۷٫۱٫ تعریف واژه­ های کلیدی:
سالمند:
تعریف مفهومی: فردی که در معرض تغییرات فیزیولوژیکی طبیعی، پیش رونده و غیر قابل برگشت قرار گیرد، که نتیجه آن محدود شدن عملکرد فرد می­باشد. این تغییرات نه بیماری هستند و نه نتیجه بیماری، اما عملکرد فرد را محدود کرده و میزان اثر آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است (هرودا و همکاران، ۲۰۰۳).
تعریف عملیاتی: در این تحقیق سالمند به افراد بالای ۶۰ سال اطلاق می­ شود.
تعادل ایستا:
تعریف مفهومی: توانایی حفظ مرکز ثقل در داخل سطح اتکا در یک حالت قائم بی حرکت در طی ایستادن یا نشستن (پاولا و لاورا، ۲۰۰۰).
تعریف عملیاتی: توانایی سالمندان در حفظ تعادل در حالت ایستا، ایستادن یا نشستن (لیلها و همکاران، ۲۰۰۱).
تعادل پویا:
تعریف مفهومی: توانایی حفظ مرکز ثقل بدن در محدوده سطح اتکا یا حرکت فعال مرکز فشار(COP) در حین انجام یک مهارت، زمانی که قسمتی از سطح اتکا در انجام آن مهارت درگیر نباشد (پاولا و لاورا، ۲۰۰۰).
تعریف عملیاتی: توانایی سالمندان در حفظ تعادل در طی فعالیت­های روزمره (لیلها و همکاران، ۲۰۰۱).
راه رفتن:
تعریف مفهومی: حرکتی است که در آن بدن در یک جهت ویژه­ای پیش می­رود، ضمن اینکه به طور متناوب پاها با زمین تماس دارد. راه رفتن یکی از معمول ترین حرکت­های بدن و یکی از مشکل ترین حرکت­ها برای یاد گیری است، چراکه به هماهنگی عصبی و عضلانی نیاز دارد (وینتر، ۱۹۹۱). موارد ذیل از پارامترهای راه رفتن می­باشند که در این تحقیق سنجیده می­شوند:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

طول گام: عبارت است از فاصله­ای که بین دو نقطه تماس دو پا از یکدیگر در هنگام راه رفتن طی می­ شود. به عبارت دیگر فاصله بین اولین اتصال در پای راست تا اولین اتصال در پای چپ در یک گام برداری پی در پی اطلاق می­ شود (وینتر، ۱۹۹۱ و فقیهی، ۱۳۷۳).
ریتم گام برداری: تعداد گام­ها در طول مدت یک دقیقه است (فقیهی، ۱۳۷۳)
سرعت راه رفتن: از نظر عملیاتی به حاصلضرب ریتم در طول گام اطلاق می­ شود (فقیهی، ۱۳۷۳). به عبارت دیگر مقدار جابه جائی بدن در هنگام راه رفتن در واحد زمان سرعت راه رفتن می­باشد.
تعریف عملیاتی: در این تحقیق بررسی پارامترهای راه رفتن ذکر شده در تعریف مفهومی راه رفتن در سالمندان ۶۰ سال به بالا می­باشد.
فصل دوم
(ادبیات و پیشینه تحقیق)
۱٫۲٫ حرکت در انسان
حرکت معمولا به یک تغییر مکان غیرعکس العملی بدن یا یک شی از یک مکان به مکان دیگر اطلاق می­ شود. این تعریف در مورد حرکت خطی که در آن همه قسمت­ های بدن یا شی، مسافت یکسانی را در یک جهت یکسان و بطور همرمان طی می­ کنند، صادق است. به علاوه در مورد حرکت چرخشی یا زاویه­ای نیز که در آن بدن حول یک محور ثابت چرخیده و همه قسمت­ های بدن با همان زاویه جابجا می­شوند، صدق می­ کند. مفهوم حرکت بدن و تغییر مکان آن، با حرکت آن در حال استراحت متفاوت می­باشد. در این مسئله گاهی ابهام به وجود می ­آید، زیرا بدن ما در حین این که در یک سیستم حرکت دارد، می ­تواند به سیستم­های دیگر نیز پاسخ دهد. به عنوان مثال گاهی ممکن است سرعت نوسان بازو نسبت به تنه سنجیده شود، اما زمانی که همین سرعت نوسان را نسبت به زمین در نظر بگیریم عدد بزرگتری بدست می ­آید، زیرا سیستم سنجش ما متفاوت است (ابراهیمی، ۱۳۸۴).
۲٫۲٫ کینتیک و کینماتیک
واژه ­هایی هستند که در آنالیز با تجزیه حرکت بدن انسان بکار می­روند. با اینکه سینتیک را گاهی مترادف دینامیک ذکر می­ کنند، ولی این اصطلاح اغلب به مطالعه جرم، نیرو و شتاب، بدون در نظر گرفتن موقعیت و وضعیت اجسام بر می­گردد. بر خلاف آن سینماتیک با مطالعه حرکت، بدون در نظر گرفتن عوامل یا نیروهای پدید آورنده آن در ارتباط بوده و در نتیجه بیشتر مقوله­ای تشریحی است (ابراهیمی، ۱۳۸۴).
۱٫۲٫۲٫ سرعت^[۵]
سرعت یک کمیت برداری است مانند نیرو و تغییر مکان، که هم دارای بزرگی یا مقدار و هم دارای جهت است. کمیت­های اسکالر مانند جرم، زمان و اندازه­ سرعت یا تندی فقط دارای بزرگی یا مقدار بوده و می­توانند به صورت جبری، جمع و تفریق شوند. از طرف دیگر، بردارها تا زمانی که دارای جهت هستند، باید در جهت ویژه بکار گرفته شوند و مطابق قوانین برداری با آن­ها رفتار گردد. سرعت ممکن است در دقایق مختلف از مسیر و حرکت، متفاوت باشد. ساده­تر اینکه سرعت عبارت است از تغییر مکان در هر واحد زمان (و یا تندی در جهت داده شده). بنابراین سرعت در هر لحظه می ­تواند تغییر کند، به همین دلیل معمولا وقتی بحث سرعت می­ شود منظور سرعت متوسط است (باغبان، ۱۳۸۷).
سرعت گام عبارت است از حاصلضرب ریتم در طول گام. گام­های کوتاه باعث افزایش ریتم
می­شوند. زنان قدم­های کوتاه­تر و تندتر نسبت به مردان بر می­دارند. معمولأ افزایش سرعت توسط افزایش در ریتم و طول گام بدست می ­آید. زمانی که ریتم کمتر از ۸۰ گام و یا بالای ۱۲۰ گام در دقیقه باشد تمام پارامتر­ها تغییر می­ کنند. مثلا وقتی ریتم افزایش می­یابد، مدت زمان حمایت دوگانه کاهش و زمانی که ریتم راه رفتن به ۱۸۰ گام در دقیقه می­رسد، زمان حمایت دوگانه به صفر می­رسد و راه رفتن به دویدن تبدیل می­گردد. یعنی سرعت راه رفتن به حدی می­رسد، که تماس مضاعف وجود ندارد و به جای آن یک حالت تعلیق مضاعف^[۶] ایجاد می­ شود که هیچ یک از پاها زمین را لمس نمی­کنند (فقیهی، ۱۳۷۳).
۲٫۲٫۲٫ تغییر مکان
تغییر مکان نیز یک کمیت برداری است که جدا شدن دو نقطه را با در نظر گرفتن جهت و مسافت طی شده بیان می­ کند. در طول زمان راه رفتن، مرکز ثقل بدن انسان به سمت بالا و پایین، چپ و راست می­رود که این تغییر مکان یک منحنی سینوسی را تشکیل می­دهد
۳٫۲٫ شرح و تفسیر حرکات بدن
از نقطه نظر بیومکانیک، تشریح حرکت در انسان بسیار مشکل است. بعضی از حرکات اعضا بدن نسبت به هم در سه بعد فضایی و با سرعت و شتاب­های مختلف صورت گرفته و لذا نیروهای متفاوتی ایجاد می­ کنند. با بهره گرفتن از روش­های فیلمبرداری به کمک یک یا چند دوربین می­توان تا حدود زیادی حرکت­های بدن انسان را در ابعاد مختلف بررسی و تجزیه کرد.
دانشمندان با بکارگیری شیوه ­های گوناگون و پیشرفته سینماتوگرافی موفق به شناخت بیشتری از بیومکانیک بدن انسان شده ­اند. با فیلمبرداری از حرکات بدن (مثلا راه رفتن) و مطالعه تک تک عکس­ها، می­توان نوع حرکت و زوایای بین مفاصل، و نیز با دانستن تعداد عکس­های گرفته شده در واحد زمان، سرعت حرکت اندام را شناسایی کرد (کاو و شفرد، ۱۳۸۵).
۱٫۳٫۲٫ راه رفتن
راه رفتن حرکتی بنیادی است که انسان آن را از اولین سال زندگی خود در دنیای خاکی می­آموزد و سعی دارد تا آخرین روز زندگی خود به طور مستقل و بدون نیاز به کمک دیگران و تجهیزات کمکی از قبیل عصا و ویلچیر از عهده آن برآید. راه رفتن به عنوان مهارت پایه ای، بیشترین بخش فعالیت حرکتی روزمره انسان را به خود اختصاص می­دهد (گوردون و همکاران، ۲۰۰۴). در واقع برای صرف صبحانه، برای رسیدن به محل کار، بازدید از یک موزه و یا حتی قدم زدن کنار ساحل نیاز به راه رفتن داریم.
راه رفتن به مجموعه حرکات هماهنگ قسمت­ های مختلف بدن اطلاق می­گردد که منجر به انتقال شخص از یک نقطه به نقطه دیگر می­ شود (وینتر و همکاران، ۱۹۹۰). خصوصیت برجسته راه رفتن انسان در این است که هر فرد، روش راه رفتن مخصوص به خود را دارد. یعنی با وجودی که راه رفتن هر فرد به هنگام تجزیه و تحلیل در دامنه الگوی حرکتی طبیعی قرار بگیرد، اما خصوصیات خاص خود را دارد.
به طوری که گفته می­ شود شخصیت فرد هم می ­تواند روی نحوه راه رفتن فرد اثر داشته باشد. حتی شغل افراد هم می ­تواند باعث تغییراتی در نحوه راه رفتن آن­ها بشود. امروزه حتی تلاش­ های جدی صورت گرفته که با تجزیه و تحلیل الگوی حرکت بتوان شخص مورد نظر را شناسائی نمود (بولگاریس و همکاران، ۲۰۰۵). قبل از انجام مروری به پدیده راه رفتن، اشاره کوتاهی به چگونگی ایستادن خواهیم داشت، چرا که انسان در طی مراحل تکامل حرکتی خود معمولأ به ترتیب مراحل نشستن، چهار دست و پا رفتن، ایستادن و راه رفتن را پشت سر می­ گذارد. در هنگام ایستادن هر دو پا بر روی زمین قرار دارد، و از جنبه تعادلی تقریبأ مشابه راه رفتن است، لذا از ایستادن به عنوان مقدمه راه رفتن یاد می­ شود (فقیهی، ۱۳۷۳).
۲٫۳٫۲٫ تعادل سطح اتکا در راه رفتن
بالا بودن مرکز ثقل آدمی، دو پا بودن و سطح اتکای اندک راه رفتن انسان را از سایر حیوانات متمایز می­ کند. این وضعیت هر چند جابه جائی او را تسهیل می­نماید، اما حفظ تعادل ایستا و پویای او را مشکل­تر کرده و کارکرد عضلات و فشار وارده بر استخوان­ها و لیگامنت­ها را افزایش می­دهد. از این رو راه رفتن، بازیابی سطح اتکای جدید بر­ای پیشگیری از سقوط­های پیاپی نیز تعریف می­ شود. راه رفتن حرکات هماهنگ قسمت­ های مختلف بدن است که به واسطه
آن انتقال بدن از یک نقطه به نقطه دیگر بوجود می ­آید. راه رفتن طبیعی، یک حرکت ریتمیک است و توسط حرکات جلو برنده و متوقف کننده متناوب اندام تحتانی شکل می­گیرد. با حرکات متناوب اندام تحتانی، سر، اندام­های بالائی و تنه (H. A. T) حمل می­شوند. H. A. T75% از وزن کل بدن را تشکیل می­دهد، (سر و دست­ها ۲۵% و تنه ۵۰%). در وضعیت ایستاده، وزن (سر، اندام­های بالائی و تنه) توسط پاها تحمل می­ شود، ولی در هنگام راه رفتن وزن H. A. Tو وزن اندام پائینی در حال نوسان نیز روی پای دیگر حمل می­شوند که پای تحمل کننده وزن به طور متناوب درزمان­های بعدی عوض تغییر می­ کند. بنابراین شخص نه تنها بایستی قادر باشد که وزن سر، دست­ها و تنه را با حفظ تعادل در حالت ایستاده بر روی دو پا تحمل کند بلکه باید بتواند در هنگام راه رفتن علاوه بر وزن سر، دست­ها و تنه وزن پای در حال نوسان را نیز با حفظ تعادل روی یک پا نگهداشته و یک پا را از زمین بلند کند و جلوی پای دیگر بگذارد. اینکار را به طور متناوب بدون بهم خوردن تعادل انجام دهد. انجام این فعالیت پیچیده نیاز به هماهنگی، تعادل، سلامت حس­های عمقی و حرکتی و سلامت عضلات و مفاصل دارد (فقیهی، ۱۳۷۳).
۳٫۳٫۲٫ تعادل^[۷]
تعادل، حفظ وضعیت استراحت بدن می­باشد حتی اگر نیرویی برآن اعمال می­ شود. تعادل به راحتی گفته می­ شود که همه نیروهای وارد بر آن از لحاظ اندازه مساوی و از لحاظ جهت مخالف هستند. تعادل در سه دسته طبقه بندی می­ شود:
۱-تعادل ایستا
۲- تعادل پویا
۳-تعادل خنثی
هروقت جسمی در وضعیت استراحت و نتواند گرایشی به حرکت یا چرخش داشته باشد بنابراین نیرو و حرکت در آن مساوی صفر خواهند بود.
۴٫۳٫۲٫ تعادل با ثبات^[۸]
جسم وضعیت استراحت خود را حتی زمانی که نیرویی تمایل به برهم زدن تعادلش داشته باشد، حفظ می­ کند. به این وضعیت تعادل ایستا یا با ثبات گویند. به طورکلی زمانی که سطح تکیه گاه بیشتر و مرکز ثقل پایین­تر باشد، تعادل افزایش می­یابد (شکل ۱٫۲).
مثال: کتابی که روی میز قرار گرفته است. وقتی که نیرویی به کتاب اعمال می­ شود کتاب از جای خود حرکت می­ کند و با حذف نیرو دوباره وضعیت استراحت اولیه خود را بدست می ­آورد.