در یک نگرش کلی، می‌توان عناصر جهانی شدن را در موارد زیر برجسته کرد:
ـ جهانی شدن اقتصاد؛
ـ تبدیل شدن دولت‌های ملی به واحدهای اقتصادی؛
ـ ملیت زدایی (غیر ملی شدن)؛
ـ سرزمین زدایی (غیر سرزمینی شدن)؛
ـ مکان زدایی؛
ـ ظهور یک اقتصاد و فرهنگ جهانی واحد؛
ـ تبدیل جهان به یک کالبد اجتماعی واحد و ظهور یک نظم جهانی جدید؛
ـ تمرکز زدایی از ساختار، منافع و عناصر قدرت و حاکمیت؛
ـ تحلیل دولت – ملت مدرن؛
ـ تحول در الگوی زندگی اجتماعی؛
ـ سیال شدن سرمایه.^[۳۲]
در غالب تعاریف ارائه شده، جهانی شدن فرایندی تدریجی و پایدار توصیف می‌شود که از گذشته‌ای دور یا نزدیک آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد و هرچه از عمر آن می‌گذرد، بر شتابش افزوده می‌شود. اکثر نظریه‌پردازان، دست کم تاریخی چند ده ساله برای جهانی شدن قائل و بر تشدید آن در سال‌های اخیر متفق‌القول‌اند. غالب ایشان جهانی شدن را واقعیتی اجتناب ناپذیر و غیرقابل جلوگیری می‌دانند و در بیان ویژگی‌های این پدیده، بر عواملی چون کمرنگ شدن مرزهای جغرافیایی، وابستگی متقابل کشورها به یکدیگر، سرعت زیاد در انتقال (سرمایه، فناوری، نیروی کار، ایده و…)، افزایش بی‌سابقه ارتباطات و برخوردهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی میان افراد، گروه‌ها، نهادها و دولت‌ها تأکید دارند که به فراگیر شدن تمام جوامع و افزایش پیوندها و همبستگی‌های میان دولت‌ها و جوامع تشکیل دهنده نظام جهانی مدرن می‌ انجامد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

علاوه بر این‌ها، دو مفهوم فشردگی زمان و مکان در غالب تعریف‌ها مورد توجه صاحب‌نظران قرار گرفته چرا که این دو مفهوم وجه ممیزه دوران مدرن و سنتی هم به شمار می‌آیند. دوره سنتی دوره فضاهای محدود و معین محلی بود که همه فعالیت‌های اجتماعی در چارچوب این فضا و زمان محدود بود، ولی در دوران مدرن، به واسطه برخی اختراعات و پیشرفت‌ها، زمان و فضا (مکان) عمومیت یافتند که هنوز هم ادامه دارد. اختراع ساعت و ترسیم نقشه کره زمین و به دنبال آن وقایع دیگری که در جهت تراکم زمان و مکان رخ داد، باعث شد زمان مورد نیاز برای کارها کاهش یابد که این نماد خود سبب کاهش فاصله تجربی بین نقاط مختلف در مکان می‌شود. برای مثال وقتی مردم تهران بتوانند هم زمان شاهد وقایعی باشند که در نیویورک رخ داده است، می‌توان نتیجه گرفت آن‌ها واقعاً در یک مکان واحد زندگی می‌کنند.
فشردگی و تراکم زمان و مکان به تدریج افزایش یافت تا اینکه در دهه‌ های اخیر به اوج خود رسید. به همین دلیل، یکی از تعابیر زیبا برای فهم جهانی شدن که هم عام بوده و همه ابعاد جهانی شدن را دربرمی‌گیرد و هم به سادگی فهمیده می‌شود، استفاده از مفهوم فشردگی زمان و مکان به عنوان ویژگی محوری جهانی شدن است که قبل وجود داشته ولی در خلال دهه‌‌‌‌‌های اخیر شتاب ناگهانی یافته است.
در اینجا برای رسیدن به تعریفی مورد قبول از جهانی شدن که حتی‌الامکان واجد ویژگی‌های برجسته مورد تأکید صاحب‌نظران مختلف باشد، برخی از مباحث کلیدی صاحب‌نظران اصلی پارادایم جهانی شدن به مفهوم نوین آن را مورد استفاده قرار داده، به تعریف عام و کلی از این پدیده می‌رسیم.^[۳۳]
بدین منظور، هم چنان که دیوید ‌هاروی محور تعریف خود را فشردگی و تراکم زمان و فضا (مکان) قرار داده و همین مفهوم مورد تأکید آنتونی گیدنز قرار گرفته است، ما نیز همین تعبیر را به عنوان ویژگی محوری در تعریف جهانی شدن می‌پذیریم. همچنین از نظریه رولند رابرتسون- از محوری‌ترین نظریه‌پردازان پارادایم جهانی شدن- که ضمن تأکید بر مفهوم در هم فشردگی جهان و تبدیل آن به مکانی واحد که دربرگیرنده همه مؤلفه‌های بشری از فرد و جامعه ملی گرفته تا نظام جوامع باشد، بر عنصر آگاهی هم به عنوان نقطه عطف این فرایند تأکید می‌ورزد، استفاده می‌کنیم و بر حضور آگاهانه مردم به عنوان یکی از ارکان اصلی پارادایم جهانی شدن تأکید خواهیم کرد.
همچنین از تعبیر مارتین آلبرو از جهانی شدن که ادغام در یک جامعه جهانی واحد را در عصر جهانی، پیش شرط جهانی شدن می‌داند و زیر نظر مالکوم وارترز که معتقد است جهانی شدن سبب کاهش محدودیت‌های جغرافیایی، ترتیب‌ها و روابط اجتماعی می‌شود، در تعریف جهانی شدن استفاده خواهیم کرد.
به این ترتیب، با بهره گرفتن از آرای صاحب‌نظران فوق، تعریفی عام و کلی از جهانی شدن و بدون توجه به بعد خاصی از آن را می‌پذیریم:
«جهانی شدن عبارت است از فرایند فشردگی زمان و مکان (فضا) که در نتیجه آن، انسان‌های دنیا به صورتی نسبتاً آگاهانه، در جامعه واحد جهانی ادغام می‌شوند و در نتیجه آن، بسیاری از محدودیت‌های جغرافیایی و سیاسی به ترتیبات اجتماعی و فرهنگی از بین می‌روند یا کاهش می‌یابند.»^[۳۴]
مبحث دوم: تاریخچه جهانی شدن:
اگر بنا باشد جهانی شدن را به مفهوم عام آن درنظر بگیریم، باید دنبال سابقه‌ای بسیار طولانی‌تر از چند دهه یا چند سدۀ اخیر برای آن باشیم. درباره سیر جهانی شدن و سابقه و تاریخچه آن صاحب‌نظران نظرات متفاوتی را ارائه دادند.
مالکوم وارترز در بیان سابقه جهانی شدن سه احتمال زیر را مطرح می‌کند:
«۱- جهانی شدن فرایندی است که از ابتدای زندگی بشر وجود داشته و از همان زمان تأثیرات آن رو به فزونی بوده است، اما اخیراً شتابی ناگهانی در آن پدیدار شده است.
۲- جهانی شدن با نوگرایی و توسعه سرمایه داری هم زمان بوده است، اما اخیراً‌ در آن شتاب ناگهانی به وجود آمده است.
۳- جهانی شدن فرایندی متأخر است که با سایر فرایندهای اجتماعی نظیر فراصنعتی شدن، فرانوگرایی یا شالوده شکنی سرمایه داری همراه بوده است.»
وارترز سپس چنین نتیجه می‌گیرد که برخی ابعاد جهانی شدن همیشه به وقوع پیوسته است، اما تا نیمه هزاره دوم، توسعه این ابعاد پیوسته و منظم نبوده است. به نظر او، توسعه خطی جهانی شدن در قرون پانزده و شانزده، یعنی آغاز سبز فایل شروع شد. به این ترتیب، با پذیرش مفهوم عام جهانی شدن و بدون تأکید بر وجوه امروزی و پیچیده جهانی شدن باید به نظر آن دسته از صاحب‌نظران توجه بیش‌تری داشت که ریشه تاریخی جهانی شدن را بسیار طولانی می‌دانند و گاه حتی سابقه این پدیده را در تمدن‌های باستان جستجو می‌کنند؛ چه آن‌که این تمدن‌ها به اقتضای منطق و ساختار درونی خود، تمدن‌هایی گسترش طلب بوده و همواره از لحاظ سیاسی، نظامی و فرهنگی گرایش به گسترش و جهان‌گیر شدن داشتند. حتی ادیان الهی که همواره داعیه‌ای جهان شمول داشته و بنیان گذار تمدن‌های بزرگی بودند، بخشی از تاریخ جهانی شدن بوده‌اند.
صاحب‌نظرانی چون گوندرفرانک و امانوئل والرشتاین، معتقدند جهانی شدن هنگامی آغاز شده که نطفۀ نظام جهانی بسته شده است و این موضوع به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد. آن‌ها از پنج هزار سال تاریخ نظام جهانی و به تبع آن پنج هزار سال تاریخ جهانی شدن سخن می‌گویند. «اریک ولف»^[۳۵] و «ویلکنسون»^[۳۶] از جمله نویسندگانی هستند که تاریخ جهانی شدن را ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد و از مصر باستان و تمدن سومر، یعنی نخستین تمدن‌های باستانی می‌دانند. بعضی از صاحب‌نظران نیز تمدن شرق باستان و اسلام را نقطه آغاز جهانی شدن خوانده‌اند.^[۳۷]
«رابرتسون» مراحل مختلفی را برای سیر جهانی شدن بر می‌شمارد:
مرحله اول: مرحله نطفه‌ای که از اوایل قرن پانزدهم تا قرن هیجدهم در اروپا ادامه داشت و شامل رشد اجتماعات ملی و نزول نظام فراملی قرون وسطی، گستردگی حیطه کلیسای کاتولیک، نظریه خورشید محوری جهان، پیدایش جغرافیایی جدید و گسترش تقویم گریگوری بود.
مرحله دوم: آغاز جهانی شدن که از نیمۀ قرن هیجدهم تا دهۀ هفتاد قرن نوزده ادامه یافت و شامل گرایش به ایدۀ دولت واحد همگن، تبلور انگارۀ روابط رسمی بین‌المللی و فرد به عنوان شهروند، توجه به میثاق‌های بین‌المللی، ترازبندی موضوع ملی- بین‌المللی بود.
مرحله سوم: مرحله خیزش که از ۱۸۷۰ شروع شد و تا دهۀ بیست قرن بیست ادامه یافت. در این دوره، گرایش‌های جهانی کننده پیشین قالبی واحد و بازگشت ناپذیر شامل چهار مرجع اصلی ملی، فرد، جامعه بین‌المللی و نوع بشر تبدیل شده است.
مرحله چهارم: مرحله‌ای که از نیمه دهه بیست قرن بیست شروع شد و تا اواخر ۱۹۶۰ ادامه یافت و شامل منازعه بر سر وضعیت مسلط جهانی، تأسیس جامعه ملل و بعد سازمان ملل، تثبیت استقلال ملی، جنگ سرد، تبلور جهان سوم و رقابت قدرت‌ها و … بود.
مرحله پنجم: مرحله بلاتکلیفی که از اواخر ۱۹۶۰ شروع شد و از اوایل دهه نود قرن بیست عوارض بحرانی در آن نمودار شد و شامل بالا گرفتن آگاهی نسبت به جهان، صعود به ماه، تحکیم ارزش‌های پست مدرنیسم، پایان جنگ سرد، رشد نظام ارتباط جمعی، تلاش برای تک قطبی شدن جهان و … بود.
با توجه به تنوع آرا و دیدگاه‌های موجود درباره سیر جهانی شدن و سابقه و تاریخچه آن می‌توان چنین دریافت که جهانی شدن بسته به گسترۀ تعریف و ابعاد آن، در طول تاریخ بشر به صورت امواج مختلفی پدیدار شده است که صاحب‌نظران بسته به نوع رویکرد خود به این مفهوم، به تبیین وقایع تاریخی با میزان قراردادن این پدیده پرداخته‌اند.^[۳۸]
بنابراین، در یک نگرش کلی، جهانی شدن از زمانی آغاز شد که بشر توانست بر ذهنیت جزمی و غیرعلمی خود مبنی بر مسطح بودن و مرکزیت زمین در عالم، رهایی یابد و کروی بودن و در نتیجه محدودیت و قابل اکتشاف بودن آن را به روش علمی دریابد. به دنبال تحول اساسی، گام‌های اولیه برای ارتقاء افق‌های فکری و ذهنی از سطح بومی و محلی به سطح فراملی و سپس سطح جهانی برداشته شد. البته باید جایگاه ادیان الهی، مخاطب قرار دادن انسان و توسعه شمول دعوت خود به عرصه جهانی را به عنوان نهاد‌‌های دیرین جهانی شدن مورد توجه قرار داد. البته این بینش جهانی، تا زمانی که به درک علمی و روش های عینی اکتشاف و پیشبرد امور جهان توسط علم و خرد منجر نشده بود، بستر لازم و نهادها و ابزار مورد نیاز برای درک جهانی شدن و جهانی اندیشیدن را فراهم نیاورد.^[۳۹]
با این حال تعیین یک لحظه خاص به عنوان زمان آغاز روند جهانی شدن یا تشریع مراحل دقیق شکل‌گیری آن کار دشواری است. تعیین نقاط آغاز یا دوره‌های مختلف جهانی شدن، غیر دقیق و مورد اختلاف است. تاریخ هیچ نقطه عطف روشن و دقیقی را به عنوان نقطه شروع جهانی شدن که همگان روی آن توافق داشته باشند، نشان نمی‌دهند. محققان زمان‌های متفاوتی را به عنوان زمان آغاز جهانی شدن تعیین کرده‌اند، مبدأهای زمانی مختلفی از جمله ابتدای مهاجرت بین قاره‌ای انسان، آغاز عصر مدرن، اواخر قرن نوزدهم، اواخر دهه ۱۹۵۰ یا دهه ۱۹۷۰ مورد اشاره قرار گرفته است.^[۴۰]
مبحث سوم: ابعاد جهانی شدن
جهانی شدن یک پدیده چند وجهی است. یکی از ناکامی‌های محققان در ارائه تعریفی جامع از جهانی شدن، در همین چند بُعدی یا چند وجهی بودن آن است. این چند وجهی بودن را هم در علل یا دلایل جهانی شدن و هم در پیامدها و بازتاب‌های جهانی شدن می‌توان مشاهده کرد. برای جهانی شدن ابعاد گوناگونی از جمله اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، پزشکی و بهداشتی، ارتباطاتی، امنیتی، زیست محیطی و غیره نام برده می‌شود که در این قسمت تلاش خواهد شد تا برخی از مطرح‌ترین این ابعاد، از جمله بُعد اقتصادی، بعد سیاسی و بعد فرهنگی مورد بررسی قرار گیرد.
بند اول: جهانی شدن اقتصاد
جهانی شدن اقتصاد به لحاظ تأثیر بر شیوه‌های تولید و مصرف، تجارت جهانی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، بازارهای مالی و سرمایه، انتقال تکنولوژی و غیره بارزترین و مشخص‌ترین نمونه جهانی شدن به شمار می‌آید. به عبارت دیگر جهانی شدن در بعد اقتصادی از گستردگی، سرعت و عمق بیش‌تری برخوردار می‌باشد. وجه مسلط و غالب جهانی شدن اقتصاد به گونه‌ای است که ابعاد سیاسی و فرهنگی این فرایند تحت تأثیر بعد اقتصادی شکل گرفته و درحال انجام است. این مهم در عینه در مباحث نظری و تئوریک جهانی شدن در معنای امروزی آن جلوگر می‌باشد. پژوهشگران اقتصادی، جهانی شدن اقتصاد را به طرق مختلف تعریف کرده‌اند و هر یک از منظر خاصی به این مسأله نگاه کرده‌‌اند. «سایکیف»^[۴۱] و «گلین»^[۴۲] با تأکید بر گسترش سرمایه داری جهانی شدن را با به هم پیوستگی بیش‌تر اقتصادها مشخص می‌کنند. «آنتونی مک گرو» نیز خاطر نشان می‌کند، جهانی شدن اقتصاد به معنای تحولی ژرف در اقتصاد جهانی، ایجاد یک بازار مشترک جهانی و نابودی دولت- ملت‌ها به عنوان موجودیت‌های اقتصادی می‌باشد.^[۴۳]
ذکر این نکته ضروری است که جهانی شدن دو مشخصه ممتاز را شامل می‌شود. حیطه و عمق از یک طرف در بر دارنده مجموعه‌ای از فرایند‌هاست که در سراسر جهان نمود پیدا می‌کند و از طرف دیگر مستلزم سطوح بالای تعامل یا وابستگی متقابل میان دولت‌ها و جوامع که تشکیل دهنده جامعه جهانی هستند، می‌باشد. در این شرایط، جهانی شدن اقتصاد فرایندی رو به پیشرفت است که در آن تعاملات فرامرزی به سرعت در حال شکل گیری و گسترش است.^[۴۴]
در مطالعه جهانی شدن اقتصاد، عوامل و عناصر مختلفی یافت می‌شود که هر یک به نوبه خود در ایجاد و تداوم آن مؤثر واقع شده و می‌شوند، اما به طور کلی، چهار عنصر اساسی و بنیادین، که به طور ملموسی چرخ‌های جهانی شدن اقتصاد به شمار می‌روند و سایر پدیده‌ها و عوامل جهانی شدن را تحت تأثیر قرار داده‌اند، عبارتند از: رشد تکنولوژی، تجارت جهانی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و بازارهای مالی، سرمایه و تکنولوژی. افزایش همکاری جهانی برای دستیابی به تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر و گستردگی جهانی تولید تکنولوژی از پدیده‌های جدید تکنولوژی در عصر جهانی شدن اقتصاد است. درحال حاضر شرکت‌های بزرگ تجاری و تولیدی با هدف دستیابی به تکنولوژی‌های دانش‌گراتر و افزایش رشد کیفی محصولات خود، همکاری گسترده‌ای در این زمینه دارند که در برخی موارد نیز به ادغام آن‌ها نیز منجر شده است. علاوه بر این، در حال حاضر فرایند تولید و به کارگیری تکنولوژی صرفاً‌ به چند کشور پیشرفته مانند گذشته منحصر نمی‌شود و این پدیده در نتیجه اقدام شرکت‌های چند ملیتی به بسیاری از کشورهای درحال توسعه و توسعه نیافته نیز منتقل شده است. این وضعیت، جهانی شدن تکنولوژی را به عنوان یکی از شاخص‌های مهم جهانی شدن اقتصاد مطرح ساخته و اخیراً نیز در چارچوب سازمان تجارت جهانی، قوانینی برای تنظیم روند تولید، انتقال و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید به تصویب رسیده است.
توسعه کمی و کیفی تجارت در سطح جهانی از بنیادی‌ترین، مهم‌ترین و بارزترین عناصر جهانی شدن اقتصاد به شمار می‌آید. این عنصر که سابقه‌ای به قدمت جهانی شدن اقتصاد دارد، بار اصلی و اولیه آن را نیز به دوش می‌کشد. به عبارت دیگر، تجارت بین‌المللی اولین نمود و سمبل جهانی شدن اقتصاد به شمار می‌آید که سابقه آن به اواسط قرن نوزدهم باز می‌گردد. علاوه بر این در طول دو قرن گذشته، کمیت و کیفیت تجارت بین‌المللی عامل تند ‌کننده یا کند ‌کننده جهانی شدن اقتصاد بوده است. این مهم در افزایش سیاست‌های حمایت‌گرایانه از تولیدات ملی و درنتیجه افزایش موانع تعرفه‌ای و غیر‌‌تعرفه‌ای بر صادرات و واردات و همچنین کاهش این موانع و کنار گذاشتن سیاست‌های حمایت‌گرایانه در برهه‌ای دیگر تعریف می‌گردد. در واقع تجارت آزاد شکل مطلوب و کارآمد جهانی شدن اقتصاد است. بر این اساس، تخصصی شدن فعالیت‌های اقتصادی موجب افزایش کیفیت و کمیت تولید و در نتیجه افزایش درآمد و رفاه اجتماعی می‌شود. این مهم بر مبنای اصل مزیت نسبی و در چارچوب سیستم تجارت آزاد صورت می‌گیرد.^[۴۵]
با این حال در عصر جهانی شدن اقتصاد، تجارت از اشکال سنتی و محدود یعنی مدیریت تجارت جهانی از سوی سازمان تجارت جهانی و ظهور منطقه‌گرایی و در پیوند با پدیده‌های دیگر اقتصاد جهانی یعنی سرمایه گذاری‌های مستقیم خارجی و بازارهای مالی، به روند رو به رشد خود ادامه می‌دهد. این روند در جهانی شدن اقتصاد به اندازه‌ای مهم است که برخی جهانی شدن را تغییر شکل تولید، توزیع و بازاریابی کالا و خدمات و همچنین گسترش رژیم‌های تجاری بین المللی به همه کشورها تعریف می‌کنند. نتیجه چنین سیستمی ایجاد یک الگوی تجاری است که بازیگران مختلف منافع خود را در آن جستجو می‌کنند.

تنوع و تفاوت پاسخ گیاهان به اتیلن را شاید بتوان به تفاوت در تولید اتیلن بین گونه ها و یا رقم های مختلف و یا تفاوت در حساسیت و وابستگی مراحل رشد و نمو، تفاوت در شرایط محیطی که در آن رشد می یابند و یا تفاوت در غلظت های مهار کننده ها یا آغاز کنندگان بیوسنتز اتیلن که مورد بررسی و مطالعه هستند نسبت داد(Arigitia et al., 2003.
اتیلن و پیری^[۸]
پیر شدن گیاهان فرایندی بسیار منظم است که توسط هورمون اتیلن تنظیم می گردد و میزان تولید اتیلن در زمان پیر شدن گل ها و برگ ها افزایش می یابد، در حالیکه RNA، کلروفیل و پروتئین در طول پیری کاهش می یابد(Abeles et al., 1988). افزایش تولید اتیلن توسط دیگر محققان نیز گزارش شده(Jones and Woodson, 1997). به دلیل تولید مداوم اتیلن از اندام های مختلف گل نظیر گلبرگ ها، تخمدان و تنظیم بالای رونویسی ژن های مسیر بیوسنتز اتیلن در طول پیری، پیشنهاد می گردد که این هورمون احتمالاً یک سیگنال متحرک پیری در گل می باشد(Jones, 2003).
تاثیر اتیلن بر کلروفیل و فتوسنتز
محتویات کلروفیلی گیاه یکی از پارامتر های شاخص عملکرد هورمون اتیلن است(Jona et al., 1997). بیوسنتز کلروفیل یک فرایند پیچیده ی متابولیسمی است که بسیاری از انزیم ها و پروتئین ها ی مسئول را درگیر می سازد. اتیلن بر رنگدانه کلروفیلی گیاه تاثیری منفی دارد به گونه ای که تیمار گیاهان پرتقال توسط اسپری کردن با اتیلن در غلظت یک میکرولیتر در لیتر، تخریب کلروفیل ها را نشان داده است(Knee et al., 1988). اتیلن تخریب کلروفیل را سرعت می دهد و زرد شدن را در بافت های سبز گیاهان القاء می کتد همچنین مشخص گردیده که فرایند پیری در گیاهان با تولید اتیلن و اثرات آن ارتباط دارد و تخریب کلروفیل یکی از علائم پیری است(Kader, 1985). مطالعات اخیر مشخص نموده که اتیلن با تاثیر ژن های مسیر نخریب کلروفیل این فرایند را با سرعت می دهد، القاء قوی ژن کد کننده ی آنزیم کلروفیلاز(Chlase 1) توسط اتیلن در میوه های پرتقال شکست کلروفیل را نتیجه می دهد(Jakob-Will et al., 1999).
اتیلن و بیان ژن ها
یکی از اثرات اتیلن تغییر در بیان یرخی ژن هاست. این هورمون سطح رونویسی زن های کد کننده سلولاز، ژن های مربوط به مرحله ی رسیدگی میوه و ژن های کد کننده آنزیم های مسیر بیوسنتز خود را تغییر می دهد. مشخص شده ژن هایی که توسط اتیلن تنظیم می گردند دارای توالی تنظیمی EREs می باشند.(Taiz and Zeiger, 2002)اثر اتیلن بر فعال شدن بیان ژن های کد کننده آنزیم های پروتئولیکی چون Cys پروتئاز که در کاتابولیسم پروتئین ها در طول جوانه زنی در نخود مطالعه شده و مشخص شده که این ژن ها در سطح رونویسی توسط اتیلن تنظیم می گردند(Cerventes et al., 1994). افزایش و کاهش پروتئین ها با وزن مولکولی کم در طول پیری القاء شده توسط کاربرد اتیلن به صورت خارجی نیز گزارش شده است(Abeles et al., 1988).
۱-۴-۲ نقش اتیلن در شرایط کشت in vitro
بررسی های صورت گرفته حاکی از تولید و تجمع اتیلن در طول کشت بافت گیاهی در شرایط in vitro (Sarkar et al., 2002) و نیز اثرات منفی آن در پاسخ های ریخت زایی گیاهان در این شرایط می باشد (Kumal et al., 2007). قسمت اعظم تولید اتیلن در شرایط in vitro در نتیجه زخمی کردن گیاه به صورت قطعات جدا کشت برای انجام واکشت صورت می گیرد. میزان تولید و تجمع این هورمون بسته به گیاهی مثل کاربرد شعله و الکل در حین واکشت تفاوت دارد .(Beasley and Eak, 1979) بیوسنتز و تجمع بیش از حد اتیلن در ظروف در بسته کشت بافت گیاهی اغلب اثرات زیان بار و ناهنجاری های زیستی متفاوتی مانند ایجاد ریشه های مویین فرعی (نابجا) بر روی ساقه ها، ضعیف شدن ساقه، کاهش سطح برگ، افزایش طول میان گره ها، کاهش وزن خشک، (Ehsanpour and Jones, 2001) را در کشت های کوتاه مدت ۳ الی ۴ هفته ای گیاه سیب زمینی به دنبال خواهد داشت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۴-۳ انتقال سیگنال اتیلنی و عملکرد آن
درک مسیر عملکرد اتیلن در سلولها و بافتهای گیاهی نیز در سالهای اخیر با بهره گرفتن از جهش یافته ها با نقص در ژنهای درگیر در مسیر سیگنال اتیلن مانند ain/ein, etr میسر گردید.
(Vandenbussche et al., 2006) بررسی بر روی این جهش یافته ها و ژنهای موثر در آنها در شناسایی گیرنده های اتیلنی در بافت های گیاهی، مدل کاملی از مسیر سیگنانیگ آن به دست آورد. اولین ژن گیرنده اتیلنی، ETR1 از جهش یافته های آرابیدوبسیس (etr7) که نسبت به اتیلن غیر حساس بودند شناسایی و کلون گردید(Schaller and Bleeker, 1995) و متعاقب آن در گیاهان گوجه (Tiemani et al., 2000)، میخک (Ya et al., 2002) و دیگر گیاهان شناسایی گردیدند. خانواده ژنهای گیرنده اتیلن در آرابیدوبسیس(پیوست شماره ۱) دارای ۵ عضو (ETR1 , ETR2 , ERS1 , ERS2 , EIN4) (Cicardi et al., 2007) و در گوجه دارای ۶ عضو می باشد.(Yau et al., 2004) اتصال اتیلن به ETR1 و ERS1 تائید گشته است (Zaho et al., 2002) این گیرنده ها دارای ۳ بخش درون غشایی (Domain) در ناحیه N ترمینال هستند که دارای جایگاه اتصال اتیلن اند. همچنین در ناحیه C – ترمینال خود دارای ناحیه شبیه هیستیدین کیناز هستند که در برخی موارد ناحیه دریافت کننده تنظیم کننده های پاسخ به اتیلن است(Cicer et al., 2001).
گیرنده های اتیلنی در جایگاه اتصال خود دارای یون مس (کوفاکتور مس) هستند که برای تمایل بالای جایگاه اتصال به اتیلن و اتصال اتیلن به آن ضروری است. یونهای مس در ETR1 با دو باقیمانده آمینواسیدی Cys65 و His69 به صورت کئوردینانسی متصل می گردند.(Rodrigvez et al., 1999) گیرنده های اتیلنی به صورت همو یا هترودایمرهایی که به وسیله باندهای دی سولفیدی به هم متصل اند عمل می کنند (Schaller et al., 1905). در حضور اتیلن CTR1 یک پروتئین است که به خانواده RAF از پروتئین کیناز Ser/Thr تعلق دارد و یک تنظیم کننده ی پاسخ اتیلنی است، غیر فعال است و غیر فعال بودن آن منجر به فعالیت EIN2 که یک تنظیم کننده مثبت پاسخ اتیلنی است می گردد و در نتیجه، ارسال سیگنال درک اتیلن به هسته انجام و با روشن شدن ژنهای دخیل در پاسخ اتیلن، این پاسخ ها آغاز می گردند.(Nanden buche et al., 2006)
۱-۴-۴ بازدارنده های اتیلنی و کاربرد آنها
کاربرد بازدارنده های سنتز و یا عمل هورمونها روش مناسبی برای مطالعه و درک مسیرهای بیوسنتز و نقشهای فیزیولوژیکی آنها است به ویژه زمانی که تمایز بین هورمونهای مختلف که اثرات فیزیولوژیکی مشابهی را منجر می گردند، مشکل باشد(Taiz and Zeiger, 2002). اثرات اتیلن را می توان از طریق کاربرد بازدارنده ها آن مورد مطالعه قرار دارد (Arigitia et al., 2003) این بازدارنده ها که منجر به کاهش اثرات منفی اتیلن می گردند شامل ۲ گروه عمده هستند:
۱-۴-۴-۱ مهار کننده های بیوسنتز و تولید اتیلن
این گروه از مواد شیمیایی با بلوکه کردن قسمتی از مسیر سنتز اتیلن، مانع از تولید این هورمون می گردند و برخی از آنها عبارتند از: آمینواتوکسی وینیل گلایسن (AVG)، متوکسی وینیل گلایسن (MVG)، آمینو استیک اسید(AOA) که تبدیل SAM را به ACC مهار می کنند و از فعالیت آنزیم ACC سنتازو در همان مراحل اولیه سنتز اتیلن جلوگیری می کنند(Taiz and Zeiger., 2002). گروه دیگری از مواد مانند سالسیلیک اسید (SA) و کلرید کبالت (CoCl₂)، آمینو ایزوبوتریک اسید (AIB) و ۲ و ۵ نور بورادیان (NBD) مهار کننده ی آنزیم ACC اکسیداز در آخرین مرحله بیوسنتز اتیلن هستند. شواهدی مبنی بر دخالت NBD بر روی بیان ژنهای القاء شده توسط اتیلن در گوجه^[۹] و مهار بیان mRNAs وابسته به اتیلن در پریکارپ های گوجه های نارس زخم شده وجود دارد(Henstrand and Handa, 1989).
۱-۴-۴-۲ مهار کننده های فعالیت اتیلن
این گروه از مواد شیمیایی در روند بیوسنتز اتیلن اختلال ایجاد نکرده، بلکه از فعالیت و درک سیگنال اتیلنی توسط سلول گیاهی ممانعت به عمل می آورند و برخی از آنها عبارتند از: Co₂-carbon dioxid در غلظتهای زیاد و O2 در غلظتهای پایین . (Beyer, 1979) سیلکوپورین ها، آنتاگونیست های اتیلنی هستند که در حالت گازی گیرنده اتیلن را اشباع و فعالیت آن را مهار می کنند. ۱-MCP (1- متیل سیکلوپورین)، ۳-MCP (3- متیل سیکلوپورین) از جمله این ترکیبات می باشند. ۱-MCP یک ترکیب آلی فرار غیر سمی است که در غلظتهای پائین به گیرنده اتیلن متصل و آن را مهار می کند. ترکیبات ممانعت کننده از فعالیت اتیلن که امروزه به صورت تجاری در دسترس هستند قادر به آزاد سازی ۱-MCP در اتمسفر بوده و در سطح وسیع برای صنعت میوه به منظور تأخیر در رسیدگی آن، تأخیر در ریزش برگها و گل ها و افزایش طول عمر گلهای بریده شده مانند گل های شمعدانی استفاده می گردند(Kandner and Druege, 2004).یون های نقره( نیترات نقره و تیوسولفات نقره) یکی دیگر از مهار کننده های انیلن می باشد. استفاده از یونهای نقره به عنوان مهار کننده فعالیت اتیلن از دهه ۸۰ میلادی شروع گردیده (Beyer., 1976). او متوجه شد که ⁺Ag به صورت ترکیب AgNo₃ به طور موثر قدرت مهار فعالیت اتیلن را دارد و این خاصیت نقره منجر به پیشی گرفتن آن نسبت به Co₂ (آنتاگونیست اتیلن که تا آن زمان شناخته شده بود) و تبدیل شدن آن به ابزاری جدید برای مطالعه بهتر و بیشتر اتیلن و عملکردهای آن در گیاهان گردید.
کمپلکس آنیونی تیوسولفات نقره (STS) یکی دیگر از مهار کننده های فعالیت اتیلن است که یون نقره را در ساختار خود دارد و استفاده از آن در غلظتهای مناسب در محیط کشت سبب بهبود رشد و نمو گیاه و عدم ظهور اثرات زیانبار و ناهنجاری های ناشی از تجمع اتیلن می گردد. استفاده از STS (تیوسولفات نقره) به دلیل سمیت کمتر نسبت به دیگر فرم های کاربردی یون نقره مانند AgNo₃ در مهار فعالیت اتیلن و تحرک آسان تر و بیشتر آن به دلیل تغییر فرم کاتیونی نقره (Ag⁺) به فرم آنیونی آن در STS [Ag(So₂O3)₂^3-] توسعه یافته (Sarkar et al., 2002) است. غلظتهای ۵۰ تا ۱۰۰ میکرومولار STS سبب افزایش سطح برگ، کاهش طول میان گره ها، افزایش وزن خشک، کلروفیل، افزایش تعداد پروتوپلاستهای جدا شده از مزوفیل برگی و نیز درصد قدرت زیست^[۱۰] پروتوپلاست های سیب زمینی رقم Delaware گردید (Ehsanpour and Jones, 2001).
۱-۵ فلز سنگین نقره
۱-۵-۱ نقره (Ag) و ویژگیهای آن
نقره (Ag) جزء عناصر کم یاب، در دسته ی فلزات سنگین^[۱۱] و جزء فلزات بسیار سمی همچون کادمیوم، کروم، مس و جیوه طبقه بندی می گردد(Toppi and Gabbrielli, 1999). این عنصر به صورت طبیعی در پوسته ی زمین وجود دارد و از طریق منابع مختلف صنعتی و آزمایشگاهی نیز در محیط آزاد می گردد. فلزات سنگین، فلزاتی با چگالی بیشتر از g/cm³ ۵ می باشند(Schuzendubel and Polle, 2002)، این عنصر رنگی و نرم می تواند چندین حالت اکسایشی داشته باشد(Ag²⁺,Ag⁺)، اما فرم رایج آن به صورت یونهای (کاتیونهای) تک ظرفیتی Ag⁺ می باشد. نقره دارای وزن مولکولی معادل ۸۶۸/۱۰۷، چگالی gcm^3- ۵/۱۰ در ۲۰ درجه سانتی گراد و نقطه ذوب ۹۳/۹۶۱ درجه سانتی گراد است. این فلز در آب و محلولهای قلیا غیر قابل حل و در نیتریک اسید، سولفوریک اسید گرم و پتاسیم سیانید حل می گردد. مهم ترین کاربرد های نقره در صنعت عکاسی، ساخت رسانه های الکتریکی، جواهر سازی، ضرب سکه، تولید آلیاژهای دندانی، آینه و … است. نقره همچنین به عنوان یک ماده ضد باکتری در تصفیه و خالص سازی آبها استفاده می گردد .(Ratta, 1999) اثرات ضد قارچ، ضد باکتری و ضد جلبکی نقره برای انسان از زمان های دور مشخص شده بود. یونانیهای قدیم از ظروف نقره برای نگهداری آب خالص استفاده می کردند. خانواده های آمریکایی در اوایل ۱۹۰۰ سکه های نقره را درون ظروف شیر برای نگهداری شیر تازه استفاده می کردند. امروزه نقره در محصولات مصرفی و صنعتی بیشتر به شکل نانو نقره استفاده می شود و نانو نقره بیشتر از سایر نانو مواد مورد استفاده قرار می گیرد(Hund – Rinke et al., 2008).
۱-۵-۲ ورود و تجمع نقره در بافتهای زنده
مطالعات بر روی مدل های ساده زیستی مانند جلبکهای سبز نشان می دهد که جذب نقره به صورت کمپلکس با لیگاندها چندین برابر بیشتر از بدون لیگاند است. همچنین مشخص شده که جذب نقره به صورت کمپلکس نقره – تیوسولفات (STS) بسیار بیشتر از سایر لیگاندها می باشد(Fortin and Compbell, 2001).
ورود نقره می تواند از طریق انتقال تصادفی کاتیونها و یا از طریق سیستمهایی که دیگر کاتیونهای ضروری مثل Na⁺ و Cu⁺ و K⁺ را منتقل می کند رخ دهد. اگر به صورت کمپلکس های خنثی مثل AgCl باشد ممکن است به واسطه ی انتشار و مستقیماً از عرض غشاء دو لایه لیپدی سلول بگذرد. اگر به شکل کمپلکس آنیونی باشد مثل STS ممکن است از طریق انتقال دهندگان آنیونی وارد سلول شوند. (Lee et al., 2004).
اما در بسیاری از موجودات زنده مثل باکتری، مخمر، انسان مشاهده شده است که انتقال نقره از مسیر انتقال کاتیونی Cu⁺ اتفاق می افتد.(Lee et al., 2004)
۱-۵-۳ سمیت ناشی از تجمع نقره
مکانیسم عمل ذرات نانونقره در میکروارگانیسم ها هنوز به روشنی مشخص نشده است. به هر حال نشان داده شده است که ذرات نانونقره به آهستگی یونهای نقره (Ag⁺) را رها می کنند و Ag+ می تواند ساختار سلولی میکروارگانیسم ها را از بین ببرد(Lubick, 2008). اثرات Ag²⁺ روی میکروارگانیسم ها شاید به دلیل فعالیت کمواسمتیک آنها باشد. محققان نشان دادند که Ag⁺ روی فسفولیپیدها اثر می گذارد و غشاء سلولی میکروارگانیسم ها را تخریب می کند. از این گذشته Ag⁺ ممکن است با سولفور در گروه های –SH غشاء سلولی میکروارگانیسم ها جانشین گردد و آنها را تخریب کند(Dibrov et al., 2002). همچنین اثرات تخریبی Ag⁺ به تولید نقره فعال شامل ترکیبات آلی مرتبط است، این ترکیبات می توانند میکروارگانیسم ها را جذب کنند و ساختار آنها را تخریب کنند(Tang et al., 2007).
۱-۶ مقدمه ای بر نانوتکنولوژی
ریچارد فاینمن یکی از مشهورترین فیزیکدانان دهه ۶۰ میلادی ملقب به پدر نانوتکنولوژی است(http: //www.irannano. org). در سال ۱۹۶۰ در همایش جامعه فیزیک آمریکا طی یک سخنرانی، پیش بینی انقلابی جذاب را بیان نمود. وی بیان نمود که «فضای زیادی در پایین وجود دارد^[۱۲]»، همین جمله پایه ی علم نانوتکنولوژی شد. وی پیشنهاد کرد که اتم های زیادی را می توان دستکاری کرد و مواد و ساختارهای کوچکی را تولید نمود.
۱-۶-۱ نانو چیست؟
پیشوند نانو در اصل یک کلمه یونانی است، معادل لاتین این کلمه، Dwarf است که به معنی کوتوله و قد کوتاه است. در علم مقیاس ها این پیشوند به معنی ^۹-۱۰ است. بنابراین یک نانومتر برابر با یک میلیاردم متر (^۹-۱۰) است. این مقیاس را با ذکر نمونه ای روشن بهتر می توان حس کرد، یک تار موی انسان به طور میانگین قطری حدود ۵۰۰۰۰ نانومتر است (Kohler and Fritzsche, 2004). به گروهی از مواد که یکی از ابعادشان (طول، عرض و یا ارتفاع) در حدود ۱۰۰ نانومتر یا کمتر باشد (به نحوی که خواص وابسته به اندازه، شروع به تغییر نمایند) نانو مواد گفته می شود.(Alivisatos, 1996)
نانوتکنولوژی شکل جدیدی از ساخت مواد به وسیله کنترل و دستکاری کردن واحدهای ساختمانی آنها در مقیاس نانو می باشد. باتوجه به تعریف بالا ممکن است این ذهنیت به وجود آید که موادی با چنین ابعادی در هوا معلق خواهند بود اما در واقع چنین نیست و نیروهای الکتروستاتیکی بین این ذرات، آنها را در کنار هم نگه می دارد.
فن آوری نانو شامل سه بخش است: مواد، ابزار و سامانه ها. موادی که در رده ی نانو در این فن آوری به کار می رود، را نانو مواد می گویند. ماده ی نانو ساختار، به هر ماده ای که دست کم یکی از ابعاد آن در مقیاس نانومتری (زیر ۱۰۰ نانومتر) باشد گفته می شود. این تعریف انواع بسیار زیادی از ساختارها، اعم از ساخته دست بشر یا طبیعت را شامل می شود. منظور از یک ماده نانو ساختار، جامدی است که در سراسر بدنه آن نظم اتمی، اتم های تشکیل دهنده و ترکیب های شیمیایی در مقیاس چند نانومتری گسترده شده باشند. در حقیقت این مواد از اتم ها یا دانه های نانومتری تشکیل شده اند که هر کدام از آنها ممکن است از دیدگاه ساختار اتمی، جهت های بلور شناسی، یا ترکیب شیمیایی با یکدیگر متفاوت باشند. همه مواد از جمله فلزات، نیمه هادی ها، شیشه ها، سرامیک ها، پلیمرها و کامپوزیت ها در ابعاد نانو می توانند وجود داشته باشند. همچنین نانو مواد می توانند به صورت ذرات بی شکل، بلورین،آلی، غیر آلی و یا به صورت منفرد، مجتمع، پودر و .. باشند (Kohler and Fritzsche, 2004).
۱-۶-۳ خواص نانو ذرات
با توجه به تعریف نانو ذرات، یکی از سوالهای مهم در تولید مواد نانو این است که آرایش هندسی و پایداری اتم ها با تغییر اندازه ذرات چه تغییری می کند؟
در تکنولوژی نانو اولین اثر کاهش اندازه ذرات، افزایش سطح است. افزایش نسبت سطح به حجم نانو ذرات باعث می شود که اتمهای واقع در سطح، اثر بسیار بیشتری نسبت به اتمهای درون حجم ذرات، بر خواص فیزیکی ذرات داشته باشند. این ویژگی واکنش پذیری نانو ذرات را به شدت افزایش می دهد علاوه بر این افزایش سطح ذرات فشار سطحی را تغییر داده و منجر به تغییر فاصله بین ذرات یا فاصله بین اتمهای ذرات می شود.(Senjen, 2007)
۱-۶-۳-۱خواص الکترونیکی و شیمیایی
در نانو تکنولوژی تغییر در فاصله بین اتمهای ذرات وهندسه ذرات بر خواص الکترونیکی ماده هم تاثیر گذار است وقتی اندازه ذرات کاهش می یابد پیوندهای الکترونیکی در فلزات ظریف تر می شوند جالب است که بپرسیم در چه اندازه دانه ای یک ذره فلزی شبیه یک توده فلز رفتار می کند؟ آیا این تغییردر خواص به تدریج رخ می دهد یا به طور ناگهانی؟ پاسخ این سوالات هم از نظر آزمایشگاهی و هم تئوری مشکل است (Kohler and Fritzsche, 2004).
۱-۶-۳-۲ خواص سطحی
در فن آوری نانو خواص دیگری مثل نسبت سطح به حجم و انرژی پتانسیل در مقیاس نانو به طور چشمگیری افزایش می یابد که در قابلیت های محصولات تاثیر به سزایی دارد .
تغییر در فاصله بین اتمهای ذرات و نسبت سطح به حجم زیاد در نانو ذرات تأثیر متقابلی در خواص ماده دارد. تغییر در انرژی آزاد سطح، پتانسیل شیمیایی را تغییر می دهد. این امر در خواص ترمودینامیکی ماده (مثل نقطه ذوب) تأثیر گذار است.
افزایش رفتار سطحی مواد، واکنش پذیری نانو مواد را به شدت افزایش می دهد، زیرا تعداد مولکولها یا اتمهای موجود در سطح در مقایسه با تعداد اتمها یا مولکولهای موجود در نمونه حجمی بسیار زیاد است به گونه ای که این ذرات به شدت به تجمع پذیری تمایل دارند. برای مثال نانو ذرات فلزی، به محض قرارگیری در هوا به سرعت اکسید می شوند. گاهی برای حفظ ویژگیهای مفید نانو مواد برای پیشگیری از واکنش بیشتر، یک پایدار کننده به‌ آنها افزوده می شود تا در برابر سایش، فرسودگی و خوردگی مقاومت شوند (http: //www.irannano. org).
۱-۷ نانو ذرات نقره
نقره برای زمانی طولانی به عنوان عامل ضد باکتری و سمی برای قارچ و جلبک شناخته شده است. بایوسایدهای^[۱۳] نقره در دامنه ی گسترده ای از محصولات مانند بافتها، ماشینهای لباسشویی، رنگها و روغن های جلاء، پلیمرها، کاربردهای پزشکی، سینک ها و سرامیک های بهداشتی و کاربردهای مصرفی متنوعی مانند گندزداها، لوازم آرایشی و بهداشتی، بطری های شیر بچه ها و … استفاده می شود(Chopra, .2007)
مدارک واضحی در مورد نقره و به خصوص نانونقره وجود دارد که برای ارگانیسم های آبی و خاکی، سلولهای پستانداران در in vitro و سلامتی انسان سمی است. مقاومت باکتریها به آنتی بیوتیکها یک مشکل اساسی است و استفاده بی جا از بایوسایدهای نقره در محصولات مصرفی متعدد نه تنها غیر ضروری است بلکه باعث افزایش بیشتر مقاومت باکتریها در سطح خطرناکی می شود(Aitken et al., 2009).
نانو ذرات سطح بسیار بزرگی دارند که باعث فعالیت شیمیایی، بیولوژیکی و کاتالیتیکی بیشتری نسبت به ذرات بزرگتر دارند (Garnett and Kallinteri, 2006; Limbacl et al., 2007; Nel et al., 2006).
نانو مواد دسترسی زیستی بیشتری نسبت به ذرات بزرگتر دارند که باعث انتقال آنها به سلولهای منفرد، بافتها و ارگانها می شود. نانو موادی که به بدن ما اضافه می شوند از طریق غشاهای زیستی نفوذ می کند و به سلولها بافتها و ارگانها اضافه می شوند. موادی که اندازه ای کمتر از nm 300 دارند می توانند به وسیله ی سلولها منتقل شوند.(Garnett and Kallinteri, 2006) در حالی که نانو مواد با اندازه ای کمتر از nm70 می توانند حتی به وسیله ی هسته ی سلولها منتقل شوند که این عمل می تواند خسارت بزرگی را باعث شود(Li et al., 2003).
۱-۸ عنصری، یونی، کلوئیدی یا نانونقره؟
بایوسایدهای نقره به شکل یون، نانو و کلوئید استفاده می شوند. مهمترین ویژگی که بر روی خاصیت ضد باکتریایی آنها اثر می گذارد، غلظت رهاسازی یونهای نقره است. نانونقره یک منبع برای رها سازی یونهای نقره است. نانو نقره سمیت ناشی از یونهای نقره و یا سمیت خود نانو نقره را از طریق چندین مکانیسم افزایش می دهد.
که ۲ مورد آن عبارتند از:

ارزش کارکردی به طور غیر ذاتی و از خارج تحریک میگردد و برای منفعت به خود و نه دیگران جستجو میگردد(Zainuddin et al., 2012,1506).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تعریف عملیاتی
در این تحقیق متغیر ارزش کارکردی با ۴ سؤال و مفاهیمی همچون کیفیت باثبات و استاندارد خدمات مورد سنجش قرار گرفته است.
۱٫۱۲٫۱۰٫ ارزش عاطفی^[۱۰]
تعریف نظری
ارزش عاطفی بازتاب احساسات و عواطف ایجاد شده توسط محصول یا خدمات میباشد (Roig et al.,2013,354).
تعریف عملیاتی
در این تحقیق متغیر ارزش عاطفی با ۷ سؤال و مفاهیمی همچون احساس امنیت و حفاظت مورد سنجش قرار گرفته است.
۱٫۱۲٫۱۱٫ ارزش ادراک شده از فداکاری^[۱۱]
تعریف نظری
درک هزینه تجربه شده توسط مشتری که شامل دو بعد اقتصادی و غیر اقتصادی میباشد (Roig et al.,2013,354).
تعریف عملیاتی
در این تحقیق متغیرارزش ادارک شده از فداکاری با ۳ سؤال و مفاهیمی همچون مطابقت هزینه پرداختی و خدمات دریافت شده مورد سنجش قرار گرفته است.
۱٫۱۲٫۱۲٫اعتماد^[۱۲]
تعریف نظری
اعتماد به عنوان محرک ارتباطی مادامی که به هدف مشترک متمرکز باشد عمل میکند و انتظار افراد را نسبت به ادامه یافتن این ارتباط بالا خواهد برد اعتماد یک نوع توسعهی تجمعی از منابع مختلف در طول زمان است که ارتباط را همراه با فرایند توسعهی رابطه به وجود میآورد.(Abosag & lee,2013,604)
تعریف عملیاتی
در این تحقیق متغیر اعتماد با ۵ سؤال و مفاهیمی همچون میزان اعتماد به مرکز ارائه دهنده خدمات، جلب رضایت مشتری، صحیح بودن ادعا و قول مرکز ارائه دهنده خدمات مورد سنجش قرار گرفته است.
۱٫۱۲٫۱۳٫رضایت ^[۱۳]
تعریف نظری
رضایت مشتری احساس اوست از اینکه آیا یک کالا یا خدمت توانسته نیازهای او را رفع کند یا خیر(عبدالوند و علی پور ، ۱۳۹۰،۴۶)؟
تعریف عملیاتی
در این تحقیق متغیر رضایت با ۵ سؤال و با بهره گرفتن از مفاهیمی همچون منافع حاصل از رضایت و رضایتبخش بودن نتایج مورد سنجش قرار گرفته است.
۱٫۱۲٫۱۴٫تمایلات رفتاری^[۱۴]
تعریف نظری
مفهوم تمایلات رفتاری در عمل به معنی تمایل خریداران به خرید مجدد و یا پیشنهاد خرید به دیگر خریداران است(عبدالوند و علی پور،۱۳۹۰،۴۶).
تعریف عملیاتی
در این تحقیق متغیر تمایلات رفتاری با ۵ سؤال و با بهره گرفتن از مفاهیمی همچون پیشنهاد به دیگران و تمایل به ادامه دریافت خدمات مورد سنجش قرار گرفته است.
فصل دوم
ادبیات
و
پیشینه تحقیق
۲٫۱٫ مقدمه
درک این واقعیت که بهبود کیفیت تأثیر مثبتی بر کسب و کار دارد و برای بقا در محیط رقابتی کنونی ضروری است، نگرشها را به طور کلی تغییر داده و ضرورت ارائهشده و بهبود آنها را الزامی کرده است. این امر خود به بهبود خدمات و نقش تحقیق و بررسی مقاصد رفتاری آتی مشتریان اشاره دارد. بسیاری از مؤسسات خدماتی به منظور تعیین نیازها و انتظارات مشتریان خود در خصوص هریک از جنبه های خدمات، سرمایهگذاری تحقیقاتی فزآیندهای جهت ارزیابی پیوسته و دائمی رضایت مشتریان از کیفیت خدمت و مقاصد رفتاری آتی آنها انجام دادهاند.
در مطالعه حاضر به ارزیابی تأثیر ارزش ادراک شده و اعتماد بر خروجی های کلیدی خدمات پرداخته شده است.
در فصل حاضر سعی شده است مبانی نظری برای شاخص اصلی منابع سازمانی، منابع مشتری و ارزش ادراکشده و متغیرهای اعتماد، رضایت و مقاصد رفتاری مطرح گردد و همچنین به تحقیقات پیشین پیرامون متغیرها اشاره شود.
۲٫۲٫ادبیات تحقیق ( چارچوب نظری)
۲٫۲٫۱٫بازاریابی اجتماعی و خدمات
هدف راه حلهای بازاریابی اجتماعی کمک به افراد برای تغییر رفتارهای غیربهداشتی خود به رفتارهای بهداشتی می باشد(اصلاح رفتار). این معمولاً از طریق اقدامات آموزشی برای افزایش یا اصلاح دانش افراد نسبت به موضوع مورد نظر و نیز اقدامات نگرشی برای تلاش در تغییر نگرشهای افراد صورت میگیرد. علاوه بر این برنامههای ارتباطی، بازاریابان اجتماعی گاهی اوقات محصولاتی منحصر به فرد ارائه میکنند تا به افراد کمک کنند رفتارهای غیربهداشتی را با رفتارهای بهداشتی جایگزین سازند(مانند آدامس نیکوتین) Wymer.,2011,18)). همچنین ارزش ادراکشده مشتری، یکی از چندین مسئلهای است که بطور یکسان مورد علاقه افراد آکادمیک و شاغلان در زمینه بازاریابی قرار دارد و همچنان بطور معقول در ادبیات بازاریابی، جدید می باشد. به نظر میرسد علاقه به ارزش ادراکشده مشتری ریشه در این شناخت داشته باشد که این ارزش، منشأ مزیت رقابتی میباشد؛ برای سوددهی درازمدت سازمانها ضروری است و تعیینکننده رضایت مشتری، خرید یا خرید مجدد، تمایلات، وفاداری به علامت تجاری محصول و تعهد به روابط می باشد(,۲۵۸ Gill et al., 2007).
۲٫۲٫۲٫ارزش ادراک شده مشتری
اگرچه ارزش ادراک شده مشتری بطور مرسوم یک رابطه جانشینی میان قیمت و کیفیت است؛ اما درواقع یک ساختار خیلی مبهمتر و انتزاعیتر است که در آن، متغیرهایی چون قیمت، کیفیت و منافع را میتوان تأثیرگذار بر درک ارزش دانست. ارزش ادراک شده بدین گونه تعریف میگردد: ارزیابی کلی مشتری از سودمند بودن یک محصول براساس ادراک آنچه دریافت میشود و آنچه داده میشود.
همچنین در یک محیط بازاریابی، ارزش فقط محدود به جنبه های عملکردی کیفیت و قیمت نمیشود بلکه ممکن است شامل اجزای ارزش اجتماعی، احساسی و شناختی نیز باشد.
بنابراین ارزش ادراک شده توسط مشتری شامل سه جزء ارزش کارکردی، ارزش عاطفی و ارزش ادراک شده از فداکاری می باشد .
۲٫۲٫۳٫ارزش کارکردی
ارزش کارکردی بطور غیرذاتی و از خارج تحریک میگردد و برای منفعت به خود و نه دیگران جستجو میشود؛ این ارزش بر عملکرد و کارکردی بودن تأکید دارد که میتواند شامل منفعت اقتصادی در محیطی تجاری بوده یا منفعتی باشد که از طریق مصرف یک محصول/ خدمت بدست میآید. ارزش کارکردی احتمالاً برای خدمات بازاریابی اجتماعی دولت کاربرد دارد که یک خدمت را به عنوان بخشی از ترکیب بازاریابی اجتماعی ارائه میدهد؛ این به مصرف یک خدمت بازاریابی اجتماعی به عنوان وسیلهای برای شخص جهت رسیدن به اهداف خود مربوط میشود که در این زمینه، حفظ سلامت کالا میباشد(Zainuddin et al., 2012,1506).ارزش کارکردی را میتوان به عنوان درک منافع ملموس خدمات توسط کاربران درنظر گرفت.

مشابه جز خطا است و معادله فوق را می­توان با مانند معادلات نرمال با بهره گرفتن از روش حداقل مربعات معمولی^[90] تخمین زد. (سوری، 1392 : صفحه 855)
3-2-19-1) تفسیر نتایج در مدل لوجیت:
تفسیر نتایج در مدل لوجیت تقریبا مشابه مدل پروبیت است. بر اساس رابطه 18-3 ، احتمال آن­­که 1 = Y_i باشد بستگی به ضرایب تخمینی و مقدار متغیرهای توضیحی دارد.
برای محاسبه اثرات نهایی X بر Y مشابه مدل پروبیت عمل می­ شود :

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(14 – 3)
اثر نهایی X بر Y، به ازای مقادیر متوسط X_iها به صورت زیر خواهد بود:
(15 – 3)
3-2-20) معیارهای خوبی برازش:
در گرسیون­های معمولی از R² به عنوان معیار خوبی برازش استفاده می­ شود که برابر است با:
(16 – 3)
ESS به ترتیب تغییرات داده شده و TSS تغییرات کل را نشان می­دهد. همچنین RSS برابر با تغییرات توضیح داده نشده یا مجموع مجذور خطاهای رگرسیون اول را با RSS_UR و دومی را با RSS_R است. RSS_R بدان معنا است که معادله مورد نظر شامل هیچ متغیر توضیحی نمی­ شود. برای متغیرهای گسسته از معیار خاصی برای محاسبه R² استفاده می­ شود، که بر اساس لگاریتم تابع درست­نمایی است.
از آن­جا که L = RSS^-n/2 است، لذا رابطه R² به صورت زیر خواهد بود:
(17 – 3)
شاخص دیگری بر اساس لگاریتم نسبت درست­نمایی تعریف می­ شود، که معروف به شاخص نسبت درست­نمایی^[91] یا R² مک­فادن^[92] است که به صورت زیر تعریف می­ شود:
(18 – 3)
L_UR مقدار تابع درست­نمایی غیرمقید و L₀ مقدار تابع درست­نمایی است که فقط شامل عرض از مبدا است.
LRI همواره بین صفر تا یک قرار دارد. اگر ضرایب متغیرهای توضیحی برابر صفر باشد، آن­­گاه قدرت توضیحی مدل صفر بوده و لذا خواهد شد، که در این صورت LRI=0 می­باشد. بیشترین مقدار LRI هم وقتی به دست می ­آید که تمام ضرایب متغیرهای توضیحی، معنادار باشند. اما در واقعیت این امکان وجود ندارد. (سوری، 1392 : صفحه 857 – 858)
یکی دیگر از معیارهای خوبی برازش در مدل­های گسسته، معروف به درصد پیش ­بینی صحیح^[93] است. بدین منظور به ازای هر i احتمال تخمینی را برای 0=Y_i محاسبه می­ شود. این احتمال برابر است با یا که در حالت کلی آن را با نشان می­ دهند. اگر باشد، پیش ­بینی می­ شود که 1 = Y_i است و اگر باشد، پیش ­بینی می­ شود که 0 = Y_i باشد. درصدی که Y_i پیش ­بینی شده با Y_i واقعی مطابقت دارد را «درصد پیش ­بینی صحیح» می­نامند. (سوری، 1392 : صفحه 858)
شاخص­ های مورد استفاده جهت ارزیابی خوبی برازش مدل رگرسیون لوجستیک به شرح زیر هستند:

1. 1. نسبت درست­نمایی:

این شاخص خوبی برازش مدل را آزمون می­ کند و هر چه مقدار آن کوچکتر باشد، نشان­دهنده برازش بهتر مدل است. مقدار صفر برای این شاخص نشان­دهنده برازش کامل مدل است.

1. 1. مدل کای دو ( ):

این شاخص موثر بودن متغیرهای موجود در معادله را بر متغیر وابسته آزمون می­ کند. مقدار بالا حاکی از موثر بودن متغیرها است.

1. 1. آماره بهبود^[94]:

این شاخص معناداری تغییر در شاخص likelihood Ratio را پس از ورود هر متغیر جدید به معادله می­آزماید.

1. 1. نیکویی برازش

این شاخص مقدار متغیر وابسته مشاهده شده را با متغیر وابسته پیش ­بینی­شده بر اساس مدل، مقایسه می­ کند و چنان­چه این تفاوت معنادار نباشد، برازش خوبی انجام شده است.
پس از تخمین مدل و بررسی خوبی برازش آن، درصد پیش ­بینی­های صحیح مدل در قالب جدول طبقه ­بندی متغیر وابسته ارائه می­گردد در این جدول، مقادیر پیش ­بینی شده متغیر وابسته بر اساس معادله رگرسیون با مقادیر مشاهده شده در داده ­ها مقایسه خواهد شد و در نهایت درصد پیش ­بینی صحیح مدل مشخص می­گردد.
3-3) جمع­بندی فصل سوم:
در این فصل وضعیت متغیرهای اقتصادی که در به ­وجود آمدن رکودتورمی نقش داشته اند یا تحت تاثیر دوره­ های رکودتورمی تغییر کرده ­اند، بررسی شدند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که نگره­های کوته­نگر برای تغییرات سیاست­ها و حل مشکلات اقتصادی برای کوتاه­مدت که اغلب با شوک­درمانی همراه بوده است، موجب افزایش نااطمینانی در بخش­های تولیدی، سرمایه ­گذاری و حتی مصرف مردم شده است. استفاده از همین ابزار سیاسی برای حل کردن مسائل و مشکلات اقتصادی، موجب شده است ک نهادهای ناکارا جایگزین نهادهای کارا شوند و با تضعیف بخش­های تولیدی و مولد اقتصادی، اقتصاد را در دور باطل رکودتورمی گرفتار کرده ­اند. با توجه به این­که افراد در جامعه به گونه ­ای رفتار خواهند کرد که بتوانند بر مطلوبیت خود بیافزایند و ساختارهای انگیزشی آن­ها هم متفاوت از یکدیگر است، دولت­ها باید با بهبود وضعیت نهادهای کارا، انگیزه مردم را برای رفتارهای اقتصادی کارا را افزایش دهند. اما اگر دولت­ها چنین نگرشی نداشته باشند و با بهره گرفتن از شوک­درمانی فقط به حل مشکلات در کوتاه­مدت بپردازند، مانع از گسترش بازارها خواهند شد و تقسیم کار و تخصص­گرایی را نیز محدود خواهند کرد. با این کار تخصیص بهینه منابع انجام نخواهد گرفت و بخش تولید آسیب خواهد دید و احتمال شکل­گرفتن دور باطل رکودتورمی افزایش خواهد یافت.
متغیرهایی مانند رشد اقتصادی، رشد درآمد ملی و رشد تشکیل سرمایه، در دوره­هایی که اقتصاد ایران در رکودتورمی قرار گرفته است، به شدت آسیب دیده­اند. تغییر درآمدهای نفتی، افزایش کسری بودجه دولت، انباشت بدهی­های دولت و شرکت­ها و موسسات دولتی و افزایش نقدینگی برای پوشش دادن هزینه­ها بر افزایش تورم در ایران تاثیرگذار بوده ­اند. تورم­های فزاینده و دو رقمی تقریبا در کل دوره، اقتصاد ایران را درگیر کرده است. چنین پدیده­ای موجب می­ شود که سایر متغیرهای اقتصادی به سبب تورم تغییر کنند. به طور مثال، حداقل مزد، سود تسهیلات و سپرده­ها و … از جمله متغیرهایی هستند که با افزایش تورم باید تعدیل شوند. یا این­که نقدینگی که خود یکی از عوامل به ­وجود آورنده تورم است، زمانی که تورم شدید باشد و کشور با کمبود نقدینگی مواجه شود، باید افزایش یابد تا از مانعی بر سر انفجار قیمت­ها ایجاد کند. در این­ حالت، شرایطی به ­وجود خواهد آمد که گویی سایر متغیرها باید خود را نسبت به تورم­های شدید تعدیل کنند.
با توجه به شاخص­ های اقتصاد کلان کشور و آمار و ارقامی که ارائه شد، اقتصاد ایران در سال­های متمادی درگیر رکودتورمی شده است. اما روند شاخص­ های تولید، تشکیل سرمایه، تورم، نرخ ارز و … بیانگر این واقعیت هستند، که هر چه سال­هایی که اقتصاد درگیر رکودتورمی بوده است، طولانی­تر شده ­اند، اثرات وسیع­تر و مخرب­تر بر نماگر­های اقتصاد کلان وارد شده است. برای سنجش این­که نماگرهای اقتصاد کلان چگونه در به ­وجود آمدن رکودتورمی نقش داشته اند یا این­که در وضعیت نامطلوب اقتصادی چه تغییراتی داشته اند، از مدل­ اقتصاد سنجی استفاده خواهد شد که دارای ویژگی­های ذیل می­باشد:
در این پژوهش متغیر مجازی که در سمت چپ الگوی رگرسیونی استفاده خواهد شد، متغیر مجازی رکودتورمی است و برای تخمین پارامترها هم از روش حداکثردرست­نمایی استفاده خواهد شد. در روش حداکثر درست­نمایی، با هدف ماکزیمم­سازی درست­نمایی، پارامترهای مدل تخمین زده می­شوند. در واقع، روش تخمین حداقل مربعات خطا، حالت خاصی از روش حداکثر درست­نمایی است، برای زمانی که خطای مشاهده شده و داده ­ها ار توزیع نرمال پیروی نمایند.
این پژوهش در نظر دارد تا از تجزیه و تحلیل لوجیت در داده ­های مقطعی به منظور دسته­بندی مقطع زمانی به دو گروه سال­های دارای رکودتورمی و سال­های فاقد رکودتورمی بپردازد. بدین ترتیب که برای هر کدام از دو بخش سال­های نمونه، مدل رگرسیون تخمین جداگانه­ ای تخمین زده خواهد شد و نتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل داده ها
4-1) مقدمه:

برابر تبصره ۱ ماده ۳ قانون بکارگیری سلاح در صورت اقتضای شرایط، اخطار قبلی الزامی است و برابر تبصره ۲ ماده ۶ قانون مذکور مامورین در صورتی می توانند به وسایل نقلیه تیراندازی نمایند که علاوه بر انجام امور تبصره ۱ با صدای رسا و بلند به راننده وسیله نقلیه ایست داده و راننده به اخطار ایست توجهی ننموده باشند.
گفتاردوم-وظایف مامورین هنگام تیراندازی
در هنگام تیراندازی نیز قانون گذار وظایفی را بر عهده مأمور گذاشته که باید آن وظایف را انجام دهد و در صورت عدم رعایت و انجام آنها مسئولیت کیفری و معرفی آنرا باید پذیرا باشد که وظایف مذکور به شرح ذیل مورد بررسی قرار می گیرد.
۱-رعایت اصل تناسب در تیراندازی
برابر تبصره ۳ ماده ۳ قانون بکارگیری سلاح مامورین در صورت امکان می بایست مراتب تیر هوایی،تیراندازی کمر به پایین و تیراندازی کمر به بالا را رعایت نمایند.
اینکه قانون گذار رعایت این موارد را مقید به «در صورت امکان» نموده برای این است که همیشه رعایت این موارد امکان ندارد و در بعضی از موارد مامور مجبور است بلافاصله اقدام به تیراندازی نماید، برای مثال: برابر بند ۱ ماده ۳ قانون مذکور یکی از مواردی که به مامورین حق بکارگیری سلاح داده شده است برای دفاع از خود در برابر کسی که با سلاح سرد یا گرم به آنان حمله نماید می باشد.حال اگر کسی بطور ناگهانی با اسلحه گرم به مامور حمله نماید می توانیم صبر کنیم تا اول اقدام به تیراندازی هوایی نماییم و سپس پای او را هدف قرار دهیم و سپس از کمر به بالا او را مورد هدف قرار دهیم قطعاً پاسخ منفی خواهد بود زیرا در مقابل چنین افرادی اگر تاخیر صورت گیرد جان مامور در خطر می افتد و تا این مراحل را مامور طی نماید به احتمال قوی مورد هدف فرد مهاجم قرار خواهد گرفت. و برای همین منظور نیز بوده که قانون گذار در صورت امکان رعایت مراتب مذکور را برای مامورین ضروری شناخته است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲–هدف قرار دادن پا در هنگام تیراندازی
تا جایی که ممکن است مامورین باید از تیراندازی از کمر به بالا خودداری و پا را هدف قرار دهند و از کشتن افراد جلوگیری شود و ماده ۷ قانون بکارگیری سلاح نیز در این خصوص مقرر داشته: «مامورین موضوع این قانون هنگام بکارگیری سلاح باید حتی المقدور پا را هدف قرار دهند و مراقبت نمایند اقدام آنان منجر به فوت نشود.»
۳-مراقبت در جهت عدم آسیب رساندن به اشخاص ثالث
مامورین در هنگام تیراندازی باید توجه کافی و لازم را داشته باشند و مراقبت نمایند که به افرادی که بی گناه بوده و دخیل در موضوع و ماجرا نیستند تیراندازی نکنند و گلوله های رها شده برای دستگیری فرد گناه کار به سایر افراد بی گناه اصابت نکند و به آنان آسیب نرساندبر این اساس تیراندازی دراماکن شلوغ مجاز نیست زیرا حفظ جان افراد بی گناه واجب تر است.
گفتار سوم-وظایف مامورین پس از تیراندازی
همانگونه که در قبل و هنگام تیراندازی وظایفی بر عهده مأمورین گذاشته شده و در صورت عدم رعایت و انجام آنها مسئولیت خواهند داشت وظایفی نیز بعد از تیراندازی بر عهده آنان گذاشته شده که می بایست انجام دهد و الا مسئولیت آنرا باید بپذیرد لذا این وظایف را مورد بررسی قرار می دهیم.
۱-مواظبت و مراقبت از حال مجروحین
برابر تبصره ماده ۷ قانون بکارگیری مواظبت و مراقبت از حال مجروحین برعهده مامورین انتظامی است و باید در اولین فرصت آنان را به مراکز درمانی برسانند و چنانچه در این خصوص وظایف خود را انجام ندهندمجرم، و به موجب بند ج ماده ۵۳ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح به شش ماه تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
وظیفه ماموردستگیری و توقیف است و پس از اینکه با تیراندازی خود فرد مورد نظر را دستگیر نمود در صورتی که در اثر تیراندازی مجروح شده باشد وظیفه دارد تا اقدامات لازم را برای حفظ جان وی و رساندن او به مراکز درمانی انجام دهد و نباید او را به حال خود رها کند تا موجب تلف شدن جانی گردد.
۲- حفظ صحنه
گاهی اوقات بخصوص زمانی که بر اثر تیراندازی مامورین قتل و جرحی صورت می گیرد لازم است تا صحنه حفظ شود و از کارشناسان اسلحه و مهمات و کارشناسان جنایی، پلیس آگاهی و پزشکی قانونی مقامات قضایی دعوت بعمل آید تا از صحنه بازرسی و از اشیاء و از وضعیت محل و جسد بازدید بعمل آورد و نتیجه معاینات و مشاهدات خود را جهت انعکاس در پرونده قضایی ثبت و ضبط نمایند و اگر نیاز به آزمایش و نمونه برداری باشد آنچه که مورد نیاز است از صحنه، از قبیل مو،خون،پوکه و … جمع آوری و به آزمایشگاه های تشخیص هویت و یا پزشکی قانونی برابر نظر قاضی ارسال گردد و چنانچه تحقیق از شهود و مطلعین در صحنه لازم باشد بعمل آید.
۳-تنظیم صورتجلسه در خصوص ماوقع
پس از حفظ صحنه مامورین باید بلافاصله مراتب را به فرماندهان و مسئولین مستقیم خود گزارش تا آنان نیز مراتب را به مقام قضایی گزارش کنند بخصوص در مواردی که تیراندازی آنان منجر به ایراد جرح و قتل و ایراد خسارت می گردد و صورت جلسه ای که در آن تمامی جریان ماوقع قید می گردد نوشته شود و به امضاء کلیه مامورین حاضر در صحنه و شهود و مطلعین واقعه برسد.این اقدام مامورین کمک شایانی را در روند پرونده ای که در آینده مورد ملاحظه و مداقه و اظهار نظر قضایی قرار می گیرد خواهد نمود.
مبحث دوم -پیامدهای حقوقی تیراندازی
مأمورین مکلفند در راستای قوانین و ضوابط مقرر اقدام به تیراندازی کنند و در صورت عدم رعایت ضوابط و مقررات قانونی، پیامدهای ناشی از آن را باید بپذیرند و چنانچه بر اثر تیراندازی خلاف مقررات خسارات جانی و مالی به دیگران وارد آید ضمن تحمل مجازات از عهده جبران خسارات نیز باید برآید لذا پیامدهای مختلف حقوقی این گونه تیراندازی را مورد بررسی قرار می دهیم.
گفتار اول:مسئولیت مدنی مامورین
چنانچه مامورین بر خلاف مقررات قانون بکارگیری سلاح تیراندازی نمایند علاوه بر مسئولیت کیفری مسئولیت مدنی نیز خواهند داشت البته در بعضی از موارد نیز ممکن است در خصوص تیراندازی مامور مسئولیت کیفری بر او بار نباشد و فقط مسئولیت مدنی داشته باشد لذا مسئولیت مدنی مامورین از نظر قوانین ،آراء محاکم و دیوان عالی کشورو دیدگاه های حقوقی و آراء وحدت رویه بشرح ذیل مورد بررسی قرار می دهیم:
۱-مسئولیت مدنی مامورین از منظر قوانین
ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مقرر داشته: «هر نظامی که در حین خدمت یا ماموریت بر خلاف مقررات و ضوابط عملاً مبادرت به تیراندازی نماید علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از سه ماه تا یکسال محکوم می شود و در صورتی که منجر به قتل یا جرح شود علاوه بر مجازات مذکور حسب مورد به قصاص یا دیه محکوم می گردد و چنانچه از مصادیق مواد ۶۱۲ و ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۲/۳/۱۳۷۷ باشد به مجازات مندرج در مواد مذکور محکوم خواهد شد.»همان گونه که ماده مذکور مقرر داشته مامور اگر بر خلاف مقررات قانونی عمداً تیراندازی نماید علاوه بر مسئولیت کیفری مسئول جبران خسارات مالی و بدنی خواهد بود و علاوه بر اینکه در ماده مذکور جبران خسارات از سوی مامور مقرر گردیده در ماده ۱۳۲ این قانون نیز مقرر گردیده : « در کلیه مواردی که در اثر ارتکاب جرم خسارتی وارد شود مرتکب علاوه بر مجازات های مقرر در این قانون به جبران خسارت وارده و حسب مورد به رد عین یا مال یا پرداخت مثل یا قیمت و اجرت المثل نیز محکوم می گردد . رسیدگی در این گونه موارد در دادگاه های نظامی نیاز به تقدیم دادخواست ندارد.» به موجب ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی هر کسی بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی احتیاطی به جان و یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یا به هر حق دیگر که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردد لطمه ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می باشد.
به موجب ماده ۲ قانون مذکور در موردی که عمل وارد کننده زیان موجب خسارت مادی و یا معنوی زیان دیده شود دادگاه پس ازرسیدگی و ثبوت امر او را به جبران خسارات مزبور محکوم می نماید و چنانچه عمل وارد کننده زیان فقط موجب یکی از خسارات مزبور باشد دادگاه او را به جبران همان نوع خساراتی که وارد نموده محکوم خواهد نمود.لذا چنانچه مامور بر اثر تیراندازی خود خواه عمداً و خواه در نتیجه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم مهارت یا عدم رعایت ضوابط و مقررات قانونی به دیگری خسارت مادی و معنوی وارد نماید مسئول جبران خسارت وارده و پرداخت دیه می باشد.
همچنین به موجب ماده ۱۱ قانون مسئولیت مدنی چنانچه به مناسبت انجام وظیفه مامورین عمداً یا در نتیجه بی احتیاطی خساراتی به اشخاص وارد گردد شخصاً مسئول جبران خسارات وارده می باشند.
و چنانچه بر اثر اهمال یا تفریط مامورین تیراندازی صورت گیرد و در نتیجه آن اسلحه و مهمات یا وسایل و لوازم نظامی متعلق به دولت یا در اختیار دولت که بر حسب وظیفه به او سپرده شده است خساراتی وارد گردد به موجب ماده ۸۳ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح علاوه بر مجازات کیفری مستنداً به ماده ۱۳۲ قانون مذکور از عهده جبران خسارات وارده نیز برآید و برابر ماده ۸۵ قانون مذکور چنانچه به سایر اموال و وجوه متعلق به دولت یا در اختیار دولت خساراتی وارد یا موجب نقض یا تضییع آنها گردد چنانچه خسارات وارده بیش از ده میلیون ریال باشد علاوه بر مجازات کیفری می‌بایست خسارات وارده را نیزجبران نماید.
۲- مسئولیت مدنی مامورین از منظر آراء محاکم و دیوان عالی کشور
مامورین در صورت عدم رعایت ضوابط و مقررات قانون بکارگیری سلاح علاوه بر مسئولیت کیفری مسئولیت مدنی نیز خواهند داشت البته در بعضی موارد نیز ممکن است مامور مسئولیت کیفری نداشته و فقط مسئولیت مدنی داشته باشد برای مثال زمانی که ماموری به امر غیر قانونی یکی از مقامات رسمی، تیراندازی نماید و در نتیجه تیراندازی افرادی به قتل یا مجروح گردند یا خساراتی به دیگران وارد آید و مامور امر آمر را به علت اشتباه قابل قبول و به تصور اینکه قانونی است اجرا کرده باشد در این صورت مستنداً به ماده ۱۵۹ قانون مجازات اسلامی۱۳۹۲ مامور از مسئولیت کیفری مبرا و فقط به پرداخت دیه یا ضمان مالی محکوم خواهد شد.
با تصویب قوانین از سوی مقامات قانون گذار محاکم با استناد به قوانین موضوعه اقدام به رسیدگی و صدور حکم می نمایند و در صورت سکوت و اجمال و ابهام قانون با مراجعه به فتاوی معتبر و متون فقهی اقدام به انشاء رای خواهد نمود لذا به منظور روشن شدن موضوع به ذکر تعدادی از آراء محاکم دیوان عالی کشور در خصوص مسئولیت مدنی مامورین می پردازیم.
شعبه دوم دادگاه نظامی یک استان سیستان وبلوچستان طی دادنامه شماره:
۹۱۰۹۹۷۹۱۸۷۷۰۲۰۰۰۷۷ مورخ: ۲۳/۲/۱۳۹۱ در خصوص اتهام سربازی که در حین نگهبانی به علت ترس و بر خلاف مقررات اقدام به تیراندازی و شلیک ۲۳ تیر فشنگ جنگی کلاش نموده است بشرح ذیل اقدام به صدور رای کرده است.(پیوست شماره ۳)
مامور در راستای ماموریتی که به او محول شده حق بکارگیری سلاح را دارد مامورین پلیس راه که در بعضی از مناطق کشور با توجه به وجود ناامنی اسلحه برای حفظ خودشان در مقابله حمله اشرار و متجاوزین به آنان داده می شود و در غیر از این مورد حق تیراندازی به سمت خودروها جهت توقف را ندارند و در صورتی که بر اثر تیراندازی آنان افرادی به قتل رسیده و یا مجروح و یا خسارات مالی وارد گردد مسئولیت خواهند داشت و دادنامه شماره: ۹۱۰۹۹۷۹۱۸۷۲۰۰۰۲۵ مورخ: ۲۴/۱/۱۳۹۱ شعبه دوم دادگاه نظامی یک استان سیستان وبلوچستان تایید کننده این مطلب است.(پیوست شماره ۴)
۳-مسئولیت مدنی مامورین از نظر دیدگاه های حقوقی
تیراندازی بر خلاف مقررات علاوه بر مسئولیت کیفری موجب مسئولیت مدنی نیز می گردد.و چنانچه شخص مجروح یا مقتول نیز در موقع حادثه مقصر باشد. مسئولیت مامور به تناسب میزان تقصیر وی خواهد بود در این خصوص نظریه مشورتی کمیسیون قضایی و حقوقی سازمان قضایی نیروهای مسلح به شماره: ۴۹۶۳۶/۸۶/۲/۷ مورخ: ۳/۶/۱۳۸۶ در پاسخ به سوال مطروحه به شرح ذیل میباشد.^[۶۹]
سوال؟ در مواردی که در اثر تیراندازی مامورین ، افرادی مقتول یا مجروح می شوند چنانچه تیراندازی مامور بر خلاف ضوابط قانون بکارگیری سلاح باشد و از طرفی فرد مصدوم و مقتول نیز بیگناه نبوده و مقصر باشد،با لحاظ ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح و ماده ۶۱۶ قانون مجازات اسلامی۱۳۷۰ اعلام فرمایید. آیا در این حالت دیه به مقتول یا مجروح تعلق می گیرد یا خیر؟ و مسول پرداخت دیه چه کسی است؟
پاسخ و نظریه کمیسیون
با عنایت به ماده ۱۲ قانون بکارگیری سلاح توسط مامورین نیروهای مسلح در موارد ضروری و تبصره ۱ ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مامورین که با رعایت مقررات قانون بکار گیری سلاح مبادرت به تیراندازی می کنند از مسئولیت جزایی و مدنی مبرا خواهند بود و در صورت عدم رعایت ضوابط و مقررات قانون مزبور چنانچه تیراندازی منجر به قتل یا جرح شود به استناد ماده ۱۶ قانون اخیر الذکر و ماده۴۱ قانون مذکور مسئولیت کیفری و مدنی به عهده آنان خواهد بود. البته چنانچه بر اساس تحقیقات بعمل آمده و بنا بر نظر کارشناسی شخص مقتول نیز به علت تخطی از ضوابط قانونی در وقوع حادثه تیراندازی منجر به قتل یا جرح،مقصر شناخته شود، مسئولیت مامور در مورد پرداخت دیه برابر ضوابط و مقررات مربوط به موجبات ضمان به تناسب در حد تقصیر خواهد بود.
ماموری که اقدام به تیراندازی عمدی و غیر مجاز می کند مرتکب استفاده و مصرف غیر مجاز اسلحه و مهمات نیز شده است در واقع فعل واحدی که هم عنوان مجرمانه تیراندازی بر خلاف مقررات موضوع ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح و هم استفاده و مصرف غیر مجاز اسلحه و مهمات موضوع ماده ۸۳ قانون مذکور را در برمی گیرد.مع الوصف در خصوص اینکه آیا با رعایت تعدد معنوی موضوع ماده ۴۶قانون مجازات اسلامی۱۳۷۰ مرتکب مشمول مجازات جرم اشد می گردد یا اینکه برای هر کسی مجازات جداگانه و مشمول تعدد مادی می شود در این خصوص در نشست قضایی مورخ ۱۲/۷/۸۵ سازمان قضایی نیروهای مسلح استان کرمان سوالی به شرح ذیل مطرح که اعضای نشست نظریات خود را مطرح و النهایه کمیسیون قضایی و حقوقی سازمان قضایی نیروهای مسلح نیز نظریه خود را مرقوم که به شرح ذیل به بیان نظریات مورد نظر می پردازیم:^[۷۰]
سوال :
چنانچه فرد نظامی اقدام به تیراندازی عمدی و غیر مجاز کند با توجه به اینکه مرتکب استفاده و مصرف غیر مجازاسلحه و مهمات نیز شده است آیا عمل وی فقط مشمول مقررات ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح است یا موضوع تعدد معنوی می باشد و باید برابر ماده ۸۳ قانون مزبور تعیین مجازات به عبارت دیگر آیا ماده ۴۱ مخصص ماده ۸۳ می باشد یا اینکه تیراندازی فعل واحد با عناوین متعدد مجرمانه است و مشمول ماده ۴۶قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰می گردد.
نظریه اکثریت
با توجه به قیود مذکور در مواد ۴۱ و ۸۳ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصادیق آنان با یکدیگر تفاوت دارند.در ماده ۸۳ قید«سپردن» آمده و منظور اینست که فرد نظامی امین بوده و حق استفاده از سلاح و مصرف مهمات را ندارد. اما در ماده ۴۱ قیود«در حین خدمت یا ماموریت بر خلاف مقررات و ضوابط عمداً مبادرت به تیراندازی نماید»ذکر شده است یعنی اگر افراد نظامی به لحاظ داشتن ماموریت یا وظایف ذاتی در حین خدمت مجاز به حمل سلاح و استفاده از آن باشد لیکن ضوابط و مقررات مذکور در قانون نحوه بکارگیری سلاح و امثال آن را که مربوط به نحوه بکارگیری سلاح و موارد آن است رعایت نکنند، مشمول ماده ۴۱ می شود. بنا براین چنانچه اسلحه دار اقدام به تیراندازی کند، عمل وی مشمول ماده ۸۳ است پس اگر فردی نظامی در راستای ماموریت یا وظیفه ذاتی اش سلاح در اختیار داشته باشد ولی ضوابط و مقررات تیراندازی را رعایت نکند عمل وی مشمول ماده ۴۱ می باشد و موارد تفکیک مصادیق ماده ۴۱ از ماده ۸۳ حق استفاده از سلاح و عدم حق استفاده است. درموضوع ماده ۴۱ فرد نسبت به عدم رعایت ضوابط مجازات می شود و نسبت به مصرف مهمات موظف به جبران خسارت است.در مصادیق ماده ۸۳ فرد نسبت به اصل استفاده ازسلاح و مصرف مهمات مجازات‌می شود و جبران خسارت هم به عهده او می باشد.در ضمن مجازات تیر اندازی بر خلاف مقررات مشمول ماده ۸۳ شدیدتر است زیرا فرد مجاز به استفاده از سلاح نبوده است اما افراد مشمول ماده ۴۱ چون مجاز به استفاده از سلاح هستند صرفاً به دلیل عدم رعایت ضوابط مجازات می شوند.
نظریه اقلیت
ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح خاص می باشد و ماده ۸۳ همین قانون را تخصیص می دهد. تیراندازی عمدی از مصادیق استفاده مصرف غیر مجاز اسلحه و مهمات است.لیکن به دلیل صراحت ماده ۴۱ از شمول ماده ۸۳ تخصیص یافته است بنابر این هر تیراندازی عمدی مشمول ماده ۴۱ میشود و تفاوت ندارد که اسلحه به طور مجاز در اختیار بوده یا سپرده باشد. بنابراین موجه نیست که عمل تیراندازی غیر مجاز از نظر تیراندازی مشمول ماده ۴۱ و از لحاظ مصرف غیر مجاز مهمات و استفاده غیر مجاز مشمول ماده ۸۳ باشد و در تعیین مجازات به استناد ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی۱۳۷۰،مجازات اشد تعیین گردد دلیل صحت این نظر مقررات ماده ۲۴ قانون سابق مجازات جرایم نیروهای مسلح می باشد که اطلاق داشت که هر نوع تیراندازی را در بر می گرفت.
نظریه کمیسیون
مفهوم ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح«تیراندازی عمدی بر خلاف مقررات و ضوابط» است با توجه به اطلاق مجازات مزبور،تیراندازی بر خلاف مقررات و ضوابط اعم است از حالتی که مامور اصلاً مجاز به استفاده از سلاح نباشد و یا اینکه حق استفاده از تیراندازی را داشته باشد. لیکن ضوابط و شرایط آنرا رعایت نکنند،قید«سپردن بر حسب وظیفه»هم نمی تواند به عنوان ملاک و ضابطه تفکیک عمل«تیرندازی غیر مجاز» از «مصرف غیر مجاز مهمات» مورد امعان نظر قرار گیرد، زیرا در ماده ۴۱ نیز ممکن است اسلحه و مهمات بر حسب وظیفه به فرد سپرده شده باشد.به عبارت دیگر،فعل فرد نظامی که بر خلاف مقررات و ضوابط تیراندازی می نماید به نوعی مصرف غیر مجاز مهمات محسوب می شود، با عنایت به اینکه مقررات ۴۱ وصف خاص«تیراندازی بر خلاف مقررات و ضوابط»را دارد، موضوع ماده ۴۱ عنوان عام ماده ۸۳ یعنی در مصرف غیر مجازمهمات راکه ممکن است به شکل تیراندازی یا غیر آن باشد تخصیص می زند . در نتیجه چنانچه درعمل مصرف غیرمجاز مهمات بصورت تیراندازی باشد. موضوع مشمول مقررات ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح می شود ولی اگر شیوه«مصرف غیر مجاز مهمات» غیر از روش «تیراندازی»باشد با رعایت سایر شرایط قانون موضوع یا ماده ۸۳ قانون مزبور منطبق است.
چنانچه متهم در حین خدمت یا ماموریت عمداً یا بر خلاف مقررات تیراندازی نماید هر چند نتیجه عمل وی اتلاف مهمات است اما اقدام وی مشمول عنوان خاص«تیراندازی بر خلاف مقررات و ضوابط» میباشد لذا برای روشن شدن این موضوع سوالی که در نشست قضایی مورخ ۲۳/۱۱/۱۳۸۴ دادسرای نظامی ناحیه کرج مطرح گردیده است با نظریه اتفاق آراء نشست مذکور و نظریه کمیسیون قضایی و حقوقی سازمان قضایی نیروهای مسلح به شرح ذیل مطرح می گردد:^[۷۱]
سوال: تفاوت جرم تیراندازی بر خلاف مقررات و اتلاف مهمات در چیست؟
نظریه(اتفاق آراء)
اگر چه در تیراندازی بر خلاف مقررات نیز به نوعی اتلاف مهمات صورت می گیرد اما با توجه به خاص بودن موضوع و مصادیق دو عنوان اتهامی مزبور، چنانچه بر حسب وظیفه و جهت انجام امور خدمتی در اختیار متهم قرار گیرد و وی مبادرت به شلیک نماید جرم تیراندازی بر خلاف مقررات تحقق می یابد و اگر مهمات توسط متهم عمداً غیر قابل استفاده گردد بزه اتلاف مهمات محقق می شود.
نظریه کمیسیون
چنانچه متهم در حین خدمت یا ماموریت عمداً و بر خلاف ضوابط و مقررات تیراندازی نماید هر چند نتیجه عمل ارتکابی وی اتلاف تضییع مهمات است اما اقدام مزبور مشمول عنوان خاص کیفری «تیراندازی بر خلاف مقررات و ضوابط»موضوع ماده ۴۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح میگردد،لیکن اگر متهم به علت اهمال یا تفریط یا بی احتیاطی یا عدم رعایت مقررات و نظامات دولتی موجب تضییع مهمات که بر حسب وظیفه به او سپرده شده است،شود اعم از اینکه فعل وی ناشی از تیراندازی سهوی باشد یا به طریق دیگری صورت گیرد،موضوع با مقررات ذیل ماده ۸۳ قانون موصوف منطبق است البته در صورتی که فرد نظامی تمام یا قسمتی از مهمات را عمداً آتش بزند یا تخریب کند یا از بین ببرد وفق ماده ۹۳ قانون یاد شده مجازات می شود.اداره حقوقی قوه قضاییه ^[۷۲]نیز به موجب نظریه مشورتی شماره: ۶۱۳۸/۷ مورخ: ۱۱/۸/۱۳۸۳ تیراندازی سهوی نظامیان را مشمول ماده ۸۳ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح دانسته است. نظریه مذکور بدین شرح اعلام گردیده است:
«چون تیراندازی سهوی نظامیان ناشی از اهمال است و نتیجه این اهمال تضییع مهماتی است که بر حسب وظیفه به آنان سپرده شده است» فرض مذکور در استعلام با ماده ۸۳ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲ منطبق است.
در صورتی که تیراندازی مامور وفق مقررات قانونی باشد و تیر وی به علت اصابت به زمین و در اثر کمانه کردن به شخص ثالث بی گناهی برخورد نماید و موجب مجروحیت یا قتل وی گردد یا باعث خسارات به دیگری شود در این صورت مامور هیچ گونه مسئولیت کیفری و مدنی ندارد و دیه شخص مقتول یا مجروح بیگناه و خسارات وارده به دیگران بر عهده سازمان مربوطه خواهد بود در این خصوص سوالی که در نشست قضایی مورخ: ۸/۹/۱۳۸۴ سازمان قضایی نیروهای مسلح استان کردستان مطرح گردیده با پاسخ نظریه اکثریت و اقلیت و نظریه کمیسیون قضایی و حقوقی سازمان قضایی نیروهای مسلح به شرح ذیل مرقوم می گردد.^[۷۳]
سوال
چنانچه یکی از مامورین نیروهای مسلح به طرف خودروی حامل کالای قاچاق با رعایت قانون بکارگیری سلاح تیراندازی نماید، لیکن یکی از تیرهای وی به ماشین یا زمین اصابت نموده و در اثر کمانه کردن به شخص ثالث بی گناهی برخورد نماید و موجب مجروحیت یا قتل وی گردد آیا فرد تیرانداز به عنوان قتل یا جرح شبه عمد یاخطئی محض قابل تعقیب میباشد یا خیر؟