فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱ مقدمه
در این بخش هدف بیان روش انجام این پژوهش و راه رسیدن به نتیجه ­می­باشد. پس نخست به تشریح پویایی شناسی سیستم^[۸] و مدیریت زنجیره تامین پرداخته شده و سپس چگونگی مدلسازی در این روش واشکافی می­ شود.
۳-۲ پویایی شناسی سیستم
این روش بر پایه ساختار مدارکنترلی بنا شده است و امکان مطالعه ساختار و رفتار سیستم­های پیچیده اقتصادی، اجتماعی، زیستی و فنی را فراهم میکند. در این روش سیستم­های پیچیده واقعی توسط بازخوردهای متعدد، تأخیر زمانی، ذخیره سازی و از طریق معادلات دیفرانسیل مربوط به هم توصیف می­شوند. هدف سیستمهای پویا، پیش ­بینی کمی آینده نیست بلکه به دنبال دست یافتن به دانش وسیع در مورد ارتباطات دینامیکی متقابل میان سیستم های اجتماعی، اقتصادی، زیستی و فنی می­باشد [۴۸].[۲۶]
سیستم های دینامیکی اولین بار توسط فارستر^[۹] مطرح شد و نخست این نوع مسائل در زمینه پویایی صنعتی^[۱۰] مطرح شد [۱۸]. شبیه­سازی به روش پویایی سیستم گونه ­ای مدل­سازی است که هدف آن بررسی و شناخت رفتار­های سیستم­های واقعی است. این روش­شناسی علاوه بر نگرش سیستمی که خود ویژگی مهمی است، توانایی در نظر گرفتن تحولات آینده را با دیدگاهی خوش بینانه دارا است. با این دیدگاه می­توان سناریو­های ممکن برای تحول آتی در مدل لحاظ کرد [۱۹].[۲۷]

پویایی سیستم روشی است برای تحلیل سیستم­های پیچیده و می­توان از آن در حل مسائل در سطوح بالای مدیریتی و کلان استفاده کرد. انجمن بین المللی پویایی­های سیستم، این روش و کاربردهای آن را به اختصار این گونه معرفی می­ کند: پویایی­های سیستم روش مطالعه و مدیریت سیستم­های بازخوری پیچیده مانند سیستم­های موجود در حوزه­ کسب و کار و سایر سیستم های اجتماعی است. در واقع می­توان گفت از این متدلوژی برای بررسی و مطالعه­ تمامی انواع سیستم های بازخوری استفاده شده است [۲۰]. دانش پویایی سیستم­ها رویکردی نو به بررسی رفتار پویای غیر خطی یک سیستم و مطالعه چگونگی ساختار و پارامتر­های سیستم در پدیداری یک الگوی رفتاری دارد. پویایی سیستم به طور گسترده­ای در پاسخ­گویی به مسائل گوناگون بکار برده شده است، که از جمله می­توان به برنامه ریزی راهبردی و طراحی یکپارچه، رفتارهای اقتصادی، مدیریت جامعه، مدلسازی بیولوژیکی و پزشکی، انرژی و محیط زیست، پویایی های ترکیبی غیرخطی، توسعه تئوریهای علوم طبیعی و اجتماعی، تصمیم ­گیری های پویا، مهندسی نرم افزار و مدیریت زنجیره تأمین اشاره کرد [۲۱، ۴۸].[۲۸] [۲۶]
۳-۳ مدلسازی
مدل تصویر ساده شده­ای از جهان واقعی است که در حد فهم سازنده آن از واقعیت شکل می­گیرد. همانگونه که از تعریف مدل نیز مشخص است، مهمترین هدف از مدلسازی، کسب دانش در مورد رفتار سیستم واقعی است. در واقع مدل ابزار مناسبی برای بررسی تصمیمات مختلف و آثار و نتایج حاصل از آنها می­باشد. همچنین در مواردی که انجام آزمایش در سیستم های فیزیکی ممکن نباشد (مانند بررسی اثرات رشد تکنولوژی در تولید ناخالص ملی) و یا آزمایش سیستم­های واقعی که هزینه بالایی داشته باشد (مانند ساخت و عملیاتی کردن نیروگاهها برای مقایسه هزینه­هایشان) معمولاً از مدل استفاده می­ شود. از دیگر اهداف مدلسازی، اتخاذ تصمیمات مناسب در کوتاهترین زمان است. زیرا با بهره گرفتن از مدل روابط درون سیستم ترسیم شده و به این ترتیب رفتار سیستم را می توان پیش ­بینی کرد.
۳-۴ مدلسازی در سیستم­های پویا
در مدلسازی گام اول شناخت دقیق صورت مسئله و مشتری مدل می­باشد. مساله، چیزی است که هدف ما از مدلسازی را مشخص می­ کند. گامهای بعدی مدلسازی معمولا یک حالت تکراری و ساخت یافته ندارد چرا که مدلسازی خلق کردن است و این مسئله نیز حالت ذاتی و فطری دارد. ولی می­توان فرایند ساخت مدل را به چند مرحله تقسیم نمود:

1. 1. تشریح دقیق صورت مسئله(تعیین مرز مدل)

۱٫۱ انتخاب موضوع: مسئله و مشکل چیست؟
۲٫۱ متغیرها و مفاهیم کلیدی چیست؟
۳٫۱ افق زمانی؟ مسئله مورد نظر از نظر زمانی چه بازه­ای از گذشته و آینده را شامل میشود؟
۴٫۱ ترسیم رفتار متغیرها در گذشته و احتمال رفتار آن در آینده

1. 1. تعیین تئوری و فرضیه پویا درباره علل بروز مساله

۱٫۲ فرضیه اولیه برای رفتار مدل: در حال حاضر برای رفتار سیستم چه تئوری و فرضیه­ای وجود دارد؟
۲٫۲ تمرکز بر عوامل درونزا: تعیین روابط علی داخلی در ایجاد رفتار سیستم
۳٫۲ ترسیم روابط علی و معلولی: با بهره گرفتن از فرضیه ­ها و تئوریهای اولیه، متغیرها و مفاهیم کلیدی، رفتار سیستم در گذشته، سایر داده ­های در دسترس و استفاده از ابزارهایی همچون:
۱٫۳٫۲ نمودارهای مرز مدل
۲٫۳٫۲ نمودارهای زیرسیستم
۳٫۳٫۲ نمودارهای علی و معلولی
۴٫۳٫۲ نمودارهای حالت – جریان
۵٫۳٫۲ نمودارهای ساختار سیاست
۶٫۳٫۲ سایر ابزارها

1. 1. ساختن یک مدل شبیه سازی برای آزمون فرضیه

۱٫۳ تعیین ساختار و قواعد تصمیم
۲٫۳ تخمین مقادیر اولیه، پارامترهای مدل و ارتباطات رفتاری
۳٫۳ آزمون میزان سازگاری مدل با اهداف و مرز آن

1. 1. آزمون مدل برای اطمینان از صحت عملکرد آن

۱٫۴ مقایسه رفتار مدل با رفتار مرجع (رفتار گذشته سیستم)
۲٫۴ بررسی رفتار مدل در شرایط حدی: آیا مدل با وارد نمودن شرایط حدی منطقی رفتار
می­ کند؟
۳٫۴ تحلیل حساسیت: بررسی رفتار مدل در صورت تغییر مقادیر اولیه، پارامترها و مرز مدل
۴٫۴ چندین تست دیگر…

1. 1. طراحی سیاستهای مختلف و ارزیابی آنها به وسیله مدل

۱٫۵ طراحی سناریو: چه شرایط محیطی ممکن است رخ دهد؟
۲٫۵ طراحی سیاست: چه قوانین و استرا تژیهایی میتوان در دنیای واقعی پیاده نمود؟