• ماهیّت و ویژگی های دین اسلام چیست؟

• ماهیّت ارتداد و فلسفه حکم آن چیست؟

در همین راستا این پایان نامه در دو بخش مقدماتی و اصلی تنظیم گردیده که در بخش اول سه سؤال اول از سؤالات فرعی در قالب سه فصل، و در بخش دوم چهار سؤال آخر در قالب چهار فصل تبیین و پاسخ داده شده و سپس در پایان، نتیجه گیری بعمل آمده است.
بخش اوّل (مباحث مقدماتی)

• فصل اول : مفاهیم و کلیات

• فصل دوم : پیشینه حکم ارتداد

• فصل سوم : دیدگاه ها

فصل اول
مفاهیم و کلیات

• 1. 1. واژه ها و مفاهیم کلیدی

واژه ها و مفاهیمی که در این فصل مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته واژه هائی است که در آیات قرآن و روایات و گفتمانهای عقیدتی مورد استفاده قرار گرفته و در قرآن و احادیث و کتب فقهی در مورد مرتد به صورت گسترده استعمال گردیده است. و چون هیچ واژه ای در قرآن بدون حکمت استفاده نمی شود قهراً تحلیل و شناخت این مفاهیم نقش مؤثری در پی بردن به ماهیّت ارتداد مورد نظر اسلام دارد.
۱-۱-۱- عقیده
عقیده از ریشه عقد به معنای محکم کردن هر چیزی است. و به معنای پیمان بستن نیز در قرآن کریم آمده است ” و الذین عقدت ایمانکم” ، ( و کسانی که با آنان پیمان بسته اید). همچنین به معنای سفت، غلیظ و گره می باشد. و اعتقد الامر یعنی تصدیق نمود آن را و اعتقاد یعنی گرویدن، تعیین کردن، باور، اعتماد، اطمینان، ایقان و عقیده محکم و به معنای فکر و رای نیز آمده است.(الفراهیدی، ۱۴۲۱: ج۲، ۲۰۷)
۱-۱-۲- بیان
در فرهنگ­های لغت از آن جمله تاج العروس و اقرب الموارد، بیان،به معنای تبیین، گفتن، روشن کردن و نشان دادن آمده است. بان بیانا یعنی پیدا و آشکار شد. بینه یعنی پیدا و آشکار کرد. و در قرآن آمده است که تبیان لکل شیء و آیات بینات؛ یعنی روشن و واضح. هر آنچه که نیازی به دلیل نداشته باشد مثل خورشید، آیات و بینات است. دلیل یعنی چیزی که انسان را به چیز دیگری رهنمون می کند و خود نیازمند دلیل دیگری نیست به همین دلیل بینه را دلیل نیز می گویند. بنابراین بیان به معنای دلیل آوردن، اثبات نظرات و اعلام نظر براساس شواهد و حجتهای آشکار است.(الخوری الشرتونی، ۱۳۷۴: ج۱، ص۱۱۷ و زیبدی،۱۴۱۴: ج۲۰۵:۲)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۱-۳- آزادی
آزادی از جمله لغات شناخته شده است که معنای آن بطور فطری و وجدانی ­فهمیده می شود و لذا آن را با معانی مقابل آن شرح می دهند. در عربی معنای آن حریت است و آن چنان که در کتب لغت آمده است حریت یعنی آزادگی، جوانمردی، کریم. حر العبد حرارا و حریه یعنی آزاد شد، اصیل گردید.(الخوری، ۱۳۷۴: ج۱، ص۲۲۰)
در فارسی نیز آزاده و آزادگی و آزادی به معنای اصیل، نجیب، فروتن، فارغ، وارسته و رهائی آمده است.(معین، ۱۳۸۷: ۱۱۰)
معادل انگلیسی آن Liberti می باشد که اصطلاح لیبرالیسم از آن پدید آمده است.
کلمه آزادی در اصطلاح، معانی متفاوتی یافته است که بیشتر ناشی از حد و مرزی است که هر آئین و مکتبی برای آن قائل شده و آنرا در چهارچوب مبانی خود تفسیر نموده است.
حداقل چیزی که همه بر آن توافق دارند آن است که انسان موجودی مختار و دارای اراده­ آزاد است و انتخاب عقیده توسط او نباید تحت فشار و اجبار یا تحت تاثیر تطمیع و تهدید قرار گیرد و در بیان اندیشه، هر کس باید بدون هیچ هراس و واهمه بتواند عقاید خود را اظهار و تبیین و ابراز نماید که در منشور سازمان ملل نیز به آن تصریح شده است. (در بند ۲۵و ۲۶ آن آمده است)

• هر کس حق دارد که از آزادی فکر، وجدان و مذهب بهرمند شود. این حق متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده و همچنین متضمن اظهار عقیده و ایمان می باشد و نیز شامل تعلیمات مذهبی و اجرای مراسم دینی است.

• هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد. و در کسب اطلاعات و افکار و اخذ و انتشار آن، با تمام وسایل و بدون ملاحظات فردی، آزاد باشد.(زنجانی، ۱۳۸۷: ۳۷۹)

۱-۱-۴- عقل و عقلانیت
در کتاب العین فراهیدی آمده است: العقل: نقیض الجهل و المعقول: ما تعقله فُؤادک: عقل مقابل جهل است و معقول آن چیزی است که قلب تو آن را درک می کند.(الفراهیدی، ۱۴۲۱: ج۲، ۲۰۷)
عقل و عقال و عَقَّل و تعقل، علاوه بر اندیشیدن به بستن و بازداشتن و توقیف کردن نیز معنا شده است. و عَقَل البعیر یعنی پای شتر را بست. تعقل و اندیشه نیز چون انسان را از کارهای غیراخلاقی و غیرعقلانی و رفتن به سوی عدم توازن باز می دارد تعقل محسوب می شود.
همچنان که در قرآن از زبان کفار آمده است، ” لو کنا نسمَعُ او نَعِقل ما کنّا فی اصحاب السَّعیر”، ( اگر گوش شنوا برای حرف حق داشتیم و می اندیشیدیم از اصحاب جهنم نبودیم.(ملک/ ۱۰)) یعنی اگر تعقل می کردند از رفتن راه انحراف که سرانجامش آتش دوزخ است باز می ایستادند.
همچنین عقل به معنای دانش و خرد و عاقل به معنای خردمند و دانا آمده است.
بنابراین عقل و علم با یکدیگر رابطه مستقیم داشته و در واقع دانش ثمره تعقل و تفکر است و تفکر نیز بدون علم تفکر نیست.
” و تلک الامثال نضربها للناس و یعقلها الا العالمون” (عنکبوت/۴۳)
بررسی کلمات افترا.دروغ .تمسخر. هزلیات. پیروی کورکورانه از گذشتگان و پیروی از هوی و هوس در آیات قرآن و نسبت دادن آنها به کلمه «لا یعقلون» نشان می دهد این مفاهیم ضد عقلانی از نظر قرآن نیز به پیروی از سیره عقلاءخارج از عقلانیت شمرده شده است.(رجوع شود به کتاب المعجم الفهرس قرآن کریم) در واقع عقل نیروی کنترل کننده انسان و مساوی با انسانیت انسان است که او را از حیوانات متمایز می کند.
۱-۱-۵- برهان و بیّنات
برهان: بیان الحجه و ایضاحها( برهان اقامه دلیل و تبیین آن است)(فراهیدی، ۱۴۲۱: ج۱،ص ۱۲۷)
در العین آمده است: برهان یعنی: روشن، حجت، دلیل، بیان، وضوح. ” قَدْ جَاءکُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّکُمْ” قطعا از جانب خداوندتان دلیلی روشن برای شما آمد(نساء، ۱۷۴). و مبرهن علیه یعنی به ثبوت رسیده.

1. 1. حداکثر بهره برداری از امکانات آزمایشگاهی وسیستم کنترل موجودی در صنایع طرف قرارداد.

1. 1. بهره مندی از تجربه فنی تخصصی کارشناسان طرف قرار داد و درنتیجه ارتقای توان علمی تخصصی و بهره وری واحدهای صنعتی کوچک.

1. 1. استفاده از توان بالقوه تولیدی و رفع مشکل کمبود تقاضا در واحدهای تولیدی مورد نظر به لحاظ تولید انبوه، قیمت تمام شده کالا درحداقل قرار می گیرد.

1. 1. توزیع درآمد بهتر و افزایش درآمد کارکنان و در نهایت اجتماع.

1. 1. تولیدات به صورت تخصصی وحرفه ای شکل می گیرد وباعث دستیابی سریع تربه نوآوریها وخلاقیّت درتولید می شوند ودرنتیجه تنوّع درتولیدات افزایش می یابد.

ب ( مزایای پیمانکاری فرعی برای صنایع بزرگ:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

1. 1. صنایع بزرگ با کاهش هزینه های سرمایه گذاری وجلوگیری از گسترش بی رویه واحدها وبعضا باتعطیل کردن پاره ای ازبخشهای خط تولیدوسپردن کار تولیدقطعه هاوکالاهای صنعتی وحتی بخش طراحی ومونتاژ کالابه واحدهای کوچک طراحی ومهندسی ومونتاژ،نه تنها از کاهش حجم تولید واحد صنعتی خودجلوگیری می کند،بلکه برعکس حجم تولید وبهره وری را تا چند برابر افزایش می دهند.

1. 1. صنایع بزرگ بابهره گیری از پیشنهادها و اندیشه خلاّق واحدهای کوچک پیمانکاری ضمن رفع مشکلات وضعفهایاحتمالی و ارتقای کیفیت کالاهای تولیدی،توانسته اند بیشترین نوآوری وتنوّع رابه تولیدات خودبدهند.

1. 1. صنایع بزرگ با انجام پیمانکاری های فرعی قادر هستند قیمت تمام شده کالارا به میزان قابل توجهی کاهش دهند و برای مدت زمانی طولانی میتوانند قطعه ها و لوازم مورد نیاز خود را به گونه سفارشی تأمین کنند.

۲-۲-۵ خدمات مورد انتظار از یک مرکز اطلاعاتی SPX

1. 1. خدمات اطلاع رسانی (آگاهی) شامل اطلاعات فنی در خصوص صنایع کوچک و متوسط که مستعد کارکردن بعنوان پیمانکاری فرعی هستند و تهیه کنندگان یا شرکاء برای پیمانکاری های اصلی داخلی و خارجی، دلالی گزارشات اطلاعات عرضه و تقاضا برای دانش فنی، حق امتیاز، همکاری فنی، فرصتها و روش های استفاده برای تنظیم موافقتنامه های مشارکتی.

1. 1. خدمات فنی به سازمانهای تجاری، مدیران خرید یا فروش از گروه های صنعتی داخلی و خارجی، سازمان های گروه سهامی در نمایشگاه های صنعتی در بخش های تهیه و توزیع مواد متشکله صنایع مرتبط شان.

1. 1. خدمات مشاوره ای عملیات پیمانکاری فرعی، تولید، کنترل کیفیت، گواهی استاندارد سازی، بازاریابی.

۲-۲-۶ سازمان بزرگ مقیاس
سازمان های بزرگ مقیاس به گروهی از واحدها اطلاق می شود که برای تولید یک کالا یا انجام پروژه خاص با هم (معمولا با هدف هزینه کمتر) در ارتباط بوده، همدیگر را تکمیل می کنند و بر مبنای یک توافق یا پیمانکاری با هم فعالیت می کنند و برای مواجهه با مسئله ای واحد تخصص می یابند، و تقاضایی را با تکیه بر توانایی های خود پوشش می دهند. همکاری پایه فعالیت این سازمان ها است و دارای یک هدف تجاری یا فعالیت واحدی هستند. در سیستم های بزرگ مقیاس به دلیل گستردگی حیطه مسئله، با موجودیتها و ارتباطات بسیار زیادی مواجهه هستیم. سازمان های بزرگ مقیاس بر اساس مزیت رقابتی شرکت های رقیب تشکیل شده اند. چگونگی پشتیبانی همکاری و مشارکت درون سازمانی یک موضوع اصلی از یک سازمان بزرگ مقیاس است. چنین سیستمی کارکردهای بیشتری نسبت به مجموع کارکردهای سیستم های عضو در آن ارائه می‌کند.
۲-۳ تعریف معماری سرویس گرا
تعاریف بسیاری برای معماری سرویس گرا وجود دارد، اما یک تعریف رسمی واحد برای آن موجود نیست. به همین دلیل بسیاری از سازمان ها که سعی در استفاده و بهره برداری از این مفهوم را دارند، برای تعریف آن حرکتی کرده اند. در تعاریف متعددی که از معماری سرویس گرا ارائه شده است، عمدتا از دو دیدگاه فنی و غیر فنی این واژه تعریف شده است. از جمله تعاریفی که به رویکرد غیر فنی معماری سرویس گرا اشاره دارند می توان به موارد زیر را نام برد :

• • معماری سرویس گرا یک محصول نیست بلکه پلی است بین کسب و کار و فناوری به کمک مجموعه ای از سرویس ها متکی بر فناوری که دارای قوانین، استانداردها و اصول طراحی مشخص هستند]۶ ۱[.

• • چارچوبی برای یکپارچه سازی فرایندهای کسب و کار و پشتیبانی آن ها توسط فناوری اطلاعات با کمک مولفه های استاندارد و امن تحت عنوان سرویس که قابلیت استفاده مجدد و الحاق به یکدیگر جهت پوشش تغییرات حرفه را دارا می باشند] ۱۷ [.

• • SOAیک رهیافت است، یک شیوه ی فکر کردن یک سیستم ارزشی است که منجر به تصمیمات به هم پیوسته کامل در زمان طراحی یک معماری نرم افزار به هم پیوسته می شود]۱۸ [.

• • معماری سرویس گرا پیکره ی فرایند های استاندارد طراحی و مهندسی، ابزارها و بهترین تجاربی است که با بهره گرفتن از سرویس ها و بهره گیری از خاصیت پیمانه ای بودن و قابلیت ترکیب آن ها، زمینه ی تحقیق اهداف کسب و کار را فراهم می آورد] ۱۹[.

• • سبکی از معماری که از اتصال سست سرویس ها جهت انعطاف پذیری و تعامل پذیری کسب و کار، و به صورت مستقل از فناوری پشتیبانی می کند و از ترکیب مجموعه سرویس ها مبتنی بر کسب و کار تشکیل شده که این سرویس ها انعطاف پذیری و پیکربندی پویا را برای فرایندها محقق می کنند]۲۰ [ .

• • روشی برای طراحی و پیاده سازی نرم افزارهای گسترده سازمانی به وسیله ی ارتباط بین سرویس هایی که دارای خواص اتصال سست، دانه درشتی و قابل استفاده مجدد هستند]۲۱ [ .

• • معماری سرویس گرا سبکی از توسعه و یکپارچه سازی نرم افزار است. که با شکستن یک برنامه ی کاربردی به سرویس هایی که می توانند هم در داخل و هم در خارج از سازمان مورد استفاده قرار بگیرند، سر و کار دارد ]۲۴ [ .

با وجود تفاوت دیدگاه ها در تعاریف فوق، همه ی آنها بر این اصل توافق دارند که معماری سرویس گرا باعث افزایش انعطاف پذیری سازمان ها می شود. همچنین بر اساس تعاریف ارائه شده می توان استنباط کرد که معماری سرویس گرا قابلیت تاثیر گذاری در همه ی سطوح فناوری اطلاعات از بالاترین سطح معماری سازمانی تا پیاده سازی سرویس ها دارد.
۲-۴ تعریف سرویس
از آن جا که مفهوم سرویس در صنعت IT به روش های بسیار مختلفی به کار برده شده است، لازم است آن را به دقت تعریف کنیم. با این وجود، قبل از ارائه یک تعریف رسمی و مبتنی بر تکنولوژی، به تعریف کلی تر خواهیم پرداخت تا درک بهتری از سرویس ایجاد شود. ضمنا برای سادگی و یکنواختی برای مفهوم متقاضی سرویس، مصرف کننده ی سرویس، مشتری یا مصرف کننده ی سرویس، عبارت سرویس گیرنده، و برای مفهوم ارائه دهنده ی سرویس یا فراهم کننده ی سرویس از عبارت سرویس دهنده استفاده خواهیم کرد.
آن چه در این مبحث از سرویس مورد نظر است، معنای خود را به نحوی از این تعاریف می گیرد. و به معنی فعالیت با معنایی است که یک سرویس دهنده (احتمالا بر اساس درخواست یک سرویس گیرنده)، انجام می دهد. سرویس دهنده و سرویس گیرنده ممکن است افرادی در یک سازمان یا قطعه برنامه های نرم افزاری باشند و سرویس ممکن است دستی یا مکانیزه، نرم افزاری یا غیر آن باشد.
در اصطلاح فنی و نرم افزاری می توان گفت به طور کلی سرویس، یک پیمانه ی قابل دسترس از راه دور و مستقل است. برنامه های کاربردی این سرویس ها را در دسترس کاربران قرار می دهند. با این تفاسیر مشاهده می کنیم که مفهوم سرویس در هر دو حوزه ی کسب و کار و فناوری مطرح است و کاربرد دارد. تعاریف متعددی برای مفهوم سرویس ارائه شده است از جمله :

• • ” سرویس، کاری است که توسط یک سرویس دهنده ارائه و انجام می شود و ممکن است انجام یک درخواست کوچک مانند دریافت یا ذخیره ی اطلاعات، و یا مربوط به انجام کاری پیچیده تر مانند چاپ یک تصویر باشد” ]۲۸ [.

• • ” از دیدگاه کاری سرویس ها دارایی های ITهستند که به فعالیت های کاری یا عملکردهای کاری قابل بازشناسی در دنیای واقعی مرتبط بوده، و می توانند با توجه به خط مشی های سرویس مورد دسترسی قرار بگیرند. از دیدگاه فنی سرویس ها، دارایی های دانه درشت و قابل استفاده ی مجدد ITهستند که دارای واسط های خوش تعریفی (قراردادهای سرویس) هستند که واسط های قابل دسترس از خارج سرویس را، از پیاده سازی فنی سرویس مجزا می کنند” ]۲۴ [ .

• • ” سرویس تحقق کاری یک عملکرد مستقل است. از دیدگاه فنی، سرویس توصیفی است از یک یا چند عملیات که از (چندین) پیام برای تبادل داده ها میان یک سرویس دهنده و یک سرویس گیرنده استفاده می کند. اثر فراخوانی سرویس آن است که سرویس گیرنده اطلاعاتی به دست می آورد، یا حالت مولفه یا سرویس دهنده را تغییر می دهد” ]۲۶ [ .

• • ” سرویس یکمولفه از یک برنامه کاربردی است که روی سکویی که از طریق شبکه قابل دسترس است مستقر شده، و توسط یک سرویس دهنده ارائه می شود. واسط های سرویس جهت فراخوانده شدن توسط سرویس گیرنده یا تعامل با آن، با بهره گرفتن از یک توصیف سرویس، توصیف می شوند” ]۲۶ [ .

بر اساس این تعاریف گزاره های زیر در مورد سرویس برقرار است:

• • یک عملکرد یا وظیفه مندی را ارائه می کند که ممکن است کاری یا فنی باشد.

• • قابل استفاده ی مجدد، و از سایر سرویس ها مستقل است.

• • دارای توصیف، واسط یا قرار داد خوش تعریف است، و جزئیات آن از دید سرویس گیرندگان مخفی است.

• دارای یک یا چند عملیات است، و ارتباط سرویس ها توسط تبادل پیام میان این عملیات صورت می گیرد.

۱٫(ٱلرِّجَالِِ)در قُلُوبُ ٱلرِّجَالِِ مجاز عقلی است به علاقه جزءاز کل،زیرا این خصلت درحقیقت اختصاص به مردان تنهاندارد بلکه زنان و همه نوع بشر نیز تابع این فرض می باشندواو (ع) فرمود: (قُلُوبُ ٱلرِّجَالِِ وَحْشِیَّهٌ) یعنی مثل حیوانات وحشی از انسان گریزان است پس کسی که به آن ها محبت ورزد با احسان کردن وخوشرویی ورفتارهای مشابه آن ،به اوروی آورندوپیوند دوستی برقرار کنند،وهرکس به آن ها محبت نورزد و با احسان و خوشرویی رفتارنکند از او گریزان و بیزار می شوند(عرفان؛۱۳۵۸ :۲/ ۱۸۵)
ب.تشبیه؛
۲٫دراین کلمه قلوب به وحشیه«حیوان وحشی»تشبیه شده است .نوع تشبیه بلیغ است ووجه شبه صفت مستفاداز(فَمَنْ تَأَلَّفَهَا أَقْبَلَتْ عَلَیْهِ)ونیزازنوع تشبیه مقید حسی(قُلُوبُ ٱلرِّجَالِِ)به حسی مطلق(وحشیه)می باشد. ( همان منبع : ۱۵۴-۱۴۲)

۴-۰۱۶ نهج البلاغه حکمت۵۳

* وقالَ علیه ٱلسَّلامُ: ألسَّخَاءُ مَا کَانَ ابْتِدَاءً- فَأَمَّا مَا کَانَ عَنْ مَسْأَلَهٍ فَحَیَاءٌ وَ تَذَمُّمٌ^[۳۶] *
درود خدا بر او، فرمود: سخاوت آن است که تو آغاز کنى، زیرا آنچه با درخواست داده مى‏شود یا از روى شرم و یا از بیم شنیدن سخن ناپسند است.

موضوع حکمت؛(اخلاقی،اقتصادی،اجتماعی) شناخت جایگاه سخاوت و ایثارگرى

معنای سخن او (علیه السلام) که فرمود: ألسَّخَاءُ مَا کَانَ ابْتِدَاءً- فَأَمَّا مَا کَانَ عَنْ مَسْأَلَهٍ فَحَیَاءٌ وَ تَذَمُّمٌ – یک روش استواربرای محبت و احسان وارزشهای والای انسانی و عاطفی است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

وجوه بیانی و سیمای ادبی حکمت؛

الف.مجاز؛
۱٫« ألسَّخَاءُ»مجاز عقلی به علاقه سببیت .ازآنجاکه « ألسَّخَاءُ» ملکه بذل مال و علت بخشش است نه خود بخشش.ونیزاستعمال « عَنْ » درغیرمعنای اصلی خود(از) واستعاره مکنیه تبعیه است .
ب.کنایه؛
۲٫سخاوت آن است که ابتداء باشد و پیش از خواستن کسى، پس اگر بعد از سؤال و خواستن کسى باشد، پس آن حیاء است و ننگ و عار داشتن یعنى بعد از سؤال آنچه داده شود از سخاوت نیست بلکه از این راه است که آدمى را شرم آید از این که کسى از او چیزى خواهد و به او ندهد و ننگ و عار داند این معنى را.. ( خوانساری ؛ ۱۳۶۶: ۵/ ۱۱۷)
۳٫لذامجموع حکمت کنایه تعریض است ومقصودحضرت وادارکردن وتشویق به انجام اموری است از جمله؛آغازگر بودن در بخششها « ألسَّخَاءُ مَا کَانَ ابْتِدَاءً» – کم اجر بودن بخشش پس از درخواستها « فَأَمَّا مَا کَانَ عَنْ مَسْأَلَهٍ » – کم ارزشى بخشش بخاطر حیاء « فَأَمَّا مَا کَانَ عَنْ مَسْأَلَهٍ فَحَیَاءٌ وَ تَذَمُّمٌ »(دشتی ؛ ۱۳۷۶: ۱/۶۹۸)

۴-۰۱۷ نهج البلاغه- حکمت۵۴

* وقالَ علیه ٱلسَّلامُ:ﻻ غِنَى کَالْعَقْلِ وَ ﻻ فَقْرَ کَالْجَهْلِ-وَ ﻻ مِیرَاثَ کَالْأَدَبِ وَ ﻻ ظَهِیرَ کَالْمُشَاوَرَهِ*
درود خدا بر او، فرمود: هیچ ثروتى چون عقل، و هیچ فقرى چون نادانى نیست. هیچ ارثى چون ادب، و هیچ پشتیبانى چون مشورت نیست.

موضوع حکمت؛ (اخلاقی،اجتماعی)ارزشهای اخلاقی

حضرت دراین حکمت نورانی برعقل و ادب و کرامات اخلاقی به عنوان بهترین وارزنده ترین سرمایه های انسانی تاکید می نمایدو جهل و نادانی افراد رابه عنوان مهترین عامل بدبختی ونابودی سرمایه مادی و معنوی معرفی می کند.
وجوه بیانی و سیمای ادبی حکمت؛
تشبیهات به کاررفته؛
دراین کلمه «عقل»به «ثروت» و «جهل» به «فقر»وادب«أَدَبِ»به« مِیرَاثَ » تشبیه شده است ونوع تشبیه مفرد مطلق عقلی به مفردمطلق حسی هیچ توانگری اى مانند خردمندى نیست، چون در سخنان پیش گذشت که آن بى‏نیازترین بى‏نیازى است(أغَنَی ٱلْغنی ٱلْعقل حکمت ۳۸) و هیچ بى‏نیازى چون آن نیست. هیچ تنگدستى چون نادانى نیست و این نیز بدان جهت است که قبلا گذشت(أَکْبَرَ ٱلْْفَقْرِ ٱلْْحُمْقُ حکمت ۳۸) که بزرگترین بیچارگى نادانى است مقصود از جهل در این جا چیزى است که مقابل عقل بالملکه است. یعنى حماقت و یا چیزى که ملازم آن است.هیچ میراثى مانند ادب نیست، ادب عبارت است از آراستگى به اخلاق پسندیده، و این از هر ارثیه‏اى- مال و اندوخته- بهتر است
هیچ پشتوانه‏اى همچون مشورت وجود ندارد. نتیجه مشورت بیشتر وقتها، اندیشه درست در کار مورد نظر انسان است، و اندیشه درست در تدبیر امور، سودمندتر از قدرت و افراد زیاد است چنان که ابو الطّیّب مى‏گوید: اندیشه، مقدم بر دلاورى دلیران است… مسلما در میان چیزهایى که انسان براى به دست آوردن مصالح امور از آنها استمداد مى‏کند چیزى بهتر از مشورت وجود ندارد. (بحرانی ؛۱۳۷۳ : ۵/۴۵۸)
ومشورت کردن به « ظَهِیرَ »یعنی پشتیبان تشبیه شده است.نوع تشبیه مفرد مطلق حسی به مفردمطلق عقلی می باشد
با توجه به تعدد مشبه و مشبه به وآمدن هرمشبه به بعداز مشبه خود از نوع تشبیه مفروق است.چون هرمشبهی با مشبه به خود جمع شده. (عرفان،۱۳۵۸ :۲/ ۲۲-۱۹)

۴-۰۱۸ نهج البلاغه حکمت۵۶

* وقالَ علیه ٱلسَّلامُ: الْغِنَى فِی الْغُرْبَهِ وَطَنٌ وَ الْفَقْرُ فِی الْوَطَنِ غُرْبَهٌ *
درود خدا بر او، فرمود: ثروتمندى در غربت، چون در وطن بودن، و تهیدستى در وطن، غربت است.

موضوع حکمت :(اخلاقی،اجتماعی) تهیدستى و تنهایى

حضرت (ع)پشتوانه مالی و مادی را مورد تاکیدقرارمی دهد.

وجوه بیانی و سیمای ادبی حکمت

الف.استعاره؛
کلمه وَطَنٌ (مستعارله) را از آن رو براى مالدارى و ثروتمندى(مستعارمنه) در غربت استعاره(مصرّحه اصلیّه) آورده است که براى شخص مایه آرامش خاطر و باعث دلگرمى است، و با وجود آن، غربت در انسان اثر نمى‏کند. و لفظ غُرْبَهٌ (مستعارله) را نیز از آن جهت براى تهیدستى(مستعارمنه) در وطن استعاره(مصرّحه اصلیّه) آورده است که غربت و تهیدستى هر دو باعث کج خلقى و دشوارى کارهاست. (بحرانی ؛۱۳۷۳ : ۵/۴۵۸)
ب.تشبیه؛
دراین حکمت تشبیه مفروق به کاررفته است زیرا«الْغِنَى»ثروتمندی(مشبه عقلی) به وطن و« الْفَقْرُ»به غربت تشبیه شده است.نوع تشبیه مفردمقیدحسی به مفردمطلق عقلی وتشبیه مفروق است به دلیل تعددمشبه و مشبه به وجمع کردن هرمشبه با مشبه به خود.
باتوجه به حذف وجه شبه و ادات،تشبیه مجمل و موکّد ویا به عبارتی تشبیه بلیغ مورد استفاده قرار گرفته است. ( همان منبع )

۴-۰۱۹نهج البلاغه- حکمت ۵۹

* وقالَ علیه ٱلسَّلامُ:مَنْ حَذَّرَکَ کَمَنْ بَشَّرَکَ*
و درود خدا بر او، فرمود: آن که تو را هشدار داد، چون کسى است که مژده داد.

موضوع:ارزش تذکّر دادن اشتباهات(اخلاق اجتماعى)

… منظور از تحذیر، خیر خواهى است که واجب است و آن شناساندن چیزى به انسان است که صلاح او در آن است و مایه دفع زیان مى‏گردد(خوانساری ؛۱۳۶۶ : ۵/ ۱۳۷)

وجوه بیانی و سیمای ادبی؛

الف.تشبیه؛
دراین کلمه محذِّر« مَنْ حَذَّرَکَ»به مبشِّر« کَمَنْ بَشَّرَکَ»تشبیه شده است. تشبیبه مرکب است(ذکر ادات تشبیه ک و حذف وجه شبه ) ومشبه مرکب حسی است که به نظیر خودتشبیه شده است،وجه شبه یعنی نجات از شرمثل بشارت به خیرو خوبی است.
تشبیه محذّر به مبشّر بخاطراین است که بشارت دهنده،امورخوشایندو موفقیت آمیزرا مژده می دهدومحذّر(ترساننده) ازگرفتاری درمهلکه هابرحذر می دارد. (ابن ابی الحدید ؛۱۳۷۹-۱۳۶۸: ۷/ ۲۷۷)

این الگوها فرایند شکل گیری رضایت را به صورت چند بعدی در می آورد یعنی مصرف کننده بیش از استاندارد را در شکل دهی قضاوت های خود در مورد تجربیات ( کالا / خدمت ) به کار می گیرد.
د) الگوهای خصیصه ای
این دسته از الگوها ادراکات ناشی از عملکرد ( کالا / خدمت ) را با فرایند رضایت ادغام می کند.
ه ) الگوهای تاثیر
در این نوع الگوها احساسات، دوست داشتن یا نداشتن و روحیه مشتری بر رضایت و عدم رضایت ناشی از مصرف موثر است.
و ) الگوهای عدالت^[۵]
این الگوها تاکید بر طرز تلقی مصرف کننده نسبت به رفتار منصفانه در ارائه خدمات دارند، رفتار منصفانه مفهوم عدالت را در بر می گیرد، یعنی سطح درک شده و نسبی عملکرد کالا یا خدمت که مصرف کننده تجربه می کند.
ی ) الگوهای هنجاری ^[۶]
این الگوها بیان می دارند که مشتری عملکرد درک شده را در برابر شماری از استانداردهای عملکردی مورد مقایسه قرار می دهد. اگرچه این استانداردها حالت پیشگویی کننده ندارد اما مشتری علاوه بر در نظر گرفتن آنچه که به وقوع خواهد پیوست، آنچه را که باید به وقوع بپیوندد را نیز به عنوان یک استاندارد مقایسه ای در نظر می گیرد(محمدنژادشورکایی و همکاران، ۱۳۹۰، ص۱۴۷).
بخش سوم
پیشینه تحقیق
۲-۳-۱- پیشینه مطالعاتی داخلی تحقیق
صمدی و همکاران(۱۳۹۰) در پژوهشی به بررسی تاثیر کیفیت خدمات بر رضایت مشتریان بانک ملی شهرستان تویسرکان پرداختند. نمونه طبق جدول مورگان ۳۸۰ نفر برآورد شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که انتظارات مشتریان از عوامل محسوس، قابلیت اعتبار، اطمینان خاطر و همدلی بالاتر از ادارکات آنان است و شکاف خدماتی موجود بیانگر نارضایتی مشتریان از کیفیت خدمات ارائه شده توسط بانک است. همچنین از نظر مشتریان بعد اطمینان خاطر بالاترین اولویت را نسبت به سایر عوامل دارد. همچنین پژوهش نشان داد که مولفه های کیفیت خدمات بر رضایت مشتریان تاثیر معناداری دارد(صمدی و همکاران، ۱۳۹۰، ص۳۰).
ناصریان و همکاران(۱۳۹۲) در پژوهشی به بررسی ارتباط رضایت مندی و کیفیت ارائه خدمات عوامل برگزاری با رضایت مندی شرکت کنندگان در المپیاد ورزش دانشجویی پرداختند. نمونه آماری شامل ۱۸۰ دانشجوی شرکت کننده در المپیاد ورزشی دانشجویی می باشد. نتایج نشان داد بین مولفه های رضایت مندی کارکنان با مولفه های کیفیت ارائه خدمات آنان و رضایت مندی مشتریان رابطه معنی داری وجود داشته و رضایت مندی کارکنان می تواند پیش بین معناداری برای کیفیت ارائه خدمات آنان باشد و کیفیت ارائه خدمات کارکنان نیز می تواند پیش بین معناداری برای رضایت مندی مشتریان باشد(ناصریان و همکاران، ۱۳۹۲، ص۱۰۳).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

غفاری و همکاران(۱۳۹۰) به بررسی رابطه ابعاد کیفیت خدمات و رضایت مشتری در صنعت بانکداری پرداختند. برای انجام این تحقیق، پرسشنامه ای با بهره گرفتن از مدل سروکوال و بهره گیری از متغیر های تاثیر گذار بر خدمات الکترونیک طراحی شد و در شهر تهران با حجم نمونه ۳۸۴ نفر، از مشتریان سه بانک برتر خصوصی ایران جمع آوری گردید. نتایج حاکی از آن است که ارداکات مشتریان از کیفیت خدمات الکترونیک تاثیر مثبتی بر میزان ترجیح نسبت به خدمات سنتی دارد و از طرفی ادراکات مشتریان از کیفیت خدمات الکترونیک تاثیر بیشتری نسبت به ادراک مشتریان از کیفیت خدمات سنتی بر رضایت مشتریان دارا می باشد(غفاری و همکاران، ۱۳۹۰، ص۴۱).
حاج کریمی(۱۳۸۸) در تحقیقی با عنوان “بررسی ارتباط کیفیت مواجهه خدمت و وفاداری مشتریان در سازمان های خدماتی تجاری” که از۱۰۲ شرکتی که از خدمات بندرشهید رجایی بهره میگرفتند انجام گردید، نتیجه گرفت که؛ کیفیت مواجهه خدمت ارتباط مثبتی با رضایت مشتری و ادراکات او از کیفیت خدمت دارد، ضمن اینکه با وفاداری مشتریان نیز ارتباط مثبتی دارد(حاج کریمی و دیگران، ۱۳۸۸، ص۲۹).
کامران فیضی و سعید تاتاری(۱۳۹۰) در مقاله “بهبود کیفیت خدمات در پروازهای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران(پیمایشی برمبنای مدل کیفیت خدمات)” نتیجه گرفتند که بهبود کیفیت خدمات در شرکت ایران ایر می تواند رضایتمندی مشتریان را تامین نموده و از این طریق موجبات مراجعه آنها را درآینده فراهم سازد(فیضی و دیگران، ۱۳۹۰، ص۵۳).
سیدحیدرمیرفخرالدینی(۱۳۸۹) در تحقیقی با عنوان”شبکه های عصبی مصنوعی؛ رویکردی نوین در سنجش کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاهی” نتیجه گرفت که، اولاً، شبکه عصبی در پیش بینی کیفیت خدمات توانایی دارد که این توانایی یاری دهنده مدیران سازمانهای خدماتی بخصوص مسئولان کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در تصمیم گیری است. همچنین لزوم به کارگیری روش های جدید در ارزیابی کیفیت خدمات که احتمالاً نتایج بهتری را نسبت به مدلهای سنتی منتج از مدل تحلیل شکاف، به دنبال خواهد داشت(میرفخرالدینی و دیگران، ۱۳۸۹، ص۲۰۵).
کاووسی و همکاران(۱۳۹۳) در پژوهشی به بررسی شکاف کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز پرداختند. در این مطالعه مقطعی، ۲۲۰ نفر از دانشجویان به صورت طبقه ای تصادفی در سال ۱۳۹۱ انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسشنامه سروکوال جمع آوری گردید. پرسشنامه، شکاف کیفیت را در پنج بعد کیفیت خدمت شامل؛ ملموسات، اطمینان، تضمین، همدلی و پاسخگویی اندازه گیری کرد. یافته ها نشان داد بیشترین شکاف کیفیت در ابعاد تضمین و پاسخگویی و کمترین شکاف کیفیت مربوط به بعد ملموسات بود. در تمام ابعاد خدمات بین ادراکات و انتظارات تفاوت معنی داری وجود داشت. در مورد کیفیت کلی خدمات آموزشی ارائه شده، اکثریت دانشجویان(۲۱۱نفر، %۹۵.۹) قائل به وجود شکاف منفی کیفیت بودند(کاووسی و همکاران، ۱۳۹۳، ص۱۶۱).
عنابستانی و همکاران(۱۳۹۲) در پژوهشی به بررسی میزان رضایت مندی از کیفیت خدمات سازمان های متولی مدیریت محلی روستایی در شهرستان ایجرود پرداختند. برای پوشش کامل تمامی سطوح و انتظارات ساکنان، از مدل راتر جهت تعیین ابعاد خدمات در سطح ۵۹ سکونتگاه روستایی شهرستان ایجرود استان زنجان استفاده شد. جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه در حجم نمونه ۴۳۶ نفر انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که معیار قابل اعتماد بودن با ضریب تعیین ۰.۴۳۲، بیشترین تاثیر را بر میزان رضایت مندی مردم داشته است. به طور کلی در جهت بهبود وضعیت خدمات رسانی توسط سازمان های متولی آگاهی از نیازهای روزمره مردم و شناسایی زمینه های خدماتی برای تامین نیازها و خواسته های مردم اجتناب ناپذیر می باشد(عنابستانی و همکاران، ۱۳۹۲، ص۵۱).
طباطبایی و همکاران(۱۳۹۲) در پژوهشی به بررسی بکاگیری مدل شکاف کیفیت خدمات (سروکوال: ServQual) در مجتمع آموزشی درمانی امام خمینی (ره) پرداختند. نظرات ۱۱۶ نفر از بیماران بستری در مجتمع آموزشی و درمانی امام خمینی (ره) تهران در پژوهشی مقطعی با بهره گرفتن از پرسشنامه شش بعدی مدل سروکوال، مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد. در تمام ابعاد کیفیت خدمات ارائه شده، شکاف منفی وجود داشت؛ بیش ترین شکاف در بعد دسترسی و کم ترین میزان آن در بعد تضمین به دست آمد. همچنین این پژوهش نشان داد که در هیچ یک از ابعاد، انتظارت بیماران، برآورده نشده است و می توان، به جز در بعد دسترسی، با اثرگذاری بر هر طرف از انتظارات و یا ادراکات، بر طرف دیگر ابعاد اثر گذاشت. در حالت کلی، فضای زیادی برای بهبود کیفیت خدمات در این مرکز وجود دارد(طباطبایی و همکاران، ۱۳۹۲، ص۷).
۲-۳-۲- پیشینه مطالعاتی خارجی تحقیق
احمد و همکاران(۲۰۱۰) به بررسی تأثیر کیفیت خدمات بر رضایت مشتریان در بین شرکت مخابرات پاکستان پرداختند. کیفیت خدمات با ۵ مولفه اندازه گیری شود و نمونه آماری شامل ۳۳۱ نفر از مشتریان مخابرات پاکستان بودند، نتیجه تحلیل آماری نشان داد که مولفه های کیفیت خدمات بر رضایت مشتری تاثیر معناداری دارد(Ahmed et al, ۲۰۱۰,p98).
آناند و همکاران(۲۰۱۲) در پژوهشی به بررسی تاثیر کیفیت خدمات بر رضایت و وفاداری مشتری در بانکداری هند پرداختند. ۵۰مشتری بانک دولتی در هند بعنوان نمونه آماری مشخص شدند. نتایج نشان داد که از بین مولفه های کیفیت خدمات، مولفه تضمین بالاترین نمره را دارد و بانک باید بر روی مولفه قابلیت اطمینان تمرکز بیشتری نماید، چون این مولفه کمترین میانگین را در بین نمرات داشته است. نتایج نشان داد که ارتباط معنی داری بین مولفه های کیفیت خدمات با رضایت مشتری وجود دارد(Anand et al,2012,p151).
وانگ و همکاران(۲۰۰۶) به بررسی رابطه بین کیفیت خدمات و رضایت مشتری در کتابخانه دانشگاه چانگ یونگ پرداختند. در این پژوهش تاثیر ۵ بعد کیفیت خدمات(ملموس، پاسخگویی، قابلیت اطمینان، تضمین و همدلی) بر رضایت مشتری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که کیفیت خدمات به طور کلی دارای اثر مثبت قابل توجهی بر رضایت افراد هستند. در این این ۵ بُعد، بجز بعُد پاسخگویی، همه آنها اثر مثبت قابل توجهی در رضایت افراد داشتند(Wang et al,2006 ,p 193).
لین و همکاران(۲۰۰۸) به بررسی تأثیر ابعاد کیفیت خدمات بر رضایت مشتری در بین انواع مختلفی از خدمات پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد که کیفیت فنی خدمات در رضایت مشتری تاثیرگذار می باشد. همچنین کیفیت عملکرد یک عامل تعیین کننده مهمی در رضایت از خدمات می باشد. همچنین پژوهش نشان داد که ابعاد کیفیت خدمات بر رضایت مشتری تاثیر دارد(Lien,2008,p522).
نیک و همکاران(۲۰۱۰) در پژوهشی به بررسی تاثیر کیفیت خدمات بر رضایت مشتری در سطح خرده فروشی در کشور هند پرداختند. این پژوهش به صورت مقطعی انجام گردید و ۳۶۹ نفر از مشتریان در سطح خرده فروشی از کشور هند انتخاب شدند. یافته های این تحقیق نشان داد که خدمات ارائه شده توسط واحدهای خرده فروشی تاثیر مثبت قابل توجهی در ایجاد رضایت مشتری دارد. همچنین یافته های بدست آمده از پژوهش نشان داد ابعاد کیفیت خدمات بر رضایت مشتری تاثیر دارد(Naik et al ,2010,p231).
سیگورو(۲۰۱۳) مقاله ای با عنوان اثر کیفیت خدمات درک شده، عوامل مهارشدنی بر وفاداری و رضایت مشتری انجام داد. نتایج پژوهش نشان داد که درک مشتری بر کیفیت خدمات تاثیردارد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که درک خدمات تاثیر مستقیمی بر رضایت مشتری دارد. در نهایت درک مشتری از کیفیت خدمات و ارتباط کیفیت و رضایت مشتری تاثیر مستقیمی بر وفاداری مشتری دارند(Segoro, ۲۰۱۳, p306).
رودریگز و همکاران(۲۰۰۸) در تحقیق خود با عنوان بررسی شاخص های پیشگویی کننده رضایت مشتری از خدمات ورزشی در اسپانیا بیان کردند، بین ابعاد مختلف کیفیت خدمات و رضایت مشتری رابطه معنی داری وجود دارد(Rodriguez, 2008,p243).
کرانیس و بورلیسا(۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی رابطه بین کیفیت خدمات و وفاداری در بخش بانکداری یونان پرداختند.در این مطالعه سطوح کیفیت خدمات ارانه شده توسط بانکها نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. از نظر آنان، کیفیت خدمات در محیط آشفته اقتصادییک دارایی ارزشمند است که بانکها برای زنده ماندن و بدست آوردن مزیت رقابتی باید بدست آورند. نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری در کیفیت خدمات درک شده بین بانکهای یونانی وجود دارد. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که کیفیت خدمات اثرات قابل توجهی در وفاداری مشتریان بانک دارد(Kranias at el, ۲۰۱۳,p453 ).
عارف ، اوین یان، زاخان، خالد اسماعیل(۲۰۱۳) به بررسی اثرات کیفیت خدمات و رضایت مشتری بر وفاداری مشتری پرداختند. این پژوهشگران از نسخه اینترنتی پرسشنامه سرکوال برای ارزیابی خدمات بانکداری اینترنتی در یک بانک تجاری مالزی استفاده نمودند. پرسشنامه بصور تصادفی از ۲۶۵ نفر از کاربران اینترنتی خدماتی بانکی جمع آوری شد. یافته ها نشان داد که تحقق اطمینان، جذابیت سایت، راهنمای استفاه از وب سایت، در دسترس بودن سیستم، حفظ حریم خصوصی، پاسخگویی جزو خدمات بانکداری اینترنتی هستند.نتایج پژوهش نشان دادکه جذابیت سایت، راهنمای استفاده از وب سایت، در دسترس بودن سیستم، پاسخگویی در بانکداری اینترنتی بر رضایت مشتری اثر مثبتی دارد. همچنین رضایت الکترونیکی مشتری بر وفاداری الکترونیکی مشتریان تاثیرمعناداری دارد. رضایت الکترونیکی با جذابیت وب سایت و راهنمای استفاده از خدمات الکترونیکی بانک و وفاداری الکترونیکی مشتریان رابطه متوسط معناداری دارد. اینیافته ها منعکس می کند که بانکداری اینترنتی در کنار جنبه های فنی و تکنیکی آن، کیفیت خدماتی همچون کارآمدی و دردسترس بودن سیستم، جذابیت وب سایت و راهنمایی مناسب از وب سایت برای تضمین کیفیت الکترونیکی حیاتی است که منجر به رضایت و وفاداری الکترونیکی مشتریان می شود.(Ariff at el, 2013,p469)
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۳-۱- مقدمه
پژوهشگر پس از تعیین و تنظیم موضوع تحقیق باید در فکر انتخاب روش تحقیق باشد.هدف از انتخاب روش انجام تحقیق این است که مشخص شود چه روش تحقیقی برای بررسی موضوع خاصی لازم است.باید به خاطر داشت محقق به خوبی آگاهی دارد آنچه یافته تا حد زیادی به نوع کاوش وی بستگی دارد.انتخاب روش انجام تحقیق، به هدف ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن بستگی دارد.بنابراین، هنگامی می توان در مورد روش بررسی و انجام تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش،هدف ها،و نیز وسعت دامنه آن مشخص باشد. در این فصل به روش شناسی تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، تعیین حجم نمونه، روش نمونه گیری، روش جمع آوری داده ها، ابزار سنجش تحقیق، روایی و پایایی، روشها و آزمونهای بکارگرفته شده در تحقیق پرداخته می شود.
۳-۲- روش شناسی تحقیق
این تحقیق براساس طرح تحقیق، توصیفی و براساس هدف، ازنوع کاربردی است.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق شامل بیماران بیمارستان شهید انصاری رودسر در اردیبهشت سال ۱۳۹۳ می باشد. طبق آمار ارائه شده تعداد بیماران ۶۹۸۲ نفر می باشد.
جدول شماره(۳-۱):تعداد بیماران به تفکیک بخش های مختلف بیمارستان

بخش

تعداد

اورژانس

۷۰۹

بستری در بخش

۶۳۸

درمانگاه تخصصی

۱۳۱۵

بررسی حاشیه‌نشینی وعلل و نتایج آن در استان فارس از کریم منصوریان و علیرضا آیت اللهی- مرکز جمعیت شناسی دانشگاه شیراز، ۱۳۵۶٫”^[۲۳]
پدیده اسکان غیررسمی در ناحیه شهری قم: مورد محمدآباد- رضا پایان- دانشگاه شهید بهشتی- ۱۳۷۸
بررسی ساختار قشربندی اجتماعی حاشیه‌نشینان ولی آباد و صالح آباد از دکتر تنهایی- سازمان برنامه و بودجه استان مرکزی-۱۳۷۵
در مقاله و نمونه‌کارهای تحقیقاتی نیز در مجله شهرداری‌ها با موضوع حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی به چاپ رسیده است که به شرح زیر است:
اجتماعات آلونکی، پدیده‌ای فراتر از حاشیه‌ و حاشیه نشینی- گفتگو با پرویز پیران- شماره ۳۲ ماهنامه شهرداری‌ها – دی ۱۳۸۰
توانمندسازی و ساماندهی اسکان غیررسمی، تجربه زاهدان نوشته علی صفوی- شماره ۴۶ ماهنامه شهرداری‌ها – اسفند ۱۳۸۱
مالکیت رسمی، راه حل ارتقای زندگی حاشیه‌نشینان پرو نوشته لوسی کانگر- شماره ۲۶ ماهنامه شهرداری‌ها- تیر ۱۳۸۰
مسئله بنام اسکان غیررسمی، راه حلی به نام توانمند‌سازی نوشته مظفر صرافی- شماره ۶۶ ماهنامه شهرداری‌ها- آبان ۱۳۸۳
در کتب، نشریات، مقالات و تحقیقات شهرسازی، برنامه ریزی شهری، مسکن و مهاجرت اغلب اشاره‌ای نیز به پدیده اسکان غیررسمی و حاشیه‌نشینی شده است برخی از این مجموعه‌ها به قرار ذیل است:
مهاجرت از دکتر حبیب اله زنجانی- سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)-۱۳۸۰
مهاجرت و شهرنشینی- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، مرکز آمار ایران-۱۳۸۲
شهرنشینی در ایران نوشته فرخ حسامیان، گیتی اعتماد و محمدرضا حائری- آگاه -۱۳۶۳
منابع انسانی، جمعیت، اشتغال و مهاجرت از فرهاد ماهر- موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی-۱۳۷۸
خلاصه مباحث اساسی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و طراحی شهری تدوین شهرام جنگجو- پردازش گران- ۱۳۸۱
در فصلنامه هفت شهر نیز به اسکان غیررسمی پرداخته است که از جمله می‌توان به مقالات و کارهایی که در شماره هشتم این فصلنامه و حتی شماره‌های بعدی آن اشاره نمود:
از حاشیه‌نشینی تا متن شهرنشینی از مظفر صرافی
حاشیه‌نشینی شهری و فرایند تحول آن (قبل از انقلاب اسلامی) از علی حاج یوسفی
نقش و جایگاه مجموعه‌های زیستی پیرامون شهرهای بزرگ در نظام اسکان کشور نمونه مطالعاتی: اسلام شهر از سید محسن حبیبی
فرایند شکل‌گیری و دگرگونی سکونتگاه های خودرو پیرامون کلانشهر تهران نمونه مطالعاتی اسلام‌شهر، نسیم شهر و گلستان نوشته محمد شیخی
توانمندسازی در اسکان غیررسمی- تجربه زاهدان از فرزین خضرایی
شناخت و ارزیابی مقدماتی اسکان غیررسمی در قوانین شهری ایران از غلامرضا کاظمیان
سیاست‌های بانک جهانی درخصوص توانمندسازی مترجم زهرا افتخاری راد- زهرا اسکندری دو رباطی
سکونتگاه‌های ناپایدار اقشار کم درآمد شهری از مهرداد جواهری و بابک داور پناه
۱-۹- مشکلات تحقیق
بر سر راه انجام هر پژوهش و تحقیق به طور مسلم موانع و مشکلاتی وجود دارد خصوصاً وقتی که انجام تحقیق به دلیل مشکل و معضل و به جهت راه حلی برای رفع مشکل باشد. بررسی و ساماندهی اسکان غیررسمی و حاشیه‌نشینی از آن دسته پژوهش‌هایی است که برای بیان مشکل و نهایتاً راه حل‌هایی برای رفع مشکل انجام می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

وقتی یک مشکل و مساله شهری در شهر وجود داشته باشد و مدیریت شهر کمتر به آن توجه کند برای شهروندانی که با مشکل دست به گریبان هستند، یک نوع عدم اطمینان و اعتماد نسبت به هر فعلی برای خود به وجود می‌آید حتی اگر این کار انجام یک پژوهش باشد.
در این بین، بایستی پژوهشگر همیشه با صبر و بردباری و در عین حال مقاومت و تلاش و بی طرفانه به پژوهش خود بپردازد و با مشکلات مبارزه نماید تا موضوع تحقیقش به نتیجه برسد.
مشکلاتی که بر سرراه انجام پژوهش بررسی و ساماندهی اسکان غیررسمی در محله قلعه کامکار شهر قم وجود داشت به قرار ذیل است:
عدم وجود اطلاعات مستند و قابل جمع‌ آوری
به دلیل عدم وجود سابقه پژوهشی در محله مورد نظر با موضوع تحقیق، اطلاعات قابل استناد و مکفی برای جمع‌ آوری و پردازش وجود نداشت.
حساسیت و نوعی بدبینی در ساکنان محله برای انجام پژوهش
قشر ساکن در محله به دلیل بی‌مهری‌هایی که از سوی مدیریت شهری و عوامل دست‌اندرکار دیده اند نوعی بی‌اعتمادی و بدبینی به هر گونه اقدام در محله خود دارند. لذا انجام پژوهش‌، آمارگیری و عکس برداری در این منطقه با مشکلاتی همراه است.
عدم همکاری قابل انتظار از سوی دستگاه‌های اجرایی مرتبط در دادن اطلاعات:
دستگاه‌های اجرایی مانند سازمان مسکن و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، شهرداری‌و. .. برخی اطلاعات مورد نیاز با موضوع این پژوهش را در اختیار دارند و همکاری مورد انتظار برای دادن اطلاعات و سایر همکاریها، از سوی آنان لازم می باشد.
عدم حفاظت فیزیکی برای آمارگیرها:
با توجه به جو اجتماعی منطقه، آمارگیری در این محلات بسیار مشکل و گاهاً ممکن است با حادثه و برخورد فیزیکی منجرشود و حمایت نیروی انتظامی و شورای محله از اهمیت بسیاری برخوردار است.
محدوده موضوع پژوهش:
موضوع پژوهش از محدوده بسیار بزرگی برخوردار است که شامل اطلاعات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، کالبدی، حقوقی می‌باشد.
عدم پاسخگویی صحیح به سئوالات آمارگیر:
معمولاً کسانی که مورد پرسش قرار می‌گیرند از سطح سواد بالایی برخوردار نبوده و معمولاً بیسواد یا کم سواد هستند از طرفی نوعی بدبینی و شک و تردید در انجام پژوهش و سئوالاتی از این قبیل دارند لذا پاسخ به سئوالات را بدرستی انجام نمی‌دهند و نیاز به صبر و حوصله و دقت خاصی در آمارگیری دارد.
مسائل مالی و هزینه‌های پژوهش:
برای یک پژوهش خصوصاً اگر پایان‌نامه باشد و نیاز به آمارگیری و جمع‌ آوری اطلاعات داشته باشد حمایت مالی لازم نمی‌شود.
فصل دوم: اسکان غیر رسمی در جهان وایران
۲-۱-اسکان غیررسمی در جهان
بنا به اعلام مرکز اسکان بشر ملل متحد(Habitat) در سال ۱۹۹۶ یک پنجم جمعیت جهان فاقد خانه ای در شان زندگی انسان بودند که دامنه گسترده‌ای از بی‌سرپناه‌ها و خیابان خواب‌ها تا آلونک نشینان را در بر می‌گرفت. نگران کننده‌تر اینکه این نسبت و تعداد برای کشورهای “جنوب”^[۲۴] در حال افزایش بوده به طوریکه در منطقه با رونق اقتصادی آسیا- اقیانوسیه حدود ۶۰ درصد جمعیت شهری در سال ۲۰۰۰ طبق برآورد اسکاپ (ESCAP) بدین‌گونه مسکن گزیده اند.^[۲۵] و در آخرین گزارش مرکز اسکان بشر ملل متحد برآورده شده است که بین یک سوم تا یک چهارم جمعیت شهری جهان در فقر مطلق به سر می‌برند و امروزه در آسیا تعداد فقرای شهری بیش از نیمه دهه ۹۰ میلادی است. ^[۲۶] در همین ارتباط کمیسیون جهانی آینده شهرها در قرن بیست ویکم میلادی نیز هشدار داده است که به موازات رشد آبرشهرها(Mega Cities) فقر شهری در کشورهای “جنوب” افزایش یافته و بخش عمده‌ای از رشد شهرنشینی بر پایه اقتصاد غیررسمی و همراه با گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی صورت خواهد گرفت و این گرایش را “غیررسمی شدن شهرنشینی” (In formalized Urbanization) نامیده است.^[۲۷] از این رو اسکان غیررسمی، مساله‌ای گذرا و با ابعاد محدودنبوده و توافقی بر بقاء، باز تولید و بسط آن وجود دارد که حاکی از عدم کفایت راه حل‌ها و سیاست‌های شهری متداول است و رهیافت‌ها و اقدامات نوینی را می‌طلبد.^[۲۸]
این پدیده مختص منطقه یا ناحیه شهر خاصی نبوده و بسیاری از شهرهای کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته و حتی معدودی از شهرهای کشورهای توسعه‌ای دست به گریبان آن هستند این پدیده در اشکال و به دلیل مختلف در شهرها خصوصاً شهرهای بزرگ رخ می کند گاهی به دلیل بیکاری و فشار ناشی از آن بر زندگی به جهت دستیابی به کار حتی شغلی غیررسمی به سمت شهرها رو آورده و اولین مشکل نداشتن سرپناهی برای خود خانواده است، گاهی به دنبال و توصیه اقوام، خویشان، نزدیکان و طایفه خود به حاشیه شهری رو آورده و در آنجا با حمایت یکدیگر سرپناهی برای خود ایجاد می‌کنند و دلایل دیگر که در مباحث بعدی به آن پرداخته خواهد شد.
برای میلیون‌ها فقیر ساکن در کشورهای در حال توسعه، مناطق شهری همواره وسیله‌ای برای بهبود کیفیت زندگی و محیط می‌باشد. این موضوع همراه با بدتر شدن شرایط زندگی در مناطق روستایی، جریان قابل ملاحظه‌ای از مهاجرت از روستا به شهر را به ویژه در سه دهه گذشته به وجود آورده است. مسائل و مشکلاتی که مهاجران شهری با آن روبه‌رو هستند، در زمان‌ها و شرایط مختلف متفاوت است. ولی اولین و پیچیده‌ترین مشکلی که از بدو ورود به شهر و تا مدت زمان طولانی با آن مواجه هستند، دسترسی به مسکن مناسب می‌باشد. تا قبل از دهه ۱۹۶۰ سرمایه‌گذاری‌های دولتی در بخش مسکن از اهمیت زیادی برخوردار نبوده و غیر اقتصادی تلقی می‌شد. اغلب سرمایه‌گذاری‌های دولتی در دیگر بخش‌های اقتصادی و اجتماعی متمرکز گردیده و انتظار می‌رفت مساله مسکن اقشار فقیر شهری به خودی خود و با بهبود وضعیت همه و از طریق بازار حل گردد. از دهه ۱۹۶۰، رشد بی‌سابقه شهرنشینی و افزایش فقر و تشدید مساله مسکن در اغلب شهرهای کشورهای جهان سوم، توجه به ویژه سازمان‌های دولتی و غیردولتی را به این مساله و مشکل شهری معطوف نمود. فقر کاملاً بر توسعه بین‌المللی قرن بیست و یکم تاثیر گذاشته و بیشتر مناطق شهرنشین جهان را متاثر کرده و با بی‌تفاوتی سازمان‌های مختلف دولتی پیچیده‌تر خواهد شد. آنها عقیده دارند که هجوم گروه‌های مهاجر روستایی و سکونت غیرمجاز در اراضی شهری یک زبان اجتماعی است و بایستی آنها را از بین برد و ریشه کن کرد. چنین اشتباهی و عکس العمل شدیدی در مورد این سکونتگاه‌های شهری به سئوال اصلی یعنی مسکن مناسب برای همه پاسخی نداده است.
تعاریف، ویژگی‌ها، اصطلاحات، کیفیت و نمونه‌های سکونتگاه‌های محروم شهری بسیار گوناگون می‌باشد. اما تلاشی لازم است تا شاخص‌های کلیدی که در چنین مناطقی مشترک هستند شناسایی شده و آنها را از یکدیگر متمایز گرداند.^[۲۹]
از عوامل تعیین کننده ساختاری در رشد شهرنشینی که رشد سریع آن در کشورهای جهان سوم ناهنجاری‌های را به وجود می‌آورد در کتاب حاشیه‌نشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان با ترجمه و تدوین خانم مریم‌هادی‌زاده بدین گونه بیان شده است.