J= تعداد زیر مجموعه سؤالات پرسشنامه‌های آزمون
= واریانس زیر آزمون i ام
= واریانس کل آزمون.
نتایج محاسبات این ضریب برای ابزارهای اندازه گیری مورد استفاده در این پژوهش در فصل چهارم ارائه می شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

1. 1. قلمرو تحقیق

قلمرو موضوعی تحقیق:
قلمرو موضوعی تحقیق حاضر طراحی الگوی توسعه شبکه های دانش می باشد.
قلمرو مکانی-جامعه تحقیق:
قلمرو مکانی جامعه تحقیق حاضر در هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت (شامل پژوهشگاه صنعت نفت، موسسه مطالعات بین المللی انرژی و دانشگاه صنعت نفت) می باشد. علت انتخاب این است که هاب های پژوهش و فناوری محل انباشت دانش کل صنعت نفت می باشند و خصوصاً این ۳ هاب پژوهشی جامعیت علمی فنی و راهبردی و نظری پژوهش های انجام شده برای کل صنعت نفت را دارا می باشند.
قلمرو زمانی تحقیق:
قلمرو زمانی و گردآوری اطلاعات مربوط به هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت از سال ۱۳۸۴ به بعد می باشد.

1. 1. روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

بعد از اینکه پاسخ های حاصل از پرسشنامه، مصاحبه ها و مصاحبه های عمقی نگاشت شناختی گردآوری شد، ضروری است به نحوی مناسب این داده ها و اطلاعات نظم داده شوند و در مورد نحوه تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله رایانه تصمیمات لازم اتخاذ شود. به طور کلی فرایند تحلیل داده ها و اطلاعات که در تحقیق حاضر نیز از آن تبعیت شده، در نمودار زیر نشان داده شده است:
نمودار ۳-۵: فرایند تحلیل داده ها و اطلاعات (Source: Seckaran, 1999)
بر همین اساس در پژوهش حاضر، در مرحله تحلیل داده های گردآوری شده و ارائه نتایج تحلیل علاوه بر محاسبه آماره های توصیفی نظیر میانگین، انحراف معیار، دامنه، ضریب همبستگی و … از روش ها و فنون آماری نظیر تحلیل عامل، تحلیل متغیر، تحلیل همبستگی بین متغیرها برای تحلیل داده ها استفاده شده است.
در کنار این روش های تحلیلی کمّی، از روش های تحلیل کیفی مانند تحلیل محتوا ، مفهوم سازی بنیادی، فراتحلیل ، تحلیل علّی، ترسیم نقشه های شناختی و … به صورت تلویحی و آشکار و بنا به مقتضیات طرح تحقیق استفاده شده است.
لذا در مجموع روش های تحلیل داده ها در تحقیق حاضر در ۲ مرحله اصلی به شرح زیر انجام شده است:
در مرحله اول با مطالعات ادبیات نظری مدل های توسعه شبکه دانش استخراج شده و سپس با بهره گرفتن از روش فراتحلیل، مدل ترکیبی محقق با مرور ادبیات نظری و پیشینه ارائه شده است. در ادامه به منظور طراحی مدل مفهومی بومی تحقیق برای هاب های پژوهشی وزارت نفت و انجام مصاحبه با خبرگان این هاب ها، با بهره گرفتن از روش تحلیل محتوا بر روی مصاحبه های انجام شده و ترسیم نقشه های شناختی خبرگان، داده های این مرحله مورد تحلیل قرار می گیرند.
در مرحله دوم نیز به منظور برازش و اعتباریابی مدل تحقیق از روش تحلیل عاملی^[۳۱۲] بر روی پرسشنامه های جمع آوری شده استفاده شده است. به طور کلی معمولاً در تحقیقات به دلایل مختلف با حجم زیادی متغیرها روبرو هستیم. برای تحلیل دقیق‌تر داده‌ها و رسیدن به نتایج علمی‌تر و در عین حال عملیاتی‌تر، پژوهشگران به دنبال کاهش حجم متغیرها و تشکیل ساختار جدیدی برای آنها می‌باشند و بدین منظور از روش تحلیل عاملی استفاده می‌کنند. تحلیل عاملی سعی در شناسایی متغیرهای اساس یا عامل‌ها^[۳۱۳] به منظور تبیین الگوی همبستگی بین متغیرهای مشاهده شده دارد.
تحلیل عاملی نقش بسیار مهمی در شناسایی متغیرهای مکنون^[۳۱۴] یا همان عامل‌ها از طریق متغیرهای مشاهده شده دارد. عامل، متغیر جدیدی است که از طریق ترکیب خطی مقادیر اصلی متغیرهای مشاهده شده برآورد می‌شود. تحلیل عاملی دارای کاربردهای متعددی است که عبارتند از:
کاهش داده‌ها^[۳۱۵]
شناسایی ساختار^[۳۱۶]
سنجش اعتبار(روایی) پرسشنامه یا یک مقیاس
تحلیل عاملی بر دو نوع است: تحلیل عامل اکتشافی^[۳۱۷] و تحلیل عاملی تأییدی^[۳۱۸]. در تحلیل عاملی اکتشافی پژوهشگر درصدد کشف ساختار زیربنایی مجموعه نسبتاً بزرگی از متغیرها است و پیش فرض اولیه پژوهشگر، آن است که هر متغیری ممکن است با هر عاملی ارتباط داشته باشد. به عبارت دیگر پژوهشگر در این روش، هیچ تئوری اولیه ندارد.
در تحلیل عاملی تأییدی پیش فرض اساسی پژوهشگر آن است که هر عاملی با زیر مجموعه خاصی از متغیرها ارتباط دارد. حداقل شرط لازم برای تحلیل عاملی تأییدی این است که پژوهشگر در مورد تعداد عامل‌های مدل، قبل از انجام تحلیل، پیش فرض معینی داشته باشد، ولی در عین حال پژوهشگر می‌تواند انتظارات خود مبنی بر روابط بین متغیرها و عامل‌ها را نیز در تحلیل وارد نماید.
در پژوهش حاضر به منظور اعتباریابی و برازش مدل توسعه شبکه های دانش در هاب های پژوهش و فناوری که از مرحله قبل و نگاشت شناختی حاصل شده است، از هر دو روش تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی دو مرحله ای استفاده شده است.
در فصل های چهارم و پنجم این گزارش، نتایج و تفسیرهای مرتبط با مجموعه این تحلیل های آماری ارائه شده اند.
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها

1. 1. مقدمه

معمولاً ‌اولین گام در بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از اجرای یک آزمون آن است که اطلاعات به دست آمده به گونه‌ای تنظیم گردد که بتوان تعبیر و تفسیر معنادار و جامعی از آن به عمل آورد. داده‌های جمع‌ آوری شده، ابتدایی‌ترین آگاهی و شناخت محقق پیرامون پاسخ‌های احتمالی هستند که در رابطه با مسایل و فرضیه‌های تحقیق مطرح شده‌اند. به عبارت دیگر، داده‌های تحقیق انعکاسی از واقعیت مورد بررسی هستند. از این‌رو، محقق پس از جمع‌ آوری داده‌های تحقیق، باید با توجه به ماهیت و ساختار آن‌ها و هم‌چنین قالب فرضیه‌ها داده‌ها را تجزیه و تحلیل نماید تا پاسخ فرضیه‌ها و سؤال‌های تحقیق را بدهد.
هدف اصلی این فصل از گزارش، توصیف و تحلیل دقیق داده های گردآوری شده، در جهت دست یابی به پاسخ پرسش های اصلی و فرعی تحقیق است. در این راستا نتایج توصیف و تحلیل کمّی و کیفی این داده ها در ارتباط با روش های مورد استفاده در این پژوهش در دو بخش مجزا ارائه شده است. در اولین بخش این فصل نتایج تشکیل نقشه شناختی خبرگان در خصوص الگوی توسعه شبکه های دانش برای هاب های پژوهش و فناوری صنعت نفت ارائه شده است.
در دومین بخش اصلی این فصل نیز داده های گردآوری شده توسط ابزارهای کمی و نتایج پیمایش تحقیق به منظور برازش و اعتباریابی الگوی طراحی شده، به همراه نتایج محاسبات و تحلیل های گوناگونی که بر روی این داده ها صورت گرفته است ارائه شده است.

1. 1. نتایج بکارگیری رویکرد تفکر نرم و اجرای نگاشت شناختی

همانطور که در فصل گذشته اشاره شد، به منظور تکمیل و طراحی مدل مفهومی بومی شبکه های دانش برای هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت، از ترکیب روش های نوین تحقیق کیفی تحت عنوان رویکرد تفکر نرم و نگاشت شناختی استفاده شده است. در همین راستا در این بخش به تحلیل و توصیف نتایج بکارگیری این روش ها در پژوهش حاضر بر اساس مراحل هفتگانه روش شناسی سیستم های نرم پرداخته شده است.
۲-۱٫ مرحله اول: تعریف موقعیتی که گمان می رود مشکل دار باشد
نخستین مرحله از روش شناسی سیستم های نرم، تعریف موقعیتی است که گمان می رود مشکل دار باشد. بر اساس مطالعات اسنادی و آسیب شناسی انجام شده در تحقیق حاضر به منظور تعریف موقعیت مشکل ساز، مهمترین مسائل موجود صنعت نفت ایران در زمینه توسعه شبکه های دانش به شرح زیر می باشند:
۱) رقابت جهانی: صنعت نفت در کشور ایران یک صنعت ملّی است اما سطح فعالیت و بازار رقابتی آن بین المللی می باشد. به همین منظور جهت حضور در بازار رقابت جهانی باید از تمامی پتانسیل‏های صنعت نفت و همچنین تجارب و دانش خبرگان این صنعت استفاده لازم را نمود. اما هم اکنون متاسفانه به دلیل عدم اولویت دادن به کاربرد و تاثیر ابزارهای نوین مدیریتی در افزایش کارایی و بهره‏وری، این توانایی سلب شده است. جایگاه صنعت نفت به عنوان یکی از صنایع پیشرو در جهانی سازی صنایع و سازمانهای ایرانی، موجب گردیده است که این سازمان، به عنوان یکی از اولین سازمان های ایرانی، موضوع ایجاد راه کارهایی برای مدیریت کردن دانش و ایجاد شبکه های دانش را مورد توجه قرار دهد.
از طرفی صنعت نفت کشور بایستی با احساس مسئولیتی که دارد، بیشتر بعد نظارتی خود را افزایش داده تا حجم بوروکراسی کم شده و بازدهی و توان مدیریتی بالا رود. به علاوه باید بقای مبتنی بر توسعه را به عنوان اولویت سیاست خود انتخاب نماید، زیرا با اولویت یافتن سیاست تولید ثروت مبتنی بر تکنولوژی اطلاعات، ضریب فاصله کشورها بیش از پیش می‏شود. بنابراین توسعه و پیشرفت نه یک سیاست از روی انتخاب که سیاستی از روی الزام می‏باشد، زیرا با تغییر و تحولات بسیار زیادی که در عرصه جهانی رخ می‏دهد، بقای این صنعت در بازارهای بین‏المللی نیز در راستای توسعه و پیشرفت آن رقم خواهد خورد.
۲) هرم نیروی انسانی: بر اساس آمار منتشر شده توسط مسئولان وزارت نفت (گزارش مدیرکل توسعه مدیریت وزارت نفت، ۱۳۹۰) بنا بر دلایل مختلف از جمله عدم استخدام نیروهای جدید در اوایل دهه ۷۰ شمسی در وزارت نفت، هم اکنون میانگین سن مدیران ارشد صنعت نفت کشور بالای ۵۰ سال می باشد و صنعت نفت تا پنج سال آینده شاهد بازنشستگی جمع عظیمی از مدیران و کارشناسان باتجربه خود خواهد بود و یک شکاف دانشی و تجربی حدوداً ده ساله میان ایشان و نسل قبل کارمندان بوجود خواهد آمد.
این در حالی است که مطالعات در ایران نشان می دهد بخش اعظم سرمایه های دانشی سازمان ها در مستندات کاغذی و الکترونیک موجود نبوده و تنها در اذهان خبرگان سازمانی مستتر است (نظافتی، ۱۳۸۸). از سویی دیگر، طبق آخرین تحقیقات هر دانشکار، به طور متوسط هر دو هفته، حداقل یک آموزه ارزشمند خلق می کند. این آموزه ها اگر به سرعت استخراج و بازیابی نگردد روز به روز کمرنگ تر گردیده و پس از سه سال حتی از یاد خود شخص نیز خواهد رفت(Hislop, 2010) . با وجود مسائل مطرح شده فوق، این سیستم های مدیرت دانش در صنعت نفت هستند که می توانند با ثبت دانش ها و تجربیات مدیران و کارشناسان در گذشته و حال، و همچنین به اشتراک گذاری و انتقال این دانش ها تجربیات از طریق شبکه های دانش، به دیگر کارکنان و نیروهای جدیدالاستخدام، امکان ابقای دانش و حفظ حافظه سازمانی و همچنین استفاده از این تجارب در موقعیت های مورد نیاز را فراهم آورند.
۳) عدم تعادل اطلاعات در بخش‏های مختلف: صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران از شرکت های متعددی تشکیل شده که پراکندگی جغرافیایی زیادی در سطح کشور دارند و هر یک از این شرکت ها بر اساس ماموریت های تعریف شده (که بعضاً مشابه هم می باشند) بطور مستقل تصمیم گیری و عمل می کنند. لذا به اشتراک گذاری دانش می تواند موجب کاهش دوباره کاری ها و افزایش کارایی و اثربخشی در تصمیم گیری ها و عملیات ها در کلیه شرکت های تابعه صنعت نفت گردد.
۴) پایین بودن سطح یکپارچگی: بر اساس نتایج مطالعات فاز صفر (امکان سنجی) پروژه اصلاح ساختار، سیستم ها و روش های شرکت ملّی نفت ایران که توسط شرکت مشاور ایتالیایی Bain & Company در موسسه مطالعات بین المللی انرژی وزارت نفت انجام شده است، مهمترین چالش ساختاری شرکت ملّی نفت موضوع یکپارچگی مجموعه عظیم و گسترده صنعت نفت در سرتاسر کشور می باشد. یکی از راهکارهایی که می تواند به ایجاد یکپارچگی در شرکت ملی نفت کمک کند، طراحی و توسعه شبکه های دانشی در این شرکت می باشد.
۵) خلق ارزش افزوده: بر اساس نتایج مطالعات انجام شده در پروژه اصلاح ساختار شرکت ملی نفت که توسط شرکت ایتالیایی Bain & Company انجام شده است؛ مدیریت دانش یکی از سیستم های نوین مدیریتی مهم است که می تواند برای شرکت ملی نفت ایجاد ارزش افزوده نماید.