(۷۴-۲).
برای ذراتی که . هرچند که بدیهی است، در این حالت معادله فوق به می­انجامد، که این نتیجه مربوط به حالت یک گاز ایده­آل در حجم است، که به بستگی ندارد. در عوض، معادله (۱۵) را برای یک مایع کروی سخت به صورت زیر می­توان نوشت:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

(۷۵-۲)
که ضریب دوم ویریال مربوط به مایع کروی سخت در بسط عامل تراکم­پذیری بر حسب کسر پکیدگی می­باشد. اگر ما این ضریب را از معادله (۷۳-۲) بگیریم، ضریب دوم ویریال است و نتیجه (۷۱-۲) را می­توان فوراً از معادله (۷۵-۲) بدست آورد.
۹) در محدوده کلوئیدى^[۴۳]، که مربوط به شرایط و است. معادله:
(۷۶-۲)
دقیقاً برقرار است [۴۱ و ۵۰]. در این بیان معادله حالت مایع خالص کروی سخت با شعاع­های می­باشد و زمانی که و می­ شود نیز معادله فوق مصداق دارد. نتیجه (۷۶٫۲) مانند حالتی است که مایعی شامل کره­های سخت با شعاع با یک دیوار سخت در تماس باشند. در این حالت اگر چگالی متوسط ذرات با شعاع در توده مایع باشد، در این صورت چگالی ذرات در تماس با دیوار می­باشد. مقدار تکانه، در واحد سطح در واحد زمان که توسط ذرات در برخورد به دیوار انتقال می­یابد، که به آن فشار می­گویند ، که فوراً با ضرب چگای تعداد در و استفاده از معادله (۷۶-۲) بدست می ­آید.

-۲-۵-۲ بیان تحلیلی برای مقادیر تماس تابع توزیع مربوط به مخلوط مایع کروی سخت

اجازه دهید چند معادله ارائه شده برای مخلوط دوتایی مایع افزایشی کروی سخت را مورد بررسی قرار دهیم تا مشخص شود که آیا این معادلات شرایط توافق ذکر شده را برآورده می­ کنند یا نه. برای اولین معادله حل نظریه معادله انتگرالی پرکوش-یویک^[۴۴] را مد نظر قرار دهیم:
(۷۷-۲)
بطوری که:
(۷۸-۲)
همانگونه که ملاحظه می­ شود .
معادله ارائه شده دیگر نیز از نظریه SPT بدست می ­آید [۴۲]،
(۷۹-۲)
بابلیک نیز [۲۴] با اصلاح جزئی بیان SPT برای معادله تابع توزیع نقطه تماس جمله آخر را با ضریب تقلیل داد، که نتیجه آن به صورت زیر در آمد:
(۸۰-۲)
ما این نتیجه را بعنوان معادله BMCSL می­شناسیم زیرا بطور مستقل از بابلیک، منصوری، کارناهان، اشتارلینگ و للاند [۴۳] نیز این معادله را بدست آوردند.
در عوض، معادله (۸۰-۲) هم تغییر یافته تا عملکرد آن بهبود یابد. به جای مطرح کردن یک فرمول متحدالشکل برای ، بیان های مختلف را برای آن مطرح کردیم، برای متناظر با کره های کوچکتر معادله (۸۰-۲) باقی می­ماند، در حالی که معادلات دیگر به صورت زیر تغییر می­ کند:
(۸۱-۲)
در حالی که ، و
(۸۲-۲)
سرانجام مدل ساده بیان شده [۵۴] برای مخلوط کرات سخت D بعدی را بررسی می­کنیم. در این مدل توابع توزیع نقطه تماس از یک درونیابی خطی متناظر با مایع خالص شامل کرات سخت دارای شعاع از یک معادله حالت مناسب بدست آمده است و همانطور که قبلاً گفته شد، مقدار تابع توزیع در نقطه تماس برای ذرات نقطه­ای می­باشند که در مخلوطی شامل کرات با کسر پکیدگی می­باشد. و نتیجه این معادلات برای مخلوط سه بعدی از کرات سخت به صورت زیر بیان می­ شود:
(۸۳-۲)
که مقدار تابع توزیع در نفطه تماس برای مایع خالص شامل کرات سخت با کسر پکیدگی برابر با حالت مخلوط می­باشد که آن را برای مثال می­توان از معادله حالت کارناهان-اشتارلینگ بدست آورد:
(۸۴-۲)
در میان معادله های ارائه شده برای ، تنها معادله­ای که تمامی شرایط توافق را برآورده می­ کند معادله(۷۹-۲) SPT بیان شده در بخش قبل می­باشد. دقت این بیان، زمانی که با نتایج شبیه­سازی مقایسه شد، تنها تا حدود مناسبی تطبیق می­ کند، که در معادله حالت مطرح شده بیان شده است. سایر بیانها شرط (۷۶-۲) را برآورده نمی­کنند. بعلاوه معادلات (۸۲-۲) و (۸۱-۲) شرایط (۱۰) و (۱۲) رانیز برآورده نمیکنند.

-۳-۵-۲ بهبود تابع توزیع تماس و معادله حالت با بهره گرفتن از شرایط توافق

در میان معادله های ارائه شده برای که در بخش قبل بررسی شد، تنها معادله­ای که بیشترین دقت را در مقایسه با نتایج شبیه سازی دارد معاله BMCSL (80-2) است. بطوریکه معاله حالت حاصل از آن نیز دقیق­تر است. به همین علت مناسبترین معادله برای تصحیح همین معادله است. شاید ساده ترین اصلاح، تغییر است به نحوی که شرط (۷۶-۲) را همراه با سایر شروط برآورده شده از قبل ارضا کند. این اصلاح را با اضافه نمودن یک جمه مناسب به می­توان انجام داد. هر چند که این تغییر دارای ارزش چندانی نیست، زیرا معادله (۸۰-۲) در مقایسه با داده ­های شبیه سازی نتایج خوبی برای و ایجاد می­ کند. به همین علت از دیدگاه عددی احتیاج به هیچ تغییری در این توابع نمی ­باشد. اما اعمال تغییرات برای تغییر بعضی از مشخصه­های معادله (۸۰-۲) مناسب بنظر می­رسد بعنوان مثال عملکرد می­توان بررسی کرد. معادله اخیر که توسط رابطه (۸۰-۲) داده شده، مقادیر را بسیار کمتر از شبیه سازی پیشبینی می­ کند و انحراف از مقدار شبیه­سازی زمانی که کسر شعاع­ها و با افزایش کسر مولی ذره ۲ زیاد می­ شود.
بنابراین ، به معادله (۸۰-۲) جمله تک منظوره­ای را اضافه خواهیم کرد، به طوری که (i) مقدار با داده ­های شبیه­سازی به توافق نزدیکتری برسد، طوری که مقادیر و از نظر عددی تقریباً بدون تغییر بماند؛ (ii) شرایط (۹)-(۱) نیز برآورده می­ شود؛ و (iii) برای حد مایع خالص، مقدار به معادله زیر کاهش می­یابد:
(۸۵-۲)
که مقدار تماسی تابع توزیع مربوط به معادله CS (84-2) می­باشد. قید آخر اجباری نمی ­باشد اما بسیار مناسب است زیرا معادله CS بسیار ساده و دقیق می­باشد. توسط این قیود می­توان یک شکل تابعی مناسب برای جمله­ای که باید اضافه شود حدس زد:
(۸۶-۲)
بطوری که تابع دلتا کرونکر و و توابعی هستند که باید توسط شرایط توافق تعیین شوند، بطوریکه نتیجه آن به صورت و حاصل می­ شود. همچنین بیان نهایی برای توابع توزیع نقطه تماس به صورت زیر حاصل می­ شود:
(۸۷-۲)
(۸۸-۲)
­و
(۸۹-۲)
در این حالت، معادله حالت بسادگی از معادلات (۸۷-۲) و (۸۸-۲) و (۸۹-۲) ، و نظریه ویریال (۶۰-۲) به شکل زیر بدست می ­آید:
(۹۰-۲)
که همانند معادله (۸۲٫۲) تعریف می­ شود. برای معادله حالت BMCSL داریم:
(۹۱-۲)
در این پژوهش نتایج معادلات (۹۰-۲) و (۹۱-۲) باهم و با شبیه سازی در حالات یکسان مقایسه شد [۵۵ و۵۶]. معادله حاصل شده با معادله BMCSL تفاوت بسیار کمی دارد اما معادله شامل تصحیح BS از دقت بهتری برخوردار است.
فصل سوم
کاربرد معادله حالت و روش های محاسباتی

فصل سوم- کاربرد معادله حالت و روش های محاسباتی

۳-۱- معادله حالت (EOS^[45])

اجزاء مخلوط هر دو مولکول دو اتمی ^[۴۶] می باشند. پیچیدگی­های برهمکنش ها و اشکال هندسی دیمرها، استفاده از مدلهای نظری برای تحقیق راجع به خصوصیات مخلوط دوتایی را مشکل می­سازد. سیستمهای واقعی از مخلوط این دو دیمر دارای کاربردهای عملی بسیاری هستند. در سالهای اخیر پیشرفت­های خوبی برای ترقی معادله حالت واقعی مایعات مخلوط جسم سخت مانند مایعات جسم سخت محدب ^[۴۷]HB انجام پذیرفته است.
محدودیت اعمال شده بر معادله حالت، HB این است که آن سهم ناشی از برهمکنش­های بلند برد و اثرات کوانتمی که برای سیستمی مانند مهم می­باشد را دخالت نمی­دهد. با احتساب جمله کوانتمی و سهم ناشی از برهمکنش بلند برد، عامل تراکم^[۴۸] Z که به صورت زیر تعریف می­ شود:

نمودار ۲-۴: اثر غلظت­های مختلف کیتوسان بر سرعت و درصد جوانه­زنی بذور مریم­گلی­کبیر ……………………………………………………۲۶
نمودار ۳-۴: پاسخ نوع ریزنمونه مریم­گلی­کبیر بر میانگین تعداد جوانه القا شده در محیط MS حاوی غلظت­های مختلف BAP..31
نمودار ۴-۴: اثر غلظت­های مختلف BAP بر میانگین القاء جوانه در گیاه مریم­گلی­کبیر در محیط MS ……………………………………….31
نمودار ۵-۴: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل نوع ریزنمونه و تیمار هورمونی Kin بر القاء جوانه در گیاه مریم­گلی­کبیر…۳۲
نمودار ۶-۴: مقایسه میانگین اثر نوع ریزنمونه مریم­گلی­کبیر بر میانگین تعداد جوانه القا شده در محیط MS حاوی غلظت های مختلف TDZ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..34
نمودار ۷-۴: مقایسه میانگین اثر غلظت­های مختلف TDZ بر القاء جوانه در گیاه مریم­گلی­کبیر ……………………………………………………۳۴
نمودار ۸-۴: مقایسه میانگین اثر نوع ریزنمونه مریم­گلی­کبیر بر میانگین شاخه باززایی شده در محیط MS حاوی غلظت­های مختلف BAP ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..35
نمودار ۹-۴: مقایسه میانگین اثر غلظت­های مختلف BAP بر باززایی شاخه در گیاه مریم­گلی­کبیر ……………………………………………..۳۶
نمودار ۱۰-۴: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل نوع ریزنمونه و Kin بر باززایی شاخه در گیاه مریم­گلی­کبیر…………………..۳۷
نمودار ۱۱-۴: مقایسه میانگین اثر نوع ریزنمونه بر میانگین شاخه باززایی شده مریم­گلی­کبیر در محیط MS حاوی غلظت­های مختلف TDZ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..39
نمودار ۱۲-۴: مقایسه میانگین اثر غلظت­های مختلف TDZ بر باززایی شاخه مریم­گلی­کبیر در محیط MS ………………………………..39
نمودار ۱۳-۴: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف هورمون BAP بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر………………۴۱
نمودار ۱۴-۴: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد Kin و IAA بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۴۲
نمودار ۱۵-۴: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد TDZ و IAA بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۴۴
نمودار ۱۶-۴: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد BAP و IAA بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۴۵
نمودار ۱۷-۴: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف Kin بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر…………………..۴۷
نمودار ۱۸-۴: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف IAA بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر…………………۴۷
نمودار ۱۹-۴: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف TDZ بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر………………..۴۸
نمودار ۲۰-۴: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف BAP بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی کبیر………………………۴۹
نمودار ۲۱-۴: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف Kin بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر………………………….۵۰
نمودار ۲۲-۴: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد TDZ و IAA بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۵۲
نمودار ۲۳-۴: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف BAP بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی کبیر………….۵۳
نمودار ۲۴-۴: : مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد Kin و IAA بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۵۵
نمودار ۲۵-۴: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف TDZ بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر……………۵۶
نمودار ۲۶-۴: اثر محیط­های مختلف ریشه­زایی بر میانگین تعداد ریشه ­های تولید شده در محیط کشت MS حاوی غلظت­های مختلف IAA و IBA در مریم­گلی­کبیر………………………………………………………………………………………………………………………………………………۵۸
نمودار ۲۷-۴: اثر محیط­های مختلف ریشه­زایی بر میانگین طول ریشه ­های تولید شده در محیط کشت MS حاوی غلظت­های مختلف IAA و IBA در مریم­گلی­کبیر ……………………………………………………………………………………………………………………………………………۵۸
فصل اول
مقدمه و کلیات
۱-۱- اهمیت گیاهان دارویی
سابقه درمان بیماریها با گیاهان دارویی به قدمت تاریخ زیست انسان بر روی کره زمین است و انسان همواره، به حکم تجربه، علم و اندیشه و بنا به مقتضیات، در طول حیات بر روی کره زمین، به کمک گیاهان دارویی خود را مداوا می­کرده است. گیاهان دارویی منبع مهمی از ترکیبات برای صنعت داروسازی و طب سنتی هستند. حدود ۸۰ درصد از مردم کشورهای در حال توسعه، به طور سنتی از داروهایی که از گیاهان مشتق شده ­اند، برای نیازهای­ مراقبت­های اولیه بهداشتی خود استفاده می­ کنند (Cunningham, 1993; Desilva, 1997). کمتر روزی است که در جراید و مقالات علمی از خواص گیاهان دارویی مطلبی را نخوانیم و به اهمیت گیاهان دارویی در مقایسه با عوارض و اختلالات مصرف داروهای شیمیایی، پی نبریم. در دنیای کنونی گرایش مردم به مصرف مواد گیاهی در درمان و پیشگیری بیماری­ها، بیشتر از گذشته است. امروزه کاربرد گیاهان دارویی در تولید فرآورده ­های دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی روز به روز در حال افزایش است و به اهمیت و جایگاه این گیاهان افزوده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲۵ درصد داروهای مدرن کنونی از گیاهان دارویی ساخته شده ­اند. در سال ۲۰۰۰ حدود ۶۰ میلیارد دلار درآمد کشورها از فروش گیاهان دارویی بوده است. (معاونی، ۱۳۸۸).
همچنین تهیه برخی از مواد موثره فعال که در صنایع دارویی اهمیت بسیاری دارند، به طور مصنوعی امکان­ پذیر نیست و تنها به صورت طبیعی از گیاهان مورد نظر قابل استخراجند. این دسته از مواد یا به طور کلی ساختمان شیمیایی ناشناخته­ای دارند و یا به دلیل داشتن ساختمان شیمیایی بسیار پیچیده، تهیه آنها به صورت مصنوعی در صنایع داروسازی، مشکل و مستلزم هزینه بسیار گران است، نظیر گلیکوزیدهای قلبی موجود در گل انگشتانه (Digitalis purpurea)، آلکالوئیدهای موجود در پروانش (Catharanthus rosea) و آلکالوئیدهای موجود در قارچ ارگوت. و این یکی از دلایل تمایل شرکت های تولیدکننده مواد دارویی به داروهای دارای منشاء گیاهی است (امیدبیگی، الف ۱۳۸۸).
۲-۱- پراکنش، تاریخچه و کاربردهای گونه­ های مریم­گلی­کبیر
جنس Salvia (تیرهLamiaceae ) دارای تقریبا ۹۰۰ گونه است که در سراسر جهان پخش شده است. در نواحی معتدل و نیمه­گرمسیری رشد می­ کند که تقریباً ۷۰ گونه در فلور ایران گزارش شده­است. جنس Salvia به عنوان یکی از جنس های بسیار قدیمی از تیره نعناعیان، با بیشترین تعداد پایه کروموزوم اولیه (۱۱) معرفی شده است. اگرچه در برخی منابع Ajuga اغلب به عنوان قدیمی­ترین جنس معرفی شده­است (Masoud et al., 2010) .
مرکز پخش این­گونه در نواحی مدیترانه­ای است. شرایط آب و هوای گرم و آفتاب کامل را ترجیح ­می­دهد. مریم­گلی­کبیر^[۱](Salvia sclarea L.) بیوتیپ­هایی با عادات­ رشدی یکساله و دوساله دارد Mihalik et al.,) ۲۰۰۵). Dweck (2000) محل رویش این گیاه را حوزه مدیترانه و ایران معرفی کرده­است. این گونه مریم­گلی از اوایل قرن بیستم فقط برای استفاده از گلهای آن کشت می­شد. این گلها حاوی اسانس معطر و خوشبویی هستند که در صنایع بهداشتی- آرایشی، غذایی و نوشابه­سازی، کاربرد فراوانی دارند. اسانس گلهای این گیاه همراه با اسانس گلهایی نظیر اسطوخودوس و یاس، موارد استفاده متعدد و متفاوتی در صنایع مواد شیمیایی خانگی (نظیر عطر، ادکلن، کرم، شامپو، صابون، لوسیون و اسپری های خوشبوکننده هوا و امثال آنها) دارد، این اسانس، خاصیت دارویی نیز دارد و به عنوان ماده­ای ضدعفونی کننده و همچنین ماده­ای که سبب مداوای ناراحتیهای مربوط به سیستم عصبی می­ شود، مورد استفاده قرار می­گیرد. بذر این گیاه، حاوی ۲۵ تا ۳۲ درصد روغن است که در صنایع سرامیک سازی و چینی­سازی، مورد استفاده قرار می­گیرد.
همه ساله زمینهای زراعی وسیعی در کشورهای روسیه، بلغارستان، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و مجارستان، برای کشت این گیاه اختصاص می­یابد. منشاء این گیاه را مناطق شنی و خشک قفقاز، ایران و سواحل اروپای مدیترانه، گزارش کرده ­اند (امیدبیگی ب، ۱۳۸۸).
۳-۱- خصوصیات گیاه­شناسی مریم­گلی­کبیر
مریم­گلی­کبیر، گیاهی است علفی، دو ساله و به ندرت سه ساله و به دو فرم مختلف مشاهده می­ شود: یکی پیرامیدالیس^[۲] که از رشد و نمو سریعی برخوردار است و دیگری هیرسوتا^[۳] که پوشیده از کرکهای ضخیم است. ریشه اصلی این گیاه طویل و مستقیم و طول آن بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ سانتی متر است که انشعابهای فراوانی دارد. ساقه، مستقیم، ضخیم، چهارگوش، پوشیده ازکرک و ارتفاع آن متفاوت و بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است. این گیاه دارای برگهای طوقه­ای بزرگ با سطحی ناصاف و دارای برجستگی است. پهنای آن ۱۰ تا ۲۰ سانتی­متر می­باشد. برگها دمبرگ کوتاهی دارند. برگهای قسمت تحتانی ساقه، بزرگ هستند و به تدریج به طرف بالای ساقه کوچکتر می­شوند. رنگ برگها نقره­ای تیره است. گلها صورتی، بنفش و یا سفیدرنگ هستند که روی ساقه­های گل­دهنده که طول آن بین ۴۰ تا ۶۰ سانتی­متر است، بر روی چرخه­هایی قرار می­گیرد. هر چرخه شامل ۳ تا ۶ گل می­باشد. گلهای این گیاه نیز شهد­آورند. میوه سه وجهی از نوع کپسول، تخم مرغی شکل، به طول ۲ تا ۳ میلی­متر و رنگ آن قهوه­ای است. وزن هزاردانه آن ۴ تا ۵ گرم است (امیدبیگی ب، ۱۳۸۸).
۴-۱- نیازهای اکولوژیکی مریم­گلی­کبیر
مریم­گلی­کبیر، گیاهی خشکی­دوست است، در طول رویش، به نور کافی، هوای گرم و آب کم نیاز دارد. در هوای گرم و خشک، مقدار اسانس گلها به ۱/۰ تا ۲/۰ درصد می­رسد. آب فراوان و هوای خنک، رشد رویشی این گیاه را افزایش می­دهد ولی در مقدار اسانس گلها تأثیر منفی خواهد داشت و سبب کاهش آن می­ شود. این گیاه پس از رویش و در مرحله­ ای که برگها به حالت رزت هستند (نظیر سایر گیاهان دوساله) به مقدار نسبتاً زیادی آب نیاز دارد و خاک باید از رطوبت کافی برخوردار باشد. بذرها در دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتی ­گراد، شروع به رویش می­ کنند ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه­زنی بذر، ۲۵ تا ۲۸ درجه سانتی ­گراد است. وقتی تعداد برگهای طوقه­ای به ۵ تا ۷ برسد، گیاه در برابر سرمای زمستان مقاوم شده و دچار سرمازدگی نمی­ شود، اما گیاهان جوان و ضعیف در اثر سرمازدگی خشک می­شوند.
این گیاه تقریباً در هر نوع خاکی قادر به رویش است و می­توان از بافتهای مختلف خاک برای کشت آن استفاده نمود. این گونه مریم­گلی، در مناطق خشک و خاکهای سنگی و شنی به خوبی رشد می­ کند. دامنه جنوبی تپه­ها و مناطقی که درخت نداشته باشند (به دلیل عدم سایه اندازی)، مکانهای مناسبی برای کشت آن می­باشد. pH خاک برای کشت این گیاه بین ۳/۵ تا ۲/۷ مناسب گزارش شده است. شرایط غرقابی، ازت فراوان و ماسه­های بسیار نرم (ماسه بادی) و تهی از عناصر و مواد غذایی، برای کشت آن مناسب نیست (امیدبیگی ب، ۱۳۸۸ ).
۵-۱- خواص درمانی مریم­گلی­کبیر
مریم­گلی­کبیر از زمان های گذشته شناخته شده و به عنوان گیاه دارویی در درمان استفاده می­شده است. در درمان بشر گلهای این گیاه به صورت خارجی، برای ورم و التهاب استفاده می­شده است. گلها خاصیت ضد­تشنج و ضد ­زکام دارند. خاصیت مسکن و ضد انقباض برای این گونه ذکر شده است.
ثابت شده که گلهای مریم­گلی­کبیر یک فعالیت سودمند در معالجه سرطان دارند. اسانس همچنین در درمان آرتروز و ورم مفاصل استفاده می­ شود. روغن آن همچنین در عطرسازی از ورموت^[۴] که به خاطرداشتن عطر و بو و به عنوان یک تثبیت کننده^[۵] عالی و ممتاز ارزش زیادی دارد، استفاده می­ شود (Shirley, 1984).
۶-۱- ترکیبات شیمیایی
مقدار اسانس گلها متغیر است و به شرایط اقلیمی محل رویش نظیر آب، نوع خاک و دما بستگی داشته و معمولا بین ۰۴/۰ تا ۲/۰ درصد می­باشد. برگها و ساقه­های جوان نیز مقدار بسیار کمی اسانس دارند. استخراج اسانس به وسیله تبخیر یا بخار صورت می­گیرد. ” لینالیل استات “^[۶] از ترکیبات اصلی اسانس است که مقدار آن به شدت به زمان برداشت محصول بستگی دارد و بین ۴۵ تا ۸۷ درصد می­باشد. از ترکیبات دیگر اسانس، می توان از اسکلاریول^[۷] (۱۵ درصد)، لینالول^[۸]، آلفا و بتاپینن^[۹]، آلفا و بتا­تویون^[۱۰]، بورنئول^[۱۱] و مقدار کمی میرسن^[۱۲] و کامفور^[۱۳] نام برد. بذرها همچنین حاوی ۲۵ تا ۳۰ درصد روغن می­باشند. مواد دیگری نظیر سینئول^[۱۴]، رزینها، مواد تلخ، اسیدهای تری­ترپن، اسید­اورسولیک^[۱۵] و تانن را نیز در اسانس این گیاه گزارش کرده ­اند. چنانچه استخراج اسانس به روش شیمیایی صورت گیرد، مقدار اسکلاریول آن به مقدار ۴۵ درصد افزایش خواهد یافت (امیدبیگی ب، ۱۳۸۸).
۷-۱- کشت بافت

جمع­آوری اطلاعات:
در جمع­آوری اطلاعات مربوط به متغیرهای ورودی توجه نکات زیر بسیار حائز اهمیت است:
هزینه­ جمع­آوری اطلاعات، چه از نظر زمانی و چه از نظر قیمتی، نباید غالب بر منافع آن باشد.
اطلاعات باید در دسترس باشند.
اطلاع می­بایست از منابع معتبر جمع­­آوری گردند.
روش محاسبه­ی داده ­های بنیادی، باید در طول زمان ثابت باشد.
داده ­های بنیادی بعد از انتشار اولیه، اصلاح نگردیده باشند.
پیش­پردازش اطلاعات:
به منظور حداقل نمودن سطح شوک، پر­رنگ کردن ارتباط­های مهم، شناسایی روند­ها و هموار­سازی توزیع متغیر­ها، معمولاً با دو روش تفاضل و لگاریتم طبیعی داده ­ها را پیش­پردازش می­نماییم.
آموزش، تست و اعتبار­سنجی:
مجموعه­ آموزش، بزرگترین بخشی است که شبکه­ عصبی به منظور یادگیری الگوی داده ­ها از آن بهره می­گیرد.
مجموعه­ تست، محدوده­ای از ۱۰% تا ۳۰% از مجموعه­ آموزش است که به منظور بررسی قابلت تعمیم شبکه­ مورد استفاده قرار می­گیرد. برای انتخاب مجموعه­ تست معمولاً از دو روش انتخاب تصادفی و مشاهدات نزدیک­تر (مشاهداتی که به دنبال مجموعه­ آموزش می­آیند) استفاده می­ شود. مزیت مدل تصادفی در کاهش خطر استفاده از بازار یکسان و مزیت روش دوم، در لحاظ کردن مشاهدات نزدیک­تر است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مجموعه­ اعتبارسنجی، مجموعه ­ای از جدید­ترین مشاهدات است که منظور بررسی نهایی مدل از آن استفاده می­ شود. لازم به ذکر است که مجموعه­ اعتبار­سنجی باید طوری انتخاب شود که برای انتخاب مجموعه­ آموزش و تست، داده­ به اندازه­ نیاز، وجود داشته باشد.
پویایی عصبی^[۱۲۱] و معماری شبکه:
به منظور تشریح راهی که شبکه­ عصبی در آن آماده­­سازی می­گردد، از دو مفهوم پویایی­عصبی و معماری شبکه استفاده می­ شود. پویایی­عصبی، خصوصیات فردی نرون­ها از قبیل تابع فعال سازی و معماری شبکه­ عصبی، ویژگی­هایی از قبیل تعداد نرون­ها و تعداد لایه­ های پنهان را دربرمی­گیرد.
از منظر تئوریک شبکه­ عصبی با یک و یا دو لایه­ی پنهان و تعداد مناسب نرون تخمین هر تابع پیوسته­­ای را دارا می­باشد و یک شبکه­ با بیش از چهار لایه کمتر می­توانند موجب بهبود شبکه­ عصبی گردند. اما برای پیدا کردن تعداد نرون بیهنه، هیچ فرمول جادویی وجود ندارد و با وجود روش­هایی از قبیل رابطه­ (m تعداد نرون لایه­ی خروجی و n تعداد نرون لایه­ی ورودی) که توسط مسترز^[۱۲۲] مطرح شد، عمدتاً از آزمون و خطا برای پیدا کردن این نرون­ها استفاده می­ شود
معیار ارزیابی:
میانگین مجذور خطا، متداول­ترین تابعی است که در شبکه­ عصبی سعی در کاهش آن می­ شود. اما از توابعی مانند حداقل قدر مطلق انحرافات، حداقل توان چهارم و حداقل مربعات نا­متقارن نیز، در نرم­افزار­ها استفاده می­گردد.
آموزش شبکه­ عصبی:
آموزش شبکه، فرایندی است که در طی آن بردار وزن­ها و بایاس به منظور پیدا حداقل مطلق^[۱۲۳] تابع خطا و افزایش قابلیت تعمیم شبکه­ عصبی تعدیل می­گردند. در طی آموزش شبکه­ عصبی، وجود حداقل­های منطقه­ای^[۱۲۴] ممکن است مانع رسیدن شبکه­ به حداقل مطلق گردند، اما استفاده از روش اندازه­ حرکت^[۱۲۵] و یا بهره­ گیری از پنج تا ده مجموعه­ تصادفی از وزن­های آغازین، می ­تواند منجر به افزایش احتمال رسیدن به حداقل مطلق گردد. بعد از آموزش شبکه­ عصبی، شبکه­ ای با کمترین میزان خطا در مجموعه­­ی تست مبنای استفاده مرحله­ بعد قرار می­گیرد.
کار­برد مدل:
اگر­چه کاربرد مدل به عنوان یک مرحله مجزا لحاظ گردیده است، اما می­توان اذعان داشت دقت در مراحل قبلی لازمه­ی کاربرد شبکه­ عصبی می­باشد و در حقیقت ثمره­ی مراحل قبل در کاربرد مدل برداشت خواهد شد.

۲-۱۳-۹) الگوریتم یادگیری Levenberg- Marquardt

این الگوریتم یادگیری یکی از سریع ترین الگوریتم­های یادگیری است که مانند روش­های شبه نیوتن، با بهره گرفتن از عدم محاسبه­ی ماتریس Hessian ، سعی در کاهش محاسبات دارد. زمانی­که تابع کارآیی به صوت مجموع مربعات باشد ماتریس Hessian به روش زیر قابل تخمین است:

J بیانگر ماتریس ژاکوبین است که شامل مشتقات اول از خطاهای شبکه نسبت به وزن­ها و بایاس­ها است و e بیانگر بردار خطای شبکه می­باشد.
ماتریس ژاکوبین از طریق تکنیک­های استاندارد BP قابل محاسبه است و پیچیدگی­های محاسباتی آن نسبت به محاسبه ­ی Hessian بسیار کمتر است.
الگوریتم L-M از تقریب زیر برای محاسبه­ی Hessian استفاده می­ کند.

زمانی که مقدار عددی صفر است، این روش به یک روش نیوتن با تقریب ماتریس Hessian و زمانی که مقدار یک عدد بزرگ است، این روش به روش گرادیان توأم با گام­های کوچک تبدیل می­ شود و با توجه به دقیق­تر بودن روش نیوتن نسبت به گرادیان توأم، میزان بعد از هر گام موفق (کاهش تابع کارآیی) کاهش می­یابد و فقط زمانی افزایش می­یابد که گام آزمایشی، تابع کارآیی را افزایش دهد.

۲-۱۳-۱۰) مزایا و معایب شبکه­ عصبی

مزایا:
عناصر پردازشی با توان پردازش موازی
شبکه ­های عصبی توان تخمین رگرسیون حداقل مربعات معمولی، حداقل مربعات غیرخطی، رگرسیون ناپارامتریک و تحلیل سری­های فوریر را دارا می­باشند.[۴۱]
شبکه ­های عصبی تخمین زننده­ی عمومی از توابع و مشتقات آن می­باشد.[۴۱]
شبکه ­های عصبی با توجه به پاسخ­های محیطی می­توانند یاد گیرند که چگونه باید به ورودی­ ها پاسخ دهند.
شبکه ­های عصبی بر محدودیت خطی بودن مدل­های سنتی غلبه می­ کنند.
شبکه ­های عصبی نیازمند پیش فرض­های مدل­های سنتی نمی ­باشد.­[۶۷]
معایب:
در شبکه­ عصبی امکان محاسبه­ی چیزی شبیه ضرایب رگرسیون برای متغیرهای ورودی وجود ندارد.[۴۷]
شبکه­ عصبی، در مدل­های خطی نتایج پیچیده­ای از خود نشان می­دهد.[۶۱]
فرایند یادگیری نیازمند شمار بالای نمونه برای آموزش است، بنابراین زمان تخمین­زده شده برای عملکرد شبکه ­های عصبی معمولاً بالاست.[۴۷]
۲-۱۴) ماشین بردار پشتیبان (SVM) ^[۱۲۶]
روش ماشین بردار پشتیبان یکی از روش­های یادگیری ماشینی است که بر مبنای تئوری یادگیری آماری وپنیک^[۱۲۷] در دهه ۹۰ میلادی توسط وپنیک و همکارانش ارائه گردید. در SVMاز اصول کمینه سازی ریسک ساختاری (SRM)^[128] استفاده شده است، در حالی که سایر روش­ها از اصول کمینه کردن ریسک تجربی (ERM)^[129] بهره می برند.[۵۱]
از ماشین بردار پشتیبان به طور کلی در مسائل طبقه بندی دو یا چند کلاسه و رگرسیون استفاده می­ شود. مانند بسیاری از روش­های یادگیری ماشینی، درماشین بردار پشتیبان نیز فرایند ساخت مدل شامل دو مرحله آموزش وآزمایش می باشد. در انتهای فاز آموزش ،قابلیت تعمیم یابی مدل آموزش داده شده با بهره گرفتن از داده های آزمایش ارزیابی می شود .
در روش­هایی مانند شبکه ­های عصبی مصنوعی برای رسیدن به بهترین جواب از اصول کمینه­سازی ریسک تجربی استفاده می­ شود، با کمینه کردن ریسک تجربی کارایی مناسب مدل بر روی داده ­های آموزش تضمین می­ شود، اما تضمینی برای قابلیت تعمیم یابی مناسب وجود ندارد، به همین دلیل در این روش طراحی مناسب شبکه برای بهبود عملکرد تعمیم یابی مدل ضروری است. هدف از کمینه سازی ریسک ساختاری ، بهینه کردن قابلیت تعمیم یابی همزمان با کمینه کردن ریسک تجربی است.

H1 : توزیع داده‌های مربوط به هر یک از متغیرها نرمال نیست
جدول ۳-۷: نتایج آزمون های سنجش نرمال بودن داده ها

متغیر

ضریب آماره

سطح معناداری

نتیجه آزمون

نوع آزمون

مدیریت زنجیره تامین داخلی

۰.۷۲۱

۰.۶۷۶

نرمال

پارامتریک

مدیریت زنجیره تامین مرتبط

۰.۵۴۳

۰.۹۳۰

نرمال

پارامتریک

پذیرش فرآیندهای مربوط به مدیریت زنجیره تامین

۱.۱۹۳

۰.۱۱۶

نرمال

پارامتریک

اجرای مدیریت زنجیره تامین

۱.۸۳۲

۰.۰۵۲

نرمال

پارامتریک

با توجه به خروجی آزمون و اینکه سطح معناداری بالای ۰.۰۵ است، همچنین مقدار آماره آزمون در بازه ۱.۹۶± است، پس فرض نرمال بودن داده ها تایید می شود و می توان از آزمون های پارامتریک استفاده کرد.

۳-۱۲ ) روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها

تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی انجام می شود. آمار توصیفی به توصیف اطلاعات به دست آمده می پردازد که این اطلاعات عبارتند از ویژگی های جمعیت شناختی نمونه آماری و تحلیل های آماری از قبیل شاخص های فراوانی و درصد فراوانی محاسبه می گردد. در حالی که از آمار استنباطی جهت بررسی فرضیات و تعیین وجود یا عدم وجود رابطه بین متغیرها استفاده می شود. تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات آماری این تحقیق با نرم‌افزارSPSS 20 ، LISREl 8.80 و Smart PLS 2 انجام می‌گیرد. تجزیه ‌و تحلیل سوالات پژوهشی تحقیق با توجه به روش تحقیق، با بهره گرفتن از مدل‌سازی معادلات ساختاری ضرایب رگرسیون متغیرهای مستقل، وابسته و میانجی را محاسبه نموده و برازش مدل نظری پژوهش را بررسی کردیم.

۳-۱۲-۱) تحلیل مدل معادلات ساختاری

برای بررسی روابط همبستگی بین متغیرها به‌صورت منسجم، کوشش ‌های بی‌شماری در دهه ‌های اخیر صورت گرفته است. یکی از روش ‌های نوید بخش در این زمینه، مدل یابی معادلات ساختاری^[۵۸] است. مدل یابی معادلات ساختاری یک تکنیک چند متغیره بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری و به بیان دقیق‌تر بسط مدل خطی کلی^[۵۹] است که به پژوهشگر این امکان را می‌دهد مجموعه‌ای از معادلات رگرسیونی را به ‌طور همزمان مورد آزمون قرار دهد. مدل یابی معادلات ساختاری یک رویکرد جامع برای آزمون فرضیه ‌هایی درباره روابط متغیرهای مشاهده‌ شده و مکنون است که گاه تحلیل ساختاری کوواریانس، مدل یابی علی و گاها نیز لیزرل نامیده می‌شود (هومن، ۱۳۸۴).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در این پژوهش جهت تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه ‌ها از روش مدل یابی معادلات ساختاری و برای اجرای آن از نرم‌افزار LISREL 8.80 استفاده ‌شده است. به‌طورکلی می توان گفت که به دلایل زیر از نرم‌افزار لیزرل استفاده ‌شده است:
تحقیق حاضر به دنبال یافتن یک مدل علی و آزمودن آن به جهت بررسی روابط بین متغیرها است، روابط وابسته به هم و یا همزمان بین متغیرها وجود دارد.
مدل معادلات ساختاری، یک ساختار علی خاص بین مجموعه‌ای از سازه‌ های غیر قابل ‌مشاهده است که از دو مولفه تشکیل‌شده است، یک مدل ساختاری که ساختار علی بین متغیرهای پنهان را مشخص می‌کند و یک مدل اندازه‌گیری که روابطی بین متغیرهای پنهان و مشاهده‌ شده را تعریف می‌کند (هومن، ۱۳۸۴).
۳-۱۲-۱-۱) متغیرهای پنهان و متغیرهای قابل مشاهده
سازه ‌های متغیرهای پنهان و متغیرهای مشاهده‌ شده دو مفهوم اساسی در تحلیل‌ های آماری به‌ ویژه بحث تحلیل عاملی و مدل یابی معادلات ساختاری هستند. متغیرهای پنهان ‌که از آن‌ها تحت عنوان متغیر مکنون یاد می‌شود، متغیرهایی هستند که به ‌طور مستقیم قابل‌ مشاهده نیستند(هومن، ۱۳۸۴).
۳-۱۲-۱-۲) بار عاملی

• • بیکار یا بیکار پنهان

• • فاقد درآمد ثابت

• • معمولاً دارای پایین ترین گروه درآمد شهری

• • توان مالی ورود به بازار رسمی زمین و مسکن را ندارند.

• • به سختی طالب سرپناه هستند.

• • آماده ی پذیرش خطرات دریافت زمین به شکل غیرقانونی هستند”( پیران،۱۳۷۰: ۶۷).

۳-۸-۲- ویژگی های اجتماعی- فرهنگی
سکونتگاه های غیررسمی علیرغم موقعیت مکانی در داخل یا حاشیه شهر از لحاظ اجتماعی- اقتصادی، این گروه اکثراً جذب نظام اجتماعی و اقتصادی شهر نشده اند و به لحاظ فرهنگی و سیاسی نیز در انزوا هستند. ریشه های روستایی و عشایری و عدم تطبیق با زندگی و فرهنگ شهری و نیز عدم امکان جذب در نظام اجتماعی- اقتصادی از نقاط عطف تعریف این سکونتگاه ها است( داودپور،۱۳۸۴: ۴۳). “از نظر فرهنگی حاشیه نشینان شخصیت هایی هستند که از حاصل برخورد یا پیوند دو نظام فرهنگی متفاوت و احیاناً متخاصم ظهور می کنند. وی معتقد است چنین موجود دو رگه ای به طور همزمان نسبت به هر دو نظام فرهنگی احساس تعلق و بستگی دارد و در عین حال خود را نسبت به هیچ کدام کاملاً متعلق و متمایل نمی داند”(پیران، ۱۳۷۰: ۶۸).
داودپور به نقل از حسین زاده دلیر، مهمترین ویژگی های اجتماعی حاشیه نشینان را به شرح زیر طبقه بندی می کند:

• • عمدتاً جمعیت حاشیه نشین را جوانان تشکیل می دهد.

• • در ساختن محیط مسکونی خود و در برابر عملیات تخریب روحیه بسیار قوی همکاری دارند.

• • به افراد غیرساکن در منطقه اعتماد نداشته و در مسائل خود، آنها را شرکت نمی دهند.

• • به لحاظ عدم وجود فضای کافی اغلب اوقات خود را در خارج از چارچوب مسکونی می گذرانند.

• • ناهنجاری اجتماعی به لحاظ از بین رفتن ارزشهای انسانی در حاشیه شهرها سریع تر پرورش یافته و اعمالی نظیر دزدی، اعتیاد، قاچاق و فحشا در آنجا بیش از متن اصلی شهر دیده می شود( داودپور،۱۳۸۴: ۴۴).

“در واقع در اثر مهاجرت روستاییان، نقش خانواده در انتقال مبانی ارزشی و دینی و ملی به فرزندان کاهش می یابد و جامعه انتقال وظایف تربیتی را بر عهده می گیرد. در نتیجه زمینه ها و بستر تعارضات و نیز نفوذ فرهنگ بیگانه به هویت دینی و ملی جوانان ایجاد و الگوهای ضدفرهنگ و دینی تقویت شده و این مرحله آغازین گسترش مشکلات اخلاقی، فساد و بی بندوباری و فحشا در شهرها به خصوص محلات فقیرنشین خواهد بود”( قاسمی سیانی، ۱۳۸۸: ۱۶۱).
در برخی از اسناد، سازمان ملل نیز حاشیه نشینان را از طریق خصیصه های اقتصادی، فرهنگی تعریف کرده و آنها را مهاجرینی می داند که تحصیلات و سواد کافی ندارند، از آموزش و مهارت برای استخدام در بخش رسمی برخوردار نیستند و زمینه های قبلی آنها، آنان را غیرقابل استخدام در بخش های رسمی شهری می کند. همچنین از نظر سابقه ی شهرنشینی آنها را متعلق به مزرعه و روستا می دانند و چون از درجه بیسوادی بالا و سطح سواد پایین و فرهنگ روستایی برخوردارند نمی توانند در زندگی شهری مشارکت داشته باشند( داودپور، ۱۳۸۴: ۴۶).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بنابراین می توان نتیجه گرفت که “تفاوت فرایند توسعه غیررسمی و اشکال متفاوت آنها قبل از هر چیز به مشخصات و ویژگی های فرهنگی برمی گردد. این امر به معنای تأثیر عوامل و شیوه های فرهنگی متفاوتی در نحوه شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی است. عواملی چون نظام مالکیت، سازمان یافتگی اجتماعی، هنجارهای قانونی، مذهب، نظام خویشاوندی، روابط قومی و نژادی و نظام گسترده ای از ارزش ها و هنجارهای حاکم بر روابط فردی و جمعی در درون اجتماع و نیز در ارتباط با دولت بر آن مؤثر است. بر این مبنا تفاوت های رفتاری سکونتگاه های بی ضابطه نمودی از مجموعه پیچیده روابطی است که الگوی رفتاری خاصی را تعیین می کند که توسط آنها جوامع زندگی اجتماعی خود را باز می یابند” ( شیخی، ۱۳۸۰: ۴۸).
۴-۸-۲- ویژگی های حقوقی
اسکان غیررسمی به نوعی اسکان گفته می شود که افرادی بدون اجازه و یا پرداخت اجاره بها مکان آنها را اشغال کرده و آن را سرپناه خویش قرار داده اند. این تعریف فقط به جنبه فیزیکی اسکان غیررسمی پرداخته و تصرف عدوانی را لازمه اسکان غیررسمی دانسته است(عسگری طباطبایی، ۱۳۸۱: ۱۰۲). “اغلب ساکنان این سکونتگاه ها، فاقد مالکیت زمینی هستند که خانه خود را بر روی آن ساخته اند. این زمین می تواند زمین های دولتی و خصوصی خالی از سکنه و یا قطعات زمین حاشیه شهر مانند زمین های باتلاقی نامطلوب باشد. بنابراین زمانی که زمین توسط مالکی احیاء نشود و مورد استفاده قرار نگیرد، برای یک تصرف کننده غیرمجاز مناسب است تا خانه خود را بر روی آن بسازد”(داداش پور و علیزاده، ۱۳۹۰: ۳۶).
ویژگیهای سکونتگاه های غیررسمی
منبع: مطالعات نگارنده
شکل شماره۶: ویژگی های سکونتگاه های غیررسمی
۹-۲- دیدگاه های رایج در زمینه اسکان غیررسمی
اهمیت بررسی دیدگاه ها و نظریه ها پیرامون هر موضوعی از آنجا ناشی می شود که آگاهی و بینش کافی پیرامون دیدگاه های مطرح، موضوع مورد پژوهش محقق را، در مسیری قرار دهد که دستیابی به اهداف مورد نظر را محقق سازد. بنابراین برای مقایسه و درک رفتارها و ویژگیهای کلی حاکم بر موضوعات مشابه، باید سیر تفکر و تکامل دیدگاه های مختلف و مرتبط با موضوع، بررسی شود.
تاکنون اندیشمندان، پژوهشگران، مدیران و برنامه ریزان نظریات متفاوتی در خصوص سکونتگاه های خودرو ارائه کرده اند که با توجه به ماهیت و زمینه های مشترکی که در نوع نگرش برخی از نظریه ها دیده شده است، به طور کلی می توان دیدگاه های مرتبط با پدیده اسکان غیر رسمی را ، در قالب چند دیدگاه کلی طبقه بندی کرد، که در این تحقیق، این دیدگاه ها با توجه به اهداف، به دو دسته کلی تر تقسیم بندی شده اند:

1. 1. دیدگاه هایی که با هدف شناسایی دلایلشکل گیری سکونتگاه های غیررسمی مطرح شده اند. (علت گرا) مانند: دیدگاه لیبرال، رادیکال و جامعه گرایان جدید

1. 1. دیدگاه هایی که در برخورد با پدیده اسکان غیررسمی به دنبال راه حل هستند. ( راه حل گرا) مانند: دیدگاه مسأله گرا، بنیادگرا و هدفگرا

۱-۹-۲- دیدگاه لیبرال
در این دیدگاه اسکان غیر رسمی به مثابه معلول عوامل داخلی در کشورهای در حال توسعه تلقی شده است و در جهت گذار از جامعه سنتی به جامعه صنعتی، این نوع اسکان به عنوان ضرورتی در فرایند این تحول قلمداد می شود(احمدی‏پور، ۱۳۷۴: ۳۴). ” این دیدگاه، با آنکه به برخی از ابعاد پدیده حاشیه نشینی توجه دارد، اما تحلیل ریشه ای از مسأله به دست نمی دهد و به طور کلی با حقیقت درگیر نمی شود و واقعیت موجود اسکان غیر رسمی را از تبعات نظام جهانی موجود که در مجموع مورد قبول است می داند، و بیشتر به برخی جنبه های اجتماعی، کالبدی و اقتصادی حاشیه نشینی تأکید دارد. اندیشمندان لیبرالی تضادهای ناشی از رشد نامتعادل اقتصادی و یا روابط متروپل و اقمار را دست کم می گیرند و در زنجیره روابط نظام اقتصادی، تنها بر ویژگی الگوی رشد اقتصادی نامتعادل تکیه می کنند، تجزیه و تحلیل آنان از روابط اقتصادی کشورهای در حال توسعه، عمدتاً بر پایه شناخت عوامل درونی استوار است و از بیان بر هم کنش عوامل برونی و درونی نظام اقتصادی و عملکرد روابط بین المللی اقتصادی کشورهای توسعه یافته بر کشورهای در حال توسعه، پرهیز می کنند”(حاج یوسفی،۱۳۸۱: ۱۶).
به طور کلی، تا این اواخر دیدگاه اغلب اقتصاددانان لیبرال غربی، مهاجرت از روستا به شهر در فرایند توسعه اقتصادی مطلوب به شمار می آمد و تصور می شد که مهاجرت داخلی، فرآیندی طبیعی است که نیروی کار اضافی به تدریج از بخش روستایی خارج می شوند تا نیروی کار مورد نیاز رشد و توسعه صنعتی را تأمین کنند(تودارو، ۱۱۳۸۲: ۳۸۱)، اما ” نتیجه فرایند مهاجرت و توسعه شهرنشینی شتابان و ناهمگون کلانشهرهای کشورهای در حال توسعه دیدگاه اقتصاددانان لیبرال را تغییر داد و از دهه هفتاد به بعد دیگر اقتصاددانان و اندیشمندان توسعه، مهاجرت از روستا به شهر را جریانی سازنده و ضروری برای حل مشکل تقاضای در حال رشد شهرها برای نیروی کار نمی دانند.این عامل به تشدید مسائل جدی بیکاری شهری منجر می شود که خود ناشی از فقدان تعادلهای اقتصادی و ساختاری بین مناطق شهری و روستایی است.نتایج پژوهشهای آماری نشان می دهد که آهنگ شتابان مهاجرتهای بی رویه از روستا به شهر، علاوه بر دامن زدن به نابسامانیهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حاشیه نشینی شهری را پدید می آورد، و در واقع فقر روستایی به فقر شهری با کلیه محرومیتهای آن تغییر مکان می دهد”( همان منبع : ۳۸۲).
۲-۹-۲- دیدگاه رادیکال
“در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی بر خلاف اندیشمندان لیبرالی، گروه دیگر متفکران، از جمله نظریه پردازان مکتب وابستگی در آمریکای لاتین، مانن، کوندرفرانک، دوس سانتوس، فورتادو، مانوئل کاستل و کسانی دیگر به طور کلی عقب ماندگی کشورهای در حال توسعه(کشورهای وابسته)را معلول تسلط اقتصادی کشورهای توسعه یافته کنونی می دانند و به نظر آنها الگوی توسعه وابسته و برونزا و جریان صنعتی شدن وابسته، شهرنشینی شتابان و ناهمگون را به دنبال دارد که به موازات رشد نامتعادل، نابرابری درآمدها افزایش می یابد و عدم تعادلهای ساختاری جامعه شتاب می گیرد و به دیده آنها برآیند عملکرد توسعه وابسته عبارتست از پیدایش شکاف طبقاتی میان شهر و روستا و در نتیجه ظهور گروه های حاشیه نشین شهری”(حاج یوسفی،۱۳۸۱: ۱۷).
به طور کلی اندیشمندان مکتب وابستگی، توسعه نیافتگی را معلول ویژگیهای درونی ساختار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورهای در حال توسعه نمی پندارند، بلکه نتیجه روابطی اقتصادی و سیاسی می دانند که در طول تاریخ کشورهای توسعه نیافته(اقمار)را به کشورهای پیشرفته (متروپل)پیوند داده و توسعه دومی(کشورهای پیشرفته) را به هزینه عقب ماندگی اولی(کشورهای توسعه نیافته) فراهم آورده است(همان منبع : ۱۸).
۳-۹-۲- دیدگاه جامعه گرایان جدید
از دیدگاه اندیشمندان مکتب جامعه گرایان جدید، حاشیه نشینی و پیدایش گروه های حاشیه ای و فقیر در جوامع شهری کشورهای در حال توسعه، ناشی از عملکرد روند طبیعی تضاد میان کار و سرمایه است، و پیامد قهری عملکرد قوانین حاکم بر نظام اقتصاد سرمایه داری، یعنی تمرکز و انباشت سرمایه، رشد ناموزون اقتصادی و بروز تضادهای اجتماعی(تضاد اراضی بین دهقانان زمین دار و بی زمین، تضاد بین زندگی شهری و روستایی، تضاد طبقاتی و غیره)است. بنابراین در جریان تحولات ناهماهنگ جامعه سرمایه داری، گریز از بروز تضادها و مشکلات اجتماعی از جمله پیدایش حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ اجتناب ناپذیر است( داداش پور و علیزاده، ۱۳۹۰: ۵۰).
این دیدگاه نگاه خرد و عوامل درونی بر مسأله اسکان غیررسمی دارد و به عوامل بیرونی و نقش بین المللی اقتصادی و علل پیدایش این سکونتگاه توجهی ندارد و آن را نتیجه واقعیت موجود از تبعات نظام جهانی موجود که در مجموع مورد قبول است، به حساب می آورد و آگاهانه از درگیر شدن با آن اجتناب می کند.
آنها الگوی توسعه وابسته و برونزای و جریان صنعتی شدن وابسته را عامل شهرنشینی شتابان و ناهمگون می دانند که به موازات آن رشد نامتعادل، نابرابری درآمدها و عدم تعادل های ساختاری جامعه را باعث شده است.
در این دیدگاه اسکان غیررسمی و پیدایش گروه های حاشیه ای و فقیر در جامعه های شهری کشورهای در جهان سوم را ناشی از عملکرد روند طبیعی تضاد میان کار و سرمایه می دانند .
منبع: مطالعات نگارنده
شکل شماره۷: دیدگاه های علت گرا
۴-۹-۲- دیدگاه مسأله گرا (عمدتاً متعلق به قبل از دهه ۱۹۷۰)
مجموعه نظریاتی که تحت عنوان نگرش مسأله گرا دسته بندی شده اند به طور اساسی پدیده اسکان غیررسمی یا حاشیه نشینی را به عنوان یک عارضه و یک مسئله دائمی شهری تلقی می کنند و بدون توجه و تلاش برای شناخت ریشه ها و بنیادهای مسأله و عوامل اساسی مؤثر در پیدایش و شکل دهی و ساختاربخشی این گونه سکونتگاه ها، تنها چنین روندی را جریان طبیعی حیات بشر می دانند. چنین نگرشی با دید عادی و طبیعی به پدیده ی مذکور نگریسته و صرفاً عوارض سوء آن را در ایجاد ناهنجاریهای فضایی، فساد اجتماعی، جرم و جنایت و انواع آسیب های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی توصیف می کند( شیخی، ۱۳۸۲: ۱۳۷).
” به نظر برگس و پارک دیدگاه مسأله گرا که در تقسیم بندی های عام نظری در دسته نظریه کارکردگرا قرار گرفته است اصولاً با نگرشی منفی و آسیب شناختی نسبت به پدیده، آن را در روند رشد طبیعی شهر امری عادی و معمولی دانسته و اصولاً سکونتگاه های خودرو را به عنوان مکان در حال تحول و دگرگونی شهر که طی فرایند جدائی گزینی مبتنی بر رقابت، سلطه، توالی و هجوم شکل گرفته و مکان بیشترین جرم و جنایت با ظاهری اندوهبار و مخروبه، آلوده و کثیف و … هستند معرفی می کنند. این دیدگاه در تحلیل نهایی برنامه ریزان شهری را مانند پزشکانی می داند که با عمل جراحی مناطق آلونک نشین را از پیکر شهرها جدا می کنند تا از گسترش و سرایت این ناخوشی واگیردار به سراسر ارگانیسم جلوگیری نمایند”(شیخی، ۱۳۸۰: ۳۰).