۵-۵-۴چراغها را من خاموش می کنم :
-چرا هنوز سنگ داشناک ها را به سینه می زند.( چراغها را من خاموش می کنم ص ۲۱)
-باز ارمنی های جلفا ساز کوک کردند.( چراغها را من خاموش می کنم ص۲۷)
-تبریزی از دماغ فیل افتاده .( چراغها را من خاموش می کنم ص۲۷)
-مثل قاشق نشسته خودش را انداخت وسط .( چراغها را من خاموش می کنم ص۳۵)
-حالا پشم و پیلی هر دو مان ریخته .( چراغها را من خاموش می کنم ص۶۱)
-پیاز هم شده قاطی میوه ها .( چراغها را من خاموش می کنم ص۸۰)
-مادر مارگریتا را بشوید و بچلاند و پهن کند.( چراغها را من خاموش می کنم ص۷۵)
-برای هفت جدم بس است .( چراغها را من خاموش می کنم ص۷۳)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

-مته به خشخاش گذاشتن های خودت.( چراغها را من خاموش می کنم ص۸۲)
-مبادا به تریج قبای خواهرت بر بخورد.( چراغها را من خاموش می کنم ص۸۳)
-از آب خلاص شدیم دچار سیلاب شدیم .( چراغها را من خاموش می کنم ص۶۹)
-پسرم برای سرزنش بعدی ام تره هم خورد نمی کند.( چراغها را من خاموش می کنم ص۴۲)
-همه چیز را به قول مادر برید و دوخت و پوشید.( چراغها را من خاموش می کنم ص۲۶)
-شاید از خر شیطان پیاده شد.( چراغها را من خاموش می کنم ص۲۶)
هر روز قال تازه ای چاق می کرد.( چراغها را من خاموش می کنم ص۱۲۱)
-تا دوقلو ها هم مثل آرمن آستین سرخود نشده اند.( چراغها را من خاموش می کنم ص۱۹۹)
جدول شماره ۵-۴: ضرب المثل ها

تعداد ضرب المثل ها

نام کتاب

۸

شازده احتجاب

۵۳

نام ها و سایه ها

۲۶

سوشوون

۳۴

چراغها را من خاموش می کنم

۵-۶-قاعده کاهی سبکی: ^[۷۴]
در این حالت نویسنده یا شاعر از قواعد گونه نوشتاری فاصله گرفته و به واژگان ویا ساختهای نحوی گفتار نزدیک می شود.در این بخش ،تفاوتهای گفتاری زنان و مردان ،هم در بخش واژگانی و هم در بخش نحوبی بررسی می شوند. گویه های زیر نحوه برخورد نویسندگان زن و مرد را در نحوه کاربرد قواعد دستوری بررسی می کند.
قاعده کاهی سبکی در بخش واژگانی ( کاربرد صورت گفتاری کلمات نوشتاری )
۵-۶-۱شازده احتجاب :
-وقتی خواستم عینکو بگذارم … (شازده احتجاب ص۴۸)
-صورت شازده مث شاتوت سیاه شده بود . عینکو برداشت و انداخت روی اسباب آرایش خانم. (شازده احتجاب ص
۴۸)
-هی کتابارو ورق می زد. (شازده احتجاب ص ۴۹)
-فقط لباش تکون می خورد . (شازده احتجاب ص۴۹)
-خانم اینا دروغه . (شازده احتجاب ص۴۹)
-اگه شازده می گذاشت این عینکو بگذارم به چشمم. (شازده احتجاب ص۴۹)
-گردنت مث گردن فخرالنساء شده. (شازده احتجاب ص۴۹)
-می گم شازده جون من هم می خوام بخوابم. …اگه صپ زود بلن بشم برسم به کارا می گه فخرالنساءتا پیش از ظهر می خوابید . (شازده احتجاب ص۵۰)
-ازمردی افتاده اما هر شب می خواد. (شازده احتجاب ص۵۰)
-توی اون تخت آدم می تونه راحت بخوابه،دراز پاهاشو می تونه باز کنه و به تاق خیره بشه .به اون گل و بوته گچ بری نگاه کنه . (شازده احتجاب ص ۵۲)
-گفتم نمی خوام . (شازده احتجاب ص۵۸)

احساس نگرانی در مورد آینده فرد بیمار

۲

۸۰/۰

اختلال در رسیدگی به کارهای منزل

۴

۷۷/۰

مشکلات ناشی از درمان

۱۲

۸۵/۰

میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی

۱۵

۹۰/۰

با توجه به جدول، میزان آلفای کرونباخ همه ابعاد بسیار خوب بوده است که این مسئله انسجام درونی سوالات پرسشنامه را تایید می کند.
۳-۶- جامعه آماری:
منظور از جامعه آماری همان جامعه اصلی است که از آن نمونه ای نمایا یا معرف بدست آمده باشد(ساروخانی،۱۵۷:۱۳۸۲).
جامعه آماری این پژوهش شامل سه بیمارستان مفید، علی اصغر و طبی کودکان تهران می باشد. جامعه نمونه در این پژوهش ۳۰۰ بیمار PKU می باشند.
۳-۷- حجم نمونه:
تعداد عناصر موجود در نمونه حجم نمونه را تشکیل می دهد. تعیین حجم نمونه، بستگی به دقت و اطمینان تعمیم دارد. هر چه این دقت و اطمینان بیشتر باشد، نیاز به حجم نمونه بیشتری خواهد بود. حجم نمونه در این پژوهش از طریق شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه بندی از این سه بیمارستان و به تعداد ۱۰۰ بیمار مشخص گردید.
۳-۸- شیوه ی نمونه گیری:
برای تعیین مشخصات و صفات متغیر جامعه می توان کلیه افراد آن جامعه را مورد مطالعه و اندازه گیری قرار داد که در اکثر اوقات این کار(سرشماری) به علت عدم امکانات و هزینه سنگین قابل اجرا نیست و باید به نمونه گیری متوسل شد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

محقق به منظور صرفه جویی در وقت، انرژی و هزینه از نمونه گیری استفاده می کند. علاوه بر این هرچه تعداد پاسخگویان بیشتر باشد، احتمال اشتباهات در تحقیق (نظیر اشتباهات پرسشگر، نیافتن پاسخگویان و ..) بیشتر و به گونه ای از دقت تحقیق کاسته خواهد شد.(رفیع پور،۳۷۰:۱۳۸۳). با توجه به حساسیت کار نمونه گیری، باید به مواردی توجه کرد: در آغاز باید جامعه آماری مورد مطالعه را به درستی شناخت و حدود آن را تعیین کرد. در وهله دوم نمونه باید از تمام خصوصیات اساسی جامعه آماری برخوردار باشد که این ویژگی نمونه را معرف یا نمایا بودن آن می نامیم(ساروخانی،۱۶۰:۱۳۸۲).
روش مورد استفاده در این تحقیق جهت دست­یابی به نمونه­ پژوهشی، نمونه گیری تصادفی طبقه ­بندی^[۱۷] (طبقه ای) متناسب (نسبی) می­باشد. یک نمونه تصادفی طبقه ­بندی شده از تقسیم عناصر جامعه به گروه­هایی که بر همدیگر هم­پوشی ندارند و طبقات^[۱۸] نامیده می­شوند و از طریق انتخاب نمونه تصادفی ساده از داخل هر طبقه به­دست می ­آید. به عبارت دیگر، جامعه را به چند طبقه مجزا و همگن(یا زیر مجموعه­ها) تقسیم می­کنیم، آن­گاه از داخل هر طبقه(یا زیر مجموعه) به­ طور تصادفی ساده ­نمونه را انتخاب می­کنیم(شیفر و دیگران، ۱۳۸۲: ۱۸۶). انتخاب متغیرهای طبقه بندی معمولاً‌ بستگی به متغیرهایی دارد که در دسترس هستند ( ببی، ۱۳۸۷: ۴۴۹ ).
۳-۹- تکنیک‌های مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده‌ها:
تجزیه و تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن از نرم افزار SPSSنسخه ۲۱ صورت گرفته است. در سطح توصیفی از جداول یک بعدی، درصد و فراوانی و میانگین گویه هایی که به صورت طیف لیکرت طراحی شده بود، استفاده شد.در سطح استنباطی نیز برای آزمون فرضیات از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد.
۳-۹-۱-ضریب همبستگی پیرسون:
ضریب همبستگی پیرسون یکی از روش های پرکاربردی است که برای تعیین میزان رابطه بین دو متغیر مورد استفاده قرار گرفته و با علامت r نمایش داده می شود.این ضریب به منظور بررسی رابطه بین دو متغیر فاصله ای یا نسبی مورد استفاده قرار می گیرد و مقدار آن همواره بین ۱+ و ۱- در نوسان است. اگر مقدار بدست آمده مثبت باشد، نشان دهنده تغییرات هم جهت دو متغیر است به این معنی که با هر گونه افزایش در مقدار یک متغیر، مقدار متغیر دیگر نیز افزایش می یابد و برعکس. اما منفی بودن مقدار r بیانگر این است که دو متغیر در جهت عکس یکدیگر حرکت می کنند. یعنی با افزایش مقدار یک متغیر، مقدار متغیر دیگر کاهش می یابد و برعکس. میزان صفر نیز نشان دهنده عدم وجود رابطه بین دو متغیر است. مقدار یک برای این ضریب نشانگر همبستگی مثبت کامل و -۱ بیانگر همبستگی منفی کامل خواهد بود(کلانتری،۱۰۸:۱۳۸۹).
۳-۹-۲-رگرسیون چندگانه:
گاهی دو یا چند متغیر تاثیر عمده ای بر متغیر وابسته دارند. در این وضعیت، از رگرسیون چندگانه جهت پیش بینی متغیر وابسته استفاده می شود. در واقع رگرسیون چندگانه راهی برای انتخاب پیش بینی کننده های یک متغیر وابسته بر اساس ملاک های آماری است. این روش به درجه بندی تاثیر متغیرهای مستقل در تبیین متغیر وابسته نیز کمک می کند. رگرسیون چند متغیری مانند یک رگرسیون ساده یا دو متغیری است، با این تفاوت که بیش از یک متغیر پیش بین درآن وجود دارد(هویت و همکار،۴۳۲:۱۳۸۹).
۳-۱۰-محدودیت و مشکلات تحقیق
هر پژوهشی در طی مراحل تدوین با پاره ای مشکلات و نارسایی هایی همراه می باشد، این تحقیق نیز خالی از این محدودیت ها نبود، بر این اساس می توان مهم ترین مشکلات تحقیق را به این نحو گزارش کرد:
۱ – مسایل و محدودیت­های مالی
۲ – محدودیت زمانی برای انجام تحقیق
۳ – نبود پژوهش میدانی قابل اعتنا درباره این موضوع در ایران
۴-عدم دسترسی به منابع دست اول مرتبط به موضوع
۳-۱۱- خلاصه فصل
امروزه روش های کمی وکیفی متنوعی برای عملیاتی کردن و سنجش هر تحقیق وجود دارد، از سوی دیگر پژوهشی توان علمی بالا و معتبری دارد که بتواند متناسب با موضوع آن، تکنیک مناسبی انتخاب شود. هر چقدر تکنیک انتخاب شده تناسب بالاتری با موضوع داشته باشد به نتایج حاصله از آن اعتماد بیشتری می توان کرد. در این پژوهش از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه برای سنجش استفاده شده است. بعد از طی مراحل طراحی پرسشنامه و تایید اعتبار و روایی و توزیع آن از طریق نرم افزار آماری SPSS 18 محاسبات انجام شد و نتایج آن در فصل چهارم به گونه ای مبسوط ارائه گردید.
فصل چهارم
یافته های تحقیق
۴-۱- مقدمه

مدل هدفمند: اگر نمی‌توانید مشخص کنید که چرا چیزهایی انجام می‌دهید، چرا خود را به زحمت می‌اندازید؟
مدلهای چندگانه: شما تنوعی از محصولات مدلها در اختیار دارید. (مثل دیاگرامهای UML، مدلهای داده ای و مدلهای رابط کاربر)
ارتباطات باز و صادقانه: با چنین ارتباطاتی افراد می‌توانند تصمیمات بهتری بگیرند.
کار با کیفیت: تلاش شما باید به نحوی باشد که محصولات ماندگار (کد و مستندات) کیفیت مناسبی داشته باشند.
بازخورد های سریع: بازخوردهای سریع همیشه نسبت به واکنشهای با تأخیر اولویت دارند.
نرم افزار هدف اصلی شما است: هدف اصلی تولید نرم افزار با کیفیتی است که نیازمندیهای ذی نفعان را برطرف کند.
سبک سفر کنید: فقط مدلها و مستنداتی که لازم است را تهیه کنید.
با غرایز مردم کار کنید: غرایز شما می‌توانند در تلاشهای شما برای مدلسازی موثر باشند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۶ کارهای مرتبط
در بین شرکتهای نرم افزاری که به سوی چابک شدن گام برداشته اند، همواره بحث میزان پیشرفت آنها در چابکی مورد توجه بوده است. در واقع ارزیابی چابکی به عنوان ملاکی برای سنجش توفیق آنها در انطباق روشها و تمرینات چابکی بوده است. اگر چه ابزارهای اندکی در قالب وب سایت های سنجش و معیارهای ارزیابی ارائه شده است، اما تنها چند مورد محدود آنها مقبولیت نسبی پیدا کرده است. اگر چه این موارد نیز با انتقاداتی مواجه بوده اند و ضمن نداشتن پایه علمی مناسب، به صورت جدی مورد توجه شرکتهای کامپیوتری نبوده اند. در ادامه این بحث این موارد را بررسی اجمالی خواهیم کرد.
۲-۶-۱ چابکی نسبی (مقایسه ای)^[۲۶]
برخی از شرکتها به جای اینکه بخواهند به سمت “چابکی کامل”^[۲۷] حرکت کنند، تنها در تلاشند تا از رقبای خود چابک تر باشند. در واقع هدف آنها دستیابی به چابکی کامل نبوده و نگران رقبای خود در این خصوص هستند [۲۳]. ابزار CA به این شرکتها کمک میکند که میزان چابکی خود را با شرکتهای دیگر که اطلاعات خود را به قبلا به این ابزار داده اند، مقایسه کنند.ابزار CA یک ابزار مبتنی بر نظر سنجی است، به این ترتیب که شرکتهای نرم افزاری به سوالات نظرسنجی پاسخ میدهند و ابزار CA نیز بر مبنای پاسخ های آنها، گزارشی مقایسه ای از میزان چابکی آنها در بخش های مختلف ارائه میدهد و ضمنا اطلاعات دریافتی را برای اصلاح بانک اطلاعاتی خود نیز به کار میبرد. موارد مرتبط با چابکی در قالب پرسشهای ۵ جوابی چابکی را در زمینه های مختلفی چون کارهای تیمی، فرهنگ سازمانی، تمرینات فنی، کیفیت محصول نهایی، برنامه ریزی و غیره بیان می کند [۲۳, ۲۴]. در خصوص این ابزار انتقاداتی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد.
قالب سوالات به گونه ای است که شاید میزان اعتبار ارزیابی را مورد تشکیک قرار دهد [۲۵]. مفهوم و برداشت از بسیاری از سوالات، در بین پاسخ دهندگان یکسان نیست و این امر، به عنوان یک ریسک برای کیفیت ارزیابی محسوب می گردد. همچنین، هنگام مقایسه شرکتها، نمی توان به روشنی درک کرد که آیا آنها اهداف یکسانی از چابکی داشته اند یا خیر، چرا که داشتن اهداف متفاوت موجب می شود که هر کدام یک جنبه چابکی را بیشتر مورد توجه قرار داده اند. این امر موجب می شود که مقایسه شرکتها در حالی که اهداف متفاوتی دارند، چندان منطقی نباشند[۲۵].
۲-۶-۲ ابزار سنجش Thoughtworks
شرکت Thoughtworks که یکی از شرکتهای پیشرو در زمینه خدمات مشاوره و پیاده سازی روش های چابک می باشد، اقدام به ارائه یک ابزار سنجش ساده بر روی وب سایت خود نموده است. این ابزار نیز مانند CA یک ابزار مبتنی بر نظر سنجی بوده و میزان چابکی را بر اساس ۲۰ سوال مختلف تعیین مینماید، اگر چه بر خلاف روش قبل مقایسه شرکتها مورد توجه نیست.
در خصوص این ابزار نیز موارد انتقاد متعددی وجود دارد. این ابزار نیز شامل سوالاتی است که مشکلاتی مانند سوالات مطرح شده در CA در خصوص آنها نیز صادق است. اگر چه سعی شده است، میزان چابکی بر اساس تمرینات چابک و میزان استقرار آنها مورد توجه قرار گیرد. اما تعداد ۲۰ مورد سوال برای چنین هدفی ناکافی به نظر می رسد [۲۵, ۲۶]. نکته دیگر جایگاه این شرکت در بازار مشاوره می باشد. این شرکت پس از ارائه گزارش چابکی سعی در ترغیب شرکتهای نرم افزاری برای استفاده از خدمات خود در زمینه چابک تر شدن می نماید و این امر موجب می شود که این شرکت در مظان اتهام بهره برداری تجاری از ابزار قرار گرفته و عملا اعتبار ارزیابی اعلام شده مورد تردید واقع شود. در واقع سوالات مطرح شده، عمدتا چک لیستی از خدمات این شرکت برای ارائه به شرکتهای نرم افزاری می باشد. ضمنا مبنای علمی چگونگی ارزیابی نیز به درستی معین نشده است، یا اینکه حداقل به اطلاع عموم نرسیده است.
۲-۶-۳ سایر موارد
در چند کار فرعی دیگر، میزان چابکی به صورت سطح چابکی ارائه گردیده است که در همه این موارد با الهام از مدل کیفیت فرایند CMMI، چند سطح چابکی تدوین گردیده است[۲۷, ۲۸]. در این موارد نیز به دلیل ماهیت موضوعی چابکی، سطح بندی آن، کاملاً مورد تردید بوده و مورد توجه شرکتها و فعالان چابک نیز واقع نشده است. این سطح بندی بر مبنای قرار دادن تمرینات مختلف در سطوح مختلف چابکی می باشد. این امر نه تنها با دیدگاه چابکی در تضاد است، بلکه مبنای قراردادن این تمرینات در سطوح مختلف و به نوعی اولویت بندی آنها، اثبات نشده می باشد. [۲۹, ۳۰].
فصل سو
م : روش اجرای تحقیق
۳-۱ مقدمه
فصل قبل اشاره ای به روش های چابک در توسعه نرم افزار شد. با توجه به هدف اصلی این تحقیق لازم است پس از شناخت این روشها و آشنایی با فرایند های توسعه نرم افزار به کمک آنها، ساز و کار مناسبی برای سنجش میزان چابکی سازمانهای نرم افزاری استفاده کننده از این روشها پیدا کرد. در این فصل، بر اساس مطالعه ادبیات موضوع معیارهای سنجش مورد مطالعه قرار میگیرد. این معیارها شالوده ابزار سنجش خواهند بود و همین ویژگی نشان دهنده جایگاه خطیر آنها در این بحث می باشد. در ادامه ضمن بیان ویژگیهای این معیارها به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
۳-۲ نحوه گزینش معیارهای ارزیابی
سنجش میزان چابکی سازمان ها و شرکتهای نرم افزاری استفاده کننده از روش های چابک مستقیما متاثر از نحوه انتخاب معیارهای سنجش خواهد بود. به دلیل محوریت روش های چابک در سنجش چابکی معیارهای انتخاب شده باید ویژگی های زیر را داشته باشند:
الف- مستقل از روش^[۲۸]
معیار انتخاب شده نبایستی منحصر به یک روش خاص باشد و یا به نوعی نشان دهنده برتری یک روش به روش های دیگر باشد. به عنوان مثال تعداد “نفرات تیم” شاید نشان دهنده چابکی باشد، اما این معیار نمی تواند ملاک مناسبی باشد چرا که هیچ روش چابکی محدودیت قطعی برای تعداد نفرات قرار نداده است، هر چند توصیه هایی در این خصوص شده است. شاید تعداد ۷-۹ نفر در اسکرام بهترین باشد[۵]، اما این تعداد در روش های کریستال کاملا متاثر از نوع پروژه و حساسیت آن می باشد[۳۱].
ب- نشان دهنده چابکی
معیارهای انتخاب شده بایستی نشان دهنده تغییر سازمانی، رفتاری یا فرایندی در روش توسعه سازمان باشد[۳۲]. به عبارت دیگر این معیارها بایستی مستقل از روش های سنتی و یا معیارهایی باشند که در روش های سنتی نیز بکار می آیند، باشند. این امر موجب می شود که سازمان فی نفسه این معیار ها را نداشته باشد و یا به ارث نبرده باشد. این ویژگی کمک می کند که هر بهبودی در به دست آوردن این معیار ها و ارتقا ارزش این معیارها مستقیما در اثر تلاش برای چابکی به دست آید. در واقع معیار انتخابی بایستی برآمده از تفکر چابکی در سازمان باشد[۳۳].
ج- سادگی
معیار انتخابی بایستی به اندازه کافی ساده و قابل فهم باشد. روشن است که معیار و میزان ارزیابی تنها در صورتی میتواند کارایی داشته باشد که قابل حس و درک باشد. این امر موجب می شود که ابزار سنجش در عمل کارآیی بالایی پیدا کنند و اقبال مناسبی برای استفاده در صنعت داشته باشد[۳۲, ۳۴].
۳-۳ معیارهای ارزیابی
با توجه ویژگی هایی که در بخش قبل به آنها اشاره شد، تمرینات چابکی^[۲۹] به عنوان معیارهای ارزیابی میزان چابکی در نظر گرفته می شوند[۳۵].
تمرین چابکی: فعالیتی است که در راستایی دستیابی به اهداف چابکی در بخشی از /کل سازمان میتواند اجرا گردد.
تمرینات چابکی از حیث نوع فعالیت پوشش دهنده گام های مختلف توسعه نرم افزار (برنامه ریزی، جمع آوری نیازمندی ها، طراحی، تحلیل، پیاده سازی و تست و تحویل) می باشند و از لحاظ پوشش نقش های سازمانی نیز پوشش دهنده همه افراد درگیر در فرایند توسعه می باشند. در واقع این ویژگی ها باعث می شود که از لحاظ پوشش رفتار سازمانی و فرایندهای فنی توسعه نرم افزار واجد شرایطی که قبلا اشاره شد نیز باشند. همچنین به دلیل درگیری افراد و توجه خاص به افراد در این روشها، توسعه دهندگان نرم افزار امکان درک مناسب آنها را پیدا میکنند. شرکتهای نرم افزاری میتوانند بر اساس نیاز خود و بستر فنی و بضاعت نیروی انسانی خود از همه و یا تعدادی از این تمرینات بهره گیری نمایند. روشن است که متناسب با افزایش میزان استفاده و استقرار این تمرینات در سازمان بیشتر شود، میزان چابکی سازمان در توسعه نرم افزار نیز افزایش پیدا کرده و سازمان در این زمینه چابک تر میگردد[۳۵].
جدول ۱ نشان دهنده تمرینات چابکی می باشند. اگر چه استانداردی در این زمینه وجود ندارد، مقبولیت عمومی و پذیرش جمعی این تمرینات شایستگی آنها را برای بکارگیری در ابزار سنجش تائید می کند. در ادامه این فصل هر کدام از این تمرینات به صورت خلاصه توضیح داده می شوند. در این تحقیق ۴۰ تمرین از بین تمرینات چابکی که بیش از بقیه در تیم های چابک مورد توجه اند، مورد بررسی قرار گرفته و به عنوان معیار به کار گرفته می شود[۴, ۳۶-۳۸].
یکپارچگی مداوم^[۳۰]
یگپارچگی مداوم یک تمرین توسعه نرم افزار است که طی آن افراد تیم به صورت تکرار شونده کارهایشان را یکپارچه سازی میکنند[۳۹]. به طور معمول هر فرد روزانه کار خود را یکپارچه سازی میکند. هر یکپارچه سازی به وسیله یک سازنده اتوماتیک^[۳۱] جهت یافتن خطاهای موجود (تا حد امکان) تست و بررسی میشود[۲۰]. بسیاری از تیم ها معتقدند این روش مشکلات مربوط به یکپارچه سازی را به طور چشمگیری کاهش داده و این امکان را به تیمها میدهد تا با سرعت بیشتری یک نرم افزار جامع را توسعه دهند.
جدول ۳-۱- تمرینات چابکی

ردیف

تمرین

ردیف

تمرین

۱

۴-۳ تصویرسازی علمی- آموزشی
همراه با گسترش دانش ، تفکیک علوم و به وجو آمدن زبان تخصصی برای هر رشته علمی ، زبان تصویر به صورت یک بخش ضروری و جدا نشدنی از بخش آموزش درآمده است ، در حالی که انسان امروز ، بسیاری از اهدافش را در قالب جادویی تصویر پیاده کرده است و در اشکال گوناگون از جمله بسته بندی کالا ، مجله ، روزنامه ، کتاب و پوستر … به دیگران ارائه می کند. استفاده از تصویر برای آموزش علمی ، شاید ابتدایی ترین و موجه ترین کاربرد آن باشد.

داشتن چگونگی ارتباط با موضوع و روش های بیان تصویری و پرداخت تصویر نهایی از مهم ترین اصول تصویرسازی علمی است.تصویرگران این حوزه برای تجسم درست یک موضوع ، مهارت های زیبایی شناختی ، تکنیکی . مشاهده ای را که مطابق با اصول علمی هستند به کار می گیرند. رعایت ارتباط اشکال ، آناتومی ها ، اجزاء و مفهوم ها که از طریق واژه ها قابل انتقال نیست ، پایه و اساس این نوع هنر را تشکیل می دهد.
در تصویرگری متن های علمی، اطلاعاتی و آموزشی ، عنصر خیال باید در خدمت نگاه علمی و آموزشی باشد و این ، از ویژگی های اصلی تصویرگری متن های غیرتخیلی است. عنصر خیال در تصویرگری های متن های علمی و اطلاعاتی ، غیرتخیلی است. تخیل تصویرگر تا جایی می تواند در این متن ها گسترش یابد که خدشه ای بر واقعیت علمی و آموزشی متن وارد نیاید و تخیل در چارچوب آموزش و انتقال اطلاعات درست حرکت کند. عنصر خیال می تواند در ایجاد ارتباط سازنده و خلاق موثر باشد و سپس توجه اصلی را به سوی هدف آموزشی هدایت کند.
تصویرسازی علمی علاوه بر انتقال دقیق یک مفهوم به سبب بهره گیری از دست مایه های هنری و توازن چشم نوازی فوق العاده دارند. با آنکه تصویرسازی های علمی در برخی موارد واقع گرا می باشند امکان استفاده از تصاویر ناواقع گرا نیز وجود دارد. این ویژگی تصویرسازی علمی را از عکاسی واقع گرایانه و سایر زمینه های تصویرسازی واقع گرا متمایز میسازد.
مصورسازی اطلاعات و واقعیاتی که با عکس قابل نشان دادن نیستند یکی از بخش های مهم و جامع حوزه کار تصویرگران است. مهارت در روش تحقیق مناسب با بینش خلاق ، برای تبدیل یادگیری به امری زنده لازم است. این حوزه می تواند با خلاقیت بسیار همراه باشد که هم مهارتهای فنی و هم مهارتهای حل مسأله را می طلبد و به علاوه به بینش زیبایی شناختی نیاز دارد. تصویرگری آثار غیرداستانی در بهترین حالت خود ، هم می تواند آموزنده باشد و هم از جنبه هنری گیرا و جالب باشد.(مهردادفر،۱۳۹۰،ص۷۹)
این حیطه از تصویرسازی طیف وسیعی از موضوعات آموزشی را در بر می گیرد ، مانند کتاب های تاریخی ، کتاب های علمی ، پازل ها و سرگرمی ها ، کتاب های آموزش حروف الفبا و کتاب های آموزش اعداد و مسکات های آموزشی. اگر تصویرهایی که در درجه اول برای آموزش مخاطبان کم سن و سال طراحی شده اند لذت بخش و گیرا باشند ، در این صورت یادگیری به امری خوشایند تبدیل می شود. کتاب های پازل و سرگرمی برای تصویرگرانی که مهارت های ذهنی و فنی خوبی دارند ، موقعیتی جدی فراهم می کند و هنوز هم جایگزینی پرطرفدار برای بازی های رایانه ای هستند و جزء جایگزین های فکری هم می باشند.(تصویر ۴-۷)
(تصویر ۴-۷)
تصاویر علمی – آموزشی می کوشند تا همه مخاطبان را به برداشتی یکسان رهنمون سازند ، به عبارت دیگر حرفشان را مانند متن – البته با ارتباط بصری- صریح و روشن و خالی از ابهام مطرح می کنند. اینگونه از تصاویر به علت اینکه بیانی مستقیم تر از تصاویر تخیلی دارند ، فرصت کمتری را برای مشارکت خواننده در تکمیل اثر باقی می گذارند. در دوران جدید و در مقوله آموزش ، بیشتر به مشارکت فعال تعلیم گیرنده در یادگیری و نیز جذاب و هنری تر شدن قالب ها و روش ها بها داده می شود ، ولی به هر حال نمی توان انتظار داشت که چنین مشارکتی در حد مشارکت مخاطبان در تکمیل تصاویر تخیلی باشد ، زیرا در هر حال ضرورت القاء و انتقال مطلبی مشخص به دور از ابهام در تصویرهای تخیلی به جای خود باقی است و تا حدی خود را به تصویرگر تحمیل می کنند.
در کتب علمی که برای خردسالان و نوآموزان نوشته می شود ، تصویر ، محتوای اصلی (یا حداقل بخشی از محتوای اصلی) کتاب است.کودکی که هنوز سواد خواندن ندارد، می تواند از سواد بصری خود برای یادگرفتن استفاده کند. در این موارد تصاویر لازم است به طور دوگانه به «نیازهای بصری موضوع» و «نیازهای بصری خواننده خردسال» توجه کند. این تصاویر ممکن است به تمایلات هنری کودک توجه کنند و حس زیبایی شناسی را در او برانگیزند.کتاب های علوم تجربی در سال های آغازین آموزش عمومی ، بیش از هر چیز باید چنین هدفی را پیگیری نمایند.
۴-۴ زمینه های تصویرسازی علمی-آموزشی
درمیان زمینه های گوناگون تصویرسازی علمی ، تصویرسازی از طبیعت گسترده ترین بخش را به خود اختصاص می دهد و در مقالات و مطالعات تحقیقاتی کتب تخصصی درسی و انتشارات کودکان به صورت مدل و کیهان و یا نمایش دیواری ارائه می شود.
تصویرسازی مربوط به علم گیاه شناسی طبقه بندی کانی ها و … نیز از این دسته می باشند که سفارش دهنده ی آن ها بیشتر موزه داران اساتید علوم و متخصصین دولتی (وزارت کشاورزی حوزه بازرگانی صید و حیات وحش) انتشارات هستند.(تصویر ۴-۸)
(تصویر ۴-۸)
هنر حیات وحش نیز از دیگر شاخه های تصویرسازی طبیعت به حساب می آید . بسیاری از هنرمندان این زمینه نقاشیها و تصویرسازی های خود را برای آموزش مردم در ارتباط با به خطر افتادن گونه های در حال انقراض و یا برای نشان دادن زیبایی های جهان و محیط زیست به کار می گیرند. حاصل کار این هنرمندان می تواند توسط سازمان حفاظف از محیط زیست آژانس های تبلیغاتی ناشران و کتاب های درسی و یا در طراحی های تمبرهای پستی ، لوح های آموزشی و … مورد استفاده قرار می گیرد.(حجت،۱۳۸۴،ص۲۴)(تصویر ۴-۹)
(تصویر ۴-۹)
تصویرسازی های پزشکی از دیگر شاخه های تصویرسازی علمی است. با ظرفیت ویژه و با گزینش کردن نکات مهم متن مورد نظر را روشن و قابل فهم می نماید. خطوط هنرمندانه ، ترکیب بندی مناسب و پرداخت دقیق تصویرگر در اکثر موارد در نشان دادن تصویرهای مرتبط با علم پزشکی موفق تر و در مقایسه با عکس به مراتب واضح تر و دلپذیرتر است. اغلب دیدن تصاویر هاشورخورده و یا رنگین هنرمند از عکس اعضای درونی بدن و یا عفونت ها و زخم ها تلطیف شده و دلپزیر است.همین مهم باعث شده است تا با وجود پیشرفت های بسیار در فن و هنر عکاسی تصویرسازی کماکان رهیافت مناسب تری برای آموزش و انتقال اطلاعات و مفاهیم پزشکی باشد.(تصویر ۴-۱۰)
(تصویر ۴-۱۰)
تصویرسازی آموزشی برای کودکان نیز از دیگر زمینه های تصویرسازی علمی می باشد که نقش بسیار مهمی در انتقال مفاهیم آموزشی به کودکان است.تصویرگر این گونه از کتب آموزشی با توجه به متن و با بهره گرفتن از خلاقیت خود تصویری می آفریند که هم برای انتقال اطلاعات آموزشی به کودک مناسب باشد و هم از نظر ماندگاری تصویر به همراه محتوای آموزشی کتاب در حافظه کودک موثر باشد. بازی های آموزشی که با شیوه های خاص و تصویرسازی مناسب ارائه می شوند نیز در حیطه آموزش به کودک می تواند مناسب باشند.(تصویر ۴-۱۱)
(تصویر ۴-۱۱)
با توجه به توضیحات فوق و تأمل در ویژگی ها و قابلیت های تصویرسازی علمی امروزه می توان افق روشن تر و گسترده ای را برای این هنر کاربردی متصور شد.تصویرسازی به علت داشتن پرداخت های هنرمندانه و دقیق نه تنها به درک بهتر مفاهیم آموزشی کمک می کند بلکه به دلیل ظرافت های چشم نواز می تواند مخاطبان بیشتری را مورد هدف قرار دهد. و از این طریق حتی در عرصه ی آموزش های اجتماعی و فرهنگی نیز موثر واقع شده و کارکردی جریان ساز بیابد.
۴-۵ روش های کاربرد تصاویر در کتب علمی-آموزشی کودکان
کنجکاوی و شوق کشف و درک جهان ، کودکان را عمیقاً به خواندن برمی انگیزد. کتاب های غیرتخیلی ، آن ها را وامی دارد تا به شیوه های جدیدی به جهان بنگرند، قوانین طبیعت و جامعه را کشف و مردمان متفاوت با خود را شناسایی کنند. تصاویر غیرتخیلی ، روایت گر بر متن های توصیفی و تأثیرگذار و مهم هستند.«دونا نورتون» نویسنده کتاب شناخت ادبیات کودکان ، گونه ها و کاربرد ها (از روزن چشم کودک) کتاب های غیرتخیلی را به دو گونه زندگی نامه ها و کتاب های اطلاعاتی تقسیم کرده است.
وی درباره معیارهای تصویرگری در کتاب های غیرتخیلی می گوید: «آیا تصاویر درست اند؟ تصویرها باید به درستی متن باشند و به درستی آن بیفزایند ، عکس ها و نقاشی ها باید با حکایت های توضیحی، که مستقیماً کلید متن را با خود دارند ، همراه شوند تا به کودکان اجازه دهند درک خود را از اصول یا اصطلاح شناسی ارائه شده ، گسترش دهند؟»
تصاویر کتب علمی به جایگزینی نوشته و موضوع در ذهن خواننده کمک می کند ، برای این هدف فنون مختلفی را می توان برشمرد ، از جمله:
استفاده از تمثیل^[۳۰] و کنایه پردازی : این روش می تواند سبک نوشته باشد ، لیکن بیشتر از آنچه نوشته می تواند اثربخش باشد تصویرگری اثرگذار تر است. تمثیل برای نزدیک سازی موضوع به ذهن مخاطب استفاده می شود و به جایگزینی درست متن در ذهن کمک می کند.«بدن شما چگونه کار می کند؟» از کتابهایی است که همه تصویرهای آن بر پایه فن تمثیل ساخته و پرداخته شده است.نوشته ها کنار تصاویر جای گرفته اند تا هدف های تمثیلی کتاب را تکمیل کند. در این کتاب هر یک از دستگاه های مختلف بدن به سیستم یا کارخانه ای تشبیه شده اند. اینگونه از تصویرسازی،ذهن خواننده را به سوی نوشته هدایت می کند و قوه تخیل و خلاقیت را تقویت می نماید و همچنین فرصتی است برای کنجکاوی در جهت درک روابط میان اجزای یک سیستم فراهم می نماید. (تصویر ۴-۱۲)
(تصویر ۴-۱۲)
استفاده از کاریکاتور و کارتون : این تکنیک فضای دوست داشتنی و خودمانی تری برای خواننده در هر سن و سال ایجاد می کند ، ضمن آنکه به جایگزینی مفهوم متن در ذهن نیز کمک می کند.تصویر زیر از کتاب «فیزیک برای زندگی» انتخاب شده است. این کتاب با نام های «فیزیک زنده» و «الفبای فیزیک» به فارسی برگردانده شده است. در تصویر ، مفهوم وارونه بودن تصویری که توسط عدسی محدب دوربین روی پرده (فیلم) تشکیل می شود،به ذهن القاء می گردد.(تصویر ۴-۱۳)
(تصویر ۴-۱۳)
استفاده از تصاویر گسترده و جا به جا شونده : تصاویر گسترده ، تصاویری هستند خارج از اندازه طبیعی صفحات کتاب که با دو یا چهار صفحه و بیشتر در قطع معمولی صفحات کتاب جای گرفته اند. هم چنین می توان برای این کار از صفحات بازشونده ای استفاده کرد که در کنار صفحات کتاب قرار می گیرند و خواننده با پیشرفت در هر صفحه می تواند از تصاویر برای فهم و جایگزینی بهتر موضوع در ذهن استفاده کند.تصاویر گسترده می توانند سازمان دهی جامع و مختصری از موضوعاتی که به تفصیل در نوشته های کتاب دنبال می شوند ، ارائه دهند.(تصویر ۴-۱۴)
(تصویر ۴-۱۴)
استفاده از طلق شفاف^[۳۱]: تصاویری که روی طلق شفاف قرار می گیرند با قرارگرفتن هر طلق روی طلق دیگر به تدریج تکمیل می شوند و با برداشتن هر طتلق می توان لایه یا برش تازه ای از تصویر تهیه کرد.
ورق زدن طلق ها ، این حس ایجاد می شود که گویا از سطح پوست بدن به سمت اعضای داخلی حرکت می کنیم. با ادامه حرکت در برداشتن طلق ها گویا هر عضو داخلی را برش داده ایم و درون آن را مشاهده می کنیم.در کتای «اکوسیستم» این فن با صفحه باز شونده تلفیق شده است و به تناسب موضوع ،طلق های مختلفی روی تصویر باز شده قرار می گیرد تا چرخه های مختلف زیست محیطی را نشان دهد.
استفاده از تصاویر سه بعدی و متحرک : تولید این گونه تصاویر علاوه بر دانش علمی به لحاظ فنی نیز امکانات ویژه ای را طلب می کند و ممکن است پرهزینه باشد. لیکن به دلیل استفاده از تصاویر جذابیت و حس واقع بینی که در خواننده ایجاد می کند ، درخور توجه است. به نظر می رسد تصاویر متحرک در نوع تصویرگری با فضای سه بعدی که فراهم می آورد ، جایگزینی درست اجزای یک مجموعه کتاب های علمی را برای مخاطبان آسان می کند. تصاویر متحرک دو یا چند حالت از یک موقعیت را قابل بررسی می کنند.کتاب «شگفتیهای بدن انسان متحرک» در کتابهای علمی که به فارسی نیز برگردانده شده است دارای تصاویر سه بعدی و متحرک از بدن آدمی است.(تصویر ۴-۱۵)
(تصویر ۴-۱۵)
۴-۶ نقش تصویر در آموزش به کودکان
کتب تصویری اولین تجربه های کودکان برای فهم معانی دقیق کلماتی است که می دانند.با وجود کتاب تصویری است که مفهوم هر کلمه را در جای خود می شناسند.تمایل کودکان برای تمرین واژه هایی است که می دانند ، زیرا با ابراز هر کلمه ، ذوق هویدا شدن خویشتنشان را در می یابند بنابراین وقتی کتابهای تصویری می بینند فرهنگ لغاتشان را برای خودشان تکرار می کنند و این کار برایشان جذابیت زیادی دارد و این کار میسر نیست مگر به مدد رشد و پرورش زبانی و دیدن کتاب تصویری. کودک ترجیح می دهد در هر کتاب تصویری ، تصویری جدید بیابد که آن را می شناسد و با تکرار آن واژه با تصویر خواصش به ذهن بسپارد و در بازی میان کودکان دیگر ، به آنها آموزش دهد.
هر کتاب تصویری بسته به نوع موضوع خودش ، کنش خاصی را در کودکان بر می انگیزد. در واقع ما با قرار دادن کتاب های مصور در مقابل کودکان با آنها اجازه بروز اطلاعات درونی شان را می دهیم.
کتابهای مصوری که باعث آشنایی شهودی با کلمات ، واژه ها ، جملات و محیط اطراف (خانه،مردم،حیوانات،میوه ها و مدرسه) می شود ، جذابیت فراوانی دارد و برایشان لذت بخش است. در سن ۵ سالگی تمایل زیادی به شنیدن افسانه ها دارد و خودش را جای شخصیت اصلی قصه ها می گذارد. در این سنین هرچه از کتب تصویری بیشتر استفاده کنیم مرحله رشد و انگیزه و تجربه های گوناگون کودکان را برایشان فراهم کنیم و اگر میان دو کودک امتحان شود به خوبی درمی یابیم که مدام در حال دیدن تصاویر متعدد است ، از لحاظ تجربی و تدبیرهای ذهنی رشد بیشتری پیدا کرده است و اشیاء و رویدادها را به خوبی درک و مقایسه می کند. اگر از میان اشیایی که روزمره با آن ها سروکار دارند ارتباطشان را بپرسیم یا مقایسه اشیاء را به آن ها بسپاریم ، او به دنبال ارتباط مناسب بین تصاویر و واژگانش می گردد.
کتاب های مصور بر رشد و پرورش مهارت های مشاهده ای و کلامی کودک همراه با کمک مبانی هنرهای بصری ، در درک و کشف و شناسایی مهارتهایش کمک شایان توجهی می کنند. تغییر هر تصویر در هر صفحه مشاهده کودکان را قوی می کند.
سرگرمی های ساده و سازنده مثل جورچین تقلید صدای حیوانات ، جورکردن کارت بازی ، آشنایی با لباس های تابستانی و زمستانی ، آموزش گل ها ، درخت ها ، گیاهان ، مکان های گرم ، خشک ، بارانی ، همراه با رنگ های مربوط به آن محیط ها به فهم عناصر بصری برای کودکان کمک می کند و در تقویت خلاقیت آنها موثر است. در سنین ۶ سال وقتی کودک تصویر یک مکان گرم با رنگ های گرم را می بیند و در واقع هنرهای بصری اش تقویت می شوند ، تا بفهمند در مکانی که سرد است رنگ کاملاً متفاوت است با رنگ در مکانی گرم . پیام های تصویری هر کتاب بسیار مهم هستند.
کتاب هایی که درون مایه های الفباآموز و عددآموز دارند به کمک کودک می شتابند تا با شکل حروف الفبا و عدد ، نام جانوران و پدیده های پیرامون خود آشنا شود و آن ها را بشناسد.
کودکان از بازی هایی که دقت و تمرکزشان را افزایش دهد و آنها را به شمردن مجبور کند لذت می برند. طبقه بندی اشیاء مختلف در کتاب ها ، رنگ کردن اشکال هم رنگ و هم شکل و درک مفاهیم متعدد برای تقویت حافظه به آن ها کمک می کند.کودکان استفاده از تصاویر جورچین ، مقایسه کوچک تر و بزرگ تر ، طبقه بندی اشیاء را دوست دارند. کتاب های مفهومی برای کودکان جذابیت زیادی دارند. رنگ ها در کتاب های تصویری حس شعف کودک را افزایش می دهد.
آنچه یک کتاب خوب تصویری را شامل می شود ترکیبی از بهترین نمایش مبانی هنرهای تجسمی است که شامل خط ، رنگ ، فرم و بافت می شود.
خط:
خط اصلی ترین عنصر دیداری در تصویرسازی است که نخستین گونه ی نمایش تصویرهای ذهنی بر روی صفحه کار است.ار حرکتی از یک نقطه آغاز می شود ، سپس گسترش می یابد و به شکل خطی در می آید که می تواند آرام و چرخشی ، تند و صاف ، یا ملایم و پرتحرک باشد.هنرمندان خطوطی را خلق می کنند و به سمتی آن ها را هدایت می کنند که می خواهد بیننده بر روی آن متمرکز شود.
خط با ویژگی واقع گرایانه ، برای تصویرگری متن های تاریخی ، آموزشی ، دانش اجتماعی و علوم بسیار مناسب است و به دلیل برخورداری از ابعاد واقعی و نزدیکی آن به واقعیت ، از گویایی و درستی ویژه ای نیز بهره مند است.
فرم:
فرم ها معنی بسیاری دارند و اگر در انتخاب آنها دقت نشود ممکن است باعث ترس ، پیچیدگی ، خشونت و … شود و اگر از آنها درست استفاده شود می تواند ملایمت ، مهربانی ، شادی و خوشحالی را القا کند و نیز در حوزه آموزش اگر به درستی به کار رود بهترین تأثیر را در ماندگاری تصویر در ذهن بیننده دارد.
رنگ:
رنگ کمک بزرگی در درک کیفیت های تصویر برای کودکان است و حضور رنگ جذابیت چشمگیری در فهم تصاویر آنان دارد.و ترکیب خط و رنگ این جذابیت و کیفیت را بیشتر می کند.بچه ها رنگ های شاد مانند قرمز و نارنجی و زرد در نقاشی هایشان بیشتر استفاده می کنند. رنگ به فضاسازی ، شخصیت پردازی بیان حال و هوای داستان و مفهوم اصلی موضوع ، شادی ، وحشت ، ترس ، هیجان ایجاد کنتراست و انتقال مفاهیم و آموزش به بیننده کمک بزرگی می کند.
بافت:

۵۳۲/۰ bc

۷۵/۵۴۷ i

I₂Z₂SA₀

۵۸/۳۴ a-c

۴۴/۱ f-i

۶۵۷/۰ a

۷۵/۶۱۲ g

I₂Z₂SA₁

میانگین هایی که حداقل در یک حرف مشترکند، اختلاف آماری معنی داری در آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد ندارند.

۴-۱۳: وزن هزار دانه­ی غوزه های اصلی:
نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که سطوح مختلف آبیاری و مصرف زئولیت و همچنین اثر متقابل آبیاری و سالیسیلیک اسید از نظر آماری تأثیر معنی داری را بر وزن هزار دانه­ی غوزه­ی اصلی نشان نداد (جدول۴-۱۳) در حالی که مصرف سالیسیلیک اسید، اثر متقابل آبیاری و زئولیت و همچنین اثر متقابل زئولیت و سالیسیلیک اسید و اثر متقابل سه گانه ی آبیاری، زئولیت و سالیسیلیک اسید در سطح آماری یک درصد بر وزن هزار دانه­ی غوزه های اصلی اثر معنی داری را نشان دادند (جدول۴-۱۳). در جدول مقایسه میانگین اثرات اصلی بیشترین وزن هزار دانه ی غوزه های اصلی با میانگین ۹۹/۳۵ گرم مربوط به تیمار تنش آبی شدید (آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه) و کمترین وزن هزار دانه ی غوزه ی اصلی با میانگین ۶۸/۳۵ گرم مربوط به تیمار عدم تنش آبی بود (جدول۴-۱۴). در بین سطوح مختلف مصرف زئولیت با افزایش مقدار مصرف زئولیت وزن هزار دانه ی غوزه ی اصلی نیز افزایش نشان داد به طوری که بیشترین و کمترین وزن هزار دانه ی غوزه ی اصلی با میانگین های ۳۶/۳۶ و ۲۵/۳۵ گرم به ترتیب مربوط به تیمار مصرف ۸ تن در هکتار و تیمار عدم مصرف زئولیت بود. مصرف سالیسیلیک اسید نیز بر وزن هزار دانه ی غوزه ی اصلی اثر معنی داری را نشان داد به طوری که بیشترین وزن هزار دانه ی غوزه های اصلی مربوط به تیمار عدم مصرف سالیسیلیک اسید با میانگین ۶۸/۳۶ گرم و کمترین وزن هزار دانه ی غوزه ی اصلی مربوط به تیمار مصرف سالیسیلیک اسید با میانگین ۸۹/۳۴ گرم به دست آمد (جدول۴-۱۴). نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل دوگانه­ی آبیاری و زئولیت نشان داد که بیشترین وزن هزار دانه­ی غوزه­ی اصلی با میانگین ۰۵/۳۸ گرم مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه به همراه مصرف ۴ تن زئولیت در هکتار و کمترین مقدارآن با میانگین ۸۹/۳۲ گرم مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه و عدم مصرف زئولیت بود (جدول۴-۱۵). در بین اثرات متقابل دوگانه­ی آبیاری و سالیسیلیک اسید نیز مشاهده شد که بیشترین وزن هزار دانه­ی غوزه­ی اصلی با میانگین ۹۴/۳۶ گرم مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۸۵ درصد نیاز آبی گیاه و عدم مصرف سالیسیلیک اسید و کمترین میزان آن با میانگین ۴۳/۳۴ گرم متعلق به تیمار آبیاری بر اساس ۸۵ درصد نیاز آبی گیاه به همراه محلول پاشی سالیسیلیک اسید بود. همچنین در بین اثرات متقابل دوگانه­ی زئولیت و سالیسیلیک اسید بیشترین وزن هزار دانه­ی غوزه­ی اصلی با میانگین ۸۸/۳۷ گرم مربوط به تیمار مصرف ۸ تن زئولیت در هکتار و عدم مصرف سالیسیلیک اسید و کمترین میزان آن با میانگین ۷۳/۳۳ گرم متعلق به تیمار عدم مصرف زئولیت و مصرف سالیسیلیک اسید بود (جدول۴-۱۵). در جدول مقایسه میانگین های اثرات متقابل سه گانه­ی صفات نشان داد که بیشترین وزن هزار دانه­ی غوزه­ی اصلی با میانگین ۵۱/۴۰ گرم مربوط به تیمار (آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه + مصرف ۸ تن در هکتار زئولیت + عدم مصرف سالیسیلیک اسید) به دست آمد و کمترین وزن هزار دانه­ی غوزه­ی اصلی با میانگین ۳۹/۳۲ گرم مربوط به تیمار (آبیاری بر اساس ۸۵ درصد نیاز آبی گیاه + عدم مصرف زئولیت + مصرف سالیسیلیک اسید) به دست آمد (جدول۴-۱۶). تنش خشکی شدید در اثر آبیاری تا مرحله ی تکمه دهی، منجر به بیشترین کاهش در وزن هزار دانه شد و در شرایط آبیاری کامل نیز بیشترین وزن هزار دانه به دست آمد (Moosavifar et al., 2009). برخی دیگر نیز بیان کردند که تنش خشکی باعث کاهش در وزن هزار دانه ی گلرنگ می شود (Mousavifar et al., 2009).
وزن هزار دانه تأثیر بسزایی بر عملکرد دانه دارد و در حقیقت بیان کننده ی چگالی دانه نسبت به تعداد دانه می باشد. به نظر می رسد چون گیاه از ابتدای رشد با تنش کم آبی مواجه شده، لذا مکانیسم خود تنظیمی گیاه بر پایه ی تعداد محدودی دانه در غوزه بنا شده است، لذا گیاه در ادامه ی رشد توانایی پر کردن این تعداد دانه را دارا می باشد. از طرفی وزن هزار دانه کمتر تحت تأثیر شرایط نا مطلوب محیطی قرار می گیرد. وقتی گیاه با کمبود آب روبرو شده، تعداد دانه های کمتری تولید کرده ولی در رساندن مواد غذایی و کربوهیدرات به همان دانه های تولید شده تلاش بیشتری کرده و انرژی خود را برای پر کردن آن دانه ها می گذارد به همین دلیل هرچه شدت تنش آبی بیشتر می شود وزن هزار دانه نیز افزایش می یابد. مصرف زئولیت نیز به دلیل در اختیار گذاشتن رطوبت مناسب مورد نیاز گیاه در تولید بیشتر دانه ها و در نهایت وزن هزار دانه ی بالاتر نسبت به شرایط عدم مصرف زئولیت تأثیر مثبتی بر این صفت گذاشته است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۱۴: وزن هزار دانه ی غوزه ی فرعی:
در جدول تجزیه واریانس، سطوح مختلف مصرف سالیسیلیک اسید و اثر متقابل آبیاری، زئولیت و سالیسیلیک اسید در سطح آماری پنج درصد بر صفت وزن هزار دانه ی غوزه ی فرعی معنی دار شد ولی سطوح مختلف تنش آبی و مصرف زئولیت و اثرات متقابل دوگانه ی آن ها از لحاظ آماری اختلاف معنی داری را نداشتند (جدول۴-۱۳). در جدول مقایسه میانگین های اثرات اصلی، با افزایش شدت تنش آبی، وزن هزار دانه ی غوزه های فرعی افزایش پیدا کرد به طوری که بیشترین و کمترین وزن هزار دانه ی غوزه های فرعی با میانگین های ۱۵/۳۴ و ۹۰/۳۲ گرم به تریب مربوط به تیمارهای آبیاری بر اساس ۸۵ و ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه بود. در بین سطوح مختلف مصرف زئولیت نیز با افزایش مقدار مصرف زئولیت وزن هزار دانه ی غوزه های فرعی نیز افزایش نشان داد به طوری که بیشترین وزن هزار دانه ی غوزه های فرعی با میانگین ۲۷/۳۴ گرم متعلق به تیمار مصرف ۸ تن زئولیت در هکتار و کمترین وزن هزار دانه ی غوزه های فرعی با میانگین ۴۴/۳۳ گرم متعلق به تیمار عدم مصرف زئولیت بود. مصرف سالیسیلیک اسید نیز اثر مثبتی بر این صفت نشان داد به طوری که در اثر محلول پاشی سالیسیلیک اسید وزن هزار دانه ی غوزه های فرعی با میانگین ۶۵/۳۴ گرم نسبت به تیمار عدم مصرف سالیسیلیک اسید با میانگین ۶۷/۳۲ گرم افزایش یافت (جدول۴-۱۴). نتایج جدول مقایسه میانگین اثرات متقابل دوگانه­ی آبیاری و زئولیت بیشترین وزن هزار دانه­ی غوزه های فرعی با میانگین ۱۷/۳۵ گرم مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۸۵ درصد نیاز آبی گیاه و عدم مصرف زئولیت و کمترین مقدار آن با میانگین ۹۳/۳۰ گرم مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه و عدم مصرف زئولیت بود (جدول۴-۱۵). در بین اثرات متقابل آبیاری و سالیسیلیک اسید نیز بیشترین وزن هزار دانه­ی غوزه های فرعی با میانگین ۲۴/۳۵ گرم مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۸۵ درصد نیاز آبی گیاه و مصرف ۴ تن زئولیت در هکتار و کمترین مقدار آن با میانگین ۲۸/۳۲ گرم مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه و عدم مصرف زئولیت بود (جدول۴-۱۵). همچنین در بین اثرات متقابل دوگانه­ی زئولیت و سالیسیلیک اسید نیز بیشترین وزن هزار دانه­ی غوزه های فرعی با میانگین ۴۹/۳۵ گرم مربوط به تیمار مصرف ۸ تن زئولیت در هکتار به همراه محلول پاشی سالیسیلیک اسید و کمترین آن با میانگین ۰۲/۳۲ گرم مربوط به تیمار مصرف ۴ تن زئولیت در هکتار و عدم مصرف سالیسیلیک اسید بود (جدول۴-۱۵).
نتایج جدول مقایسه میانگین اثرات متقابل سه گانه­ی صفات نشان داد که بیشترین وزن هزار دانه ی غوزه های فرعی با میانگین ۲۶/۳۷ گرم متعلق به تیمار (آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه + مصرف ۸ تن زئولیت در هکتار + مصرف سالیسیلیک اسید) و کمترین وزن هزار دانه ی غوزه های فرعی با میانگین ۰۵/۳۰ گرم مربوط به تیمار (آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه + مصرف ۴ تن در هکتار زئولیت + عدم مصرف سالیسیلیک اسید) بود (جدول۴-۱۶). تنش خشکی شدید در اثر آبیاری تا مرحله ی تکمه دهی، منجر به بیشترین کاهش در وزن هزار دانه شد و در شرایط آبیاری کامل نیز بیشترین وزن هزار دانه به دست آمد (موسوی فر و همکاران، ۱۳۸۸). همچنین ایشان در آزمایش دیگری بیان کردند که تنش خشکی باعث کاهش در وزن هزار دانه ی گلرنگ می شود (Moosavifar et al., 2009).
۴-۱۵: عملکرد بیولوژیک:
در نتایج جدول تجزیه واریانس صفات عملکرد بیولوژیک تحت تأثیر آبیاری، مصرف زئولیت، سالیسیلیک اسید، اثر متقابل آبیاری و زئولیت و اثر متقابل سه گانه­ی آبیاری، زئولیت و سالیسیلیک اسید در سطح آماری یک درصد و اثر متقابل زئولیت و سالیسیلیک اسید در سطح آماری پنج درصد معنی دار بود ولی اثر متقابل آبیاری و سالیسیلیک اسید اختلاف معنی داری را از لحاظ آماری بر روی آن نشان نداد (جدول۴-۱۳). بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثرات اصلی، با افزایش شدت تنش آبی عملکرد بیولوژیک کاهش پیدا می کند به نحوی که بیشترین و کمترین عملکرد بیولوژیک با میانگین های ۹۹/۳۲۷۸ و ۰۲/۱۵۹۰ کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به تیمارهای آبیاری بر اساس ۱۰۰ و ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه بود (جدول۴-۱۴). در بررسی اثر تنش کمبود آب بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گلرنگ، بیشترین عملکرد بیولوژیکی با میانگین ۸/۱۲۰۹ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری کامل (شاهد) و کمترین عملکرد بیولوژیکی با میانگین ۵/۹۴۰ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی گزارش شده است (Nabipour et al., 2007). نتایج محققان نشان داد که بیشترین مقدار عملکرد بیولوژیکی گیاه با میانگین ۸۰۲۰ کیلوگرم در هکتار از تیمار آبیاری شاهد (آبیاری به مقدار ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه) بدست آمد و کمترین مقدار عملکرد بیولوژیکی گیاه نیز با میانگین ۵۶۶۲ کیلوگرم در هکتار که کاهشی در حدود ۴۰/۲۹ درصد نسبت به شاهد را به همراه داشت، از تیمار آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه (تنش متوسط) ثبت شد (میرزاخانی و سیبی، ۱۳۸۹). در بین مصرف سطوح مختلف زئولیت نیز با افزایش مصرف زئولیت عملکرد بیولوژیک افزایش نشان داد به طوری که بیشترین و کمترین مقدار آن با میانگین های ۰۳/۲۸۱۸ و ۲۷/۲۰۱۶ کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به تیمارهای مصرف ۸ تن در هکتار و عدم مصرف زئولیت بود (جدول۴-۱۴). با مصرف سالیسیلیک اسید نیز عملکرد بیولوژیک افزایش نشان داد به طوری که در تیمار محلول پاشی سالیسیلیک اسید عملکرد بیولوژیک معادل ۲۵/۲۵۰۶ کیلوگرم در هکتار به دست آمد (جدول۴-۱۴). برخی محققان بیان داشتند که صفت عملکرد بیولوژیک تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفت و در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شد (Ashkani et al., 2007). در جدول مقایسه میانگین اثرات متقابل دوگانه­ی آبیاری و زئولیت بیشترین عملکرد بیولوژیک با میانگین ۸/۳۶۵۶ گرم در هکتار متعلق به تیمار آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه به همراه مصرف ۸ تن زئولیت در هکتار و کمترین آن با میانگین ۷/۱۱۷۲ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه و عدم مصرف زئولیت بود (جدول۴-۱۵). در بین اثرات متقابل دوگانه­ی آبیاری و سالیسیلیک اسید نیز، بیشترین عملکرد بیولوژیک با میانگین ۳۴۱۴ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه به همراه محلول پاشی سالیسیلیک اسید و کمترین مقدار آن با میانگین ۹/۱۴۶۰ کیلوگرم در هکتار متعلق به تیمار آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه و عدم مصرف سالیسیلیک اسید بود (جدول۴-۱۵). همچنین در بین اثرات متقابل زئولیت و سالیسیلیک اسید بیشترین عملکرد بیولوژیک با میانگین ۸/۲۹۳۴ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار مصرف ۸ تن زئولیت در هکتار به همراه محلول پاشی سالیسیلیک اسید و کمترین آن با میانگین ۳/۱۸۱۵ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار عدم مصرف زئولیت و سالیسیلیک اسید بود (جدول۴-۱۵). بر اسا نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل سه گانه­ی صفات، بیشترین عملکرد بیولوژیک با میانگین ۷/۳۹۶۱ کیلوگرم در هکتار متعلق به تیمار آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه به همراه مصرف ۸ تن زئولیت در هکتار و محلول پاشی سالیسیلیک اسید و کمترین عملکرد بیولوژیک با میانگین ۶/۱۰۱۸ کیلوگرم در هکتار متعلق به تیمار آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه و عدم مصرف زئولیت و سالیسیلیک اسید بود (جدول۴-۱۶). صفت عملکرد بیولوژیک از این لحاظ مهم جلوه می کند که از رابطه بین نسبت وزن دانه به وزن خشک گیاه به دست آمده و از این طریق می توان به تولید مواد فتوسنتزی در گیاه پی برد. با افزایش شدت تنش رطوبتی عملکرد بیولوژیک کاهش می یابد ولی با افزایش مصرف زئولیت رطوبت مورد نیاز گیاه فراهم شده و گیاه از رشد مطلوبی برخوردار بوده و همین امر موجب افزایش عملکرد بیولوژیک در گیاه به هنگام افزایش مصرف زئولیت نسبت به زمان عدم مصرف آن شده است.
۴-۱۶: عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی:
در جدول تجزیه واریانس عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی تحت تأثیر مقادیر مختلف مصرف زئولیت قرار گرفت و در سطح آماری پنج درصد معنی دار شد ولی سطوح مختلف تنش آبی و مصرف سالیسیلیک اسید و همچنین اثرات متقابل آن ها از لحاظ آماری تأثیر معنی داری بر عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی نداشتند (جدول۴-۱۳). نتایج محققان نشان داد که بیشترین مقدار عملکرد بیولوژیکی گیاه با میانگین ۸۰۲۰ کیلوگرم در هکتار از تیمار آبیاری شاهد (آبیاری به مقدار ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه) بدست آمد و کمترین مقدار عملکرد بیولوژیکی گیاه نیز با میانگین ۵۶۶۲ کیلوگرم در هکتار که کاهشی در حدود ۴۰/۲۹ درصد نسبت به شاهد را به همراه داشت، از تیمار آبیاری بر اساس ۷۰ درصد نیاز آبی گیاه (تنش متوسط) ثبت شد (میرزاخانی و سیبی، ۱۳۸۹). صفت عملکرد بیولوژیک تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفت و در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شد (Ashkani et al., 2007). نتایج به دست آمده از جدول مقایسه میانگین اثرات اصلی صفات نشان داد که با افزایش شدت تنش آبی عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی نیز افزایش پیدا کرد به طوری که بیشترین و کمترین عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی با میانگین های ۸۳/۱ و ۷۵/۱ گرم به ترتیب متعلق به تیمارهای آبیاری بر اساس ۸۵ و ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه بود (جدول۴-۱۴). در بین سطوح مختلف مصرف زئولیت مشاهده شد که با افزایش مقادیر مصرف زئولیت، عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی نیز افزایش یافت به طوری که بیشترین عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی با میانگین ۸۴/۱ گرم مربوط به تیمار مصرف ۸ تن زئولیت در هکتار و کمترین عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی با میانگین ۶۶/۱ گرم متعلق به تیمار عدم مصرف زئولیت بدست آمد. مصرف سالیسیلیک اسید، باعث کاهش عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی نسبت به تیمار عدم مصرف سالیسیلیک اسید شد(جدول۴-۱۴). در جدول مقایسه میانگین اثرات متقابل دوگانه­ی زئولیت و سالیسیلیک اسید مشاهده شد که بیشترین عملکرد بیولوژیک غوزه­ی اصلی با میانگین ۸۹/۱ گرم متعلق به تیمار مصرف ۴ تن زئولیت در هکتار و عدم مصرف سالیسیلیک اسید و کمترین مقدار آن با میانگین ۶۲/۱ گرم مربوط به تیمار عدم مصرف زئولیت به همراه محلول پاشی سالیسیلیک اسید بود (جدول۴-۱۵). فراست (۱۳۸۹) گزارش کرد، بیشترین عملکرد بیولوژیک در تیمار آبیاری معادل ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه با ۳۶۱۵ کیلوگرم بر هکتار و کمترین عملکرد بیولوژیک در تیمار آبیاری معادل ۵۰ درصد نیاز آبی گیاه با ۲۸۶۷ کیلوگرم بر هکتار به ثبت رسید. در جدول مقایسه میانگین های اثرات متقابل سه گانه­ی صفات بیشترین عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی با میانگین ۹۶/۱ گرم متعلق به تیمار (آبیاری بر اساس ۸۵ درصد نیاز آبی گیاه + مصرف ۸ تن در هکتار زئولیت + عدم مصرف سالیسیلیک اسید) و کمترین عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی با میانگین ۵۱/۱ گرم مربوط به تیمار (آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد نیاز آبی گیاه + عدم مصرف زئولیت + محلول پاشی سالیسیلیک اسید) است (جدول۴-۱۶). امیدی (۱۳۸۸) طی بررسی اثر تنش آبی بر ویژگی های زراعی و فیزیولوژیکی سه رقم گلرنگ بهاره در کرج اظهار داشت که در بین سطوح مختلف تنش آبی، بیشترین و کمترین عملکرد بیولوژیکی به ترتیب با میانگین ۵۱۰۰ و ۳۹۰۰ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار شاهد و تیمار قطع آبیاری در دو مرحله تکمه دهی و گلدهی بود. در بررسی اثر تنش کمبود آب بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گلرنگ، بیشترین عملکرد بیولوژیکی با میانگین ۸/۱۲۰۹ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری کامل (شاهد) و کمترین عملکرد بیولوژیکی با میانگین ۵/۹۴۰ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی گزارش شده است (Nabipour et al., 2007).

(جدول۴-۱۳) نتایج تجزیه واریانس صفات
میانگین مربعات MS

عملکرد بیولوژیک غوزه­ی اصلی

عملکرد بیولوژیک کل

وزن هزار دانه­ی غوزه­ی فرعی

وزن هزار دانه­ی غوزه­ی اصلی

درجه آزادی

منابع تغییرات

۰۲۶/۰ ^n.s

۳۷/۵۹۹۱۲۰ ^*

۳۰/۶۵ ^n.s

۹۰۷/۶ ^*