قبل و بعد از تماس با زخم
قبل از غذا خوردن
بعد از دست زدن به اشیایی که احتمال آلودگی آنها با میکروب های بیماریزا وجود دارد مانند ظروف اندازه گیری ادرار بیماران و وسایل جمع آوری ترشحات بدن بیماران
پس از مراقبت از بیماران دچار عفونت یا بیمارانی که احتمال دارد با میکروب هایی که از لحاظ اپیدمیولوژی اهمیت خاصی دارند، کلونیزه شده باشند مانند باکتریهای مقاوم به چند نوع آنتی بیوتیک(۲۲).
ضرورت شستشوی دست:
پوست و غشای مخاطی بدن انسان توسط انواع مختلف باکتریها پوشیده شده است. هنگام بستری، بیماران به تدریج این میکروارگانیسمها را به وسایل بیجان محیط اطراف خود پراکنده می‌کنند ) مثلا لباسها، ملحفه، تخت و مبلمان ( در نتیجه، بیمارستانها محیطی پر از انواع میکروبها
هستند.” منطقه بیماران” که در واقع شامل بیمار و محیط پیرامونش است و سایر مناطق مثل سالن انتظار، محیط درمانگاه و اماکن عمومی بیمارستان، محل تجمع میکروارگانیسمها در نتیجه آلودگی توسط کارکنان مراقبتی بهداشتی، بیماران و حتی ملاقات کنندگان است(۲).
انتقال پاتوژنهای بالقوه از یک محیط به محیط دیگر، عمدتا از طریق دست کارکنان مراقبتهای بهداشتی انجام می‌شود. برای پیشگیری از انتقال این میکروارگانیسم ها از یک بیمار به بیمار دیگر، کارکنان مراقبت های بهداشتی باید بلافاصله قبل از تماس با یک بیمار یا هنگام ورود به منطقه هر بیمار، دستهایشان را بشویند(۵۰).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شستشوی دست‌ها، کارکنان مراقبت بهداشتی را هم محافظت می‌کند. برخی از فعالیتهای مراقبتی بیماران، کارکنان را با مایعات بالقوه عفونی بدن بیماران مثل خون یا ترشحات تنفسی مواجه می‌کند. برای پیشگیری از عفونت و کلونیزاسیون باکتریها، شستشوی دست ها باید بلافاصله بعد از انجام کار مرتبط با خطر مواجه دست با مایعات بدن، حتی در غیاب وجود چرک آشکار یا وقتی که از دستکش استفاده می شود، انجام شود(۲).
رعایت زمان مناسب برای انجام شستشوی دستها قبل از لمس یک بیمار بسیار ضروری است. شستشوی دست باید در نزدیکترین محل انجام مراقبت بیماران انجام شده تا از آلودگی مجدد پیشگیری شود و دست ها در تماس با اشیایی که نزدیک بیمار است مثل دستگیره قرار نگیرند. شستشوی دستها باید در فاصله زمانی و مکانی بین آخرین تماس دست با سطوح واقع شده در خارج منطقه بیمار و اولین مکان واقع شده در منطقه بیمار انجام شود. ایده ال آن است که دستها قبل از لمس بیمار شسته شوند. شستشوی دست ها همچنین باید بلافاصله بعد از ترک بیمار و
قبل از لمس هر شیئ که بیرون از منطقه بیمار است، انجام شود. انجام کامل این کار، خطر انتشار میکروارگانیسم ها را به محیط مراقبتی بهداشتی کمتر می کند. ازآنجایی که محیط بیمار نیز آلوده به فلور میکروبی پوست او است، بعد از تماس با اشیای واقع شده در منطقه بیمار مثل مانیتور، میز کناری، یا تخت هم باید شستشوی دست ها انجام شود، حتی اگر بیمار تماس مستقیم هم با این اشیا نداشته باشد. همچنین مناطق خاصی از بدن هم باید تا جایی که امکان پذیر است عاری از میکروارگانیسم ها باشد. این مناطق شامل نواحی در معرض آسیب، مثل غشاهای مخاطی و بریدگی های سطح پوست)مثل زخم های جراحی) و مناطقی که وسایل تهاجمی در آن قرار داده شده است (مثل کاتتر عروقی یا ادراری و لوله های اندوتراکئال( می‌باشد و میکروارگانیسمهایی که در دستان کارکنان مراقبت های بهداشتی کلونیزه شده اند، پوست بیماران، یا محدوده نزدیک بیمار، نباید به این مناطق که از لحاظ ایمنی آسیب پذیر هستند، برسند. به این دلایل، شستشوی فوری دستها بلافاصله قبل از لمس پوست صدمه دیده و غشای مخاطی و قبل از هرگونه دستکاری با وسایل تهاجمی برای پیشگیری از کلونیزاسیون باکتریها که می تواند در نهایت منجر به عفونت شود، ضروری است(۲۳, ۵۰).
مزایا و معایب شستشوی دست:
مزایای شستن دست بوسیله خطر بروز اگزما و حساسیت پوستی کم‌رنگ شده است، شستن مکرر دستها می‌تواند منجر به خشکی و آسیب عملکرد دفاعی پوست شود و پوست به مرور زمان چربی و فاکتورهای متصل شونده به آب را از دست خواهد داد در نتیجه مواد سمی به راحتی
به اپیدرم نفوذ کرده و در اثر تحریکات بالینی به تدریج گسترش پیدا خواهد کرد. با توجه به مزایای اندک شستن دست نسبت به ضدعفونی کردن، شستشوی دستها باید در موارد استثناء انجام شود، تنها به هنگام آلودگی دستها با اسپور باکتریها (مثل کلستریدیوم دیفیسیل) شستن دستها بعد از ضدعفونی کردن مفید است، چون اسپور باکتریها در برابر الکل به طور طبیعی مقاوم هستند(۵۰).

1. 1. B) شستن دست ها با مواد ضد میکروبی (ضد عفونی کننده) یا ضد عفونی کردن دست ها

برای ضدعفونی نمودن دست‌ها می‌توان از محلول پوویدون ایودین اسکراب ( بتادین ) و کلرهگزیدین ۲یا ۴ درصد با محلولهای الکلی استفاده کرد(۵۰).
قبل از آماده کردن، جابجایی، دادن غذا، قبل از دادن دارو و در فواصل تماس با بیماران استفاده از ضدعفونی کننده توصیه شده است(۲۳).
اندیکاسیون های ضدعفونی کردن دست ها با مواد ضدمیکروبی عبارتند از :
قبل از انجام اعمال جراحی یا اقدامات تهاجمی مشابه
حین مراقبت از بیمارانی که ایزوله شده‌اند یا رعایت بعضی احتیاطات برای آنها ضروری است.
قبل از ورود به بخش مراقبت ویژه نوزادان (NICU) یا شیرخوارگاه (Nursery) (50)
ضدعفونی کردن با محلولهای بنیان الکلی و اثر بخشی آن:
در صورت ضدعفونی کردن صحیح ( با میزان مایع مناسب ۵-۳ سی سی و زمان مناسب مالش دستها ۳۰-۲۰ ثانیه) اکثر قارچها و ویروسها و باکتریها ( به غیر از اسپور باکتریها ) از بین خواهند رفت. باکتریهای زیر در اثر ضدعفونی کردن به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد:
اشرشیاکولی، سودوموناس، استافیلوکوک آرئوس، استافیلوکوک اپیدرمیدیس. در مورد اسپور باکتریها بهتر است بعد از ضدعفونی کردن، شستشوی دست با آب و صابون نیز انجام شود تا میزان آلودگی به حداقل کاهش یابد(۲۳, ۵۰).
در اکثر مواقع تاثیر ضدعفونی کردن از شستشوی دست با آب و صابون بیشتر است، حتی شستن برای چند دقیقه میزان فلور مقیم پوست را به سختی کاهش می‌دهد و این مطلب در مورد اسپور باکتریها نیز صدق می‌کند. با توجه به صرف زمان کوتاه برای شستشوی دست، اثر صابونهای ضدمیکروب به ندرت از صابونهای معمولی تجاوز می‌کند به طوریکه استفاده از صابونهای معمولی برای مصرف روزمره در بالین کافی است(۲۳, ۵۰). ضدعفونی کردن دستها به عنوان نکته کلیدی در پیشگیری از عفونتهای بیمارستانی می‌باشد، به طوری که بر اساس مطالعات بهبود رعایت بهداشت دست از این طریق ( از ۴۸ به ۶۶ درصد ) باعث کاهش در میزان عفونتهای بیمارستانی تا ۴۰ درصد و کاهش در عفونتهای استافیلوکوکی مقاوم به متی سیلین^[۵] تا ۵۰ درصد شده است. بر خلاف تصور عموم، تحریک‌کنندگی محلولهای ضدعفونی کننده دست خیلی کم است. محلولهای تجاری آماده در مقایسه با مواد شوینده دست بیشتر تحمل می‌شود، حتی استفاده مکرر از این محلولها سد دفاعی پوست را خیلی کمتر آسیب زده و فقط باعث کمی خشکی در پوست می‌شود و این به خاطر وجود مواد محافظت کننده از پوست می‌باشد که در این محلولها اضافه می‌شود.
واکنشهای آلرژیک به مواد تشکیل دهنده محلولهای ضدعفونی کننده بسیار نادر است. برای اینکه ضدعفونی کردن دست موثر باشد باید هر دو دست به طور کامل به محلول آغشته شوند و به مدت ۲۸-۲۲ ثانیه به هم مالش داده شوند، زمان کوتاهتر از این معمولا دستها را به طور کامل تحت ضدعفونی قرار نمی‌دهد. به هنگام ضدعفونی کردن باید به نوک انگشتان و انگشت شست توجه ویژه شود زیرا این قسمتها بیشترین تماس را با بیمار دارند و بیشترین تجمع باکتریها بر روی نوک انگشتان یافت شده است(۵۲).
مزایای استفاده از محلولهای ضدعفونی کننده دست با بنیان الکل جهت Hand rub
فعالیت سریع
وسیع الطیف بودن
ویژگی‌های میکروب کشی عالی
عدم احتمال بروز مقاومت میکروبی
سهولت رعایت بهداشت دستها در زمانی که محدودیت دسترسی به سینک و آب وجود دارد.
کاهش هزینه‌ها با توجه به صرفه جویی حاصل از عدم ضرورت استفاده از حوله و دستمال یکبار مصرف
صرف زمان کمتر برای hand rub نسبت به زمان لازم برای شستشوی دست با آب و صابون
بر طبق مطالعات سازمان بهداشت جهانی میزان بروز واکنشهای ناخواسته پوستی در استفاده از محلولهای ضدعفونی کننده دست با بنیان الکلی در مقابسه با سایر فراورده‌های موثر در بهداشت دست کمتر می‌باشد(۲۳).
افزودن کلرهگزیدین پایداری محلولهای ضد عفونی کننده دست را جهت کاربرد آن به منظور آماده‌سازی دستها برای جراحی افزایش می‌دهد(۲۳).

1. 1. C) شستن دست ها بدون استفاده از آب

در مواقع خاصی که سینک و تجهیزات شستن دستها با آب وجود ندارد از موادی که برای شستشو به آب نیاز ندارند، مانند الکل، استفاده می‌شود(۲۲).
اهمیت استفاده از دستکش
پوشیدن دستکش محافظتی یکی از احتیاطات تماسی در موقعیتهای مختلف بالینی جهت جلوگیری از آلودگی زیاد دستها به شمار می‌رود، مطالعات مداخله‌ای نشان داده‌اند که جلسات آموزشی و در دسترس قرار دادن دستکش در کنار تخت بیماران، به طور مستقیم میزان شیوع اسهال مرتبط با کلسترودیوم دیفیسیل را کاهش می‌دهد، ولی دستها باید به هنگام خروج دستکش ضدعفونی شوند زیرا دستکشهای معاینه در مقایسه با دستکشهای جراحی در برابر عوامل پاتوژن نفوذپذیر هستند، علاوه بر این به هنگام خروج دستکش، دستها با قسمت خارجی دستکش آلوده تماس پیدا می‌کند. مطالعه‌ای در مورد انتروکوکسی مقاوم به ونکومایسین نشان داد که علی رغم
استفاده از دستکش، این پاتوژن بر روی دست ۳۰ درصد از پرسنل درگیر یافت می‌شود(۵۲). اندیکاسیون پوشیدن دستکش شامل: معاینه بیماران مبتلا به بی اختیاری، معاینه یا درمان بیماران مبتلا به MRSAو اسهال از نوع کلستریدیوم دیفیسیل، آسپیره کردن داخل تراشه، نمونه گیری خون، تعویض پانسمان و درناژ و کار با ترشحات. ضروری است افراد ارائه دهنده خدمات درمانی قبل از آغاز معاینه بالینی، پس از انجام معاینه، قبل از پوشیدن دستکش و پس از خارج کردن دستکش و در فاصله بین معاینه بیماران دستهای خود را با تکنیک صحیح و با آب و صابون شسته و یا با محلول‌های الکلی ویژه ضدعفونی کنند و استفاده از دستکش با وجود ضروری بودن بکارگیری در موارد خاص، نمی‌تواند جایگزین شستن دست‌ها شود چراکه هنگام درآوردن دستکش،‌ دستها ممکن است دوباره آلوده و این آلودگی به فرد ارائه دهنده خدمات بهداشتی – درمانی و یا بیمار بعدی منتقل شود(۷).
بر طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی استفاده از دستکش در موارد زیر کاربرد دارد:
پبشگیری از انتقال میکروارگانیسمها از دست کارکنان به بیماران و یا از یک بیمار به بیمار دیگری در حین ارائه مراقبت
پیشگیری از انتقال بیماری از بیماران به کارکنان
در استفاده از دستکش توجه به نکات زیر الزامی است:
توجه به ضروت استفاده یا عدم استفاده از دستکش و انتخاب نوع مناسب آن( منطبق بر موازین احتیاطات استاندارد و یا تماسی و در موقعیتهای مخلتف ارائه خدمات درمانی از دستکش تمیز یا استریل استفاده می‌شود).
در زمانی که پیش بینی می‌شود در زمان ارائه خدمات بهداشتی درمانی احتمال آلودگی دستها با خون یا سایر ترشحات و مواد بالقوه عفونی بیمار و یا غشاء مخاطی و پوست ناسالم آنها وجود دارد، دستکش بپوشید.
الزامی است هر بیمارستان دارای ضوابط و خط مشی شفاف در ارتباط با موارد استفاده از دستکش و انتخاب نوع مناسب آن مناسب با موقعیتهای مختلف ارائه خدمات و مراقبت از بیماران باشد.
به یاد داشته باشید که با رعایت موازین پیشگیری و کنترل عفونت، پوشیدن دستکش ضرورت رعایت بهداشت دست (با بهره گرفتن از آب و صابون و یا hand rub با محلولهای ضد عفونی کننده با بنیان الکلی ) را منتفی نمی‌نماید.
از یک جفت دستکش فقط برای ارائه خدمات و یا مراقبت از یک بیمار استفاده کنید(۲۳).
مزایا و معایب استفاده از دستکش
دستکش از انتقال میکروارگانیسمها از دست کارکنان بهداشتی به بیماران جلوگیری می‌کند و خطر سرایت بیماری از بیماران به کارکنان مراقبتهای بهداشتی را کاهش می‌دهد. دستکش‌های معاینه تمیز و غیراستریل باید هنگام ارائه مراقبت به بیماران که ممکن است کارکنان را در مواجهه با مواد عفونی )خون، مایعات بدن، غشای مخاطی، یا پوست صدمه دیده( قرار دهد یا در بیمارانی که با پاتوژنهایی که از طریق تماس منتقل می‌شوند (کلستریدیوم دیفیسیل یا استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی‌سیلین) کلونیزه شده یا آلوده شده‌اند، استفاده شود. استفاده از
دستکش، جایگزین نیاز به شستشوی دستها نیست.هنگام استفاده از دستکش، وقتی اندیکاسیونی برای شستشوی دستها وجود دارد، کارکنان مراقبت های بهداشتی باید دستکش را خارج کنند و دستها را شسته و اگر هنوز اندیکاسیون وجود دارد، یک جفت دستکش دیگر استفاده کنند. شستشوی دست ها باید همیشه بعد از درآوردن دستکش نیز انجام شود، به دلیل اینکه دستکش ممکن است پاره شده و یا دست در خلال در آوردن دستکش آلوده شده باشد. دستکش نباید ضدعفونی شده یا مجددا از آن استفاده شود، زیرا که الکل ممکن است درون مواد دستکش نفوذ کرده و منجر به سوراخ شدن آن شود(۵۰).