۷

برای ارزیابی عملکرد یک سازمان در اجرای مدیریت دانش،معیاری با عنوان شاخص عملکرد مدیریت دانش(KMPI) ارائه شد و سپس برای اندازه ­گیری مدیریت دانش در بازار (KOSDAQ)کره و بررسی ارتباط سطح عملکرد مدیریت دانش با عملکرد شرکت از آن بکار رفت.. نتایج بدست آمده از ۱۰۱ شرکت، شاخص عملکرد مدیریت دانش آن‌ها در دامنه۰.۲۶الی۵۱. نشان می­دهد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شاخص عملکرد مدیریت دانش

۲۰۰۵

لی و همکاران

۸

مدلی را برای سنجش موفقیت سیستم مدیریت دانش در سازمان­های دانش محور توسعه دادند. و نشان دادند که سیستم مدیریت دانش موفق دارای متغیّرهای: کیفیت سیستم، کیفیت دانش، کیفیت خدمات، تمایل به کاربرد و رضایت کاربر است.

موفقیت سیستم مدیریت دانش

۲۰۰۵

هالاوی

۹

با مرور بر ادبیات و بررسی مقاله‌ها در زمینه ارزیابی عملکرد مدیریت دانش از سال ۱۹۹۵تا ۲۰۰۴ آن‌ها را در هشت دسته طبقه بندی کنند که شامل: تجزیه و تحلیل کیفی، تجزیه و تحلیل کیفی، تجزیه و تحلیل شاخص­ های مالی، تجزیه و تحلیل شاخص­ های غیر مالی، تجزیه و تحلیل عملکرد داخلی، تجزیه و تحلیل عملکرد خارجی، تجزیه و تحلیل سازمان محور و تجزیه و تحلیل پروژه محور.

ارزیابی عملکرد مدیریت دانش

۲۰۰۵

چن و چن

۱۰

پس از بررسی پنج اصل مدیریت دانش نشان دادند موفقیت و اثربخشی مدیریت دانش در سازمان­ها بستگی به تعهد کامل سازمان­ها و کارکنان به پنج اصل مدیریت دانش دارد. همچنین برای سنجش اثربخشی مدیریت دانش مدلی از توانمندی­های و فرایند­های مدیریت دانش را ارائه دادند.بر اساس ­یافته­های تحقیق هر چه توانمندی­های مدیریت دانش (فناوری، ساختار، فرهنگ، تخصص، یادگیری و اطلاعات) تشویق­کننده و حمایت­کننده­ فرایند­های مدیریت دانش(کسب، تولید، ذخیره و کاربرد) باشند اثربخشی مدیریت دانش بیشتر خواهد بود و سازمان‌ها می­توانند به اهداف تعیین شده با اثربخشی بیشتری دست یابند.

بررسی اثربخشی مدیریت دانش

۱۳۹۱

ابراهیمیان و همکاران

۱۱

پس از مطالعه ادبیات موضوع و دریافت نظرهای متخصصان از طریق مصاحبه‌ها عمیق و بررسی آن‌ها، در مجموع ۳۴ زیر معیار در قالب ۶ معیار اصلی( منابع انسانی،مدیریت -ساختار،خلق و جمع آوری دانش،حفظ و بقا دانش ،انتقال دانش ، بکارگیری و به روز رسانی دانش) جهت ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در مراکز پژوهشی مشخص شدند .در این پژوهش داده ­ها، بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی توسعه یافته فازی تحلیل شدند.نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد که معیار”منابع انسانی” بیشترین اهمیت را در بین معیارها را دارد و در نهایت هم از این مدل برای ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش ۹ مرکز پژوهشی در ایران استفاده شد.

تعیین و اولویت‌بندی معیارهای مؤثر بر اثربخشی مدیریت دانش در سازمان‌های تحقیقاتی ایران

۱۳۹۰

نهاوندی و همکاران

۱۲

این پژوهش در وهله اول،به اولویت بندی شاخص‌های ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش وزارت راه و ترابری و تعیین وزن آن‌ها با بهره گرفتن از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و دوم به ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش وزارت راه و ترابری بر اساس کارت امتیازی متوازن(BSC) با بهره گرفتن از روش ارزیابی جامع فازی پرداخت. بر اساس نتایج به دست آمده، عملکرد این سیستم در وزارت راه و ترابری از سطح متوسط برخوردار بود و پیشنهاداتی برای بهبود آن ارائه شد.

ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش

۱۳۹۰

موسی­خانی و نادی

۱۳

این تحقیق با هدف بررسی منافع و مسائل مدیریت دانش، تبیین مؤلفه­ های ارزیابی مدیریت دانش و بررسی وضعیت مدیریت دانش و مؤلفه­ های آن در مؤسسات آموزش عالی در دانشکده­ های مدیریت سه دانشگاه تهران،تربیت مدرس و یزد صورت گرفته است. در این تحقیق مدلی مفهومی طراحی گردید که ابعاد آن شامل: مدیریت دانش و نوآوری دانش،تسهیم دانش، نگهداری دانش و ایجاد دانش می‌باشد. جمع­آوری داده از طریق توزیع پرسشنامه بین ۳۷ اعضای هیئت علمی سه دانشکده‌ی مورد مطالعه انجام شد. نتایج نشان داد که وضعیت مدیریت دانش در هر سه دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تربیت مدرس و یزد نامطلوب می­باشد و فقط وضعیت بعضی از مؤلفه­ ها در آن‌ها مطلوب است.

ارزشیابی و آسیب‌شناسی مدیریت دانش در مؤسسات آموزش عالی

۱۳۹۰

بردبار و کنجکاو منفرد

۱۴

۲-۱-۱۸ اقتصاد سیاسی و عدالت اجتماعی
در اقتصاد سیاسی از رابطه میان سیاست و اقتصاد و به ویژه نقش قدرت در تصمیم گیری های اقتصادی بحث می شود و کیفیت توزیع سرمایه، درآمد، خدمات، سهم بخش دولتی و بخش خصوصی در برنامه های اقتصادی و امر توسعه، تخصیص منابع نابرابری میان شهر و روستا و وضع قوانین اقتصادی، همه در ارتباط باهم سازمان تولید یک کشور را به وجود می آورند و هدف این سازمان تولید را نیز اقتصاد سیاسی تعیین می کند (شکویی، ۱۳۷۷: ۱۰۳-۱۰۰).
نگرش دولت ها به مالکیت خصوصی به ویژه مالکیت زمین های شهری، سیاست های کلان در خصوص نحوه خدمات رسانی، سیاست های فقرزدایی، توزیع و بازتوزیع ثروت، تخصیص منابع و سیاست های توسعه همگی می توانند در چگونگی رعایت یا فقدان آن به شکل وسیعی مؤثر باشند. هریک از نظام های سوسیالیستی، دولت های رفاه و لیبرالیسم نو فضاهای متفاوتی را در عرصه شهرها به وجود می آورندکه نحوه برخورداری گروه های مختلف اجتماعی از آنها متفاوت است.
در کشورهایی که درآمد دولت به جهت وابستگی به منابع زیرزمینی تک محصولی و متمرکز است، تظاهرات فضایی خاص دیده می شود که خود بر دوری از عدالت اجتماعی و بی عدالتی منجر
می گردد. یکی از مهمترین این منابع، نفت می باشد. در ونزوئلا درآمدهای نفتی از سال ۱۹۳۵ به خزانه ریخته شد و دیوان سالاری دولتی را در پایتخت متراکم ساخت. جریان پول به تمرکز گروه های پردرآمد در شهر و رشد تجارت پرسود واردات منجر شد. سودهای ناشی از افزایش صادرات در پاره ای از کشورهای جهان سوم موجب رشد بیش از حد یک شهر بزرگ می شود. معمولاً تقسیم وظایف میان شهرها یا کنترل فرآورده های صادراتی مختلف، رشد متوازن تر منطقه ای را باعث می شود (گیلبرت و گاگلر، ۱۳۷۵: ۸۱-۸۰).
در ایران نیز وابستگی شدید ایران به سرمایه های پیرامون از طریق نفت عملی گردیده است که حاصل این امر خود را به شکل از بین رفتن و تضعیف نقش شهرهای میانی و پیدایش شبکه شهری زنجیره ای نشان می دهد (اعتماد، ۱۳۶۳: ۱۲۷). در نتیجه رشد شدید برخی از شهرها به ویژه تهران باعث نابرابری و عدم تعادل در سطح ملی گردیده است. رشد شهرهای بزرگ بدین شکلی که ذکر شد باعث می گردد که هم در بین شهرهای مختلف یک کشور و ناحیه و هم در داخل خود شهرهای بزرگ، نابرابری های عظیمی ملاحظه شد (کامروا، ۱۳۷۷).
یکی دیگر از پیامدهای اقتصادهای متمرکز و تک محصول فوق، از دست رفتن فرصت های اشتغال برای گروه های کم درآمد (نیروی ساده) می باشد. با گسترش سهم سرمایه در دوران صنعتی شدن این کشورها، بهره وری به نحو چشمگیری افزایش یافت و نیروی کار به طور نسبی گران شد. به این دلیل، تکنولوژی نوین به شدت تلاش کرد تا نقش نیروی کار را به حداقل برساند (گیلبرت و گاگلر، ۱۳۷۵: ۱۴۲). بدین ترتیب عملاً با کاهش فرصت های اشتغال و بیکار شدن خیل عظیمی از نیروهای کار در مقابل بهبود نسبی وضع برخی از گروه ها، نابرابری و دوری از عدالت اجتماعی را در شهرهای اینگونه کشورها بویژه شهرهای عمده آن دامن می زند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۱۹ طرح های جامع شهری و عدالت اجتماعی
پس از انقلاب صنعتی معضلات شهری مانند مسکن نامناسب و غیربهداشتی بودن فضاهای زندگی، گسترش فساد و شیوع انواع امراض سبب گردید که اولیای امور شهرها، تنظیم فضاهای شهری را در اولویت کار خود قرار دهند. آنها در مرحله نخست طرح هایی را به نام حفظ امنیت، بهداشت و رفاه عمومی برای حل مشکلات شهر و اداره امور شهر تدوین و اجرا کرده اند. از این به بعد افزایش دخالت دولت ها در امور شهروندان، سیاسی شدن امور شهری را به دنبال داشت. این نکته به استحکام و رشد مقوله برنامه ریزی شهری کمک نموده و به دنبال آن مقررات منطقه بندی و تنظیم سطوح مختلف شهرها به عنوان بخشی از فعالیت های شهرسازی تعیین گردیده و در زمره وظایف دولت ها قرار گرفت تا رشد و توسعه شهرها کنترل گردد و جهت آن به سوی رفاه و آسایش مردم هدایت شود.
هدف اصلی طرح جامع شهر ساختن شهری است که قادر باشد کلیه امکانات و شرایط زیست را در یک محیط سالم و مطبوع و امن، برای ساکنان خود تأمین نماید. لذا بایستی عناصر اصلی شهر یعنی محل های زندگی و کار مردم یک شهر باید نسبت به یکدیگر در موقعیت های مناسب قرار گیرند و محل کارهای مزاحم و آلوده کننده نباید با محل زندگی مردم مخلوط گردد، مشکلات مربوط به محل کار به منظور بالا بردن راندمان کار و تولید از طریق تهیه نیازهای اصلی فضایی آنها حل گردد، توزیع بهینه و مناسب خدمات شهری به شکلی که تمامی محلات از خدمات مناسب برخوردارند گردند و مردم بتوانند در یک محیط مطبوع، سالم و امن زندگی کنند، صورت گیرد، شبکه های شهری طوری اصلاح گردد که ارتباط سریع و راحت بین نقاط مختلف شهری را میسر سازد، توسعه شهر می باید در جهات مناسب و سازگار با محیط صورت گیرد، مساحت و تراکم آینده شهری و سرانه هریک از کاربری ها و همچنین تأسیسات و تجهیزات شهری به نحو مناسب پیش بینی گردد (مجتهدزاده، ۱۳۷۹: ۱۴۵-۱۳۳).
پیگیری اهداف فوق در بسیاری از موارد می تواند در راستای عدالت اجتماعی باشد ولی به هر صورت این امر در صورتی محقق می شود که برنامه ریزی شهری خود اهداف مترتب بر عدالت اجتماعی را دنبال نماید. بسیاری از برنامه های طرح جامع نظیر تعیین جهات توسعه، تعیین تراکم، ضوابط تفکیک، مکان یابی خدمات شهری و نحوه اصلاح معابر می توانند به صورت شمشیری دو دم عمل نموده و در جهت دستیابی به عدالت اجتماعی و یا تشدید شکاف و بی عدالتی باشند. لذا لازم است که توجه به برنامه ریزی عدالت محور به عنوان یک هدف اساسی در طرح جامع مورد تأکید قرار گیرد.
یکی از ایرادات طرح جامع محاسبه سرانه کاربری ها در کل شهر می باشد. این رویه فقط می تواند میانگین سرانه ها را نشان دهد و چگونگی توزیع آن در مناطق مختلف شهر از انظار پوشیده می ماند. در صورتی که مناطق حاشیه ای و فقیرنشین نیازمند توجه ویژه می باشند. بنابراین لازم است که علاوه بر منطقه بندی هایی که در حال حاضر انجام می شود، یک منطقه بندی بر اساس گروه های درآمدی نیز صورت گرفته و مبنای برنامه ریزی قرار گیرد.
یکی از ویژگی های عمده طرح های جامع شهری توجه عمده آن به برنامه ریزی توسعه فیزیکی- کالبدی و عدم توجه کافی به سایر بخش ها است در صورتی که یکی از اساسی ترین نیازهای شهروندان تأمین اشتغال، توجه ویژه به سالمندان، زنان و کودکان و نظایر آن می باشد. بخش های اجتماعی طرح جامع غالباً در وضع موجود متوقف می شوند و در بخش برنامه ریزی توسعه فقط در خدمت برنامه های توسعه فیزیکی قرار می گیرند.
همچنین بسیاری از این طرح ها ارتباط سیستمی مناسب با طرح های فرادست و موازی ندارند، مناسب با شیوه های نوین برنامه ریزی نمی باشند و از اهداف عام و انتزاعی تدوین شده برای تمام نواحی استفاده می کنند (سرور، ۱۳۸۴: ۷۱-۷۰).
توجه به مطالب ذکر شده فوق نشان می دهد که تهیه طرح های شهری در وضع موجود در بسیاری موارد نمی تواند در راستای عدالت اجتماعی باشد. لذا توجه بیشتر به شرح خدمات، نحوه تهیه و اجرای طرح های جامع و بازنگری در آن می تواند در جهت حصول عدالت اجتماعی در شهرها راه گشا باشد.
۲-۲ دیدگاه ها، نظریه ها و مکتب ها
۲-۲-۱ عدالت اجتماعی در مکاتب مختلف
مکاتب مختلف را در بررسی عدالت اجتماعی به ۳ گروه تقسیم می کنیم که عبارتند از: سوسیالیسم، سرمایه داری و مکاتب بینابین یا سوسیال دموکراسی. ذیلاً هر یک از مکاتب فوق را از نظر نگرش آنها به عدالت اجتماعی در آنها، جداگانه بررسی می کنیم.
۲-۲-۱-۱ سوسیالیسم و عدالت اجتماعی
بورژوازی با شعار عدالت اجتماعی و حکومت نظم و قانون قادر شد با استفاده و تکیه بر نیروی دهقانان و کارگران به حاکمیت مشترک فئودالیسم و کلیسا پایان بخشد. چیزی نگذشت که مشخص گردید عدالت اجتماعی مورد نظر بورژوازی تنها حقوق طبقه خاصی را فراهم کرده است و باز اکثریت فقیر جامعه در خدمت اقلیتی غنی باقی مانده اند. با تداوم و گسترش این وضع اروپا همچنان در بحران و ستیز طبقاتی و جنگ های داخلی گرفتار ماند. این بود که بسیاری از اندیشسمندان برای رفع بحران اجتماعی و رعایت حقوق همگان به تدوین برنامه های اصلاحی پرداختند. بیانیه سوسیالیستی یکی از آنها بود. مطابق این بیانیه با آزادی انسان، رفع تبعیض طبقاتی، ملی، جنسی و تأمین حقوق سازندگان جامعه می بایست رعایت گردد. سن سیمون با طرح شعار “به هر کس مطابق استعدادش و به هر استعدادی مطابق کارش” این طرح را روشن نمود. سوسیالیسم عدالت را در کار جمعی، اجتماعی کردن مالکیت، سیستم تولید و توزیع متعادل، تأمین و تضمین نیازمندیهای اولیه انسان چون خوراک، پوشاک، مسکن و آموزش و بهداشت می شمارد. اساس سوسیالیسم را چه مارکس و چه پیشینیان او کار قرار داده اند “هر کس به اندازه کارش” (علمداری، ۱۳۷۶: ۳۶). عدالت جویی سوسیالیسم بیشتر معطوف به ثروت و قدرت ناشی از ثروت و اشرافیت و مالکیت و تبعیض طبقاتی بود و شاخص مهم عدالت نزد آنان توزیع ثروت محسوب می شود (اخوان کاظمی، ۱۳۷۹: ۷۲). به هر حال، همانطوری که برای رانندگی با سرعت بیش از حد مقرراتی وضع کرده اند، به نظر سوسیالیست ها باید برای انباشت ثروت^[۱۶]۱ و انحصاری کردن مالکیت نیز محدوده ای ترسیم شود. آنها از قبل این امر به تعادل اقتصادی در بین افراد می اندیشند. سوسیالیسم بر خلاف سرمایه داری که اساس را به رقابت فردی و لیاقت شخصی می دهد، نیکبختی جامعه را در تولید جمعی ثروت و توزیع عادلانه آن می داند (علمداری، ۱۳۷۶: ۳۸).
در نظریه مارکس، تولید یک عمل اجتماعی است زیرا توسط همه افراد صورت می گیرد. اما اگر نهادهای تولید جنبه فردی و ضد اجتماعی داشته باشند، تولید نمی تواند به شیوه عقلانی صورت پذیرد. از نظر مارکس نظم و نسق دادن به فرایند تولید در چهارچوب نهاد مالکیت اشتراکی مانع تولید بر اساس اصل از هر کس به قدر توانش و به هر کس به اندازه نیازش، صورت می پذیرد. مارکسیسم در رویای آن است که عدالت و جامعه سیاسی نه در فلسفه بلکه در اقتصاد عقلایی حل شوند (اخوان کاظمی، ۱۳۷۹: ۷۳).
جهت آشنایی بیشتر با ویژگی های جوامع سوسیالیستی به بررسی نظریات مارکس می پردازیم.
– نظریات مارکس :
مارکس بر این باور بود که یکی از شگفتی ها و بی عدالتی های سرمایه داری، این است که کارگران با کار خود تولید کننده های اصلی ثروتند، در حالی که فقط قسمت کوچکی از آن ثروت به آنها می رسد. به عقیده مارکس، ارزش شیء تولید شده، ارزش کاری است که برای به وجود آوردن آن صرف شده است. این ارزش باید به حق متعلق به کارگرانی باشد که کارشان برای ساختن آن شیء صرف شده است. ولی کارگران در نظام سرمایه اری، نیروی کارشان را با مزد مبادله می کنند، در حالی که این مزد و ارزش شیء نمایانگر مازادی است که به مثابه سود، پس از کسر مخارج مربوط، به جیب سرمایه دار می رود. سرمایه دار این مازاد را برای خود برمی دارد و مزد کارگرن را به منزله یکی از مخارج تولید محاسبه می کند. به نظر مارکس به طور کامل اشتباه است که فرایند مزد کار را به این شکل بفهمیم. آنهایی که در مبادله کار با مزد متحمل مخارجی شده اند کارگرانند نه سرمایه داران. کارگران قسمتی از ارزش کار خود را در مازادی که سرمایه داران غضب می کنند از دست می دهند. این مازاد که سرمایه دار اغلب آن را دوباره سرمایه گذاری می کند در واقع انباشت “کارمزد” کارگران در گذشته است.
سرمایه در حقیقت همین انباشت کارگران در گذشته است که سرمایه دار با آن ماشین آلات جدید و جز اینها می خرد و از این رهگذر کنترل و استثمار “کارزنده” یعنی کارگران استخدام شده فعلی را افزایش می دهد (گرب، ۱۳۷۳: ۳۴).
نخستین شرط انباشت این است که سرمایه دار موفقیت یافته باشد کالاهای خود را بفروشد و قسمت اعظم پولی که بدین طریق بدست آورده است مجدداً به سرمایه بدل نماید (مارکس، ۱۳۷۹: ۶۴۸). انباشت سرمایه خود مستلزم وجود اضافه ارزش است و اضافه ارزش نیز با تولید سرمایه داری ملازمه دارد. تولید سرمایه داری خود مستلزم آن است که قبلاً مقادیر بزرگی از سرمایه و نیروی کار در دست تولید کنندگان کالا گرد آمده باشد. بدینسان مجموع این حرکت به صورت دور باطلی جلوه می کند و فقط در صورتی می توان از آن بیرون آمد که انباشتی پیش از انباشت سرمایه داری، یک انباشت بدوی فرض شود یعنی انباشتی که معلول شیوه تولید سرمایه داری نیست بلکه مبدأ حرکت آن است (مارکس، ۱۳۷۹: ۸۱۱).
مارکس در جامعه پیشنهادی خودش نابرابری را برنمی تابد ولی تا رسیدن به شرایط ایده آل تحقق جامعه آرمانی اش مجبور است که اندکی با نابرابری ها مدارا نماید. این مدارا همان جامعه سوسیالیستی است که از نظر مارکس به عنوان مقدمه ای برای دستیابی به جامعه کمونیستی می باشد. در توزیع ثروت^[۱۷]۱ در محله ای از سوسیالیسم بر اساس این اصل استوار است که هر کارگر “درست همانقدر از جامعه دریافت می کند که به آن می دهد”. بر این اساس این سیاست، همه افراد به طور عادلانه پاداش دریافت خواهند کرد، زیرا که آشکارا، افراد در میزان توانایی و میزان تلاشی که در انجام کاری به خرج می دهند، متفاوت اند. به زبان مارکس، این نظام “به طور ضمنی، نابرابری در استعداد فردی و لذا نابرابری در توانایی تولیدی را به مثابه امتیازهای طبیعی تشخیص می دهد”. مارکس معتقد است که با به وجود آمدن و شکوفا شدن تغییرات در آگاهی مردم و ساختار اجتماعی، یعنی کمونیسم حقیقی ظهور می یابد. در این مرحله، به دولت به مثابه دستگاه تصمیم گیرنده مرکزی نیازی نیست و دولت دیگر “توان خود را از دست می دهد”. نهاد به نظامی غیر متمرکز و غیر اقتدارگرا بدل می شود، نظامی که در آن تمام مردم در اداره جامعه دخیل هستند. چگونگی این نظام اداری مشخص نیست، طرحی جزئی در این مورد وجود ندارد ولی آگاهی جدید انسانی، آگاهی ای که سرشت حقیقی افراد را می بیند، تضمین می کند که جامعه بدون تأثیرهای مخدوش کننده عواملی همچون نفع شخصی و حرص و قدرت طلبی که در جامعه بورژوایی رواج دارند، به خوبی عمل کند. لذا تحقق بخشیدن به اظهار نظر مارکس در مورد برابری و عدم خودخواهی امکان پذیر خواهد شد: “از هر کس بر حسب توانایی او گرفته می شود و به هر کس به اندازه احتیاجاتش داداه می شود”. (گرب،۱۳۷۳: ۵۲-۵۰).
۲-۲-۱-۲ لیبرالیسم و عدالت اجتماعی
در این دیدگاه، پدیده فقر شهری و نابرابری به عنوان یک واقعیت پذیرفته شده و به دنبال راه کارها و راه حل‌های بهینه سازی شرایط زندگی و سکونت در مناطق فقیر هستند. پیروان این دیدگاه، تحلیلی ریشه ای از مسأله به دست نمی دهند و بیشتر به برخی جنبه‌های اجتماعی، کالبدی و اقتصادی نابرابری تأکید دارند. طرفداران این دیدگاه، راه حل‌های مبتنی بر توانمند سازی، ساماندهی و بهسازی کانون‌های فقر شهری را هدف قرار می‌دهند(شیخی، ۱۳۸۰: ۳۰) . طرفداران این دیدگاه جان اف. ترنر و پیروان آن کلـود گـرون و کولیـن است.
انقلاب کبیر فرانسه (۱۳۸۹م) با شعار آزادی، برابری و برادری آغاز شد. اما برابری مورد نظر جوامع دموکراسی غربی یا برابری مطلق کمونیست ها تفاوت اساسی دارد (محمودی، ۱۳۷۹: ۱۲۹). حکومت قانون به عنوان آرمان اصلی این جوامع می باشد. از دیدگاه اندیشمندان این جوامع با استبداد، تحمیل اراده و عقیده و بطور کلی نفی آزادی و اختیار فردی بارزترین مصداق بیدادگری است. و تنها راه رفع این بیدادگری و استقرار عدالت این است که همه اراده های فردی، صرف نظر از مقام و منزلتشان، تابع قواعد کلی و قوانین عام شمول گردند که همه در مقابل آن برابرند (غنی نژاد، ۱۳۷۹: ۷۸۰). دورکیم نابرابری های بیرونی یعنی نابرابری های ناشی از شرایط اجتماعی زایش فرد نظیر اشرافیت و انتقال موروثی مالکیت خصوصی را در بر نمی تابد ولی نابرابری های درونی یعنی نابرابری های ناشی از تفاوت فردی در استعداد و قابلیت های فرد را می پذیرد. در عوض او به برابری فرصت ها تأکید می کند و بر خلاف مارکس از جمع آوری ثروت توسط افراد (که نتیجه تلاش افراد بدست آمده باشد) واهمه ای ندارد (لهاسایی زاده، ۱۳۷۴: ۳۱-۲۹).
به هر صورت برای تحقق بخشیدن به عدالت اجتماعی یعنی برقراری مادی و رفاهی میان افراد جامعه، حکومت ناچار است رفتار نابرابری را نسبت به افراد داشته باشد. چرا که افراد دارای استعدادهای مختلفی می باشند و برابر کردن آن به معنای عدم عدالت می باشد. هایک (از منتقدان عدالت اجتماعی)، عدالت اجتماعی را اسب تراوای سوسیالیسم می داند. در نظر او عدالت اجتماعی با افزودن به گستره اقتدار حکومتی و تبدیل جامعه به سازمان، از دامنه اقتدار و اختیار فردی می کاهد (غنی نژاد، ۱۳۷۹: ۷۸۸-۷۸۷).
براساس تقسیم بندی گرهارد لنسکی، افراد و گروه ها را از نظر نگرش به عدالت اجتماعی به دو گروه تقسیم می کند. گروه اول که عمدتاً به بیان دیدگاه های آنان پرداخته شد و طرفدار عدالت اجتماعی (البته نه از نوع سوسیالیستی آن) می باشند، رادیکال و گروه دوم کسانی هستند که نابرابری اجتماعی را بایسته و بر حق می دانند و لنسکی آنها را محافظه کار می داند (لهاسایی زاده، ۱۳۷۴: ۱۰). در دهه ۸۰ محافظه کاران در انگلستان و سپس در آمریکا و سایر نقاط جهان با شعار خصوصی سازی روی کار آمدند. آنها در انگلستان خصوصی سازی را زیر عنوان سرمایه داری مردمی به پیش بردند. در یک بیانیه حذب محافظه کار اعلام شده بود که ما مصمم هستیم سهام دار شدن را برای تمام مردم بریتانیا ممکن گردانیم. همچون اتومبیل، تلویزیون و… سهام دار شدن منحصر به عده ای اندک از مردم نخواهد بود.
بیانیه انجمن ملی فرمانداران آمریکا نیز تصریح می کند که: هدف ما ایجاد نظامی است که در آن همه بپذیرند که بهتر است شاغل باشند تا وابسته و محتاج کمک معاش هایی که سازمان های دولتی تأمین اجتماعی عرضه می کنند (موفقیان، ۱۳۷۸: ۱۲۰-۱۳۳).
درنتیجه اجرای برنامه های محافظه کارانه تاچر، نابرابری های منطقه ای بین شمال و جنوب شدت یافت، پاره ای از صنایع تعطیل شدند و بیکاری افزایش یافت. سیاست رفاه ملی که بعد از جنگ جهانی در انگلستان برنامه اغلب دولتهای انگلیس را تشکیل می داد، کنار گذاشته شد (شکویی، ۱۳۷۷: ۱۸).
در صورتی که، نظام های گوناگون تأمین اجتماعی جدید که ابتدا در کشورهای صنعتی اروپای غربی به عنوان تمهیداتی برای تأمین عدالت اجتماعی، توزیع مجدد درآمدها و کاستن از نابرابری های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت، بتدریج مبدل به ابزاری شده است که در جوامع پیشرفته امروز قبل از هر چیز به عنوان تضمینی برای تداوم رشد و توسعه منظم نظام های اقتصادی و سیاسی به کار گرفته می شود (موفقیان، ۱۳۷۸: ۱۱۱). در واقع در این دیدگاه، عدالت اجتماعی را به عنوان ضرورتی جهت دستیابی به تعادل اقتصادی و جلوگیری و برون رفت از بحران مطرح می نمایند. بدین ترتیب که از طریق بالا بردن سطح زندگی و سطح درآمد اکثریت جامعه، بازار مصرف کالاهای تولیدی را تقویت می نماید. از طرفی لازم است بین میزان تولید جامعه و تأمین اجتماعی هماهنگی وجود داشته باشد. برای انطباق بین میزان تولید و مقیاس تأمین اجتماعی وجود جامعه آزاد یا تشکیل جامعه مدنی ضرورت تام دارد. تا زمانی که نیروی کار نتواند در اتحادیه های آزاد به چانه زنی با صاحبان سرمایه ها بپردازد و همچون گذشته دولت در هراس از سیاسی شدن کارگران امتیازاتی را از بالا به آنها اعطا کند، باید بهای تحدید آزادی را به صورت تأمین اجتماعی فراتر از مقیاس تولید جامعه بپردازد (اطهاری، ۱۳۷۸: ۱۸-۲۲).
با توجه به اهمیت نظریات لیبرالیستی در عدالت اجتماعی به بررسی نظریات نظریه پردازان عمده این مکتب می پردازیم. اقتصاددانان لیبرالیسم را به دو گروه لیبرالیسم سنتی و لیبرالیسم نوین تقسیم بندی می کنند. لیبرالیسم سنتی را اقتصاددانان انگلیسی به نام آدام اسمیت در کتاب ثروت ملل به صورت دقیق بیان کرد. او نظریه معروف دست نامرئی را مطرح نمود و عملاً باعث پیشرفت قابل ملاحظه اقتصادی کشورهایی گردید که از نظریات این مکتب بهره گیری کردند (حلبی، ۱۳۷۵: ۵۲).
۲-۲-۱-۲-۱ بررسی نظریات تئوری پردازان لیبرالیسم کلاسیک
نظریه پردازان مکتب لیبرالیسم کلاسیک بعد از آدام اسمیت، این مکتب را توسعه زیادی دادند که مهمترین آنها امیل دورکیم می باشد که به بررسی نظریات آنان می پردازیم.
– نظریات امیل دورکیم :
دورکیم به نابرابری های ناشی از توارث و نظایر آن را که به عنوان نابرابری برونی می نامند، اعتقادی نداشته و معتقد است که یکی از راه های اصلی زدودن زمینه این نابرابری، الغاء توارث ثروت و دارایی است (گرب، ۱۳۷۳: ۱۱۳) ولی قسمتی از نابرابری ها را که به اعتقاد وی مربوط به توان درونی افراد می گردد، اجتناب ناپذیر و حتی لازم می داند.
آنچه دورکیم در این باره می گوید این است که انسان ها در جامعه پیشرفته صنعتی بر مبنای آنچه یاد می گیرند و استعدادی که در این باره صرف می کنند با یکدیگر تفاوت پیدا کرده، از لحاظ مقامی و پایه ای اختلاف پیدا می کنند. بنابراین تفاوت میان شهروندان تفاوتی است که بر پایه دانش و استعداد آنان شکل می گیرد و ظهور می یابد. تا زمانی که استعدادهای بشری به شیوه های متفاوتی پرورش پیدا می کنند وجود نابرابری اجتماعی در جامعه امری اجتناب ناپذیر است. پیشنهاد دورکیم در این باره این است که شرط اصلی پیشرفت هرکسی در جامعه همان وجود موقعیت های یکسان برای همه است و جامعه های پیشرفته چنین موقعیتی را در چهارچوب انسجام ارگانیک، تحت آزادی و مردم سالاری برای همه فراهم می آورند. هنگامی که استعدادها با سرعت متفاوتی رشد پیدا کنند، هر یک به سویی جذب می شوند و به نسبت شایستگی خود به امری مشغول شده، بر اساس آن پاداش می گیرند. این امر سبب بروز نابرابری اجتماعی می گردد که نه تنها برای جامعه زیانبخش نیست بلکه به پیشرفت آن نیز کمک می کند. استعدادهای ذاتی به مقام بارزتری دست پیدا می کنند و موجب پایداری انسجام ارگانیک می شوند؛ زیرا به چنین استعدادهایی در جامعه اهمیت داده می شود. بر اساس اهمیت قائل شده برای اینگونه استعدادهای مورد نیاز جامعه، پرورش آن آسانتر گردیده، پاداش به آن نیز توجیه می گردد.
دورکیم بر این باور بود در روند تکاملی جامعه به سوی پیشرفته شدن منافع فردی بر منافع همگانی مسلط می شود. فردگرایی در جوامع پیشرفته به رشد خود ادامه می دهد بنابراین، فردگرایی به نظر دورکیم پدیده مثبتی است (کمالی، ۱۳۷۹: ۵۲-۴۸). به نظر وی همچنین پرداختن بیش از حد به توزیع پاداش های اقتصادی، اشتباه گرفتن فرع با اصل است چرا که اگر به اخلاقیات حقیقی توجه شود مسأله عدالت اقتصادی و مسائل دیگر جامعه حل می شود. ولی اگر مسائل اقتصادی بر مسائل دیگر تقدم یابند، فردگرایی به خودخواهی و سودجویی تبدیل گردیده و میل انسان به کسب منفعت و قدرت اخلاقی را تحت الشعاع قرار می دهد و قانونی که قوی ترین افراد وضع می کنند، یگانه قانون خواهد بود.
دورکیم معتقد است که تقسیم کار بر اساس تخصص و توانایی (که آن را کارکردگرایی می نامند)، باعث همبستگی اجتماعی می گردد ولی هرگاه تقسیم کار نتواند پیوندهای میان افراد را تقویت کند، عدم کنترل اخلاقی یا ناهنجاری حادث می شود که منجر به نتایج معکوس می گردد که در آن تعهدات متقابل نادیده گرفته می شود و در پی آن کشمکش و نزاع طبقاتی روی می دهد که باعث بحران های اقتصادی می گردد. این وضعیت خود ناشی از وجود قوانین غلط و یا عدم رعایت قوانین بوده و منجر به نوعی تقسیم کار ناهنجار می شود که دورکیم آن را تقسیم کار اجباری می نامد و معتقد است که عوامل ایجاد آن که همان نابرابری بیرونی است حذف شود (گرب، ۱۳۷۳: ۱۵۶-۱۰۶). با این وجود این نکته امروزه مهم ترین انتقادی است که به کارکردگرایان وارد می شود. غالباً مشاهده می شود که تصدی موقعیت ها توسط افراد نه بر پایه مهارت ها و استعدادهای فردی بلکه بر پایه عواملی از قبیل تبارگماری، پیوندهای خویشاوندی، تبعیض های نژادی- سیاسی- اقتصادی و در کل فرصت های انحصاری است (افروغ، ۱۳۷۷: ۱۷۲).
۲-۲-۱-۲-۲ بررسی نظریات اندیشمندان لیبرالیسم نو
لیبرالیسم نو که آن را تاچریسم^[۱۸]۱ و یا ریگانیسم^[۱۹]۲ نیز نامیده اند دارای ویژگی هایی است که از جمله آن عبارت از مداخله حداقل دولت، بنیادگرایی بازار، اقتدارگرایی اخلاقی به علاوه فردگرایی اقتصاد شدید، بازار کار آزاد مانند هر حوزه دیگر، پذیرش نابرابری و تعلق به جهان دوقطبی می باشد. مخالفت با حکومت گسترده یکی از نخستین و اساسی ترین ویژگی های لیبرالیسم نو می باشد چرا که گسترش دولت را دشمن آزادی فردی می داند (گیدنز، ۱۳۷۸: ۱۵-۱۲). از این رو در طی دوره زمامداری نئولیبرالیست ها در انگلستان و آمریکا، بسیاری از مؤسسات دولتی به بخش خصوصی واگذار و ارائه خدمات به لایه های پایین با مشکل روبرو گردید (کمالی، ۱۳۷۹: ۱۶۴).
– بررسی عقاید فون هایک:
از نظر هایک، عدالت به صورتی معنادار فقط می تواند به اعمال انسانی نسبت داده شود و نه به هر حالتی از امور، بی آنکه این سؤال مطرح شود که آیا کسی عامدانه و به اختیار آن وضع و حالت را پیش آورده است یا می توانسته پیش بیاورد. آن بی عدالتی که باید جلویش گرفته شود تجاوز به حریم انسان های دیگر است، حریمی که قواعد عدالت باید معنایش کنند. حکومت قانون بایستی در رفتار و معامله با شهروندان به صورت گمنام و برابر، نسبت به نابرابری های افراد از نظر موهبت های اولیه و ثروت های مادی اولیه علی السویه نماند. اگر حکومت قصد کند که نوعی برابری در این زمینه ها پدید آورد در واقع با افراد رفتاری متفاوت و نابرابر داشته باشد و بدین ترتیب نخواهد توانست از به بار آوردن بسیاری بیدادها و بی عدالتی های جدی پرهیز کند. همچنین چنین اقدامی متضمن اعطای حیطه ای از قدرت به مراجع حکومتی است تا به تشخیص در مورد زندگی شهروندان تصمیم گیرند که حتی اگر بر فرض احتمال سوء استفاده در جهت منافع شخصی هم در آن نباشد، باز هم غیر قابل تحمل است (گری، ۱۳۷۹: ۱۰۸-۶۳).
۲-۲-۱-۳ نظریات مربوط به اندیشمندان میانه
اگر نظریات مربوط به اندیشمندان مارکسیستی و لیبرالی را در دو طرف یک خط قرار دهیم، اندیشمندان و نظریه پردازان زیادی هستند که نه در دو قطب بلکه در طول این خط جای می گیرند. در این بین عقاید آن دسته از نظریه پردازان که در منطقه میانه در این خط قرار می گیرند به لحاظ تلفیق عقاید چپ و راست از اهمیت زیادی برخوردار هستند. مهمترین این نظریه پردازان جان رالز و آنتونی گیدنز می باشند که در اینجا به بررسی عقاید آنها می پردازیم.

اما دسته دوم، مسئله پراکندگی امواج^[۲۸] یا مسئله میدان خارجی^[۲۹] است که انرژی موج در میدان دور تولید شده و به سمت میدان نزدیک مسئله انتشار پیدا می­ کند. منبع زلزله و انفجار در اعماق زمین از جمله مثال­هایی برای این مورد هستند. فرمولاسیون روش المان نامحدود برای هر دو دسته مسئله یکسان است. تمرکز این مطالعه روی حالت اول است، چون اثرات بار دینامیکی سازه روی پی و خاک اطراف آن و انتشار امواج تولید شده تا حوزه دور بررسی می­ شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۱-۳-مروری خلاصه بر تاریخچه توابع امپدانس
همانطور که گفته شد از توابع امپدانس، به میزان گسترده­ای برای محاسبه ارتعاشات پی­های حجیم ماشین آلات سنگین و همچنین تحلیل اندرکنش خاک و سازه در محاسبات زلزله استفاده می­ شود. باید توجه داشت که در حالت میدان خارجی خاک مستقیماً نقش انتقال بار را دارد که این برخلاف حالت میدان داخلی است که منبع لرزش خود سازه یا ماشین است. باید به این نکته توجه داشت که در هر دو حالت هدف یکسان بوده و ارزیابی حرکات پی تحت بار­های خارجی و در نتیجه تغییر مکانهای ماشین و یا سازه در هر دو حالت جز اهداف مسئله است. این مقصود جز با در نظر گرفتن توأم مشخصات پی و خصوصیات سازه تأمین نمی­ شود.
در این قسمت به دلیل گستردگی مطالعاتی که محققین بر توابع امپدانس انجام داده­اند، بدون پرداختن به جزئیات، بررسی کوتاهی از روش های مختلف انجام می­ شود.
در سال ۱۹۰۴ لمب^[۳۰] به عنوان نقطه آغازین حرکت، مطالعاتی بر روی ارتعاشات یک نیم­فضای الاستیک خطی انجام داد، بارگذاری در نظر گرفته شده در این حالت، هارمونیک و نقطه­ای بود و این عمل در واقع تعمیم مسئله بوسینسک در حالت دینامیکی بود (گتمیری، حائری، ۱۳۷۵).
در سال ۱۹۳۶ رایزنر^[۳۱] عکس العمل یک صفحه صلب دایره­ای قرار گرفته بر سطح یک نیم فضای الاستیک همگن را تحت ارتعاش عمودی هارمونیک، مورد تحلیل قرار داد. او با توجه به انرژی قابل توجه امواج حجمی و سطحی تولید شده حین ارتعاش، و این مسئله که در یک نیم فضا این امواج به صورت نامحدودی منتشر می­شوند، بدون اینکه برگشت انرژی صورت بگیرد، مسئله اتلاف انرژی در اثر عمل تابش را برای اولین بار مطرح کرد. بدین ترتیب که محیط در هر صورت سبب میرایی می­ شود، گرچه الاستیک خطی بوده و حتی استهلاک مادی انرژی نداشته باشد (گتمیری، حائری، ۱۳۷۵).
از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۶، بایکرافت^[۳۲]، آرنولد و همکاران^[۳۳]، کوئینلن^[۳۴] و سانگ^[۳۵]، با توجه به کارهای گذشته در عمومیت دادن و طبقه بندی کارهای رایزنر کوشیدند و حرکات مربوط به شش درجه آزادی پی­های سطحی را ارائه کردند (گتمیری، حائری، ۱۳۷۵).
از سال ۱۹۶۲ تا سال ۱۹۶۷ در حالیکه الردوی و همکاران^[۳۶]، اوجوبی و همکاران^[۳۷]، مشغول تکمیل روش های قبلی بودند، هسیه^[۳۸] و بخصوص لیزمر^[۳۹] برای نخستین بار متوجه این مطلب شدند که می­توان رفتار پی سطحی و خاک را در حالت ارتعاش قائم به مانند یک سیستم یک درجه آزادی مدل کرد، بطوریکه که دارای سختی و میرایی ثابت (مستقل از فرکانس) باشد. پس از آن، این روش ساده سازی به روش لیزمر معروف شد و توسط ویتمن^[۴۰]، ریچارت^[۴۱] برای تمامی حرکات گسترش یافته است (گتمیری، حائری، ۱۳۷۵).
در نهایت در انتهای دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ که تکمیل روش های تحلیل اندرکنش خاک و سازه سبب پیشرفتهای عمده­ای در این علم شد، نتایج به صورت دو تابع وابسته به فرکانس ارائه شدند که تابع اول نمایانگر بخش حقیقی و تابع دوم معرف بخش موهومی، سختی دینامیکی مختلط بود که در نهایت به عنوان توابع امپدانس خوانده می­شدند (گتمیری، حائری، ۱۳۷۵).
در ۳۰ سال اخیر به مرور چندین روش کارآمد برای محاسبه امپدانس پی­ها ابداع شده است. تکنیک­های قابل قبول حاضر عبارتند از :

1. 1. راه حل­های تحلیلی بر اساس تکنیک­های تبدیل انتگرال.

1. 1. فرمولاسیون نیم تحلیلی با المان مرزی به طوری که فقط جداسازی لازم را برای سطح بالایی زمین تأمین کند.

1. 1. روش های المان محدود دینامیکی، با بهره گرفتن از مرزهای جانبی ویژه انتقال امواج.

1. 1. روش های مختلط^[۴۲]، شامل ترکیب روش های عددی و روش های تحلیلی.

اصولاً در کاربردهای عملی، انتخاب روش مناسب به میزان زیادی به اقتصاد و ابعاد پروژه و به همان نسبت در دسترس بودن نرم افزار­های کامپیوتری مربوطه دارد. علاوه بر این، روش انتخابی باید قدرت انعکاس مشخصات کلیدی زیر را برای سیستم خاک و پی داشته باشد:

• • شکل سطح تماس خاک با پی (دایره­ای، نواری، مستطیلی و دلخواه).

• • طبیعت پروفیل خاک ( یکنواختی در عمق، رسوبات لایه لایه و لایه سطحی بر روی بستر سنگی).

• • میزان مدفون شدگی (پی بر روی سطح، مدفون و شمع).

• • مود ارتعاش و فرکانسهای تحریک.

بایستی توجه داشت که در مورد یک مسئله مهندسی خاص، کاربرد این روش های محاسباتی، عمل ساده­ای نمی ­باشد. بلکه نیازمند ایده­آل کردن سیستم واقعی و همچنین مستلزم تدارک اطلاعات مهم در کنار هزینه محاسبات است. به همین سبب و همچنین بدلیل اینکه تعیین عکس العمل پی­های سطحی یا نیمه مدفون در برابر بار­های عمودی استاتیکی و دینامیکی، مسئله­ای است که کاربرد فراوانی برای مهندسین ژئوتکنیک دارد، بایستی اهمیّت هر دو اثر عمق و نوع مدفون شدگی را به طور پارامتریک بررسی کرد. علاوه بر آن بواسطه ریاضیات پیچیده مسئله، روش های تحلیلی ذکر شده در بالا برای حل مسائل عملی مناسب به نظر نمی­رسد. به همین سبب تاکنون محققین بسیاری سعی در ارائه روابط مختلف برای استفاده در حالت کلی نموده ­اند
(گتمیری، حائری، ۱۳۷۵).
بطور خلاصه دو دسته نتایج تحلیلی برای توابع امپدانس در حالت نیم­فضا موجود است. اول، نتایج تحلیلی مربوط به (Luco & Westmann, 1972) و دوم، نتایج تحلیلی مربوط به (Oien, 1971) است. از جمله نتایج تحلیلی مربوط به حالتی که لایه­ای از خاک در حالت ویسکوالاستیک روی سنگ بستر قرار گرفته باشد، می­توان به
(Tassoulas & Kausel, 1981) اشاره کرد. روش نیمه تحلیلی برای محاسبه توابع امپدانس در حالت نیم­فضا توسط Dasgupta & Chopra, (1977) ارائه شده است. روش کار آنها به این صورت است که سطح نیم­فضا را به تعدادی المان خطی تقسیم کرده­ و هر بار تنش یکنواختی را به هر یک از المانها اعمال گردیده و در نهایت جابجایی هر نقطه در اطراف این المان­های بارگذاری شده، با یک روند تحلیلی بدست آورده می­ شود. با محاسبه نرمی نقاط سطح مشترک سازه و پی و با بهره گرفتن از یک سری عملیات جبری به ماتریس سختی دینامیکی سیستم رسیده و در نهایت با بهره گرفتن از معکوس آن به ماتریس نرمی سیستم می­رسند. آنها در گزارشی که در کتابخانه زلزله دانشگاه برکلی کالیفرنیا موجود است اظهار کرده ­اند که انتگرالهای حاصله در این روش منفرد بوده ولی با این حال انتگرالها را بصورت عددی حل کرده ­اند. با وجود این مطلب به جوابهای خوبی رسیده ­اند. آنها همچنین با در نظر گرفتن مصالح بصورت ویسکو الاستیک، توابع نرمی را برای این حالت ارائه داده­اند. البته توابع نرمی برای حالت ویسکوالاستیک با ضریب میرایی خیلی پایین را معادل با حالت الاستیک فرض کرده ­اند.
در این مطالعه برای ارزیابی میزان صحت برنامه نوشته شده، مقایسه نتایج حاصله از برنامه با روش نیمه تحلیلی (Dasgupta & Chopra, 1977) انجام شده است. در ادامه به مقایسه نتایج و نحوه به دست آوردن توابع نرمی در حالت خاک روی بستر سنگی به تفصیل صحبت خواهد شد.
۴-۲ مدل سازی با روش المان محدود
روش المان محدود به دلیل قدرت فراوانی که در مدل سازی دارد، بسیار مورد علاقه محققین در زمینه ­های مختلف علوم مهندسی قرار گرفته است و در سالهای اخیر پیشرفت­های زیادی نیز داشته است. محققین مختلفی مثل Zienkiewicz & Taylor, (1977)،
Cook, (2007) منابع ارزشمندی برای این روش ارائه کرده ­اند که بسیار مورد استفاده محققین قرار گرفته است. شاخه مهندسی ژئوتکنیک از جمله شاخه­هایی از علوم مهندسی است که روش المان محدود و همچنین روش های عددی دیگر، بطور گسترده­ای در آن استفاده می­ شود. همانطور که از اسم این روش پیداست، این روش برای محیط­های محدود کاربرد دارد و در حالاتی که با حیطه­های بی­نهایت سروکار داریم باید از روش­ها و تکنیک­های دیگری کمک بگیریم که در فصل دوم در این مورد صحبت شده است. بطور کلی در مسائل ژئوتکنیکی که بطور گسترده­ای با محیط­های بی­نهایت سروکار داریم، باید از تکنیک یا روشی برای مدل سازی حیطه بی­نهایت، جهت مدل سازی درست مسئله استفاده کرد.
در این مطالعه جهت مدل سازی میدان نزدیک از روش المان محدود با المان­های چهار ضلعی هشت گرهی استفاده شده است. به منظور صحت برنامه نوشته شده، دو مسئله­ توسط برنامه و نرم افزار تجاری آدینا^[۴۳] حل شده و نتایج حاصله از آن دو با هم مقایسه شده است.
در مسئله اول همانطور که در شکل ۴-۱ هم پیداست، محیط الاستیک با مرز بسته در دو جهت تحت بارگذاری گسترده وارد بر المان هشتم بررسی شد. برای بررسی صحت الگوریتم نوشته شده جهت اعمال بارگذاری گسترده و همچنین صحت ماتریس سختی، تغییر مکانهای نقاط مختلف با یکدیگر مقایسه شده ­اند. این مدل شامل ۴۰۷ درجه آزادی بود که بیشترین خطای موجود بین حل­­های برنامه و نرم افزار آدینا، ۰٫۱۱% بود، که این موضوع نشان دهنده صحت برنامه نوشته شده برای دو قسمت الگوریتم بارگذاری و الگوریتم مربوط به ماتریس سختی بود. ولی برای حل معادله حرکت که در فصل قبل در موردش صحبت شد، علاوه بر بررسی دو الگوریتم ذکر شده باید الگوریتم مربوط به ماتریس جرم نیز بررسی می­شد. از اینرو همان هندسه، این بار جهت آنالیز مودال استفاده شد. در این حالت از مقایسه مقادیر ویژه تعمیم یافته، که همان فرکانس­های ذاتی یا طبیعی سیستم هستند، استفاده شد. تعداد فرکانس­های طبیعی سیستم به تعداد درجات آزادی سیستم است. خوشبختانه با مقایسه ۴۰۷ فرکانس حاصله از برنامه و نرم افزار آدینا، بیشترین خطای موجود در بین دو سری نتایج، ۰٫۰۰۳۴۵ بود. این دو مقایسه نشان دهنده این مطلب است که الگوریتم نوشته شده برای روش المان محدود از دقت خوبی برخوردار است.

شکل ۴-۱ مدل محاسباتی جهت بررسی صحت برنامه نوشته شده المان محدود
قبل از اینکه به ادامه بحث بپردازیم لازم است نکته­ای برای کسانیکه شاید روزی این پایان نامه را مطالعه کنند بیان شود. همانطور که در قبل هم اشاره شد، Zhang & Zhao, (1987) در مطالعه خود سه مثال در مورد ترکیب روش­های المان محدود و المان نامحدود را بررسی کرده و در مثال اول خود هندسه شکل ۴-۱ را در سه حالت بررسی کرده بودند. اول تمام گره­های مرزی را آزاد، دوم تمام گره­های مرزی در دو جهت را بسته فرض کرده و در نهایت ترکیب روش­های المان محدود و نامحدود را بررسی کرده بودند. همانطور که اشاره شد نتایج برنامه نوشته شده المان محدود در حالت الاستیک با نرم افزار ADINA بررسی شد. اما برای بررسی نتایج روش المان محدود در حالت ویسکوالاستیک مدتها وقت صرف شد تا نتایج با نتایج ارائه شده در مقاله مذکور مقایسه شود. چون نرم افزار ADINA تاجایی که بررسی شد حالت ویسکوالاستیک را آنطور که مد نظر این مطالعه بود، در نظر نمی­گرفت.
۴-۳-توابع نرمی در حالت دوبعدی برای نیم­فضای الاستیک
۴-۳-۱-مقدمه
همانطور که در قبل هم اشاره شد در این مطالعه جهت دستیابی به توابع امپدانس و توابع نرمی از روشی که توسط (Dasgupta & Chopra, (1977 در سال ۱۹۷۷ ارائه شده، استفاده شده است. بنا به تحقیقاتی که پیرامون نحوه بدست آوردن توابع نرمی، علیرغم وسعت شدید تحقیقات انجام شده، صورت گرفت، در هیچ مقاله­ای روش مذکور جهت دستیابی توابع امپدانس و نرمی بکار گرفته نشده است! در حالت دو بعدی برای پی سطحی، برای حرکات مختلف، چهار تابع نرمی موجود است. رسیدن به توابع نرمی مربوط به کوپل حرکت افقی و دوران، مقداری پیچیده است. در این روش این ترم با مقداری عملیات جبری به سادگی قابل حصول است.
۴-۳-۲-تعریف توابع نرمی
در شکل ۴-۲ اندرکنش خاک-پی-سازه بصورت شماتیک نشان داده شده است. سازه موجود که رفتاری خطی دارد تحت تأثیر نیروها و لنگرهای دینامیکی قرار می­گیرد. این نیروها با عبور از سطح تماس خاک و پی، سبب بروز تغییر مکانها و چرخشهای دینامیکی پی می­شوند. نیروهای مذکور یا بطور مستقیم از طریق اعمال خارجی (مثل ماشین آلات یا امواج اقیانوس) به سازه وارد می­ شود و یا مانند زمین لرزه بطور غیر مستقیم سازه را تحت تأثیر قرار می­دهد. این حرکات پی که مقدار نسبی آنها بویژه به مشخصات سختی خاک زیر پی و هندسه سطح تماس آن بستگی دارد، به دو صورت روی سازه تأثیر گذار است.

1. 1. فرکانس­های طبیعی و مودهای نوسان را تغییر می­دهد، بطوری که درجات آزادی جدیدی به سیستم اضافه می­ شود.

1. 1. قسمت اعظم انرژی را بوسیله تشعشع (تابش) امواج پراکنده می­سازد.

همانگونه که در ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبان ارتشاء ، اختلاس و کلاهبرداری تصریح شده است دادن سند پرداخت وجه یکی از مصادیق بزه رشاء و ارتشاست و وصول یا امکان وصول آن یا مالکیت راشی نسبت به مالی که به عنوان رشوه می دهد شرط تحقق جرم محسوب نمی شود بنابراین در فرض سؤال جرم تام تحقق یافته و مرتکبان قابل مجازات می باشند. ( زراعت، ۱۳۸۲، ص۳۷ ).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

خلاصه بحث ماده ۵۸۸ تا ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی تعزیرات و مجازات های بازدارنده
۱- عنصر مادی ارتشاء: گرفتن وجه یا مال یا سند مال یا وجه است.
۲- عنصر مادی رشوه دادنِ ، دادن مال یا سند مال یا وجه است.
۳- عنصر معنوی ارتشاء سوءنیت عام و قصد گرفتن مال یا وجه برای انجام یا ترک فعلی است.
۴- عنصر معنوی رشوه دادن، سوءنیت عام و قصد دادن مال یا وجه برای انجام یا ترک فعلی است.
۵- مأمورین دولت در این جا شامل کارمند واقعی، حکمی و فعلی می شود.
۶- میان گرفتن مال و انجام و یا ترک عمل باید رابطه سببیت وجود داشته باشد.
۷-لازم نیست که راشی مالک رشوه باشد تا این جرم محقق شود.(نظریه مشورتی ۱۵۶۴/۷-۱۸/۴/۷۳).
۸- مجازات مرتشی قابل تعلیق نیست.
۹- جرم رشوه یکی از جرایم علیه آسایش عمومی است.
۱۰- تعدد دفعات ارتشاء موجب تعدد جرم نیست.(رأی ش ۴۶۹-۲۶/۲/۱۳۱۹ شعبه ۵ د . ع . ک ).
۱۱- توافق جدی و واقعی راشی و مرتشی برای تحقق ارتشاء لازم نیست بلکه توافق ظاهری کفایت می کند.
۱۲- اگر کارمند بعد از انجام کار، طلب خود را از ارباب رجوع را در قبال کار انجام شده قرار دهد، ارتشاء محسوب نمی شود.
۱۳- بازداشت موقت در جرم ارتشاء الزامی نیست مگر اینکه شرایط مقرر در قانون آیین دادرسی کیفری فراهم باشد. ( زراعت ۱۳۸۴ ، ص ۶۰۰)
۳-۲- قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء
مواد ۵۸۸ تا ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی ، در مورد جرم ارتشاء و دخالت در آن است امّا این مواد تکمیل کنندۀ مقرراتی است که در مواد ۳ و ۴ و ۷ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری پیش بینی شده است، این مواد که در سالهای پس از جنگ ایران و عراق، تصویب شده است، احکام شدیدی را در مورد ارتشاء برقرار کرده است که به شرح زیر می باشد.
ماده ۳ : « هر یک از مستخدمین و مأمورین دولتی اعم از قضایی و اداری شوراها یا شهرداری ها یا نهادهای انقلاب و به طور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح یا شرکت های دولتی یا سازمانهای دولتی وابسته به دولت یا مأمورین به خدمات عمومی خواه رسمی یا غیررسمی برای انجام دادن یا انجام ندادن امری که مربوط به سازمان های مزبور می باشد وجه یا مال یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مالی را مستقیماً یا غیرمستقیم قبول نماید در حکم مرتشی است اعم از این که امر مذکور مربوط به وظایف آنها بوده یا آن که مربوط به مأمور دیگری در آن سازمان باشد، خواه آن را انجام داده یا نداده و انجام آن بر طبق حقانیت و وظیفه بوده یا نبوده باشد یا آن که در انجام یا عدم انجام آن مؤثر بوده یا نبوده باشد، به ترتیب زیر مجازات می شود:
در صورتی که قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از بیست هزار ریال نباشد به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال و چنانچه مرتکب در مرتبه مدیرکل یا همطراز مدیرکل باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد و بیش از این تا دویست هزار ریال از یک سال تا سه سال محکوم خواهد شد. و چنانچه مرتکب در مرتبه مدیرکل یا همطراز مدیرکل باشد به جای انفصال موقت انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم خواهد شد. در صورتی که قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب، دو تا پنج سال حبس بعلاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه مأخوذ و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود و چنانچه مرتکب در مرتبه پایین تر از مدیرکل یا همطراز آن باشد به جای انفصال دائم به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد. در صورتی که قیمت مال یا وجه مأخوذه بیش از یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب پنج تا ده سال حبس بعلاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه مأخوذ و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود و چنانچه مرتکب در مرتبه پایین تر از مدیرکل یا همطراز آن باشد به جای انفصال دائم به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
تبصره ۱- مبالغ مذکور از حیث تعیین مجازات یا صلاحیت محاکم اعم از این است که جرم دفعتاً واحده یا به دفعات واقع شده و جمع مبلغ مأخوذ بالغ بر نصاب مزبور باشد.
تبصره ۲- در تمامی موارد فوق مال ناشی از ارتشاء به عنوان تعزیر رشوه دهنده به نفع دولت ضبط خواهد شد و چنانچه راشی به وسیله رشوه امتیازی تحصیل کرده باشد این امتیاز لغو خواهد شد.
تبصره ۳- مجازات شروع به ارتشاء حسب مورد حداقل مجازات مقرر در آن مورد خواهد بود. ( در مواردی که در اصل ارتشاء انفصال دائم پیش بینی شده است در شروع به ارتشاء به جای آن سه سال انفصال تعیین می شود. ) و در صورتی که نفس عمل انجام شده جرم باشد به مجازات این جرم نیز محکوم خواهد شد.
تبصره ۴- هر گاه میزان رشوه بیش از مبلغ دویست هزار ریال باشد در صورتی وجود دلایل کافی صدور قرار بازداشت موقت به مدت یک ماه الزامی است و این قرار در هیچ یک از مراحل رسیدگی قابل تبدیل نخواهد بود. همچنین وزیر دستگاه می تواند پس از پایان مدت بازداشت موقت ، کارمند را تا پایان رسیدگی و تعیین تکلیف نهایی وی از خدمت تعلیق کند. به ایام تعلیق مذکور در هیچ حالت حقوق و مزایایی تعلق نخواهد گرفت.
تبصره ۵- در هر مورد از موارد ارتشاء هر گاه راشی قبل از کشف جرم، مأمورین را از وقوع بزه آگاه سازد از تعزیر مالی معاف خواهد شد و در مورد امتیاز طبق مقررات عمل می شود و چنانچه راشی در ضمن تعقیب با اقرار خود موجبات تسهیل تعقیب مرتشی را فراهم نماید نصف مالی که به عنوان رشوه پرداخته است به وی بازگردانده می شود و امتیاز نیز لغو می گردد.
ماده ۴: « کسانی که با تشکیل یا رهبری شبکه چند نفری به امر ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری مبادرت ورزند علاوه بر ضبط کلیه اموال منقول و غیرمنقولی که از طریق رشوه کسب کرده اند به نفع دولت یا افراد، به جزای نقدی معادل مجموع آن اموال و انفصال دایم از خدمات دولتی و حبس از پانزده سال تا ابد محکوم می شوند و در صورتی که مصداق مفسد فی الارض باشند مجازات آنها مجازات مفسد فی الارض خواهد بود.»
ماده ۷ : « در هر مورد از بزه های مندرج در این قانون که مجازات حبس برای آن مقرر شده در صورتی که مرتکب از مأمورین مذکور در این قانون باشد از تاریخ صدور کیفرخواست از شغل خود معلق خواهد شد. دادسرا مکلف است صدور کیفرخواست را به اداره یا سازمان ذی ربط اعلام دارد. در صورتی که متهم به موجب رأی قطعی برائت حاصل کند ایام تعلیق جزءِ خدمت او محسوب و حقوق و مزایای مدتی را که به علت تعلیقش نگرفته دریافت خواهد کرد.» ( زراعت،۱۳۸۵،ص۱۳۵و۱۳۶)
۳-۳- عمل مرتکب
عمل مرتکب در تمام مصادیق چه توسط راشی و چه توسط مرتشی ، عمل مثبت مادی است که صورت آن متفاوت است . در ما نحن فیه ، عمل مرتکب عبارت است از انجام معامله ضرری . مثلاً خرید به کمتر از ثمن المثل و یا فروش به کمتر از ثمن المثل یا خرید به بیش از ثمن المثل توسط راشی. در تحقق بیع، صرف ایجاب و قبول به قصد انشا از طرفین کفایت می کند و لزومی به تسلیم مورد معامله نمی باشد. ضرورتی ندارد که معامله با سند رسمی به عمل آید به علاوه ، کتبی بودن و یا شفاهی بودن بیع مؤثر در مقام نیست.
قانون گذار در ماده (۵۹۰ ) قانون تعزیرات ، عنوان می نماید که مالی به مقدار فاحش گرانتر از قیمت معمولی از مستخدم ” خریداری ” نماید. آیا منظور صرفاً بیع است یا این که هر نوع معامله ناقله دیگر را نیز در بر می گیرد ؟
به همین منظور ، ذمه مشغول راشی را بری می نماید ، چگونه است ؟
در فرض که شخص در مقام رشوه مالی را مصداق بارز معاونت در ارتشاء که تسهیل وقوع جرم از طریق فراهم نمودن موجبات مذاکره، جلب توافق و یا وصول و ایصال سند پرداخت مال می باشد ، مستقلاً موضوع حکم قرار گرفته است و ” رایش ” به معنی واسطه رشوه به موجب ماده ( ۵۳۹ ) قانون تعزیرات می باشد . وقف و منفعت آن را برای مستخدم قرار می دهد و یا این که در عقد اجاره ای منافع مالی را به مقدار فاحش ارزانتر از قیمت معمول به مستخدم تملک و یا به مقدار فاحش گرانتر از او اجاره می نماید ، آیا داخل در حکم ماده است یا خیر؟
ظاهراً ماده حکایت از آن دارد که منظور، بیع محاباتی است و نظر به ذکر کلمه ” انتقال ” صرفاً معاملات ناقله مورد نظر بوده است اما فی الواقع بدین گونه نیست و از آن جا که مال اعم از منقول و غیر منقول و اعم از عین و منفعت و یا تسهیل منفعت که در قالب عقدی از عقود و یا به طور کلی هر عقد ، ایقاع و قراردادی صوت گیرد ، داخل در شمول ماده است. نمی توان ، جهت ذکر کلمه ” خریداری ” در ماده موصوف ، آن را حمل بر معنای شایع و معروف آن ،که بیع است نمود و این برداشت به معنی خروج از قدر متیقن و تفسیر موسع نمی باشد. این نظر همچنین تقویت می شود به این که ، سبک و سیاق ماده و فلسفه وضع مواد مربوط به رشوه آن را تأیید نماید ، زیرا مقنن به نوعی خواسته است که از توجیه پرداخت و اخذ رشوه در قالب و تحت لوای عقد و قراردادها به طور کلی جلوگیری کند.
نظر مخالف آن است که هر چند از نظر شرعی بتوان به جهت این که مطلق رشوه مورد نهی شارع قرار گرفته است ، موارد اخیر را هم داخل در اطلاق و عموم احکام رشوه و از مصادیق آن و مال ملحق به حرمت نمود ، اما از نظر مقررات موضوعه ناچار از اکتفا به ظاهر ماده و عدم خروج از قدر متیقن می باشد. ( فارسیانی ، ۱۳۸۱ ، ش ۳۴).
۳-۴- مجازات
در طول تاریخ ، برای دادن و یا گرفتن رشوه مجازاتهای سنگینی وجود داشته است. در عهد هخامنشی مجازات رشوه خواری اعدام بود ( رشوه ، واحد تحقیقات و مطالعات سازمان امور اوقاف ، ۱۳۷۵ ، ص ۱۵۸). و در حال حاضر مجازات پرداخت و یا اخذ رشوه متنوع بوده و بر حسب مورد ضبط اموال ، انفصال دائم و یا موقت ، شلاق و یا حبس را در پی خواهد داشت . میزان رشوه و سمت مرتکب در میزان مجازات مؤثر است. راشی و واسطه رشوه نیز بر حسب مورد مجازات راشی را خواهند داشت.مجازات انفصال اختصاص به مرتشی دارد. هر گاه میزان رشوه بیش از مبلغ دویست هزار ریال باشد ، صدور قرار بازداشت موقت به مدت یک ماه الزامی است . قرار مزبور قابل تبدیل نمی باشد. از نظر مقررات شرعی ، حکم تکلیفی رشوه حرمت است و از نظر حکم وضعی ، گیرنده مالک آن نمی شود و مکلف به استرداد آن است. به علاوه ، قاضی با گرفتن رشوه ، داخل در عنوان ” فاسق” است و هر چند به حق حکم نماید ، حکم او نافذ نیست.(مائده/۴۷).
بنا به تصریح قانون تعزیرات، در صورتی که حاکم محکوم به گرفتن رشوه حکم به مجازاتی اشد از مجازات قانونی بدهد ، علاوه بر مجازات مرتشی حسب مورد به مجازات مقدار زایدی که مورد حکم واقع شده ، محکوم می شود. در این قانون ، جز در موردی که راشی مضطر بوده و یا برای حفظ حقوق حقه خود رشوه می دهد ، اشاره ای به استرداد وجه یا مال نمی کند و در سایر موارد ، مال الرشا به نفع دولت ضبط می گردد و چنانچه امتیازی تحصیل نموده باشد ، این امتیاز لغو می گردد.
تشکیل و یا رهبری شبکه و باند رشوه خواری موجب تشدید مجازات است و چنانچه مفسد فی الارض شناخته نشود، به حبس از پانزده سال تا حبس ابد و ضبط اموال محکوم می شود. حاصل آنکه ، شایسته است که اولیای امور علاوه بر دقت در گزینش و انتخاب کارمند و دادن حقوق مکفی به او ، از نوسانات اقتصادی جلوگیری به عمل آورند و مهم تر از همه ، در تحکم مبانی اقتصادی عامه مردم کوشش نموده و فرهنگ اسلامی قناعت و مناعت طبع را در بین کلیه سطوح جامعه ، خاصه کارگزاران دولت ارتقاء داده و در کنار این همه ، بر کار و فعالیت مستخدمین نظارت دائم و دقیق داشته باشند و کسانی را با جمیع این اوضاع و احوال مرتکب رشوه خواری می شوند ، قاطعانه و بدون تبعیض مجازات کرد. و از این رهگذر مسیر جامعه را در حرکت به سمت و سوی کمال و ترقی هموار نمایند. ( فارسیانی ، ۱۳۷۸، روزنامه اطلاعات ۶ و ۱۳ ).
۳-۵- میزان مجازات جرم رشوه
میزان مجازات جرم رشوه خواری بر اساس قیمتی است که به عنوان رشوه دریافت شده است.
الف : مجازات مرتشی ( کسی که رشوه می گیرد ):
۱- اگر مالی که به عنوان رشوه گرفته شده است بیشتر از بیست هزار ریال نباشد شخص مرتشی ( کسی که رشوه گرفته ) به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال و اگر مدیرکل یا همطراز یا بالاتر از مدیرکل باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد.
۲-اگر بیش از این مبلغ تا دویست هزار ریال باشد به یک سال تا سه سال حبس و جزای نقدی معادل قیمت مالی که گرفته شده و انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم می شود و چنانچه در مرتبه مدیرکل یا همطراز یا بالاتر از مدیرکل باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد.
۳- اگر مبلغ مالی که دریافت شد بیشتر از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب دو تا پنج سال حبس به علاوه جزای نقدی معادل قیمت مالی است که گرفته است و انفصال موقت از خدمات دولتی به مدت شش تا سه سال و ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. چنانچه مرتکب مرتبه مدیرکل یا همطراز یا بالاتر باشد به جای انفصال موقت انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم می شود.
۴- اگر قیمت مال گرفته شده بیشتر از یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب پنج تا ده سال حبس به علاوه جزای نقدی معادل مالی که گرفته و انفصال دائم از خدمات دولتی و ۷۴ ضربه شلاق می باشد. البته اگر مرتکب پایین تر از مدیرکل باشد به جای انفصال دائم به انفصال موقت محکوم خواهد شد.
ب : مجازات راشی ( کسی که رشوه می دهد ) :
کسی که رشوه می دهد علاوه بر اینکه مال او ضبط می شود به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
نکته اول : هر گاه ثابت شود که راشی ( رشوه دهنده ) برای حفظ حقوق قانونی خود ناچار بوده رشوه بدهد تعقیب کیفری ندارد و پولی که داده به او باز گردانیده می شود.
نکته دوم : اگر راشی ( رشوه دهنده ) قبل از اینکه جرم کشف شود مأمورین را از وقوع جرم اگاه کنند مال او به نفع دولت ضبط نمی شود و از بعد از کشف جرم و در زمان تعقیب با اقرا ر خود کار تعقیب مرتشی ( رشوه گیرنده ) را آسان کند نصف مالی که به عنوان رشوه پرداخته به او بازگردانده می شود.
نکته سوم : همانطور که مشاهده کردیم رشوه زمانی رخ می دهد که مرتشی ( رشوه گیرنده ) از مأمورین و مستخدمین دولتی یا عمومی غیردولتی مانند شهرداری ها باشد خواه رسمی باشند یا استخدام پیمانی یا ممکن است شورای شهر یا روستا باشند. بنابراین پول دادن به یک نفر در شرکت خصوصی رشوه محسوب نمی شود. ( منصور، ۱۳۸۳، ص۲۳۴).
نکته مهم : شخصی که رشوه می گیرد باید برای همان سازمانی باشد که رشوه دهنده در آن سازمان مشکلی دارد برای مثال کسی که می خواهد برای تغییر شناسنامه خود رشوه بدهد اگر برود به مأمور شهرداری رشوه بدهد تا کار او انجام شود این عمل مشمول قانون رشوه نیست ولی اگر به مأمور ثبت احوال برای تغییر شناسنامه رشوه می داد عملش جرم رشوه ( ارتشاء ) بود.(منصور،۱۳۸۳،ص۲۳۵)
۳-۶- مجازات واسطۀ رشاء و ارتشاء

معنی و مفهوم: جود و کرم شاه، بخل را نابود و بر آستانه‌ی شاه آویزان می‌کند.
آرایه‌های ادبی: شخص بخل اضافه‌ی تشبیهی است. بخل و کرم با هم تضّاد دارند. کرم شاه به شخصی مانند شده است که بخل را می‌کشد و آویزان می‌کند. بیت دارای آرایه‌ی تشخیص است.
۱۵۵ – چــون شــود بحــر آتشـین از تیـــغ
بـــا نهنــــگ دمـــــان درآویــــــزد
واژگان: دمان: جوشنده و دمنده، کنایه از مست و خشمناک و از غضب مفرط، فریاد کننده. (دهخدا)
معنی و مفهوم: هنگام جنگ، وقتی که ممدوح به وسیله‌ی شمشیرش به دریای آتشینی تبدیل می‌شود، دشمن حتّی اگر نهنگی خشمگین هم باشد، با او مبارزه می‌کند.
آرایه‌های ادبی: نهنگ و بحر با هم تناسب دارند. بحر آتشین اضافه‌ی تشبیهی است.
۱۵۶ – خصـم شــاه ار کــمان کــشد، حلقــش
بــــــه زه آن کمـــــان درآویـــــــزد
واژگان: زه: چله‌ی کمان، وتر. (معین)
معنی و مفهوم: اگر دشمن شاه، به سوی او کمان بکشد، شاه او را با زه همان کمان حلق آویز می‌کند و از بین می‌برد.
۱۵۷ – از کِــیان اســـت چــرخ ســر پنــجه
کــه بــــه شــاه کَیـــان درآویـــــزد؟
واژگان: سرپنجه: قدرت، زور. (معین) کَیان: پادشاهان. (برهان)
معنی و مفهوم: این آسمان ظالم چه کسی است که بخواهد با شاه اخستان، شاه کَیانیان، مبارزه کند.
آرایه‌های ادبی: سرپنجه کنایه از قدرتمند و در این جا ظالم است. کِیان و کَیان جناس ناقص ساخته‌اند. شاه کیانیان استعاره از جلال الدّین اخستان شروان شاه است.
۱۵۸ – مــرد شـهباز گـوشـت خـوار کجـاسـت
زاغ کـــــز اســـــتخوان درآویــــــزد
معنی و مفهوم: شاهباز قوی پنجه‌ی گوشت خوار، کجا مانند زاغ است که به یک استخوان چنگ می‌زند.
آرایه‌های ادبی: بیت تمثیلی برای بیت پیش است، شاه به شاهباز و آسمان به زاغ مانند شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱۵۹ – رای بــاریــک اوســت قــائــد حــلم
کــه ســماک از ســــنان درآویـــــــزد
واژگان: قائد: پیشوا، رهبر، پیشرو. (معین) سماک: نام ستاره‌ای و آن منزل چهاردهم قمر است. (دهخدا)
معنی و مفهوم: تدبیر و باریک اندیشی شاه، راهنمای صبر و بردباری است و با این رأی و تدبیر می‌تواند صورت فلکی سماک را از سرنیزه‌ی خود آیزان کند.
آرایه‌های ادبی: قائد حلم اضافه‌ی استعاری است. حلم به فردی مانند شده است که رأی شاه راهنمای اوست.
۱۶۰ – رای او چـــون میــان معشــوق اســت
کــوهــی از مــــوی از آن درآویـــــــزد
معنی و مفهوم: رای و تدبیر ممدوح، مانند میان معشوق باریک و ظریف است و همان‌گونه که کفل معشوق مانند کوهی از میان موی مانند او، آویزان شده، افکار و کارهای بزرگ، مانند کوهی سنگین به رای باریک ممدوح آویخته شده است.
آرایه‌های ادبی: رای ممدوح در باریکی به میان معشوق مانند شده است. کوه استعاره از افکار و کارهای بزرگ است.
۱۶۱ – شــعر مــن معــجزیسـت در مــدحـش
کـه چــو قــرآن بــه جــــان درآویـــزد
معنی و مفهوم: اشعاری که در ستایش شاه اخستان می‌سرایم، همگی معجزه و مایه‌ی شگفتی است و به همین دلیل، مانند قرآن به جان چنگ می‌زند و دلنواز و دلنشین است .
آرایه‌های ادبی: خاقانی اشعاری را که در مدح شاه اخستان سروده است به قرآن مانند کرده و معجزه آسا دانسته است و دلیل دلنشینی آن را همین قدرت اعجاز آن می‌داند .
۱۶۲ – بــر در کعــبه شــایـــد ار شـــعرم
خــــادم کعـــبه بـــــان درآویـــــزد
معنی و مفهوم: شایسته است که خادم کعبه، شعرهای مرا که نمونه‌‌ای از فصاحت و زیبایی سخن هستند، مانند معلّقات سبع بر در کعبه آویزان کند.
آرایه‌های ادبی: شاعر شعر خود را به صورت مضمر، به معلّقات سبع مانند کرده است که به عنوان نمونه‌ی اعلای شعر، برخانه‌ی کعبه آویخته بودند.
۱۶۳ – چـون منــی را مـگو کــه مثل کم اسـت
مثـل مــن، خــود هنـوز در عـدم اسـت
معنی و مفهوم: هیچ کس را به من مانند مکن؛ چرا که مثل من خیلی کم پیدا می‌شود، اصلاً مانند من، کسی هنوز به دنیا نیامده است.
بند سیزدهم:
کلمات قافیه: آسمان، اختران، آن و …
حروف اصلی قافیه: ان
حرف روی: ن
حروف الحاقی: ندارد