بعد خلاقیت ونوآوری

۰.۸۴۹

۰.۱۶۳

۰.۴۱۲

۵.۲۱۲

۰.۰۰۰

متغیر وابسته (توانمندسازی)

مدل نهایی بر اساس جدول فوق به صورت زیر است:
(خلاقیت و نوآوری)۰.۴۱۲+( رضایت شغلی)۰.۲۶۵+۳۰.۳۹۸= توانمندسازی
مدل فوق نشان دهنده آنست که در صورت تغییر یک واحد متغیرهای رضایت شغلی و خلاقیت و نوآوری متغیر توانمندسازی به ترتیب به میزان (۰.۲۶۵ و ۰.۴۱۲) (در جهت مثبت) تغییر می یابد .

۴-۴- آزمون فرضیه های تحقیق

۴-۴-۱- فرضیه اول
بین خرده مقیاسهای آموزش سازمانی و توانمندسازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
برای بررسی این فرضیه شش فرضیه فرعی ارائه گردید.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۴-۱-۱- فرضیه فرعی ۱-۱
بین خلاقیت و نوآوری و توانمندسازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
بررسی همبستگی خرده مقیاس خلاقیت و نوآوری و توانمندسازی نشان داد که توانمندسازی با خلاقیت و نوآوری رابطه مثبت و معناداری در سطح ۱ درصد دارد. که نشان دهنده همبستگی قوی و معنادار بین این دو عامل پژوهش با مقدار (۰.۴۲۸) می باشد. از اینجا فرضیه فرعی اول اثبات می گردد یعنی: بین خلاقیت و نوآوری و توانمندسازی کارکنان رابطه معنا داری وجود دارد.
۴-۴-۱-۲- فرضیه فرعی ۱-۲
بین روحیه تعاون و همکاری و توانمندسازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
بررسی همبستگی خرده مقیاس روحیه تعاون و همکاری و توانمندسازی نشان داد که توانمندسازی با روحیه تعاون و همکاری رابطه مثبت و معناداری در سطح ۱ درصد دارد. که نشان دهنده همبستگی قوی و معنادار بین این دو عامل پژوهش با مقدار (۰.۴۷۸) می باشد. از اینجا فرضیه فرعی دوم اثبات می گردد یعنی: بین روحیه تعاون و همکاری و توانمندسازی کارکنان رابطه معنا داری وجود دارد.
۴-۴-۱-۳- فرضیه فرعی ۱-۳
بین نظم و انضباط و توانمندسازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
بررسی همبستگی خرده مقیاس نظم و انضباط و توانمندسازی نشان داد که توانمندسازی با نظم و انضباط رابطه مثبت و معناداری در سطح ۱ درصد دارد. که نشان دهنده همبستگی قوی و معنادار بین این دو عامل پژوهش با مقدار (۰.۳۳۰) می باشد. از اینجا فرضیه فرعی سوم اثبات می گردد یعنی: بین نظم و انضباط و توانمندسازی کارکنان رابطه معنا داری وجود دارد.
۴-۴-۱-۴- فرضیه فرعی ۱-۴
بین قدرت تصمیم گیری و توانمندسازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
بررسی همبستگی خرده مقیاس قدرت تصمیم گیری و توانمندسازی نیز نشان داد که توانمندسازی با قدرت تصمیم گیری رابطه مثبت و معناداری در سطح ۱ درصد دارد. که نشان دهنده همبستگی قوی و معنادار بین این دو عامل پژوهش با مقدار (۰.۴۸۷) می باشد. از اینجا فرضیه فرعی چهارم اثبات می گردد یعنی: بین قدرت تصمیم گیری و توانمندسازی کارکنان رابطه معنا داری وجود دارد.
۴-۴-۱-۵- فرضیه فرعی ۱-۵
بین بعد رضایت شغلی و توانمندسازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
بررسی همبستگی خرده مقیاس بعد رضایت شغلی و توانمندسازی نیز نشان داد که توانمندسازی با بعد رضایت شغلی رابطه مثبت و معناداری در سطح ۱ درصد دارد. که نشان دهنده همبستگی قوی و معنادار بین این دو عامل پژوهش با مقدار (۰.۵۱۷) می باشد. از اینجا فرضیه فرعی پنجم اثبات می گردد یعنی: بین بعد رضایت شغلی و توانمندسازی کارکنان رابطه معنا داری وجود دارد.
۴-۴-۱-۶- فرضیه فرعی ۱-۶
بین بعد مهارت و توانمندسازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
بررسی همبستگی خرده مقیاس بعد مهارت و توانمندسازی نیز نشان داد که توانمندسازی با بعد مهارت رابطه مثبت و معناداری در سطح ۱ درصد دارد. که نشان دهنده همبستگی قوی و معنادار بین این دو عامل پژوهش با مقدار (۰.۳۶۶) می باشد. از اینجا فرضیه فرعی ششم اثبات می گردد یعنی: بین بعد مهارت و توانمندسازی کارکنان رابطه معنا داری وجود دارد.
بررسی شش فرضیه نشان داد تمامی خرده مقیاسهای آموزش سازمانی با توانمندسازی کارکنان همبستگی مثبت و معنادار در سطح خطای یک درصد دارند. از طرفی دو متغیر اصلی آموزش سازمانی و توانمندسازی نیز همبستگی قوی و معنادار با مقدار (۰.۵۴۵) داشتند. و نیز نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد متغیر آموزش سازمانی قابلیت پیش بینی توانمندی کارکنان را دارد. به ازای تغییر یک واحد متغیر آموزش سازمانی ، متغیر توانمندی کارکنان به میزان (۰.۵۴۵) (در جهت مثبت) تغییر می یابد. لذا می توان گفت یک رابطه مثبت و معناداری بین این دو عامل وجود دارد. از اینجا فرضیه اول ما اثبات می گردد یعنی: بین آموزش سازمانی و توانمندسازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
۴-۴-۲- فرضیه دوم
توانمندسازی در بین کارکنان زن و مرد متفاوت است.
نتایج مقایسه میانگین توانمندی بر حسب جنسیت نشان داد که میانگین توانمندی کارکنان مرد (۶۸.۵۷۱۴) از میانگین توانمندی کارکنان زن (۶۵.۵۲۶) بیشتر است و با توجه به سطح معناداری، تفاوت بین میانگینها از لحاظ آماری در سطح ۵ درصد معنادار می باشد. آزمون t دو نمونه ای نشان داد مقدار آماره t برای جنسیت کارکنان برابر با ۲.۰۲۶- می باشد. و از اینجا فرضیه دوم ما اثبات می گردد یعنی:
توانمندی کارکنان مرد شرکت آب و خاک سیستان با کارکنان زن متفاوت است.
۴-۴-۳- فرضیه سوم
توانمندسازی در بین کارکنان با سطوح تحصیلی متفاوت است.
نتایج مقایسه میانگین توانمندسازی بر حسب تحصیلات نشان داد که میانگین توانمندی کارکنان با تحصیلات مختلف با هم تفاوت دارد و با توجه به سطح معناداری، تفاوت بین میانگین ها از لحاظ آماری در سطح ۱ درصد معنادار می باشد. کارکنان با تحصیلات عالی بیشترین میانگین و کارکنان با تحصیلات متوسطه کمترین میانگین را دارند. آزمون آنوا نشان داد مقدار آماره F برای سطوح تحصیلی کارکنان برابر با ۴.۹۰۷ می باشد. و از اینجا فرضیه سوم ما اثبات می گردد یعنی:
توانمندسازی در بین کارکنان با سطوح تحصیلی متفاوت است.
۴-۴-۴- فرضیه چهارم
توانمندسازی در بین کارکنان با سابقه کاری متفاوت است.

در محیط رقابتی امروز ضروری است که مدیران مؤسسات، تواناییهایشان را در تعیین عوامل مهم انتخاب محصول برای بخش هایی از بازار که تمایل به جذب و خدمت کردن به آن را دارند، توسعه دهند . مدیران موسسات باید تشخیص بدهند که چه چیزی برای مشتریان آنها در بازار هدفشان مهم است و چگونه نقاط قوت مؤسسه با نقاط قوت رقبایشان مورد مقایسه قرار می گیرد. هدف عمده یک بازاریاب ماورای فروش می باشد و معمولاً هدف نهایی ایجاد یک تعهد پایدار بین یک نام تجاری خاص و یک گروه مشتری ویژه می باشد، که این ایجاد تعهد یک فرایند شامل مراحل معرفی، آشنایی، ترجیح نام تجاری و در نهایت ایجاد وفاداری می باشد(صنایعی و دیگران،۴۳:۱۳۸۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ایجاد و حفظ وفاداری مشتریان، عنصری اصلی و کلیدی در کسب مزیت رقابتی پایدار برای سازمانها می باشد. شرکت هایی می توانند موفق و پیشرو باشند که از طریق حفظ قیمت محصولات در سطح پایین، قدرت چانه زنی بالا در تعامل با عرضه کنندگان، کاهش هزینه های فروش، ایجاد موانع قوی در مقابل ورود رقبای جدید و گسترش حوزه فعالیت شرکت جهت ورود به بازار کالاها و خدمات مشابه با کالاها و خدمات فعلی، وفاداری بالایی را در مشتریان خود ایجاد کنند(حقیقی و دیگران،۱۶:۱۳۸۶).
شرکتها مزیت رقابتی پایدار را با پرورش دارائی های غیر مشهود و غیر قابل کپی برداری بدست می آورند. شرکت ها برای متقاضیان، مشتریان، سرمایه گذاران، شرکا، کارکنان، عرضه کنندگان و حمایت
انجمن های عمومی با هم رقابت می کنند. شهرت خوب مانع نامشهودی در برابر رقبا ایجاد می کند که رقبا به طور اتفاقی نمی توانند آن را به دست آورند. شهرت می تواند هزینه های بازاریابی را کاهش دهید. حاشیه سود کالاو خدمات را افزایش دهد و موانعی برای ورود رقبای جدید ایجاد کند. این مزیت رقابتی در بلند مدت بازگشت سرمایه بیشتر و داشتن بنگاه مشهورتری را برای سازمان تضمین خواهد کرد.
یک شهرت قوی و مثبت ارائه دهنده نشانه و نمادی از شرکت می باشد و موجب کاهش هزینه های معاملاتی و بوجود آمدن مزایای بسیاری برای سازمان می شود. سانگ و یانگ^[۱](۲۰۰۸) اعتقاد دارند که مشتریان سازمانهای دارای شهرت خوب، رفتارهای حمایتی(در قبال سازمان) از خود نشان می دهند. بنابراین، یک شهرت خوب موجب منفعت سازمان می شود زیرا مشتریان سطوح بالای شایستگی و کیفیت را به شرکت نسبت می دهند و در نتیجه از شرکت حمایت می کنند(Bartikowski and Walsh,2011:39).
اهمیت موضوع شهرت سازمان و تاثیر آن بر کیفیت خدمات ، رضایت و وفاداری مشتریان در بانک توسعه تعاون به نسبت سایر بانک ها دارای اهمیت بیشتری است. بدلیل آنکه بانک توسعه تعاون یک بانک جدید و نوپا بوده و هنوز در بسیاری از جوامع هدف شناخته شده نیست و جایگاه خاصی را نتوانسته است کسب کند.همچنین این بانک بدلیل ماهیت تخصصی بودنش نیز نیاز دارد تا به عنوان مرجعی برای حوزه تعاون شناخته شود . بنابراین این بانک با توجه به اهمیت ایجاد یک شهرت خوب و تاثیرگذار باید به بررسی روابط موجود پرداخته و با شناسایی عوامل تاثیرگذار در کسب شهرت ؛ سعی در ارتقای شهرت سازمان خود نماید.
در این تحقیق سعی بر آن است تا با بهره گرفتن از مدل و چارچوب مفهومی تحقیق(شکل۱-۱) که بر مبنای مدل عبدالسلام و دیگران^[۲](۲۰۱۳) می باشد به بررسی تاثیر شهرت سازمان بر کیفیت خدمات، رضایت و وفاداری مشتریان بانک توسعه تعاون پرداخته شود.
شکل۱-۱: مدل و چارچوب مفهومی تحقیق(Abd-El-Salam et al,2013:185)
بنابراین سوال اصلی تحقیق عبارت است از:
– آیا شهرت سازمان با کیفیت خدمات، رضایت و وفاداری مشتریان بانک توسعه تعاون رابطه معناداری دارد؟
۱-۲) اهمیت و ضرورت تحقیق
سازمان ها مزیت رقابتی پایدار را با پرورش دارائی های غیر مشهود و غیر قابل کپی برداری بدست
می آورد. سازمان ها برای متقاضیان، مشتریان، سرمایه گذاران، شرکا، کارکنان، عرضه کنندگان و حمایت انجمن های عمومی با هم رقابت می کنند. شهرت خوب مانع نامشهودی در برابر رقبا ایجاد می کند که رقبا به طور اتفاقی نمی توانند آن را به دست آورند. شهرت می تواند هزینه های بازاریابی را کاهش دهید. حاشیه سود کالاو خدمات را افزایش دهد و موانعی برای ورود رقبای جدید ایجاد کند. این مزیت رقابتی در بلند مدت بازگشت سرمایه بیشتر و داشتن بنگاه مشهورتری را برای سازمان تضمین خواهد کرد.
خدمات ارائه شده به وسیله سازمان های خدماتی بویژه بانکها عمدتاً نامشهود هستند و بسیاری از افراد در شرایط برابر از نظر کیفیت محصولات و خدمات ارائه شده از آن ها به خاطر شهرتشان خرید می کنند. بنابراین در صنعت بانکداری شهرت برای بانک ها امری حیاتی است زیرا در حالی که بسیاری از بانکها علی الخصوص بانک های خصوصی خدمات مشابهی ارائه می دهند آن ها مجبورند برای جلب و جذب، متقاضیان، مشتریان، سرمایه گذاران، شرکا، کارکنان بهتر و بیشتر خود را با ایجاد شهرت متمایز سازند. شهرت خوب موجب فواید بسیاری از جمله رضایت مشتری، تعهد و اعتماد، وفاداری مشتری و بویژه رفتارهای شهروندی مشتری می شود. بنابراین بررسی نقش شهرت سازمان در ایجاد پیامدهای مثبت برای سازمان از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
۱-۳) اهداف تحقیق
اهداف علمی:
– بررسی رابطه شهرت سازمان با کیفیت خدمات درک شده، رضایت و وفاداری مشتریان بانک توسعه تعاون.
– بررسی رابطه کیفیت خدمات درک شده با رضایت و وفاداری مشتریان بانک توسعه تعاون.
– بررسی رابطه رضایت مشتریان با وفاداری مشتریان بانک توسعه تعاون.
هدف کاربردی:
– ارائه راهکارهایی به مدیران بانک توسعه تعاون جهت افزایش رضایت و وفاداری مشتریان خود با بهره گرفتن از نتایج به دست آمده از تحقیق.
۱-۴) فرضیات تحقیق
۱- شهرت سازمان بر کیفیت خدمات درک شده تاثیر دارد.
۲- شهرت سازمان بر رضایت مشتری تاثیر دارد.
۳- شهرت سازمان بر وفاداری مشتری تاثیر دارد.
۴- کیفیت خدمات درک شده بر رضایت مشتری تاثیر دارد.
۵- کیفیت خدمات درک شده بر وفاداری مشتری تاثیر دارد.
۶- رضایت مشتری بر وفاداری مشتری تاثیر دارد.
۱-۵) قلمرو تحقیق(موضوعی، مکانی، زمانی)
۱-۵-۱) قلمرو موضوعی پژوهش. قلمرو موضوعی این تحقیق به طور عام در محدوده بازاریابی و به طور خاص در محدوده بازاریابی خدمات و رفتار مصرف کننده می باشد که بر تاثیر شهرت سازمانی بر کیفیت خدمات، رضایت و وفاداری مشتریان تمرکز دارد.
۱-۵-۲) قلمرو مکانی. قلمرو مکانی این تحقیق، بانک توسعه تعاون استان تهران می باشد.
۱-۵-۳) قلمرو زمانی. دوره زمانی انجام این تحقیق از دیماه ۱۳۹۳ تا مردادماه ۱۳۹۴ می باشد.
۱-۶) جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه مشتریان بانک توسعه تعاون در شهر تهران می باشد.
۱-۷) نمونه آماری
هر گاه نمونه برداری بدون جایگذاری از یک جامعه نامحدود انجام شود از فرمول ارائه شده در زیر استفاده می شود(آذر و مؤمنی،۶۷:۱۳۸۰).

n = حجم نمونه
= سطح اطمینان ۹۵ درصد
: نسبت موفقیت
: نسبت عدم موفقیت(p-1)
: سطح خطای مجاز
با جایگدازی اعداد مربوطه در فرمول فوق، حجم نمونه به صورت زیر محاسبه شد:

۱-۸) روش های تجزیه و تحلیل داده ها
در تحقیق حاضر با بهره گرفتن از دو نرم افزار SPSS و LISREL از دو نوع آمار توصیفی و استنباطی برای تحلیل داده ها استفاده خواهد شد. در سطح توصیفی با بهره گرفتن از مشخصه¬های آماری نظیر فراوانی، درصد، به رسم نمودارها و تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته خواهد شد و در سطح استنباطی، از آلفای کرونباخ برای بررسی پایایی پرسشنامه، از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن جامعه، از روش تحلیل مسیر برای رد یا تایید فرضیات تحقیق، برای بررسی میزان تبیین پذیری هر متغیر توسط سوالات مربوطه در پرسشنامه(روایی سازه) از مدل تحلیل عاملی تاییدی، و برای بررسی نقش متغیرهای جمعیت شناختی در متغیرهای تحقیق، با توجه به نرمال بودن یا نبودن جامعه از آزمونهای T مستقل یا U من ویتنی و تحلیل واریانس(ANOVA) یا کروسکال- والیس استفاده می شود.
۱-۹) تعریف واژگان تحقیق
شهرت سازمان^[۳]
تعریف مفهومی: شهرت سازمان عبارت است از ارزیابی کلی ذینفع^[۴] از یک شرکت یا سازمان در طول زمان. این ارزیابی بر پایه تجربیات مستقیم ذینفع با شرکت و اطلاعاتی که از ارتباطات با سازمان به دست آورده است می باشد(Abratt and Kleyn,2012:1057).
تعریف عملیاتی: در این تحقیق شهرت سازمان عبارت است از مشهور بودن بانک توسعه تعاون به دلیل عملکرد بهتر نسبت به رقبا، پیشرو بودن در بازار و توجه شرکت به نیازهای مشتری.

آگاهی از فرهنگ میزبان توسط بازدید کنندگان(آگاهی از موسیقی، آشپزی و هنر، و احتمالا زبان)

گردشگری باعث شده تا گردشگران با فرهنگ ساکنین منطقه(زبان، موسیقی و..) آشنا شوند

ایجاد امکان انتقال ارزشهای فرهنگی مثبت و آموزشی به سایر مردمان

از طریق گردشگری ارزشهای فرهنگی مثبت و آموزشی منطقه به دیگران منتقل شده است

۴-۳-روایی و پایایی پرسشنامه
الف) تعیین روایی (اعتبار) پرسشنامه
اگر سوال‌های پرسشنامه ویژگی‌ها و مهارت‌هایی را که محقق قصد سنجش آن‌ها را دارد بسنجد، آزمون دارای اعتبار محتوا می‌باشد.
بدین منظور علاوه بر کمک گرفتن از نتایج تحقیقات پیشین و جمع‌بندی متغیرهایی که به عنوان شاخص‌هایی برای طراحی پرسشنامه‌ها مورد استفاده قرار گرفته بود، از پرسشنامه‌هایی که تحقیقات پیشین بهره گرفته بودند نیز استفاده گردید. در کنار این موضوع، علاوه بر اینکه پرسشنامه‌های استاندارد آزمون شده نیز مورد بررسی قرار گرفتند، شاخص‌های به دست آمده و پرسشنامه نهایی تدوین شده بر اساس آن توسط اساتید مربوطه مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحات لازم روی آن انجام گردید و سرانجام پرسشنامه‌ای با اعتبار لازم برای این پژوهش تهیه گردید.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ب-تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه
در این پژوهش محاسبه پایایی سازگاری بین سؤال‌ها مورد نظر بوده است؛ از آنجا که معمول‌ترین آزمون پایایی سازگاری درونی، ضریب آلفای کرونباخ است که برای سؤال‌ها یا طبقات چند مقیاسی استفاده می‌شود(دانایی فرد، الوانی، و آذر، ۱۳۸۳)، برای سنجش پایایی سازگاری درونی پرسشنامه‌ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. حد قابل قبول آلفای کرونباخ برای مقاصد کاربردی حداقل ۷/۰ است.
بنابراین به منظور اندازه‌گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ و با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS21 انجام گردیده است.
بدین منظور یک نمونه اولیه ۴۰ پرسشنامه پیش آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده‌های به دست آمده از این پرسشنامه‌ها و به کمک نرم‌افزار آماری SPSS میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد که برای سؤالات سطح دینداری اسلامی ۹۲% و برای اثرات فرهنگی اجتماعی گردشگری این ضریب ۷۲% به دست آمد. این اعداد نشان دهنده این است که پرسشنامه مورد استفاده، از قابلیت اعتماد و یا به عبارت دیگر از پایایی لازم برخوردار می‌باشد.
پس از تکمیل تمام پرسشنامه‌ها، مجدداً آزمون آلفای کرونباخ صورت پذیرفت و مجدداً قابلیت اعتماد پرسشنامه با توجه به نزدیک بودن این اعداد به اعداد اولیه، مورد تائید قرار گرفت.
۵-۳- قلمرو تحقیق
۱-۵-۳- قلمرو موضوعی تحقیق
در حوزه عوامل مؤثر بر ادراک افراد جامعه میزبان از اثرات گردشگری است و بدین منظور به بررسی رابطه دینداری و ادراک مردم محلی منطقه از اثرات اجتماعی و فرهنگی پرداخته است؛ معناداری این رابطه و میزان این ارتباط مورد بررسی قرار گرفته است و تأثیری که دینداری بر نگرش افراد جامعه میزبان خواهد داشت مورد بررسی قرار گرفته است.
۲-۵-۳- قلمرو مکانی تحقیق
شهر مشهد از نظر مناطق شهرداری، به ۱۳ منطقه تقسیم‌بندی شده است. قلمرو مکانی این پژوهش ساکنین مناطق ۱۳ گانه این کلانشهر گردشگری مذهبی ایران می‌باشد.
۶-۳-جامعه و نمونه آماری
۱-۶-۳-جامعه آماری
یک جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. صفت مشترک صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایزکننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد(مومنی و دیگران، ۱۳۸۷). جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه افراد بالای ۱۵ سال مناطق ۱۳ گانه شهر مشهد در پائیز ۱۳۹۳ می‌باشد. با توجه به اینکه تمرکز این پژوهش بر روی دو حیطه موضوعی «گردشگری» و «دینداری» می‌باشد و از طرفی کلانشهر مشهد نیز هم به لحاظ مذهبی بودن شهر، کلانشهر بودن آن و به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری مذهبی بودن، مورد توجه می‌باشد لذا این شهر به عنوان جامعه آماری این پژوهش انتخاب گردید.
در جدول ۳-۳- جمعیت شهر مشهد بر اساس مناطق مختلف آن نشان داده شده است.
جدول ۳-۳- جمعیت جامعه آماری تحقیق – [۳۴]

مناطق

برآورد جمعیت سال ۱۳۹۱

برآورد جمعیت سال ۱۳۹۲

برآورد جمعیت سال ۱۳۹۳

منطقه ۱

۱۷۶,۵۸۷

۱۷۷,۱۰۰

۱۷۷,۵۶۷

این آیه بهره‏برداری از منابع و منافع زمین را متعلق به همه انسانها، در همه زمانها می‏داند؛ که باید‌ به‌طور اصولی و صحیح، در جهت رفع نیازها و رعایت حقوق دیگر انسانها در همه دوره‏ها صورت‏پذیرد.
در آیه دیگر خداوند می‏فرماید:
«وَ لَقَدْ مَکَّنّاکُمْ فِی الارْضِ وَ جَعَلْنا لَکُمْ فِیها مَعایِشَ»^[۳۴]
یعنی: شما را از امکانات زمین بهره‏مند ساختیم و وسائل معیشت شما را در آن فراهم کردیم.
این آیه نیز، بیان‏کننده توانایی و امتیازی است که انسان روی زمین دارد، تا جایی که در آن وسائل زندگی او فراهم شده است. روشن است که داشتن محیط زیستی سالم، جزء اولین حقوق انسان برای زندگی در روی زمین است. بر همین اساس، خداوند نیز، پهنه طبیعت را زیستگاه انسانی قرار داده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در آیه ۱۰ سوره الرحمن^[۳۵] آمده است:
«وَ الارْضَ وَضَعَها للانامِ»
یعنی: و (خداوند) زمین را برای همگان قرار داد.
بر مبنای این آیه کریمه، زمین و محیط زیست آن، حق همگانی است و همه حق دارند از آن بهره‏مند شوند. بنابراین، استفاده از این حق، باید به گونه‏ای باشد که امکان استفاده و بهره‏برداری از آن، برای نسل حاضر و نسلهای آینده حفظ شود.
نکته‏ای که باید بدان توجه داشت این است که، هرگاه حقّی برای انسان نسبت به چیزی پدید آید، در مقابل آن تکلیفی نیز خودنمایی خواهد کرد. به عبارت دیگر حق و تکلیف، دو روی یک سکّه‏اند. اگر استفاده و بهره‏برداری از طبیعت و محیط زیست برای انسان به رسمیت شناخته شده؛ این حق، تکلیفی نیز ایجاد می‏کند و آن این است که انسان، وظیفه دارد به گونه‏ای از حق خود استفاده کند که به حقوق دیگران لطمه‏ای وارد نکند. بر همین اساس، اگر انسان از محیط زیست استفاده می‏کند، باید استفاده او، به گونه‏ای باشد که به حقوق دیگران در استفاده از آن خدشه‏ای وارد نشود.
در دسته‏ای از آیات قرآن، خداوند با نام بردن از عناصر محیط زیست، بر آفرینش آن‌ها برای انسان تأکید می‏کند.
در سوره نحل خداوند می‏فرماید:
«وَ الانْعامَ خَلَقَها لَکُمْ فِیها دِفْ‏ءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْکُلُونَ»^[۳۶]
یعنی: چهارپایان را آفرید که برای شما از آن‌ها گرما (جامه‏های گرم) و سودهای دیگر فراهم می‏آید و از آن‌ها می‏خورید.
در همین سوره خداوند همچنین می‏فرماید:
«هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً…»^[۳۷]
یعنی: اوست (خدایی) که از آسمانها آب فرستاد که از آن می‏آشامید و بدان درخت و گیاه می‏روید، که در آن (روییده‏ها)، دامهای خود را می‏چرانید.
و در آیه بعد می‏فرمایند:
«یُنْبِتُ لَکُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَ الزَّیْتُونَ وَ النَّخِیلَ وَ الاعْنابَ وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ» ^[۳۸]
یعنی: و با آن برایتان کشتزارها و درختهای زیتون و خرما و انگور و همه گونه محصول می‏رویاند.
در سوره نمل نیز خداوند می‏فرماید:
«وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَهٍ» ^[۳۹]
یعنی: برای شما از آسمان آب فرستاد، پس با آن آب، بوستانهایی شادی‏انگیز رویانیدیم.
این دسته از آیات که در قرآن فراوان هستند، همه یک پیام دارند و آن این‌که آنچه از عناصر محیط زیست در روی زمین است، برای انسانهاست و همه انسانها حق دارند از این الطاف الهی بهره‏مند شوند و هیچ‏کس نمی‏تواند این حق خدادادی را از آن‌ها سلب کند.
تعبیراتی نظیر: «لکم (برای شما)»، «الناس (مردم)» و «الانام (همگان)»، آشکارا بر این مطلب دلالت دارند، که این نعمتها، برای همه مردم و حق همه آنهاست ـ صرف‏نظر از هرگونه عاملی، همچون مذهب، جنسیت، تابعیت و… ـ و همه حق دارند تا از این نعمت ارزشمند الهی بهره‏مند شوند و در پناه آن، زندگی سالم و امنی داشته باشند.
دسته‏ای از آیات قرآن هستند که در آن‌ها از واژه «تسخیر» در مورد عناصر محیط زیست برای انسانها به کار رفته است. در این آیات، آفتاب و ماه، باد و باران، کوه‏ها و درّه‏ها، جنگلها و سبزه‏زارها، حیوانات و سایر منابع زمینی و خلاصه همه موجودات را در خدمت انسان در آورده و همه را فرمانبردار انسان ساخته است تا او بتواند از همه آن‌ها بهره برده و زندگی سعادتمندی را داشته باشد.
در فرهنگ قرآن، واژه تسخیر به دو معنی آمده است: یکی در خدمت منافع و مصالح انسان بودن مانند تسخیر خورشید و دیگری زمام اختیارش در دست بشر بودن مانند دریاها و بسیاری از موجودات زمین. ^[۴۰]
برای این‌که حق انسان در استفاده و بهره‏برداری از طبیعت را در این قسم از آیات بیان کنیم، به چند نمونه اشاره می‏کنیم:
خداوند در سوره نحل می‏فرمایند:
«وَ سَخَّرَ لَکُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ…»^[۴۱]
یعنی: خداوند، خورشید و ماه را مسخّر شما ساخت.
و در سوره دیگر چنین می‏فرماید:
«وَ سَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ…»^[۴۲]
یعنی: خداوند، شب و روز را برای شما تسخیر کرد.
و در جای دیگر اشاره می‏کند:
«أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الارْضِ…»^[۴۳]
یعنی: آیا ندیدید که خداوند آنچه در آسمانها و زمین است، مطیع شما کرد.
در جای دیگر نیز، خداوند با مضامین مشابه قبل می‏فرمایند:
«أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی الارْضِ…»^[۴۴]
یعنی: آیا ندیدی خداوند آنچه را در زمین است، مسخّر شما ساخت.
و موارد فراوان دیگری که بر همین معنا دلالت دارند^[۴۵].^[۴۶]
استاد شهید مرتضی مطهری، در مورد این آیات می‏فرمایند:
«در قرآن از مسخّر کردن ماه، خورشید، شب، روز، دریا، نهرها، کوه‏ها، باد و هر چه در آسمان و زمین است، یاد شده است. بدیهی است که در همه این موارد، مقصود این است که این امور طوری آفریده شده‏اند که رام انسان و مورد استفاده و بهره‏برداری انسان هستند».^[۴۷]
از آنچه گفته شد معلوم می‏شود که طبیعت و محیط زیست در متون دینی، حق همه انسانها در همه دورانهاست. بنابراین، در مقابل حق استفاده‏ای که خداوند برای انسان در محیط زیست و طبیعت قائل شده است، وظیفه‏ای نیز بر عهده او گذاشته است که آن، حفظ و حمایت و بهره‏برداری صحیح از محیط زیست است؛ زیرا هدف خداوند از در اختیار گذاشتن طبیعت برای انسان این است که جهت رفاه، آسایش و تکامل خود از آن بهره‏مند شود. بنابراین، اگر در استفاده از این امکانی که در اختیار او قرار گرفته، زیاده‏روی کند، بر خلاف آن هدف متعالی اقدام کرده که نتیجه‏اش به خطر افتادن حیات خود او و دیگران و بازماندن از سیر تکاملی در مسیر سعادت دنیا و آخرت خواهد بود.
به عنوان مثال، علم و فناوری، مهمترین ابزار تصرف انسان در طبیعت است. تلاش علمی و به کارگیری فناوری در طبیعت و محیط زیست برای این است، که انسان بتواند از محیط زیست و طبیعت، جهت فراهم آوردن یک زندگی سعادتمندانه همراه با امنیت و آرامش استفاده کند؛ اما اگر انسان در استفاده از علم و فناوری برای تصرف در محیط زیست زیاده روی کند، ثمره‏ای جز مقهوریت و مغلوبیت او در مقابل سلطه زندگی ماشینی و صنعتی نخواهد داشت. این همان چیزی است که امروزه شاهد آن هستیم و‌ به‌طور قطع هم خلاف دستورات و تعالیم اسلام است؛ زیرا اسلام، تسلط بر طبیعت را می‏خواهد، اما زیاده‏روی در این امر باعث شده که کار از دست انسان خارج شود؛ به گونه‏ای که سلامت، امنیت و انسانیت او در میان پیچ و مهره‏های این زندگی صنعتی و ماشینی گم شده است.^[۴۸]
با این همه، تصرف در محیط زیست باید به گونه‏ای باشد که انسان را در جهت دستیابی به حیات طیبه و توسعه متعادل که ضامن ارتقای وضع جسمی و روحی بشر است، یاری کند.^[۴۹] به عبارت دیگر، تصرف در محیط زیست باید به شیوه‏ای باشد که آدمی را به غایت و هدف خلقت برساند. بدین جهت، استفاده از آن‌ به‌طور دلخواه و بدون در نظر گرفتن این‌که این نعمتها وسیله‏اند نه هدف، خود باعث گمراهی و انحراف انسان از مسیر حق خواهد بود. انسان به عنوان موجودی مختار، باید به این واقعیت تن دهد، که زمین همان‏گونه که محل رشد تکوینی و جسمی اوست، باید محیط تکامل روحی و معنوی او نیز باشد؛ و چون اسباب و مقدمات تکامل روحی‏اش، ارادی و اختیاری است، پس باید به شیوه‏ای عالمانه و مدبّرانه از محیط زیست، برای این هدف متعالی استفاده کند؛^[۵۰] زیرا رسیدن به تکامل روحی و معنوی بدون بهره‏مندی از محیط زیستی امن و سالم امکان‏پذیر نخواهد بود.
مقام معظم رهبری می‏فرمایند:
«هدف متعالی اسلام، برخوردار ساختن همه نسلها از نعمتهای الهی، و ایجاد جامعه‏ای سالم و به دور از فاصله طبقاتی، و مستعد برای رشد و شکوفایی است و الزامات شرعی، برای حفظ تعادل و توازن در استفاده از مواهب طبیعی، با پرهیز از زیاده‏روی، و تعبّد به عدم اضرار به غیر را، فراهم آورده است.»^[۵۱]
بنابراین، تصرف انسان در طبیعت و محیط زیست مطلق و نامحدود نیست؛ بلکه مقید به چارچوبهایی است که باید آن‌ها را رعایت کند. از جمله: عدم اضرار به غیر، رعایت حقوق دیگران و حفظ حقوق نسلهای آینده. عواملی همچون ایمان و اخلاق اسلامی از اموری است که می‏تواند رابطه‏ای مسالمت‏آمیز بین انسان و محیط زیست برقرار کرده و به سلامتی و شادابی انسان و محیط زیست منجر شود.
بر همین اساس، در قرآن کریم، خداوند همان طور که حق بهره‏برداری از محیط زیست و طبیعت را برای انسان قرار داده، مسؤولیت عمران و آبادانی زمین را هم بر عهده او گذاشته است. در سوره هود آمده است:
«هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الارْضِ وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها»^[۵۲]