انتقاد کردن در واقع شکایت کردن از یک رفتار مشخص، کمی پس از انجام آن توسط طرف مقابل، به صورت سرزنش‌آمیز و همراه با تخریب شخصیت طرف مقابل است. تحقیر کردن به رفتار طعنه‌آمیز و همراه با بدبینی با همسر و ابراز بیزاری اطلاق می‌شود که خود به تعارض بیشتر منجر می‌شود. تدافعی بودن شکلی از سرزنش همسر و نادیده گرفتن نقش خود در تعارض است. دیوار سنگی بودن که به معنای به تاخیر انداختن یا مخالفت کردن با خواسته‌ها و نظرات طرف مقابل و اجتناب از گفتگو کردن است، معمولا به عنوان راه فراری از یک تعارض قریب‌الوقوع انتخاب می‌شود، حال آن که همسر را ناامید می‌کند و تنش را افزایش می‌دهد.
اثرات تعارض زناشویی
اختلافات زناشویی هم‌بستگی نیرومندی با اختلالات روانشناختی متعددی دارند که از آن جمله می‌توان به افسردگی (پرولکس و همکاران، ۲۰۰۷؛ بیچ و همکاران، ۱۹۹۸)، اختلالات اضطرابی (مک لئود، ۱۹۹۴)، سوء مصرف الکل (مورفی و اوفارل، ۱۹۹۴) و اختلالات خوردن (ون دن بروکو همکاران، ۱۹۹۷) اشاره کرد.
تعارض و نارضایتی زناشویی همچنین می‌تواند استرس زوجین را افزایش دهد (بیچ و همکاران، ۱۹۹۰؛ به نقل از پرولکس و همکاران، ۲۰۰۷). خشونت خانگی بر علیه زنان که یکی از نتایج تعارض زوجین است، یکی از شایعترین دلایل طلاق در میان خانواده‌های ترک تبار است (آریکان^[۱۲۸]، ۱۹۹۲؛ به نقل از کاراهان، ۲۰۰۷).
عملکرد زناشویی والدین بر فرزندان نیز تاثیرات منفی بیشماری دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند تعارض میان زوجین می‌تواند به بروز افسردگی (آنگر و همکاران، ۲۰۰۰)، اختلالات انطباقی (استراند^[۱۲۹]، ۲۰۰۴) و گرایش به سرزنش و نکوهش خانواده (وبر و اوبراین، ۱۹۹۹؛ به نقل از کاراهان، ۲۰۰۷) در فرزندان منجر شود. تعارضات زناشویی منبع استرس محیطی برای فرزندان هستند (هینانت و همکاران، ۲۰۱۳) و با رفتار ناسازگارانه و ناسازگاری‌هایی از جمله خشم، اختلال سلوک و اضطراب در فرزندان ارتباط معناداری دارند (امری۱۹۸۲). روابط زناشویی یکی از ابعاد مهم والدینی هستند و تعارض زوجین می‌تواند اثری منفی بر رابطه والدینی نیز داشته باشد (شمیر و همکاران، ۲۰۰۱).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تعارضات زناشویی والدین بر پاسخ‌های روانشناختی و امنیت هیجانی فرزندان تاثیر می‌گذارند (هارولد و همکاران، ۲۰۰۴)، ممکن است منجر به تخریب یا تضعیف رابطه والد- فرزندی شوند (پترسون و زیل، ۱۹۸۶) و می‌توانند به مشکلات هیجانی متعدد فرزندان منجر شوند (امری، ۱۹۸۲). تعارض زوجین با انزوای اجتماعی و خشم فرزندان و کیفیت کمتر روابط والد- فرزندی مرتبط است (هریست و اینسلی، ۱۹۹۸). تعارض زوجین بر سر فرزندپروری با رابطه فعالانه پدر- فرزندی کمتر و مشکلات رفتاری شدیدتر در مدرسه و در اوقات فراغت هم‌بستگی دارد (کینگ و همکاران، ۱۹۹۵).
استرس
تعریف استرس
استرس یک مشکل عمومی سلامت است که پیامدهای منفی متعددی برای سلامت مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات قلبی و عروقی و خودکشی را به دنبال دارد (شارما و راش، ۲۰۱۴). استرس به عنوان موقعیتی توصیف می‌شود که تعادل حیاتی ارگانیسم مورد تهدید قرار می‌گیرد یا ارگانیسم موقعیتی را تهدید کننده درمی‌یابد (واروگلی و دارویری، ۲۰۱۱). سلیه (به نقل از هینکل، ۱۹۷۳) استرس را وضعیتی پویا برای موجود زنده توصیف می‌کند که از تعامل ارگانیسم با محرک یا شرایطی مضر و آسیب‌رسان ناشی می‌شود.
لازاروس و فولکمن (۱۹۸۴) استرس فیزیولوژیکی را رابطه‌ای میان فرد و محیط توصیف می‌کنند که فرد آن را افزون از حد توانایی و امکاناتش برآورد کرده و برای بهزیستی‌اش مخاطره آمیز قلمداد می‌کند. فولکمن (۱۹۸۴) این رابطه میان فرد و محیط را پویا، دو سویه و متقابل توصیف می‌کند. استرس با کاهش منابع توجه در دسترس و در نتیجه کاهش پردازش اطلاعات نامرتبط با موضوع استرس، توجه انتخابی را افزایش می‌دهد (هاسکین^[۱۳۰] و همکاران، ۲۰۱۴).
استرس مستلزم پاسخ رفتاری و هیجانی فرد به رویدادهای ناخوشایند است (ماهونی^[۱۳۱]، ۲۰۰۹). برخی از سطوح پریشانی در پاسخ به عوامل استرس‌زایی تجربه می‌شوند که بر رفتارهای آتی و عملکرد مرتبط با آن رویدادها تاثیر منفی می‌گذارند (کرنیک^[۱۳۲] و لو^[۱۳۳]، ۲۰۰۲). استرس هزینه زیادی بر افراد، جوامع، سازمان‌ها و اقتصاد وارد می‌آورد (کوپر^[۱۳۴] و دیو^[۱۳۵]، ۲۰۰۴).
استرس می‌تواند زمینه‌ساز اختلالات روانشناختی از جمله افسردگی (سانگ^[۱۳۶] و همکاران، ۲۰۱۴)، اضطراب و نیز خودکشی (شارما و راش، ۲۰۱۴) باشد و منجر به بروز بیماری‌های جسمانی از جمله بیماری‌های قلبی عروقی گردد (بارتلت^[۱۳۷]، ۱۹۹۸؛ شارما و راش، ۲۰۱۴). نشانه‌های تنیدگی (استرس) مانند اضطراب، افسردگی، تنش عصبی، بی‌خوابی، اختلال‌های جنسیت، تقلیل شنود، خستگی، کاهش توجه و حالت مراقبت، تقلیل حافظه و همچنین اختلال‌های بدنی کنشی و عضوی مختلف مانند اختلال‌های هضمی، قلبی- عروقی، سردردهای مزمن، ورم روده، تنگی نفس و … در سطح فردی قابل مشاهده است (استورا، ۲۰۰۵؛ به نقل از دادستان، ۱۳۸۶).
استرس را می‌توان نتیجه عدم توازن میان انتظار فرد و ادراک فرد از پدیده‌ها دانست (توسی^[۱۳۸] و توسی، ۱۹۷۰). ادراک غیر قابل کنترل بودن، غیر قابل پیش‌بینی بودن و افزونگی شرایط زندگی اجزای کلیدی موجودیت استرس‌زا است (کوهن و همکاران، ۱۹۹۳؛ لازاروس و فولکمن، ۱۹۸۴).
یک عامل استرس‌زای مشابه می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر افراد مختلف داشته باشد؛ برخی از مردم سریع‌تر می‌توانند با این مشکلات کنار بیایند و زودتر از بحران خارج شوند، اما در برخی از افراد عوامل استرس‌زا می‌توانند به مشکلات روان‌شناختی مختلفی منجر شوند (هافمن، ۲۰۰۷).
اگر یک عامل استرس‌زا بتواند به مشکلات روان‌شناختی خاصی منجر شود، می‌توان گفت که آسیب‌پذیر بودن فرد در شکل‌گیری این مشکل دخیل بوده است : این آسیب‌پذیری در درجه اول به آمادگی ژنتیکی فرد برای دچار شدن به یک مشکل خاص بستگی دارد؛ این تئوری شناخته ‌شده روان‌شناختی با عنوان فرضیه آسیب‌پذیری ارثی در برابر استرس به این می‌پردازد که چگونه ممکن است یک مشکل روان‌شناختی به وجود آید (هافمن، ۲۰۰۷). حتی اگر مشخصات و ترکیبات این نوع ژن‌ها را بدانیم، باز هم پیش‌بینی اینکه چه کسی در معرض ابتلا به یک اختلال روان‌شناختی قرار دارد و چه کسی از آن مصون خواهد بود، دشوار است؛ علاوه بر اطلاع از ساختار ژنتیکی فرد، باید بدانیم که چه زمانی ممکن است فرد در معرض یک عامل استرس‌زا قرار گیرد و یا چگونه با آن مقابله خواهد کرد (هافمن، ۲۰۰۷).
تکنیک‌های کاهش استرس علاوه بر کاهش اثرات روانشناختی منفی استرس می‌توانند بر سلامتی افراد تاثیر مثبت نیز داشته باشند، به عنوان مثال کاستن از استرس، ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را در افراد مبتلا به دیابت کاهش می‌دهد (کوف^[۱۳۹] و همکاران، ۲۰۱۴).
مروری بر ادبیات پژوهش توسط واروگلی و دارویری (۲۰۱۱) نشان داد متداول‌ترین تکنیک‌های مقابله با استرس عبارتند از : آرمیدگی تدریجی عضلانی، پاسخ آرمیدگی، آرمیدگی تلقینی، بیوفیدبک، تصویرسازی هدایت شده، نفس عمیق دیافراگمی، مراقبه معنوی، رفتار درمانی شناختی، کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی و تکنیک آزادسازی هیجانی.
منابع استرس
منابع تنیدگی ممکن است درون شخص، خانواده یا جامعه باشد (حاتمی، ۱۳۷۷). منابع استرس را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد :

• • محیط

• • عوامل استرس‌زای اجتماعی

• • عوامل فیزیولوژیکی

• • افکار (دیویس^[۱۴۰] و همکاران ،۱۹۹۵)

بارتلت (۱۹۹۸) اشاره می‌کند منابع درونی استرس عموما یکی از موارد زیر هستند :

• • ترس‌ها (مانند ترس از پرواز، ارتفاع، سخنرانی یا صحبت در جمع، گفتگو با غریبه‌ها)

• • الگوهای فکری تکرار شونده

• • نگرانی از رویدادهای آتی

• • انتظارات غیر واقع‌بینانه یا ایده‌آل‌گرایانه

برخی از الگوهای تفکر می‌توانند منجر به بروز استرس در فرد شوند، مانند :

• • برنامه‌ریزی بیش از حد

• • جرأت‌مند نبودن

• • ناتوانی در تعیین محدوده‌ سلامتی

• • به تعویق انداختن یا شکست در برنامه‌ریزی برای آینده (گاردنر^[۱۴۱] و تیلور^[۱۴۲]، ۱۹۷۵).

انواع استرس‌ و استرس‌زاها
استرس را می‌توان بر دو نوع دانست : استرس مثبت و استرس منفی (گرینبرگر^[۱۴۳] و پادشی^[۱۴۴]، ۱۹۹۵).
برای استرس مثبت می‌توان ویژگی‌های ذیل را برشمرد :

• • برانگیزاننده، مشوق و افزایش دهنده انرژی است

• • کوتاه مدت است

• • در حوزه توانایی‌های مقابله‌ای فرد قرار دارد

• • هیجان‌انگیز و جالب احساس می‌شود

• • عملکرد فرد را بهبود می‌بخشد (ایوانز و همکاران، ۲۰۱۱)

در مقابل استرس منفی چنین ویژگی‌هایی دارد :

برای سنجش روایی مقیاس CDI از روایی همزمان با ارزشیابی دبیران استفاده شد که ضریب روایی ۹۳/۰ را نشان داد که معناداربود (کریمی،۱۳۸۱). استوار و رضویه (۱۳۸۲) روایی واگرای این پرسشنامه را از طریق همبستگی آن با مقیاس اضطراب اجتماعی برای نوجوانان برابر با ۳۵/۰ گزارش کرده اند. استوار و رضویه (۱۳۸۲) پایایی پرسشنامه را به روش بازآزمایی با فواصل زمانی دو هفته ای ۹۱/۰ گزارش کرده اند. ضریب پایایی این مقیاس در پژوهش کنگانی (۱۳۹۲) با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ ۹۶% گزارش شده و اعتبار محتوا، همزمان و سازه مقیاس رضایت بخش توصیف شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳- مقیاس خودکارآمدی والدینی: یک پرسشنامه ۱۶ سوالی است که احساس والدین را از والد بودن آن‌ها ارزیابی می کند و اینکه آیا به باور خود توانایی لازم را برای والد بودن دارند یا خیر. این مقیاس دارای دو شاخص فرعی رضایت (۹ ماده) و کارآمدی (۷ ماده) می باشد. شیوه نمره گذاری نیز به روش لیکرت بر حسب پاسخ های ۱ تا ۶ (از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم) انجام می شود. حاصل جمع نمره های دو شاخص فرعی نمره کلی مقیاس را بدست می آورد. جانستون و ماش (۱۹۸۹) آلفای همسانی درونی کل مقیاس را ۷۹/۰ و برای مقیاس های فرعی کفایت و رضایت به ترتیب ۷۶/۰ و ۷۵/۰ گزارش نمودند. سرابی (۱۳۸۹) این پرسشنامه را پس از ترجمه به فارسی، به صورت مقدماتی بر روی ۳۵ نفر از مادران کودکان مبتلا به اتیسم اجرا کرد و ضریب قابلیت اعتماد همسانی درونی از طریق محاسبه آلفای کرونباخ^[۱۱۵] برای کل مقیاس ۵۷/۰ بدست آورد.
۳-۶. روش اجرای تحقیق
در این پژوهش ابتدا تعداد ۳۶ نفر از کودکان دبستانی مبتلا به اختلالات اضطرابی مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره روانشناختی منطقه ۴ شهر مشهد به همراه یکی از والدینشان با بهره گرفتن از روش نمونه‌گیری در دسترس داوطلبانه به عنوان نمونه انتخاب ‌شدند. این افراد به‌صورت کاملاً تصادفی در دو گروه آزمایش و گروه کنترل گمارش شدند، به این صورت که در گروه درمان تعامل والد- کودک والدین به عنوان اعضا شرکت کردند، اما مداخله بازی‌درمانی بر روی خود کودکان اجرا شد. برای به دست آوردن نمرات پایه کودکان دو گروه آزمایش و گروه کنترل، پرسشنامه‌های تحقیق بر روی آن‌ها اجرا شد. سپس کودکان عضو گروه‌ بازی‌درمانی، تعداد ۸ جلسه بازی‌درمانی کودک محور و والدین عضو گروه درمان تعامل والد- کودک، ۸ جلسه ‌درمان تعامل والد- کودک را دریافت کردند، اما به گروه کنترل مداخله خاصی ارائه نشد. پس از اتمام جلسات مداخلات، پرسشنامه‌های تحقیق مجدداً بر روی آزمودنی‌های هر سه گروه اجرا شد. اطلاعات حاصل از پیش‌آزمون و پس‌آزمون بر روی سه گروه با بهره گرفتن از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی تجزیه‌وتحلیل شدند.
در ادامه خلاصه‌ای از محتوای جلسات درمان تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور ارائه می‌گردد.
برنامه جلسات درمان تعامل والد- کودک :
جلسه اول
اهداف: ارزیابی اولیه و تعیین جهت گیری درمان
محتوی:
۱- معرفی اعضاه گروه و آشنایی با هم
۲- اطلاع رسانی در مورد اهداف، مراحل و فرایند درمان
۴- توضیح ساختار جلسات و تکالیف
۳- اجرای پیش آزمون
جلسه دوم
اهداف: آموزش مهارت های تعامل کودک محور
محتوی:
۱- توضیح دادن اصول بینادی مرحله تعامل کودک محور
۲- توضیح به والدین در زمینه اجتناب از دستور دادن، سوال کردن، انتقاد کردن و سرزنش کردن در این مرحله درمانی.
۳- توضیح دادن فعالیت هایی که در این مرحله درمانی والدین باید انجام دهند: ستایش کردن رفتار مناسب کودک، منعکس کردن کلام مناسب کودک، تقلید کردن رفتار مناسب کودک، توصیف رفتار مناسب کودک و مشتاق بودن (PRIDE).
۴- آموزش نادیده گرفتن رفتارهای منفی کودک
۴- جمع بندی و تعیین تکالیف خانگی جلسه بعد
جلسه سوم
اهداف: هدایت و تمرین مهارت های تعامل کودک محور
محتوی:
۱- بررسی تکالیف خانگی جلسه قبل
۲- ارائه توصیفات رفتاری از رابطه والد- کودک و ارائه بازخورد مثبت بدون اشاره به خطاها
۳- تاکید بر نقاط قوت والدین
۴- توضیح نحوه الگوگیری کودک از والدین و آموزش کنترل خشم
۵- توضیح ملاک های رسیدن به مهارت در مرحله تعامل کودک محور
۶- جمع بندی و تعیین تکالیف خانگی جلسه بعد
جلسه چهارم
اهداف: هدایت والدین همراه با تاکید بر موضوع دریافت حمایت و استرس کودکان
محتوی:
۱- بررسی تکالیف خانگی جلسه قبل
۲- ترغیب والدین به استفاده از اطرافیان در مواقع ضروری
۳- توصیف عوامل بوجود آورنده استرس در کودکان
۴- توضیح تاثیر استرس بر کودکان و درک هیجانی آن ها
۵- اصلاح ضعف های مهارتی والدین در تعامل با کودکشان
۶- جمع بندی و تعیین تکالیف خانگی جلسه بعد
جلسه پنجم
اهداف: آموزش مهارت های تعامل والدمحور
محتوی:
بررسی تکالیف خانگی جلسه قبل
توضیح دادن اصول بینادی مرحله تعامل کودک محور
۳- آموزش روش های دادن دستورات موثر و تحسین فرمان پذیری کودک
۴- آموزش روش های اجرای صحیح فرایند محرومیت در صورت نافرمانی کودک
۵- ارائه نکات مهارت های تعامل والدمحور به صورت کتبی به والدین برای مطالعه طی هفته بعد
۶- جمع بندی و تعیین تکالیف خانگی جلسه بعد
جلسه ششم
اهداف: هدایت و تمرین مهارت های تعامل والد محور
محتوی:
۱- بررسی تکالیف خانگی جلسه قبل
۲- ارائه راهکار های عملی برای اجرای فرایند تعامل والدمحور
۳- توصیه های کوچک برای متناسب کردن تعاملات با سطح رشد کودک
۴- ترغیب والدین به تعمیم دهی مهارت ها به مسائلی که فرمان پذیری در آن برای والدین مهم است.
۵- آموزش چگونگی تعیین قوانین خانگی و نحوه اجرای آن.

۵-۱۵-۲-۲- دوره پنجم ۱۹۹۸ تا کنون
از ۱۹۹۸تا کنون دوره تحقیق و نهادینه سازی هوش هیجانی به شمار می رود . شماری از اصطلاحات در مفهوم این سازه تعریف و معرفی شده و با گسترش مقیاس های جدیدی از این مفهوم روبرو هستیم . مایر ، سالووی و کارسو^[۷۰] ( ۲۰۰۰ ) هوش را به عنوان سلسه مراتبی از توانایی های ذهنی در نظر گرفتند که هوش عمومی در راس آن و سپس هوش های کلامی ، فضایی و هوشهای تخصصی تر پس از آن قرار می گیرد . هر یک از این هوش ها شامل هوش هیجانی است که تا حدی معرف بخش مجزایی از هوش عمومی است و آنان متذکر شدند تعیین چهار چوب هوش هیجانی در گستره تحقیقات و نظریه های مرتبط با هوش ، مستلزم احراز شرایط هوش معیار یعنی :
ضابطه مفهومی .
ضابطه همبستگی .
ضابطه تحولی
است و این ضوابط در هوش هیجانی دیده می شود.
۱۶-۲-۲- ضوابط هوش معیار
۱-۱۶-۲-۲- ضابطه مفهومی
توانایی هایی که هوش هیجانی را مشخص می کنند و به رغم مایر و سالووی متمایز کننده عملکرد از رگه های شخصیت و نبوغ هستند در بر گیرنده ملاک مفهومی اند ( کینگ، ۱۹۹۹ ؛ به نقل از مایر ، سالووی و کارسو ، ۲۰۰۰ ) به عبارت دیگر هوش باید انعکاس عملکرد واقعی ذهن باشد نه اینکه الگوهای رفتاری مرجح ، حرمت خود یا دیگر سازه هایی را منعکس کند که بیشتر با برچسب رگه، تناسب دارند. الگوی پیشنهادی مایر و سالووی مرکب از چهار شاخه است که دامنه آن را از فرایند های روان شناختی ابتدایی ( ادراک ) تا فرایندهای توحید یافته عالی تر ( مهارگری ) گسترده است . به عبارت دیگر ، هوش پیشنهاد شده باید مجموعه ای از توانایی هایی را توصیف کند که به لحاظ مفهومی متمایز از هوش های استقرار یافته باشد .
۲-۱۶-۲-۲- ضابطه همبستگی
این ضابطه به معنای الزامی به همبستگی با دیگر هوش هاست . مایر و سالووی^[۷۱] ( ۱۹۹۷ ) در مطالعه خود نمراتی را برای هوش هیجانی پیش بینی کردند که متمایز از هوش های دیگر بود . نتایج بیانگر آن بود که آرمون صرف نظر از شیوه نمره گذاری دارای اعتبار بوده و این سازه به طور مثبت با دیگر انواع هوش همبسته است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۱۶-۲-۲- ضابطه تحولی
سازه هوش باید تحولی باشد ( کینگ ، ۱۹۹۹ ، نقل از مایر ، سالووی و کارسو ، ۲۰۰۰ ) دومین مطالعه مایر و سالووی (۱۹۹۷ ) نشان داد که هوش هیجانی همگام با گذار از نوجوانی به بزرگسالی تحول می یابد. همچنان که در این مطالعه پیش بینی شد بزرگسالان نمره بیشتری در مقایسه با نوجوانان دریافت می کنند.
بنابراین با تکیه بر یافته ها می توان اذعان داشت :
الف ) هوش هیجانی مجموعه ای از توانایی هاست و به عنوان مجموعه ای از توانایی ها مستعد عملیاتی شدن است. ( مفهومی )
ب) هوش هیجانی با دیگر انواع هوش همبسته است و توانایی هایی که به وسیله هوش تعریف شده اند باید در یک مجموعه مرتبط شکل بگیرند. ( همبستگی )
ج) هوش هیجانی همراه با افزایش سن و تجربه گسترش می یابد. ( تحولی )تمام تعاریف هوش هیجانی بیانگر ترکیبی از توانایی های شناختی و هیجانی اند ( چرنیس^[۷۲] ، ۲۰۰۱ ) . این موضع گیری منعکس کننده درک فرایند ، عصب شناسی است که شناخت و هیجانها در زندگی روانی ( از طریق ارتباط های انبوه و متراکم هیجانی و قشر جدید مخ ) به جای گسستگی و استقلال بویژه در تصمیم گیری های پیچیده ، خود آگاهی ، خود نظم دهی عاطفی، انگیزش ، همدلی و کنش وری بین فردی در هم تنیده شده اند.
۱۷-۲-۲- تمایز اصطلاحات
در ادبیات تحقیق ، اصطلاح شناسی همواره از اهمیت خاصی برخوردار است . چگونگی نامیدن یک پدیده منعکس کننده باورهایی درباره زیر ساخت ها ، عوامل علت شناختی و عوامل دیگری است که در مجموع اساس سیاست ها ، برنامه ها و فعالیت ها را به منظور بهبود بخشیدن به پدیده مورد بحث تشکیل می دهند. ( آستبوری^[۷۳]، ۲۰۰۶ )
همچنانکه اصطلاحات متفاوت از یکدیگرند ، تعارض و آثار آنان نیز بالطبع از یکدیگر متفاوت است و از آنجا که مفهوم هوش هیجانی به سبب تکثر آرای موجود در ادبیات تحقیق و چالشهای نظری به اشکال گوناگون ظاهر شده است متمایز کردن این اصطلاحات ضروری به نظر می رسد. بی شک هیچ یک از این اصطلاحات کامل نبوده و واجد مزایا و معایبی هستند که به برخی از آنها اشاره می کنیم.
۱-۱۷-۲-۲- سواد هیجانی
این اصطلاح معمولاَ به اشتاینر نسبت داده می شود و شامل توانایی درک ، بیان و مهارت هیجان های خود و پاسخ دادن به هیجان های دیگران به گونه ای است که این هیجانها برای خود و دیگران مفید واقع شوند.
برای روشن شدن آنچه از اصطلاح « سواد هیجانی » حداقل در سطح فردی برداشت می شود (ویر^[۷۴]، ۲۰۰۰ ) تعدادی از توانش های هیجانی و اجتماعی کلیدی را فهرست کرده است:
۲-۱۷-۲-۲- درک خود
داشتن برداشتی دقیق و مثبت از خود
برخورداری از حس خوش بینی نسبت به خود و جهان
برخورداری از پیوستگی و استمرار در جریان زندگی
۳-۱۷-۲-۲- درک و مهار هیجان
تجربه کل دامنه هیجانها
درک علل به نحو مناسب
بیان هیجان ها به نحوی مناسب
مهار پاسخ به هیجانها به طور مؤثر برای مثال مدیریت خشم ، مهارت بر انگیختگی ها
شناسایی شیوه های حفظ طولانی مدت احساسات خوشایند.
استفاده از اطلاعات مرتبط با هیجانها در برنامه ریزی و حل مساله
انعطاف پذیری ، پردازش و دوری گزینی از تجارب دشوار
۴-۱۷-۲-۲- درک موقعیت های اجتماعی و ایجاد روابط
دلبستگی به دیگران
داشتن ارتباط همدلی با افراد دیگر
برقراری ارتباط و ارائه پاسخ مؤثر به دیگران
مهار روابط به طور مؤثر
خود پیروی و برخورداری از استقلال
استفاده از این اصطلاح به رغم آنکه یادآور این نکته است که سواد هیجانی می تواند یاد گرفته شود به جای اینکه کیفیتی فطری و ثابت باشد ، توجه را بر افراد وقابلیت های آنان متمرکز می سازد و موجب غفلت از بافت پیرامونی و تعیین کننده های اساسی بهزیستی هیجانی و اجتماعی می شود.
۱۸-۲-۲- هوش هیجانی
این اصطلاح به ویژه در آمریکا کم و بیش برای توصیف همان سواد هیجانی به کار می رود. بخشی از شهرت واژه هوش ناشی از نفوذ گاردنر و هوشهای شخصی او شامل هوش های درون فردی و برون فردی است . هوش هیجانی ، اصطلاحی است که این دو نوع هوش را زیر چتر خود قرار می دهد وتوسط مایر و سالووی^[۷۵] (۱۹۹۷ ) توانایی ادراک دقیق ، ارزیابی و بیان هیجان با توانایی ایجاد و یا دستیابی به احساساتی که اندیشیدن را تسهیل نمایند ؛ توانایی درک هیجان و دانش هیجانی ؛ توانایی نظم دادن به هیجانها به منظور پیشبرد رشد هیجانی و عقلی توصیف شده است.
مفهوم هوش هیجانی موجب رشد ناگهانی توجه به تحقیق و بررسی در زمینه کنش وری مغز به ویژه در مورد نقش محوری بخش هیجانی مغز در پردازش اطلاعات و سطح جدیدی از تحقیقات در زمینه ارتباط های بین هوش هیجانی و اجتماعی و دستاوردهای آموزشی نظیر یادگیری ، تحول شناختی ، اولیای مدرسه و موفقیت های شغلی را مطرح کرد . (ویر^[۷۶] ، ۲۰۰۰ )
اگر چه استفاده از این اصطلاح ، این حوزه را با مباحث فیزیولوژی مغز ، تحول عصب شناسی و سبک های یادگیری مرتب می کند اما معانی ضمنی انتظارات علمی ایجاد شده با واژه « هوش » ، مجادلات و چالش های فراوانی را بر انگیخته است . برای مثال در میان روان شناسان اختلاف نظر هست که آیا « هوش هیجانی » و « هوش اجتماعی » واقعاَ به معنای دقیق کلمه وجو دارند ؟ این مجادلات می تواند اعتبار تمام پژوهش هایی را که در زمینه گسترش هیجانی و اجتماعی انجام شده متزلزل سازند. در صورت استفاده یا عدم استفاده از اصطلاح « هوش » و با تمام انرژی و منابعی که صرف مطالعه و گسترش قابلیت های هیجانی و اجتماعی می شود این واژه ، بیانگر امری نسبتاَ ثابت و فطری و غیر آموزش پذیر است.. (ویر ، ۲۰۰۰ )
۱۹-۲-۲- توانش هیجانی
سارنی^[۷۷](۲۰۰۰ ) مهارت های مربوط به توانش هیجانی را چنین بر شمرده است :
آگاهی از حالت هیجانی خود با در نظر گرفتن این احتمال که یک نفر هیجانهای چند گانه ای را حتی در سطوح رشد یافتگی بیشتر تجربه می کند ، آگاهی از اینکه فرد ممکن است نسبت به احساس های خود به دلیل پویاییهای نا هوشیار یا فقدان توجه انتخابی ، ناهوشیار باشد.
مهارت در متمایز کردن هیجانهای دیگران بر اساس نشانه های بیانی و موقعیتی که واجد درجاتی از اجماع فرهنگی درباره معنای هیجان هاست.
مهارت در کاربرد واژگان هیجانی و اصطلاحات معمول در فرد ، فرهنگ فرد ودر سطوح رشد یافته تر ، مهارت در کسب پاسخهای فرهنگی که هیجان را با نقش های اجتماعی مرتبط می سازد.
ظرفیت همدلی و همدردی با تجارب هیجانی دیگر.
مهارت در فهم حالت هیجانی درون که با بیان بیرونی مطابقت ندارد هم در خود و هم در دیگران و در سطوح رشد یافته تر فهمیدن رفتار بیان هیجانی خود که ممکن است دیگری را تحت تأثیر قرار دهد .
مهارت در مقابله سازش یافته با هیجانهای نفرت انگیز و اندوهبار با بهره گرفتن از راهبردهای خود نظم دهی ( نظیر تنیدگی شدید ) که شدت یا مدت چنین حالتهای هیجانی را بهبود می بخشد.
آگاهی از اینکه بخشی از ساختار یا ماهیت ارتباط ها به وسیله درجه بی واسطه بودن یا واقعی بودن بیان هیجانی توسط درجه و توازن درون ارتباط به نمایش در می آید. بدین معنی که صحت هیجانی که تا حدی توسط شراکت رشد یافته یا متقابل هیجانهای واقعی تعریف می شود درحالی که رابطه والد – کودک ممکن است شراکت نامتوازنی از هیجانهای واقعی باشد .
گنجایش برای خودکارآمدی هیجانی :خود کار آمدی هیجانی به این معنی است که یک فرد تجربه هیجانی خود را چه به صورت منحصر به فرد و غیر عادی و جه بر طبق قرار دادهای فرهنگی می پذیرد و این پذیرش در پیوند با باورهای فرد در مورد تعادل هیجانی قرار می گیرد.
گفتنی است به رغم آنکه سواد هیجانی و هوش هیجانی در قالب توانش هایی خاص بیشتر قابل آموزش و دستیابی اند اما مجزا در نظر گرفتن این توانش ها می تواند موجب فروپاشی یک مفهوم کل نگر شود.از سوی دیگر اصطلاحاتی مانند « سواد » ، « هوش » و « یادگیری » بر افراد و استعدادهای آنها متمرکزند نه بر بافت پیرامون وتعیین کننده های زیربنایی توانش هیجانی – اجتماعی و بهزیستی .
۲۰-۲-۲- روی آوردهای نظری

مایه زنی ویروس موزاییک خیار به توتون­های تراریخت و تیپ وحشی انجام شد و پس از دیدن علایم در گیاهان تیپ وحشی­ در سه زمان متفاوت شامل ۱۵، ۲۰ و ۳۰ روز بعد از مایه زنی ویروس موزاییک خیار از گیاهان تراریخت و تیپ وحشی نمونه برداری انجام شد. بعد از دیدن علایم در گیاهان تیپ وحشی­ به مدت دو ماه روند شدت علایم را در گیاهان تراریخت­ مشاهده و ثبت شد.
۳-۴- آزمون الایزا برای ویروس موزاییک خیار

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بعد از مشاهده­ علایم و برای اندازه ­گیری جذب نوری ویروس درگیاهان تیپ وحشی و تراریخت ۲ /۰ گرم از بافت برگی ­برداشت شد و در حاون عصاره­ گیری شد. سپس سانتریفیوژ به مدت ۳ دقیقه با دورxg 3000 انجام شد و ۵۰ میکرومول از عصاره و ۵۰ میکرومول از بافر PVP در پلیت الایزا ریخته و در دمای ۴ درجه سانتی گراد به مدت ۴ ساعت قرار داده شد. سپس سه مرتبه با بافرشستشو داده شد و آنتی بادی ویروس موزاییک خیار به آن اضافه شد و در در دمای ۳۷ درجه به مدت ۴ ساعت قرار داده. مجددا سه مرتبه با بافر شستشو داده شد و سپس آنتی ربیت اضافه شد و ۴ ساعت در دمای ۴ درجه قرار داده شد و با بافر شستشو داده شد در نهایت به آن سوبسترای آنزیم اضافه شد و جذب نوری ویروس در گیاهان تیپ وحشی و تراریخت با بهره گرفتن از دستگاه Elisa Reader تعین شد. و سپس داده ­ها با بهره گرفتن از نرم افزار MINITAB 17 در طرح کاملا تصادفی تجزیه و تحلیل شدند.
۳-۵- تایید تراریختی
۳-۵-۱- استخراج DNA ی ژنومی
به منظور حذف آلودگی ها تمام وسایل مورد نیاز برای استخراج DNA شامل ویال­ها و تیپ­های سمپلر و حاون های چینی اتوکلاو شدند.
استخراج DNA طبق دستورالعمل استاندارد روش Miniprepانجام شد (Gawel and Jarret 1991). در این روش از بافر CTABاستفاده شد (جدول ۳-۲).

1. 1. قبل از شروع کار بافر استخراج به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۶۵ درجه سانتی ­گراد در حمام آب گرم قرار داده شد و یک میلی لیتر از بافر استخراج، ۱ میکرولیتر ۲-­ مرکاپتواتانول^[۲۳] اضافه شد.

1. 1. حدود ۱۰۰میلی گرم از بافت برگ توسط ازت مایع پودر شد و در داخل ویال قرار داده شد.

1. 1. به هر ویال ۷۰۰ میکرولیتر از بافر استخراج که از قبل گرم شده، اضافه شد و تا زمانی که یک مخلوط یکنواخت ایجاد کند، به هم زده شد.

۴- ویال به مدت ۳۰ دقیقیه در دمای ۶۵ درجه سانتی ­گراد در حمام آب گرم قرار داده شد. پس از سرد شدن ۶۰۰ میکرولیتر کلروفرم- ایزوآمیل الکل به نسبت ۱:۲۴به آن اضافه و چندین بار تکان داده شد
۵- سپس با سرعت xg1200 به مدت ۵ دقیقه در دمای اتاق سانتریفیوژ انجام شد.
۶- فاز رویی به یک ویال جدید انتقال یافت و ۵۰۰ میکرولیتر ایزوپروپانول سرد به آن اضافه و محتویات ویال با هم مخلوط شد.
۷- این مخلوط با سرعت xg1200 به مدت ۸ دقیقه سانتریفیوژ شد و فاز رویی حذف شد و ویال بر روی دستمال کاغذی به مدت ۱۵ تا ۱۰ دقیقه قرار داده شد تا خشک شود.
۸- حدود ۳۰۰ میکرولیتر اتانول ۷۰ درصد به تیوب اضافه شد. سپس ضربه­های ملایم به پایین ویال وارد شد تا این عمل به شستشوی بهتر و حذف بقایای نمک کمک کند.
۹- سانتریفیوژ با سرعت xg 1200و به مدت ۸ دقیقه انجام شد.
۱۰- فاز رویی حذف و ویال به وسیله دستگاه کونسنتراتور^[۲۴] خشک شد.
۱۱- رسوب DNAدر ۶۰ ماکرولیتر آب اتوکلاو شده یا بافر TE ( PH=9/7) حل شد و به مدت یک ساعت در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد قرار گرفت تا DNAکاملا در بافر حل شود. توجه شود که اگر از بافت فریز شده استفاده می شود فقط از CTAB 2% استفاده شود.
جدول۳-۲- تهیه ی بافر استخراج DNA

مواد مورد نیاز

مقدار مورد نیاز

CTAB

۴%

Tris-HCL

۱۰۰ میلی مولار

Nacl

۸ مولار

EDTA (Na)₂

۲۰ میلی مولار

۲-mer captoethanol

۱/۰%

نمودار ۴-۹ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر تعارضات زناشویی
بررسی نمودار ۴-۹ نشان می‌دهد نمره ۲ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر تعارضات زناشویی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش تعارضات زناشویی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پایدار بوده است.
نمودار ۴-۱۰ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر ذهن‌آگاهی
بررسی نمودار ۴-۱۰ نشان می‌دهد نمره ۲ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر ذهن‌آگاهی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان در افزایش ذهن‌آگاهی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۱۱ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر استرس
بررسی نمودار ۴-۱۱ نشان می‌دهد نمره ۲ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر استرس طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش استرس آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۱۲ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر طرحواره‌های هیجانی
بررسی نمودار ۴-۱۲ نشان می‌دهد نمره ۲ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر طرحواره‌های هیجانی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان نتیجه گرفت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش طرحواره‌های هیجانی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
با توجه به نمودارهای ۴-۹، ۴-۱۰، ۴-۱۱ و ۴-۱۲ می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان موجب کاهش معنادار نمرات متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش معنادار نمرات متغیر ذهن‌آگاهی مراجعان شده، و تغییرات پدیده آمده پس از گذشت یک ماه از پایان درمان همچنان باقی مانده است.
لازم به ذکر است که اگر چه هر سه شیوه درمانی (استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، نظم‌جویی شناختی هیجان، و استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان) منجر به کاهش معنادار نمرات تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش معنادار نمرات ذهن‌آگاهی زوجین متعارض گشته‌اند؛ اما در بین این سه شیوه درمانی، کاهش نمرات تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و همچنین افزایش نمرات ذهن‌آگاهی در بین مراجعانی که درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، بیشتر از دو درمان دیگر بوده است. این امر نشان می‌دهد که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان بیشتر از استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و نیز نظم‌جویی شناختی هیجان، در بهبود و کاهش تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و ارتقاء ذهن‌آگاهی مراجعان اثربخش بوده است.
کاهش نمرات تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و همچنین افزایش نمرات ذهن‌آگاهی در بین مراجعانی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی دریافت کرده‌‌اند در مقایسه با مراجعان تحت درمان با نظم‌جویی شناختی هیجان تفاوت چندانی ندارند. بنابر این می‌توان نتیجه گرفت اثربخشی استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در مقایسه با اثربخشی نظم‌جویی شناختی هیجان در بهبود و کاهش تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و ارتقاء ذهن‌آگاهی مراجعان، تفاوت چندانی ندارد.
فصل پنجم
بحث و نتیجه‌گیری
همچنان که در ابتدای این پژوهش مطرح شد، هدف از اجرای این پژوهش بررسی اثربخشی استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و نظم‌جویی شناختی هیجان در استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض بود. بر این اساس ابتدا ضرورت بررسی این متغیرها و اهمیت یافتن راهکارهای درمانی اثربخش برای کاهش تعارضات زناشویی زوجین مورد بحث قرار داده می‌شود. در ادامه هر یک از سؤالات پژوهش مورد بحث قرار گرفته و تبیین می‌شوند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

پرداختن به تعارضات زناشویی و تلاش در کاهش آنها، نقش مهمی در در بهداشت روانی و جسمانی و سلامت زوجین و خانواده دارد (فینچام، ۲۰۰۳). عوامل متعددی در تعارضات زوجین نقش دارند. بنابر این شناسایی این عوامل و روش‌های اثرگذار بر آنها هدف پژوهش‌های متعددی در سال‌های اخیر قرار گرفته است.
یکی از عوامل مؤثر در افزایش رضایت زندگی و کاهش تعارضات زوجین ذهن‌آگاهی است (بورپی و لانگر، ۲۰۰۵؛ ونر، ۲۰۱۰). استرس عامل موثری در افزایش تعارض زوجین و کاهش سلامت روانی آنها، است (چو، ۲۰۱۴؛ فینچام، ۲۰۰۳؛ کومپیر و کوپر، ۱۹۹۹). ارتباط نسبتا معناداری میان تعدیل و اصلاح طرحواره‌های هیجانی و کاهش اختلافات در میان زوجین وجود دارد (میرز، ۲۰۱۲). لذا در این پژوهش کوشش شده که تاثیر استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و نظم‌جویی شناختی هیجان در تعدیل متغیرهای مذکور در زوجین متعارض بررسی شود.
سؤالات پژوهش
سؤال اول : آیا استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
با توجه به نتایج حاصل شده از پژوهش که در فصل چهارم نمایش داده شده است، در پاسخ به این سؤال باید گفت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی به صورت معناداری باعث کاهش نمرات تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش نمرات ذهن‌آگاهی زوجین متعارض شده است. اگر چه تا کنون پژوهشی در خصوص بررسی اثربخشی استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض انجام نشده است؛ اما یافته‌های این پژوهش با یافته‌های پژوهش‌های شارما و راش (۲۰۱۴) و سانگ و لیندکوئیست (۲۰۱۴) همسو است. پژوهش شارما و راش (۲۰۱۴) نشان داد استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش استرس اثربخش است. نتایج پژوهش سانگ و لیندکوئیست (۲۰۱۴) موثر بودن استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در افزایش ذهن‌آگاهی را گزارش می‌کنند.
در تبیین این نتایج باید عنوان کرد که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با افزایش ذهن‌آگاهی به کاهش تعارضات زوجین کمک می‌کند. بسیاری از زوجین در هنگام بروز تعارض، از الگوهای منفی تعامل پیروی می‌کنند که به شدت تعارض اولیه دامن می‌زند، اما فرد ذهن‌آگاه بیشتر می‌کوشد که از دریچه چشم همسرش به وقایع، مسائل و رویدادها بنگرد و کمتر دست به اسنادهای جانبدارانه دست بزند (بورپی و لانگر، ۲۰۰۵). ذهن‌آگاهی همچنین باعث می‌شود زوجین احساس امنیت بیشتری در روابط عاشقانه‌شان داشته باشند و در هنگام بروز تعارض استرس کمتری متحمل شوند (نومن، ۲۰۱۴). اگر زوجین تلاش کنند روابطشان همواره ثابت باقی بماند و از تغییراتی که خواه ناخواه در طول زندگی مشترک رخ خواهد داد چشم‌پوشی کنند، احتمال بروز تعارض و ناخشنودی افزایش خواهد یافت؛ حال آن که ذهن‌آگاهی سبب می‌شود فرد پذیرای تغییرات و جنبه‌های جدید و متفاوت زندگی باشد؛ در واقع افراد ذهن‌آگاه تغییرات را کمتر تهدیده کننده درمی‌یابند (لانگر، ۱۹۸۹). استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همچنین در کاهش استرس موثر است. تعارض در زوجینی که استرس بالاتری دارند، بیشتر دیده می‌شود (فینچام، ۲۰۰۳). استرس بر سلامت، بهزیستی، کیفیت زندگی، زندگی خانوادگی و شغلی افراد تاثیر می‌گذارد (کومپیر و کوپر، ۱۹۹۹). بنابر این کاهش استرس نقش موثری در کاهش تعارضات و اختلافات زناشویی دارد. همچنین سطوح بالاتر ذهن‌آگاهی با توانمندی بیشتر در مدیریت هیجانات منفی هم‌بستگی معناداری دارد (کافی و هارتمن، ۲۰۰۸). بنابر این استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی می‌تواند در تعدیل طرحواره‌های هیجانی اثربخش باشد. درگیری میان طرحواره‌های هیجانی زوجین دلیل تعارض اغلب زوج‌های دشوار است (میرز، ۲۰۱۲).
سؤال دوم : آیا نظم‌جویی شناختی هیجان در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
با توجه به نتایج حاصل شده از پژوهش که در فصل چهارم نمایش داده شده است، در پاسخ به این سؤال باید گفت که نظم‌جویی شناختی هیجان به صورت معناداری باعث کاهش نمرات تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش نمرات ذهن‌آگاهی زوجین متعارض شده است. اگر چه تا کنون پژوهشی در خصوص بررسی اثربخشی نظم‌جویی شناختی هیجان در استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض انجام نشده است؛ اما یافته‌های این پژوهش با یافته‌های پژوهش‌ ویگینز (۲۰۱۲) همسو است. ویگینز (۲۰۱۲) نشان داد نظم‌جویی شناختی هیجان در بهبود روابط زوجین و کاهش اختلافات آنان موثر است.
در تبیین نتیجه حاصله باید عنوان کرد که مفهوم‌پردازی تنظیم هیجان نیز با تعریف ذهن‌آگاهی منطبق است : آگاهی عاری از قضاوت، آگاهانه و متمرکز بر لحظه (بائر و همکاران، ۲۰۰۶) و هر دو بر آگاهی از واکنش‌های هیجانی و پذیرش آنها تاکید دارند (بیشاپ و همکاران، ۲۰۰۴). وقتی از واژه نظم‌جویی هیجان استفاده می‌کنیم، به فرایندهای شناختی و رفتاری اشاره داریم که بر وقوع، شدت، مدت و ابراز هیجان اثرگذارند (کمپبل-سیلز و بارلو، ۲۰۱۴). نظم‌جویی شناختی هیجان بر روی شناسایی و تعدیل هیجان‌ها متمرکز می‌شود؛ یکی از این هیجان‌ها استرس است که مقابله با آن و تنظیم آن در نظم‌جویی شناختی هیجان مورد توجه قرار می‌گیرد (گراس و تامپسون، ۲۰۱۴). کاهش استرس به کاهش تعارض خانوادگی و افزایش سلامت روانی منجر می‌شود (چو، ۲۰۱۴). همچنین درمانگران ریشه پریشانی زوجین را غرق شدن در هیجانات منفی دانسته‌اند که به محدود شدن تعاملات آنان منجر می‌شود (گاتمن، ۱۹۹۴). هیجان‌ها، به ویژه هیجان‌های منفی می‌توانند موجب افزایش تعارضات بین فردی، تصمیم‌گیری نادرست و مشکلات سلامت روان گردند (گراس و تامپسون، ۲۰۱۴). بنابراین نظم‌جویی شناختی هیجان می‌تواند هیجانات افراد را با تغییر ارزش، شدت و مدت آنها تنظیم کند (روثبارت و شیس، ۲۰۱۴) و بنابر این به بهبود تعاملات زوجین و کاهش تعارض آنها بی‌انجامد. امروزه پژوهشگران بر نقش درمان‌های مبتنی بر هیجان در درمان‌های زوج‌مدار و کاهش تعارضات زناشویی تاکید دارند (دالگلیش و همکاران، ۲۰۱۴) و نقش نظم‌جویی هیجان‌ها در بهبود روابط زوجین و کاهش اختلافات را را موثر می‌دانند (ویگینز، ۲۰۱۲).
سؤال سوم : آیا استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
با توجه به نتایج حاصل شده از پژوهش که در فصل چهارم نمایش داده شده است، در پاسخ به این سؤال باید گفت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان به صورت معناداری باعث کاهش نمرات تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش نمرات ذهن‌آگاهی زوجین متعارض شده است. اگر چه تا کنون پژوهشی در خصوص بررسی اثربخشی استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان در تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی و ذهن‌آگاهی زوجین متعارض انجام نشده است؛ اما پژوهش‌ها اثربخش بودن استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌‌آگاهی (ویگینز، ۲۰۱۲؛ نیکلیسک و کویجپرس، ۲۰۰۸) و نظم‌جویی شناختی هیجان (ویگینز، ۲۰۱۲) را در کاهش تعارضات زوجین اثبات کرده‌اند.
در تبیین این نتیجه باید اذعان کرد که کاربرد همزمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و نظم‌جویی شناختی هیجان، موجب افزایش ذهن‌آگاهی زوجین می‌شود و به طرز بسیار موثری استرس آنان را کاهش می‌دهد. همچنین باعث تعدیل و بهبود طرحواره‌های هیجانی آنان می‌شود که نقش موثری در کاهش تعارضات دارد (میرز، ۲۰۱۲).
نتیجه‌گیری
تعارض زوجین از جنبه‌های سلامت روانی و جسمانی زوجین و سلامت خانواده حائز اهمیت است (فینچام و بیچ، ۱۹۹۹). تعارضات زناشویی تاثیر عمیقی بر بهزیستی فردی دارند (اولری و اسمیت، ۱۹۹۱) و سلامت جسمانی و شادمانی هر یک از زوجین عمیقا با کیفیت روابط صمیمانه آنها گره خورده است (گمبرل و کیلینگ، ۲۰۱۰).
احتمال ابتلا به درد مزمن (ورمن و همکاران، ۲۰۱۵)، پریشانی روانشناختی و اختلال خواب (ژاکوبسن و همکاران، ۲۰۱۴)، افسردگی (بیچ و همکاران، ۱۹۹۰؛ به نقل از پرولکس و همکاران، ۲۰۰۷)، تغییرات سطوح هورمون‌های استرس و کورتیزول (روبلز و همکاران، ۲۰۰۶)، اختلالات خوردن (ون دن بروک و همکاران، ۱۹۹۷)، سوء مصرف الکل (مورفی و اوفارل، ۱۹۹۴) و اختلالات اضطرابی (مک لئود، ۱۹۹۴) در زوجین متعارض بیشتر است.
اهمیت پرداختن به تعارضات زناشویی ریشه در بهداشت روانی و جسمانی و سلامت خانواده دارد. اگرچه عموما افراد متاهل از اشخاص مجرد سالم‌ترند، اما تعارض زوجین، شاید به دلیل رفتارهای خصمانه‌ در طول تعارض که منجر به تغییر در سیستم ایمنی بدن، غدد درون‌ریز و کارکرد قلبی عروقی می‌شود، با سلامت کمتر و ابتلا به بیماری‌های خاصی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی و درد مزمن هم‌بستگی دارد (فینچام، ۲۰۰۳).
مشکلات زوجین تقریبا نیمی از کل مراجعات به مراکز روان درمانی را شامل می‌شود (داتیلیو، ۲۰۱۰)، اما کمترین سطح رضایت مراجعان از درمان در زوجین دیده می‌شود (سلیگمن، ۱۹۹۵). بیش از ۳۰ درصد زوج‌هایی که در درمان شرکت می‌کنند، بهبود بلند مدت نشان نمی‌دهند (باکام و همکاران، ۱۹۹۸).
یکی از درمان‌های موثر در این حوزه که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌‌آگاهی است (ویگینز، ۲۰۱۲) که اثربخشی آن در بهبود بهزیستی روانشناختی و کیفیت زندگی زوجین تایید شده است (نیکلیسک و کویجپرس، ۲۰۰۸). همچنین امروزه پژوهشگران بر نقش درمان‌های مبتنی بر هیجان در درمان‌های زوج‌مدار و کاهش تعارضات زناشویی تاکید دارند (دالگلیش و همکاران، ۲۰۱۴).
لذا در این بررسی سعی بر آن بود که اثربخشی دو درمان مطرح در این حوزه بر تعارض زناشویی زوجین و سه عامل روانی مرتبط با تعارض زناشویی، مورد بررسی قرار گیرد تا به این وسیله بتوانیم چگونگی اثربخشی این درمان‌ها و حوزه اثرگذاری آنها را تبیین نماییم. هدف کلی این پژوهش بررسی اثربخشی استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و نظم‌جویی شناختی هیجان در استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض بود، که با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت کاربرد هر کدام از درمان‌های استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و نظم‌جویی شناختی هیجان به تنهایی و همچنین بهره‌گیری آنها به صورت ترکیبی و همزمان، در کاهش تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش ذهن‌آگاهی زوجین متعارض، اثربخشی معنادار و قابل ملاحظه‌ای داشت.
محدودیت‌های پژوهش
یکی از مسائلی که امکان سوگیری احتمالی در تعمیم نتایج این درمان را محتمل می‌سازد، شرایط تحصیلی و اقتصادی مراجعان است. همه شرکت کنندگان در این پژوهش سطح تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد داشتند و از نظر اقتصادی جزء طبقه متوسط رو به بالا محسوب می‌شوند. بنابر این تعمیم این نتایج به زوجینی با سطح تحصیلات و طبقه اقتصادی متفاوت ممکن است با سوگیری همراه باشد.
به طور کلی تعمیم‌پذیری روش تک آزمودنی نسبتا کم است، اما تعمیم پذیری این طرح‌ها با تکرار در طی زمان به دست می‌آید.
پیشنهادهای پژوهش
پیشنهادها برای پژوهش‌های آینده

1. 1. پیشنهاد می‌شود در آینده پژوهشگران از حجم نمونه گسترده‌تری استفاده کنند. به این شکل می‌توان تفاوت‌های فردی و خانوادگی موجود بین زوجین را در نظر گرفت و یافته‌های حاصل شده را با توجه به آن تفسیر کرد.

1. 1. به منظور ارزیابی تاثیر گذر زمان بر میزان حفظ دستاوردهای درمانی، پیشنهاد می‌شود پژوهشگران در تحقیقات آتی دوره‌های پیگیری طولانی‌تری در نظر بگیرند، به عنوان مثال دوره‌های پیگیری ۶ ماهه یا ۱۲ ماهه.

پیشنهادهای کاربردی
با توجه به اثربخش بودن استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و نظم‌جویی شناختی هیجان برای زوجین متعارض، پیشنهاد می‌شود که جهت کاهش تعارضات زناشویی این دو درمان و همچنین ترکیب آن دو به کار گرفته شود، که علاوه بر بهبود زندگی و روابط زوجین، در درمان مشکلات فردی آنان از جمله استرس نیز موثر هستند.
منابع
منابع فارسی
احمدوند، زهرا؛ حیدری نسب، لیلا؛ شعیری، محمدرضا (۱۳۹۱). تبیین بهزیستی روانشناختی بر اساس مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی. روانشناسی سلامت، ۲، ۶۹-۶۰٫
استورا (۲۰۰۵)، تنیدگی یا استرس : بیماری جدید تمدن، ترجمه دادستان (۱۳۸۶). تهران، انتشارات رشد.
باستانی، فریده؛ رحمت نژاد، لیلی؛ جهدی، فرشته؛ حقانی، حمید (۱۳۸۷). خودکفایتی شیردهی و استرس درک شده در مادران نخست زا. نشریه پرستاری ایران، (۵۴)۲۱، ۲۳-۹٫
ثنایی ذاکر، باقر؛ علاقبند، ستیلا؛ هومن، عباس (۱۳۷۹). مقیاسهای سنجش خانواده و ازدواج. تهران، انتشارات بعثت.
حاتمی، محمد (۱۳۷۷). تعیین تنیدگی مادران شاغل و غیرشاغل برحسب ویژگی های مادر- کودک و تأثیر شیوه درمانگری تنیدگی‌زدایی بر کاهش آن. رساله دکترای روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.