r

۰۷۱/۰

۰۰۹/۰

۰۱۱/۰

۰۰۸/۰

۰۱۷/۰

۷۳۸/۰

۷۲۵/۰

sig

از میان ابعاد متغیر وابسته، تنها رابطه­ سن با بعد تغذیه است که با توجه به مقدار ضریب همبستگی، مثبت می­باشد، در این ارتباط می­توان گفت هر چه سن زنان مورد بررسی بالاتر می رود، آن ها رفتارهای مربوط به الگوی تغذیه­ی سالم نظیر اهمیت داشتن نوع تغذیه، استفاده از لبنیات و … را بیشتر رعایت می کنند.

• فرضیه­ دوم :تفاوت آماری معناداری بین میانگین نمره­ی سبک زندگی گروه ­های مختلف وضعیت تاهل زنان وجود دارد.

جدول ۵-۲-۲ تفاوت میانگین نمره­ی سبک زندگی سلامت محور زنان واقع در سنین باروری و ابعاد آن را بر حسب وضعیت تاهل پاسخگویان نشان می­دهد. با مشاهده­ جدول زیر، می­توان به نزدیکی میانگین نمرات سبک زندگی سلامت محور در بین گروه ­های مختلف وضعیت تاهل پی برد. آزمون Leven نیز با سطح معناداری بیش از ۰۵/۰ در ارتباط با متغیر وابسته و تمام ابعاد آن، همسانی واریانس گروه ­های مختلف پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل را بیان می­ کند. بنابراین بر اساس مقدار (۷۸۳/۰ = f) و سطح معناداری (۵۰۴/۰ = sig) این نتیجه به دست می ­آید که تفاوت آماری معناداری بین میانگین نمره­ی سبک زندگی سلامت محور گروه ­های مختلف وضعیت تاهل وجود ندارد. این عدم تفاوت آماری معنادار بین میانگین نمره­ی برخی از زیر مقیاس­های سبک­زندگی سلامت­محور (مدیریت استرس، روابط اجتماعی، رشد روحی و فعالیت فیزیکی) گروه ­های مختلف وضعیت تاهل نیز با توجه به مقادیر f و سطح معناداری صادق است. هر چند تفاوت آماری معناداری بین میانگین نمرات برخی از ابعاد سبک زندگی سلامت­محور (مسئولیت­سلامتی ­و تغذیه) گروه ­های ­مختلف وضعیت تاهل پاسخگویان وجود دارد. این تفاوت آماری با توجه به مقادیر (۲۴/۶ = f) و سطح معناداری (۰۰۰/۰ = sig) برای بعد مسئولیت سلامتی و مقادیر (۵۴/۴ = f و ۰۰۴/۰ = sig) برای بعد تغذیه معنادار است. به عبارتی تفاوت معناداری در میانگین نمره­ی مسئولیت سلامتی و تغذیه گروه ­های مختلف وضعیت تاهل زنان مورد بررسی وجود دارد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۵-۲-۲ نتایج تحلیل واریانس آنوا ^[۶۱] سبک زندگی سلامت محور و ابعاد آن بر حسب وضعیت تاهل

ابعاد مختلف سبک زندگی سلامت محور

مقیاس کلی سبک زندگی سلامت محور

وضعیت تاهل

فعالیت فیزیکی

تغذیه

رشد روحی

روابط اجتماعی

مسئولیت سلامتی

مدیریت استرس

۸۴/۳

۸۴/۹

۸۴/۱۶

۸۳/۱۳

۱۷/۱۱

۰۸/۱۰

۶۴/۶۵

میانگین

مجرد

آگاهی از رفتار سلامتی

۴-۶- تکنیک­های آماری تحلیل داده ­ها
بعد از اینکه داده ­ها با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه گردآوری شد، نوبت به آماده سازی داده ­ها جهت تحلیل های آماری مورد نظر رسید. در این مرحله ابتدا داده ­ها را کدگذاری کرده (کمی کردن داده ­های خام) و سپس جهت پردازش داده ­ها از برنامه spss استفاده ­شد. همچنین تحلیل داده ­ها- آزمون فرضیه ­های مطرح شده در تحقیق – با بهره گرفتن از آزمون­های آماری مختلف انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ­ها در دو سطح انجام گرفت :
الف). سطح توصیف : در این سطح، به تجزیه و تحلیل یک بعدی (یک متغیره) یا توصیف متغیرها با بهره گرفتن از جداول توزیع فراوانی و آماره­ های توصیفی پرداخته شد.
ب). سطح تبیین : در این سطح، به منظور بررسی نحوه­ تاثیرات عوامل و تعیین کننده­ها بر سبک زندگی­سلامت­محور از آزمون­های آماری مختلف نظیر تحلیل­واریانس، ضریب­همبستگی، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر استفاده شد.
۴-۷- تعاریف متغیرها
تعریف عملی، یک مفهوم و به بیان دقیق­تر، یک متغیر را به صورت اعمال و اموری که در مطالعه به عنوان معرف و معادل آن مشخص می­ شود، تعریف می­ کند. متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق شامل سه­دسته متغیرهای مستقل، واسطه­ای و بینابین می­باشد. دراینجا، به مفهوم­سازی یعنی مشخص سازی متغیرها، ابعاد و تعیین شاخص­ های گوناگون آن می­پردازیم.
۴-۷-۱ – متغیرهای مستقل
منظور متغیرهایی است که بر دیگر متغیرها تاثیر می­گذارند. در این بررسی، متغیرهای مستقل به دو دسته متغیرهای جمعیتی و اجتماعی – اقتصادی تقسیم می­شوند.

• متغیرهای جمعیتی

■ سن : به تعداد سالهایی که از عمر یک فرد (از لحظه تولد تا زمان تحقیق) می­گذرد، گفته می­ شود. این متغیر در سطح فاصله­ای سنجیده می­ شود.
■ وضعیت تاهل : در بررسی­های جمعیتی، معمولاً وضعیت تاهل در دو مقوله هرگز ازدواج نکرده (مجرد) و حداقل یکبار ازدواج کرده (متاهل) طبقه ­بندی می­ شود. در مقوله دوم یعنی حداقل یکبار ازدواج کرده خود به سه دسته دارای همسر، بی­همسر در اثر فوت همسر و بی­همسر در اثر طلاق همسر تقسیم می­ شود. در این تحقیق از این طبقه ­بندی استفاده شده است.
■ وضعیت اشتغال : جمعیت فعال هر جامعه­ای به دو دسته افراد شاغل و غیر شاغل تقسیم می­شوند. “شاغل کسی است که کار یا شغلی را داراست و به این کار و شغل خود به عنوان یک تخصص و حرفه آگاهی دارد” (تقوی، ۱۳۷۲ : ۷۳). بنابراین، هر فرد یا دارای وضعیت شاغل است یا غیر شاغل. که هر کدام به عنوان یک گروه مجزا مورد بررسی قرار می­گیرند. در این تحقیق وضعیت اشتغال پاسخگو به هفت قسمت تقسیم بندی شده است : آزاد، دولتی، خصوصی، دانشجو، خانه­دار، بیکار و سایر.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

■ بعد خانوار : اکثر افراد جمعیت در واحدهایی اجتماعی، اقتصادی و بیولوژیکی که به نام خانوار است گرد هم زندگی می­ کنند. خانوار دارای شماری از افرادی است که به این شمار، بعد خانوار می گویند (امانی، ۱۳۷۹ : ۳۹).

• متغیرهای اجتماعی – اقتصادی

■ تحصیلات : منظور فراگرفتن علوم و فنون که توسط نظام آموزشی جامعه ارائه و درجه­بندی شده است. در اینجا سطح تحصیلات بر اساس تعداد سال­های کاملی که شخص پاسخگو صرف فراگیری آموزش رسمی نموده است و در سطح مقیاس فاصله­ای سنجیده شده است.
■ درآمد خانواده : مجموعه عایداتی است که یک فرد در نتیجه سهیم شدن در فعالیت­های تولیدی به دست می ­آورد. در این تحقیق، منظور ما کلیه­ درآمدهای ناشی از کار اعضای خانواده است که ماهیانه دریافت می­ کنند.
■ میزان مطالعه در حوزه­ سلامت : اندازه­ مطالعه فرد درخصوص رفتارهای سالم از قبیل مهارت­ های زندگی، ورزش، تغذیه، مدیریت ­استرس و … است. این متغیر در سطح ترتیبی چند وجهی سنجیده شده است.
■ میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی : ساعات استفاده­ی پاسخگو از انواع وسایل ارتباط جمعی در طی یک شبانه روز مورد نظر است. این متغیر با طرح سئوال در ارتباط با ۴ وسیله ارتباطی (ماهواره، تلویزیون داخلی، رادیو و اینترنت) سنجیده شد که در نهایت از مجموع وسایل، یک متغیر ساخته و در سطح فاصله­ای اندازه گیری شد.
■ هویت طبقاتی : به درک افرادی از جامعه اطلاق می­ شود که به لحاظ داشتن ارزش­های مشترک، منزلت معین، فعالیت­های دسته جمعی، میزان ثروت و دیگر دارائی­های شخصی و نیز آداب معاشرت با دیگر بخش های همان جامعه متفاوت باشند (کوئن، ۱۳۷۲: ۲۳۹). در این بررسی از پاسخگو خواسته شده تا با توجه به وضعیت اجتماعی و اقتصادی خود، بیان کند به کدام طبقه­ی اجتماعی تعلق دارد. هویت طبقاتی حاصله در ۴ سطح از پایین تا بالا درجه بندی شد.
■ حمایت اجتماعی : سارافینو حمایت اجتماعی را میزان برخورداری از محبت، همراهی و توجه اعضای خانواده، دوستان و سایر افراد تعریف می­ کند (سارافینو، ۲۰۰۰؛ به نقل از نبوی و دیگران، ۱۳۸۸ : ۸۵). حمایت اجتماعی در این تحقیق دارای سه بعد عاطفی، ابزاری – مالی و اطلاعاتی است. که با ۱۴ گویه (۶ گویه : بعد عاطفی، ۵ گویه : بعد ابزاری و مالی، ۳ گویه : بعد اطلاعاتی) سنجیده شده است.
۴-۷-۲ – متغیر وابسته : سبک زندگی سلامت محور
تعریف نظری : یک الگوی چندبعدی از کنش خود آغاز و ادراکات فرد است که برای نگهداشت و کنترل سطوح سلامتی، خودشکوفایی و رضایت­مندی فرد می باشد (کدوان، ۱۹۹۶؛ به نقل از زنجری، ۱۳۹۰: ۹۸).
تعریف عملیاتی : میزانی که برای هر فرد در رفتارهای ارتقاءدهنده سلامت که در پرسشنامه سبک زندگی سلامت­محور ۲ پندر^[۶۰] آمده است، اندازه ­گیری می­ شود. این پرسشنامه شامل شش زیر مقیاس؛ مسئولیت سلامت، فعالیت فیزیکی، تغذیه، رشد روحی، روابط بین فردی و مدیریت استرس است.
۴-۷-۳- متغیرهای بینابین ( زمینه ­های سلامتی) :
■ وضعیت سلامتی خود گزارش شده :
تعریف نظری : ارزیابی ذهنی فعلی فرد از سلامت خودش (تایگ، ۱۹۹۷: ۷).
تعریف عملیاتی : به صورت عینی از پاسخگویان پرسیده شود که وضعیت سلامت عمومی خود را چگونه ارزیابی می­کنید. سئوالات این قسمت از پرسشنامه­ ۲۸ سئوالی سلامت عمومی استخراج شده است. و با یک مقیاس ۴ گویه­ای سنجیده شد.
■ خودکارآمدی سلامت خودگزارش شده :
تعریف نظری : به بیان پندر اثربخشی قضاوت افراد از توانایی یک فرد برای همراهی یک مرحله مشخصی از اجرا می­باشد.
تعریف عملیاتی : یک ارزیابی از باور زنان مربوط به توانایی آنان برای شرکت کردن در رفتارهای ارتقاء سلامت که با یک مقیاس ۴ گویه­ای سنجیده شد. سئوالات مربوط به این مقیاس نیز از پرسشنامه­ خودکارآمدی عمومی شوارزر استخراج و سپس تجدید نظر شد.
■ سابقه­­ بیماری : در این پژوهش، منظور تجربه کردن یا مبتلا بودن به یکی از بیماری­های مزمن شایع در بین زنان است که با ۱۲ عنوان بیماری سنجیده شده است.
■ آگاهی از رفتار سلامتی : میزان معلوماتی که فرد از طرق مختلف در زمینه­ رفتارهای سالم کسب می کند. در این تحقیق آگاهی از رفتار سلامتی با ۴ گویه در قالب طیف لیکرت درباره تغذیه، ورزش، مدیریت استرس و مشارکت اجتماعی سنجیده شد.
فصل پنجم
تجزیه و تحلیل داده ­ها
در این فصل به ارائه­ نتایج آماری این تحقیق می­پردازیم. داده ­های پیمایشی با تحلیل کمی سازگارند. انتخاب مناسب­ترین تکنیک تحلیل، تابع ساختار فرضیات و نحوه سنجش متغیرها است. تحلیل داده ­های پیمایشی هم به صورت توصیفی و هم به صورت تبیینی انجام­پذیر است. در تحلیل توصیفی، هدف عمده مطالعه چگونگی توزیع داده ­های تجربی در واحدهای تحلیل است. در این سطح شواهد تجربی از طریق آماره هایی مثل جداول توزیع فراوانی، میانگین، انحراف معیار، مد و میانه توصیف می­شوند. در تحلیل­تبیینی فرضیات تحقیق از طریق تکنیک­های تحلیل چند متغیری به صورت تجربی آزموده می­شوند. کاربرد تکنیک هایی مانند تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر در این سطح صحیح است (ساعی، ۱۳۸۷).
۵-۱- آمار توصیفی
در این قسمت از تحقیق، با بهره گرفتن از جداول توزیع فراوانی و درصدی، به ارائه­ توصیفی از یافته­های تحقیق می­پردازیم. ابتدا ویژگی­های جمعیتی نمونه مانند سن، وضعیت تاهل، وضعیت اشتغال و … معرفی خواهند شد، در ادامه خصوصیات اجتماعی- اقتصادی مانند تحصیلات، درآمد، حمایت اجتماعی و … خواهد آمد، سپس یافته­های مربوط به سبک زندگی­ سلامت­ محور، ابعاد و گویه ­های آن ارائه می­ شود. در ادامه سلامت عمومی خود گزارش شده و خودکارآمدی سلامت، مطرح خواهد شد. در نهایت، یافته­های مربوط به حمایت اجتماعی و آگاهی از رفتار سلامتی ارائه می­ شود.
نمونه­ مورد نظر در این تحقیق، ۳۹۲ نفر از زنان واقع در سنین باروری (۴۹-۱۵ ساله) شهر شیراز است. این افراد از گروه­ ها و مناطق مختلف اجتماعی بودند و ویژگی­های جمعیتی و اجتماعی- اقتصادی متفاوتی داشتند. در اینجا به ارائه­ شناخت و تصویری از ویژگی­ها و مشخصه­های نمونه می­پردازیم.

• ویژگی­های جمعیتی نمونه

■ سن : همان­طور که در جدول ۵-۱-۱ مشاهده می شود زنان واقع در سنین باروری به ۷ گروه سنی تقسیم شدند. بیشترین درصد پاسخگویان به ترتیب در گروه های سنی۲۰- ۲۴ ساله (۷/۲۰ درصد)، و ۲۵-۲۹ ساله (۴/۲۰ درصد) هستند. درحالی که تنها (۱/۷ درصد) ۱۵تا۱۹ ساله بودند. به عبارتی، نزدیک به نیمی از پاسخگویان کمتر از ۳۰ سال داشتند. که به نسبت می­توان گفت نشان دهنده جوان بودن جمعیت نمونه است. همچنین میانگین سنی این زنان، ۳۱ سال بوده است.
جدول ۵-۱-۱ توزیع فراوانی و درصدی سن پاسخگویان و آماره های توصیفی

قسمت قیفی شکل اوستیوم، باریک و چروک شده است، و باسلول های مکعبی ساده مژکدار پوشیده شده است. لوله شامل مژک ها و سلول های اپیتلیومی ترشحی می باشد، که به بالاترین میزان و اندازه در طول ابتدای بارداری می رسند و گیگوز آمینوگلیکان ها را تولید می کنند. قسمت عقبی لوله حاوی حفره های ذخیره موقتی اسپرم می باشد(۱۹۹۶، Perkins andPalmer).رحم در سرتاسر بارداری تخم ها را نگهداری می کند و جزء اصلی پوسته تخم را ترشح می کند. غده های آندو متریال رحم هیپرتروفی پیدا می کنند (بزرگ می شوند ) در طول ویتلوژنز و در طول آبستنی غده های ترشحی خالی می شوند(۱۹۹۶ ، Perkins and Palmer).واژن شامل لایه های ماهیچه ای صاف طولی و حلقوی نازک می باشد، که برای حفاظت از تخم در طول بارداری مورد استفاده قرار می گیرند. به علاوه واژن شامل شیارهای طویل در لایه موکوسی خود می باشد که عنوان حفره های نگهداری اسپرم مورد استفاده قرار می گیرند(۱۹۸۸،Adams and Cooper) .این حفره ها در بعضی از مارها به دنبال جفت گیری پاییزی در سرتاسر زمستان اسپرم ها را ذخیره می کنند، در حقیقت حفره ها در لوله در طول ویتلوژنز و فقط پیش از تخمک گذاری مورد­استفاده­­قرار­می­گیرند(۱۹۸۸،Adams and Cooper). درابتدای بارداری، اوستیوم نسبت به مرحله تخمک گذاری کمی متفاوت می شود، همچنین کمی افزایش در ضخامت غشاء مخاطی پدیدار می گردد. پیچ خوردگی های نامنظمی که در طول دوره خاموشی و تخمک گذاری وجود داشتند در انتهای آبستنی کوتاه می شوند و رنگ سرتاسر اوستیوم روشن تر می شود. اپتیلیوم مجرا کاملاً در طول آبستنی هیپروتروفی می یابد(بزرگ می شود)(۱۹۸۲ ، Halpert). تا خوردگی های غشایی مجاور مزوتوباریوم حاوی لوله های مژک داری است که به آلوئول های بدون مژک ختم می شود. درابتدای بارداری، اسپرم در این آلوئول ها وجود دارد، بااین حال، در انتهای بارداری این حفره ها از اسپرم خالی می شوند(۱۹۸۲، Halpert). در انتهای بارداری، اپیتلیوم به همراه هسته های کوچک، کوتاه می شود، در طول بارداری دیواره رحمی مجاور تخم ها کشیده شده و خیلی نازک می شود ؛ اپتیلیوم به همراه هسته مرکزی کمی مکعبی می شود(۱۹۸۲، Halpert). غده های منطقه جا دادن تخم ها خالی از گرانول های سیتوپلاسمی هستند. گرانول های سیتوپلاسمیک ممکن است، برای شکل گیری فیبرهای پروتئین دار پوسته تخم مرغ ترشح شوند(۲۰۰۸ ، Siegel and Sever). در مناطق رحم تخم ها رشد نمی­کنند( بیشتر بخش قدامی– خلفی و مناطق اتصال تخم ها)، دیواره رحم همچنان کاملاً نازک است و غده های ترشحی همچنان دارای گرانول های سیتوپلاسمی زیادی هستند. کمی اسپرم به صورت پراکنده در سرتاسر لومن وجود دارد، با این حال هیچ اسپرمی در شیارهادر طول دوره میانی انتهایی آبستنی دیده نمی­ شود (۲۰۰۸ ،Siegel and Sever). به مجرد جماع در Agkistrodon ماده، اسپرم به طرف بالای مجرای تولید مثلی به سمت لوله های ذخیره کننده اسپرم(SSTs ) درقسمت عقبی اوستیوم مهاجرت می کنند. اپیتلیوم SSTs شامل سلول های ترشحی و مژک دار می باشد و ساختارهای درون سلولی متفاوت که پوشش اپیتلیومی لومن اوستیوم پشتی رامی پوشاند. اسپرم ها در منطقه ای که شامل سلول­های مژک دار اولیه درابتدای خود می باشد و در دهانه هر غده قبل از این که به صورت موازی به همراه پوشش هسته ای ردیف شوند، دیده می شنود. این منطقه شامل سلول های ترشحی درابتدای لوله های اصلی می باشد(۲۰۰۸، Siegel and Sever). اسپرم ها همچنین به صورت جاسازی شده درون و بیرون سلول در SSTs دیده می شوند. واکوئل های ترشحی در SSTs دارای تراکم بالای الکترونی بعد از شروع فصل جفت گیری پاییزی همراه با سنتز قطره های کوچک لیپید خواهد شد (۲۰۰۸ ، Siegel and Sever) . به هرحال، در ماده های باردار،اوستیوم و بخش پیچ خورده، در بخش قدامی و یادرجلوترین قسمت تخمدان قرار دارند؛ موقعیت جنین ها پشت قطعات پیچ خورده اویداکت می باشد (۱۹۷۹،Kofron ).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فصل سوم
مواد و روش ها
۳- مواد و روش ها
۳-۱- شرایط آب و هوایی و اقلیمی محل نمونه گیری
تصویر ۳-۱: نقشه استان تهران
۳-۱-۱-استان تهران
استان تهران با وسعتی حدود ۱۸۸۱۴ کیلومترمربع بین ۳۴ تا ۳۶/۵ درجه عرض شمالی و ۵۰ تا ۵۳ درجه طول شرقی واقع شده است. این استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از جنوب غرب به استان مرکزی، از غرب به قزوین و از شرق به استان سمنان محدود است. استان تهران در جنوب رشته کوه های البرز که در شمال ایران از آذربایجان تا خراسان با جهت غربی – شرقی کشیده شده، قرار دارد. رشته کوه البرز به سه دیواره تقسیم می شود.
دیواره شمالی: ارتفاعات محدودی از این دیواره در استان تهران و بقیه آن در استان مازندران قرار دارد.
دیواره میانی: حد شمال استان را تشکیل می دهد. کوه دماوند و قله آن به ارتفاع ۵۶۷۱ متر در این قسمت قرار دارد.
دیواره جنوبی: سومین بخش ارتفاعات مرکزی است.
در نواحی مختلف استان تهران به علت موقعیت ویژه جغرافیایی، آب و هوای متفاوتی شکل گرفته است. دو عامل جغرافیایی در ساختار کلی اقلیم استان تهران نقش مؤثری دارند. این دو عامل عبارتند از وجود دشت کویر در جنوب استان و وجود رشته کوه البرز در شمال استان. به طوری که مناطق خشک مانند دشت قزوین، کویر قم و مناطق خشک استان سمنان که مجاور استان تهران قرار دارند، از عوامل منفی تأثیرگذار بر هوای استان تهران هستند و موجب گرما و خشکی هوا همراه با گرد و غبار می شوند. از طرف دیگر وجود رشته کوه های البرز موجب تعدیل آب و هوا در استان تهران می شود. علاوه بر این دو پدیده جغرافیایی وجود بادهای مرطوب و باران زای غربی نقش مؤثری در تعدیل گرمای سوزان بخش جنوبی استان دارند. در استان تهران میزان بارندگی در مناطق شمالی به دلیل کوهستانی بودن بیشتر از سایر نقاط است و در مناطق جنوبی استان نیز به دلیل شرایط خاص منطقه که پایین ترین ارتفاع از سطح دریا را دارا است و همجواری با کویری مرکزی، کمترین میزان بارندگی نازل می شود.
۳-۱-۲- طبقه بندی اقلیمی استان تهران
هوای تهران در مناطق کوهستانی دارای آب و هوای معتدل و در دشت نیمه بیابانی است. بطورکلی استان تهران را می توان به سه بخش اقلیمی زیر تقسیم کرد:
اقلیم ارتفاعات شمالی: به دامنه های جنوبی، بلندی های البرز مرکزی، در ارتفاعی بالای ۳۰۰۰ متر قرار گرفته و آب و هوایی مرطوب و نیمه مرطوب و سردسیر با زمستان های بسیار سرد و طولانی دارد. بارزترین نقاط این اقلیم، دماوند و توچال است.
اقلیم کوهپایه: این اقلیم در ارتفاع دو تا سه هزار متری از سطح دریا قرار گرفته و دارای آب و هوایی نیمه مرطوب و سردسیر و زمستان های به نسبت طولانی است. آبعلی، فیروزکوه، دماوند، گلندوک، سد امیرکبیر و دره طالقان در این اقلیم قرار دارند.
اقلیم نیمه خشک و خشک: با زمستان های کوتاه و تابستان های گرم، در ارتفاعات کمتر از ۲۰۰۰ متر واقع شده است. هر چه ارتفاع کاهش می یابد، خشکی محیط بیشتر می شود. ورامین، شهریار و جنوب شهرستان کرج در این اقلیم قرار گرفته اند که دماوند یکی از شهرستان های استان تهران می باشد که دارای شرایط آب و هوایی و اقلیمی زیر می باشد.
۳-۱-۳- شهرستان دماوند
شهرستان دماوند، منطقه ای کوهستانی است که در قسمت جنوبی سلسله جبال البرز مرکزی و در قسمت شمال شرقی و ۷۰ کیلومتری استان تهران واقع شده است. که از شمال به لاریجان و از شهرستان آمل و سواد کوه به شهرستان قائم شهر، از جنوب و جنوب شرقی به گرمسار و ورامین،از شرق به شهرستان فیروزکوه و از غرب به تجریش تهران و شمیران و لواسانات محدود است. این شهرستان جزء استان تهران بوده و مساحت آن در حدود ۴۶۴۵/۲ کیلومترمربع بوده و در جهت شرقی و غربی (طول) گسترش داشته و ارتفاع متوسط این شهرستان حدوداً ۱۸۰۰ متر از سطح آب های آزاد است و در بین ۳۵/۲۰ و ۳۵/۵۵ درجه عرض شمالی و ۵۱/۵۳ تا ۵۳/۱۰ طول شرقی واقع شده و بلندترین طول آن در جهت شرقی – غربی ۱۳۰ کیلومتر و در جهت شمالی – جنوبی ۸۵ کیلومتر است و به شکل یک شش ضلعی نامنظم است. از نظر تقسیمات آب و هوایی دارای اقلیم نیمه استپی سرد در بخش میانی و در ارتفاعات، دارای اقلیم کوهستانی است. حداکثر درجه حرارت در تابستان ۳۵ درجه و حداقل آن در زمستان گاهی تا ۲۰- درجه می رسد و میزان بارندگی ۳۲۵ میلی متر. به طور کلی شهرستان دماوند دارای اقلیم نیمه خشک سرد است.
تصویر ۳-۲: نقشه استان البرز
۳-۱-۴- استان البرز
استان البرز به مرکزیت کرج بزرگ که وسعت آن حدود ۲۴۵۷ کیلومترمربع می باشد و این شهرستان از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال به استان مازندران، از شرق به استان تهران، از جنوب به استان مرکزی و از غرب به استان قزوین محدود می شود. دارای اقلیم نیمه خشک با زمستان نسبتاً سرد و تابستان نسبتاً معتدل می باشد. بارندگی سالیانه ۳/۲۴۷ میلی متر. این استان در جنوب ارتفاعات البرزی مرکزی واقع شده و نوسانات ارتفاعی در آن زیاد می باشد. استان البرز در دامنه های جنوبی سلسله جبال البرز قرار گرفته است. این بخش از ارتفاعات البرز مرتفع ترین قلل البرز را به خود اختصاص داده ارتفاعات کندوان و کوه های طالقان در شمال و شمال غربی استان تا محل تلاقی رودخانه الموت یا رودخانه طالقان کشیده شده است. پهنه استان شامل: شهرستان های ساوجبلاغ – کرج – نظرآباد – طالقان – چارباغ و … می باشد.
۳-۱-۵- شهرستان طالقان
طالقان منطقه ییلاقی در میان کوه های برف گیر البرز، از غرب کندوان، تا ۴۰ کیلومتری شرق قزوین گسترده شده است. یکی از بخش های شهرستان ساوجبلاغ از توابع استان البرز می باشد که در ۱۳۰ کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده از شمال به سلسله جبال البرز و رامسر و تنکابن و الموت، از شرق به کرج، از جنوب به هشتگرد و ساوجبلاغ از غرب و جنوب غربی به قزوین محدود می گردد. طالقان در دره بزرگی در میان کوه های البرز قرار دارد. طالقان منطقه ای متشکل از حدود ۸۰ روستای کوهستانی است که طول جغرافیایی آن از شمال شرق به جنوب غرب حدود ۸۰ کیلومتر و عرض جغرافیایی آن حدود ۱۵ کیلومتر است و حدود ۱۳۰۰۰ کیلومتر مساحت دارد. طول شرقی آن ۵۰ دقیقه و عرض شمالی آن ۳۶ درجه و ۱۲ دقیقه است.(www. Ncc.org. ir). میانگین درجه حرارت سالیانه در طالقان حدود ۹/۵ +، متوسط حداکثر ۱۷/۵ + ، متوسط حداقل ۱۱/۳- درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالیانه حدود ۵۰۰ میلی متر است.
۳-۲- جمع آوری نمونه ها
نمونه های افعی قفقازی Caucasicus توسط شکارچیان مجرب و آشنا با بوم شناسی و زیستگاه گونه موردنظر از مناطق لار دماوند و طالقان برای مطالعه سیکل تولیدمثلی، جمع آوری شده و به مؤسسه سرم سازی رازی بخش جانوران سمی منتقل شدند.
تصویر۳-۳ : افعی قفقازی
۳-۳- روش تعیین جنسیت مارها
دو شکل جنسی در مارها مشخص نیست و گاهی تفاوت چندانی بین نر و ماده وجود ندارد. تفاوت بین جانور نر و ماده در تعداد پولک های شکمی که در نتیجه تفاوت در اندازه آنها است و از تفاوت های دیگر می توان به شکل دم آن ها اشاره کرد. به طور نسبی دم نرها به دلیل جایگیری همی پنیس قاعده دم اتساع یافته است و به تدریج باریک تر می شود و اندازه آن بلندتر از جنس ماده است. نسبت بین تنه به دم در ماده ها بزرگ تر از نرها می باشد. در بیشتر موارد برجستگی های روی پولک ها که تیفه نام دارد در نرها مشخص تر است. در هر حال مناسب ترین روش برای شناسایی جنس نر از ماده مشاهده همی پنیس است که با فشار آوردن رو به بالا از ناحیه پایین دم تا منفذ کلوآک میسر می شود (فرزان پی، ۱۳۶۹).

تصویر ۳-۴: افعی قفقازی نر و ماده از راست به چپ ( بررسی تفاوت ظاهری برای تشخیص نر و ماده)
۳-۴- روش اندازه گیری طول بدن مارها
معمولاً طول کلی بدن را که از نوک پوزه تا انتهای دم، در حالیکه جانور بیهوش به حالی کاملاً کشیده روی میز قرار داده شده و سپس طول را از نوک پوزه تا کلوآک و طول دم از لبه قدامی کلوآک تا انتهای دم اندازه گیری می شود.
( الف)

( ب) (پ)
تصویر ۳- ۵ : (الف و ب) اندازه گیری طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک (پ) اندازه گیری از منفذ کلوآک تا انتهای دم
۳-۵- شرایط و نگهداری نمونه ها
نمونه ها در بخش جانوران سمی، بعد از شمارش و تعیین جنسیت و جداسازی نمونه های نر از ماده، روند انگل زدایی، باکنه زدای ۰۱/۰Ivermectine (Company: INOUKO Generics) طی می شود و برای رسیدن به دمای بهینه (۲۰ الی ۳۰ درجه سانتی گراد) و اطمینان یافتن از سلامت جانور، آن ها را به مدت سی روز برای پیشگیری از انتقال بیماری ها و انگل های احتمالی، در جعبه هایی که مخصوص نگهداری موقتی آن ها طراحی شده قرنطینه کردند، مکان و وسایل مربوط به قرنطینه در جایی جدا از محل نگهداری سایر مارها قرار داده شده است. بعد از اطمینان از سلامت مارها آن ها را به اتاق نگهداری انتقال دادند و در محفظه هایی با نام ویواریوم قرار دادند. این محفظه باید متناسب با گونه و زیستگاه اصلی جانور باشد و دارای تهویه و نورگیری مناسب باشد و مکانی برای تأمین شرب آب و استراحت مار در آن تعبیه شده باشد. متداول ترین نوع ویواریوم نوع شیشه ای آن است. ساده ترین نوع ویواریوم ها مستطیلی با نسبت طول، عرض و ارتفاع ۱: ۱: ۲ است. دوره های روشنایی باید منطبق با طول روشنایی در روزها و فصول سال تنظیم شود، داشتن یک گرادیان مناسب یکی از نکات مهم در پرورش مارهای در اسارت است (Osborne, 1982). به منظور تأمین گرما و روشنایی یک لامپ پشت جیوه ای که در یک گوشه از سقف ویواریوم (با در نظر گرفتن ارتفاع مناسب) آویزان است، استفاده گردید، به منظور تأمین آب و رطوبت مورد نیاز جانور از ظرف پرآبی استفاده شد. منبع تغذیه ای برای مارها موش هایی با نژاد سوری بود. برای مطالعه موازین اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی مطابق با دستورالعمل مصوب پژوهش مؤسسه سرم سازی رازی رعایت گردید.
تصویر ۳-۶ : انگل زدایی مارها

تصویر ۳- ۷ : افعی های قفقازی درون ویواریوم
۳-۶- مواد و تجهیزات
۳-۶-۱- دستگاه ها
۱- استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن
۲- ترازوی ساعتی با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان
۳- ترازوی دیجیتال FX 3000 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن
۳-۶-۲- مواد آزمایشگاهی
۱-الکل اتانل ۹۵ درجه ، Merk، ساخت آلمان
۲- محلول سدیم کلراید ۹/۰ درصد، شرکت کارخانجات داروپخش، ساخت ایران
۳-۶-۳- لوازم

در ارتباط با بعد مسئولیت سلامتی، بیشترین نمره­ی میانگین (۱۷/۱۳) مربوط به زنان متاهل و کمترین نمره­ میانگین (۱۱) برای زنان مطلقه و بیوه مشاهده می­ شود. این نتایج نشان می­دهد که زنان متاهل بیش از سایر گروه­ ها رفتارهایی مانند انجام سالانه آزمایشات لازم برای تعیین میزان سلامتی، شرکت داوطلبانه در برنامه­ ها و فعالیت­های سلامتی مراکز بهداشتی و … را رعایت می­ کنند. بالعکس کمترین میزان رعایت این گونه رفتارها از سوی زنان مطلقه و بیوه دیده می­ شود. هر چند بررسی بعد تغذیه نشان می­دهد بیشترین نمره­ی میانگین (۲۵/۱۲)، از آن زنان مطلقه و کمترین نمره (۹) مربوط به زنان بیوه می­باشد. به عبارتی زنان مطلقه عملکرد بهتری نسبت به سایر گروه­ ها در ارتباط با رفتارهای مربوط به تغذیه­ی سالم داشته اند.

• فرضیه­ سوم : تفاوت آماری معناداری بین میانگین نمره­ی سبک زندگی گروه ­های مختلف وضعیت اشتغال زنان وجود دارد.

جدول ۵-۲-۳ به بررسی تفاوت میانگین نمره­ی سبک زندگی سلامت محور زنان واقع در سنین باروری و ابعاد آن بر حسب وضعیت اشتغال پاسخگویان می ­پردازد. جدول زیر، تشابه میانگین نمرات سبک زندگی سلامت محور را در بین گروه ­های مختلف وضعیت تاهل نشان می­دهد. آزمون Leven نیز با سطح معناداری بیش از ۰۵/۰ در ارتباط با متغیر وابسته و تمام ابعاد آن، همسانی واریانس گروه های مختلف پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال را بیان می­ کند. بنابراین بر اساس مقدار (۹۵۶/۰=f) و سطح معناداری (۴۵۵/۰ = sig) می­توان گفت تفاوت آماری معناداری بین میانگین نمره­ی سبک زندگی سلامت محور گروه ­های مختلف وضعیت اشتغال وجود ندارد. این عدم تفاوت آماری معنادار بین میانگین نمره­ی برخی از زیر مقیاس­های سبک زندگی سلامت­محور (مدیریت استرس، روابط اجتماعی، رشد روحی و فعالیت فیزیکی) گروه ­های مختلف وضعیت اشتغال نیز با توجه به مقادیر f و سطح معناداری صدق می­ کند (مشابه نتایجی که در بررسی تفاوت میانگین گروه ­های مختلف وضعیت تاهل نیز به دست آمد). هر چند تفاوت آماری معناداری بین میانگین نمرات برخی از ابعاد سبک زندگی سلامت محور (مسئولیت سلامتی و تغذیه) گروه های مختلف وضعیت تاهل پاسخگویان وجود دارد. این تفاوت آماری با توجه به مقادیر (۷۶۶/۰ = f و سطح معناداری ۰۱۵/۰ = sig) برای بعد مسئولیت سلامتی و مقادیر (۴۴/۲ = f و ۰۲۵/۰ = sig) برای بعد تغذیه معنادار است.
در ارتباط با بعد مسئولیت سلامتی، بیشترین نمره­ی میانگین مربوط به زنان خانه­دار (۲۳/۱۳) و کمترین نمره­ی میانگین (۴۵/۱۰) برای زنان مربوط به سایر گروه ­های وضعیت اشتغال مشاهده می­ شود. این نتایج نشان می­دهد که زنان خانه دار بیش از سایر گروه ها رفتارهایی مانند انجام سالانه آزمایشات لازم برای تعیین میزان سلامتی، شرکت داوطلبانه در برنامه­ ها و فعالیت های سلامتی مراکز بهداشتی و … را رعایت می کنند. به نظر می­رسد زنان خانه دار فرصت پرداختن به رفتارهای سلامتی را با توجه به عدم مشغولیت شغلی بیشتر داشته باشند. بالعکس کمترین میزان رعایت این گونه رفتارها از سوی زنان سایر گروه­ ها دیده می­ شود. بررسی بعد تغذیه نشان می­دهد بیشترین نمره­ی میانگین (۲۸/۱۱)، از آن زنان شاغل در بخش دولتی و کمترین نمره (۷۸/۸) مربوط به زنان بیکار می باشد. به عبارتی زنان شاغل بخش دولتی عملکرد بهتری نسبت به سایر گروه­ ها در ارتباط با رفتارهای مربوط به تغذیه­ی سالم داشته اند. واضح است استقلال مالی افراد می ­تواند نقشی تعیین­کننده در توانایی آنان جهت انجام رفتارهای سالم داشته باشد.
جدول ۵-۲-۳ نتایج تحلیل واریانس سبک زندگی سلامت محور و ابعاد آن بر حسب وضعیت اشتغال

ابعاد مختلف سبک زندگی سلامت محور

مقیاس کلی سبک زندگی سلامت محور

وضعیت اشتغال

فعالیت فیزیکی

تغذیه

رشد روحی

روابط اجتماعی

مسئولیت سلامتی

مدیریت استرس

۱۳/۴

۳۹/۱۰

۵۲/۱۶

۴۳/۱۳

۸۶/۱۱

۳۹/۹

۷۳/۶۵

میانگین

آزاد

۰۱/۳

۵۱/۳

۵۲/۶

۰۳/۵

۲۲/۴

۷۸/۳

۴۹/۱۸

انحراف معیار

ترجمه: برخى از شما را بر برخى برترى داد (و شما را در درجات و استعدادهاى گوناگون قرار داد)، تا شما را در مورد آنچه به شما داده است، آزمایش کند».بسیار واضح است که این اختلافات از عوامل اقتصادى و طبقاتى و پدیده‏هاى مادّى نشأت نگرفته و چنان‏که برخى از مادّه‏گرایان پنداشته‏اند، آن‏چنان نیست که بر پایه مادّیت استوار شده باشد؛ یعنى نمى‏توان گفت: فلان کس هوشیار و با ذکاوت است، چون از طبقه مرفّه و ثروتمند است و دیگرى کم استعداد و بى‏تحرّک است، زیرا از قشر زحمتکش و بردگان است.اختلاف استعدادها و قیافه‏ها براساس میزان بسیار دقیق مشخصى است، که آفریدگار بر طبق مصالح آفرینش مقرر داشته‏و عقول ناقص ما یاراى درک آن را ندارد. خداوند می فرماید:«هو الذى یُصَوِّرکُم فی الارحام کیف یشاء» ترجمه: او کسى است که شما را در رحم ها آنگونه که می خواهد صورت سازی میکند. »(آل عمران آیه ۶).
روانشناسان مى‏گویند نحوه ترکیب ژن‏ها به اندازه‏اى پیچیده و متنوّع است که هیچ کس نمى‏تواند تشخیص بدهد استعداد فرزند فلان کس و خصوصیّات منش و شخصیت او چگونه و در چه سطح خواهد بود.واقعیت هر چه باشد، ما در تفاوت شخصیت و وضعیّت افراد به وجود عواملى که در نهاد بشر نهفته است، بر مى‏خوریم که ویژگى‏ها و وجه تمایز ایشان به آن عوامل بستگى دارد. بنابراین اختلاف خصوصیّات و استعدادهاى انسان‏ها واقعیتى غیر قابل انکار است که نمى‏توان آن را عکس‏العمل مادّى یا اجتماعى به حساب آوریم؛ هر چند انکار نمى‏کنیم که امور مادّى هم در ساختن شخصیت افراد و ایجاد استعدادها نقش مهمى ایفا مى‏کند، ولى در عین حال بدین‏گونه نیست و نباید بر این باور باشیم که فقط امور مادّى موجب بروز اختلاف استعدادها و ویژگى‏هاى انسانى است. اگر فرض کنیم عدّه‏اى در محلّى گرد آیند و به آباد نمودن زمین‏هایى بپردازند، مبناى مالکیت بر کار و تلاش استوار است؛ یعنى هر گاه کسى به فعّالیت و کوشش بپردازد، در صورتى که تحت ستم و استثمار قرار نگیرد و داراى استعداد و فهم کافى باشد، پس از مدّتى ثروتمند خواهد شد، ودرنتیجه بین این‏گونه افراد و کسانى که از نظر خلقت داراى استعداد و نیروى محرّکه کمترى هستند، خواهى نخواهى از حیث ثروت و عواید مادّى شکاف و فاصله پیدا مى‏شود و اختلاف طبقاتى به وجود مى‏آید. در این صورت است که اسلام براى توازن بین اقشار گوناگون و رفع اختلاف، راه‏هایى را ارائه کرده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۴-۲-۳- اهمّیت و ارزش کار و کارگر در اسلام
از هنگامی که آدمی بر کره زمین پدید آمد، برای رفع نیازهای خود نیازمند کوشش بود. زندگی انسان بر محور کار می‌گردد و کار، تلاش انسان جهت حصول به هدف معین است. کلید گشایش هر استعدادی در درون انسان کار است. کار بزرگ‌ترین و شاید زیربنایی‌ترین بخش زندگی انسانی است. چرا که از کار می‌توان به جوهره درونی افراد پی برد و وقتی این جوهره‌های درونی‌ آشکار شوند و استعدادهای بالقوه به منصه ظهور برسند می‌توان به وجود جامعه‌ای پویا امیدوار بود.
مکاتب کوناگون بشری دیدگاه‌های مختلفی درباره کار داشته‌اند. در اندیشه یونان باستان از آنجا که کار به بردگان اختصاص داشت فعالیتی تحقیرآمیز و پست شمرده می‌شد و این دیدگاه در آثار فلاسفه یونان نیز وجود دارد. بتدریج در قرون وسطا وحاکمیت کلیسا بر اروپا تشویق به انجام کار برای کسب درآمد به وجود آمد. با گذشت زمان در دوران رنسانس و شکل‌گیری عقاید جدید درباره‌ انسان و دین و دنیا‌، کار جایگاه و اصالت ‌خاصی یافت. در جهان‌بینی اسلامی‌، کار مفهوم ویژه‌ای ‌دارد و آثار آن تمام‌ صحنه هستی را می‌گیرد و دنیا و آخرت‌ را به هم گره می‌زند‌.
در فرهنگ غنی اسلامی ما، سلوک الهی دارای دو بخش است: بخش مادی و بخش معنوی، بخش مادیش کار است و بخش معنویش نماز، و از اینجا می‌توان به اهمیت کار در جامعه اسلامی پی برد.
کارگر از نظر قانون کار، کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی، اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند. طبقه کارگر یک طبقه اجتماعی است و از افرادی تشکیل می‌شود که در مشاغلی کار می‌کنند که نیاز به قدرت بدنی و کار دستی دارد. کارگر از دیدگاه اسلام بسیار محترم و ارزشمند است. کارگران شریف‌ترین انسان های اجتماع هستند، بطوری که رسول گرامی اسلام(ص) و امیرالمؤمنین ‌علی(ع) و سایر امامان معصوم(ع) از کار کردن‌ به عنوان عملی دنیوی و اخروی که دارای اجر و ثواب بسیار است یاد نموده و نسبت به آن توصیه‌های بسیار کرده‌اند. در این آموزه‌ها، به کارگری که برای اداره زندگی خانواده‌اش سعی و تلاش می‌کند عنوان «جهاد کننده در راه خدا اطلاق شده است.» امامان و پیشوایان دین(ع) در سخن و در عمل به مسئله کار و اشتغال تأکید داشته و از بیکاری به شدت دوری کرده‌اند. در روایات آمده است کسی که به کار و تلاش مشغول است، از کسی که کار را رها کرده و به عبادت خدا مشغول است اجر و پاداشی فزون‌تر دارد. و نیز در روایات است که دعای بیکار هر چند عابد باشد مستجاب نمی‌شود. همچنین در خبر آمده است که پیامبر اکرم(ص) کارهای خانه را انجام می‌داد و در احادیث ذکر شده است که امام صادق(ع) فرمود:
هر آنکس که جامه خود را بدوزد و نعلینش را وصله زند وکالای مورد نیاز خانه را خود حمل کند از تکبر ایمن باشد. در مکتب اسلام دستورهای متعددی وارد شده که از مجموع آنها می‌توان به دیدگاه ارزشی اسلام درباره کار پی برد:
۱- محبوب بودن و قداست شغل:
انجام کار، مطلوب خداوند است و همچون عبادت و جهاد در راه خدا مقدس است. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: عبادت هفتاد پاره است و برترین آن، طلب روزی حلال است. مقام معظم رهبری در خصوص قداست شغل می‌فرماید: تقدس کار و تکریم کارگر باید در راس برنامه‌ها باشدو در منطق اسلام، کار، عمل صالح و عبادت است که این، جایگاه و ارزش کارگر را در نظام اسلامی نشان می دهد.
۲- منفور بودن بیکاری:
در مکتب اسلام ‌بیکاری و نیازمند دیگران بودن امری ناپسند‌ شمرده شده است. امام صادق(ع) می‌فرماید: خداوند متعال بیکاری را دشمن انسان می‌داند.
۳- وجوب کسب معیشت:
از واجبات مسلم بر هر فرد مؤمن لزوم انجام کار برای تأمین زندگی خود و خانواده است. پیامبر اکرم(ص) می فرماید: استفاده از صدقه و زکات برای شخص بی نیاز، نیرومند، سالم، صاحب مهارت و توانایی جایز نیست.
۴- وظیفه اجتماعی انسان و خدمت رسانی به جامعه:
مسئولیت اجتماعی شخص مؤمن، رفع نیازهای جامعه در حد توان است. بر آوردن نیازهای جامعه واجب کفایی است و شخص باید در برآوردن آن بکوشد.
۵- رشد عقلانی:
کار، وسیله کسب تجربه انسان است و بر رشد عقلانی و اجتماعی او می‌افزاید. امام صادق(ع) می‌فرماید: «‌التجارت تزید فی العقل‌، تجارت عقل را رشد می‌دهد.
۶- کسب آرامش روحی:
انسان با کسب درآمد از نظر روحی آرامش می‌یابد. زیرا فرد نیازمند از نظر روحی در اضطراب و نگرانی است پیامبر(ص) می فرماید: انسان هر گاه نیازهای خود را تأمین کند آرام می‌گیرد.
۷-سلامت جسم:
با کار، اعضای انسان توان خود را بروز می‌دهد. امیرالمؤمنین(ع) می فرماید: من یعمل یزدد قوه. هر کس کار کند بر توان او افزوده می‌شود.
۸ -رفع فقر و تأمین اجتماعی نیازمندان:
با کار و تلاش ‌فقر دفع می‌شود. کسب در آمد باعث می‌شود فرد بتواند ‌به دیگران کمک کند. فرد باید در بعد اجتماعی مفید و مؤثر باشد. امام باقر(ع) می‌فرماید:‌ هر کس برای بی‌نیازی از مردم و تلاش برای رفاه خانواده و مهربانی و خیرخواهی به همسایه در طلب مال و امکانات زندگی بر آید روز قیامت در حالی که صورتش همچون بدر درخشان است خداوند را ملاقات می کند.
در بررسی رابطه مسائل اخلاقی و اعتقادی با کار، دیدگاه کلی اسلام درباره کار مشخص گردید و معلوم شد که امور اعتقادی و اخلاقی اسلام مانعی در ایجاد جامعه توسعه یافته نیست. کار اقتصادی ذاتاً مطلوبیت دارد و مؤمن حتی اگر درآمد کافی داشته باشد، نباید از کار دست بکشد.
نکوهش درخواست از دیگران:
اصولاً درخواست چیزى از دیگران براى این‏که به او کمک کنند و نیاز او را برآورده نمایند، کار خوبى نیست؛ چون به شخصیت و عظمت درخواست کننده لطمه مى‏زند.
در سیره حضرت رضا (ع) نقل شده است: جمعیّت انبوهى در نزد آن حضرت گرد آمده بودند و از مسائل حلال و حرامى که در نظر داشتند، پرسش مى‏نمودند. ناگاه مرد بلند قامت گندمگونى وارد شد و به آن حضرت سلام کرد و چنین مى‏نمود که اهل خراسان است. سپس عرض کرد: اى فرزند پیامبر خدا! من از دوستان شما و پدرانت هستم. به زیارت خانه خدا آمده‏ام و پولم را گم کرده‏ام. به اندازه کافى که بتوانم به وطنم برگردم، پول ندارم. اگر مصلحت باشد، مبلغى در اختیارم بگذارید، تا به شهر خودم برگردم و چون ثروتمندم و صدقه بر من روا نیست، آن مبلغ را در وطنم از جانب شما صدقه خواهم داد. امام(ع) به سخن آن مرد کاملاً گوش داد. پس از پایان یافتن سخنانش فرمود: خدا تو را رحمت کند! بنشین. آن‏گاه باز با حاضران به گفتگو پرداخت. هنگامى که جمعیّت متفرق شدند و دو سه نفرى بیش باقى نماند، حضرت از آنان اجازه خواست و از مجلس خارج گشت و به اندرون خانه رفت. پس از ساعتى به در خانه آمد و در را بست. در این هنگام دست مبارک را از بالاى در بیرون آورد و صدا زد: آن مرد خراسانى کجا است، او جواب داد: این جا هستم. فرمود: بیا و براى هزینه‏ات این دویست دینار را بگیر و به آن تبّرک بجوى، و نمى‏خواهد در وطنت از جانب من تصدّق بدهى. برخیز و برو. پس از آن که حضرت به نزد آن دو سه نفر برگشت، یکى از آنان – که نامش سلیمان بود – گفت: قربانت گردم! به آن مرد احسان فراوان نمودى و او را مورد لطف خود قرار دادى. سبب چه بود که خود را از وى پنهان نمودى و به وى دستور دادى از این مکان خارج گردد، امام فرمود: ترسیدم خجالت بکشد و خوارى سؤال در چهره‏اش ظاهر شود. آیا گفتار پیامبر خدا (ص) را نشنیده‏اى که: اگر کسى کار نیکى را نهانى انجام دهد، برابر هفتاد حج به او ثواب (و پاداش) داده مى‏شود و کسى که آشکارا گناه کند، خوار و بى‏مقدار مى‏گردد. کسى که مخفیانه گناهى انجام دهد، مورد آمرزش قرار خواهد گرفت. آیا نشنیده‏اى که از دیرباز گفته‏اند:
متى‏ آته یوماً لِأَطلُبَ حاجهً *** رجعتُ إلى‏ أَهلی و وجهی بمائه؛
هنگامى که براى درخواست نیازى به نزد او مى‏آیم، در حالى که آبرویم محفوظ است، به‏سوى خانواده‏ام بر مى‏گردم‏.
همچنین از حضرت رضا(ع) روایت شده است: «مردى به پیغمبر(ص) عرض کرد: کارى به من یاد بده که بین آن عمل و بهشت مانعى وجود نداشته باشد. فرمود: خشم نکن و از مردم چیزى درخواست منما و براى ایشان بپسند آنچه را که براى خود مى‏پسندى». حضرت صادق(ع) فرمود: «خدا رحمت کند کسى را که عفاف پیشه کند و خود را به عفاف وا دارد و از سؤال (و درخواست) خوددارى نماید؛ که در غیر این صورت پستى را در دنیا براى خود تعجیل مى‏کند و مردم او را از چیزى بى‏نیاز نمى‏کنند». و در خبر دیگر از حضرت ابی جعفر (ع) بازگو شده است: «اگر مردم مى‏دانستند در سؤال‏کردن چه چیز (از منقصت و خوارى) است، هیچ کس از دیگرى چیزى درخواست نمى‏کرد. و نیز اگر عطا کننده مى‏دانست چه اندازه (ثواب و پاداش) در عطا (و بخشش) است، هیچ کس، درخواست کننده را رد نمى‏کرد». و نیز در حدیث نبوى است: «در روز قیامت خداوند بنده‏اى از بندگانش را فرامى‏خواند، سپس او را در پیشگاهش نگه مى‏دارد و او را از آبرویش بازخواست مى‏کند (که در چه موردى آن را به کار برده است)؛ همچنان‏که از مالش سؤال مى‏کند (که از کدام راه به دست آورده و در کدام راه مصرف کرده است».
بنابراین اسلام مردم را به کار و کوشش و تولید ثروت وا داشته و از آنان خواسته است از تنبلى و بیکارى بپرهیزند و زیر بار منّت این و آن نروند و از خواهش و درخواست از دیگران برحذر باشند و از این ‏که خود را سربار اجتماع نمایند، جدّاً دورى گزینند. با وجود این همه سفارش و تأکید باز ممکن است در جامعه افرادى پیدا شوند که نتوانند زندگى خود را اداره کنند و در عسرت و تنگدستى به سر برند. این امر علل فراوانى دارد؛ از قبیل: نداشتن استعداد فکرى، ضعف نیروى بدنى، نقص عضو، پیشامدهاى ناگوار ناگهانى، بیمارى، عایله‏مندى و سایر موانع. واضح است در این موارد این‏گونه افراد توانایى ندارند از مواهب شایسته زندگى برخوردار باشند و خواهى نخواهى از لحاظ معیشت در تنگنا و سختى قرار مى‏گیرند. در این صورت مطابق مقررات اسلامى بر اجتماع لازم است به وظیفه خود قیام و اقدام کند و این‏گونه افراد را از بلاى فقر و فاقه نجات دهد و نیازهاى زندگى آنان را تأمین کند.
تعاون همگانى در اسلام:
اندکى پیش گفتیم بر هر مسلمانى لازم است در صورت توان نیازهاى اولیه و ضرورى سایر افراد را برآورده کند و به دیگران کمک نماید. اصل تعاون از دستورهاى مهم اسلامى است و بر مردم است که به آن عمل نمایند. خداوند فرموده است: «تَعاوَنُوا على الِبِرّ و الَّتقوى(سوره مائده آیه ۲) بر انجام نیکى و پرواداشتن یکدیگر را یارى رسانید». نصوص روایى در این مورد به حدّ تواتر است:
اسماعیل بن عبدالخالق از امام صادق(علیه السلام) روایت نموده که آن حضرت فرمود: «از امورى که باعث بقاى مسلمانان و اسلام است، این است که ثروت ها نزد کسى قرار گیرد که حقوق (مالى) را بداند و کارهاى پسندیده انجام دهد. و نابودى اسلام و مسلمانان در این است که دارایى ها در دست کسى باشد که حقوق (مالى) را نمى داند و کار پسندیده انجام نمى دهد»(حرعاملی، ۱۴۱۴: ۱۱/۵۲۱)
عرب بیابانگردى وارد مدینه شد و پرسید: چه کسى (در این شهر) بخشنده ترین مردم است، او را به حسین بن على(علیهما السلام) راهنمایى نمودند. وى وارد مسجد شد و آن حضرت را در حال نماز یافت. در مقابلش ایستاد، آن گاه این شعرها را سرود:
کسى که امیدش به تو باشد و حلقه در (خانه) تو را بزند، نومید نمى شود.
تو بخشنده و مورد اعتمادى; پدرت قاتل تبهکاران بود. اگر خوبى هاى گذشتگان شما نبود،
۳-۴-۳- لزوم توجه به اموال دولتى (انفال) و حفظ آنها
درباره انفال و معنى فقهى آن بحث نمودیم. اکنون مناسب مى نماید اندکى درباره اهمیت انفال و ثروت هاى دولتى از قبیل اراضى بایر، معادن و جنگل ها که از اهمّ مصادیق انفال است، گفتگو نماییم تا دانسته شود آن گونه ثروت ها که جزو اموال دولت و حکومت است، بسیار مهم و داراى ارزش فوق العاده است و باید کاملا و با برنامه دقیق و صحیح مورد استفاده قرار گیرد، تا پیشرفت مادى و معنوى جوامع اسلامى میسّر گردد.
بر مسلمانان و زمامداران ایشان لازم است این گونه اموال را معطّل و مهمل نگذارند و به اندازه اى که در توان دارند، بکوشند از این منابع و مواهب خدادادى حداکثر بهره را برگیرند و نگذارند افراد ناشایست و سودجو و اجانب به آن دستبرد بزنند و غارت نمایند و جوامع اسلامى را در عین نیاز از منافع آن نعمت ها محروم سازند.
حضرت على(علیه السلام) فرمود: «شما درباره بلاد خداوند (سرزمین ها) و بندگانش پروا داشته باشید، که حتى از سرزمین ها و دام ها بازخواست مى شوید. فرمانبردار خداوند باشید و نافرمانى او نکنید» (نهج البلاغه،حکمت ۱۶۷)
امام فرمود: «درباره جستجوى راه هاى معیشتِ خود تنبلى (و سستى) نکنید. همانا پدران ما براى وسایل زندگى (از هیچ کوششى باز نمى ایستادند و) در طلب آن مى دویدند»(کلینی، ۱۳۱۱)
در حدیث دیگر از امام موسى بن جعفر(علیهما السلام) روایت است که پدر بزرگوارش به یکى از فرزندانش فرمود: از تنبلى و دلتنگى بپرهیز که آن دو، تو را از بهره دنیا و آخرت بى نصیب مى کند.^[۵۶]
امام صادق(علیه السلام) از پدر بزرگوارش بازگو کرده است که امیرالمؤمنین مى فرمود: کسى که زمین و آبى بیابد و بینوا شود، خدا او را از رحمت خود دور مى کند.
از آن جهت که اسلام منابع ثروت هایى را که خداوند آنها را زاید بر استحقاق افراد خاص دانسته، ملکى کسى نمى داند و از این نظر که ثروت اندوزان و سرمایه داران نتوانند آنها را تصاحب نمایند، مقرر داشته که باید آن اموال در اختیار رئیس حکومت قرار گیرد، تا براى رقاء و رفاه جوامع انسانى هزینه گردد. لذا لازم مى نماید در محیط زندگى خود به طور اجمال از آنها اطلاع داشته باشیم، تا در راه استفاده بهینه از آن منابع به تلاش و کوشش بپردازیم و بدین وسیله از فقر مادّى و معنوى رهایى یافته، به اهداف عالیه اى که مورد نظر پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)بوده است، نایل آییم.
معلوم است در دیگر کشورهاى اسلامى نیز مانند ایران بر وفق اوضاع طبیعى و جغرافیایى مخصوص خود، این قبیل منابع و ثروت هایى که زاید بر استحقاق افراد است، وجود دارد که بیان یکایک آنها موجب تطویل و از حیطه بحث ما خارج است. و واضح است که اگر به موارد انفال در ایران توجه کنیم، در مورد سایر کشورهاى اسلامى نیز مى توانیم حدس بزنیم و تا اندازه اى بفهمیم که این ثروت ها کمتر یا بیش تر، در آن دیار، هم موجود است و مردم آن سامان نیز با استفاده صحیح از آن اموال و کوتاه کردن دست اجانب و جدّ و جهد خستگى ناپذیر در راه بهره مند شدن آنها مى توانند اوضاع اجتماعى و اقتصادى خود را به سطحى عالى برسانند و راه کمال و نیکبختى را در پیش گیرند.
۳-۵- اصول و سازوکارهای اداره اموال عمومی در جمهوری اسلامی ایران
۳-۵-۱- اداره اموال عمومی‌ و اموال دولتی
اموال بخش عظیمی از سرمایه دولت را تشکیل می دهد که طی سالیان متمادی توسط وزارتخانه ها، موسسات و شرکتهای دولتی خریداری و تصاحب شده است حفظ و نگهداری این اموال به منزله صیانت از سرمایه ملی و استفاده موثر از بودجه سنوات گذشته می باشد. اما تنوع و گستردگی بیش از حد آنها و عدم توجه کافی بسیاری از مدیران موجب شده است اموال دولتی و به تبع آن واحد اموال از کارائی لازم برخوردار نباشد. و اموال زیادی به دلیل استفاده نادرست و غیر اصولی و یا خریدهای غیر ضروری، اسقاط یا از طریق مزایده و با قیمت های پائین به فروش برسد که جایگزینی این اموال مستلزم متحمل شدن هزینه های زیادی برای دولت می باشد.
حفظ و حراست از اموال دولت تلاشی همگانی و عمومی کل افراد جامعه بخصوص کارمندان را می طلبد اما در این بین نقش چهار گروه مهمتر از سایر افراد می باشد.