۵ – ۳ – ۲ نتایج استنباطی تحقیق:
با توجه به یافته های تحقیق از آزمون فرضیه ها در فصل چهارم، نتایج زیر بدست آمده است:
با بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای ضد بهره ور در آن سازمان کاهش می یابد.
با افزایش یکپارچگی و انسجام اجتماعی در بین کارکنان بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای
ضد بهره ور در آن سازمان کاهش می یابد.
با بهبود شرایط محیط کاری ایمن و بهداشتی برای کارکنان بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ضد بهره ور در آن سازمان کاهش می یابد.
با افزایش تامین فرصت رشد و امنیت مداوم برای کارکنان بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای
ضد بهره ور در آن سازمان کاهش می یابد.
با افزایش قانون گرایی در بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای ضد بهره ور در آن سازمان کاهش می‎یابد.
با افزایش توسعه قابلیت‌های انسانی در بین کارکنان بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای ضد بهره ور در آن سازمان کاهش می یابد.
با افزایش وابستگی اجتماعی زندگی کاری در بین کارکنان بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای
ضد بهره ور در آن سازمان کاهش می یابد.
مولفه های کیفیت زندگی کاری از دید کارکنان بانک ملت استان اردبیل از اولویت و اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. و کارکنان بانک ملت استان اردبیل از میان آنها، بیشترین اهمیت و اولویت را به وابستگی اجتماعی زندگی کاری و کمترین اهمیت را نیز به فضای کلی زندگی داده اند.
– ۳ – ۳ مقایسه نتایج تحقیق حاضر با سایر تحقیقات
نتایج به دست آمده در این تحقیق با مطالعاتی که در این راستا صورت گرفته است، همخوانی دارد لذا در ذیل به تعدادی از این موارد اشاره می شود:
– در تحقیق حاضر مشاهده گردید که با بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای ضد بهره ور در آن سازمان کاهش می یابد. همانطوریکه نتایج و یافته های پرداختچی و همکاران (۱۳۸۸) نشان می دهد که بین کیفیت زندگی کاری و فرسودگی شغلی معلمان و مدیران مدارس شهرستان تاکستان رابطه معنادار و معکوسی وجود دارد یعنی با بهبود کیفیت زندگی کاری معلمان و مدیران مدارس شهرستان تاکستان، فرسودگی شغلی کاهش می یابد. و همچنین در تحقیقی که توسط مهدی زاده اشرفی و ایلکا (۱۳۸۹) صورت گرفته مشاهده می گردد که بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد یعنی با بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه، عملکرد شغلی نیز افزایش می یابد.
– در تحقیق حاضر مشاهده گردید که با افزایش یکپارچگی و انسجام اجتماعی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی در سازمان، توسعه قابلیت های انسانی، وابستگی اجتماعی زندگی کاری در بانک ملت استان اردبیل، رفتارهای ضد بهره ور کارکنان کاهش می یابد. همانطوریکه نتایج و یافته های پرداختچی و همکاران (۱۳۸۸) نشان می دهد که بین محیط کاری ایمن و بهداشتی و تامین فرصت رشد مداوم و تناسب اجتماعی و قانون گرایی در سازمان و توسعه قابلیت های فردی با فرسودگی شغلی معلمان و مدیران رابطه معنادار و معکوس وجود دارد یعنی با افزایش شرایط محیط کاری ایمن و بهداشتی و تامین فرصت رشد مداوم و تناسب اجتماعی و قانون گرایی در سازمان و توسعه قابلیت های فردی در مدارس شهرستان تاکستان، فرسودگی شغلی در بین معلمان و مدیران کاهش می یابد. همچنین در تحقیقی دیگر که توسط گل پرور و همکاران (۱۳۸۹) صورت پذیرفته مشاهده می گردد که حمایت مدیریت عالی سازمان از رفتارهای اخلاقی (به عنوان سیستم بیرونی محاط بر مدیران و سرپرستان میانی و کارکنان) از یک طرف به تقویت رهبری اخلاق مدار و ارزشهای اخلاقی صنفی و از طرف دیگر به بازدارندگی کارکنان از ارتکاب رفتارهای انحرافی سازمانی منجر می شود. نتایج تحقیق دیگری که توسط گل پرور و نادی (۱۳۹۰) انجام پذیرفته نشان می دهد که اخلاق کاری اسلامی با وفاداری سازمانی دارای رابطه معنادار و مستقیم و وفاداری سازمانی نیز با رفتارهای انحرافی دارای رابطه معکوس و معنادار می باشد یعنی اخلاق کاری اسلامی ابتدا باعث تقویت وفاداری سازمانی می شود و سپس وفاداری سازمانی موجبات تضعیف رفتارهای انحرافی در محیط کار را فراهم می کند (وفاداری سازمانی نقش میانجی را در رابطه اخلاق کاری اسلامی با رفتارهای انحرافی در محیط کاری ایفاد می کند)
یافته های پژوهش صباحی و همکاران (۱۳۸۸) نیز به نحوی با یافته های تحقیق حاضر همسو می باشد بدین صورت که در یافته های تحقیق فوق مشاهده گردید که بین مولفه های رضایت شغلی، عدالت تعاملی، عدالت رویه ای و عدالت توزیعی را رفتار ضد تولید رابطه معنادار و معکوس وجود دارد یعنی با افزایش رضایت شغلی، عدالت تعاملی، عدالت رویه ای و عدالت توزیعی، رفتار ضد تولید کاهش می یابد.
در ادبیات تحقیق، تعهد سازمانی و عملکرد شغلی و بهره وری در نقطه مقابل رفتارهای ضد بهره ور در نظر گرفته می شوند. با این تحلیل نتایج تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته با یافته های تحقیق حاضر همخوانی دارد که به شرح ذیل می باشد:
نتایج تحقیق فرنیا و شجاعی (۱۳۸۸) این بود که: ۱- بین فرصت های مستمر یادگیری و بهره وری مدیران رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد ۲- بین مشارکت در تصمیم گیری و بهره وری رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد یعنی با افزایش فرصت های مستمر یادگیری در بین مدیران و همچنین افزایش مشارکت در تصمیم گیری، بهره وری آنان نیز افزایش می یابد.
همچنین در تحقیق دیگری که توسط مهدی زاده اشرفی و ایلکا (۱۳۸۹) انجام گرفته مشاهده گردید که بین یکپارچگی و انسجام اجتماعی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، تامین فرصت رشد و امنیت مداوم،
قانون گرایی در سازمان، توسعه قابلیت های انسانی، و وابستگی اجتماعی زندگی کاری با عملکرد کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه رابطه معنادار و مسقتیم وجود دارد. و تحقیق مهداد و همکاران (۱۳۹۰) نیز نشان داد که بین توسعه قابلیت های انسانی و تعهد سازمانی رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد.
۵ – ۴ پیشنهادهای تحقیق بر اساس آزمون فرضیه ها
با توجه به نتایج تحقیق، مشاهده گردید که بین کیفیت زندگی کاری با رفتار ضد بهره ور کارکنان بانک ملت استان اردبیل رابطه معنا دار و معکوس وجود دارد. لذا در راستای بهبود کیفیت زندگی کاری و در نتیجه کاهش رفتارهای ضد بهره ور پیشنهاداتی به شرح ذیل ارائه می گردد:
پیشنهادها بر اساس فرضیه هایی است که طی آزمون مورد تایید واقع شده اند.
مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است از برقراری تبعیض بین کارکنان خودداری نمایند چون باعث ایجاد نارضایتی می گردد.
مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است در محل کار با کلیه کارکنان خود ارتباط داشته باشند.
مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است در محیط کار، شرایطی را فراهم نمایند تا کلیه کارکنان با هم همکاری داشته و در کارهای گروهی و تیمی شرکت نمایند.
مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است به ایده ها و ابتکارات کارکنان خود ارزش بگذارند.
مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است حجم کار موجود در سازمان را مدیریت نمایند (مثل بکارگیری نیروهای جدید و یا تقسیم کار مناسب) تا باعث ایجاد نارضایتی کارکنان از حجم کار نگردد.
بانک ملت استان اردبیل نیز مثل هر سازمانی تمایل دارد خود را به تکنولوژی روز مجهز نماید لذا جهت جلوگیری از مقاومت و نارضایتی کارکنان از تکنولوژی جدید بهتر است آموزشهای لازم در این خصوص به کارکنان داده شده و اطلاع رسانی کافی از مزایای آن از جمله تسهیل در کار و راحتی انجام پذیرد.
بانک ملت استان اردبیل بهتر است امکانات ایمنی و حفاظت های فردی و جمعی را برای کارکنان فراهم سازد.
مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است از لحاظ شرایط کاری و سطح سازگاری، محیطی مناسب برای کارکنان فراهم آورد تا میزان خستگی کاری در کارمند به حداقل برسد.
مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است برای کارکنان خود مسیر پیشرفت شغلی تعریف نمایند و امکان رشد شغلی برایشان فراهم آورند.
– ایجاد پویایی در کارکنان از طریق برگزاری و تداوم دوره های آموزشی و ایجاد انگیزش لازم در کارکنان جهت مشارکت در آموزشها.
– ایجاد انگیزش و تشویق کارکنان برای مطالعه از طریق برگزاری مسابقات کتابخوانی همراه با جوایز و همچنین فراهم نمودن امکان ادامه تحصیل در کارمند.
– بانک ملت استان اردبیل بهتر است به حقوق کارمندی کارکنان (حقوقی که قانون مشخص نموده است) احترام بگذارد.
– مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است در محیط کاری، به کارکنان ابراز فرصت عقیده بدهند یا به عبارتی کارکنان آزادی بیان داشته باشند.
– بانک ملت استان اردبیل بهتر است به ویژگیهای شخصی و مشخصه های فردی کارکنان خود احترام بگذارد.
– مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است به کارکنان خود استقلال کاری بدهند یعنی در انجام وظایف کاری خود فرصت تصمیم گیری و ابتکار داشته باشد.
– مدیران بانک ملت استان اردبیل بهتر است کارکنان را در خصوص اهمیت وظایف محوله به ایشان توجیه نمایند.
– تقسیم مسئولیت های کاری توسط مدیران بانک ملت استان اردبیل به نحوی باشد که کارکنان نه احساس فشار مسئولیت داشته باشند و نه احساس بی مسئولیتی کنند.
– ارزیابی عملکرد کارکنان بر پایه اصول و قواعدی مناسب صورت پذیرد که باعث ایجاد نارضایتی در کارمند نگردد.
– هر چقدر انجام کار در بانک ملت استان اردبیل برای کارمند غرورآفرین و افتخار آفرین باشد باعث ایجاد رضایت بیشتر می شود.

خود آگاهی^[۷]: گولمن خود اگاهی را چنین تعریف می کند که فرد باید بصیرت داشته باشد وازحالات درونی، نقاط قوت و ضعف خود و منابع درونی خود آگاه باشد ودرجای دیگر گفته است شناخت احساسات وعواطف خود به طور آنی وعمیق واستفاده ازآن برای راهنمایی در تصمیم‌گیریهای مناسب.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

خود تنظیمی^[۸] : مدیریت عواطف یا خود تنظیمی دومین معیارمیباشد که شامل مدیریت کردن حالات درونی، محرکهای آنی و منابع درونی شخص میباشد. و یا توانایی مهارو مدیریت هیجانات و حفظ آرامش برای کمک به تصمیم‌گیری و بهره‌گیری ازتوانمندی‌های شناختی به نحو مناسب، هماهنگی با هیجانات به نحوی که به جای اختلال در کارها، در تسهیل آن به ما یاری رساند.
خود انگیزشی^[۹]: سومین معیار گولمن میباشد که شامل کنترل تمایلات عاطفی است که ازطریق، رسیدن به اهداف آسان گردد. ویااستفاده ازعمیق‌ترین علائق خود برای حرکت دادن وهدایت به سمت اهداف تا کمک کند پیشقدم شده و درجهت تکامل و پیشرفت تلاش کنیم، نه اینکه منتظر مانده تا اینکه یک واقعه یا شخص باعث ایجاد انگیزه وحرکت درما ‌گردد.
آگاهی اجتماعی (مهارتهای همدلی^[۱۰]): به مفهوم آگاهی ازاحساسات، احتیاجات وتوجهات دیگران وعلاقهمندی فعالانه به مسایل مورد علاقه دیگران میباشد. ویا درک آنچه افراد احساس می‌کنند، توانایی در نظر گرفتن دیدگاه‌های دیگران وتوسعه حُسن تفاهم و هماهنگی با انسان‌های گوناگون به منظور ارتقای کار گروهی (به ویژه در محیط کاری و سازمانی).
مهارتهای اجتماعی^[۱۱] : به مفهوم مهارتهای فرد درایجاد رابطه های مؤثر میان فردی میباشد. (گولمن ۱۹۹۵) در روابط با دیگران، به خوبی کنار آمدن با عواطف خود و دیگران، فهم دقیق موقعیت‌ها و شبکه‌های اجتماعی، مهارت خوب گوش کردن و خوب ابرازوجود کردن، حل تضادها و تعارض‌ها و استفاده از این مهارتها برای متقاعدسازی رهبری و مدیریت. (گلمن،۱۹۹۸)
تعاریف عملیاتی متغیرها:
دراین پژوهش منظورازهوش عاطفی براساس نظریه دانیل گلمن بوده، که شامل: ۵ مؤلفه خودآگاهی،خودتنظیمی، خودانگیختگی، مهارتهای همدلی ومهارتهای اجتماعی می باشد. که با استفاده ازپرسشنامه سیبریاشرینگ اندازه گیری شده است .
گلمن برای هوش عاطفی ۲بعد و برای آن ۲ بعد،۵ معیار را بیان میکند که البته هریک از این معیا رها دارای زیرمعیارهایی می باشند، در اینجا به تعریف آنها می پردازیم:
۱-شایستگی های شخصی: عبارتست از اینکه فرد چگونه خود را مدیریت کند. این بعد دارای ۳ معیار خود اگاهی، خود تنظیمی، خود انگیزشی میباشد:
۱-۱- خودآگاهی : گولمن خود اگاهی را چنین تعریف می کند که فردباید بصیرت داشته باشد وازحالات درونی، نقاط قوت وضعف خود ومنابع درونی خود آگاه باشد. این معیارشامل ۳ زیرمعیارمی باشد:
-آگاهی عاطفی : یعنی اینکه فرد نسبت به عواطف خود و تاثیرات آنها آگاهی و شناخت دارد.
-خود ازیابی صحیح و دقیق : به مفهوم آگاهی فرد ازمحدودیتها و نقاط قوت خود است.
-اعتماد به نفس : به معنای اطمینان ازارزشها و ظرفیتهای خود می باشد .
۲-۱-خود تنظیمی : مدیریت عواطف یا خود تنظیمی دومین معیارمیباشد که شامل مدیریت کردن حالات درونی، محرکهای آنی ومنابع درونی شخص میباشد. این معیارشامل ۵ زیرمعیارمی باشد:
-خود کنترلی : به معنای مدیریت کردن عواطف و امیال مخرب است.
– قابلیت اعتماد: به معنی حفظ معیارهای درستی، صداقت ودرستی است که ازاین طریق درافراداطمینان
ایجاد کند.دن درمقابل عملکرد شخصی است.
– سازگاری وانطباق پذیری : به معنای توان اعمال تغییرات سریع، جابجایی اولویتها ومدیریت مستمر تقاضاهای چندگانه می باشد.
-نوآوری : به معنی دنبا ل کردن اید ه های جدید ازمنابع متنوع وخلق اید ه های جدید می باشد.
۳-۱-خودانگیزشی : سومین معیارگولمن میباشد که شامل کنترل تمایلات عاطفی است که ازطریق، رسیدن به اهداف آسان گردد. این معیار شامل ۴ زیرمعیارمیباشد :
– هدایت موفقیت : به معنی تلاش درجهت بهبود یا دست یابی به استانداردهای عالی درعملکرد است.
– تعهد : به معنی همسو بودن با اهداف گروه یا سازمان است بطوری که برای تحقق اهداف سازمانی با فداکاری وازخود گذشتگی عمل می کنند .
– پیشگامی : به معنی آمادگی برای استفاده کردن ازفرصتها است وافراد به دنبا ل اهدافی فراترازنیازها و انتظارات خود هستند.
– خوشبینی: به معنی پافشاری درپیگیری اهداف وکارکردن با امید، علیرغم موانع ومشکلات است.
۲- شایستگیهای اجتماعی : مبین ویژگیهایی است که فرد براساس آنها روابط بین خود ودیگران رامدیریت می کند.
این بعد شامل ۲ معیار یعنی آگاهی اجتماعی (مهارتهای همدلی) ومهارتهای اجتماعی است که به شرح زیر می باشد:
۱-۲- آگاهی اجتماعی (مهارتهای همدلی) : به مفهوم آگاهی ازاحساسات، احتیاجات وتوجهات دیگران و علاقه مندی فعالانه به مسایل موردعلاقه دیگران میباشد. این معیارشامل ۴ زیرمعیارمیباشد.
– خدمتمدار: به معنی پیشبینی ، تشخیص وتامین نیازهای مشتریان و همچنین شامل بررسی کردن راه های افزایش وفاداری ورضایت مشتریان میباشد.
– توسعه و بهبود دیگران : به مفهوم احساس کردن نیاز دیگران برای بهبود و تقویت توانایی های آنها میباشد.
– تنوع درنفوذ قدرت : یعنی ازطریق افراد مختلف فرصت ایجاد کنیم به عبارت دیگرازتفاوتهای دیگران به عنوان فرصت استفاده کنیم ومحیطی ایجاد کنیم که افراد بتوانند رشد وشکوفایی پیداکنند.
– آگاهی سیاسی : به مفهوم شناخت روابط کلیدی قدرت در گروه وشناسایی نیروهای تغییردهنده عقاید افراد وشبکه های اجتماعی مهم، میباشد.
۲-۲- مهارتهای اجتماعی: به مفهوم مهارتهای فرد درایجاد رابطه های مؤثرمیان فردی میباشد. این معیاردارای ۸ زیر معیارمی باشد :
– تاکتیکهای نفوذ : به معنی بکارگیری تاکتیکهای مؤثربرای متقاعد کردن افراد میباشد .
– ارتباطات مؤثر: به مفهوم ارسال پیامهای واضح ومطمئن برای مخاطبان، بطوری که درک و فهم متقابل ایجاد شود.
– رهبری : به معنی روحیه بخشی وراهنمایی افراد و گروه ها به عملکرد بهتروهدایت ورهبری افراد ازطریق الگوونمونه بودن می باشد .
– مهارتهای مدیریت تغییر: افراد دارای این مهارت تغییروحذف موانع را تشخیص می دهند وطرفدار مشارکت دادن دیگران درفعالیتهای خود هستند.
– مدیریت تضاد : به معنی مذاکره وحل اختلاف نظرها وتضادها است وافراد دارای این زیرمعیار، به دنبال راه حلهای برد– برد هستند وتعارضات وتضادهای بالقوه راشناسایی وبه حل آن کمک می کنند.
– ایجاد تعهد : به معنی پرورش روایط مؤثرو شبکه های غیررسمی درسازمان وبررسی روابطی که دارای منافع دوطرفه هستند، میباشد.
– همکاری وائتلاف : به مفهوم کارکردن با دیگران درجهت اهداف مشترک میباشد.
-شایستگیهای تیمی : به مفهوم ایجادهم افزایی گروهی برای پیگیری تحقق اهداف جمعی است. (گولمن، ۱۹۹۵)
– دراین پژوهش منظورازعملکردمعلمان براساس شاخصهای مندرج درفرم ارزشیابی معلمان می باشد، که باااستفاده ازپرسشنامه محقق ساخته مورد اندازه گیری قرار گرفته است .
فصل دوم : مرور ادبیات و
پیشینه ی پژوهش
مقدمه
امروزه مدیران ورهبران به اهمیت و نقش تعاملات صحیح و درک متقابل با کارکنان وغیره ازطریق هوش عاطفی پی بردهاند به طوری که طبق آماربسیاری ازسازمانها به آن روی آوردهاند. هوش عاطفی ازطریق مدیریت برخویشتن و درک ومدیریت بردیگران مزایای بسیارزیادی برای سازمانها دارد و اثربخشی مدیران ورهبران ودرنتیجه عملکرد سازمان را بالا میبرد. سازمانها مجموعهای ازگروهها هستند که تعاملات موفق آمیزآنها به انعطاف پذیری سازمانی وانطباقپذیری واعمال تغییرات در سازمان کمک میکند. بنابراین سازمانها برای اینکه اثربخشی سازمان را بالا ببرند ازمهارتهای نرم که مبتنی برعواطف میباشند، استفاده می کنند. بنابراین سازمان می تواند ازمهارتهای عاطفی دراین زمینه کمک بگیرد تا برنامه ها یی برای توسعه کارمندان طرح ریزی کند وعملکرد افراد و درنتیجه اثربخشی سازمان را بالا ببرد.
درسال ۱۹۸۵یک دانشجوی امریکایی مقطع دکتری دررشته هنر، پایان نامه ای را به اتمام رساند که درآن ازعنوان هوش عاطفی استفاده کرد. به نظرمی رسد اولین اصطلاح هوش عاطفی درمحافل علمی وآکادمیک به این دانشجو بازمی گردد. (هینز،۲۰۰۲ ) سپس درسال۱۹۹۰، ۲ تن ازاستادان دانشگاه های امریکا به نام های جان ما یروپیترسا لووی براساس تحقیقات خودشان مقا لهای در زمینه هوش عاطفی به چاپ رسانیدند. آنها برای اثبات هوش عاطفی به عنوان هوش حقیقی به دنبال آزمونهای جامع و فراگیررفتند. هدف آنها این بود که آزمونی ایجاد کنند تا توانمندیهای افراد را درزمینه هیجانات وعواطف به شکل علمی اندازه گیری کند. تحقیقات نشان دادهوش ذهنی و هوش عاطفی ۲ مقوله ی متفاوت می باشند که هرکدام مربوط به بخشی ازفرایند ذهنی محسوب می شوند. به دنبال آنها دانیل گولمن ازتحقیقات آنها و بنیاد” هوشمضاعف” هارواردگاردنر^[۱۲]، برای تحقیقات خوداستفاده کرد. گولمن ازبین ۷نوع هوشی که گاردنر بیان کرده بود که آنها عبارتند از:۱) زبان شناختی ۲)منطقی۳)موزیکال ۴)جنبشی ۵)فضایی/بصری۶) هوش درون فردی۷) هوشمیان فردی بودند، از هوش درون فردی به مفهومی به نام” فرا حالتی”رسید که طبق تعریف گولمن یعنی آگاهی ازعواطف خودمان. او با این مفهوم، مدل مایروسالووی را تعدیل کرد. او هوش عاطفی را به ۲مؤلفه یعنی شایستگیهای فردی واجتماعی تقسیم کرد. که به طورمختصرآن شایستگیها به اقلامی چون خودآگاهی وخودتنظیمی وخودانگیزشی وهمدلی یا آگاهی جتماعی ومهارتهای اجتماعی تقسیم شده است. (خان محمدی،۱۳۸۸)
الف – مبانی تئوریکی
تعریف هوش ازدیدگاه صاحب نظران

خودپنداره نیز به بازنمایی ذهن افراد از خودشان اشاره دارد، به همان صورتی که افراد از دیگران، مکان ها،رویدادها بازنمایی ذهنی دارند، از خودشان نیز بازنمایی ذهنی دارند. درواقع خود پنداره افراد از تجربیات و از اندیشیدن به این تجربیات ساخته می شود. احمدی(۱۳۸۶) در خصوص رشد خود پنداره اجتماعی معتقد است در محیط خانواده رشد می کند و از آنجا که نخستین و مهم ترین ارتباط کودک مادر است. بنابراین آنچه مادر درباره کودک خود فکر می کند و نحوه برخورد وی با نیاز های کودک همگی در ایجاد نوعی تفکر درباره خود مؤثر است و به مرور کودک رشد می کند بر کمیت و کیفیت ارتباطات اجتماعی اش با سایر اعضا خانواده افزوده می شود. این امر باعث تسهیل در رشد خود پنداره اجتماعی وی می گردد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

حمایت اجتماعی به عنوان شبکه ی حمایتی به سیستمی با دامنه ی بزرگ تا کوچک از افراد اشاره دارد که زمان نیاز به کمک قابل دسترس باشند. حمایت اجتماعی به صورت حمایت دریافتی و ادراک شده مفهوم سازی می شود. حمایت اجتماعی دریافتی اعمالی را در بر می گیرد که به وسیله اعضای شبکه اجتماعی انجام می شود تا به فردی که نیاز دارد کمک شود. حمایت اجتماعی ادراک شده مفومی است که باید به ارزیابی های ذهنی افراد درباره ی روابط و رفتار های حمایتی اشاره دارد(ساراسون و دیگران، ۱۹۹۰). در سال های اخیر تحقیقات بسیاری در زمینه پیامد های روانی اجتماعی حمایت اجتماعی انجام شده است. پژوهش ها نشان داده اند که حمایت اجتماعی مطلوب می تواند احساس تنهایی را کاهش داده(پاموکیو و میدان، ۲۰۱۰) و موجب رضایت از زندگی شوند(فاقدی و یعقوبی، ۱۳۸۷). با افزایش حمایت اجتماعی پاسخ به استرس در افراد کاهش یافته و سلامت روان فرد بهبود می یابد(تجلی و دیگران، ۲۰۱۰؛ وارن و دیگران، ۲۰۰۷). مطالعات نشان داده اند که شبکه ارتباطات و حمایت اجتماعی عامل مهمی برای تجربه های مثبت و پاداشی محسوب می شود که در نهایت به احساس خود ارزشمندی و عزت نفس افراد منجر می گردد(ایکیز و ساکار، ۲۰۱۰).
نتایج پژوهشی درباره اثر حمایت اجتماعی بر خودپنداره تحصیلی نشان می دهد که حمایت اجتماعی از طریق تشویق ها و تنبیه ها در هنگام انجام فعالیت ها بر خودپنداره تحصیلی اثر می گذارد. پسخوراند دریافت شده از دیگران و میزان اطمینان افراد از نظر دیگران درباره میزان توانایی خود برای انجام فعالیت های تحصیلی می تواند بر باور آنها درباره توانایی هایشان اثر گذاشته و خودپنداره آنان را افزایش دهد(فولادوند و دیگران، ۱۳۸۸). همچنین شاکری نیا(۱۳۸۸)نیز در پژوهشی به بررسی رابطه سلامت عمومی، حمایت اجتماعی ادراک شده با خودپنداره در دانشجویان ساکن و غیرساکن مقطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه گیلان پرداخت. نتایج این مطالعه نشان داد که بین حمایت اجتماعی وخودپنداره دانشجویان رابطه منفی معنی دار وجود دارد بدین معنی که هرچه سطح حمایت اجتماعی افزایش می یابد خودپنداره فرد ارتقا می یابد. نتایج این مطالعه نیز حاکی از وجود رابطه بین میزان حمایت اجتماعی ادراک شده و خودپنداره دانش آموزان تیز هوش بود و در تبیین این یافته و نتایج مطالعات پیشین می توان بیان کرد که برخورداری از حمایت اجتماعی خصوصا از جانب والدین و معلمان نقش بسیار مهمی در شکل گیری خودپنداره مثبت و احساس ارزشمندی دانش آموزان خواهد داشت که این مساله اهمیت ایجاد جو حمایتی را بیش از بیش برجسته می سازد.
فرضیه دوم پژوهش: بین مهارت های اجتماعی با خودپنداره در دختران مدارس تیزهوشان متوسطه اول رابطه وجود دارد.
نتایج تحلیل همبستگی پیرسون نشان داد که بین تمامی ابعاد مهارت های اجتماعی از جمله بیانگری، حساسیت و کنترل هیجانی و بیانگری و کنترل اجتماعی با میزان خود پنداره دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد و تنها رابطه بین خود پنداره با بعد حساسیت اجتماعی معنی دار نبود. از این رو فرضیه دوم پژوهش مبنی بر وجود رابطه معنی دار بین مهارت های اجتماعی و خودپنداره دانش آموزان دختر تیز هوش تایید می شود. این نتایج همسو با یافته های مطالعات پیشین از جمله محمودی(۱۳۹۳)، مددی و دیگران(۱۳۸۳)، کردی و دیگران(۱۳۸۹)، نظری و حسین پور(۱۳۸۸)، به پژو و دیگران(۱۳۸۸)، من ایو(۲۰۰۹) و کیریفیش(۲۰۰۶) بود.
پژوهشگران مهارت اجتماعی را مترادف با سازگاری اجتماعی می­دانند، از نظر آنها مهارت اجتماعی عبارت است از توانایی ایجاد ارتباط متقابل با دیگران در زمینه ی خاص اجتماعی به طوری که در عرف جامعه قابل قبول و ارزشمند باشد( اسلبی و گوارا، ۲۰۰۳). مهارت های اجتماعی در واقع مجموع رفتارهای مثبت اجتماعی هستند که رضایت از ارتباطات اجتماعی و چگونگی الگوی رفتار اجتماعی فرد را پی ریزی می کنند و اشکال مختلفی دارد (سیکیر و دیگران، ۲۰۰۹). مهارت های اجتماعی توانایی برقراری روابط بین فردی با دیگران است به نحوی که از نظر جامعه قابل قبول، ارزشمند، منطبق بر عرف و در عین حال برای شخص خانواده و جامعه سودمند بوده و بهره های دو جانبه داشته باشند. یکی از نشانه های سلامت روانی و اجتماعی وجود همین ارتباطات اجتماعی است. داشتن چنین روابط گرم و صمیمی با انسان های دیگر منبع ایمنی، اعتماد راحتی و آسایش هر انسان سازمان و جامعه ای است(هارجی و دیگران، ۱۳۸۲).
به عقیده راجرز (۱۹۵۱)خودپنداره ترکیبی سازمان یافته از ادراکات خود است که مقبول آگاهی انسان می باشد. این ترکیب، مرکب از عناصری چون ادراک ویژگی ها، توانایی های شخصی و ادراک پندارهای خود در ارتباط با دیگران و محیط کیفیت ارزش هایی که مرتبط با تجارب و اشیا، اهداف و آرمان هایی که دارای ارزش مثبت و منفی است تلقی می شوند(امینی، ۱۳۸۴ ). کردی، کیان پور و شهنی ییلاق(۱۳۸۹) در پژوهش خود به مقایسه مهارتهای اجتماعی، خودپنداره و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترو پسر کم شنوا و عادی پرداختند. نتایج بدست آمده نشان داد که بین مهارتهای اجتماعی، و عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر و پسر کم شنوا و عادی تفاوت معناداری وجود ندارد ولی در خودپنداره تفاوت معنی دار بود. عدم برخورداری از مهارت های اجتماعی مشکلاتی نظیر بزهکاری، افت تحصیلی، ناسازگاری در مدرسه و اعتیاد و سوء مصرف دارو، ضعف در مهارت های اجتماعی به شمار می رود و لذا از نهاد آموزش و پرورش انتظار می رود که امکان رشد تمام استعداد های بالقوه کودکان و نوجوانان را فراهم سازد. نتایج این پژوهش نیز نشان داد که بین میزان مهارت های اجتماعی و خودپنداره دانش آموزان تیز هوش رابطه معنی داری وجود دارد. در واقع تحقیقات نشان داده است که کلید تعیین و پیش بینی موفقیت و کامیابی تنها هوش هشناختی نیست. بسیاری از افراد با هوش شناختی بالا(تیز هوشان) در زندگی حیرانند حال آنکه بسیاری با هوش شناختی پایین تر به موفقیت و کامیابی دست یافته اند. شاید افراد با هوشی را بشناسیم که به علت بی لیاقتی اجتماعی یا فقدان انگیزه، در زندگی اجتماعی چندان موفق نیستند و چه بسا افراد با هوش عمومی متوسط و با اتکا و اعتماد به توانایی هایشان به موقعیت های اجتماعی و شغلی بالا و موفقیت های چشمگیری دست یافته باشند(بار آن ، ۲۰۰۰) که این امر اثر مثبتی بر میزان خودپنداره و تصور مثبت نسبت به خود دارد در دانش آموزان مورد بررسی دارد.
فرضیه سوم پژوهش: حمایت اجتماعی ادراک شده و مهارت های اجتماعی میزان خودپنداره را در دانش اموزان دختر مدارس تیز هوشان متوسطه اول تبیین می کند.
نتایج تحلیل واریانس نشان داد که ابعاد حمایت اجتماعی ادراک شده و مهارت های اجتماعی پیش بین کننده مناسبی برای خودپنداره دانش آموزان می باشند. با توجه به سطح معنی داری مشخص شد که این مدل مدل معنی داری است و مقدار R² نیز نشان می دهد که ۶۲ درصد از میزان خودپنداره دانش آموزان مورد بررسی توسط این ابعاد تبیین می شود. از این رو فرضیه سوم پژوهش تایید می شود. با توجه به میزان t و سطح معنی داری مشخص شد که در میان عامل های پیش بین مؤلفه های حساسیت هیجانی از بیشترین سهم در تبیین خودپنداره دانش آموزان برخوردار است. این نتایج همسو با یافته های مطالعات پیشین حسینیان(۱۳۸۲)، کردی و دیگران(۱۳۸۹)، شاکری نیا(۱۳۸۸ و ۱۳۹۱)، علوی و جنتی فرد(۱۳۹۱)، من ایو(۲۰۰۹)، آندرد و دیگران(۲۰۰۹)، ولفی و ساکس(۲۰۰۶)، چن و دیگران(۲۰۰۱) بود.
در دیدگاه معاصر، خودپنداره یک طرحواره شناختی تلقی می گردد(کامپیل و دیگران، ۱۹۹۶). در واقع خود پنداره هر فرد اقدامی است به منظور ساخت یک طرحواره برای سازماندهی ادراکات، احساسات و نگرش هایی که آن فرد در مورد خود دارد(وولفک، ۱۹۹۳) که شامل صفات، ارزشیابی ها، حافظه معنایی و دوره ای در مورد خود می باشد و پردازش اطلاعات مرتبط با خود را کنترل می کند(کیل استروم و دیگران، ۱۹۹۸). از نظر راجرز خودپنداره آن تصویر کلی است که فرد از خود دارد که این تصویر از طریق روابط اجتماعی کسب می شود در واقع به عقیده ی راجرز فرد با تعامل هایی که با اطرافیانش در محیط دارد و ارزیابی هایی که سایرین در مورد او می کنند به مفهومی از خویشتن می رسد که همان خودپنداره است(دیباج نیا، ۱۳۸۴). جکسون و همکاران در سال ۱۹۹۸ بیان کردند که کیفیت ارتباط والد – کودک در بسیاری از عوامل سلامت روان و خودپنداره و در راهبرد های سازگار به کار برده شده توسط کودک نقش دارد. آنان متذکر شدند که یک ارتباط خوب والد – کودک سبب رشد عزت نفس مثبت و خودپنداره قوی در نوجوانان و سلامت روان و استفاده از راهبرد های مقابله ایی مؤثر می گردد(جکسون و دیگران، ۱۹۹۸). در پژوهشی که توسط فریمن(۲۰۰۳) بر روی ۲۵۶ دانشجوی دانشگاه انجام شد مشخص شد که ساختار خانواده فرد در دوران کودکی و نوجوانی تاثیر عمیقی بر خودپنداره های آن ها در بزرگسالی دارد به طوری که افراد دارای خانواده از هم گسیخته به دلیل برخورداری از حمایت مالی کم تر، تعاملات نامناسب، مراقبت کمتر و بی تفاوتی معلمین و اولیا مدرسه از خودپنداره ضعیف تری برخوردارند و نهایتا دچار مشکلات هیجانی بیشتری می شوند.
حمایت اجتماعی ادراک شده مفهومی است که عموما به عنوان کمکی که از جانب دیگران در شرایط زندگی دریافت می شود، درک می گردد(تیلور، ۲۰۰۷). حمایت اجتماعی ادراک شده نیرومندترین نیروی مقابله، دشوارای برای رویارویی موفقیت آمیز و آسان در زمان درگیری با شرایط تنش زا شناخته شده و تحمل مشکلات را برای بیماران تسهیل می کند(لی و دیگران، ۲۰۰۴). حمایت اجتماعی ادراک شده، از طریق ایفای نقش واسطه ای میان عوامل تنش زای زندگی و بروز مشکلات جسمی و روانی و همچنین تقویت شناخت افراد، باعث کاهش تنش شده و میزان بقا و کیفیت زندگی را در افراد افزایش می دهد(ساراسون و دیگران، ۲۰۰۰). در تحقیقات سارز و دیگران ۱۹۸۵؛ به نقل از خرمی، ۱۳۷۹) همبستگی متوسط و کمی بین نمرات حمایت اجتماعی ادراک شده و خشنودی افراد وجود داشت. یعنی میزان حداقلی از حمایت اجتماعی ادراک شده که خشنودی هر کس را تضمین می کند وجود ندارد. به عبارتی، برای بعضی مردم تعداد کمی دوستان نزدیک و وابستگان خشنودکننده است درحالی­که دیگران نیازمند حمایت از سوی افراد متعددی هستند. ولی به هر حال کسانی که سطوح بالائی از حمایت اجتماعی را در اختیار دارند حتی درصورت تجربه حادثه ناگوار و یا فشار و استرس جدید در مقابل بیماری کمتر آسیب پذیرند و شیوه های غیرانطباقی تفکر و رفتار بیشتر میان اشخاصی شایع است که در درون خانواده حمایت اجتماعی کمی دارند (ادویا و دیگران، ۲۰۰۵ ؛ رایان و دیگران، ۱۹۹۹ و مالیکارجون و دیگران، ۲۰۰۵). از این رو میزان آسیب پذیری جسمی و روانشناختی به موازات کاهش حمایت اجتماعی افزایش می یابد، به این معنی که ،حمایت اجتماعی به عنوان سپری در مقابل آشفتگی های زندگی در دنیای پیچیده عمل می کند (ساراسون،۱۹۸۷،به نقل از نجاریان و دیگران،۱۳۸۱). چن و دیگران(۲۰۰۱) به بررسی رابطه خودپنداره در رفتار اجتماعی پرداختند. برای این منظور ۲۸۶ نفر دانش آموز چینی انتخاب شدند در نتایج تحقیق همبستگی مثبتی بین پیشرفت تحصیلی با رهبری اجتماعی، تحمل ناکامی، مهارت جرأت ورزی اجتماعی، و نظرمثبت همسالان نسبت به فرد نشان داد. همین طور یک رابطه منفی بین خودپنداره با پرخاشگری ،ناسازگاریهای تحصیلی و نظر منفی همسالان نسبت به فرد گزارش شد. نتایج رگرسیون نشان داد که رهبری اجتماعی رفتارهای پرخاشگرانه، تحمل ناکامی، ناسازگاریهای تحصیلی، مهارت جرأت ورزی و نظر همسالان به ترتیب می تواند پیش بینی کننده خوبی برای خودپنداره در مدارس ابتدایی باشد.
اهمیت رفتار های اجتماعی به وسیله نقش مهمی که در شناسایی اسیب های روانی نوجوانان دارد تایید شده است. برای مثال اکثر طبقه بندی های تشخیصی که برای کودکان و نوجوانان به کار برده می شود عملکرد های اجتماعی را به عنوان شاخصی از اختلال در نظر می گیرند. کمبود مهارت های اجتماعی اغلب در میان نوجوانان که مشکلات رفتاری بیرونی دارند وجود دارد. همچنین کمبود مهارت های اجتماعی با تعدادی از بیماری های روانی نظیر افسردگی یا اضطراب همراه شده است و میزان خودپنداره مثبت را در دانش آموزان تحت تاثیر قرار می دهد(هانسن و دیگران، ۱۹۹۸). نابشیما(۲۰۰۴) در پژوهش خود که بین کشور های جنوب شرقی اسیا انجام داده بود به این نتیجه رسید که دانش آموزانی که نگرش و خودپنداره مثبتی نسبت به درس علوم دارند به نسبت همتایان خود دارای پیشرفت تحصیلی بالاتری هستند. به طوری که خودپنداره مثبت آنان به طور معنی داری پیشرفت تحصیلی شان را پیش بینی می کند. جونز(۱۹۷۳) طی یک بررسی به این نتیجه رسید که دانش آموزان با خودپنداره مثبت معمولا مطالب را راحت تر فرا می گیرند و فعالیت های دشوار و موقعیت های نااشنا تهدیدی برای آنها محسوب نمی شود. از طرف دیگر دانش آموزانی که نسبت به خود تصور منفی دارند کوشش کمتری برای داشتن نمرات خوب در مدرسه انجام می دهند(به نقل از هاشمی، ۱۳۷۸).
نتایج این پژوهش بر روی دانش آموزان مدارس تیز هوشان نشان داد که میزان حمایت اجتماعی ادراک شده و برخورداری از مهارت های اجتماعی به میزان بالایی خودپنداره دانش آموزان را پیش بینی می کند. پژوهش های انجام شده بر کودکان تیز هوش نیز نشان داد که مهارت های اجتماعی و عزت نفس در آنان بالاست(لوپیز، ۱۹۹۷؛ گروس، ۲۰۰۱؛ سوئتیک، ۲۰۰۲؛ جانک و لی، ۱۹۹۱؛ دال، ۲۰۰۰). از این رو افراد تیز هوش در ارزیابی و قضاوت نمرات بالاتری برای خود منظور می کنند. این افراد به خاطر موفقیت های بیشتری که در زمینه های مختلف و مخصوصا در زمینه تحصیلی نسبت به دانش آموزان عادی به دست می آورند در ارزیابی خویش به نقاط مثبت خود توجه کرده و این امر باعث افزایش عزت نفس این افراد در مقایسه با افراد عادی می شود. عزت نفس بالای این دانش آموزان تیزهوش بیانگر نگرشی از موافقت و پذیرش نسبت به قابلیت ها اهمیت و ارزش خود می باشد.روزنفلد، ریچمن و باون(۲۰۰۰) معتقدند دانش آموزانی که والدین دوستان و معلمان خود را حمایت کننده ادراک می کنند در مدرسه رفتار های مثبت بیشتری دارند. اگرچه به نظر می رسد حمایت ادراک شده از سوی معلم شرط لازم برای پیامد های تحصیلی مثبت است اما شرط کافی نیست. بنابراین پیامد های رفتاری مثبت هنگامی افزایش می یابند که حمایت از سوی معلممان به همراه حمایت از سوی والدین و دوستان ادراک شود. این پژوهشگران دریافتند که بیشترین پیامد های حمایت اجتماعی ادراک شده برای دانش آموزان افزایش میزان رضایت از مدرسه و باور های مثبت نسبت به خود است.
۵-۲- محدودیت ها و پیشنهاد های پژوهش
۵-۲-۱- محدودیت های پژوهش

• • نتایج حاضر قابل تعمیم به سایر گروه ها و جوامع نیست.

• • خود توصیفی بودن سوالات پرسشنامه نیز ممکن است باعث شود اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی از دانش آموزان اخذ نشود.

• • عدم کنترل متغیر های مزاحم و مداخله گری چون سطح اقتصادی – اجتماعی، شیوه های فرزند پروری والدین، محل سکونت که به نوعی با مهارت های اجتماعی، حمایت اجتماعی ادراک شده و خودپنداره ارتباط دارند از دیگر محدودیت های این کار محسوب می شود.

۵-۲-۲- پیشنهاد های پژوهش
پیشنهاد های کاربردی پژوهش

• • با توجه به ارتباط بین حمایت اجتماعی ادراک و شده مهارت های اجتماعی با خودپنداره دانش آموزان برنامه هایی در جهت آموزش مهارت های اجتماعی و افزایش عزت نفس دانش آموزان تدارک دید.

• • سبک تربیتی والدین و فرهنگ بر میزان متغیر های مورد بررسی قرار گیرد.

• • آموزش مهارت های اجتماعی نباید محدود به کودکان باشد بلکه نوجوانان و جوانان و بزرگسالان نیازمندی را که اجتماعی شدن آنها با مشکل مواجه شده است در بر گیرد. به بیان دیگر آموزش مهارت های اجتماعی باید از یک سو به عنوان بخشی از آموزش همگانی و از سوی دیگر به مثابه بخشی از آموزش بزرگسالان تلقی شود.

• • در برنامه های رسمی و غیر رسمی مدارس جایگاه ویژه ایی برای پرورش مهارت های اجتماعی و هوش هیجانی دانش آموزان در نظر گرفته شود.

پیشنهاد های پژوهشی

• • پیشنهاد می شود میزان حمایت اجتماعی ادراک شده، مهارت های اجتماعی و خودپنداره سایر گروه های استثنایی(دانش آموزان کم توان ذهنی، نابینا، ناشنوا، معلولین حرکتی و ..) مورد بررسی قرار گیرد.

• • با بررسی گروه های سنی متفاوت روند تحول، حمایت اجتماعی ادراک شده، مهارت های اجتماعی و خودپنداره دانش آموزان تیز هوش مورد بررسی قرار گیرد.

منابع فارسی
احدی، خدابخش (۱۳۸۵) خودشناسی در روان‌شناسی. تهران: انتشارات مکیال.
استن ، هاوس،(۱۹۹۸) روانشناسی تربیتی، ترجمه مهرداد آزادمنش،(۱۳۸۰)،انتشارات ارسباران.
آقاجانی، سیف الله؛ نریمانی، محمد و آریاپوران، سعید (۱۳۹۰). مقایسه کمالگرایی و تحمل ابهام در دانش آموزان دختر تیزهوش و عادی. فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، ۱۱(۱)، ص­ص۸۹- ۸۳
امینی، جمال.(۱۳۷۹) بررسی رابطه خودپنداره دانش آموزان دوره متوسطه استان کردستان با وضعیت تحصیلی آنها در سال تحصیلی ۷۹-۷۸، وزارت آموزش و پرورش اداره کل استان کردستان.
ای.کرک، ساموئل و گالاگر، جیمز.جی(۱۹۹۳)؛ آموزش و پرورش کودکان استثنایی، ترجمه مجتبی جوادیان(۱۳۷۶)، آستان قدس رضوی، چاپ اول، تهران.
بارانزهی،حمیدرضا.(۱۳۸۵). مقایسه نمره خودپنداره در دانشجویان پزشکی با تجربه مصرف مواد و دانشجویانی که تجربه مصرف مواد ندارند. پایان نامه دکتری پزشکی عمومی، دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی درمانی سیستان و بلوچستان.
به پژو، احمد؛ خانزاده، عباسعلی (۱۳۹۱) شناسایی مهارتهای اجتماعی مورد نیاز کودکان کم توان ذهنی در محیط کلاس، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال۷، شماره ۲۵، ص­ص۱۱۴-۹۵
بیابانگرد، اسماعیل(۱۳۸۴). روش های افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
بیرشک، بهروز (۱۳۸۵) ارتباط حمایت اجتماعی ادراک شده و رویدادهای استرس زای زندگی با افسردگی،اندیشه و رفتار،شماره ۴۹. ص ۲ تا ۸.
بیک محمدی،محبوبه؛ اکبری، بهمن؛ ترخان، مرتضی (۱۳۹۱) تأثیر آموزش گروهی شناختی رفتاری و مصون سازی در مقابل فشار روانی بر سازگاری اجتماعی و خودپنداره دانش آموزان دختر دبیرستانی، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال ۱۳، شماره ۴، پیاپی ۵۰، ص­ص ۵۰-۴۱
پورآقا، فاطمه(۱۳۹۲). اثربخشی آموزش مهارت های حل مساله و مدیریت استرس بر راهبرد های مقابله ای، سازگاری اجتماعی و خودپنداره دانشجویان، طرح پژوهشی بهزیستی استان گیلان.
جمالی، اختر؛ روشنفکر، جواد؛ فضلی خانی، منوچهر؛ آقازاده، محرم؛ جامه بزرگ، ابولقاسم؛ مراد حاصل، مهدی (۱۳۸۳)،. احیای نقش راهنمایی و مشاوره ای معلمان. تهران: تزکیه.
جی، رابرت؛ استرانبرگ، سالی ریس(۲۰۰۳) تیزهوشی تعاریف و مفاهیم، ترجمه مجتبی امیر مجد(۱۳۸۵)، انتشلرلت دانژه، چاپ اول، تهران.
حسینیان،زهره(۱۳۸۲)مقایسه خودپنداره نوجوانان دختر و پسر گریزان و عادی، مجله ارمغان دانش،دوره ۱۰ شماره ۳۷.
حیدری، سعیده؛ سلحشوریان، آسیه؛ رفیعی، فروغ و حسینی، فاطمه(۱۳۸۸). ارتباط حمایت اجتماعی درک شده از سوی منابع حمایت و اندازه شبکه اجتماعی با کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان. نشریه دانشکده پرستاری و مامائی، دانشگاه علوم پزشکی ایران (نشریه پرستاری ایران)، دوره ۲۲، شماره ۶۱، ص­ص ۱۸-۸
خجسته مهر، رضا (۱۳۸۵). بررسی ویژگی­های شخصیتی، مهارت­ های اجتماعی، سبک­های دلبستگی و ویژگی­های جمعیت شناختی به عنوان پیش بین­های موفقیت و شکست رابطه زناشویی در زوج­های متقاضی طلاق و عادی در اهواز. رساله دکتری روانشناسی، دانشگاه شهید چمران.

1. 1. اگر قاضی به واسطۀ چیزهای دیگری مانند رابطه دوستی یا توصیه حکم به مجازات مقرر نماید، مشمول حکم این ماده نخواهد بود.

1. 1. 1. ماده ۱۴۴ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴ مقرر می دارد : « هر گاه حکام محاکم جنایی برای حکم دادن بر علیه یا له متهم به هر اسم و رسم که باشد وجه یا مالی بگیرند محکوم به حبس جنایی درجه دو از دو تا ده سال خواهند گردید.» ماده ۱۴۵این قانون نیز آورده بود: « در صورتی که حکام محاکم به واسطه ارتشاء حکم به مجازاتی اشد از حبس جنایی درجه دو داده باشند همان مجازات دربارۀ خود قاضی نیز مقرر است.» ( زراعت، ۱۳۸۲، ص۱۸ ).

      ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۱-۳- ماده ۵۹۰
« اگر رشوه به صورت وجه نقد نباشد بلکه مالی بلاعوض یا به مقدار فاحش ارزان تر از قیمت معمولی یا ظاهراً به قیمت معمولی و واقعاً به مقدار فاحشی کم تر از قیمت به مستخدمین دولتی اعم از قضایی و اداری به طور مستقیم یا غیرمستقیم منتقل شود یا برای همان مقاصد مالی به مقدار فاحشی گران تر از قیمت از مستخدمین یا مأمورین مستقیم یا غیرمستقیم خریداری گردد، مستخدمین و مأمورین مزبور مرتشی و طرف معامله راشی محسوب می شود.» ( منصور، ۱۳۸۳، ص۱۶۱).
شرح
۱- عنصر مادی این جرم ارتشاء به شکل انتقال گرفتن مال به قیمتی کم تر از قیمت واقعی یا انتقال دادن مال به قیمتی کم تر از قیمت مقدار واقعی یا گرفتن مال به صورت بلاعوض است.
۲- عنصر معنوی این جرم، عمد عام است و قصد گرفتن رشوه نیز شرط تحقق آن است. بنابراین اگر کارمند از رشوه اطلاع نداشته باشد مانند این که گمان کند قیمت واقعی مال همان است که می پردازد یا در سایر موارد وجهی در کشوی میز او گذاشته شده باشد یا وجهی به اقوام وی داده شده باشد، جرم ارتشاء محقق نیست امّا کارمند باید آن را مسترد کند و اگر بعد از این که از آن مطلع شد، آن را قبول کند محل تأمّل است که ارتشاء محسوب می شود یا خیر؟ چون برای انجام یا ترک کار آن را قبول نکرده است.
۳- این ماده تصریحی ندارد که اگر کسی برای کارمند یا مأمور دولت، خدمتی انجام دهد و کارمند نیز متقابلاً کاری انجام بدهد ارتشاء محسوب می شود یا خیر؟ مخصوصاً اینکه به خدمت، مال گفته نمی شود. تفسیر مضیق قانون مقتضی آن است که چنین موردی را مشمول ندانیم مانند این که مدیر یک مدرسه نام فرزند کارمند را در مدرسۀ خود که ظرفیت آن تکمیل است، بنویسید و کارمند هم کار او را انجام بدهد.
۴- شرط تحقق این جرم آن است که انتقال مال به صورت بلاعوض باشد یا قیمت واقعی موضوع معامله تفاوت فاحش با قیمت پرداخت شده داشته باشد و ملاک تعیین تفاوت فاحش، عرف باشد.
مالی که به مرتشی داده می شود تفاوتی ندارد که مشروع باشد یا نامشروع باشد. مانند اینکه تریاک به مرتشی داده شود، همچنین تفاوتی ندارد که ارزش آن کم باشد یا زیاد باشد مگر اینکه ارزش آن به قدری ناچیز باشد که پایینی نسبت به خدمت انجام شده داشته باشد، مثلاً سیگاری به کارمند داده شود تا کار مهمی را برای ارباب رجوع انجام دهد.
۵- در این ماده واژۀ (خرید) به کار رفته و خریدار در معنای خاص خود به قبول مشتری در عقد بیع گفته می شود و تفسیر مضیق مقتضی آن است که نتوان آن را به مواردی همچون اجاره تسرّی داد امّا چون عرفاً واژۀ (خرید) برای معاملات دیگر نیز به کاری می رود شمول آن نسبت به سایر موارد، فاقد اشکال است.
۶- ماده ۱۴۷ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴ مقرر می داشت:« اگر برای مقاصد مزبور در مواد ۱۳۹ ، ۱۴۰ ، ۱۴۱ و ۱۴۴ مالی بلاعوض یا فاحشاً ارزان تر از قیمت معمولی یا صورتاً به قیمت معمولی و حقیقتاً به قیمت کم تر فاحشی به مستخدمین دولتی اعم از قضایی و اداری به طور مستقیم یا غیرمستقیم منتقل شود یا برای همان مقاصد مالی فاحشاً گران تر از قیمت معمولی و یا صورتاً به قیمت معمولی و حقیقتاً به قیمت گران فاحشی از مستخدمین مستقیماً یا به طور غیرمستقیم خریداری گردد مستخدمین مزبور، مرتشی و طرف معامله نیز راشی محسوب می شوند.»
۷- تعریف ارتشاء براساس ماده ۵۹۰ و ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و … عبارت است از : « اخذ مال به طرق مذکور در قانون برای انجام یا ترک اقدامی که با وظایف سازمان متبوع ایشان مرتبط می باشد.» برخی این جرم را به ” تجارت عمل دولتی” تعبیر کرده اند.
۸- مجازات جرم موضوع ماده ۵۹۰ همان مجازات مذکور در ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء … می باشد. بنابراین دادگاه باید میزان و مقدار ارزانی و گرانی را مشخص کند زیرا این میزان در میزان مجازات و نیز تکلیف دادگاه برای صدور دستور موقت تأثیر دارد.( زراعت، ۱۳۸۲،ص۱۸ ).
۳-۱-۴- ماده ۵۹۱
« هر گاه ثابت شود که راشی برای حفظ حقه خود ناچار از دادن وجه یا مالی بوده تعقیب کیفری ندارد و وجه یا مالی که داده به او مسترد می گردد.»
۱- این ماده یکی از عوامل موجّهه ( یا علل مشروعیت) جرم را بیان می کند و آن ناچاری است : ناچاری به معنای ناگزیری و لاعلاجی است که ممکن است به معنای اضطرار نیز بکار برود امّا معنا در این جا روشن نیست زیرا در میان علل رافع مسئولیت کیفری، ناچاری بیان نشده است بلکه واژه های ” اجبار” ، ” اکره” و “اضطرار” به کار رفته است.
بنابراین فقط حقوق حقّه نیز یکی از عوامل ایجاد ضرورت است زیرا راشی برای حفظ حق و مال خود، ضرورت پیدا می کند که رشوه بدهد این ضرورت در حدّ اجبار یا اکراه نیست تا به عنوان اجبار یا اکراه محسوب شود هر چند برخی از حقوقدانان اعتقاد دارند که این مورد را باید از موارد اکراه به حساب آورد. برای شناخت معنای ناچار شدن بهتر است به منابع فقهی مراجعه کنیم زیرا این ماده از منابع مزبور گرفته شده است. مرحوم، صاحب جواهرالکلام در توضیح این مطلب آورده است : « اگر گرفتن حق، متوقف بر دادن رشوه باشد برای راشی جایز و برای مرتشی حرام است و این مورد قبول همۀ فقهاست چون ادّلۀ حرمت رشوه و اصول شرعی و قواعدی که از قرآن و سنت و اجماع و عقل به دست می آید شامل این صورت نمی شود و روشن است که انسان برای رسیدن به حقش می تواند مرتکب چنین کارهای حرامی شود هر چند در حال اختیار باشد و حتی ممکن است گفته شود که راشی اکراه بر رشوه دادن پیدا کرده است.» ،( نجفی اصفهانی، ج ۲۲ ، ص۱۴۵).
۲- در اصل ۴۹ قانون اساسی آمده است :« دولت موظف است ثروت های ناشی از ربا، غضب، رشوه ، … را گرفته و به صاحب حق ردّ کند و در صورت معلوم نبودن او به بیت المال بدهد.»
فقها نیز برگرداندن رشوه به صاحبش را لازم دانسته اند، امّا این ماده تنها استرداد مال را در صورتی جایز می داند که راشی ناچار از پرداخت آن بوده است.
۳- اگر راشی از روی ناچاری، رشوه بدهد، مال از ملکیت او خارج نمی شود زیرا از نظر حقوقی اثری بر عمل او مترتب نیست. بنابراین باید مال رشوه به او برگردد اما اگر با رضایت و تبانی با مرتشی، رشوه داده باشد، مال از ملکیت او خارج شده و این خروج مال با اراده و اختیاری بوده است و از طرف دیگر، مرتشی هم مالکیتی نسبت به رشوه پیدا نمی کند بنابراین مال باید به نفع دولت ضبط شود.
۴- برای ثبوت ناچاری، تعقیب و تحقیق لازم است، بنابراین بهتر بود به جای معافیت از تعقیب، معافیت از مجازات ذکر می شد.
۵- اثبات ناچاری بر عهدۀ راشی است زیرا ناچار شدن بر دادن رشوه یک امر حادث و خلاف اصلی است که باید مدّعی، آن را ثابت کند.
۶- اگر راشی جاهل به حکم باشد و گمان کند وجه یا مال، قانونی است و باید آن را بدهد، مجازاتی ندارد مشروط بر آن که قرینه ای بر جهل خود داشته باشد و گر نه قاعده ( جهل به قانون عذر آور نیست) بر علیه اوست.
۷- ماده ۱۴۳ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۳۵ مقرر می داشت :« هر گاه ثابت شود که راشی برای حفظ حقوق مشروعه خود ناچار از دادن رشوه شده از مجازات معاف خواهد بود و همچنین اگر راشی مقامات صلاحیتدار را از دادن رشوه مطلع سازد و ادعای خود را نیز ثابت کند و اگر چنانچه نتوانست ثابت نماید به حبس جنحه ای از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.»
۳-۱-۵- ماده ۵۹۲
« هر کس عالماً و عامداً برای اقدم به امری یا امتناع از انجام امری که از وظایف اشخاص مذکور در ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۵/۹/۱۳۶۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام می باشد وجه یا مالی یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مالی را مستقیم یا غیرمستقیم بدهد در حکم راشی است و به عنوان مجازات علاوه بر ضبط مال ناشی از ارتشاء به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود. تبصره – در صورتی که رشوه دهنده برای پرداخت رشوه مضطر بوده و یا پرداخت آن را گزارش می دهد یا شکایت نماید از مجازات حبس مزبور معاف خواهد بود و مال به وی مسترد می گردد.» ( منصور، ۱۳۸۳، ص۱۶۱).
از این ماده چند نکته در مورد عنصر مادی جرم رشاء به دست می آید: اوّل : مال مورد رشاء باید مال خود راشی باشد . دوّم : دادن چک بلامحل به عنوان رشوه سبب تحقق جرم رشوه می شود. سوّم : دادن چک سفید امضاء را نمی توان سبب تحقق جرم رشاء دانست چون چیزی پرداخت نشده است.
عنصر معنوی
عنصر معنوی یا همان روح جرم که در تمامی جرایم عمدی می بایست در کنار جسم یا همان عنصر مادی وجود داشته باشد عنصر معنوی این جرم، عمد عام و قصد اقدام به امری یا امتناع از امری توسط مرتشی است.
عنصر قانونی
همانطور که می دانیم تا سال ۱۳۶۷ ابهام و اشکال چندان در خصوص مجازات راشی وجود نداشت امّا پس از اینکه در تاریخ ۱۵/۹/۱۳۶۷ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و … از طرف مجمع تشخیص مصلحت نظام اسلامی به تصویب رسید در این خصوص ابهامی بوجود آمد که تاکنون نیز رفع نشده است ابهام مورد نظر مربوط به تبصره ۲ ماده ۳ قانون مذکور است که مقرر می دارد :
در تمامی موارد فوق مال ناشی از ارتشاء به عنوان تعزیر رشوه دهنده به نفع دولت ضبط خواهد شد و چنانچه راشی به وسیله رشوه امتیازی تحصیل کرده باشد این امتیاز لغو خواهد شدو آنچه موجب ابهام گردید حکمی بود که در تبصره مذکور در خصوص مال ناشی از ارتشاء مقرر گردیده است.
مطابق ماده ۱۴۶ قانون مجازات عمومی : در هیچ موقعی اشیاء یا وجوهی را که به عنوان رشوه داده است به او مسترد نخواهد شد. وجوه و اموال مزبور به منفعت خزانه دولت ضبط می شود پس مطابق ماده مذکور مال مورد ارتشاء به نفع دولت ضبط می شود و تنها استثنائی که در این خصوص وجود داشت تبصره ماده اول قانون ارتشاء مصوب دوّم تیر ماه ۱۳۰۷ بود که مقرر می داشت:
هرگاه ثابت شود که راشی برای حفظ حقوق حقه خود ناچار از دادن رشوه بود وجه یا مالی که به رشوه داده شده به او مسترد می گردد.
حضرت امام خمینی (ره) در خصوص وضعیت مال ناشی از ارتشاء می فرمایند :
و یجب المرتشی اعادتُها الی صاحبها : یعنی بر مرتشی واجب است که مالی را که از راشی اخذ کرده است به صاحب آن مسترد نماید. ( خمینی، ۱۳۸۷، ص۳۸۰).
شهید ثانی نیز در این خصوص می فرمایند :
و تحرم الرشوه فتجب اعادتها : یعنی رشوه حرام است و اعاده آن واجب است. پس همانطور که اشاره شد از نظر فقهای شیعه مال ناشی از ارتشاء می بایست به راشی مسترد گردد. ( ثانی، ۱۳۸۸، ص۱۷۳).
و به نظر می رسد که این ماده یکی از ضروری ترین مواد این بخش می باشد، زیرا مسبب واقعی ترویج ارتشاء اشخاص هستند که مرتکب جرم رشاء می شوند و جهت احقاق اموری باطل و تضییع حقوق دیگران با توجه به شرایط خاصی که امروزه بر زندگی کارمندان که از نظر اقتصادی در تنگنا هستند حاکم است مرتکب این جرم می گردند. مثال راشی و مرتشی در واقع داستان میکرب و بدن مریض است. راه علاج، دور کردن میکرب از بدن بیمار تقویت بیمار است، تا از این طریق اقدام عاجلی صورت نگیرد مجازات تأثیری در بهبود آن نخواهد داشت.(بازگیر، ۱۳۸۹، ص۲۳۴).
۳-۱-۶- ماده ۵۹۳
« هر کس عالماً و عامداً موجبات تحقق جرم ارتشاء از قبیل مذاکره، جلب موافقت یا وصول یا ایصال وجه یا مال یا سند پرداخت وجه را فراهم نماید به مجازات راشی بر حسب مورد محکوم می شود.» ( منصور، ۱۳۸۳، ص۱۶۲).
۱- عنصر مادی این جرم عملی است که از سوی غیرراشی یا مرتشی صورت می گیرد و قید هر کس در بردارنده این مفهوم است که این جرم از سوی کارمند و غیرکارمند قابل تحقق است و در واقع نوعی معاونت در جرم ارتشاء است که قانونگذار در این ماده به طور خاص آن را جرم انگاری نموده است و برای آن مجازات تعیین کرده است. و بنا به نص ماده ۵۹۳ ق. م. ۱. شامل اعمالی از قبیل : مذاکره جلب موافقت یا وصول و ایصال وجه یا مال یا سند پرداخت وجه باشد که با توجه به قید (از قبیل) این موارد حصری نیست و شامل موارد دیگر هم می شود.
۲- عنصر معنوی این جرم با توجه به قید (عالماًو عامداً) در زمره جرایم عمدی است و اثبات علم و عمد در تحقق آن ضروری است. یعنی می بایست عمد در فعل ( سوء نیت عام) و قصد نتیجه (سوءنیت خاص) احراز شود تا بتوان شخص را به ارتکاب این جرم مجازات نمود، از سوی دیگر مبحث تقارن میان فعل و عمل مجرمانه نیز باید وجود داشته باشد.
۳- عنصر قانونی در این ماده مقنن برای شخص معاون در بزه ارتشاء مجازاتی برابر با مجازات شخص فاعل جرم رشاء منظور نموده است که از نظر اصول کلی حقوقی این امر چندان پسندیده نیست، از سوی دیگر مجازات را هم بنا به ذیل مجازات مندرج در ماده۵۹۲ ذکر کرده است که البته خود محل ایراد است زیرا مجازات ضبط مال ناشی از ارتشاء منطقاً در مورد شخص رایش قابل اعمال نیست و بهتر بود مقنن یا مستقیماً مجازات تعیین می کرد و یا اگر هم نمی خواست این گونه عمل کند بهتر بود این گونه ذکر می کرد که : ( مرتکب به مجازات حبس و یا شلاق مندرج در ماده ۵۹۲ محکوم می شود) : در این ماده یک نکته دیگر هم وجود دارد و آن این که عنصر قانونی این ماده مرکب است یعنی جرم انگاری در این ماده و نوع و میزان مجازات در ماده دیگری ذکر شده است. ( زراعت، ۱۳۸۲، ص۳۵ ).
۳-۱-۷- ماده ۵۹۴
” مجازات شروع به عمل ارتشاء در هر مورد حداقل مجازات مقرر در آن مورد است.” ( منصور، ۱۳۸۳، ص۱۶۲).
«حکم این ماده ناظر به شروع به جرم ارتشاء بوده و مجازات آن در هر مورد حداقل مجازات مقرر در مورد آن می باشد علاوه بر آن در صورتی که نفس عمل انجام شده جرم باشد به مجازات این جرم نیز محکوم خواهد شد و مجازات آن در هر مورد حداقل مجازات مقرر در آن مورد می باشد و این مفهوم در صدر تبصره ۳ ماده ق. ت. ۱. ۱. ک آمده است و علاوه بر آن در صورتی که نفس عمل انجام شده جرم باشد به مجازات این جرم نیز محکوم خواهد شد.(بازگیر، ۱۳۸۹، ص۲۸۱). و لحظۀ شروع به ارتشاء لحظه ای است که مرتشی وجه یا مال یا سند را دریافت می کند و صرف وعده یا قرار را نمی توان شروع به ارتشاء دانست. به عبارت دیگر قبول به معنای دریافت است و با دریافت آن جرم ارتشاء تحقق می یابد و الا صرف وعده راشی به تنهایی کافی برای تحقق جرم نیست آن که اقداماتی را که مرتشی انجام دهد با وعده راشی جمعاً مفید شروع به جرم ارتشاء باشد.»
ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء … عنصر مادی ارتشاء را ( قبول نمودن) دانسته است و قبول کردن معنای عامی دارد که شامل قبول کردن مادی و شفاهی و کتبی نیز می شود؛ مثلاً ارباب رجوع به کارمندی پیشنهاد می دهد که مبلغی را بعد از انجام کار بگیرد و کارمند نیز آن را قبول می کند بدون این که فعلاً مالی به او داده شود.

جهت‌گیری به حل مسائل: آیا جهت‌گیری آنها در حل مسائل عمل‌گرایانه است یا غیرعقلانی؟
جهت‌گیری به اقدام جمعی: آیا جهت‌گیری آنها مشارکت جویانه است یا فردگرایانه؟
جهت‌گیری به سمت سیستم سیاسی: موضع آنان نسبت به حکومت واگرایانه است یا هم گرایانه؟
جهت‌گیری به‌سوی مردم: آیا عقیده و موضع آنان، اعتماد به مردم است یا عدم اعتماد به مردم؟
به نظر می‌رسد که الگوی رابرت دال هم یک الگوی کاملاً مناسب برای تحلیل تفاوت‌های سیاسی در جوامع مختلف باشد؛ زیرا به هر حال بر اساس تعریف‌های فوق می‌توان به این نتیجه رسید که فرهنگ سیاسی در هر جامعه، تابعی از فرهنگ عمومی آن است و این تابعیت در جوامع مختلف قابل مشاهده است. برای مثال ایتالیا به دلیل ویژگی‌های خاص فرهنگی‌ای که دارد همواره در زمینه سیاسی و تثبیت مردم‌سالاری مشکل داشته است (رنجبر، ۱۳۸۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲) آلموند و وربا

آلموند و وربا به سه نوع فرهنگ سیاسی اعتقاد دارند که البته مبنای اصلی این تقسیم‌بندی، سطح و نوع مشارکت سیاسی است که عبارتنداز:
۱. فرهنگ سیاسی محدود: که پایین‌ترین سطح فرهنگ سیاسی است و در جوامعی که هیچ‌گونه خودآگاهی درباره دولت در آن پیدا نشده به وجود می‌آید. در این جوامع، افراد خود را به‌عنوان عضوی از جامعه تصور نمی‌کنند و اساساً نقشی در تصمیم‌گیری‌ها ندارند. در این جوامع هیچ‌گونه مشارکت سیاسی وجود ندارد. همچنان که الموند و وربا مطرح می‌کنند در این نوع فرهنگ سیاسی هیچ‌گونه نقش تخصصی مانند رهبری وجود ندارد و جهت‌گیری‌های سیاسی برای این نقش‌ها عمدتاً مذهبی و اجتماعی است. رئیس قبیله یا رهبر مذهبی خود نقش‌ها و کارکردهای اجرایی، قانون‌گذاری و قضایی را بر عهده دارد؛ و همزمان چندین نقش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی را بر عهده دارد(Almond & verba, 1963. 17).
۲. فرهنگ سیاسی تبعی: این نوع فرهنگ متعلق ‌به نظام‌های سیاسی پیشامدرن و پادشاهی است. از نقش‌های گوناگون حکومت اطلاع دارند. در این نوع فرهنگ سیاسی، افراد از نتایج نتیجه تصمیم‌های حکومت مطلع هستند، ولی در فرایندهای سیاست‌گذاری هیچ‌گونه نقش تعیین‌کننده‌ای ندارند. در این نوع از فرهنگ سیاسی، جریانی وجود دارد که از طریق آن حاکمان سیاسی بر پایه اجتماعی اعمال نفوذ می‌کنند و ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی درباره حکومت در بهترین حالت بی‌خاصیت و منفعل می‌باشد (Ibid.17). بنیادهای حمایت‌کننده از فرهنگ سیاسی تبعی ممکن است به دو شکل خود را نشان دهد، در شکل فرهنگ سیاسی تبعی افراد ازنظر سیاسی خنثی می‌باشند و خواست و آرزویشان توسط مشت‌های سرکوب گر دولتی در هم کوبیده می‌شود. نوع دوم از فرهنگ سیاسی وجود دارد که شخص در آن ازنظر سیاسی با نظام همراه است؛ که این نوع از فرهنگ سیاسی عمدتاً در نظام‌های سیاسی توده‌گرا یافت می‌شود. به صورتی که ترکیب ذاتی میان اظهارات ایدئولوژیک و شعاری (لفاضی صرف) رژیم و خواست عمومی توده‌ها وجود دارد (Kamrava, 1999. 78-79).
۳. فرهنگ سیاسی مشارکتی: که در آن افراد یک جامعه گرایش به جهت‌گیری آشکاری نسبت به نظام‌های سیاسی به‌عنوان یک کل و هر دو ساختارهای سیاسی فرایندی و سیاست‌گذاری دارند. آن‌ها خودشان را به‌عنوان یک بازیگر فعال در عرصه سیاسی می‌شناسند اگرچه احساسات و ارزیابی‌هایشان از یک چنین نقشی ممکن است از طرد تا توافق تغییر کند(Almond & verba, 1963. 19). این دیدگاه متعلق به نظام‌های دموکراتیک است. در این نوع فرهنگ، سطح آگاهی از نظام سیاسی بسیار بالاست و درواقع این فرهنگ ویژه جوامع توسعه‌یافته است. مردم به‌طور نسبی در حوزه‌های مختلف دخالت می‌کنند و به رفتارهای سیاسی نخبگان حساس هستند. در این نوع فرهنگ سیاسی، مردم خود را متعلق به نظام سیاسی می‌دانند و معتقدند که می‌توانند در بهبود تصمیم‌های سیاسی مؤثر باشند. کامروا معتقد است فرهنگ سیاسی مشارکتی دارای چهار ویژگی خاص می‌باشد. اول اینکه این نوع جوامع در درون خود دارای جامعه مدنی می‌باشند. دومین ویژگی فرهنگ سیاسی مشارکتی عبارت است از وجود درجه بالایی از وفاداری به نظام سیاسی به‌عنوان بخشی از عملکرد شهروندی، شهروندان نظام را به‌عنوان یک نظام مشروع می‌نگرند نه تنها به این دلیل که سیاستمداران مشروعیت را در چنگ خود نگه‌داشته‌اند، به دلیل اینکه آزادانه ترجیحات سیاسی خود را گزینش نمایند. مشارکت فعال اجتماعی به‌عنوان سومین رکن وقتی گسترش می‌یابد که مردم‌سالاری فراتر از صرف چانه‌زنی نخبگان در جریان باشد و عمیقاً از درون اجتماع تحکیم یافته باشد. عنصر نهایی در فرهنگ سیاسی مشارکتی، وجود یک طبقه متوسط قوی در جامعه می‌باشد و رابطه میان مردم‌سالاری و طبقه متوسط به‌طور گسترده موردمطالعه قرارگرفته است (Kamrava, 1999. 88-90).
ازآنجا که هیچ یک از این سه نوع فرهنگ سیاسی به‌طور خالص در هیچ کجا وجود ندارد، آلموند و وربا به ترکیبی از این سه نوع فرهنگ اشاره می‌کنند. این فرهنگ‌های سیاسی مختلط عبارت‌اند از: فرهنگ سیاسیِ تبعی مشارکتی، محدودِ مشارکتی و محدود-تبعی. آنان در تجزیه و تحلیل خود از فرهنگ سیاسی پنج کشور دموکراتیک به این نتیجه می‌رسند که فرهنگ مدنی، مناسب‌ترین فرهنگ سیاسی برای جوامع دموکراتیک می‌باشد.
اما آلموند و وربا کارآمدترین تعریف را از فرهنگ سیاسی در کتاب فرهنگ مدنی چنین ارائه کرده‌اند: الگوهای جهت‌گیری نسبت به موضوعات سیاسی، نظیر احزاب، دادگاه‌ها، قانون
اساسی و تاریخ دولت. جهت‌گیری به معنی داشتن استعداد و آمادگی، برای اقدام سیاسی است که عواملی نظیر سنت، خاطرات تاریخی، انگیزه‌ها، هنجارها، احساسات، عواطف و نمادها این اقدامات را تعیین می‌کنند (کشاورز، ۱۳۸۸: ۱۷۳).
با توجه به این تعریف از فرهنگ سیاسی، چهار نوع نگرش و ایستار را از هم می‌توان متمایز کرد که عبارت‌اند از:
نگرش سنتی
در نگرش سنتی بر اساس الگوهای جاافتاده، عرف یا باورهایی که طبیعت ثانوی فاعل را تشکیل می‌دهند، شکل می‌گیرد. فاعل برای عمل سنتی خویش، نیازی به درک یک هدف یا درک یک ارزش، یا احساس یا عاطفه ندارد؛ بلکه فقط ناآگاهانه به انگیزه بازتاب‌هایی که براثر ممارست طولانی در او اثر دوانیده عمل می‌کند (حسینی، ۱۳۷۷: ۹۷). در این نگرش انسان‌ها در طول خواسته‌های رهبران به حرکت درمی‌آیند و نوع وفاداری در این دیدگاه پذیرفتن رژیم و ملزومات آن می‌باشد و نقد به هیئت حاکمه به مانند تابویی در ذهن این افراد محصور می‌شود
نگرش احساسی
دوستی و نفرت نسبت به نظام، حالتی از نگرش احساسی است که مانع از ارزیابی دقیق روند واقعی جریانات می‌شود. بر این مبنا، فرد بدون توجه به نتایج علمی حاصل از نظام، آیینه بازتابنده احساسات القاشده به خود است (سیف زاده، ۱۳۸۸: ۸۰)؛ بنابراین، ملاک داوری فرد بر مبنای رویکرد ذهنی نسبت به نظام سیاسی است. این نوع رویکرد ذهنی بر اساس احساسات القاشده به خود می‌تواند بر اساس ایدئولوژی نظام یا اپوزیسیون یا بر مبنای عملکرد نظام سیاسی شکل بگیرد.
نگرش ارزشی
از این منظر ایستار یک فرد نسبت به نظام سیاسی ناشی از ارزش‌های اخلاقی، مذهبی و یا سنتی جامعه می‌باشد. فردی که دارای ایستار فرهنگی ارزشی است نسبت به روند جریانات برخلاف دارنده ایستار احساسی و یا رویا گرایانه، ناآگاه نیست. برعکس، وی از روند جریانات آگاه است، اما نظر به رعایت سنن و ارزش‌های مقدس و مطلوب خویش، خود را مقید به رعایت اصولی می کند که مؤید یا مخرب نظام سیاسی موجود می‌باشد (همان: ۸۰).
نگرش شناختی
در این نگرش کنش گر خود را در معرکه ایستارهای ارزشی یا احساسی قرار نمی‌دهد، بلکه کنشگر در جهت ساختی دموکراتیک و مشارکت جویانه است. بر پایه این نگرش کنش گر، آگاه و باز اندیش و در جریان کوشش آگاهانه در جهت شناخت نسبت به رهبران برجسته و مسائل سیاسی است. در اینجا میزان عملکرد ساختار می ­تواند رفتار کنش گر را به‌صورت کنش گر انتقادی یا انطباقی مفهوم بندی کند.
آلموند در ارزیابی سطح فرهنگ سیاسی، چهار ضابطه را یادآور شده است:
۱- میزان دانش (شناخت) فرد درباره ملت، نظام سیاسی در مفهوم کلی آن، تاریخ، اندازه و موقعیت، قدرت، ویژگی‌های قانون اساسی و… چگونه است؟ احساس‌هایش از ویژگی‌های با نظم چیست؟ باورهای کم و بیش موردتوجه قرارگرفته‌اش و داوری‌ها درباره آنها چیست؟
۲- از ساخت‌ها و نقش‌های نخبگان سیاسی مختلف و خط‌مشی‌های سیاسی پیشنهادی که در جریان رو به رشد خط‌مشی سازی وجود دارد، چه دانشی دارد؟ احساس‌ها و باورهایش درباره این ساخت‌ها، رهبران و خط‌مشی‌های سیاسی پیشنهادی چیست؟
۳- درباره جریان رو به پایین اجرای خط‌مشی، ساخت‌ها، افراد و تصمیم‌های درگیر در این روندها چه دانشی دارد؟ احساس‌ها و باورهایش درباره آنها چیست؟
۴- چگونه خود را به‌عنوان عضوی از نظام سیاسی می‌شناسد؟ در مورد حقوق، قدرت‌ها، تعهدها و راهبردهای مربوط به دسترسی به نقطه نفوذ چه می‌داند؟ او درباره قابلیت‌هایش چگونه می‌اندیشد؟ چه هنجارهای مشارکتی یا اجرایی را می‌شناسد یا در صورت‌بندی داوری‌های سیاسی یا رسیدن به باورها شناسایی می‌کند و به خدمت می‌گیرد (مونتی و همکاران، ۱۳۷۱: ۱۰۲).

سطوح سه‌گانه مقوله فرهنگ سیاسی از دید آلموند وهمکاران

با تعریف فرهنگ سیاسی و بیان گونه‌های آن، درمی‌یابیم که هر فرهنگ سیاسی، توزیع خاصی از ایستارها، ارزش‌ها، احساسات، دانسته‌ها و مهارت‌های سیاسی است. همان‌گونه که ایستارهای افراد بر اعمال آنان تأثیر می‌گذارد فرهنگ سیاسی یک ملت نیز بر رفتار شهروندان و رهبران آن در سراسر نظام سیاسی تأثیر می‌گذارد. در رویکرد به هر نظام سیاسی مشخص، ترسیم نقشه‌ای از نقاط مبهم همبار در فرهنگ سیاسی آن و نقشه متناظری از ساختارها و کار ویژه‌های آن سودمند است. یکی از راه‌های ترسیم نقشه فرهنگی سیاسی یک ملت تشریح ایستارهایی است که شهروندان در قبال سه سطح نظام، فرایند و سیاست‌گذاری دارند (الموند و پاول، ۱۳۷۶: ۷۱).
سطح سیستمی
در سطح سیستم، به دیدگاه شهروندان و رهبران در مورد ارزش‌ها و سازمان قوام‌بخش نظام سیاسی علاقه‌مندیم. نحوه‌ی انتخاب رهبران و اطاعت از شهروندان از قوانین چگونه است و چگونه باید باشد. شاید مهمترین جنبه تمایلات سیستمی، سطح و مبنای مشروعیت حکومت می‌باشد. اگر شهروندان باور داشته باشند که باید از قوانین اطاعت کنند در این صورت، مشروعیت حکومت چشمگیر است؛ اما اگر آنان هیچ دلیلی برای اطاعت نیابند یا تنها از روی ترس اطاعت کنند مشروعیت حکومت پایین است (الموند و پاول، ۱۳۷۶: ۷۱-۷۲).
مشروعیت چه بر اساس سنت و ایدئولوژی باشد و چه بر اساس مشارکت شهروندان، نقش مهمی را در کارایی و ثبات نظام سیاسی ایفا می‌کند. پایه‌های مشروعیت، قوانین و قواعدی را برای نوعی از مبادله میان شهروندان و مقامات تنظیم می‌کند. شهروندان از قوانین اطاعت می‌کنند و ح
کومت به التزامات خود عمل می‌کند. هرقدر حکومت به التزامات خود بیشتر عمل کند، شهروندان باید اطاعت و مشارکت بیشتری کنند و از حکومت حمایت زیادتری به عمل‌آورند. اگر رسوم شکسته شود، قوانین نقض شود و ایدئولوژی حاکم نادیده گرفته شود آنگاه مقامات باید انتظار مقاومت و شورش را داشته باشند. در نظام‌هایی که سطح مشروعیت آنها پایین است و پایه‌های مشروعیت پذیرفته‌نشده‌اند، شهروندان اغلب به خشونت به‌عنوان راه‌حلی جهت ابراز نارضایتی سیاسی متوسل می‌شوند (کشاورز، ۱۳۸۸: ۱۷۵). موضوع دیگر که در سطح سیستمی مطرح می‌شود، عبارت است از اینکه مبنای اطاعت مردم از نظام سیاسی چیست؟ آیا بر مبانی وفاداری شرعی استوار است یا بر ویژگی فرهمندی و یا مبنای مدنی و قانونی مبتنی است. (سردارآبادی، ۱۳۸۰: ۱۵۸)
سطح فرایندی
در سطح فرایندی به تمایلات افراد برای درگیر شدن در فرایند یعنی طرح تقاضا، اطاعت از قوانین، حمایت از برخی گروه‌ها و مخالفت با برخی دیگر و اشکال مختلف مشارکت علاقه‌مندیم (الموند & پاول، ۱۳۷۶: ۷۱). در این سطح مصالحی نظیر مشارکت مؤثر و ارضاکننده مطرح است. اگر فرصت چنین مشارکتی در اختیار شهروندان قرار گیرد، آنها به مشارکت در امور سیاسی تمایل نشان می‌دهند و نظرهای مثبتی به نظام سیاسی پیدا می‌کنند (کشاورز، ۱۳۸۸: ۱۷۸).
سطح سیاست‌گذاری
برای درک مسائل سیاسی یک کشور باید موضوعاتی را که مردم آن کشور مهم به شمار می‌آورند و تصورات اساسی آنان در مورد یک جامعه خوب و نحوه‌ی دستیابی به آن را بشناسیم. در این سطح می‌خواهیم بدانیم که شهروندان و رهبران انتظار چه سیاست‌هایی را از حکومت دارند. چه اهدافی قرار است تعیین شود و چگونه باید به آنها دست‌یافت؟ (الموند و پاول، ۱۳۷۶: ۷۲-۷۶).
جدول شماره ۳-۲- خلاصه سطوح سه‌گانه الموند و پاول
الموند و پاول (۱۳۷۶: ۲۵۸)
درمجموع می‌توان گفت که فرهنگ سیاسی مبیّن ایستارها، اطلاعات و مهارت‌های سیاسی است. درواقع تشریح رویکرد مردم یک کشور به نظام سیاسی می‌تواند ما را در تشخیص و شناسایی فرهنگ سیاسی آن جامعه کمک کند. علاوه بر مورد فوق با تشریح ساختار نظام سیاسی می‌توان فرهنگ سیاسی جوامع را تشخیص داد و همان‌طور که ذکر شد رابطه بینابین و متقابلی بین فرهنگ سیاسی و ساختار نظام سیاسی وجود دارد.

کاربست نظری

چهارچوب نظری تحقیق را بر طبق نظر پاتنام اعتماد همکاری و شبکه‌های اجتماعی محور اساسی سرمایه اجتماعی می‌باشد بر اساس تعریفی که پاتنام از سرمایه اجتماعی ارائه داده است و دیدگاه‌های نظری وی در این مورد، اجزا و عناصر اصلی سرمایه اجتماعی عبارت‌اند از: شبکه‌ها، مشارکت، ارزش‌های مشترک و اعتماد. منظور از شبکه‌ها، شبکه روابط و تعاملات موجود در سطح فردی میان افراد، در سطح گروهی میان گروه‌ها، در سطح اجتماعی بین گروه‌ها و در سطح ملی میان گروه‌ها با یکدیگر، نهادهای رسمی و غیررسمی با یکدیگر و میان تمامی گروه‌ها و نهادهای غیررسمی با دولت است. ازنظر پاتنام، شبکه‌ها در کنار سایر عناصر سرمایه اجتماعی می‌توانند با تسهیل اقدامات هماهنگ، کارآمدی جامعه را افزایش دهند.
پاتنام مقوله سرمایه اجتماعی را مرتبط با جمع و جامعه می‌داند و این مفهوم را اینگونه تعریف می‌کند: شبکه‌ها، هنجارها و اعتماد، شرکت‌کنندگان را به همکاری جدی‌تر و کارآمدتر برای دستیابی به هدف‌های مشترک قادر می‌سازد. پاتنام اعتماد اجتماعی را ناشی از دو منبع یعنی هنجارهای معامله متقابل و شبکه‌های مشارکت مدنی می‌داند. ازنظر وی اعتماد، همکاری را تسهیل می‌کند و هرچه سطح اعتماد در یک جامعه بالاتر باشد، احتمال همکاری هم بیشتر خواهد بود. همکاری نیز به‌نوبه خود اعتماد را ایجاد می‌کند. ازنظر پاتنام هرچه تعامل میان افراد بیشتر باشد، آنها اطلاعات بیشتری درباره یکدیگر به دست آورده و انگیزه‌های بیشتری برای اعتماد پیدا می‌کنند که در حوزه اعتماد بین فردی تعریف می‌شود. درمجموع پاتنام منابع سرمایه اجتماعی را اعتماد، هنجارهای معامله متقابل و همکاری و تعامل می‌داند که دارای ارتباطات درونی، خود تقویت‌کننده و خود افزاینده می‌باشند. بنا به اعتقاد پاتنام ویژگی بازتولیدی سرمایه اجتماعی منجر به تعامل اجتماعی همراه با سطح بالایی از همکاری، اعتماد، معامله متقابل، مشارکت مدنی و رفاه اجتماعی می‌گردد. وی همچنین اضافه می‌کند که نبود این ویژگی‌ها در برخی از جوامع عهدشکنی، بی‌اعتمادی، فریب و حیله و بهره‌کشی، انزوا، بی‌نظمی و رکود را به دنبال خواهد داشت. اعتماد مدنی به شبکه‌های مشارکت مدنی مانند انجمن‌های صنفی، انجمن‌های مذهبی، تعاونی‌ها، باشگاه‌های ورزشی و انجمن‌های داوطلبانه و … روی می‌دهند؛ بنابراین اعتماد مدنی و همکاری از اشکال ضروری سرمایه اجتماعی هستند. هرچه این اعتماد و همکاری در جامعه‌ای متراکم‌تر باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که شهروندان بتوانند در جهت منافع متقابل همکاری کنند. ” اعتماد تقویت همکاری درون‌گروهی را سبب می‌شوند؛ که سهم اعتماد مدنی برای دموکراسی بسیار تعیین‌کننده است.

فصل سوم

روش انجام تحقیق

روش تحقیق

روش در این پژوهش، از نوع پیمایشی است؛ که بر این اساس واقعیت‌های عینی را می‌سنجد. پیمایش یکی از روش‌های تحقیق اجتماعی است که در آن اعضای جامعه آماری به پرسش‌هایی در مورد موضوع موردمطالعه محقق، پاسخ می‌دهند. آن‌ها این کار ر
ا یا از طریق پرکردن “پرسشنامه‌ای” که در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و یا شفاهاً از طریق “مصاحبه ” انجام می‌دهند. به عقیده برخی از جامعه‌شناسان، پیمایش بهترین شیوه روش تحقیق جامعه‌شناسانه است؛ به عبارت دیگر پیمایش شیوه سیستماتیک جمع‌ آوری داده‌ها از طریق مصاحبه رودررو، تلفنی و یا پرسشنامه خود اجرا است که از طریق پست برای اعضای جامعه آماری فرستاده می‌شود و بازمی‌گردد (عضدانلو، ۱۳۸۸:۱۶۵).