این مدل نه برای توصیف ε_۱ و نه ε_۲ در فرکانس‌های بالا مناسب نیست و در مورد طلا، اعتبار آن پیش از این در مرز بین مرئی و مادون قرمز نزدیک از دست رفته بود. ما این مقایسه بین مدل درود و واکنش دی‌الکتریک فلزات را با موارد طلا و نقره محدود می‌کنیم. فلزاتی که مهم‌ترین فلزات برای مطالعه‌ی پلاسمونیک در ناحیه‌ی مرئی و مادون قرمز نزدیک هستند. در بالای کناره‌ی باند مربوط به آن‌ ها، فوتون‌ها در انتقالات میان باندی القایی که در آن الکترون‌ها از باند پر شده زیر سطح فرمی به باندهای بالاتر برانگیخته می‌شوند، بسیار مؤثر می‌باشند، از لحاظ فرض علمی، این‌ها می‌توانند با بهره گرفتن از روش مشابهی که برای انتقالات مستقیم باند در نیم‌رساناها مورد استفاده قرار می‌گیرند، توصیف شوند]۲۷[.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برای اهداف عملی، یک مزیت بزرگ مدل درود آن است که می‌تواند به سادگی در دامنه‌های زمانی بر اساس حلال‌های عددی برای معادلات ماکسول مشارکت کند. عدم کفایت آن در توصیف ویژگی‌های اپتیکی طلا و نقره در فرکانس‌های مرئی می‌تواند با جایگزینی معادله‌ی ۱۶-۲ با معادله‌ی زیر برطرف گردد:
(۳۴-۲)
بنابراین، انتقالات میان باندی، با کمک تصویر کلاسیک یک الکترون محدود با فرکانس تشدید ω_۰ توصیف می‌گردد و معادله‌ی (۱۳-۲) می‌تواند برای محاسبه‌ی قطبش حاصل، مورد استفاده قرار گیرد. تذکر می‌دهیم که تعدادی از معادلات با این شکل، می‌باید به طور دقیق بر حسب مدل (ω)ε برای فلزات نجیب حل گردند. (که هر کدام دارای سهم جداگانه در قطبش کلی است). هر کدام از این معادلات، منجر به یک عبارت نوسان‌گر لورنتز به شکل به الکترون آزاد نتیجه شده از معادله‌ی ۲۰-۲ اضافه می‌گردد]۲۵[ و ]۲۷[.
۲-۹- پلاریتون‌های پلاسمون سطحی در فصل مشترک فلز و عایق
پلاریتون‌های پلاسمون سطحی، برانگیختگی‌های الکترومغناطیسی‌ای هستند که در سطح مشترک بین یک رسانا و یک عایق، که به صورت ناپایدار در راستای عمودی محدود شده‌اند، انتشار می‌یابند. این امواج سطحی الکترومغناطیسی از طریق جفت‌شدگی میدان‌های الکترومغناطیسی با ارتعاشات پلاسمای الکترون عایق به وجود می‌آیند. به منظور بررسی ویژگی‌های فیزیکی پلاریتون‌های پلاسمون سطحی (SPPs) می‌بایست برای سطح مشترک بین یک رسانا و یک عایق معادلات ماکسول (۱-۲) را اعمال کنیم.
۲-۱۰- معادله‌ی موج
برای ارائه روشن‌تر بحث، بهتر است معادلات ماکسول را به شکل عمومی قابل کاربرد برای هدایت امواج الکترومغناطیسی به نام معادلات موج قالب‌بندی کنیم. همان‌طور که پیش از این بیان شد، در غیاب بار الکتریکی خارجی و چگالی‌های جریان معادلات (۱-۲d , 1-2c) می‌توانند به صورت زیر با یکدیگر ترکیب گردند:
(۳۵-۲)
با بهره گرفتن از و هم‌چنین و یادآوری آن که به خاطر عدم حضور محرک خارجی است پس معادله‌ی (۳۵-۲) می‌تواند به صورت زیر بازنویسی شود:
(۳۶-۲)
برای متغیر ناچیز پروفایل دی‌الکتریک بر فواصل نزدیک به مرتبه‌ی یک طول موج اپتیکی، معادله‌ی (۳۶-۲) برای معادله‌ی مرکزی نظریه موج الکترومغناطیسی به صورت زیر ساده‌نویسی می‌شود:
(۳۷-۲)
برای این که معادله‌ی (۳۷-۲) به یک شکل مناسب برای توصیف امواج منتشر شده‌ی محدود تبدیل گردد می‌بایست دو گام را در نظر بگیریم.
در گام نخست، به صورت کلی، یک وابستگی زمانی هارمونیک برای میدان الکتریکی فرض می‌کنیم. با قرار دادن آن در (۳۷-۲) خواهیم داشت:
(۳۸-۲)
که در آن بردار موج، موج انتشار یافته در خلاء است. معادله‌ی (۳۸-۲) به نام معادله‌ی هلمهوتز معروف است. در گام بعدی می‌باید هندسه‌ی انتشار را معین کنیم. برای ساده‌سازی، یک مسئله تک بعدی را فرض کنید که ε فقط به یک مختصات فضایی وابسته است. به طور خاص امواجی که در امتداد راستای x سیستم مختصات دکارتی انتشار می‌یابند و هیچ تغییر فضایی در جهت عمود در راستای y را نشان نمی‌دهند؛‌ بنابراین (z)ε=ε است. با اعمال آن به مسائل سطح الکترومغناطیسی صفحه z=0 بر سطح مشترک نگه‌دارنده‌ی امواج انتشاری منطبق شده که می‌تواند اکنون به صورت توصیف گردد. پارامتر مختلط k_x=β ، ثابت انتشار امواج انتقالی بوده و متناظر با مؤلفه‌ی بردار موج در راستای انتشار است. با قرار دادن این عبارت در معادله‌ی (۳۸-۲) فرم مطلوب معادله‌ی موج بدین صورت به دست می‌آید:
(۳۹-۲)
مسلماً یک معادله‌ی مشابه برای میدان مغناطیسی H وجود دارد.
معادله‌ی (۳۹-۲) نقطه‌ی شروعی برای تحلیل کلی مدهای الکترومغناطیسی هدایت شده در موجبر هاست. برای استفاده از معادله‌ی موج جهت تعیین پروفایل میدان سه بعدی و انتشار امواج منتشره، اکنون نیازمند یافتن عبارات روشن و صریحی برای مؤلفه‌های میدان‌های متفاوت E و H هستیم. که می‌تواند به صورت مستقیم با بهره گرفتن از معادلات (۱-۲d , 1-2c) به دست آورده شوند.
برای وابستگی‌های زمانی هارمونیک به معادلات زیر خواهیم رسید:
(۴۰-۲a)
(۴۰-۲b)
(۴۰-۲c)
(۴۰-۲d)
(۴۰-۲e)
(۴۰-۲f)
برای امتداد انتشار راستای x، و همگنی در راستای y ، این سیستم معادلات به شکل زیر ساده‌سازی می‌گردند:
(۴۱-۲a)

(۴۱-۲b)
(۴۱-۲c)

(۴۱-۲d)
(۴۱-۲e)
(۴۱-۲f)
به آسانی می‌توان نشان داد که این سیستم دو مجموعه از راه‌ حل ‌های خود سازگار با ویژگی‌های قطبش متفاوت امواج انتشاری را مجاز می‌دارد. مجموعه‌ی اول، مدهای مغناطیسی عرضی (P یا TM) که در آن فقط مؤلفه‌های E_x و E_z و H_y غیر صفرند و مجموعه‌ی دوم، مدهای الکتریکی عرضی (S یا TE) که در آن H_x و H_z و E_y غیر صفر هستند. برای حالت‌های TM، سیستم معادلات (۴۱-۲) به صورت زیر تقلیل می‌یابند:
(۴۲-۲a)

(۴۲-۲b)
و معادله‌ی موج برای حالت‌های TM به صورت زیر است:
(۴۲-۲c)
برای حالت‌های TE مجموعه مشابه به صورت زیر است:
(۴۳-۲a)
(۴۳-۲b)
با معادله‌ی موج TE
(۴۳-۲c)

ت)موانع آموزشی و تحقیقاتی
ه) نارسایی امکانات و خدمات رفاهی
ث) موانع فرهنگی و تبلیغاتی(محسنی،1388: 165-166).
2-10. عناصر تشکیل­ دهنده جاذبه­های گردشگری
عناصر تشکیل دهندۀ جاذبه­های جهانگردی شهری از نظر ((یانس وربک)) به سه دسته تقسیم می­شوندکه عبارتند از:
الف. عناصر نخستین: که زمینه­ ها و پایه مادی( میراث تاریخی و شهری، مجاورت با آب، بوستان و باغ و …) و انسانی( پذیرایی، مهمان­نوازی، سنن، امنیت) و همچنین فعالیت­ها و تجهیزات ویژه مستعد جذب جهانگردان(گنجینه­ها، نمایشگاه­های فرهنگی و ورزشی و جشنواره­ها و …) را با هم ادغام می­ کند؛
ب. عناصر ثانوی: که در برگیرنده تسهیلات خرید، اقامت، خوراک سرا، بنگاههای حمل­و­نقل جهانگردی هستند؛
ج. عناصر کیفی: که به عناصر اضافی مشهورند و شامل تسهیلات دسترسی به نقاط مختلف از جمله توقفگاه­ها، اطلاع­رسانی به مسافران و بازدیدکنندگان(دفاتر، اسناد و راهنماها) هستند(تقوایی و صابری،158:1386).
گردشگری در شهرها با توجه به تنوع فعالیت­های مختلف گردشگری و استقرار آنها در فضاهای مختلف، گردشگاههای مورد نیاز شهر از نظر تجانس و عملکردی و نحوه دسترسی به سه گروه عمده تقسیم می­شوند:

1. 1. گردشگاههای درون­شهری

1. 1. گردشگاههای حاشیه­شهری

1. 1. گردشگاههای برون شهری

این نوع تقسیم بندی از یک سو نحوه استقرار وپراکنش اماکن تفریحی و فراغتی را نشان می­دهد و از سویی دیگر نیازهای گردشگران شهری و نحوه تأمین آن­ها را از جهات مختلف تعیین می­نماید(ارمغان،123:1386).
2-11. زیر ساخت­های صنعت توریسم
برای گردشگران از هر نوع، مقدماتی لازم است که بدون آنها گردشگری اقتصادی و اصولی میسر نمی­ شود؛ برای مثال، وجود راه های دسترسی به یک مکان یا به حوالی آن از جمله مقدمات حضور در مقصد گردشگری است که بدون وجود آن، گردشگری میسر نمی­ شود. چون ماهیت گردشگری در جابجایی مکانی است، این قبیل پیش­نیازهای اولیه در یک مکان را زیر ساخت می­گویند(شکل2). برای مثال، اگر در کشوری در طول سال به راحتی قادر به تهیۀ بلیط هواپیما، اتوبوس، یا قطار برای عزیمت به سمت مقصد گردشگری نباشیم، نشان­دهندۀ فقدان یا کمبود زیر ساخت­های گردشگری در آن کشور است. پس از حضور در مکان اقامتی، وجود کتابچۀ راهنما، یا راهنمایان آموزش­دیده و نیز وجود آژانس­های فعال ومدیریت مناسب مقصد از جمله پیش­نیازها و زیرساختهای اصلی بازدید از یک مکان است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نمودار شماره (2-3): مؤلفه­ های زیر ساختی صنعت توریسم
(مأخذ: برگرفته از مفاهیم نیوسام و داولینگ 1388)
جاذبه ها
جاذبه­های گردشگری طیف بسیار متفاوتی در کشورهای مختلف جهان دارد. جاذبه­های تاریخی، فرهنگی، طبیعی، باستانی، مردم شناسی و آداب ورسوم ملل مختلف جاذبه­های فراوانی برای گردشگران دارند. جاذبه­های گردشگری نسبت به نوع گردشگری متفاوت است. برای مثال، در گردشگری فرهنگی مسجدی قدیمی ومعروف جاذبۀ گردشگری محسوب می­ شود؛ یا در گردشگری زیارتی، مکانهای مقدس مذهبی مقصدی برای گردشگران به حساب می­آیند. میراث­های مختلف طبیعی، فرهنگی، معنوی، ملموس و غيرملموس و مكتوب ميراث هايي اند كه براي جذب گردشگر پتانسيل دارند. از جمله جاذبه هاي طبيعي در بخش زنده و غيرزنده جنگل ها و گل فشان­ها، ميراث غيرملموس مراسم عيد نوروز ايران، و ميراث مكتوب ديوان اشعار شاعران بزرگ ايران­نام بردنياست. از جمله ديگر جاذبه هاي گردشگري مي توان به غذاهاي محلي يا تنوع ويژةزمين شناختي منطقه اشاره كرد.
راحتي و تسهيلات اقامتي
راحتي و تسهيلات اقامتي در صنعت ژئوتوريسم استراحتگاه­هاي زمين گردشگري(ژئو ریسورت^[10]) و اقامتگاه­های زمین گردشگری(ژئولاج^[11]( را شامل می­ شود. این دو واژه پیش از پیدایش ژئو توریسم جزو مقولۀ اکوتوریسم بودند. بر این مبنا، اکوتوریسورت عبارت است از آلونک­ها، چادرها وکلبه­های جنگلی، کلبه­های روی آب، کلبه­های درختی، خانه­های دست­ساز سنگی میان سنگ­های پشت آبشارها و جز آن که در طبیعت به صورت ساده يافت مي شوند؛ يا حتي آلونك­هاي مجللي كه سازگار با تركيب و معماري طبيعت در مناطق بكر ساخته مي شوند. براي مثال، كلبه هاي روي آب تالاب انزلي براي تماشاي لالة مرداب و استراحت و اقامت در آن­ها جزو اين مقوله­اند.
حال اگر معماري اين كلبه­ها و استراحتگاه ها در طبيعت بي جان و با تأكيد بر سنگ ها و كوه­هاي اطراف صورت گيرد اقامتگاههاي زمين گردشگری(ژئوريسورت) محسوب مي شوند.
فعالیت­ها و تفسیر
فعالیت­های گردشگری در مکانهای به خصوصی به نام مراکز بازدیدکنندگان انجام می­ شود. از جمله در تورهاي مجازي و سه بعدي الكترونيكي و رايانه ای. در حين بازديد توضيحات و راهنمايی­هاي لازم با بهره گرفتن از ابزارهايي مثل توضيحات راهنمايان، تابلوهاي راهنماي گردشگران، و ابزارهاي صوتي و تصويري داده مي شود. برخي گردشگران با كتاب راهنما يا با جزوات آموزشي و بروشورها به گردشگري مي پردازند.
مدیریت و برنامه­ ریزی
همان طور كه برنامه­ريزي در زندگي روزمره شرط عقلاني براي تكامل است و نيز از آنجا كه برنامه ريزي ابزاري در خدمت مديريت و رهبري نظام هاي اجتماعي است، صنعت گردشگري نيز از اين قاعده مستثني نيست و نيازمند برنامه­ريزي است. برنامه­ ریزی مستلزم آگاهي از فرصت ها و تهديدهاي آتي و پيش بيني شيوة مواجهه با آن­هاست. برنامه عبارت است از تعيين هدف كوتاه و پيش بيني راه رسيدن به آن. برنامه ريزي نيز عبارت است از طراحي عمليات براي تغيير يك شيء يا موضوع بر مبناي الگوي پيش­بيني شده.
برنامه ريزي و مديريت براي زمين گردشگري در يك مكان شامل انجام تمهيدات قبلي و برنامه ريزي شده براي بازديد گردشگران از مكان جذاب زمين شناختي طبق الگوي از قبل پيش­بيني شده و حفظ مكان از تخريب و آسيب احتمالي است. الگوهاي مناسب مانند نرد هكشي دور سايت يا نصب تابلوهاي توضيحات براي گردشگران و تعيين مسيرهاي ويژة عبور كه تردد فقط در آن مسيرها مجاز باشد از جمله الگوهاي برنامه ريزي و مديريت گردشگران است.
شکل زیر مدیریت و برنامه­ ریزی در سه زیر مجموعۀ حفاظت، طراحی سایت ومدیریت گردشگران خلاصه شده است.
نمودار شماره(2-4) : تدابیر سه گانۀ مدیریت و برنامه­ ریزی گردشگری
(مأخذ: برگرفته از مفاهیم نیوسام و داولینگ،1388)
انواع تور
گردشگری و بازدید از آثار طبیعی و فرهنگی از راه­های مختلفی صورت می­گیرد؛ در شکل زیر انواع تور نشان داده شده است:
نمودار شماره(2-5) : انواع تور در گردشگری
(مأخذ: حاج علیلو و نکویی صدر،23:1390)
گردشگری با وسایل نقلیۀ عمومی وخودروی شخصی یا پای پیاده را افراد زیادی تجربه کرده ­اند. گردش­های ژئوتوریسمی با هواپیمای سبک و چهارپایانی همچون اسب و قاطر نیز انجام می­ شود. برای مثال، بازدید از منطقۀ زیبای زمین­شناختی گراندکانیون^[12] امریکا و چشم اندازهای ژئومورفولوژیایی آن، علاوه بر تورهای پیاده­روی زمینی، با تورهای هوایی نیز صورت می­گیرد. بازدید با تورهای هوایی به قدری معمول شده است که در برخی از مناطق به علت تعداد زیاد پروازها، برای جلوگیری از آلودگی صوتی و حفظ زیبایی وسکوت طبیعت، قوانینی وضع شده است و پروازهای توریستی را در ساعات و روزهای معینی محدود می­سازد.(شکل1)
همچنین، تورهایی در پارک ملی ایالات متحدۀ امریکا برگزار می­ شود، از جمله، پارک ملی گراندکانیون در ایالت آریزونا، به صورت قاطر سواری همراه با دادن توضیحات محیط بانانی که در زمین­ شناسی محدودۀ پارک آموزش دیده­اند(حاج علیلو و نکویی صدر، 1390 :24-19).
2-12. عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری
عوامل بسياري بر اين صنعت خدماتي تاثير مي گذارند كه شامل دو دسته عوامل افزايشي و عوامل کاهش هستند.
عوامل افزایشی: رشد جمعیت، تغییرات توزيع سني و افزايش شهر نشيني، كاهش ساعات كار و افزايش تعطيلات، عوامل آموزشي و پرورشي، سطح سواد و فرهنگ، روابط اجتماعي، استفاده از وسايل نقليه شخصي و فعاليت هاي ترويجي صنعت گردشگري كشور، از عوامل مؤثر در افزايش صنعت گردشگري محسوب مي شوند.
عوامل کاهشی: بی­ثباتی سیاسی، جنگ هاي داخلي و خارجي، ناآرامي ها و ترورها، انقلاب ها و هواپيما ربايي ها، جزو عوامل مؤثر در كاهش گردشگر به نقاط مختلف محسوب مي­گردند(عسگری،24:1373).
2-13. گردشگری پایدار شهری
پايداري زيست محيطي بيانگر اقدامات مادي و غير مادي است كه اطلاعاتي كليدي از آثار محيط زيست، رعايت مقررات، روابط ذينفعان و سيستمهاي سازماني فراهم مي­آورد و نشان دهندۀ تعاريفي از اثربخشي و بهره­وري اقدامهاي صورت گرفته در محیط زیست است(Henri & Journeault،2008: 166). این نوع ارزیابی، آثار مثبت و منفی طرح بر محیط را مورد تأکید قرار می­دهد و شیوه­ای است که متخصصان برای توصیف و تحلیل آثار عمده فعالیت­های محیطی به کار می­برند تا از طریق شناخت عوامل تأثیرگذار محیطی، آثار منفی را به حداقل برسانند. موضوع مورد تأکید در این زمينه ظرفيت نگهداشت منطقه اي براي جامعه ، انساني است كه به صورت حداكثر ميزان مصرف منابع و خروج و تصفيه­ی پسماندي به طور مشخص در يك منطقه، برنامه ريزي معين بدون لطمه زدن، آسيب رساندن تصاعدي بر یکپارچگی، وحدت اکولوژیکی و بهره­وری زیستی، پایدار می­ماند(بدری و رکن­الدین افتخاری،19:1382). ارزیابی پایداری زیست محیطی شامل ارزيابي تاثيرات مستقيم از پروژه در محيط زيست با توجه به جايگزين­ها و تلاش براي كاهش آثار زيانبار زیست محیطی است(Sutcliffe ،2009: 6).
تحق توسعه ی پايدار گردشگري در گرو سه رويكرد همه جانبه نگر و كل گرا، آينده نگر و مساوات گرا است. نگرش اول بر اين باور است كه توسعه هنگامي پايدار است كه در بستر سياسي، اقتصادي و اكولوژيک ملاحظه گردد. در رويكرد دوم، برآورد احتياجات كنوني گردشگران، جامعۀ ميزبان و به موازات آن محافظت از محيط زيست و حفظ فرصت هاي برابر براي آيندگان مطرح است. در رويكرد سوم، مساوات درون نسلي و فرا نسلی در استفاده از امکانات، داده ­ها ومنابع مورد نظر است(تولایی،142:1386).

بنابر نظری نیز، اصل انتقال خود به خود به شرط داوری که ریشه در حقوق رم و کامن لو دارد، با توجه به تفسیر شرط داوری قابل اعمال است. شرط داوری یا جزء تضمینات^[۱۵۲] قرارداد محسوب می شود و یا جزء حقوق تبعی^[۱۵۳]؛ اگر شرط تضمین کننده در نظر گرفته شود، به طور اتوماتیک منتقل نمی شود، اما اگر یک حق تبعی محسوب شود، قابل انتقال است^[۱۵۴].
نتیجه گیری
داوری به عنوان نهادی جایگزین دادگاه های دولتی، با سابقه دیرین در صدد باز کردن جایگاه ویژه و مخصوص به خود در مقررات و آیین هایی رسیدگی داخلی و بین المللی است. به موجب قواعد اصلی، در صورت فقدان توافقنامه ای بین طرفین، داوران اختیار دارند در مورد نحوه سازماندهی داوری و آیین مورد استفاده خود، تصمیم بگیرند. این تئوری خود آیینی، داوری را به عنوان یک شیوه مستقل و مجزای حل اختلاف در معاملات تجاری بین المللی به رسمیت می شناسد، لکن به واسطه پایداری صلاحیت ملی بر این عدالت خصوصی، این نهاد در سایه سار حقوق قرار گرفته و ماهیت آن را تبدیل به حقوق عمومی می کند؛ اگرچه همچنان جنبه خصوصی آن غالب است. بایستی در کنار سیستم قضایی ملی، هویت مستقل داوری را به رسمیت شناخت تا به عنوان ابزاری نیرومند، بدون هیچ گونه قید و بند، در جهت عدالت خصوصی گام بر می داشت.
وجود شرط داوری معتبر در قراردادها موجب می شود که دعوای موضوع موافقتنامه داوری در صلاحیت داور قرار گرفته و دادگاه دولتی از رسیدگی به آن ممنوع گردد و رأی داوری می تواند موجب فیصله نهایی اختلاف طرفین باشد، مگر به دلایل موجه در دادگاه، نقض یا ابطال شود. حال به سؤالاتی که در پژوهش مطرح ساختیم پاسخ می دهیم.
با توجه به خصوصیت تبعی بودن شرط داوری، آیا با بطلان یا ختم قرارداد اصلی این شرط نیز باطل می شود؟
بر طبق نظریه حامیان اصل استقلال شرط داوری، در قراردادهایی که تعهدات ناشی از آن اجرا شده و به پایان رسیده، شرط داوری حیات مستقل دارد و حتی در موارد فورس ماژور و یا غیرقانونی شدن قرارداد، شرط مندرج در آن به حیات خود ادامه خواهد داد. ولی نظریه مخالفان بیشتر متکی بر تحلیلی های منطقی است؛ در حالی که موافقان بیشتر مسایل عملی و نیازهای تجاری را مدنظر قرار داده اند. در واقع مخالفان با توجه به اصل تبعیت شرط از عقد معتقدند، شرط داوری بایستی از اصل، یعنی قرارداد اصلی تبعیت کند و بر این اساس عوامل فاسد کننده قرارداد اصلی، هم قرارداد و هم شرط داوری که جزیی از آن است را باطل یا فاسد می کند. که استناد خود را ماده ۲۴۶ قانون مدنی ایران دانسته چرا که نسبت به انحلال عقد و شرط بر پایه همین نظر استوار است.
بند ۱ ماده ۱۶ قانون داوری تجاری بین المللی ایران نیز شرط داوری را صرفاً از نظر اجرای قانون مذکور، شرایط تشریفات آیین رسیدگی و سایر جنبه های شکلی داوری مستقل از قرارداد اصلی، تلقی کرده است و در ادامه همان بند، فلسفه حکم مذکور را که همانا عدم ملازمه بطلان قرارداد اصلی با شرط داوری است، به روشنی بیان می کند. طرز تلقی دادگاه ها به این موضوع، به میزان زیادی بستگی دارد به مساعدت کم و بیش وسیعی که نسبت به داوری دارند، به همین دلیل راه حل های ارائه شده گذشته، ارزش ناچیزی دارند.
با این وجود، در خصوص قلمرو قاعده تبعیت شرط داوری از قرارداد اصلی باید گفت که اگر قرراداد اصلی به واسطه اجبار یا عدم اهلیت یکی از طرفین از ابتدا اساساً وجود نداشته باشد، این بی اعتباری قرارداد به موافقتنامه داوری تسری می یابد.
مشکل استقلال شرط ارجاع به داوری، ناشی از تفسیر قرارداد بین طرفین است؛ با این توضیح که قصد واقعی طرفین از مراجعه به داوری این است که کلیه اختلافات، من جمله اختلافات در مورد اعتبار یا بی اعتباری قرارداد اصلی، به داوری ارجاع شود؛ در نتیجه، صرف ادعای بطلان یا عدم قطعیت قرارداد، بی ثباتی و یا بی دوامی آن، شرط داوری مندرج در قرارداد را از بین نمی برد.
در حقوق ایران آیا اصل استقلال شرط داوری مورد پذیرش قرار گرفته است؟
به طور کلی در حقوق داخلی ایران شرط ابتدایی مندرج در قرارداد فاقد موجودیت مستقل می باشد. اگر چه در موقعیت های خاص علی رغم بی اعتباری خود قرارداد، مفاد شرط می تواند معتبر باشد، اما این مسئله، استثناء است و محتاج ذکر صریح آن در قانون می باشد، به همین دلیل است که گنجاندن اصل استقلال شرط داوری در قانون داوری تجاری بین المللی، دارای اهمیت خاص است. شرط داوری، موضوعاً و حکماً یک قرارداد مستقل که با موضوع قصد جداگانه طرفین تنظیم شده است و صرف اینکه در قرارداد اصلی درج شده، به معنای شرط ضمن عقد نیست.
از نظر داور، استقلال شرط داوری به معنای احترام به خواست طرفین در عدم مراجعه به دادگستری و ایجاد صلاحیتی بوده که برای داور تمهید شده است. در واقع این قاعده را باید در جهت تأمین استقلال داوری به شمار آورد. البته استقلال قید داوری و یا عدم استقلال آن از قرارداد اصلی، بستگی به تفسیر قصد طرفین دارد که از نحوه کلمات و یا دلالت ضمنی در فحوای قرارداد برداشت می شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بنابراین ملاحظه می شود که بر اساس رویه عملی، مقررات حقوق بین الملل، حقوق داخلی کشورها، تصمیمات اتخاذی در مراجع قضایی و داوری و دکترین حقوقی، اصل استقلال شرط داوری از جایگاه قابل اعتنایی برخوردار است.
آنچه باقی می ماند، تفکیک داوری بین المللی از داوری داخلی در حقوق ایران است. واقعاً مشخص نیست که داوری بین المللی دارای چه خصیصه هایی است که شرط استقلال داوری در آن مورد قبول و عنایت قانون گذار واقع شده، اما در داوری داخلی به آن توجهی نشده است. این تفکیک بدون پشتوانه و منطق، می تواند موجب تنزل اعتبار نظام حقوقی ایران در سطح بین المللی شود.
گرچه اصل استقلال شرط داوری، به طور صریح در قانون داوری تجاری بین المللی آمده، اما نشان دهنده نیت قانون گذار است و با الغای خصوصیت از حکم مقرر در قانون مذکور، می توان و باید از آن برای تفسیر و توسعه حقوق داوری ایران استفاد کرد؛ چرا که این قانون دارای هیچ خصوصیت یا ویژگی منحصر به فردی نیست تا این قاعده را فقط مخصوص به داوری بین المللی بدانیم و در داوری های داخلی، اصل استقلال شرط داوری را به واسطه سکوت قانون گذار، بی اعتبار تلقی کنیم.
با توجه به قوانین داخلی، اگر در قرارداد داوری، تصریح شود که رسیدگی به اختلاف در اصل قرارداد نیز با داوران است یا تصریح کنند که در صورت بطلان قرارداد، اصل شرط داوری معتبر است و یا از قرائن مسلم باشد که منظور طرفین این بوده، به نظر می رسد که قرارداد داوری بعد از بطلان عقد اصلی پابرجاست و به حیات خود ادامه می دهد، به عبارتی دیگر، قانوناً منعی ندارد که طرفین در قرارداد خود تصریح به مستقل بودن شرط از عقد کنند.
چنانچه به هر دلیلی، صلاحیت داوران مورد تردید قرار گیرد آیا خود داور می تواند با توجه به اصل صلاحیت نسبت به صلاحیت که از نتایج اصل استقلال شرط داوری است در مورد صلاحیت خود اظهار نظر کند؟
هدف قاعده صلاحیت در صلاحیت (خود صلاحیتی)، به عنوان یکی از قواعد جا افتاده و مسلم در رویه داوری بین المللی و هدف اصل استقلال شرط داوری از قرارداد اصلی یکسان است. و در هر حال به این نتیجه منتهی می شود که داور اختیار اولیه را برای تعیین صلاحیت دارد، اما در صورت اعتراض به تصمیم داور درباره صلاحیت، دادگاه نهایتاً به موضوع رسیدگی می کند.
کاربرد این نظریه در پیشگیری از منتفی شدن صلاحیت داوری در برابر ادعای صرف مبنی بر بطلان قرارداد اصلی است. علاوه بر این به هیأت داوری امکان می دهد که قضیه را بررسی و بفهمند که چنین است یا خیر و اگر باطل باشد، تبعات ناشی از بطلان را معین کند.
باید به این امر توجه داشت که اصل استقلال شرط داوری از قرارداد اصلی با موضوع وجود صلاحیت داور نسبت به امور خود، مطلبی مجزاست. این دو قاعده، در این موضوع با هم تداخل دارند که داورانی که در مورد صلاحیت خود اتخاذ تصمیم می کنند، به شرط داوری به طور مجزا می نگرند و نه به کل قرارداد، اما نظر به اینکه قبول قاعده صلاحیت در صلاحیت، به طور ضمنی به معنی قبول اصل استقلال شرط داوری نیز می باشد؛ لذا هر گونه تصمیمی راجع به قرارداد؛ اعم از اینکه راجع به صلاحیت آن مرجع و یا مربوط به موضوعات دیگر؛ از جمله اعتبار یا عدم اعتبار قرارداد باشد، با آن مرجع است.
پیشنهادات
از آنجایی که یکی از مهمترین مسائل در حل و فصل اختلافات به ویژه اختلافات تجاری حل و فصل سریع آنها می باشد، داوری به واسطه کم ضررترین روش ترافعی حل و فصل دعاوی در کنار رسیدگی قضایی و دیگر روشها در طول سالها به صورت گسترده ای در عرصه بین المللی و داخلی بعنوان مهمترین و متداول ترین روش حل دعاوی به رسمیت شناخته شده است ولی با این حال استفاده از این روش بویژه در داوری داخلی با موانعی روبرو است. از این رو پیشنهادات قابل ارائه و استفاده کاربردی در این جهت به شرح زیر می باشد:
راه حل جلوگیری از نقض عدالت در داوری، افزایش حدود دخالت دادگاه نیست؛ بلکه افزایش نظارت بر داوری و تخصص داوران از راه آموزش است. سیاست عدم دخالت با آگاهی و شناخت از مفهوم داوری در حال عملی شدن است ولی با این حال پیشنهاد می شود ضمانت اجرای نظارت اجتماعی بعنوان مهمترین تضمین سلامت داوری مورد توجه قرار گیرد.
در رابطه با تفکیک داوری بین المللی از داوری داخلی در حقوق ایران، واقعاً مشخص نیست که داوری بین المللی دارای چه خصیصه هایی است که استقلال شرط داوری در آن مورد قبول و عنایت قانونگذار واقع شده اما در داوری داخلی به آن توجهی نشده است. این تفکیک بدون پشتوانه و منطق می تواند موجب تنزل اعتبار نظام حقوقی ایران در سطح بین الملل شود در این رابطه پیشنهاد می شود تا قانونگذار هر چه بیشتر در مسیر یکسان سازی قوانین داخلی و بین المللی قدم بردارد و تفاوتی بین این دو قائل نشود.
برای استفاده هر چه بیشتر از داوری در اختلافات پیشنهاد می شود تا سازمانهای تخصصی و قابل دسترس بیشتری در رابطه با داوری بوجود آیند تا افراد و شرکتهای تجاری برای مراجعه به آنها و استفاده از داوری برای حل و فصل اختلافات خود رغبت بیشتری از خود نشان دهند.
برای تأمین نیاز تجارت بین الملل، تضمین اعتبار و ضرورت حمایت خاص از قرارداد داوری، اصل استقلال شرط داوری را بعنوان امری ضروری در داوری به رسمیت شناخته شود تا به این وسیله از تبدیل داوری به یک رسیدگی قضایی با مشکلات و اطاله های خاص خود جلوگیری شود.
فهرست منابع
الف) منابع فارسی
ابن قدامه، ۱۳۵۲، مغنی و شرح الکبیر، جلد ۱۱، بیروت، نشر دارالکتاب العربی.
اسکینی، ربیعا، ۱۳۶۹، اختیار دولت ها و سازمانهای دولتی در مراجعه به داوری تجاری بین المللی، فصلنامه حقوق، شماره ۲۵، تهران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
اسکینی، ربیعا، ۱۳۷۱، مباحثی از حقوق تجارت بین الملل، چاپ اول، تهران، نشر دانش امروز.
اسکینی، ربیعا، ۱۳۸۳، مبانی نظری اصل استقلال موافقتنامه داوری از قرارداد اصلی در حقوق تطبیقی، شماره ۴۳، قم، مجله نامه مفید.
اسمیث، ونیسنت پاول، ۱۳۷۷، کشمکش زدایی با داوری در حقوق اسلامی و کامن لا، ترجمه محمد حسین ساکت، مجله حقوقی ، شماره ۲۳، تهران، دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران.
اشمیتوف، کلایو ام، ۱۳۷۸، حقوق تجارت بین الملل، ترجمه بهروز اخلاقی، جلد دوم، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
اصغریان، مجتبی، ۱۳۸۸، داوری تجاری در نظام حقوقی انگلیس: تاملی بر قانون داوری ۱۹۹۶، مجله حقوقی داور، شماره ۲، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
افتخار جهرمی، گودرز، ۱۳۷۸، تحولات نهاد داوری در قوانین موضوعه ایران و دستاورد آن در حوزه داوری بین المللی، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره ۲۷ و ۲۸، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
افتخار جهرمی، گودرز، ۱۳۸۳، مزایای داوری به عنوان جایگزین رجوع به دادگاه­ها، مجله داوری، تهران، مرکز اتاق داوری ایران.
ام هولتزمن، هوارد، ۱۳۸۱، داوری در ایالات متحده آمریکا، ترجمه علی قاسمی، فصلنامه دیدگاه­ های حقوقی، شماره ۲۵، تهران، دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری.
ام. لیو، جولیان دی، ۱۳۸۸، تحقق رویای داوری خود آیین، ترجمه فیض الله جعفری، مجله حقوقی بین ­المللی، شماره ۴۰، تهران، نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری.
امامی، حسن، ۱۳۶۳، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ چهارم، تهران، نشر اسلامیه.
امیر معزی، احمد، ۱۳۸۸، داوری بین المللی در دعاوی بازرگانی، چاپ دوم، تهران، نشر دادگستر.
اوپنی، برونو، ۱۳۷۲، شرط داوری به وسیله ارجاع، ترجمه اسماعیل بنی صدر، مجله حقوقی، شماره ۱۷ و ۱۶، تهران، دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران.
اوجاقلو، رسول، ۱۳۸۷، قانون ماهوی حاکم بر داوری­های تجاری بین المللی، نشریه بررسی­های بازرگانی، شماره ۳۱، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی.
ایلخانی زاده، نگار، ۱۳۸۶، تنظیم قرارداد داوری با توجه به قانون داوری تجاری بین المللی ایران، مجله کانون وکلا، شماره ۱۹۸-۱۹۹، تهران، کانون وکلای دادگستری مرکز.
بازگیر، یداله، ۱۳۸۰، داوری و احکام مرجع به آن، چاپ اول، تهران، نشرفردوس.
بازگیر، یداله، ۱۳۸۹، آرای دیوان عالی کشور در امور حقوقی، چاپ اول، تهران، نشر جاودانه.

شکل ۲-۴ چگونگی شکل‌گیری امپراطوری‌های اولیه را نشان می‌دهد. همانگونه که در این شکل نشان داده شده است. امپراطوری‌های بزرگتر، تعداد بیشتری مستعمره دارند. در این شکل، امپریالست شماره ۱ قوی‌ترین امپراطوری را ایجاد کرده است و بیش‌ترین تعداد مستعمرات را دارد.
شکل۲-۴ چگونگی شکل‌گیری امپراطوری‌های اولیه]۱۲[
۲-۵-۱-۲ مدل‌سازی سیاست جذب: حرکت مستعمره‌ها به سمت امپریالیست
سیاست همگون‌سازی (جذب) با هدف تحلیل فرهنگ و ساختار اجتماعی مستعمرات در فرهنگ حکومت مرکزی انجام می‌گرفت. کشورهای استعمارگر، برای افزایش نفوذ خود، شروع به ایجاد عمران (ایجاد زیرساخت‌های حمل و نقل، تاسیس دانشگاه و …) کردند. به عنوان مثال کشورهایی نظیر انگلیس و فرانسه با تعقیب سیاست همگون‌سازی در مستعمرات خود در فکر ایجاد انگلیس نو و فرانسه نو در مستعمرات خویش بودند. با در نظر گرفتن شیوه نمایش یک کشور در حل مسلئه بهینه‌سازی، در حقیقت این حکومت مرکزی با اعمال سیاست جذب سعی داشت تا کشور مستعمره را در راستای ابعاد مختلف اجتماعی سیاسی به خود نزدیک کند. این بخش از فرایند استعمار در الگوریتم بهینه‌سازی، به صورت حرکت مستعمرات به سمت کشور امپریالیست، مدل شده است]۱۲.[

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل ۲-۵، شمای کلی این حرکت را نشان می‌دهد.

شکل۲-۵ شمای کلی حرکت مستعمرات به سمت امپریالیست]۱۲[
مطابق این شکل کشور امپریالیست کشور مستعمره را در راستای محورهای فرهنگ و زبان به سمت خود جذب می‌کند. همانگونه که در این شکل نشان داده شده است، کشور مستعمره (Colony)، به اندازه واحد در جهت خط واصل مستعمره به استعمارگر (Imperialist)، حرکت کرده و به موقعیت جدید(New Position of Colony) ، کشانده می‌شود. در این شکل، فاصله میان استعمارگر و مستعمره با نشان داده شده است. نیز عددی تصادفی با توزیع یکنواخت (و یا هر توزیع مناسب دیگر) می‌باشد. یعنی برای داریم]۱۳.[
(۲-۴)
که در آن عددی بزرگتر از یک و نزدیک به ۲ می‌باشد. یک انتخاب مناسب می‌تواند باشد. وجود ضریب باعث می‌شود تا کشور مستعمره در حین حرکت به سمت کشور استعمارگر، از جهت‌های مختلف به آن نزدیک شود.

شکل۲-۶ حرکت واقعی مستعمرات به سمت امپریالیست]۱۲[
با بررسی تاریخی پدیده همگون‌سازی، یک حقیقت آشکار در این زمینه این است که علی رغم اینکه کشوهای استعمارگر بطور جدی پیگیر سیاست جذب بودند، اما وقایع بطور کامل مطابق سیاست اعمال شده آنها پیش نمی‌رفت و انحرافاتی در نتیجه کار وجود داشت. در الگوریتم معرفی شده، این انحراف احتمالی با افزودن یک زاویه تصادفی به مسیر جذب مستعمرات، انجام می‌گیرد. بدین منظور، در حرکت مستعمرات به سمت استعمارگر، کمی زاویه تصادفی نیز به جهت حرکت مستعمره، اضافه می‌کنیم. شکل ۲-۶ این حالت را نشان می‌دهد. بدین منظور این‌بار به جای حرکت به اندازه ، به سمت کشور استعمارگر و در جهت بردار واصل مستعمره به استعمارگر، به همان میزان، ولی با انحراف در مسیر، به حرکت خود ادامه می‌دهیم. را به صورت تصادفی و با توزیع یکنواخت در نظر می‌گیریم (اما هر توزیع دلخواه و مناسب دیگر نیز می‌تواند استفاده شود)]۱۱.[
(۲-۵)
در این رابطه، پارامتری دلخواه می‌باشد که افزایش آن باعث افزایش جستجوی اطراف امپریالیست شده و کاهش آن نیز باعث می‌شود تا مستعمرات تا حد ممکن، به بردار واصل مستعمره به استعمارگر، نزدیک حرکت کنند. با در نظر گرفتن واحد رادیان برای ، عددی نزدیک به /۴π، در اکثر پیاده‌سازی ها، انتخاب مناسبی بوده است.
۲-۵-۱-۳ جابجایی موقعیت مستعمره و امپریالیست
سیاست جذب در عین نابودی ساختارهای اجتماعی سیاسی کشور مستعمره در بعضی موارد نتایج مثبتی را نیز برای آنها در پی داشت. بعضی از کشورها در نتیجه اعمال این سیاست، به نوعی از خود باوری عمومی دست یافتند و پس از مدتی همان تحصیل کرد‌گان (به عبارت دیگر جذب شدگان فرهنگ استعماری) بودند، که به رهبری ملت خود برای رهایی از چنگال استعمار پرداختند. نمونه های فراوانی از این موارد را می‌توان در مستعمرات انگلیس و فرانسه یافت. از سوی دیگر نگاهی به فراز و نشیب چرخش قدرت در کشور‌ها به خوبی نشان می‌دهد که کشور هایی که زمانی در اوج قدرت سیاسی – نظامی بودند، پس از مدتی سقوط کردند و در مقابل کشورهایی سکان قدرت را در دست گرفتند که زمانی هیچ قدرتی در دست نداشتند. در مدلسازی این واقعه تاریخی در الگوریتم معرفی شده به این صورت عمل شده است که در حین حرکت مستعمرات به سمت کشور استعمارگر، ممکن است بعضی از این مستعمرات به موقعیتی بهتر از امپریالیست برسند (به نقاطی در تابع هزینه برسند که هزینه کمتری را نسبت به مقدار تابع هزینه در موقعیت امپریالیست، تولید می‌کنند.) در این حالت، کشور استعمارگر و کشور مستعمره، جای خود را با همدیگر عوض کرده و الگوریتم با کشور استعمارگر در موقعیت جدید ادامه یافته و این بار، این کشور امپریالیست جدید است که شروع به اعمال سیاست همگون‌سازی بر مستعمرات خود می‌کند. تغییر جای استعمارگر و مستعمره، در شکل ۲-۷ نشان داده شده است. در این شکل، بهترین مستعمره‌ی امپراطوری، که هزینه‌ای کمتر از خود امپریالیست دارد، به رنگ تیره‌تر، نشان داده شده است. شکل ۲-۸، کل امپراطوری را پس از تغییر موقعیت‌ها، نشان می‌دهد]۱۱.[

شکل ۲-۷ تغییر جای استعمارگر و مستعمره]۱۱[
شکل ۲-۸ کل امپراطوری، پس از تغییر موقعیت‌ها]۱۱[

۲-۵-۱-۴ قدرت کل یک امپراطوری
قدرت یک امپراطوری برابر است با قدرت کشور استعمارگر، به اضافه درصدی از قدرت کل مستعمرات آن. بدین ترتیب برای هزینه کل یک امپراطوری داریم.
(۲-۶)
که در آن هزینه کل امپراطوری nام و عددی مثبت است که معمولا بین صفر و یک و نزدیک به صفر در نظر گرفته می‌شود. کوچک در نظر گرفتن ، باعث می‌شود که هزینه کل یک امپراطوری، تقریبأ برابر با هزینه حکومت مرکزی آن (کشور امپریالیست)، شود و افزایش نیز باعث افزایش تاثیر میزان هزینه مستعمرات یک امپراطوری در تعیین هزینه کل آن می‌شود. در حالت نوعی در اکثر پیاده‌سازی به جوابهای مطلوبی منجر شده است]۱۱.[
۲-۵-۱-۵ سیاست رقابت استعماری

حجم انبوهی از تحقیقات و در زبان­های مختلف و با ابزارهای و نمونه­های مختلف، اصلی بودن این پنج عامل را تأیید کرده‌اند و نشان داده‌اند که هر پنج عامل مذکور از اعتبار همگرا و تفکیکی بین ابزار و بین ناظر خوبی برخوردارند و در طی تحول فرد نسبتاً پایدار می­مانند. هر کدام از عامل­ها یک بعد هستند نه یک گونه یا نوع (مانند تیپ­های شخصیت) بدین معنا که تفاوت افراد در هر بعد و مؤلفه، تفاوت کمی و درجاتی است. در سال ۱۹۹۲ کوستا و مک­کری پرسشنامه شخصیتی NEO را مورد تجدید نظر قرار دادند و پرسشنامه NEO-PIR^[65] را با ۲۴۰ گویه منتشر کردند که در برگیرنده مقیاس­هایی برای سنجش ابعاد پنج عامل بزرگ شخصیت می‏باشند؛ همچنین در این مدل هر عامل از شش مؤلفه تشکیل‌شده است که به صفات مختلف تحت پوشش آن عامل اشاره دارند (پروین و جان، ۲۰۰۰؛ ترجمه جوادی و کدیور، ۱۳۸۱). ابعاد شخصیت در الگوی پنج عاملی کاستا و مک­کری (۱۹۹۹)، در ادامه آورده شده ­اند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۳-۲) پنج عامل بزرگ شخصیت
۱-۲-۳-۲) عامل روان­رنجورخویی در مقابل ثبات هیجانی^[۶۶]
ناسازگاری در تقابل با سازگاری شخصیت یا ثبات عاطفی یکی از مؤثرترین قلمروهای مقیاس شخصیت است. تمایل عمومی به تجربه عواطف منفی چون ترس، غم، دستپاچگی و عصبانیت معمولاً این حیطه را تشکیل می‏دهند (میشل، شید و اسمیت^[۶۷] ، ۲۰۰۴). این عامل به توانایی فرد در تحمل استرس و به‌شدت تعلق فرد به یک گروه خاص و تعصب داشتن در این امر که به خشم، کینه و رفتارهای تکانشی و آسیب‌پذیری از استرس مربوط است (قدم پور، مهرداد و جعفری، ۱۳۹۰).
کاستا و مک­کری (۱۹۹۲)، بیان می­ کنند که یکی از ابعاد وسیع شخصیت، مقایسه سازگاری، ثبات عاطفی فرد، ناسازگاری و عصبیت یا روان­نژندی است. داشتن احساسات منفی همچون ترس، غم، احساس گناه، برانگیختگی، خشم، احساس کلافگی دائمی و فراگیر مبنای مقیاس عصبیت (N) را تشکیل می‌دهند (گیلسپی و مارتین^[۶۸]، ۲۰۰۶). این عامل شخصیتی به صورت منفی با سلامت هیجانی و روانی همبسته است (لاهتی^[۶۹] و همکاران، ۲۰۰۸).
روان­رنجور­خویان زیر تأثیر سیستم عصبی خودکار قرار دارند. دیدشان در تاریکی کمتر از افراد بهنجار است. از نظر جسمی و روحی ضعیف و ناقص هستند. از حیث هوش و تسلط بر نفس و ادراک حسی و تمرکز حواس و اراده و سعی از متوسط افراد بهنجار پایین­ترند. تلقین­پذیرند و در اندیشیدن و عمل کردن کندتر هستند‏(سیاسی،۱۳۸۶). افرادی که نمرات بالا در این عامل داشته باشند، به‌احتمال زیادتری دارای باورهای غیرمنطقی هستند، از قدرت کمتری در کنترل تکانه برخوردارند و سازگاری کمتری با شرایط فشار روانی نشان می‌دهند؛ اما افراد با نمرات پایین، ازنظر عاطفی باثبات‌اند، معمولاً آرام و راحت هستند و در مقابل فشارهای زندگی از سازگاری بهتری برخوردارند (شاپوری،۱۳۸۷). رویه­های روان­رنجورخویی عبارت‌اند از: اضطراب^[۷۰]، کینه‏ورزی خشمناک^[۷۱]، افسردگی^[۷۲]، خودآگاهی^[۷۳]، تکانشوری^[۷۴] و آسیب­پذیری^[۷۵] (پروین و جان، ۲۰۰۰، ترجمه جوادی و کدیور، ۱۳۸۱).
۲-۲-۳-۲) برونگرایی در مقابل درونگرایی^[۷۶]
برونگراها البته اجتماعی بوده اما توانایی اجتماعی فقط یکی از ویژگی­هایی هستند که در این حیطه می‏باشد. علاقه به ریسک­های بزرگ در مشاغل همبسته از دیگر مقیاس­های این حیطه به حساب می ­آید. برونگراها تمایل به فعالیت‌های جسمی و کلامی دارند و درون­گرایان به‌تنهایی و استقلال علاقه‌مند هستند. فردی متوسط ترکیبی از موقعیت‌های اجتماعی و دوری گزین را برمی­گزیند. برونگرا ماجراجو، فعال، رک، اجتماعی و پرحرف است؛ درون­گرا ساکت، خجالتی و غیراجتماعی است. کاستا و مک­کری (۱۹۹۲) رویه­های گرمی، گروه­گرایی، قاطع بودن، فعالیت، هیجان­خواهی، هیجان­خواهی‌های مثبت را برای سنجش این عامل مورد استفاده قرار داده ‏اند. گرمی به صمیمیت بین افراد مربوط است، افراد گرم با محبت و دوست­یاب هستند، آنان مردم دوست هستند و به راحتی دلبستگی نزدیکی با دیگران برقرار می­ کنند.
برون­گرایی به خوشه‌ای از صفات اطلاق می­ شود و آن درجه­ای است که شخص، پرانرژی، معاشرتی، جسور، فعال، هیجان‌طلب و دارای شور و شوق، دارای اعتماد به نفس و احساسات مثبت است (باریک، ماونت و جاج^[۷۷]، ۲۰۰۱). افراد برون‌گرا به اجتماعی بودن، احساسی بودن و صمیمی بودن تمایل دارند و معمولاً با افراد متفاوت بهتر کنار می­آیند (بری، وانز و ساکت^[۷۸]، ۲۰۰۷). برون­گرایان هنگام کار و حیات، حالات مثبت دارند، نسبت به شغل خود، بیشتر احساس رضایت می­ کنند و عموماً درباره سازمان و محیط پیرامونی­شان احساس بهتری دارند (زیگلز، نوگلر و بوهنر^[۷۹]، ۲۰۰۹).
بدین ترتیب افراد برونگرا با استرس­های روزمره راحت‌تر کنار می­آیند و احتمالاً به هنگام مشکل کمک بیشتری از اطرافیان خود دریافت می­ کنند. آن‌ها همچنین تعداد بیشتری از رویدادهای مثبت را تجربه می‌کنند (متیوز، دیاری و وایتمن^[۸۰]، ۲۰۰۳). این افراد خواهان هیجان و تحریک هستند و حضور در مهمانی‌ها و اجتماعات را به‌تنهایی ترجیح می‌دهند. هیجان و تحریک را دوست دارند و بر آن هستند که امیدوار به موقعیت و آینده باشند. بازاریاب‌های موفق کشورهای درحال‌توسعه و رشد یافته نمونه‌ای از افراد برون‌گرا هستند (مک­الروی و دود^[۸۱]،۲۰۰۷).
۳-۲-۳-۲) تجربه­پذیری در مقابل بسته بودن در تجربه^[۸۲]
تجربه­پذیری که به معنی آمادگی افراد برای پذیرش تغییرات زندگی است، یکی از ابعاد اصلی شخصیت می‏باشد. عناصر تجربه­پذیری چون تصور فعال، احساس زیباپسندی، توجه به احساسات درونی، تنوع­طلبی اغلب در سنجش شخصیت نقش ایفا می­ کنند (کوستا و مک­کری، ۲۰۰۳). افراد باز انسان­هایی هستند که نسبت به تجربه‏ی درونی و دنیای پیرامون کنجکاو بوده و زندگی آنها سرشار از تجربه است. این افراد طالب لذت بردن از نظریات جدید و ارزش­های غیر­متعارف هستند. افراد با نمرات بالا در انعطاف­پذیری تمایلات روشنفکرانه گسترده دارند و از هوش، خلاقیت و ابتکار بیشتری بهره می­برند (تراچیانو^[۸۳]، مک­کری، برانت^[۸۴] و کوستا، ۲۰۰۵). نسبت به ایده‌های جدید، مشتاق هستند و برای جستجوی تنوع و تجربه‌های جدید برانگیخته می‌شوند. در مقابل افراد با نمرات پایین در این مقیاس بیشتر محافظه­کار، سنتی و همگام با هنجارهای جامعه هستند­، تمایل کمتری برای در نظر گرفتن عقاید جایگزین دارند و بیشتر در عقاید خودشان ثابت‌قدم و پابرجا هستند و این امر، به‌احتمال بیشتری باعث می­ شود که آن‌ها به اطلاعاتی که آشنا و مرسوم هستند اعتماد کنند. رویه­های انعطاف‏پذیری عبارت‌اند از خیال­پردازی^[۸۵]، زیباشناسی^[۸۶]، احساسات^[۸۷]، اعمال^[۸۸]، عقاید^[۸۹] و ارزش­ها^[۹۰] (مک­الروی و دود، ۲۰۰۷).
گشودگی در احساسات به درک ضمنی احساسات درونی فرد مربوط می­ شود. فرد برخوردار از این ویژگی موقعیت‌های هیجانی مختلف را خیلی بیشتر و عمیق­تر تجربه می­ کنند. گشودگی در اعمال به‌صورت تلاش در فعالیت‌های مختلف، رفتن به‌جاهای تازه و خوردن غذاهای غیرمعمول دیده می­ شود. فرد دارای این ویژگی نوگرایی و تنوع در امور آشنا و معمول را ترجیح می­دهد و به سرگرمی­های مختلف در طول زندگی مشغول می‏شود؛ ایده‌ها با صفتی مرتبط است که به‌صورت پیگیری فعال علائق ذهنی دیده می­ شود فرد دارنده این ویژگی از بحث­های فلسفی و محرک­های ذهنی لذت می­برد. گشودگی در تجربه لزوماً به هوش بالا دلالت ندارد؛ اما برخورداری از هوش بالا سبب رشد ظرفیت­های ذهنی می­ شود. ارزش­ها به رویه­ای اشاره دارد که فرد برخوردار از آن آماده آزمون مجدد ارزش­های مذهبی، سیاسی و اجتماعی خود است. افراد غیر گشوده در تجربه گرایش به پذیرش اقتدار سنتی دارند و سعی بر حفظ آن‌ها دارند؛ این افراد تمایل به رأی‌دهی بر سیاستمداران اصول‌گرا دارند. گشودگی در تجربه نقطه مقابل جزم­گرایی تلقی می­ شود (خرمایی، ۱۳۸۵).
۴-۲-۳-۲) همسازی (توافق­پذیری) در مقابل دگرستیزی^[۹۱]
همانند برون­گرایی، همسازی بعدی از تقابلات بین­شخصی است. افراد همساز به همکاری، اعتماد کردن و حمایت­های بین شخصی تمایل دارند (لیبرت^[۹۲] و لیبرت، ۱۹۹۸).
این عامل نوع رابطه فرد با خود و دیگران را نشان می­دهد. همانند برون­گرایی، این عامل بر گرایش‌ها بین فردی تأکید دارد. فرد موافق اساساً نوع دوست است، احساس همدردی با دیگران می­ کند و مشتاق کمک به آنان است و معتقد است که دیگران نیز با او همین رابطه را دارند. همچنین تعارض­های بین فردی کمتری دارند و از سلامت روانی بیشتری برخوردارند. در مقایسه، شخص ناموافق^[۹۳] یا مخالف^[۹۴]، خودمحور، مظنون به قصد و نیت دیگران است و بیشتر اهل رقابت است تا همکاری. به نظر می‌رسد که سمت توافق این شاخص، هم به نفع جنبه‌های مثبت اجتماعی و هم سلامت روانی بیشتر سوق دارد (گروسی­فرشی، مهریار و قاضی‏طباطبایی ۱۳۸۰). کوستا و مک­کری (۱۹۹۲) رویه­های اعتماد^[۹۵]، رو راستی^[۹۶]، نوع دوستی^[۹۷]، قبول کردن^[۹۸]، تواضع^[۹۹] و دل­رحم بودن^[۱۰۰] را برای سنجش این عامل مورد استفاده قرار می­ دهند.
این عامل شامل ملاطفت و ملایمت، تحمل، صبوری، صلح‌طلبی و خوش طبعی در مقابل تحریک‌پذیری، ستیزه‏جویی، پرخاشگری و تندمزاجی (اشتون و همکاران^[۱۰۱]، ۲۰۰۴) و تمایل فرد به بخشندگی، مهربانی، سخاوت، همدلی و همفکری، نوع دوستی و اعتماد­ورزی (کوماراجو، کاریوا، شمیک وآودیس^[۱۰۲]، ۲۰۱۱) است.
۵-۲-۳-۲) وظیفه­ شناسی در مقابل فقدان جهت یا مسامحه­کاری^[۱۰۳]
افراد وظیفه‌شناس افرادی پرنیرو و جاه­طلب و سخت­کوش هستند. مسئولیت­ پذیری معمولاً باپشتکار و قابلیت‏های جسمانی مرتبط است (لیبرت و لیبرت، ۱۹۹۸). وظیفه­ شناسی به تفاوت­های فردی در سازماندهی، اجرای وظایف، کنترل تکانه­ها و طرح­ریزی برای انجام رفتارها اشاره دارد. فرد وجدانی دارای هدف، خواسته‌های قوی و از پیش تعیین­شده است. افراد باوجدان افرادی دقیق و وسواسی، وقت­شناس، قابل‌اعتماد و مسئولیت‏پذیرند، از نظر اجتماعی کارآمد و در زمینه ­های حرفه­ای و دانشگاهی، افراد موفقی هستند (تیلوپولوس، پالیر و کاکسون^[۱۰۴]، ۲۰۱۰).
افراد با نمرات بالا در این عامل دارای هدف­های و خواست­های نیرومند و از پیش­ تعیین‌شده‌اند. چنین افرادی در زمینه ­های حرفه­ای و دانشگاهی افراد موفقی هستند. به نظر می­رسد عامل وظیفه­ شناسی مهم‌ترین عامل پیش‏بینی کننده­ تفاوت­های فردی در موفقیت تحصیلی در سطح مدرسه و دانشگاه است (زیگلز، نوگلر و بوهنر، ۲۰۰۹). کاستا و مک­کری (۱۹۹۲) رویه­های شایستگی^[۱۰۵]، نظم و ترتیب^[۱۰۶]، وظیفه­ شناسی^[۱۰۷]، تلاش برای موفقیت^[۱۰۸]، خوش­پنداری^[۱۰۹] و محتاط در اخذ تصمیم را برای سنجش این عامل مورد استفاده قرار داده­اند. شایستگی به احساس کفایت و آمادگی فرد مربوط می­ شود، فرد با کفایت آمادگی و قابلیت‌های خویش را بالا ارزیابی می­ کند و توانایی­های خود را باور دارد. نظم و ترتیب به انضباط، مرتبت بودن و آمادگی فرد توجه دارد. وظیفه­ شناسی نیز به پایبندی بر اصول اخلاقی تأکید دارد.
فرد وظیفه­مدار به اصول اخلاقی خود پایبند است و تعهدات اخلاقی خویش را به‌طور دقیق انجام می‏دهد. تلاش برای موفقیت نیز به رویه­ای اطلاق می­ شود که شخص برخوردار از آن سطح آرزوی بالایی دارد ولی سخت­کوش و هدفمند است، قدرت جهت­دهی خوبی در زندگی دارد. خویشتن‌داری به توانایی فرد در شروع و مداومت در کار اطلاق می­ شود. فرد خویشتن‌دار توانایی بالایی در تحریک خود برای انجام کار دارد و به‌آسانی در ادامه کار مسامحه نمی­ورزد، انجام کار برای آنان اغلب آسودگی خیال و آسوده به همراه می‌آورد. محتاط در تصمیم‌گیری نیز به گرایش فرد پیش از اقدام به عمل گفته می­ شود. فرد برخوردار از این ویژگی تأمل کننده و محتاط در انجام امور است (کاستا و مک­کری، ۱۹۹۲).
۴-۲) بخش سوم: سبک‌های فرزند­پروری
۱-۴-۲) سبک­های تربیتی
خانواده نخستین پایگاه تربیتی و قطعاً اولین و مهم‌ترین کانون پرورش صحیح، احیاء و شکوفایی استعدادهای کودکان است. بخش عمده‌ای از پرورش صحیح عقل و عاطفه که پایه اساسی سعادت انسان را تشکیل می‌دهد بر عهده والدین می‌باشد که باید از کودکی شروع شود (میرزایی، چهرزاد و یعقوبی، ۱۳۸۸). در سال‌های اولیه تنها روابط موجود برای کودک، روابط او با والدینش است. نوجوانان از طریق این روابط می‏آموزند که هنجارهای اجتماعی را محترم بشمارند و یا از آن‌ها سرباز زنند. اعتقادات، ارزش‌ها و نگرش‌های فرهنگی توسط والدین پالایش می‌شوند و به صورتی بسیار منسجم و منتخب به کودک ارائه می‌شوند (بروک، بروک و ریشتر^[۱۱۰]، ۲۰۰۱). خانواده و شیوه‌های فرزند پروری از مهم‌ترین عوامل در رشد روانی- اجتماعی فرزندان هستند (گالارین و آلونسو^[۱۱۱]، ۲۰۱۲(. ارتباط والدین و فرزندان ازجمله موارد مهمی است که نظر صاحب­نظران و متخصصان تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده است. در خانواده، نگرش‌ها، اخلاق و روحیات کودک شکل‌گرفته و اجتماعی می‌شود (خوئی­نژاد، رجایی و محب­راد، ۱۳۸۶).
به‌طورکلی دو رویکرد درزمینه اثر تعامل والد- فرزند و سازگاری فرزندان مطرح است. یک رویکرد تیپ­نگر که سبک‌ها یا انواع روش‌های تربیتی فرزندان را موردبررسی قرار می‌دهد. رویکرد دیگر رویکرد تعامل اجتماعی است که تمرکز خود را روی ماهیت تبادلات والد- فرزند متمرکز ساخته است (فراهانی، ۱۳۸۵). سلامت روان­شناختی نوجوانان حوزه­ گسترده­ای است که یک دامنه‌ی آن به نگرش تربیتی والدین می‌رسد. نگرش‌های تربیتی خانواده ازاین‌جهت دارای اهمیت است که جامعه امروزی خانواده دست‌خوش تغییرات ناهماهنگی شده و به‌تدریج شکل خود را از دست می‌دهد. درنتیجه روابط درون خانواده، یعنی روابط پدران و مادران و فرزندان از یک‌سو و روابط فرزندان با افراد جامعه از سوی دیگر دچار دگرگونی شده است. بنا
براین خانواده که هسته اصلی جامعه را تشکیل می‌دهد و در شکل‌گیری شخصیت فرزندان نقش به سزایی دارد، باید کانون توجه قرار گیرد. از طرف دیگر حفظ و بهبود سلامت جسمانی- روانی و اجتماعی فرزندان از وظایف اصلی والدین به شمار می‌آید که تحت تأثیر نگرش‌های تربیتی والدین قرار دارد (رضایی، ۱۳۸۷).
این نکته که والدین می‌توانند بر رشد شخصیت کودکانشان بسیار اثر­گذار باشند، امری بدیهی است و به نظر می‏رسد که شیوه‌های مختلف فرزند­پروری می‌توانند تأثیرات متفاوتی را بر رشد روانی– اجتماعی کودکان داشته باشد (امیری­نژاد، قریشی­راد و جوانمرد، ۱۳۹۰). طبق تحقیقات انجام‌گرفته بیشتر روانشناسان متعقدند، تجارب اولیه کودکی که معمولاً در خانواده‏ها شکل می‏گیرد، سازنده شخصیت و زیربنای رفتارهای بعدی کودک است (چهرزای، قربانی و آقایی، ۱۳۹۲). جریان تربیت کودک برای والدین لذت‌بخش و در عین‌حال با مشقت‌ها و ناراحتی‌های فراوان همراه است. اگر کانون خانواده دربرگیرنده محیط سالم و سازنده همراه با روابط گرم و صمیمی تعامل بین فردی باشد، موجب رشد و پیشرفت همه‌جانبه اعضای خانواده می‌شود (شماعی­زاده و احمدی، ۱۳۸۷).
راه­های مختلفی برای طبقه‌بندی و شناسایی نحوه رفتار والدین در خصوص فرزندان وجود دارد. به‌طورکلی بررسی و مطالعه ابعاد رفتاری والدین و نتایج آن بر رفتار فرزندان از دیرباز مورد مطالعه برخی محققان بوده است. این موضوع با روشن شدن اثرات تربیتی کنش‌های مختلف رفتاری در سطح خانواده و میان اعضای خانواده از یک‌سو و مطرح‌شدن برخی گرایش‌های تخصصی در روانشناسی از سوی دیگر، موردتوجه دوچندان واقع‌شده است. ملاحظه نتایج مختلف رفتار والدین در برخورد با فرزندان و بررسی رفتارهای مختلف فرزندان در دوران مختلف رشد، همگی حکایت از وجود اهمیت مطالعه الگوها و سبک‌های رفتاری و تربیتی والدین دارد. به‌طورکلی سبک‌های رفتاری^[۱۱۲] والدین مطرح کننده روش‌ها و فنون برخورد والدین با فرزندان در خانواده می‌باشد (سامانی و فولاد چنگ، ۱۳۸۵).
شیوه ­های فرزندپروری مجموعه ­ای از نگرش‌های تربیتی والدین نسبت به کودک است که؛ منجر به ایجاد جو هیجانی می‌شود که در آن رفتارهای والدین بروز می­یابد (شریفی، ۱۳۹۰). شیوه‌های فرزندپروری والدین یکی از سازه‌های جهانی است که بیانگر روابط عاطفی و نحوه ارتباط کلی والدین با فرزندان است و عاملی مهم برای رشد و یادگیری کودکان به شمار می‏آید. به‌منظور شناخت الگوهای ارتباطی والدین و تأثیر آن در شخصیت و رفتار کودکان، دیدگاه­ های نظری مختلفی در خصوص سبک‌های تربیتی والدین توسط متخصصین ارائه‌شده است. ابعاد فرزندپروری در چارچوب روابط والد – کودک مورد بررسی بوده است. تأثیر محیط خانواده بر رشد کودک اغلب به‌وسیله مشاهده تعامل والد – فرزند صورت می­پذیرد (ساربان، عیسی‏مراد و طبیبی، ۱۳۹۲).
سبک­های فرزندپروری چگونگی تعامل والدین را با فرزند نشان می‌دهند. سبک‌های فرزندپروری مجموعه‌ای از نگرش­های والدین نسبت به فرزند و در رابطه باتربیت فرزندان تعریف کرده ­اند که سبب ایجاد جوی عاطفی میان فرزندان و والدین می‌شود (جاگو^[۱۱۳] و همکاران، ۲۰۱۱). شیوه‏های فرزندپروری نادرست والدین، دارای پیامدهای منفی و نامطلوب مانند عدم اعتماد و شایستگی، ناسازگاری اجتماعی و سردرگمی هویت در فرزندان می­ شود (سندی، رضایی و صالحی، ۱۳۹۳).
دایانا بامبریند در یک رشته تحقیقات با زیر نظر گرفتن والدینی که با فرزندان پیش‌دبستانی خود تعامل می‏کردند و با گردآوری اطلاعاتی معلوم کرد که فرزند­پروری دو جنبه گسترده دارد که جنبه اول آن پرتوقع بودن است. برخی از والدین، معیارهای عالی برای فرزندانشان دارند و از آن‌ها توقع دارند که این معیارها را برآورده سازند. والدین دیگر توقع خیلی کمی دارند و به‌ندرت سعی می­ کنند رفتار فرزندانشان را تحت تأثیر قرار دهند. جنبه دوم پاسخ­دهی است، برخی والدین نسبت به فرزندان خود پذیرا هستند و به درخواست­های آنها پاسخ می­ دهند (برک، ۱۳۹۱).
۲-۴-۲) ابعاد فرزند­پروری از دیدگاه شیفر
شیفر در مطالعات اولیه خود در مورد تحلیل عوامل رفتارهای والدین به دو بعد رسید: بعد گرمی روابط در مقابل سردی و بعد کنترل در مقابل آزادی. تفاوت در ترکیب عناصر اصلی فرزندپروری از قبیل گرم بودن، درگیربودن، درخواست‌های بالغانه و نظارت و سرپرستی، تغییراتی در چگونگی پاسخ­های کودک به تأثیر والدین ایجاد می‏کند. بعد گرمی مربوط می­ شود به والدینی که اغلب به فرزندان خود لبخند می­زنند، به آن‌ها پاداش می­ دهند و آن‌ها را تشویق می­ کنند و عاطفه زیادی از خود نشان می­ دهند، هرچند ممکن است از آن‌ها به دلیل رفتارهای ناشایست، انتقاد نمایند. بعد سردی مربوط می‌شود به والدینی که به میزان زیادی از فرزندان خود انتقاد می‌کنند. آن‌ها به تنبیه و تحقیر فرزندانشان می­پردازند و یا اینکه آن‌ها را نادیده می‏گیرند. به‌ندرت اتفاق می‌افتد که به فرزندان خود القاء کنند که آن‌ها دوست‌داشتنی و باارزش هستند (شیفر، ۱۹۹۱).
بعد کنترل / آزادی مربوط به میزان کنترلی است که بر فرزندان اعمال می­ شود. والدین کنترل‌کننده بسیار سخت­گیر هستند و توقعات زیادی از فرزندان خود دارند. آن‌ها اصول و قواعد زیادی را وضع می­ کنند و از نزدیک بر فرزندان خود نظارت می­ کنند تا مطمئن شون
د که از قواعد مربوط پیروی می­ کنند. بعد آزادی مربوط می­ شود به والدینی که توقعات کمی از بچه‌ها دارند و به آن‌ها استقلال زیادی برای کشف محیط می‏دهند، کودکان این والدین برای ابراز عقاید و هیجانات خود، آزادی دارند و برای فعالیت‌هایشان شخصاً تصمیم می­گیرند (شیفر، ۱۹۹۱).
شیفر (۱۹۹۱) با ترکیب ابعاد گرمی روابط در مقابل سردی (پذیرش / طرد) و کنترل در مقابل آزادی (سهل‏گیری – سخت­گیری)، والدین را به چهار دسته کلی تقسیم کرد:
۱) والدین گرم و آزاد گذارنده (سهل­گیر)
۲) والدین گرم و کنترل‌کننده (مقتدر)
۲) والدین سرد و آزادگذارنده (بی­اعتنا یا مسامحه‌کار)
۴) والدین سرد و کنترل‌کننده (سخت­گیر)
جدول ۱-۲: ترکیب پذیرش و کنترل در ایجاد سبک فرزندپروری

گرمی و سردی روابط

کنترل در مقابل آزادی (سهل­گیری / سخت­گیری)

کنترل‌کننده

آزاد گذارنده