• اعمال هرگونه بدعت در دین از منظر فقه امامیه حرام و موجب عقوبت درسرای آخرت است.

• مهمترین مصادیق بدعت در فقه امامیه عبارت اند از: تشکیل سقیفه، نهی از متعه ی زنان،اجرای سه طلاق در یک مجلس، غصب فدک، قمه زنی و…می توان نام برد.

۱-۴ ضرورت ونوآوری تحقیق
به نظرمی رسد تاکنون تحقیق جامع وکاملی درفقه امامیه پیرامون موضوع ارائه نشده و برخی از اندیشمندان و علمای امامیه بخش های را بنابه ضرورت درقالب پژوهشهای علمی ودینی مطرح و گنجانیده اند و نیاز به یک تحقیق مفصل و مبتنی برمستندات فقهی دراین راستا به چشم می خورد.
۱-۵ اهداف تحقیق

• بررسی دیدگاه امامیه پیرامون بدعت از منظر فقهی.

• بررسی مصادیق بدعت ازمنظرفقه امامیه.

• بررسی شبهات پیرامون بدعت.

۱-۶ پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق
اگرچه نگارنده به کتاب مستقل یا پایان نامه خاصی که به شکل خاص به موضوع بدعت درفقه امامیه پرداخته باشد برخورد نکرده است اما برخی ازکتب و مقالات درضمن مباحث اصلی خویش به صورت مختصر به این موضوع پرداخته، و به آن توجه داشته اند. وجه تمایز این پژوهش از سایرین بررسی مساله به عنوان یک تحقیق فقهی و سیاست گذاری عمومی است. علاوه بر قرآن کریم و نهج البلاغه برخی مقالاتی که موضوع بدعت را می توان در آن یافت عبارت اند از:

• بحارالانوار- علامه مجلسی

• حماسه ی حسینی – شهید مطهری

• وسائل الشیعه – شیخ طوسی

• اصول کافی – شیخ کلینی

• تفسیر نمونه – آیت الله مکارم شیرازی

• تفسیر المیزان – علامه طباطبایی

• اسرار الصلوه – امام خمینی

• وهابیت مبانی فکری و کارنامه ی عملی – آیت الله سبحانی

• متعه یا ازدواج موقت – شیخ مفید

• میزان الحکمه – محمدی ری شهری

• عاشورا، عزاداری و تحریفات – مجمع مدرسین و محققین حوزه ی علمیه ی قم

• قمه زنی، سنت یا بدعت – مهدی مسائلی

• گزیده ای جامع از الغدیر – علامه امینی، ترجمه ی شفیعی شاهرودی

• وارونه ها و خرافات در آخر الزمان – ابوالفضل سبزی

۱-۷ روش پژوهش
با توجه به نظری بودن موضوع در این پژوهش نوع روش تحقیق بر طبق استانداردهای تحقیقی نظری می باشد که بر پایه مطالعات و تحقیقات کتابخانه ای انجام شده و از روش های استدلال و تحلیل منطقی استفاده شده است.
۱-۸ اهمیت و دشواری های تحقیق
باتوجه به اینکه بدعت یکی ازراه های ورود جهت ایجاد شبهه برای تشویش دراعتقادات عامه مردم می باشد ودرتمام ادیان، فرق ومذاهب به ویژه مکتب تعالی بخش امامیه به چشم می خورد ویکی از موضوعات مهم دردنیای رنگارنگ ومدرن امروزی است که دشمنان شیعه با بکارگیری هرنوع وسیله قصدضربه زدن واز بین بردن آن را دارند لذا به سبب کسب معرفت بیشتر و پاسخ به برخی شبهات فقهی در این مکتب وشناخت هرچه بیشترنسبت به حقایق دینی اقدام به تحقیق و پژوهش نمودم با محدودیت هایی روبرو شدم از آن جمله:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱٫کمبودوقت کافی با توجه به مشکلات، مسئولیت های کاری، گرفتاری های خانوادگی واجتماعی.
۲٫عدم وجود منابع عظیم فقهی جهت منبع شناسی در سطح شهر ومراکز علمی و دانشگاهی استان.
۳٫عدم وجود منابع نرم افزاری و کتابخانه های دیجیتالی در سطح استان.
۴٫عدم توان مالی و انجام هزینه های سنگین جهت انجام تحقیقات با سفر به سایر استانها.
۵٫عدم حمایت مالی از طرف دانشگاهها و موسسات پژوهشی از دانشجویان.
۶٫عدم توجه خاص به رشته های فقهی و علوم اسلامی و انسانی همانند علوم پایه ومهندسی.
۷٫کمبود اساتید مجرب ومتخصص درمراکز دانشگاهی به عنوان استادراهنماو مشاورین.
۱-۹ فصول تحقیق
این تحقیق دارای چهار فصل می باشد که فصل اول شامل:کلیات طرح تحقیق و مقدمه می باشد.
در فصل دوم به مبانی بدعت از منظر فقه امامیه پرداخته شده ودر آن معانی،ارکان، عوامل وآثار بدعت مورد بحث قرار گرفته است.
در فصل سوم مصادیق بدعت مورد بررسی قرار گرفته است.
وفصل چهارم درشبهاتی است که پیرامون بدعت وجود دارد.

اپوکسی
اپوکسی

۱۹
۱۹
۱۹
۱۹
۹
۹
۹
۹

۳-۲ طرح آماری
در این بررسی از آزمون فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی استفاده گردید. با توجه به عوامل متغیر و سطوح مربوطه ۸ تیمار حاصل شد که از هر شرایط ۵ بار تکرار شد. درتجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری minitab استفاده گردید. این تحقیق در قالب طرح آزمایشی فاکتوریل و با سه متغیر و به کمک تجزیه و تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحقیق قرار گرفت.
با بهره گرفتن از این روش آماری، تاثیر مستقل و متقابل هر یک از عوامل متغیر بر خواص مورد مطالعه در سطح اعتماد ۹۵ درصد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جدول ۳-۱ تیمارهای مورد مطالعه را نشان می‌دهد.
۳-۱ تهیه مواد اولیه
در این پژوهش برای ساخت چند سازه پانل ساندویچی، از چوب پالونیا به عنوان لایه مغزی و الیاف شیشه به همراه دو نوع رزین پلی استر و اپوکسی به عنوان تقویت کننده در لایه رویی پانل مورد استفاده قرار گرفت.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

برای تهیه هر کدام از موارد فوق، مراحل زیر صورت گرفت:
۳-۱-۱ پالونیا
گونه مورد استفاده گونه P.Fortunei پانزده ساله بود که در جنگل تحقیقاتی شصت کلاته وابسته به دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان کشت شده است. این گونه مراحل آزمایشی خود را به خوبی سپری کرده است و دارای خصوصیاتی منحصر به فرد مانند سرعت رشد، آسانی کشت، سبکی و استحکام است.
۳-۱-۲ الیاف شیشه
برای این تحقیق از لایه های الیاف شیشه بریده شده از نوع E-glass، محصول Exssonکره جنوبی استفاده شد. دو نوع الیاف
شیشه حصیری^[۱۰۸] و سوزنی^[۱۰۹] برای این تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. لایه های الیاف شیشه به ابعاد طولی ۵۰×۱۰ سانتی متر برش خوردند و به تعداد مورد نظر برای هر پانل (۱۰ عدد لایه) تهیه گردیدند. تعداد لایه های نوع سوزنی (نمد) که به صورت خالص برای پانل ها به کار رفتند، ۵ عدد در هر رویه بود و در پانل هایی که از لایه های الیاف شیشه به صورت ترکیبی استفاده شد، به صورت سه لایه سوزنی و دو لایه حصیری در هر رویه بود.
شکل۳- ۱ ترتیب قرار گرفتن لایه های الیاف شیشه در سطوح پانل ساندویچی
شکل۳-۲ نمونه ای از دو نوع الیاف شیشه مورد استفاده در ساخت پانل ساندویچی
۳-۱-۳ نوع و مقدار مصرف رزین
در این تحقیق از رزین های پلی استر و اپوکسی استفاده گردید. مقدار رزین مصرفی با توجه به ابعاد سطح هر رویه (۵۰×۱۰سانتی متر مربع) و ضخامت آن (۵/۲ میلی متر) حدود ۲۵۰ گرم برای هر رویه نظر گرفته شد.
۳-۱-۳-۱ رزین اپوکسی
رزین اپوکسی یا اپوکساید مورد استفاده در این تحقیق با مارک هانستمن ترکیه^[۱۱۰] از نوع HY950^©Ren بود که به صورت دو جزئی مورد استفاده قرار گرفت. این رزین جزء چسبنده های قوی است و به همراه کاتالیزور یا همان هاردنر به سرعت پلیمر شده و به گیرایی لازم می‌رسد. این رزین علاوه بر استفاده در الیاف شیشه ها جزء اتصال دهنده های چوب و الیاف نیز به شمار می‌آید]۱۴[. مشخصات فنی رزین اپوکسی مورد استفاده به شرح جدول ۳-۳ می‌باشد.
جدول ۳-۳ مشخصات رزین اپوکسی مصرفی
کمیت فیزیکی واحد مشخصات
شکل ظاهری — زرد کمرنگ شفاف
ویسکوزیته mPa 470-370
دانسیته g/cm³ ۱
زمان انعقاد در C˚‍ h 5/0
زمان سخت شدن h 24
۳-۱-۳-۲ سخت کننده جهت پلیمریزاسیون رزین اپوکسی
جهت گیرایی رزین اپوکسی به کاررفته در این تحقیق، از سخت کننده F205 ساخت شرکت Hexion ترکیه استفاده شد. نسبت اختلاط وزنی سخت کننده به رزین ۱۵ به ۱۰۰ درصد بود.
۳-۱-۳-۳ رزین پلی استر
رزین پلی استر مورد استفاده در این تحقیق با مارک تابا از کارخانه اصفهان بود. طبق مشخصات فنی این رزین، این محصول پوششی شفاف، براق و سخت مانند شیشه روی سطح چوب تشکیل می دهد که بسیار مقاوم است و چوب را از تاثیر عواملی ‌نظیر آب، مواد شوینده و آلودگی شیمیایی به خوبی حفظ می‌کند. این رزین برای زیبایی و حفاظت سطوح چوبی، بویژه در مکان هایی که جلای پایدار سطح مورد نیاز است به کار می‌رود و مصرف عمده آن در صنایع چوب و مصنوعات چوبی است. مشخصات فنی این رزین به شرح جدول ۳-۴ می‌باشد.
جدول ۳-۴ مشخصات رزین پلی استر مصرفی
کمیت فیزیکی واحد مشخصات
شکل ظاهری — بیرنگ
ویسکوزیته ثانیه ۴۰
دانسیته g/cm³ ۰۵/۱
زمان انعقاد در C˚‍ h 1
زمان سخت شدن h 25
۳-۱-۳-۴ کاتالیزور جهت سرعت واکنش رزین پلی استر
جهت گیرا شدن رزین نیاز به یک مرکز فعال (رادیکال) است تا واکنش پلیمریزاسیون آغاز شود که این نقش را کاتالیزورها ایفا می‌کنند. گیرا شدن رزین بلافاصله بعد از اضافه کردن کاتالیزور شروع می‌شود. سرعت واکنش گیرا شدن بستگی به نوع رزین و میزان فعالیت کاتالیزور دارد. مقدار کاتالیزور، زمان ژل شدن و سرعت سخت شدن را کنترل می‌کند. مقدار کاتالیزور از آن جهت که تعیین کننده میزان اتصالات عرضی است بهتر است بدون تغییر در نظر گرفته شود.]۶[. کاتالیزور مورد استفاده در این تحقیق متیل اتیل کتون پراکسید^[۱۱۱] بود که به میزان ۲ درصد وزن پلی استر، به آن افزوده شد و به خوبی با پلی استر موجود در بشر مخلوط گردید.
۳-۱-۳-۵ شتاب دهنده جهت پلیمریزاسیون رزین پلی استر
برای گیرا شدن رزین پلی استر در دمای محیط بایستی همراه
با کاتالیزور از یک شتاب دهنده نیز استفاده کرد. شتاب دهنده ها باید کمی قبل از استفاده به رزین اضافه شوند. ترکیبات شیمیایی زیادی به عنوان شتاب دهنده می‌توانند مورد استفاده قرار می‌گیرند. مهمترین نوع شتاب دهنده ها آنهایی هستند که بر پایه صابون های قلع، کبالت و یا بر پایه آمینهای نوع سوم می‌باشند]۶[.

دشمنان اسلام پس از شکست در تضعیف رهبری الهی و ناتوانی در ساقط نمودن او از حاکمیّت سیاسی برای مبارزه با مبانی مکتب الهی آماده می­شوند تا دژ مستحکم آیین الهی را در برابر خودشان از بین ببرند. قرآن کریم، این موضوع را چنین می­فرماید:« یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ»^[۶۰۹]: آن­ها مى‏خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند ولى خدا جز این نمى‏خواهد که نور خود را کامل کند، هر چند کافران ناخشنود باشند!

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

زمخشرى در تفسیر کشاف نوشته: این آیه حال اهل کتاب را در باطل کردن نبوت خاتم الانبیاء به وسیله تکذیب مثل زده به حال کسى که مى‏خواهد نور عظیمى را که همه آفاق را فرا­گرفته و خدا هم اراده کرده که روز به روز پرتوش بیشتر شود تا در اشراق و پرتوافکنى به نهایت درجه برسد، با فوت دهنش خاموش کند.^[۶۱۰] ­
علامه طباطبایی می­گوید: این آیه شریفه، هم حال دعوت اسلامى را بیان مى‏کند و آن را نورى عالم آرا معرفى مى‏نماید و هم این­که وعده و نوید مى‏دهد به این­که خداى­تعالى به زودى نور خود را به حد کمالش مى‏رساند.^[۶۱۱]
برخورد دشمن با دین و مذهب و مبانی مکتب نیز دارای شکل ثابتی نمی ­باشد. بلکه دشمن همواره در طول تاریخ حسابگرانه وارد عمل شده و در شرایطی که مذهب در رگ و پوست مردم ریشه دوانده است، دشمن برای ضربه زدن، خود را مزیّن به لباس مذهب می­ کند و اتهامات و برچسب­های گوناگون را به رهبر، مکتب و امت اسلامی بیان می­دارد. البته این شیوه ­ها خود نشان دهنده ضعف و زبونی دشمنان امت اسلامی است چون نمی ­توانند در قداست و عظمت اسلام و مسلمانان عیب و نقصی پیدا کند، به این شیوه ­ها متوسل می­شوند و برای تضعیف و تحریف مبانی مکتب اسلام و گمراه کردن پیروان حق، به راهکارهای گوناگونی ممکن است روی بیاورد که عبارت اند از:
۴-۱-۲-۱) استفاده از سوژه­های مذهبی:
دشمن گاهی با آراستگی به لباس مذهب و به نام مذهب برضدِّ مذهب به دشمنی برمی­خیزند. نمونه بارز آن ساختن مسجد ضرار است، قرآن این موضوع را این چنین بیان می­فرماید:
«وَ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِراراً وَ کُفْراً وَ تَفْرِیقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَیَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنا إِلَّا الْحُسْنى‏ وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ‏»^[۶۱۲]: (گروهى دیگر از آن­ها) کسانى هستند که مسجدى ساختند براى زیان (به مسلمانان) و (تقویت) کفر و تفرقه‏افکنى میان مؤمنان و کمینگاه براى کسى که از پیش با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بود آن­ها سوگند یاد مى‏کنند که: «جز نیکى (و خدمت)، نظرى نداشته‏ایم!» امّا خداوند گواهى مى‏دهد که آن­ها دروغگو هستند!
صاحب تفسیر نمونه درمورد ماجرا مسجد ضرار می­نویسد: داستان مسجد ضرار درسى است براى عموم مسلمانان در سراسر تاریخ زندگیشان، گفتار خداوند و عمل پیامبر(ص) به روشنى نشان مى‏دهد که مسلمانان هرگز نباید آن­چنان ظاهر بین باشند که تنها به قیافه‏هاى حق به جانب نگاه کنند و از اهداف اصلى بى‏خبر و بر کنار مانند. مسلمان کسى است که نفاق و منافق را در هر زمان، در هر مکان و در هر لباس و چهره بشناسد حتى اگر در چهره دین و مذهب و در لباس طرفدارى از قرآن و مسجد بوده باشد! استفاده از«مذهب بر ضد مذهب» چیز تازه‏اى نیست، همواره راه و رسم استعمارگران و دستگاه‏هاى جبار و منافقان، در هر اجتماعى این بوده که اگر مردم گرایش خاصى به مطلبى دارند از همان گرایش براى اغفال و سپس استعمار آن­ها استفاده کنند و حتى از نیروى مذهب بر ضد مذهب کمک بگیرند.
اصولاً فلسفه ساختن پیامبران قلابى و مذاهب باطل همین بوده که از این راه گرایش­هاى مذهبى مردم را در مسیر دل خواهشان بیندازند.
بدیهى است در محیطى مانند مدینه آن هم در عصر پیامبر (ص) با آن نفوذ فوق­العاده اسلام و قرآن، مبارزه آشکار بر ضد اسلام ممکن نبود، بلکه باید لا مذهبى را در لفافه مذهب و باطل را در لباس حق به پیچند و عرضه کنند، تا مردم ساده دل جذب شوند و نیات سوء آن­ها لباس عمل به خود بپوشد.
ولى مسلمان راستین کسى نیست که آن­چنان سطحى باشد که فریب این­گونه ظواهر را بخورد، باید با دقت در عوامل و دست­هایى که براى این­گونه برنامه‏ها شروع به کار مى‏کند و بررسى قرائن دیگر به ماهیت اصلى پى ببرد و چهره باطنى افراد را در پشت چهره ظاهرى ببیند.
مسلمان کسى نیست که هر ندایى از هر حلقومى برخاست همین اندازه که ظاهراً حق به جانب باشد بپذیرد و به آن لبیک گوید، مسلمان کسى نیست که هر دستى به سویش دراز شد آن را بفشارد و هر حرکت ظاهراً دینى را مشاهده کرد با آن همگام شود و هر کسى پرچمى به نام مذهب برافراشت پاى آن سینه زند و هر بنائى به نام مذهب ساخته شد به سوى آن جذب گردد. مسلمان باید هوشیار، آگاه، واقع بین، آینده‏نگر و اهل تجزیه و تحلیل در همه مسائل اجتماعى باشد.
دیوان را در لباس فرشته بشناسد، گرگ­ها را در لباس چوپان تشخیص دهد و خود را براى مبارزه با این دشمنان ظاهراً دوست آماده سازد.
یک اصل اساسى در اسلام این است که باید قبل از همه چیز نیّات بررسى شود و ارزش هر عمل بستگى به نیّت آن دارد، نه به ظاهر آن، گرچه نیّت یک امر باطنى است، اما ممکن نیست کسى نیتى در دل داشته باشد، اثر آن در گوشه و کنار عملش ظاهر نشود، هر چند در پرده‏پوشى فوق­العاده استاد و ماهر باشد.
و از این­جا جواب این سؤال روشن مى‏شود که چرا پیامبر(ص) با آن عظمت مقام دستور داد مسجد یعنى خانه خدا را آتش بزنند و مسجدى که یک ریگ آن­را نمى‏توان بیرون برد ویران سازند و مکانى را که اگر آلوده شود باید فوراً تطهیر کنند مزبله گاه شهر سازند! پاسخ همه این سؤال­ها یک مطلب است و آن این که مسجد ضرار مسجد نبود در واقع بت خانه بود، مکان مقدس نبود کانون تفرقه و نفاق بود، خانه خدا نبود بلکه خانه شیطان بود و هرگز اسم و عنوان ظاهرى و ماسک‏ها، واقعیت چیزى را دگرگون نمى‏سازد. این بود درس بزرگى که داستان مسجد ضرار به همه مسلمانان براى همه اعصار و قرون داد.^[۶۱۳]
۴-۱-۲-۲) تهمت­های گوناگون:
یکی از حربه­های دشمن، روا داشتن اتهامات و برچسب­های گوناگون به رهبر، مکتب و امت اسلامی است. این شیوه، نشان دهنده نهایت ضعف و زبونی دشمن است. قرآن کریم به برخی از این تهمت­های دشمن اشاره می­ کند از جمله:
۴-۱-۲-۲-۱) ارتجاعی و افسانه دانستن سخنان پیامبر(ص):
« …یَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا إِنْ هذا إِلَّا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ»^[۶۱۴]: کافران مى‏گویند: این­ها فقط افسانه‏هاى پیشینیان است! در شأن نزول این آیه آمده است که ابو سفیان، ولید بن مغیره، عتبه، شیبه و نضر بن حارث، در کنار کعبه به تلاوت قرآن پیامبر گوش مى‏دادند، به نضر گفتند: چه مى‏خواند؟ گفت: به خداى کعبه نمى‏فهمم چه مى‏خواند، ولى چیزى جز افسانه‏ها و داستان‏هاى پیشینیان نیست، من مشابه این داستان‏ها را براى شما گفته‏ام. سپس این آیه نازل شد.^[۶۱۵]
۴-۱-۲-۲-۲) دروغ و افترا دانستن سخنان پیامبر(ص) و مسلمانان:
« أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ إِنِ افْتَرَیْتُهُ فَلا تَمْلِکُونَ لِی مِنَ اللَّهِ شَیْئاً هُوَ أَعْلَمُ بِما تُفِیضُونَ فِیهِ کَفى‏ بِهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ»^[۶۱۶]: بلکه مى‏گویند: «این آیات را بر خدا افترا بسته است!» بگو: «اگر من آن­را به دروغ به خدا نسبت داده باشم (لازم است مرا رسوا کند و) شما نمى‏توانید در برابر خداوند از من دفاع کنید! او کارهایى را که شما در آن وارد مى‏شوید بهتر مى‏داند همین بس که خداوند گواه میان من و شما باشد و او آمرزنده و مهربان است!
أم منقطعه است به معنى «بل» یعنى بلکه مى‏گویند: قرآن را به خدا افتراء بسته است. درباره افتراء نبودن قرآن در این آیه دو دلیل اقامه شده است اول: إِنِ افْتَرَیْتُهُ … یعنى: اگر من قرآن را به دروغ به خدا نسبت داده باشم خدا مرا معاقب مى‏کند و شما نمى‏توانید مرا از دست خدا بگیرید، پس چرا خودم را به خاطر شما در عذاب خدا قرار بدهم؟! و یا منظور آنست که: اگر چنین باشد خدا از پیشرفت من جلوگیرى مى‏کند شما نیز قدرت دفاع از من ندارید.^[۶۱۷]
و تهمت­های دیگر که به دلیل اجتناب از طولانی شدن بحث فقط به نام آن­ها اشاره می­کنیم از جمله: تخیّل و رؤیا دانستن سخنان پیامبر(ص)^[۶۱۸]، سطحی و بی­ارزش دانستن سخنان پیامبر(ص)^[۶۱۹]و…
۴-۱-۲-۳) شریعت سازی:
مسلمانان باید بسیار مواظب و مراقب اعمال خود باشند؛ چون این­که گاهى دشمن در لباس مذهب و با اسلحه دین به جنگ دین و مذهب مجهّز مى‏شود! از این رو، وقتى به تاریخ اسلام مراجعه مى‏کنیم با انبوهى از مذاهب ساختگى دشمن مواجه مى‏شویم که تنها براى ضربه زدن به «اسلام ناب» نهادینه شده‏اند. نمونه­ بارز این حرکت دشمن را می­توان در پیدایش و ظهور برخی از مکاتب و فرقه­هایِ نوظهور از جمله بهائیّت و وهابیّت که ساخته و پرداخته­ی دشمن است مشاهده نمود.
فرقه­ی بهائیّت در دامن روس‏ها متولّد شد و در آغوش انگلیس‏ها پرورش یافت و در خدمت آمریکایى‏ها قرار گرفت و الآن هم در حال حاضر چه دفاع سختى از سوى کنگره آمریکا از آن­ها مى‏شود و نشان مى‏دهد که تا چه حدّ مورد علاقه و حمایت آن­ها هستند.^[۶۲۰]
در یک قرن گذشته واقعه تلخى در سرزمین وحى روى داد که مسلمین را از آثار تاریخى اسلامى براى همیشه محروم ساخت و آن حادثه قدرت گرفتن وهّابیّت بود.
بذر نخستین فرقه­ی وهابیت در قرن ۷ هجری توسط ابن تیمیّه پاشیده، امّا رشد و ظهورش در قرن ۱۲ توسط محمد بن‏عبدالوهاب شد بدین صورت که بیش از ۲۵۰ سال پیش جاسوسی از انگلستان به نام مستر همفر مسیحی به عربستان رفته و پس از نفوذ در میان مسلمانان و تحریک محمد بن عبدالوهاب و همکاری محمد بن سعود در سال ۱۲۱۶ق، سعود بن عبدالعزیز به کربلا یورش برد و پنج هزار نفر از زوار بی‏دفاع از زن و کودک را کشتند و به منظور هتک حریم مقدس امام (ع) با اسب­ها وارد صحن شدند و ضریح را از جا کنده و صندوق قبر را شکستند و همان­جا هاون نهاده و قهوه کوبیدند و نوشیدند و تمام اشیاء قیمتی حرم را، حتی خشت­های طلای ایوان را کنده و بردند، قرآن­ها و کتاب­های حدیث را در کوچه و بازارها لگدکوب اسب­ها ساختند. در سال ۱۲۱۸ق، به منظور تصرف مکه و هدم قبور بزرگان اسلام به آن­جا رفتند. اهل مکه تسلیم شدند، آن­ها وارد حریم خدا شده و تمام قبه‏ها که حول و حوش کعبه بود از بین بردند سپس در سال ۱۲۲۱ق، دست به تخریب آثار اسلامی در مدینه و غارت اموال روضه رسول اکرم (ص) زدند و آن­چه که اشیاء قیمتی بود همه را بردند و قبه‏های قبور ائمه بقیع و سایر بزرگان را ویران کردند و مردم را از زیارت پیامبر(ص) منع کردند، ولی جرأت تخریب قبر مطهره رسول اکرم (ص) را نکردند.^[۶۲۱]
اکنون نیز تمام قراین و شواهد نیز نشان مى‏دهد که عمر «وهّابى‏گرى افراطى» به سرآمده و طرفداران و حامیان خود را به سرعت از دست مى‏دهد و به گذشته تاریخ سپرده مى‏شود و هم­اکنون آثار این فروپاشى نمایان شده است، زیرا در بطن اصول «وهّابیّت تندرو» امورى نهفته است که قابل بقا و دوام به خصوص در دنیاى امروز نیست.این اصول عبارتند از:
۱- خشونت فوق‏العاده‏
۲- تحمیل عقیده‏
۳- تعصّب شدید و افراطى‏
۴- عدم آشنایى به ارزش‏هاى فرهنگى‏
۵- جمود و مخالفت با هر پدیده نوین‏
۶- ضعف منطق و برداشت نادرست از شش واژه قرآنى‏.^[۶۲۲]
امام خمینی(ره)، در تبیین این شیوه پلید دشمنان چنین می­فرماید:
پیامبر اسلام(ص) نیازى به مساجد اشرافى و مناره‏هاى تزئیناتى ندارد. پیامبر اسلام(ص) دنبال مجد و عظمت پیروان خود بوده است که متأسفانه با سیاست­هاى غلط حاکمان دست نشانده به خاک مذلت نشسته‏اند. مگر مسلمانان جهان فاجعه قتل عام صدها عالم و هزاران زن و مرد فرقه‏هاى مسلمین را در طول حیات ننگین آل سعود و نیز جنایت قتل عام زائران خانه خدا را فراموش مى‏کنند؟ مگر مسلمانان نمى‏بینند که امروز مراکز وهابیّت در جهان به کانون هاى فتنه و جاسوسى مبدل شده‏اند، که از یک طرف اسلام اشرافیت، اسلام ابو سفیان، اسلام ملّاهاى کثیف دربارى، اسلام مقدس‏نماهاى بی­شعور حوزه‏هاى علمى و دانشگاهى، اسلام ذلت و نکبت، اسلام پول و زور، اسلام فریب و سازش و اسارت، اسلام حاکمیت سرمایه و سرمایه داران بر مظلومین و پابرهنه‏ها و در یک کلمه «اسلام امریکایى» را ترویج مى‏کنند؛ و از طرف دیگر، سر بر آستان سرورخویش، امریکاى جهانخوار، مى‏گذارند.
مسلمانان نمى‏دانند این درد را به کجا ببرند که آل سعود و «خادم الحرمین» به اسرائیل اطمینان مى‏دهد که ما اسلحه خودمان را علیه شما به کار نمى‏بریم! و براى اثبات حرف خود با ایران قطع رابطه مى‏کنند. واقعاً چقدر باید رابطه سران کشورهاى اسلامى با صهیونیست­ها گرم و صمیمى شود تا در کنفرانس سران کشورهاى اسلامى مبارزه صورى و ظاهرى هم با اسرائیل از دستور کار آنان و جلسات آنان خارج شود. اگر این­ها یک جو غیرت و حمیت اسلامى و عربى داشتند، حاضر به یک چنین معامله کثیف سیاسى و خود­فروشى و وطن­فروشى نمى‏شدند.^[۶۲۳]
امام خمینی(ره) در وصیتشان به عموم مسلمانان چنین می­فرمایند: « صهیونیسم و بهاییت به وجود آمده، که مردم را گمراه ‏کند و از احکام و تعالیم اسلام دور ‏سازد.(ای جوانان مسلمان) به داد اسلام برسید و مسلمانان را از خطر نجات دهید. اسلام را دارند از بین مى‏برند. به اسم احکام اسلام به اسم رسول اکرم (ص) اسلام را نابود مى‏کنند. مبلغین همه جوره داخلى و خارجى، چه آن­هایى که تبعه استعمارند و چه مبلغین داخلى و بومى آن­ها، به تمام دهات و بخش­هاى ایران رفته‏اند؛ و بچه‏ها و نوجوانان ما را، آن­هایى را که به درد اسلام مى‏خورند، منحرف مى‏کنند. به داد آن­ها برسید».^[۶۲۴]و هم­چنین می­فرماید: «و اخیراً قدرت­هاى شیطانى بزرگ به وسیله حکومت هاى منحرفِ خارج از تعلیمات اسلامى، که خود را به دروغ به اسلام بسته‏اند، براى محو قرآن و تثبیت مقاصد شیطانى ابرقدرت­ها قرآن را با خط زیبا طبع مى‏کنند و به اطراف مى‏فرستند و با این حیله شیطانى قرآن را از صحنه خارج مى‏کنند. ما همه دیدیم قرآنى را که محمد رضا خان پهلوى طبع کرد و عده‏اى را اغفال کرد و بعض آخوندهاى بی خبر از مقاصد اسلامى هم مداح او بودند. و مى‏بینیم که ملک فهد هر سال مقدار زیادى از ثروت هاى بى‏پایان مردم را صرف طبع قرآن کریم و محالّ تبلیغاتِ مذهبِ ضد قرآنى مى‏کند و وهابیت، این مذهب سراپا بى‏اساس و خرافاتى را ترویج مى‏کند؛ و مردم و ملت­هاى غافل را سوق به سوى ابرقدرت­ها مى‏دهد و از اسلام عزیز و قرآن کریم براى هدم اسلام و قرآن بهره‏بردارى مى‏کند»^[۶۲۵].
۴-۱-۲-۴) اقدامات ضدّ تبلیغی:
یکی از روش­های قدیمی دشمنان اسلام در طول تاریخ برای مبارزه با حق در راستای انحراف افکار مردم و خاموشی صدای منادیان حق این است که محیط را چنان ملتهب و پر جنجال می­ کنند که هیچ کس صدای حق­خواهان را نشنوند. قرآن کریم این موضوع را این چنین بیان می­ کند:
«وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لا تَسْمَعُوا لِهذَا الْقُرْآنِ وَ الْغَوْا فِیهِ لَعَلَّکُمْ تَغْلِبُونَ‏»^[۶۲۶]: کافران گفتند: «گوش به این قرآن فرا ندهید و به هنگام تلاوت آن جنجال کنید، شاید پیروز شوید!
مکارم شیرازی در تفسیر این آیه می­نویسد: جنجال کنید تا صداى دل نواز قرآن را نشنوند! به تناسب بحث­هایى که درباره بعضى اقوام پیشین، در آیات گذشته آمد و نیز به تناسب هم­نشینان بد­ ­سیرتى که حقایق را در نظر انسان وارونه جلوه مى‏دهند در این­جا گوشه‏اى از انحراف و بداندیشى مشرکان عصر پیامبر(صلّى اللّه علیه و اله) را مجسم ساخته، مى‏گوید: «و کافران گفتند: گوش به این قرآن فرا ندهید و به هنگام تلاوت آن جنجال کنید شاید غالب شوید»^[۶۲۷]
علامه طباطبایی می­نویسد: کلمه «الغوا» امر از مصدر«لغو» است و لغو به معناى هر چیزى است که اصل و ریشه‏اى نداشته باشد و در کلام به معناى آن گفتارى است که معنا نداشته باشد. وقتى گفته مى‏شود«لغى»، و« یلغو»،«لغوا» معنایش این است که کار لغو کرد و مى‏کند. و کلمه« هذا» که اشاره به قرآن است و دو باره نام قرآن را آوردن، «این قرآن»، دلیل بر این است که کمال عنایت را به قرآن و از بین بردن آن داشته‏اند و این آیه دلالت مى‏کند بر نهایت عجز کفار در مبارزه علیه قرآن، به­طورى که بعد از آن­که نتوانستند کلامى مثل آن را بیاورند و یا اقامه برهانى علیه آن بکنند، کارشان در بیچارگى به این­جا کشید که به یکدیگر سفارش کنند که گوش به قرآن ندهند و هر جا قرآن خوانده شود سر و صداهاى بى­معنا در آورند، تا صداى آن شخص به گوش کسى نرسد و در نتیجه اثرش لغو گردد. و منظور از جمله«باشد که شما غالب شوید» این غلبه است.^[۶۲۸]
۴-۱-۲-۵) بدگویی و عیب جویی:
«وَ إِنْ نَکَثُوا أَیْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِی دِینِکُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّهَ الْکُفْرِ…»^[۶۲۹]: و اگر پیمان­هاى خود را پس از عهد خویش بشکنند و آیین شما را مورد طعن قرار دهند، با پیشوایان کفر پیکار کنید زیرا که آن­ها پیمانى ندارند شاید (با شدّت عمل) دست بردارند!
طعنه، نیزه را گویند که سوراخ می­ کند بدن را و طعن در دین القاء شبهه است در قلوب مؤمنین و رخنه در دین است که امروز مبلّغین سوء نسبت به ضعفاء اهل ایمان دارند و از این آیه استفاده می­ شود که واجب است با این­ها مقاتله نمود بالاخص کسانى که در شئونات ائمه القاء شبهه می­ کنند.^[۶۳۰]
۴-۱-۲-۶) تمسخر و تحقیر:
تحقیر و استهزاء و تمسخر از جمله شیوه ­های دشمنان در تمامی عصرها و نسل­ها بوده و می باشد. قرآن کریم در این­باره می­فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الَّذِینَ اتَّخَذُوا دِینَکُمْ هُزُواً وَ لَعِباً مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ الْکُفَّارَ أَوْلِیاءَ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ‏ وَ إِذا نادَیْتُمْ إِلَى الصَّلاهِ اتَّخَذُوها هُزُواً وَ لَعِباً ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْقِلُونَ»^[۶۳۱]:اى کسانى که ایمان آورده‏اید! افرادى که آیین شما را به باد استهزاء و بازى مى‏گیرند از اهل کتاب و مشرکان ولىّ خود انتخاب نکنید و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید! آن­ها هنگامى که (اذان مى‏گویید و مردم را) به نماز فرا مى‏خوانید، آن­را به مسخره و بازى مى‏گیرند این به خاطر آن است که آن­ها جمعى نابخردند.
راغب گفته است «هزو» به معناى مزاحى است که در غیاب کسى و یا پنهان از چشم او انجام شود و گاهى هم این کلمه اطلاق مى‏شود به شوخى‏هایى که نظیر مزاح علنى است.^[۶۳۲]

نصف‌النهار َ۵ ْ۴۴ شرقی از غربی‌ترین نقطه‌ای ایران (حدود ۵۰ کیلومتری غرب ماکو) و نصف‌النهار َ۱۸ ْ۶۳ شرقی از شرقی‌ترین نقطه‌ی ایران، (حدود ۱۵۰ کیلومتری جنوب شرقی سراوان) عبور می‌کند. همچنین مدار َ۳ ْ۲۵ شمالی از جنوبی‌ترین نقطه‌ی ایران (حدود ۸۵ کیلومتری چابهار) و مدار َ۴۷ ْ۳۹ شمالی از شمالی‌ترین نقطه (حدود ۸۰ کیلومتری شمال ماکو) ایران می‌گذرد (گروهی از مؤلفین، ۱۳۷۲ه. ص ۶۰).
۱-۲ وجه تسمیه :
ایران؛ نام هوشنگ بن سیامک پادشاه پیشدادی ایران، نام مملکتی است که سابقاً خیلی بزرگ بوده و اکنون یک قسمت آن به همین اسم باقی است. لفظ مذکور در پهلوی (اَ ایران) است و در اوستا (ایریَنْهَ) بمعنی سرزمین ملت آریا.
بعضی فرهنگ نویسان فارسی لفظ ایران (بمعنی ملک) را مأخوذ از ایران بمعنی اول گیرند که ، هوشنگ مالک ملک ایران بود و بعد از او همان نام برای ملک ماند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برخی دیگر مأخذ اشتقاق ایران را، از شاهنامه می‌دانند که، فریدون پادشاه پیشدادی، ملک خود را میان اولاد خود، سلم، تور و ایرج تقسیم کرد، سهم منسوب به ایران، ایران و سهم منسوب به تور، توران نامیده شد. وجه تسمیه صحیح همان است که از پهلوی و اوستا مأخوذ است که ، ایران منسوب به ایل آریا است. (داعی‌الاسلام، ۱۳۶۲ه. ۱/۵۱۱).
نظر دیگری نیز هست که، نام ایران از واژه اوستایی ائیریانه و تجه = ایران ویج (سرزمین آریاییها) گرفته شده و در دوره‌ی ساسانیان و نیز در کتابهای تاریخی و جغرافیایی بعد از اسلام به صورت ایرانشهر (کشور ایران) آمده است. نام کنونی که در دوره اسلامی نیز به کار می‌رفته ظاهراً پس از سده‌ی سیزدهم شمسی رسمیت یافته است.
اروپاییان علاوه بر ایران، واژه‌های پرس و پرشیا را که یونانیان به سرزمین پارس اطلاق می‌کردند، نیز به کار می‌بردند.
در نهایت اینکه نام ایران از اسم آریانها است، یعنی «آیریا» در مضاف‌الیه صیغه‌ی جمع «آیریا نام» می‌شد. بعد این کلمه در گذر زمان تبدیل به «آیریان، ایران و ایران» شدو در زمان ساسانیان (اِیْران) می‌گفتند.
اراتُستن یونانی نخستین نویسنده‌ی خارجی است که این اسم را به کار برده و قسمتی از ایران را (آریانا) نامید. (پیرنیا، ۱۳۸۴ه.۱/۱۳۸)
در این باره اردشیر برزگر می‌نویسد، نام ایران از سال پیدایش نخستین دولت پارسی‌زبان ایرانی، (هخامنشی‌ها۵۵۰ سال پیش از میلاد) آغاز می‌گردد. (برزگر، ۱۳۸۵، ۱/۳۴)
۱-۳ نژاد مردم ایران :
نژاد آریایی، در میانه‌ی هزاره‌ی دوم پیش از میلاد، پس از نبردهایی با بومیان در این سرزمین ساکن شده‌اند. از آن روزگار بارها با اقوام گوناگون در کشمکش بودند و با آنها درآمیختند. نژاد امروز ایرانیان آفریده‌ی این تاریخ دیرپای است که از نظر زبانی ۶۶٪ فارسها، ۲۵٪ ترکها (آذربایجان، شمال خراسان و فارس) ۵٪ کردها (غرب ایران) ۴٪ اعراب ( در استانهای جنوبی و جنوب شرقی و بخشهایی از خراسان) را تشکیل می‌دهند. (سیدجوادی۱۳۶۶ه/۲/۶۲۷ )
جهت آمدن آریانها به فلات ایران محققاً معلوم نیست چه بوده، اوستا مملکت اصلی آریانها را (ایران واج) یعنی مملکت

فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
یکی از مباحث بسیار مهم در جامعۀ امروز ما مبحث یارانه ها و هدفمند کردن آنهاست.زیرا که این طرح، طرحی است که به طور حتم به شدّت بر زندگی تمامی مردم این مرزوبوم و هم چنین تمامی بخش های اقتصادی تأثیر گذار خواهد بود.
به دلیل محدودیت منابع و بودجۀ دولت و عدم تأمین نیازهای اساسی گروه های فقیر لازم است،یارانه ها تا حدّ امکان در اختیار گروه های هدف قرار گیرد. در سطح جهانی نیز از دو دهۀ گذشته و به دنبال توصیۀ اکید بانک جهانی^[۷] و صندوق بین المللی پول، مبنی بر حذف یارانه برای تسریع رشد اقتصادی در جهان سوم، بحث پیرامون آن رونق گرفته است. در همین راستا، کشورهای جهان سوم سعی کرده اند تا هزینه های یارانه ها و از جمله یارانۀ مواد غذایی را کاهش دهند و در این زمینه نیز به موفقیت هایی دست یافته اند(مؤسسۀ مطالعات و پژوهش های بازرگانی،۱۳۷۵). از دو دهۀ پیش و عمدتاً به دنبال افزایش جمعیت، کاهش کمک کشورهای صنعتی به کشورهای در حال توسعه و مشکلات اقتصادی که گریبان گیر کشورهای جهان سوم شد،بحث کاهش یارانه ها رونق گرفت و در همین راستا نیز موضوع پرداخت یارانه ها و چگونگی تخصیص آنها در مواد ۴۶ و ۴۷ قانون برنامۀ سوم توسعۀ اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی کشور مطرح شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هم چنین از سوی دیگر، نوسانات قیمت جهانی نفت و تأثیر مستقیم آن بر بودجۀ کلّ کشور سبب شده است تا طیّ سالیان اخیر پرداخت (و یا عدم پرداخت) یارانه های انرژی به یکی از جنجال برانگیزترین موضوعات اقتصادی ـ سیاسی تبدیل شود. اهمیت این نکته زمانی آشکار می شود که درمی یابیم درآمدهای حاصل از فروش انواع حامل های انرژی بیش از ۹۰ درصد از درآمد ملّی کشور را تشکیل می داده است و از سوی دیگر، اختصاص مبالغ هنگفتی از بودجۀ ملّی به صورت سالیانه به عنوان یارانۀ انواع حامل های انرژی صورت میگرفته است.
برای مثال، در سال ۱۳۸۱ بالغ بر ۱۲۰۵۷۴ میلیارد دلار به عنوان یارانۀ حامل های انرژی تخصیص یافته بود. بنابراین بحث حذف یارانه های انرژی از حساسیت قابل ملاحظه ای برخوردار است و بدیهی است که انتظارات روانی،پیامدهای افزایش هزینۀ تمام شدۀ کالاها و خدمات در بخش های مختلف اقتصادی و نیز آثار توزیع درآمدی ناشی از حذف یارانۀ حامل های انرژی از سایر جنبه های دیگر محسوس تر است(بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران،۱۳۸۰). لذا هر تغییری در قیمت این نهاده های انرژی، در کوتاه مدّت از طریق سهم هزینه ای آن و در بلند مدت از طریق تأثیر متقابل بر بازار سایر نهاده ها بر شاخص قیمت تولید کالاها و خدمات از جمله کالاها و خدمات سبد مصرفی خانوارهای روستایی در جامعۀ مورد مطالعه تأثیر گذار است.
لذا این تحقیق درآمدی است بر اثرات اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها بر سبد مصرفی خانوار روستایی و اساساً بر این پیش فرض استوار گردیده است که اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، سبد مصرفی خانوارهای روستایی جامعۀ موردمطالعه را در ابعاد مختلف تحت تأثیر قرار می دهد.
هم چنین در این تحقیق مقایسه ی قبل و بعد سبد خانوار توسط پاسخگو انجام می شود، به عبارت دیگر این تحقیق با روش پیمایشی، ابزار پرسش نامه و فن نظر سنجی انجام می شود.
طرح و بیان مسئله
در اکثر کشورهای جهان،صرف نظر از حیطه های حاکمیتی و تصدی گری،دولت ها به منظور تعیین جهت ـ گیری های اقتصادی،اجتماعی یا فرهنگی جامعه ناچار به مداخله در برخی امور و اتخاذ سیاست های خاص و استفاده از ابزارهای مناسب می باشند. این مداخله گاهی در راستای پیشبرد سیاست های اقتصادی مانند تشویق به تولید و مصرف محصولات داخلی یا صادرات بوده است وگاهی درحوزۀ سیاست های اجتماعی اعمال می ـ
شود که معمولاً با هدف تأمین رفاه عمومی به طور اعم و حمایت از گروه های آسیب پذیر به طور اخص برقرار می شود. از اینرو،دولت ها به منظور دست یابی به اهداف فوق، علاوه به پرداختن به امور تأمین اجتماعی، از رویکردهای رفاه اجتماعی که یکی از آنها سیاست پرداخت یارانه ها به اشکال مختلف است، بهره می گیرند.
در واقع یارانه ها در فرایندهای بودجه ای به پرداخت های انتقالی گفته می شوند که برای تحقق هدف خاصی برقرار شده اند،لذا هرکدام از انواع آنها هدف خاصی را دنبال می کنند و به نوعی هدفمند هستند،بنابراین اصطلاح هدفمندی که به صورت یک راهبرد در کشور ما به کار رفته در مقابل بی هدفی قرار نمی گیرد، زیراکه هیچ یک از انواع یارانه ها بی هدف نبوده و هریک برای رسیدن به هدف وبرنامۀ خاصی برقرار شده و پرداخت می شوند.
از آنجا که پرداخت یارانه ها همواره هزینۀ سنگینی بر اقتصاد کشورها وارد می کند، از اینرو دولت ها برای اعمال تخصیص عادلانه و بهینۀ منابع کشورها، ناگزیر به اجرای برنامه های هدفمندسازی یارانه ها و به دنبال آن اصلاح سیستم های اقتصادی و اجتماعی هستند. در کشور ایران نیز،نظام هدفمند کردن یارانه ها یکی ازمهم
ـ ترین محورهای طرح تحول اقتصادی است و هدف اصلی آن اصلاح ساختارهای اقتصادی است تا تضمین کنندۀ رشد اقتصادی پایدار برای همۀ نسل های کشور در حال و آینده باشد.
نکتۀ قابل ذکر دیگر این است که خانوارهای روستایی نیز به عنوان یک قشر تأثیر گذار و مهم در کشور ما محسوب می شوند. بنابراین بررسی روند تحوّلات زندگی آنها در ابعاد مختلف می تواند یک موضوع مناسب برای پژوهش باشد. لذا من در این پژوهش به بررسی تحولات انجام گرفته ـ در اثر اجرای طرح هدفمندی یار
انه ها ـ بر سبد مصرفی خانوارهای یکی از روستاهای ایران در ابعاد مختلف پرداخته ام.
بنابراین سؤال اصلی و آغازین این پژوهش عبارت است از :
تأثیر طرح هدفمند کردن یارانه ها بر سبد مصرفی خانوارهای روستای بخش آباد شهرستان دامغان چگونه است و سبد مصرفی آنها چه تفاوتی با قبل از اجرای طرح داشته است؟
سؤالات تحقیق
سؤال اصلی:
آیا بین سبد مصرفی خانوار،در روستای بخش آباد دامغان،قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، تفاوت معناداری وجود دارد؟
سؤالات فرعی:
۱ . آیا بین رفتار مصرفی خانوارها در روستای بخش آباد دامغان،قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها تفاوت تفاوت معناداری وجود دارد؟
۲ . آیا بین مخارج هزینه شده برای تهیۀ کالاهای سبد مصرفی خانوارها در روستای بخش آباد دامغان، قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها،تفاوت معناداری وجود دارد؟^[۸]
۳ . آیا بین رضامندی خانوارها از تأمین نیازهایشان، در روستای بخش آباد دامغان ،قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، تفاوت معناداری وجود دارد؟
۴ . آیا بین سطح رفاه خانوارها در روستای بخش آباد دامغان،قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، تفاوت معناداری وجود دارد؟
ضرورت و اهمیت موضوع
به طور کلّی اهمیت بررسی تأثیر طرح هدفمند کردن یارانه ها از نظر کاربردی این است که می توان با شناخت ابعاد گوناگون آن از نتایج آن در برنامه ریزی و سیاست گذاری استفاده کرد.در واقع طرح هدفمند کردن یارانه ها را می توان محور اصلی برنامه ها و سیاست های اقتصادی دولت دهم نامید.
در واقع یک برنامۀ اقتصادی عبارت است از برنامه ای که ناظر بر وضعیت موجود اقتصادی کشور باشد و به کارگیری طرح ها و اجرای پروژه های آن، اقتصاد ملّی را از وضعیت موجود(که در آن مسئله و مشکل وجود دارد) به وضعیت مطلوب در آینده (که در آن مسئله حل شده است) هدایت کند ( شیعه،۸۶:۱۳۸۴). حال باید دید وضعیت اقتصاد ایران چگونه بوده است که مسئولین و اقتصاددانان کشور را به سمت اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها سوق داده است و ضرورت و اهمیت اجرای آنرا ایجاد کرده است.
در واقع اقتصاد ایران طی چهار دهۀ اخیر،گرفتار مسائل و مشکلات متعدّد ریشه دار و رشدیابنده ای شده است که آثار و نتایج آن به صورت نرخ رشد پایین اقتصادی،تولید سرانۀ پایین،توزیع نابرابر درآمد،نرخ دو رقمی بیکاری، نرخ رشد تورم دورقمی و … ظاهر شده است. هم چنین یارانه ها یکی از مقوله های اجتماعی بحث ـ برانگیز در حوزۀ اقتصاد است که در سال های اخیر در ایران روند رو به بحرانی شدن به خصوص در حوزۀ اقتصاد را در پیش گرفته است. بر پایۀ اظهارات مقامات رسمی دولت در مصاحبه ها و ارائۀ ارقام هزینه های دولت در سال های اخیر،ابعاد پولی و سهم یارانه ها در اقتصاد ایران و بودجۀ دولت به طرز نگران کننده ای در حال بزرگ شدن بوده است. به طوری که برای مثال در سال ۱۳۸۷ نزدیک به ۲۵ درصد تولید ناخالص ملّی را به خود اختصاص داده است و در سال های اخیر یکی از مشکلات اساسی دولت در این حوزه به دلیل شرایط تورمی کشور، تأمین اعتبارات مورد نیاز یارانه ها و کسری آن و نوسان در پرداخت و توزیع کالاهای یارانه ای بوده است.
و اما ضرورت اجرای طرح هدفمندی یارانه ها که از زمستان ۱۳۸۹ آغاز گردید چیست؟ در واقع ضرورت آن کاهش مصرف انرژی در کشور بود،زیرا مصرف انرژی در ایران بسیار بالا بوده است. برای مثال میزان مصرف سرانۀ انرژی در ایران ۲برابر چین و ۴ برابر هند بوده است و این در حالیست که جمعیت چین ۱۷ برابر جمعیت ایران و جمعیت هند ۱۴ برابر جمعیت ایران است. همچنین در ایران مصرف برق تا قبل از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها،۳برابر متوسط جهانی بوده است و ایران بعد از آمریکا و روسیه سومین مصرف کنندۀ گاز طبیعی در جهان بوده است. در کل این موارد باعث شده بود تا مصرف انرژی در ایران هر ۱۰ سال یکبار،۲برابر شود.
با توجه به مطالب فوق این سؤال مطرح می شود که به چه دلیل مصرف انرژی در ایران تا این حد بالا بوده است؟! دو دلیل وجود دارد: یا اینکه مردم ایران بسیار متموّل و ثروتمند هستند که قدرت خرید انرژی تا این حد را دارند و یا اینکه قیمت انرژی در ایران در مقایسه با قیمت جهانیش به مراتب پایین تر است که تا این اندازه مصرف بالا و نا متعارفی دارد.
بدیهی است که دلیل دوم یعنی پایین بودن قیمت انرژی صحیح است،زیراکه درآمد سرانۀ ایران از متوسط جهانی بالاتر نیست و از آنجاییکه مصرف هر چیزی تابع قیمت آن است،قانون هدفمندی یارانه ها درصدد بالا بردن قیمت انرژی برآمد تا مصرف آن نیز کاهش پیدا کند و برای جبران این افزایش قیمت انرژی، قرار شد که یارانۀ نقدی پرداخت شود که البته نان هم یکی از اقلام مهمی بود که در کنار انرژی یارانۀ آن حذف شد. بنابراین مقرّر شد که در فاز اول طرح مبلغ چهل و پنج هزارو پانصد تومان به طور ماهیانه به حساب سرپرستان خانوارها واریز گردد تا بدین صورت افزایش بهای انرژی جبران شود.
اما مشکل اساسی یارانه ها در ابعاد بسیار گسترده تر، وقتی خود را نشان می دهد که آثار و نتایج کارکردی آنها در حوزۀ اقتصاد ملّی در میان مدّت و بلند مدّت ظاهر شود. بر اساس تئوری های علم اقتصاد، پرداخت گستردۀ یارانه ها، مزیت اصلی نظام اقتصاد بازار بر سایر نظام های اقتصادی ، یعنی مکانیزم تخصیص بهینه، کارا و مؤثر عوامل تولید در حوزۀ تولید و هم چنین سازوکار چیدمان کالاها در سبد مصرفی خانوار، ی
عنی مکانیزم عرضه و تقاضا ( مکانیزم قیمت) را دچار اخلال می کند ( پژویان،۲۱:۱۳۸۹). نتیجۀ علمی و منطق اقتصادی این اخلال در میان مدت و بلندمدت، ناکارآمدی و تحلیل رفتن توان اقتصادی کشور و گسترش فقر عمومی است که نیاز به یارانه های بیشتر را دامن می زند. بر این دو مهم باید کاهش انگیزۀ فعالیت های اقتصادی، بی عدالتی درآمدی(اخلال در توزیع درآمد)، ایجاد زمینۀ رانت،فساد مالی رشد یابندۀ نهفته در مکانیزم توزیع گسترده و حجیم یارانه ها را هم اضافه کرد.
همچنین برای اقتصاد ایران باید مسائل دیگر از جمله رشد مداوم حجم یارانه ها به دلیل شرایط تورمی و مکانیزم پرداخت یارانه ها، رشد شتابان جمعیت کشور،نقش یارانه ها در تأمین منابع تولید، افزایش مصرف سرانۀ کشور در چهار دهۀ گذشته و نوسانی بودن درآمدهای نفتی ـ یعنی منبع اصلی تأمین اعتبارات یارانه ها ـ را نیز اضافه کرد. مجموعۀ این مشکلات هراس هر دولت مسئولیت پذیر و پاسخگو را برانگیخته و اقدامی جهت ایجاد اصلاحات اساسی در این حوزه را می طلبیده است و همین مجموعه مشکلات رشد یابنده سبب انجام اقدامات دولت های برسرکارآمده پس از پایان جنگ تحمیلی و با توجه به شرایط عمومی کشور،جهت تهیۀ راهکاری برای پایان دادن و رهایی از مقولۀ بحران زای یارانه ها بوده است. طرح ها و پروژه های دولتهای سازندگی، اصلاحات عدالت محور در مورد حذف،کاهش،منطقی کردن و در نهایت «هدفمند کردن یارانه ها»،فعالیت ها و تلاش های ادامه دار و بحث برانگیز در همین حوزه بوده است.
اما دولت نهم به مقولۀ یارانه ها نگاهی دو گانه داشته است؛ ابتدا در شروع کارش و با هماهنگی و همکاری مجلس شورای اسلامی به گسترش شمول و افزایش حجم یارانه ها با هدف کنترل سطح عمومی قیمت ها (تورم) و همچنین با کنار گذاشتن طرح های دولت های قبلی و برنامۀ چهارم توسعه در جهت رقیق کردن تدریجی یارانه ها، به عمق و گسترش این بحران در حوزۀ اقتصاد ملّی دامن زد ( مجلس شورای اسلامی،۱۳۸۸). اما پس از تأثیر عملکرد و ظهور نتایج ناخوشایند توزیع گستردۀ یارانه ها، دولت نهم از اواخر سال ۱۳۸۶ تصمیم به اقدامی انقلابی تحت عنوان جراحی بزرگ و انجام اصلاحات در ساختار اقتصاد ملی از جمله در حوزۀ یارانه ها گرفت. اولین طرح ـ برنامۀ دولت جهت اصلاحات ساختار اقتصاد ایران با عنوان «طرح هدفمند کردن یارانه ها» معرفی شد. با توجه به روشی که برای اجرای این طرح انتخاب شده است، میتوان آنرا «طرح نقدی کردن یارانه ها» نامید که معنا و مفهوم آن پرداخت ریالی معادل یارانه ها به مصرف کنندۀ هدف، آزادسازی قیمت کالا و خدمات مشمول یارانه ها و رهایی دولت از مطالبات دائماً رشدیابندۀ مردم در تأمین و توزیع بموقع کالاهای یارانه ای است.
روش پرداخت یارانه ها اصولاً متناسب با تعریف و اهداف هر دولت از یارانه ها طراحی و انتخاب می شود که هدف دولت نهم و دهم،قطع پرداخت یارانه ها به کالاهای اساسی مورد مصرف کل جمعیت ساکن کشور و پرداخت یارانه ها به شکل پول نقد به انواع دهک های درآمدی با نگاهی ویژه به دهک های درآمدی آسیب پذیر با تغییر روش پرداخت یارانه ها است ( مجلس شورای اسلامی،۱۳۸۸).
حال باید دید اجرای این طرح چه آثار و پیامدهایی دارد و آیا رضایتمندی آحاد مردم را فراهم می کند یا خیر؟ اهمیت اینکه بدانیم با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها سبد مصرفی خانوار روستایی چه تفاوتی با قبل از اجرای این طرح داشته در این است که:
پی می بریم که به چه میزان رضامندی از اجرای طرح برای خانوارهای روستایی حاصل شده است و آیا رفاه و بهزیستی بیشتری را احساس می کنند یا خیر؟ که این دو مهم از طریق ارزیابی و مقایسۀ رفتار مصرفی خانوارها در دو مقطع قبل و بعد از اجرای طرح و همچنین بررسی میزان رضایت آنها از درآمدشان ـ که آیا رضایتمندی آنها از میزان درآمدشان با اجرای طرح دچار افزایش شده است یا خیر؟ ـ انجام گرفته است، که در صورت افزایش میزان رضایتمندی باعث می شود خانوار توانایی این را داشته باشد که بودجۀ بیشتری را صرف تهیۀ کالاهای سبد مصرفی خانوار نماید که در این صورت خانوارها میزان رضایت بیشتری و هم چنین رفاه بیشتری را از تأمین نیازهای خود احساس خواهند کرد.
اهداف پژوهش
هدف کلی این پژوهش عبارت است از :
کسب شناخت بیشتر نسبت به میزان تأثیر طرح هدفمند کردن یارانه ها بر سبد مصرفی خانوار روستای بخش آباد شهرستان دامغان در سال ۱۳۹۰.
هم چنین در پژوهش حاضر در کنار هدف کلّی، اهداف جزئی زیر را نیز مدّنظر داریم:
۱٫بررسی رابطۀ بین اجرای طرح هدفمند کردن یارا نه ها و رفتار مصرفی خانوارهادر روستای بخش آباد دامغان (مقایسۀ قبل و بعد از اجرای طرح).
۲٫بررسی رابطۀ بین اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها و مخارج هزینه شده برای تهیۀ کالاهای سبد مصرفی خانوارها در روستای بخش آباد دامغان (مقایسۀ قبل و بعد از اجرای طرح).
۳٫بررسی رابطۀ بین اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها با میزان رضامندی خانوارهای روستای بخش آباد دامغان از تأمین نیازهایشان ( مقایسۀ قبل وبعد از اجرای طرح).