورا با حالتی نزار پیدا میکند، خطاب به بیژن می‌گوید: (ر.ک.: غلامرضایی، ۱۳۷۶: ۵۲)
کنــی نــزد شــــاه جهــــان دار یــــاد کـه مــن سـر بــه خیـره ندادم بــه بــاد
بســودم بــه هــر جـای بـا بخت جنـگ گـــه نــام جـستــن نمــردم بــه ننــگ
(فردوسی۱۳۸۷ : ۷۳۵)
امّا شکست و فرار از دشمن ننگی عظیم است. کیخسرو، طوس را به سبب شکست از تورانیان زندانی می‌کند و رستم پس از این شکست خشمگین میشود و می‌گوید:
شــــوم کیـــن ایـــن ننــگ بـــاز آورم ســــرشــیــب را بـــــر فـــــراز آورم
(فردوسی،۱۳۸۷ :۴۸۹)
شغاد برادر ناجوانمرد رستم، هنگام به دام انداختن یل سیستان به خود نوید نام داری میدهد:
بســـازیــم و او را بـــه دام آوریـــم بـــه گیتـــی بــدین کـــار نــام آوریـم
(همان : ۱۰۴۵)
تسلیم شدن از موارد ننگ بار شاهنامه است. که بسیار نکوهش شده است.پهلوانی که خود را تسلیم دشمن کند در واقع خفّت وبدنامی همیشگی را برای خود خریده است.دربسیاری از جنگ ها پهلوانان با اینکه از قدرت وجنگاوری رقیب آگاهند، مرگ باعزّت را بر زندگی با ننگ و زشتی ترجیح میدهند. در نظر پهلوان، کشته شدن در میدان نبرد به مراتب از اسارت به دست دشمن، بهتر و پسندیده تر است:
خنـک آن کـه، بــر کینـه‌گـه کشتـه شـد نــه در چنــگ تــرکــان سـرگشتـه شـد
(فردوسی،۱۳۸۷: ۹۴۶)
غلامرضایی میگوید: «تسلیم‌شدن پهلوان ننگ است. پهلوان ایرانی مرگ را می‌پذیرد، امّا تسلیم نمی‌شود، زیرا ازدیدگاه او، تسلیم ذلیلانه از مرگ دردآورتر است. پس مرگ را آنگاه در آغوش می‌گیرد که، داد مردی و پهلوانی داده باشد.نه آنکه مرگش به خواری باشد.رستم، حتّی تسلیم‌ شدن به اسفندیار، شاهزادهی ایرانی و دست‌ بسته نزد گشتاسپ رفتـن را ننگی بزرگ می‌داند، زیرا بند برای پهلوانی نامدار و یگانه چون او که همیشه پشت و پناه ایرانیان بوده و به تنهایی صف ها دریده و پهلوانان نامدار دشمن را از پای درآورده، حتّی اگـرازسوی گشتاسپ بـاشد، ننـگ است. بـه همین سبب به اسفندیارمی‌گوید»: (غلامرضایی،۱۳۷۶: ۵۵)
ز مـن هـر چـه خـواهـی تـو فـرمان کنم بــه دیـــدار تـــو رامــش جـــان کنـم
مگـــر بنـــد کـــز بنـــد عـــاری بـود شکســتی بـــود زشـــت‌ کـــاری بـود
نبـینــد مــرا زنـــد ه بـــا بنــد کــس کـه روشن روانـم بـر ایـن است و بــس
(فردوسی،۱۳۸۷ :۹۹۹)
یکی دیگر از دردناک ترین ننگ ها در نظر پهلوانان اسارت دختران و خواهران به دست دشمن است زیرا دشمن با تسلط بر محارم وناموس او به پیروزی بزرگی دست یافته است. پهلوان تمام همّ وغم وقدرت خود را به کار میبندد، تا ناموس خود را از دشمن پس بگیرد، ودر این کار هیچ چیزی جلودار او نیست، و لحظه ای درنگ به خود راه نمیدهد. پهلوان حاضر است، بمیرد امّا ننگ اسارت ناموس خود را نپیذرد. گشتاسپ که دخترانش اسیر تورانیانند، به اسفندیار می‌گوید،چرا شاد وخوشحالی؟ در حالی که خواهرانت اسیر دشمن هستند.باید براین ننگ تا زنده ایم گریه کرد: (ر.ک.: غلامرضایی،۱۳۷۶: ۵۵)
بــدو گفــت گشتـاسـب کـای زور منـد تـــو شـادانـی و خـواهـرانت بــه بنـد
خنـک آن کــه بـر کینـه گـه کشتـه شـد نــه در چنـگ تــرکـان ســرگشتـه شـد
چــو بـر تخـت بینـنـد مـــا را نشسـت چـــه گـویـد کسـی کـو بـود زیردسـت
بگـریــم بـر ایـن ننـگ تـــا زنـــده ام بـــه مغــز انـــدرون آتـش افـکنـده ام
(فردوسی،۱۳۸۷ : ۹۴۶)
در این مورد آقای بشیری وخواجه میری درمقاله ای به عنوان «نامجویی درشاهنامهی فردوسی» نوشتهاند: «در شاهنامه، بارها به سخنانی با موضوع نامجویی و نام جستن برمیخوریم. پهلوان بایدکاری بزرگ انجام دهد، گرهی را بگشاید و یا شکستی بر قهرمانی بزرگ وارد آورد تا در آن صورت در زمرهی دلاوران و نامداران قرار گیرد. نام دست یافتنی است، هر چند در شرایطی دشوار و سخت که حتی در بسیاری از موارد قهرمان، جان بر سر نام جستن می نهد. درِ نام جستن باز است و هر پهلوانی با توجه به زمینه های روحی و جسمی و فکری خود، در این راه گام می نهد.» :(بشیری- خواجه میری،۱۳۸۸: ۸۰)
همــی نــام جستـــی میـــان دوصــف کنــون نـــام جــاویــدت بـــه کــف
(فردوسی،۱۳۸۷: ۲۸۴)
آری چنانچه گفته شد پهلوان باید کاری انجام دهد تا نام نیک خود را ثبت کند وچه کاری بزرگ تر از این که جان خود را فدای میهن خود کند تا برای همیشهی تاریخ در ذهن وخاطر ایرانیان باقی بماند وهر جا سخنی از نام نیک گفته شود،نام آن پهلوان ایثارگر بهیاد آید.
آقای مشتاق مهر وبرزی در این باره نوشتهاند: «درحقیقت «نام» تابوی شاهنامهی فردوسی است و پهلوانان به دیدهی تقدّس بدان مینگرند. اکنون نام چند سالهی رستم در خطر است واو باید میان «نام»و««ننگ» یکی را انتخاب کند. بخشی از نام هردو پهلوان در گوهر اصلشان نهفته است ؛ لذا مفاخره های رستم واسفندیار به سبب آن است که رشته نام نیکشان گسسته نشود. رستم با خود میگوید»: (مشتاق مهر- برزی ۱۳۸۹: ۱۲۲)
هــم از بنــد او ، بــد شــود نــام مـــن بــد آیــد ز گشتـاسـب، فــرجـام مــن
بــه گــرد جهان هـر کــه رانــد سخــن نکــوهیـــدن مـــن نـگــردد کهــن
همــان نــام مـن بـاز گــردد بــه ننـگ نمـانـد زمــن در جهـان بـوی و رنــگ
بــریـن بــر پـس از مـرگ نفـریـن بـود همـان نــام مــن نیــز بـی دیــن بــود

جدول (۲۳-۴) ضرایب همبستگی بین مسئولیت پذیری اجتماعی و همبستگی خانواده در پدران و فرزندان و مادران ۱۲۳
جدول (۲۴-۴) ضرایب همبستگی بین واقعه گرایی و همبستگی خانواده در پدران و فرزندان و مادران ۱۲۴
جدول (۲۵-۴) ضرایب همبستگی بین انعطاف پذیری و همبستگی خانواده در پدران و فرزندان و مادران ۱۲۵
جدول (۲۶-۴) ضرایب همبستگی بین حل مسئله و همبستگی خانواده در پدران و فرزندان و مادران ۱۲۶
جدول (۲۷-۴)ضرایب همبستگی بین تحمل استرس و همبستگی خانواده در پدران و فرزندان و مادران ۱۲۷
جدول (۲۸-۴) ضرایب همبستگی بین کنترل تکانه و همبستگی خانواده در پدران و فرزندان و مادران ۱۲۸
جدول (۲۹-۴) ضرایب همبستگی بین خودش بینی و همبستگی خانواده در پدران و فرزندان و مادران ۱۲۹
جدول (۳۰-۴) ضرایب همبستگی بین شادمانی و همبستگی در پدران و فرزندان و مادران مورد ۱۳۰
جدول (۳۱-۴) میانگین نمره مقیاس همبستگی خانواده به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری میزان همبستگی خانواده در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۱

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول (۳۲-۴) میانگین نمره مقیاس ارزیابی انطباق پذیری به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری میزان انطباق پذیری در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۲
جدول (۳۳-۴) میانگین نمره حل مسئله به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری حل مسئله در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۳
جدول (۳۴-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۳۳
جدول (۳۵-۴) میانگین نمره شادمانی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری شادمانی در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۴
جدول (۳۶-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۳۴
جدول (۳۷-۴) میانگین نمره استقلال به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری میزان استقلال در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۵
جدول (۳۸-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۳۵
جدول (۳۹-۴) میانگین نمره تحمل استرس به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری تحمل استرس در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۶
جدول (۴۰-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۳۶
جدول (۴۱-۴) میانگین نمره خود شکوفایی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری خود شکوفایی در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۷
جدول (۴۲-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۳۷
جدول (۴۳-۴) میانگین نمره خودآگاهی هیجانی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری خودآگاهی هیجانی در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۸
جدول (۴۴-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۳۸
جدول (۴۵-۴) میانگین نمره واقع گرایی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری واقع گرایی در فرزندان،پدران و مادران ۱۳۹
جدول (۴۶-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۳۹
جدول (۴۷-۴) میانگین نمره رابطه بین فردی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری میزان رابطه بین فردی در فرزندان،پدران و مادران ۱۴۰
جدول (۴۸-۴) میانگین نمره خوش بینی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری خوش بینی در فرزندان،پدران و مادران ۱۴۱
جدول (۴۹-۴) میانگین نمره احترام به خود به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری احترام به خود در فرزندان،پدران و مادران ۱۴۲
جدول (۵۰-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۴۲
جدول (۵۱-۴) میانگین نمره کنترل تکانه به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری کنترل تکانه در فرزندان،پدران و مادران ۱۴۳
جدول (۵۲-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۴۳
جدول (۵۳-۴) میانگین نمره انعطاف پذیری به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری انعطاف پذیری در فرزندان،پدران و مادران ۱۴۴
جدول (۵۴-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۴۴
جدول (۵۵-۴) میانگین نمره مسئولیت پذیری اجتماعی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری مسئولیت پذیری اجتماعی در فرزندان،پدران و مادران ۱۴۵
جدول (۵۶-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۴۵
جدول (۵۷-۴) میانگین نمره همدلی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری همدلی در فرزندان،پدران و مادران ۱۴۶
جدول ( ۵۸-۴) میانگین نمره خود ابرازی به تفکیک نقش افراد در خانواده به همراه نتیجه آزمون برای بررسی فرض برابری خود ابرازی در فرزندان،پدران و مادران ۱۴۷
جدول (۵۹-۴) نتایج آزمون برای مقایسه دوتایی نقش ها به منظور مشخص کردن نقش های متفاوت ۱۴۷

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه:

خانواده ها، نقش تاریخی در بخش مهمی از زندگی و تکامل توده ی مردم ایفا کرده اند. مبدأ تشکیل خانواده به دوران ما قبل تاریخ برمیگردد. گر چه خانواده در طول تاریخ رشد و تکامل یافته است.
خانواده پایه ای ترین تشکیل اجتماعی و اصلی ترین جزء اجتماع است. دستیابی به جامعه سالم در گرو سلامت خانواده و خانواده سالم در گرو برخورداری افراد آن از سلامت روانی و داشتن ارتباط مطلوب با یکدیگر است. خانواده نظام اجتماعی منحصر به فردی است که عضویت در آن بر اساس مجموعه عوامل زیستی، قانونی، عاطفی و جغرافیایی تاریخی شکل میگیرد. بر عکس سایر نظام های اجتماعی ورود به داخل سیستم خانواده از طریق تولد، به فرزندی گرفتن یا ازدواج است و تنها با مرگ عضویت در سیستم خانواده از بین می رود (مقاله، فصلنامه خانواده،سال اول،ش ۴).
از طرف دیگر انسان برای رسیدن به زندگی بهتر و سالم تر نیاز دارد بین فکر و احساسات و عواطف خود هماهنگی لازم را به وجود آورد و متناسب با موقعیتهای زندگی از آنها استفاده کند. هوش هیجانی از جمله مواردی است که میتواند به زندگی افراد جهت دهد و سازگاری مناسبتری را نسبت به محیط در آنها به وجود آورد (بارـ ان ـ پارکر ۲۰۰۰، اسماعیلی، ۱۳۸۶).
بارـ ان هوش هیجانی را عامل مهمی در شکوفایی توانایی های افراد برای کسب موفقیت در زندگی تلقی می کند و آن را با سلامت عاطفی و در مجموع سلامت روانی مرتبط میداند (الیاس،۲۰۰۱)
از افراد بخش عمده ای از هوش هیجانی خود را در خانواده فرا میگیرند، بهترین منبع یادگیری این توانایی خانواده و خصوصاً والدین هستند. پژوهشها نشان میدهد که هوش هیجانی کودک محصول نمایش مهارتهای هوش هیجانی والدین است ونه تجربه شخصی آنها از استرس هیجانی.
بارـ آن بیان میکند که هوش هیجانی در طول زمان رشد میکند و میتواند با بهترین برنامه ریزی و روان درمانی بهبود یابد.
پژوهشها نشان داده اند که آموزش مهارتهای اجتماعی و هیجانی که به تعبیری هوش هیجانی است نقش مهمی در بهبود کیفیت روابط بین فردی و اجتماعی دارد.
این نوع آموزشها عمدتاً در مدارس و محیط های شغلی صورت گرفته است. راهبردهای افزایش هوش هیجانی در خانواده یکی تعامل خوب والدین، ثانیاً آموزش مهارتهای اجتماعی مثل کنترل خشم و عصبانیت، همدلی و…و ثالثاً ترتیب دادن جلسات گروهی در باره انواع هیجانات مثل شادی و غم، عشق وتنفر و…
هوش هیجانی ترکیبی از توانایی ومهارت یا استعداد ذهنی است که به پردازش اطلاعات هیجانی میپردازد، لذا کار اصلی مفهوم سازی توانایی هایی است که هوش هیجانی را میسازند.
باتوجه به این مطالب این هم بر آن است تا به بررسی رابطه بین هوش هیجانی با مقیاس ارزیابی انطباق پذیری و همبستگی خانواده بین تعدادی از خانواده های شهرستان فلاورجان بپردازد.

بیان مسئله:

اخیراً در سطح جامعه این مسئله شیوع پیدا کرده است که در خانواده تداخل و کشمکش هایی بین افراد خانواده به وجود آمده است و از شیوع زیادی برخوردار شده است. بین مادر و فرزندان، پدر و فرزندان یا تمام اعضای خانواده، کشمکش و درگیری هایی به وجود می آید که ناشی از عدم کنترل آنها براحساسات و هیجانات خود می باشد و افرادی که از هوش هیجانی بالا و خوبی بر خوردار باشند، می توانند به خوبی براحساسات و هیجانات خودشان کنترل داشته باشند و خشم خودشان را به موقع مهار کنند ولی کسانی هستند که نمی توانند این توانایی را نشان بدهند یا فاقد این توانایی ومهارت می باشند و در نتیجه در برخورد با همدیگر دچار نقطه ضعف و… می شوند و مشکلات خانواده ها را دو چندان می کنند. افراد خانواده ای که در طی دوران رشد و زندگی خود نتوانسته اند هوش هیجانی قابل قبولی را کسب کنند و مهارتهای لازم جهت خویشتن داری را فرا نگرفته اند مسلماً درگیری ها و تعارضاتی را تجربه می کنند که زندگی خانوادگی آنها را از هم پاشیده یا دستخوش تغییر می کند.