وجود جاذبه­های متعدد تاریخی فرهنگی و جاذبه های ویژه و انسان­ساخت در نقاط شهری با رشد گردشگری در دهه­های اخیر باعث شده است تا این مقاصد مورد هجوم گردشگران قرار گیرند. بسیاری از مسؤلان این نقاط شهری نیز به علت بی­توجهی به آثار نامناسب گردشگری و توجه صرف به مزایای اقتصادی این صنعت، باعث تسریع این روند مخرب گشته­اند. از دیگر سو، در بسیاری از طرح­هایی که برای این نقاط شهری تهیه می­گردد، کوچکترین توجهی به مقوله گردشگری و آثار آن بر روند توسعه شهر نشده است. از این رو، انجام مطالعات برای شناسایی و تجزیه و تحلیل تاثیرات گردشگری، مضاف بر طرح­های مطلقا کالبدی در این نقاط لازم است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

این مطالعات رهنمودهای کلی را برای توسعه گردشگری پایدار فرآهم می­نماید. چون طرح­های توسعه و عمران شهری به صورت کلی و با توجه به نیازهای ساکنان شهر تهیه و اجرا می­گردد و در بعضی مواقع، ملزومات مربوط به توسعه گردشگری که از ویژگی های بارز و منحصر به فرد بعضی از شهرهاست در این طرح­ها نادیده گرفته می­ شود، لازم است برای این گونه شهرها مطالعاتی انجام شود که علاوه بر توسعه کالبدی، توسعه گردشگری آن را نیز مورد توجه قرار دهد. شهرهایی با ویژگی گردشگرپذیری در حجم انبوه به دلیل داشتن ویژگی­های منحصر به فرد و آمیختگی کالبد شهری با محیط طبیعی و عجین شدن زندگی ساکنان با ویژگی­های محیطی جغرافیایی باید از حالت ویژه­ای در تهیه طرح­های توسعه شهری برخوردار باشند. لذا لازم است مطالعاتی با مضامین توسعه کالبدی همراه با نگرش به توسعه گردشگری در قالب توجه همه جانبه به توسعه پایدار از طریق توجه ویژه به مطالعات محیطی جغرافیایی، جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی، نظام اقتصادی و فعالیتی، میراث فرهنگی، گردشگری و حفظ و احیای میراث فرهنگی، نظام حمل و نقل، توسعه شهری و نظام مدیریتی و قانونی در چارچوب نقش های شهر تهیه گردد.
۲-۶٫ عوامل مؤثر بر رونق صنعت گردشگری
سفر محرک اصلی در چرخه اقتصاد است. صنعت توریسم معمولاً یکی از زمینه ­های اقتصاد جهانی است که به آن توجه کمی می­ شود. صنعت توریسم، همچنان به عنوان چرخه پیشرفت اقتصادی بسیاری از کشورهای فقیر به حساب می ­آید (رایز و تنور۲۰۱۲).
این صنعت امروزه نیاز به نگهداری دارد. هتل ها نیاز به کارکنانی جهت بازسازی داشته، همچنین ارگان­هایی باید وجود داشته باشد که تحت نظر آنها هر چیز مرتبط با صنعت توریسم همواره نو شود. به عنوان مثال کافی شاپ­ها برای جذب بیشتر گردشگران باید منوهای خود را تغییر دهند. هتل ها و بسیاری از اماکن گردشگری دیگر نیز باید بنا به نیازهای توریستی خود را به روز سازند. با ایجاد چنین تغییراتی در سطح شهر و یا کشور است که اقتصاد می ­تواند جریان داشته و رو به پیشرفت باشد.
توریسم نه تنها سبب افزایش درآمد افراد و ارگانهایی می­ شود که در این راستا فعالیت دارند، بلکه برای افرادی که به گردشگری علاقه­مندند نیز می ­تواند مفید باشد. هر کشور، شهر و یا حتی روستا دارای پتانسیل­هایی جهت رونق اقتصادی است. توریسم می ­تواند همچون یک کار تجارتی سبب رقابت اقتصادی شود. همانطور که در تجارت تأمین کننده­ های کالا در صدد رقابت، جهت تولید کالایی بهتر بر می­آیند، در صنعت توریسم نیز از آنجا که گردشگران روز به روز دنبال سرویس گرفتن بهتر می باشند، کشورها باید به رقابت افتاده تا جهت جذب بیشتر مسافران در کشور خود امکانات و تجهیزات بیشتری را فراهم آورند. البته این مسأله کاملاً قابل انتظار است که تمامی کشورها به زور نمی ­توانند نیازهای مرتبط با کشورهای خارجی را ارائه دهند. حتی گاهی ارائه برخی از این سرویس­ها ممکن است به علت عدم سازگاری فرهنگی با یک کشور هیچگاه صورت نگیرد.
ایران کشوری است با جاذبه­های گوناگون در زمینه ­های تاریخی و فرهنگی و جغرافیایی و جود اقوام گوناگون با آداب و سنن منحصر به فرد، چهره های متفاوتی به این کشور بزرگ، چه از نظر وسعت و چه از نظر قدمت بخشیده است و شناسایی نکردن بسیاری از جاذبه­های موجود باعث شده که « بهشت گمشده » لقب ایران در صنعت گردشگری همچنان گمشده باقی بماند. کارشناسان جهانگردی از ایران به عنوان غول خفته این صنعت نام می برند.
از آنجا که امروزه بیشتر افراد به منظور تفریح و لذت بردن (باید توجه داشت که در تعریف سفر هم بسیاری از کتابهای تخصصی در زمینه جهانگردی همین مطلب را ارائه می دهند، یعنی سفر به قصد لذت بردن انجام می‌شود) سفر می­ کند، توقع بیشتری از لحاظ امکانات از کشور میزبان دارند و به همین دلیل است که کشورهایی که اکنون از جاذبه های مصنوعی و به عبارت بهتر دست ساز برخوردارند، از کشورهای دیگر در زمینه جذب توریست موفق تر عمل می­ کنند. البته به این موضوع هم باید توجه داشت که تا حدی امنیت و گاه سیاست های خارجی نادرست در کشورها و وجود تبلیغات منفی رسانه های خارجی بر این مسئله می ­تواند دامن بزند.
یکی دیگر از مواردی که می ­تواند به ما در جهت توسعه گردشگری یاری کند، فرهنگ سازی و آشنا کردن مردم در مواجهه با افراد خارجی است، به عنوان مثال در کشور چین در آستانه برگزاری المپیک ۲۰۰۸ پکن، در حال آموزش دادن لبخند و ایستادن داخل صف به مردم بودند. کاری ساده اما تأثیرگذار.
بطور کلی عوامل زیادی در جذب توریست مؤثرند که مهمترین عوامل آن بشرح زیر می باشد (رایز و تنور۲۰۱۲):
۱- تأمین امنیت مالی و جانی برای گردشگر ایجاد احساس امنیت کامل اجتماعی و قضایی در آن
۲- بهبود کیفیت عرضه خدمات و ارتقای امکانات رفاهی و آسایش
۳- تحقیقات و پژوهش­های کارشناسنامه در جهت شناسایی بازارهای مطلوب
۴- فعال کردن نمایندگی­های خصوصی در کشور
۵- سازماندهی رفتارها و برخوردها در جهت بهینه کردن افکار داخلی
۶- گسترش سرمایه ­گذاری خصوصی و دولتی برای گسترش امکانات گردشگری مانند ساخت هتل، رستوران، مراکز اقامتی
۷- ایجاد و بهبود فضای رقابتی اقتصادی در گردشگری
۸- شناسایی علمی کالاهای مورد نیاز برای خرید توسط گردشگران
۹- متنوع کردن مراکز گردشگری، جاذبه­های طبیعی و تاریخی
۱۰- استفاده از روش­های علمی برای تبلیغات و بازاریابی
۱۱- تسهیل قوانین صدور رویداد و حذف قوانین و مقررات زائد ودست و پاگیر
۱۲- جلوگیری از اعمال فشار و سختگیری­های بی مورد نسبت به گردشگران
۱۳- منظم کردن پروازهای داخلی و خارجی و بهبود ارائه خدمات در آنها
۱۴- احترام به فرهنگ محلی با مشارکت گردشگران.
۲-۷٫ موانع توسعه صنعت گردشگری
کشورها با پرداختن به بررسی دلایل و عوامل توسعه جهانگردی در کشورشان در زمین­های متفاوت به دنبال راه حلی برای توسعه این صنعت بوده اند. این مشکلات را از منظرهای متفاوت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی می­توان بررسی کرد. گرچه تقسیم بندی و تمایز مشخصی از این موانع، در دستهای مجزا امکان پذیر نیست و بیشتر این موانع مختلط بوده است؛ چنان که هم مربوط به بعد اقتصادی و هم بعد اجتماعی می­ شود، نگارنده موانع توسعه گردشگری را به دو دسته ی وسیع روبنایی و زیربنایی تقسیم بندی کرده است (استیگیتز، ۱۳۸۶).
۲-۷-۱٫ موانع زیربنایی
مشکلات اقتصادی و وضعیت نابسامان مالی در کشورهای در حال توسعه را می توان یکی از بزرگترین موانع در بحث توسعه گردشگری نام برد عدم وجود بسترهای مناسب حمل و نقل و نبود امکان خدماتی و رفاهی، دلیلی بر عدم توجه گردشگران به این مناطق بوده است (نساج و آریا، ۱۳۸۶). پاره در این موانع عبارتند از:
الف- حمل و نقل: یکی از بسترهای اجتماعی اقتصادی بوده است که با بهبود آن شرایط بهتری در توسعه گردشگری می­توان داشت. جهت بهبود حمل و نقل بر پاره ای از مسائل آن باید توجه خاصی مبذول شود از جمله: توسعه و ارزیابی راهبرد قیمت­ گذاری، تعیین کشش نقاط، درآمد و کشش قیمتی، داده ­های در مورد کنترل کیفیت»
تنظیم جداول برنامه ای، شناسایی انتظارات، میزان رضایت مشتریان، بررسی تاثیر احتمالی و زیست محیطی شبکه های حمل و نقل در جامعه میزبان، شناسایی بازار هدف، پیش بینی نیازهای آینده بخش حمل و نقل، مدیریت مسائل در این بخش»
ب- اماکن اقامتی و رفاهی: هتل ها، مسافرخانه ها، رستوران ها و تمامی تسهیلات خدماتی، که در صنعت گردشگری به کار می رود جزء خدمات اقامتی می­باشد. در بحث تسهیلات اقامتی توجه به چند معیار از اهمیت خاصی قرار دارد: بحث کیفیت، بحث قیمت و نزدیکی به منطقه گردشگری.
پ- مراکز خدماتی دیگر: از مراکز خدماتی دیگر از جمله: مراکز بهداشتی درمانی مانند بیمارستانها، مراکز امداد مثل آتش نشانی و غریق نجات، پمپ بنزین­ها، سرویس­های عمومی و همچنین دسترسی به مراکز خرید می توان نام برد.
۲-۷-۲٫ موانع روبنایی
الف – اطلاع رسانی: تبلیغات و اطلاع رسانی از مباحث بسیار مهمی در اقتصاد به شمار می­رود. آگاهی رسانی و تبلیغات امروزه با رو شهای متفاوتی در جهان برای جذب گردشگران انجام میگیرد و بیشترین تاثیر در جذب گردشگر داشته است. بروز بودن در آگاهی رسانی از جمله موارد موثر در توسعه گردشگری بوده است. روش های اطلاع رسانی عبارتند از(استین^[۶]، ۲۰۰۸):
۱- مجموعه­ گردشگری (پکیج گردشگری): « مجموعه­های مسافرتی، سفرها تنظیم شده­ای هستند که با توجه به برنامه ­های از پیش تعیین شده و مشروح در ارتباط با خدمات گردشگری متعدد به وجود می­آیند. این مجموعه ها از پیش با قیمت ثابتی به فروش می رسند».
۲- برگ های تبلیغاتی(بروشورها)
۳- بازاریابی توسط آژانس­های مسافرتی
۴ – اطلاع رسانی الکترونیکی(گردشگری مجازی): با رشد سریع تکنولوژی اطلاع رسانی در چهار چوب نظام مبادله الکترونیک و سرعت بخشیدن به امر بازاریابی و مسافرت، کاهش هزینه و دستیابی به بازارهای جدید را در زمینه گردشگری فراهم آورده است. عبارت گردشگری الکترونیکی به معنای کاربرد کسب و کار الکترنیکی در مسافرت و گردشگری و نیز به مفهوم دیجیتالی شدن همه فرآیندها و زنجیرهای ارزش در گردشگری است. خدماتی که در گرشگری الکترونیکی مرسوم است «اطلاع رسانی شفاف، دقت واعتبار، انجام کلیه تشریفات اخذ ویزا، رزرو هتل و مراکز تفریحی سیاحتی، رزرو و اجاره وسایل نقلیه، اخذ بلیط هواپیما، اتوبوس، قطار …، خرید برنامه های سفر و تورهای مختلف».
۵- تبلیغات تلویزیونی و ماهواره­ای: رسانه­های تصویری، از جمله کانالهای تلویزیونی ماهواره، به علت داشتن بیشترین مخاطب عام، ابزار بسیار مناسبی جهت تبلیغات گردشگری بوده است. این روش سابقه طولانی در بین کشورها دارد.
ب – امنیت: امنیت یا احساس امنیت تاثیر زیادی در جذب گردشگران دارد، یکی از دلایل مسافرت رفتن به منطقه دیگر، احساس آرامش و دوری از استرس های زندگی می­باشد؛ چنانکه گردشگران دریک منطقه، احساس امنیت نداشته باشند، بدیهی است که کمتر، مقصدشان را آن منطقه درنظر می گیرند؛ ولو جاذبه­های زیادی داشته باشد «جرایم و مخاطراتی که گردشگران را تهدید میکند؛ نوعی تبلیغات منفی درباره منطقه است و تأثیرات منفی در ذهن بازدید کنندگان می­ گذارد. به همین سبب مسئولان تورهای گردشگری از سفر به مناطقی که خطر آفرینند اجتناب می­ کنند».
پ- سیاستگذاری­ها و مدیریت: نوع مدیریت و سیاستگذاری­های کلان دولتی اهمیت زیادی در توسعه گردشگری دارد
ت- آموزش: «به تجربه معلوم شد که صنعت نوپای جهانگردی ایران، تنها از طریق استفاده از تخصص و خدمات افراد کار آزموده در این صنعت و رسانیدن سطح این خدمات به سطح نمونه استاندارد بین المللی از یک طرف و تصمیم یک نحوه­ برخورد و رویارویی مطلوب با جهانگردان از طرف دیگر، می ­تواند به صورت یک صنعت مترقی و پیشرو در سراسر کشور درآید». آموزش افرادی که تعامل نزدیک با جهانگردان دارند، از جمله راهنمایان تور، مهمانداران، رانندگان و غیره، از لحاظ نحوه برخورد، آشنایی دقیق با مناطق گردشگری و زبان از اهمیت خاصی برخوردار بوده است (کاظمی، ۱۳۸۹).
۲-۸٫ مدل­های گردشگری
در مطالعات گردشگری واژه مدل دارای مفاهیم و استدلالهای زیادی است. اغلب این استدلالها در جهت پیش بینی مدلها، ترسیم نمودار فرایند برنامه­ ریزی و یا بعضی از ابعاد نظری سیستم گردشگری به کار گرفته می­شوند؛ بنابر این کاربرد معمول واژه مدل شاید به غلط استفاده شود؛ پس ضروری همیشه ذات و هدف مدلهای مورد تحقیق، مشخص گردد؛ همچنین باید توجه به تمایز اصلی بین مدلهای «برنامه ریزی/ فرایند مدیریتی» و مدلهای« نظری» که بعضی از جنبه های کارکردی سیستم گردشگری را توضیح می­ دهند، داشت. پس دو دسته از مدلهای بنیادین گردشگری عبارتند از؛ یکی مدلهای نظری که بر اساس آن سیستم گردشگری کل یا بخشی از کل، ترسیم، پیاده سازی و انطباق داده می­ شود و می­توان آنها را بر حسب نزدیکی به واقعیت به تقسیمات جزیی تری نیز تبدیل کرد؛ این مدلها به سه دسته تقسیم می گردند: مدلهای توصیفی (به توصیف اجزای سیستم گردشگری می­پردازند)، مدلهای تشریحی (به تشریح ماهیت کارکرد سیستم با و یا بدون در نظر گرفتن روابط معلولی آنها می­پردازند) و مدلهای پیش بینی کننده (بر پایه دانش روبط علت و معلولی استوار است)؛ و دیگری مدلهای عملی/ فرآیندی می­باشد که مشتمل بر مدلهای سنتی( برای حل مشکل طراحی می­شوند و از تبیین اهداف ← ارائه گزینه های مختلف ← ارزیابی گزینه­ ها ← انتخاب گذینه ← به اجرا می­رسند )، ذهنی/ استنباطی( براساس تعصبات شخصی یا تفکرات خاص) و تئوری سیستم­ها( تلفیقی از مدلهای نظری با فرایندی می باشند) تقسیم می­گردند (استین، ۲۰۰۸). باید توجه کرد بعضی از مدل های پیش بینی کننده، حول هر دو نمودار دور می زنند. آن مدل هایی را که فقط علت یابی­های گرایشی دارند و یا استنباطی هستند (مثلا” تکنیک های دلفی، قضاوت های حرفه ای) می­توان آنها را تکنیک های فرآیندی نامید که به توسعه ­های نظری ارتباطی ندارند. عناصر نهایی در شکل (۲-۲) به ملاحظات سطح های مختلف استنباط و ادراک دربرنامه ریزی است. مدلهای گردشگری درمورد سیستم های کل و سیستم ها خرد در مقیاس های مختلف فضایی اعم از مکان/ پروژه، محلی، ناحیه، ملی یا بین المللی کاربرد دارند.
شکل ۲- ۲٫ طبقه بندی مدل­های گردشگری