شبكه شتاب با ايجاد ارتباط بين دستگاههاي خودپرداز ازسه بانك رسما متولد شد (بانكهاي كشاورزي توسعه صادرات وصادرات ايران)طرح شتاب كه جهت هماهنگي و بانكداري بين بانكها وسازماندهي بين سيستم پولي كشور به تصويب رسيد ، كليه بانك ها ملزم به پيوستن به اين شبكه ساخت در حال حاضر مركز شتاب به عنوان سوئيچ ملي كارت بانك در كشور ايفا نموده و در تمامي بانك هاي كشور عضويت دارد .
عمليات تحت پوشش شتاب دامنه وسيعي از تبادلات ازقبيل برداشت وجه نقد ، خريد الكترونيكي ، انتقال وجه پرداخت قبوض و مانده ديگري را در بر مي گيرد .(www.Cbi.ir )
مركز شتاب به طور متوسط روزانه بيش از دو نيم ميليون تركنش را پردازش مي كند . www.Cbi.ir ).
از آذر ماه 1385 سامانه تسويه ناخالصي آني (ساتنا) با دو هدف اصلي راه اندازي شده است . اين اهداف عبارتند از :
1ـ تسويه مبادلات بين بانك ها
2ـ انتقال وجه فوري بين حسابهاي مشتريان در دو بانك مختلف
از شهريور 1387 خدمات ساتنا براي حواله بين حسابها مشتريان در دو بانك معرفي شده است . خدمات ساتنا در حال حاضر بدون کارمزد در تمامی شعب همه بانکها و برای انواع حساب ها ( اعم از سنتی یا متمرکز ) ارائه می شود. (www.cbi.ir)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از طرف ديگر بيشتر بانك هاي ايران بطور مستقيم طرح هاي بانكداري الكترونيك خودرا پيش برده و مي برند . ازجمله بانك ملي با طرح سيبا ، بانك تجارت با طرح سحر ، بانك صادرات با طرح سپهر ، بانك رفاه با طرح جاري همراه ، بانك كشاورزي با طرح مهر ، بانك ملت با طرح جام وبانك هاي خصوصي بانكداري 24 ساعته به صورت مجزا و منفرد ، بانكداري الكترونيك را در حوزه تحت پوشش خود تجربه كرده و مي كنند .
2ـ1ـ2ـ5ـ اركان بانكداري الكترونيك در ايران
پرداخت هاي مبتني بر كارت :
پرداختهاي مبتني بر كارت و نظام هاي مبتني بر كارت چند سالي است در مبادلات داخل كشور استفاده مي شود . کارتهای مورد نیاز چنین نظامی توسط بانکها برخی از شرکت های طرف قرارداد با بانک صادر و از آن ها در انواع مختلف استفاده می شود. پرداخت هاي مبتني بركارت در كشور شامل كارتهاي اعتباري و بدهي و كارتهاي غير بانكي مي شود و از سوي بانك هاي تجاري كشور صادر مي شود .و در مقابل برخی از موسسات خصوصی کارتهای خرید و یا به عبارتی کارتهای اعتباری منتشر نموده اند که اصطلاحاً کارتهای غیر بانکی نامیده می شوند. اگر چه هنوز کارتهای اعتباری بین المللی در کشور ما رایج نشده است.
شبكه شتاب :
شبكه شتاب يك شبكه لحظه اي در ارتباطات بين بانكي است . اين شبكه در راستاي زير ساختارهاي ايجادشده در طرح خودكار شدن عمليات بانكي كشور به وجود آمده است. بانك هاي مختلف با عضويت در شبكه ، امكان استفاده از مشتريان بانك را از كليه شعب ساير اعضا فراهم مي كند بيشترين كاربرد شبكه مذكور در ارائه خدمات مربوط به كارتهاي بدهي است ، بدين معني كه مشتريان بانك با بهره گرفتن از كارتهاي بانكي مي توانند از شعب مختلف نياز خودرا تأمين نمايند . هرگونه تغيير در حساب مشتري هنگام استفاده از كارت به صورت لحظه اي در حساب وي ثبت مي شود . بانك هاي عضو در صورت داشتن بدهي يا طلب مي توانند ازطريق شبكه به تسويه حساب بپردازند . در واقع با جاری شدن شبکه مذکور، شیوه وقت گیر و پر هزینه تسویه حساب کاغذی و به واسطه گری بانک مرکزی ، منسوخ شده است.
نظام تسويه بين بانكي مبادلات ارزي :
در قالب اين نظام بانك هاي فعال در بخش مبادلات ارزي به تسويه حساب با ساير بانكهاي عضو مي پردازند . اين نظام به صورت لحظه اي كار ميكند و ارتباط بين مراكز اصلي بانك ها را در مبادلات ارزي برقرار مي كنند . بعلاوه در اين نظام بانك مركزي به صورت واسطه عمل ميكند بدين معني كه بانك به منظور تسويه حساب بين بانكي بانك هاذ ، حسابهاي ارزي ان هارا تغيير مي دهد. به عبارت دیگر تسویه حساب در این شیوه با دخالت بانک مرکزی انجام می گیرد.
گسترش چنین نظام و امکان مبادلات ارزی بین بانکی تلاش برای زمینه سازی جهت ارتباط با بانک های دنیا است و در آینده نگری این نظام یکی از مهمترین اهداف ، امکان مبادلات و تسویه حساب های جاری بین بانک های داخل و خارج ساخته شده است.
شبكه سوئيچ عمليات بانكي ‌:
علاوه بر ارتباط مبادلاتي بين شعب بانك ها ، براساس همين شبكه امكان مبادلات اصلي عمده بين بانك ها فراهم مي شود . در اين شبكه مراكز اصلي بانك ها لحظه اي به مبادلات مختلف ريالي و ارزي مي پردازند و وصول و حواله مربوط به بانك ها به راحتي و با سرعت بالايي انتقال مي يابد .
شبكه سوئيفت :
ارتباط بين بانك ها وبانك مركزي از طريق شبكه سوئيفت فراهم شده است شبكه شتاب نيز بخشي از اين شبكه به حساب مي آيند در شبكه شتاب ارتباط بين بانك ها ميسر است در حالي كه در شبكه سوئيفت ارتباط بين بانك مركزي محيا مي شود . بانكئ مركزي از طريق اين شبكه ارتباط و مبادلات را به صورت لحظه اي با بانك هاي مختلف برقرار مي كند به كارگيري چنين شبكه اي در ارتباطات كاهش زياد هزينه هارا به دنبال داشته است علاوه بر موارد زير ساختي فوق كه به عنوان اركان اصلي بانكداري الكترونيك كشور به حساب مي آيند ميتوان به ساير عناصر بانكداري الكترونيك از قبيل : شعب خودكار، دستگاه ها و كارتخوان هاي خودكار ، دستگاههاي پايانه فروش ، كارتهاي هوشمند ، تلفن بانك، بانكداري همراه ، فكس بانك ، ساتنا ، پايانه ها و خطوط داده اي اشاره كرد . ( احمد زاده فرد شيرازي 1388) .
2ـ2ـ موبايل و موبايل بانك
طي چند سال اخير تجارت موبايلي ( سيار ) به عنوان جديد ترين نشانه از تجارت الكترونيك مورد توجه قرار گرفته و پيش رفت فن آوري و نوع آوري ها باعث رشد و گسترش كاربردهاي ان گشته است.
در اين بين بانكداري همراه يك از شاخهاي اصلي تجارت موبايلي است كه نقشي اساسي و تاثير گزار بر ساير حوزه هاي اين تجارت دارد .
2ـ2ـ1ـ تجارت موبايلي
باظهور و گسترش شبكه هاي بي سيم . امروز نسل جديدي از كاربردهاي تجارت الكترونيك پديدار گشته اند كه تحت نام تجارت موبايلي شناخته مي شوند .تجارت موبايلي از طريق هزاران ابزار موبايلي نظير تلفن هاي همراه ابزار هاي ديجيتالي شخصي ، پيجرها ، دفتر چه هاي يادداشت ديجيتالي و حتي داشبردهاي بيسيم اتومبيل ها در جريان است ، محدوديت هاي زمان و مكان را مي كاهد و میلیارد ها دلار ارزش تجاری را جابجا می سازند.
تجارت موبايلي عبارت است از :
هرگونه انتقال الكترونيكي يا تبادل اطلاعات كه به وسيله ابزار موبايلي و از طريق شبكه موبايلي انجام شود طي آْن ارزش حقيقي يا پيش پرداخت شده پولي در قبال دريافت كالا خدمت يا اطلاعات منتقل مي گردد (nambiarar&chang_ tin,2004 )
و يا در شكل ساده تر به فرآيندي اطلاق مي شود كه در طي آن مبادلات تجاري از طريق شبكه مخابراتي موبايل ويا استفاده از ابزارهاي پرداخت ارتباط يا اطلاعات موبايلي نظير گوشي هاي تلفن همراه يا ساير ابزار هاي ديجيتالي شخصي انجام مي شود . (gukie&elal,2001 )
هرچند توسعه تجارت موبايلي با محدوديتهاي نظير استاندارد هاي چند گانه محدوديت باند هاي ارتباطي محدوديت عملياتي اندازه هاي محدود صفحه نمايش و ساير محدوديتهاي فيزيكي در ابزارهاي موبايلي روبه رو است لكن تجارت موبايلي همزمان با توسعه قابليت هاي ابزارهاي موبايلي نرم افزارهاي كاربردي استاندارسازي شبكه ها و سازگار شدن اين ابزار ها با فرهنگ هاي مختلف جوامع بشري رشدي فزاينده را تجربه مي كند ضريب نفوذ ابزارهاي موبايلي بالاتراز هر فن آوري ديگر ی است واين مسئله تجارت موبايلي را به شكل انقلابي جهاني در آورده است كه با همان سرعت وقوع در كشورهاي پيشرفته در كشورهاي در حال توسعه نيز در حال رخ دادن است .
2ـ2ـ2ـ ميزان استفاده كنندگان تلفن همراه در جهان
نمودار 2-1: میزان استفاده کنندگان تلفن همراه در جهان طی سال های 2010 ـ 2000
2ـ2ـ3ـ بانكداري ازطريق تلفن همراه (بانكداري همراه)
بانكداري همراه يكي از مهمترين حوزه هاي تجارت موبايلي است كه ارتباطات وسيع وتأثير گزاري بر ساير حوزه هاي تجارت موبايلي دارد .
بخش اعظمي از انتقالات پولي كه در شبكه تجارت موبايلي انجام مي شود از طريق بانك ها وشبكه بانكداري همراه آنها انجام مي شود لذا بانكداري همراه از يك سو با مشتريان خود در ارتباط است از سوي ديگر قادر است براي ساير بانك هايي كه در حوزه تجارت الكترونيك فعال اند خدمات مالي مأثري تأمين نمايند.
بنابراین می توان آنرا به صورت زیر تعریف کرد:
بانكداري همراه عبارت است از :
ارائه خدمات بانكي ، خدمات بانكي غير حضوري نظير مشاهده صورتحساب ، پرداخت قبوض خريد ، انتقال بين حسابها، پرداخت قسط و… از طريق سامانه هاي تلفن همراه (سيد جوادين و سقطچي 1385)
2ـ2ـ4ـ خدمات مالي بانكداري همراه
خدمات مالي بانكداري همراه را مي توان به 2 بخش تقسيم نمود :
1ـ خدمات كارگزاري همراه
2ـ خدمات بانكداري همراه
1ـ خدمات كارگزاري همراه
اين گونه خدمات به طور عمده در ارتباط با بازارهاي پول وسرمايه ارائه مي گردند ازطريق اين خدمات كاربران سفارشات خريد فروشد ارز ، اوراق بعادار ، كالا هاي بورسي نظير طلا ع نفت فلزات و … با بهره گرفتن از موجودي خود نزد بانك ها به وسيله شبكه بانكداري همراه انجام دهند و در اين مسير بانك نيز كارمزد كارگزاري معاملات مذكور را دريافت مي كنند .
امروزه بازارهاي مالي در جهان به شدت توسعه يافته اند و حجم عظيمي از پول و ارتباط در اين بازارها در حال گردش است . پتانسيل بالايي براي سود آوري و كسب منفعت ايجاد كرده اند بانك ها مي كوشند ارائه دهندگان خدمات مالي ريا ايجاد تنوع گستردگي و ارتقاء كيفيت در خدمات خود مشتريان بيشتري را جذب نموده و به طبع سود بيشتري كسب نمايند .
2ـ خدمات بانكي همراه :
اين نوع خدمات همان خدمات معمول بانكي است كه از طريق شبكه موبايلي ارائه مي شود كه توجه بانك هارا شديدا به اين معطوف نموده امكان بينظير خدمات موبايلي در كاهش هزينه هاي ارائه خدمات بانكي است به عنوان نمونه بررسي كه در German Bank آلمان صورت گرفت نشان مي دهد هزينه يك تبادل بانكي از طريق گيشه بانك به طور متوسط دو دلار ميباشد در حاليكه ارائه همان خدمات از طريق شبكه بانكداري موبايلي تنها 15 سنت هزينه در بر دارد (POUSTTchi& et al 2004 )
به طور كلي خدمات بانكداري همراه را از لحاظ توع ارتباط ميتوان به 4 دسته تقسيم نمود كه در جدول زير شرح داده شده اند .