یکی از اساسی ترین هدفهای آموزش و پرورش در همه سطوح یاری افراد در ایجاد ارتباطی هوشمندانه با محیط اطراف خود می باشد لازمه این امر آن است که فرد به برخی اطلاعات درباره جهان هستی دسترسی داشته باشد و نیز در راه به انجام رساندن این اطلاعات و سازمان دادن آنها به شکلی مناسب دارای مهارتهایی باشد تا بتوان به نتیجه ای کلی برسد و اطلاعات جدید را به صورت یک نظام دانش قابل رشد شکل دهد. این امر به معنی فرا رفتن از پرورش ادراکی (Perceptual training) یا آموزش حسی (Sensory education) است تا کودک به مدد آن معنی و مفهوم احساسها را تشخیص دهد کودک جهان را درک می کند او باید بداند چه جنبه هایی از درک وی مهم و قابل توجه و چه جنبه هایی بی اهمیت هستند و باید از ذهن زدوده شوند فقط از طریق بذل توجه خاص است که کودک می تواند اطلاعات لازم را از انبوه اطلاعات در هم و برهم استخراج کند او می آموزد که چیزهایی مشخص دارای خصوصیاتی مشترک هستند و این چیزهای مشخص می توانند به سبب هدفهایی خاص دسته بندی شوند چنین دسته بندی ها یا مفاهیمی به کودک این اجازه را می دهند تا با نظریات مختلف به گونه ای مؤثرتر و با پدیده های جدید و قابل انطباق با طبقه بندی های موجود، با حالتی آماده تر در تماس باشد و سیستم تصور کودک را باید با روش سازمان دادن دانش درجامعه ارتباط داد و کودک باید مهارتهای مربوط به مقایسه نظریات خویش با عقاید دیگران را بیاموزد. یادگیری این مهارتها برای ساختن نظام دانش پایه ای کودک ضروری است و اساس یادگیری بعدی را تشکیل می دهد کودک باید نحوه یادگیری در مدرسه را همچون استنباط مفاهیم دنیای خارج فرا گیرد آنچه که بیشتر لازم است کودک درباره رفتار مناسب آموزش در مدرسه بدانند از طریق فرایند اجتماعی شدن به دست می‌آید کودک باید برای تنظیم سیستم آگاهی خویش به ادراکات خود نظم دهد و به طریقی آنها را به صورت زبانی در آورد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یادگیری نظامهای زبانی
بسیاری از کودکان قبل از ورود به مدرسه بر ساختارهای اساسی زبان مادری تسلط پیدا کرده اند و توانایی ادا کردن و شنیدن لغات بسیار زیادی را به دست آورده اند اما سایر کودکان از عهده این کاربر نمی آیند لازم است مدرسه از ابتدای امر، نیازهای کودکان در زمینه یادگیری زبان را تشخیص دهد و آنان را در راه آموختن این نظام و نیز در راه گسرتش مهارتهای زبانی افراد صلاحیتدار تر یاری کند. شاید برای این کار نیاز به آموزش گویشهای مختلف استاندارد به بعضی از کودکان احساس شود و یا کمک به کودکان درباره به کار بردن زبان برای بیان خود ضروری به نظرمی رسد در حالی که اکثر تجارب اولیه گفتاری بیشتر به زبان محاوره ای مربوط است زبان مکتوب نیز در برنامه آموزشی از اهمیت روزافزونی برخوردار است ولی حتی نوشتن نیز دیگر تنها وسیله ثبت زبان نیست و از همین رو کودکان در مراحل نخستین مدرسه برای ضبط زبان محتاج به دانش تجربیاتی درباره شیوه های مکانیکی آن هستند.
یادگیری راه های بیان خود
کودکان خردسال در حال عادی تا حد زیادی قادر به بیان خود می باشند گر چه زبان یکی از عمده ترین وسیله های بیان است تنها وسیله قابل استفاده برای کودکان محسوب نمی شود هنر و کادرستی، موسیقی و تحرک راه های دیگر بیان خود به شمار می آیند. کودکان باید مهارتهای اساسی را درکاربرد این واسطه ها بیاموزند تا بتوانند نیات خود را به انجام برسانند و نیز خودآگاهی و درک خود را تا حدی افزایش دهند در زمینه بیان خود علاوه بر محتوای یاد شده توانایی ایجاد نیز حائز اهمیت است.
زیبایی شناسی
بیان احساس از طریق هنر و موسیقی چیزیست و آموختن درک خلاقیت دیگران کاملاً چیزی دیگر و هر دو را به پرورش نوعی احساس زیبایی نیاز است درک زیبایی یک مقوله فرهنگی محسوب می شود و کودکان آن را از راه های گوناگون یاد می گیرند زیبایی شناسی باید بخشی از هر برنامه کودکان خردسال را تشکیل دهد و به گونه ای ارائه شود تا کودکان بتوانند به معیارهای خاص خود در مورد زیبایی و به راه های قضاوت درباره آن برسند.
یادگیری مهارتهای جسمانی
آموزش یک رشته مهارتهای جسمانی باید بخشی از برنامه مهدکودکها و کودکستانها را تشکیل دهد این مهارتها عبارتند از انجام حرکتهای عضلات بزرگ که در فعالیتهایی چون دویدن، کوهنوردی یا سوار شدن بر وسایل چرخ دار دیده می شود داشتن مهارتهایی در انجام اعمال عضلات کوچک که آن نیز دارای اهمیت است استفاده از قیچی و مدادرنگی در ایجاد بسیاری از مهارتهای لازم نوشتن و خواندن مؤثر است. داشتن مهارتهای بنیادی در اجرای حرکات و حفظ تعادل برای موفقیتهای علمی و رشد جسمانی اهمیت دارد.
کسب خودمختاری شخصی:
این هدف تا حد زیادی تمام هدفهای دیگری را که قبلاً بیان شدند شامل می شود کودک باید برای نیل به خودمختاری شخصی لیاقت خویش را افزایش دهد و به پرورش نوعی حس استقلال در عمل و گسترش مجموعه ای از ارزشها بپردازد و اعمال خود را براساس آنها بنا نهد. لیاقت در سالهای اول کودکی همان توانایی مراقبت از خود به حساب می آید حتی مهارتهایی چون پوشیدن و درآوردن لباس به رغم آنکه مهارتهایی ابتدایی هستند برای کودک دارای اهمیت می باشند بعدها توانایی نوشتن و خواندن و داشتن قضاوت منطقی لازمه های وجود لیاقت خواهند بود. هرقدر شایستگی کودک زیاد می شود به همان نسبت اعمال وی وابستگی کمتری به خواسته ها و تقاضاهای اطرافیان بزرگسالش پیدا می کند و این اعمال بیشتر تابع تصمیمات شخصی وی می شوند مجموعه ارزشهایی که در بروز رفتارهای مثبت در کودک مؤثرند از اهمیت خاصی برخوردارند ضمن آن که کودک همچنان بصورت عضوی سودمند از یک گروه اجتماعی، خواه کلاس خواه فرهنگ باقی می ماند نظام ارزش نهفته در باطن او سبب می شود تا وی اعمال مستقلتری را انجام دهد (همان منبع).
برنامه درسی مراکز پیش دبستانی:
کارکرد برنامه درسی مراکز پیش دبستانی یا به عبارت بهتر دوره پیش دبستانی بوسیله دو عامل اساسی تعیین می شود از یکسو میلیون ها کودک مدرسه رو در کشور وجود دارد کودکانی با پتانسیل بسیار زیادی برای زندگی در جامعه اما متفاوت از نظر توانایی و ظرفیت یادگیری از سویی دیگر در جامعه مسائل بیشماری وجود دارند و باید برای بهبود و غنی تر کردن زندگی انسانها کارهایی انجام می گردند لذا برنامه درسی دوره پیش دبستان شامل تجاربی است که کودکان از طریق آن به خودشکوفایی می رسند و در همان زمان یاد می گیرند در ساختن جامعه خوب کشور خوب وبرای بهتر زیستن همگان مشارکت کنند که در این میان توجه به برنامه ریزی محتوای درسی و آموزش در مراکز قبل از دبستان ضروری است.
موارد مهم در برنامه ریزی محتوای آموزش در مراکز پیش دبستان:
توجه به انرژی و وقت: همانطور که می دانید این کودکان پرجنب و جوش و به ظاهر پرانرژی زمانی که در یک جامعه محدودباشند و بخواهند به سخنان مربی گوش فرا دهند یا به فعالیت جدی (نه بازی) بپردازند حوصله شان کم می شود علاوه بر آن مدت زمانی که کودکان می توانند با تمام وجود و با بهره گرفتن از همه حواس با مربی باشند بسیار محدود است و تنها می توانند به طور مستمر بین ۱۰ الی ۱۵ دقیقه به گفته ها و فعالیتهای هدایت شده مربی توجه داشته به فعالیت بپردازند بنابراین در برنامه ریزی باید به انرژی و مدت زمان توجه کودکان از سویی و شرایط زمانی و مدت زمان آموزش از سوی دیگر توجه داشته باشیم.
توجه به نیازمندیهای فردی و گروهی: اصولاً نیازمندیهای کودک محدود و مشخص است و ما باید این نیازها را تشخیص دهیم و لذا برنامه ها در جهتی باید حرکت کند که این نیازها را برآورده سازد نه بیشتر، یعنی ما در حقیقت نمی خواهیم اطلاعات خود را به کودکان منتقل کنیم بلکه تنها می خواهیم در مورد پرسشهای آنان پاسخگو باشیم پس در برنامه ریزی باید به این تواناییها و نیازها توجه داشته باشیم بچه از حدود سه سالگی وقتی در کنار هم قرار می گیرند بعد اجتماعی شخصیتشان رشد می کند و دوست دارند با هم باشند و با همه بازی کنند درا ین شرایط برنامه ریز باید توجه داشته باشد که در برنامه هایشان فعالیتهایی را بگنجد که امکان فعالیتهای گروهی بیشتری را برای کودک فراهم کند شرایط زمانی و مکانی نکته مهم دیگری است که باید در برنامه ریزی در نظر برنامه ریز باشد ما نمی توانیم مفاهیم را بدون توجه به مکان و زمان برنامه ریزی کنیم زیرا کودکان توانایی ندارند که مطالب را بفهمند بدون آن که در آن زمینه تجربه ای داشته باشند مثلاً برای کودکان سواحل خلیج فارس صحبت از جنگلهای انبوه شمال و برفهای سنگین غرب تا حدودی بی معنی است.
ایجاد محیط مناسب: محتوای برنامه باید به سوی این هدف یعنی فراهم آوردن محیطی مناسب گرایش داشته باشند برنامه و محتوای آموزش در قبل از دبستان باید با توجه به همه جنبه های جسمی، ذهنی، عاطفی، اجتماعی کودکان برنامه ریزی شود. ارائه محتوایی نامناسب حتی اگر کمتر از ظرفیت و توانایی کودکان طراحی شود بدون شک سبب خستگی خواهد شد و کار را به تکرار می کشاند و بی علاقگی و خستگی زودرس به دنبال خواهد داشت. بنابراین در این زمینه باید بسیار دقیق بود و محتوای برنامه را چنان پیش بینی کرد که با خصوصیات و توانایی های آن مقطع سنی هماهنگی داشته باشد (ندیمی، ۱۳۸۰).
جهت گیری هدفها در دوره پیش دبستانی:
اهداف یکی از مهمترین عناصر برنامه درسی هستند معمولاً آنچه از فراگیران انتظار می رود یاد بگیرند بصورت هدف بیان می شوند هدفهای اصلی و اساسی دوره پیش دبستان در ۵ گروه به شرح زیر بیان می شود:
به رشد و شکوفایی کودک باید فارغ از هر گونه قید و بند و هدف گیری خاصی از جمله قید آماده شدن برای ورود به دبستان توجه نمود (کسب مهارت در خواندن، نوشتن، حساب کردن بصورت مقدماتی)دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی بیشتر در این جهت حرکت می کنند و سعی دارند راه ها و روشهایی پیدا کنند که استعدادها و توانایی های ذاتی کودک را آشکار و تقویت کند یعنی آنچه بالقوه وجود دارد به فعل درآورند در این هدف آنچه مد نظر است کودک است و توجهی به ضرورتهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی نمی شود یا بسیار کم به آنها پرداخته می شود.
آماده شدن برای ورود به دبستان: وقتی چنین هدفی مد نظر باشد عملاً مرحله پیش از دبستان تابع برنامه ریزیها و هدف گیریهای دبستان می شود و تمام توجه و فعالیتها بر این امر متمرکز می گردد که از کودک دانش آموز موفق ساخته شود.
پایه گذاری ارزشهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی در کودک در این هدف نظام اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و تربیتی جامعه تعیین کننده برنامه ها و فعالیتهاست.
جایگزینی ما در همه اوقاتی که به نیروی کار او در جامعه نیاز است: جامعه به نیروی کار زنان و مادران در شهر و روستا در کارخانه و مزرعه در امور تولیدی و خدماتی نیاز دارد بنابراین لازم است به مادرانی که کودکان خردسال دارند کمک شود در اینجا منظور فقط نگهداری و پرستاری نیست بلکه می تواند بهترین جایگزین باشد یعنی توجه به همه جوانب پرورش جسمی، ذهنی، عاطفی.
شکستن دور باطل فقر، بیسوادی، عقب ماندگی … (همان منبع)
اهداف آموزشی و پرورشی دوره پیش دبستانی
براساس طرح نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران ۱۳۶۷ و در جهت اهداف کلی نظام، اهداف دوره پیش دبستانی در سه سطح شناختی عاطفی، روانی، حرکتی از طرف کمیسیون پیش دبستانی و دبستان به شرح ذیل تعیین و اعلام شده است:
اهداف شناختی:
پرورش عادات مفید در کودک
پرورش توان کودک برای گفتن عقاید و احساسات خود بطور صحیح و روشن
دادن اطلاعات بهداشتی و ایمنی
دادن اطلاعات لازم در زمینه واجبات دینی
تقویت حس کنجکاوی کودک نسبت به محیط اجتماعی و طبیعی خود
آشنا کردن نوآموزان با زندگی پیامبران و ائمه (ع) در حد ممکن
آشنا کردن نوآموزان با قوانین و هنجارهای اجتماعی
پرورش حس اعتماد به نفس در کودکان
اهداف عاطفی
احترام گذاردن به بزرگسالان
علاقمند کردن به نظم و مسئولیت پذیری و رعایت حقوق دیگران
علاقه مند کردن نوآموزان به درس و مطالعه
علاقه مند کردن نوآموزان به فعالیتهای اجتماعی و تعاون
اهداف روانی ـ حرکتی:
ایجاد عادات بهداشتی و ایمنی
آموزش عملی نماز
تقویت مهارت خواندن، نوشتن، حساب کردن در حد مقدماتی (تقی پور ظفیر، ۱۳۸۷).
محتوای برنامه درسی دوره پیش دبستان:
تحقق برنامه درسی و اهداف آن به تنهایی مقدور نیست بلکه تمامی عناصربرنامه درسی باید هماهنگ و در ارتباط با هم طراحی و اجرا گردند. محتوای مواد آموزشی و برنامه درسی در هر پایه تحصیلی در راستای دستیابی به اهداف پایه های تحصیلی طراحی می شود لذا محتوای برنامه درسی در دوره پیش از دبستان در برگیرنده انتظارات یادگیری درباره موضوعات متنوعی از قبیل علوم طبیعی و اکتشاف، ریاضی و حل مسأله، نقاشی، زبان آموزی، قرآن و مسائل دینی و مذهبی و کنجکاوی می باشد که از طریق فرصتهای یادگیری متنوع و سازنده در اختیار کودکان قرار می گیرد انعطاف در انتخاب محتوا با توجه به شرایط زمانی و مکانی، نقش والدین، نقش مربی حتماً وجود خواهد داشت. لذا محتوای پیش دبستانی مطرح شده براساس محتوای دوره ابتدایی تنظیم شده است تا محتوای دوره آمادگی به عنوان پیش نیازی برای دروس دوره ابتدایی محسوب گردد.
محتوای علوم طبیعی و اکتشاف در برنامه درسی دوره پیش دبستان
انسان (بدن انسان، حواس پنجگانه، رشد انسان، عوامل مؤثر در رشد) براساس تجربیات واقعی و علت و معلولی. جانوران، (انواع جانوران، رشد آنها، محل زندگی، تغذیه و …) براساس تجربیات واقعی و علت و معلولی. وسایل نقلیه و عادت ایمنی.
محتوای ریاضیات و حل مسأله: