آموزگاران و یادگیرندگان و ارتباط این دو در آموزش از راه دور همچون کلیه شیوه ­های دیگر رکنی اساسی است، رسانه ­ها و موادکمک آموزشی نیز ارتباط بین آموزگاران و یادگیرندگان را امکان­ پذیر می­سازد. پیام­های دانش را ‌می‌توان به صورت­های شنیداری و دیداری و اینترنت و با ابزارهای گوناگون در دسترس یادگیرندگان قرار داد ( طبایی عقدانی، ۱۳۸۴).

در زیر به اجمال برخی از مهمترین اجزای آموزش از راه دور اشاره می­ شود:

فرا­گیران

با توجه به اینکه دانشجویان آموزش از راه دور در دوره دبیرستان به­ صورت سنتی آموزش دیده­اند، ممکن است در ابتدای ورود ‌به این نظام دچار سردرگمی شوند. برخی نیز شاید از اینکه مجبور نیستند هر روز چند ساعت در کلاس­های درسی حضور یابند، خوشحال باشند و پس از ثبت نام در مرکز آموزشی و دریافت کتاب کار پی کار خود بروند و منتظر تشکیل کلاس­های حضوری نمانند. البته عدم حضور در کلاس و مرکز آموزشی احتمالاً برای برخی دانشجویان به­ ویژه شاغلان، می ­تواند موجب موجب خستگی و دلزدگی آن ها شود دانشجویان آموزش از راه دور باید بیش از هرچیز بپذیرند که دانشجو هستند و باید همانند دیگر دانشجویان از آغاز سال تحصیلی، فعالیت تحصیلی خود را شروع کنند، ضمن اینکه مسئولیت آن ها در مقایسه با دانشجویان دانشگاه ­های سنتی سنگین­تر است، این گروه از دانشجویان با انتخاب نطام آموزش از راه دور در حقیقت مسئولیت یادگیری را شخصاً عهده­دار ‌شده‌اند(خادمی، ۱۳۸۱).

‌بنابرین‏ خودرهبری و خودارزشیابی از مهمترین خصایصی است که دانشجویان آموزش از راه دور باید در خود تقویت کنند. همچنین برنامه آموزشی دانشگاه نیز باید در دا­نشجوبان خودیادگیری و رشد خود به خودی را فراهم آورند و به روش­های القایی فکر نکنند و دانشجویان را برای تغییر و اعتلای باور و رفتار آماده کنند (معیری، ۱۳۷۱).

همان‌ طور که قبلاً اشاره شد خصیصه اصلی آموزش باز و از راه دور جدایی فیزیکی استاد و دانشجو ‌می‌باشد و در آموزش از راه دور هر نوع فعالیت یادگیری بر عهده دانشجویان است نه به عهده اساتید، از این­رو یادگیرندگان باید بکوشند تا بدین امر تحقق بخشند. این نکته نیز مورد توافق همگان است که دانشجویان از راه دور اکثراً بزرگسالانی هستند که آموزش باز و راه دور را به ‌عنوان فرصت تاره­ای برای ادامه تحصیل تلقی ‌می‌کنند (پانن به نقل از حیدری، ۱۳۷۱).

دانشجویان آموزش از راه دور باید یاد بگیرند که چگونه از همه امکانات در دسترس خود بهره­ گیری نمایند. این امکانات می ­تواند رسانه­های ارتباطی جدید مثل اینترنت، تلویزیون و رادیو باشد . یا مربیان، استادان، همکلاسان افراد دیگری که می ­توانند به آن ها کمک نمایند. دانشجوی آموزش از راه دور برای استفاده بهینه از امکانات و وقت خود، برنامه­ ریزی نمایند و خود را ملزم به اجرای برنامه خود تنظیم شده کند (خادمی،۱۳۸۱).

معلمان

باید اذعان کرد که بدون وجود استاد هیچ دانشگاهی قادر به ادامه کار نیست. دانشگاه هایی که به شیوه آموزش از راه دور فعالیت ‌می‌کنند هم به ­نوبه خود نیاز مبرم به استاد و کادر آموزشی دارند.

در نظام حضوری استاد به­عنوان محور تمام فعالیت­های آموزشی بوده و کانون فرایند آموزش است و به­ صورت دایم با فراگیر در تماس است، در نظام آموزش از راه دور نیز استاد نقش اساسی را بر عهده دارد، اما ارتباط آموزش از طریق رسانه صورت ‌می‌گیرد و دانش او با واسطه و به طور غیر­مستقیم عرضه می­ شود (فراهانی، ۱۳۸۰).

حضور استاد در کلاس راه دور و تعامل او با فراگیر، به نحو متفاوتی نسبت به نظام آموزش حضوری صورت ‌می‌گیرد. استاد این نظام آموزش، در کلاس صرفاً وظیفه رفع اشکال را عهده­دار است و فقط زمانی در فرایند آموزش دخالت می­ کند که فراگیر در یادگیری متون با مشکل مواجه باشد (فراهانی، ۱۳۸۰).

فعالیت‌های مربوط به عرصه یادگیری جمعی:

• • تشریح تکلیف درس ونوع تمرین درسی به همراه ‌دستورالعمل انجام

• • تشریح مدت زمان انجام تکلیف به همراه پیامد انجام ندادن آن در زمان معین

• • تعیین گروه مباحثه برای پیگیری مباحث مربوط به تکالیف درسی از طریق اطاق بحث یا کنفرانس صوتی

• • استفاده مناسب ازعکس،تصویر،نقاشی متحرک وچند رسانه ای به منظور بیان موقعیت واقعی موضوع درسی

• • بیان قسمت های مختلف تکلیف درس بر اساس پیش دانسته های دانشجو به منظور کمک به افزایش توانمندی ایشان

• • توجه به طرح فعالیت‌های آموزشی مانندتکلیف درسی، تمرین،مسئله وتحقیق به منظور فعال کردن دانشجو

• • برانگیختن فراگیران برای تعامل با هم

• • ارائه بازخورد مناسب وبه موقع در راهنمایی دانشجو تاثیر گذار است

• • ارائه تمرین در پایان هر موضوع درس

• نقش وجایگاه معلم در نظام یادگیری الکترونیک

رورکی، اندرسن، گاریسن و آرچر در سال ۲۰۰۰ مدلی را به منظور تسهیل در درک مفهوم جایگاه و نقش معلم در نظام یادگیری بر خط ارائه داده و آن را مدل مفهومی “شبکه یادگیری” نامیده اند. بر اساس آنچه در این طرح مورد توجه قرار گرفته، یادگیری عمیق و معنی دار زمانی حاصل می شود که معلم ها در سه عرصه حضور مشخصی داشته باشند. اولین نکته حضور فعال در «عرصه تدریس» است. در آموزش رسمی و غیررسمی و حضور معلم درعرصه تدریس با توجه که وظایف تدریس که بر عهده دارند، نکته مهمی است. نکته دوم مربوط به فراهم نمودن محیط حمایتی برای دانش آموز است. محیطی که در آن دانش آموز با بیان احساساتش در میان جمع مشکلی ندارد، این محیط حضور در عرصه «اجتماعی» نامیده اند. این عرصه باتوانایی بیان نقطه نظرات مشترک، توافق، اختلاف نظرات و حمایت ‌گروه‌های هم عقیده در میان وقایع سر و کار دارد. و نکته نهایی فراهم بودن میزان مناسبی از حضور در «عرصه شناختی» برای معلمان است که بر اساس آن فرصت یادگیری و حمایت از شرایط توسعه و رشد مهارت‌های تفکر انتقادی فراهم می شود. عرصه شناخت مبتنی بر مطالعه محتوای مشخص است که در نیازمند داشتن معرفت علمی، فرهنگی و تجربه اجتماعی متناسب با محتوا است به گونه ای که بتواند مهارت‌های تفکر انتقادی را افزایش دهد. این مُدل مصنوعی در شکل شماره۱ به نمایش در آمده است.

• شکل ۲-۱-۲مدل مفهومی شبکه یادگیری رورکی و اندرسون و گارسیون و آرچر

رورکی و اندرسون و گارسیون و آرچر۲۰۰۰)) بر اساس مدل مفهومی شبکه یادگیری معتقدند بااجرای این سه نقش اساسی و با حضور در این سه عرصه مهم، فرایند ایجاد یک محیط مؤثر یادگیری به تکامل خواهد رسید.

• عرصه تدریس، ارزیابی و یادگیری بر خط

در محیط آموزش رسمی بیشترین نگرانی دانش آموزان مربوط به مقوله ارزیابی است. حضور در عرصه تدریس نیازمند بحث مفصل ‌در مورد معیارهای ارزیابی از آموخته های فراگیران است. معلم می‌تواند با انعطاف پذیری و همدلی این نگرانی را برطرف کند. آندرسون (۲۰۰۰) وجوه اصلی ارزیابی را بیان نموده و به دو نمونه از ابعاد چالش برانگیز مقوله ارزشیابی در محیط یادگیری بر خط اشاره می‌کند.

در ماده نهم قانون نظارت بر تطبیق ‌استراتژی مبارزه علیه فساد اداری، صلاحیت ها و مسئولیت های اداره عالی نظارت بر تطبیق ‌استراتژی مبارزه با فساد اداری بر شمرده شده است. در بند نهم از ماده نهم این قانون” ارزیابی چگونگی شفافیت، شایستگی، لیاقت و عدالت در استخدام” به عنوان یکی از صلاحیت ها و مسئولیت های این نهاد تعیین شده است.^[۱۲۴]

اختصاص یک بند از یکی از ماده های قانون نظارت بر ارزیابی از شفافیت اجرایات مربوط به استخدام و در نظر گیری و بررسی عدالت در پروسه استخدامی، نشان می‌دهد که از سوی قانون گذار، پروسه استخدامی و حقوق استخدامی شهروندان اهمیت انگاری شده است. با توجه به اینکه در استخدام هم حق شهروندی فرد و هم منفعت و نیاز دولت مطرح می‌باشد، ایجاب می‌کند که قانون نیز این مسئله را با حساسیت مورد توجه قرار دهد تا هم از تضییع حقوق استخدامی به عنوان حق شهروندی و اساسی شهروند جلوگیری شود و هم از متضرر شدن اداره به خاطر محروم شدن از حضور افراد شایسته در اداره جلوگیری صورت گیرد.

از همین رو است که دیده می شود در ماده نهم قانون و در بند نهم از این ماده، به اداره عالی نظارت بر تطبیق ستراتیژی مبارزه علیه فساد اداری از سوی قانون گذار مسئولیت داده شده است که بر روند استخدامی نظارت کند و از رعایت عدالت و عدم تضییع حقوق شهروندی افراد و تضرر به دولت جلوگیری شود. مفهوم این اعطای مسئولیت به خوبی می رساند که عدم رعایت عدالت در پروسه استخدامی و در نظر نگرفتن شفافیت و لیاقت و شایستگی جرم فساد اداری محسوب می شود و قابل تعقیب قضایی و کیفری می‌باشد.

ج- ماده سیزدهم:

در ماده سیزدهم قانون نظارت بر تطبیق ‌استراتژی مبارزه علیه فساد اداری تصریح بر این گردیده است که مظنونین ارتکاب فساد اداری به سارنوالی معرفی گردند.^[۱۲۵] با توجه به اینکه نهاد سارنوالی بر اساس قوانین نافذه افغانستان نهاد تحقیق کننده جرایم بوده و مسئولیت دارد که در رابطه به تحقیق جرایم و تعقیب مظنونین به ارتکاب جرم کار کند و با تثبیت جرم، مظنونین را به محکمه معرفی کند، می توان برداشت کرد که در این قانون اولا فساد اداری و مصادیق آن جرم انگاری شده است و دوما در همین قانون اراده قاطع بر این متمرکز است که با کسانی که مرتکب جرم فساد اداری می‌شوند، برخورد جدی صورت بگیرد.

د- ماده نوزدهم:

در ماده نوزدهم قانون نظارت بر تطبیق ‌استراتژی مبارزه علیه فساد اداری تصریح شده است که در لوی سارنوالی افغانستان به عنوان نهاد تحقیق کننده و تعقیب کننده جرایم و در تشکیلات قضایی افغانستان بخش ویژه ای برای رسیدگی به امور مربوط به جرم فساد اداری ایجاد شود.^[۱۲۶] در بند اول ماده نوزدهم این قانون تصریح شده است که اداره لوی سارنوالی افغانستان، به منظور تحقیق جرایم فساد اداری و اقامه دعوا علیه مرتکبین آن سارنوالی مبارزه علیه جرایم اداری را در مرکز و ولایات طبق احکام قانون ایجاد می‌کند. همچنین در بند دوم این ماده عین مسئولیت به ستره محکمه افغانستان داده شده و تصریح گردیده است که سترده محکمه به منظور رسیدگی قضایای جرایم فساد اداری دیوان های فساد اداری را طبق قانون در مرکز و ولایات ایجاد می‌کند.

تصریح بر به کارگیری کلمه جرایم فساد اداری و تأکید بر ایجاد بخش مبارزه با جرایم فساد اداری در لوی سارنوالی و همچنین تأکید بر ایجاد دیوان رسیدگی به جرایم فساد اداری در ستره محکمه افغانستان، نشان می‌دهد که از سوی قانون گذار فساد اداری جرم شناخته شده است و کسی که هر یک از مصادیق آن را مرتکب گردد، قابلیت این را دارد که تحت تعقیب عدلی و کیفری قرار بگیرد.

ه- ماده پانزدهم:

در ماده پانزدهم قانون نظارت بر تطبیق ‌استراتژی مبارزه علیه فساد اداری نیز یک حکم مجازات تبعی برای مرتکبین جرایم فساد اداری در نظر گرفته شده است. در بند دوم ماده پانزدهم این قانون گفته شده است که اگرچنانچه کسی به خاطر ارتکاب جرایم فساد اداری به بیشتر از سه سال تا ده سال محکوم گردد، بعد از ختم دوره حبس و پایان یافتن تحمل مجازات خود نمی تواند تا مدت دوسال به عنوان کارکن در اداره دولتی به وظیفه اشتغال یابد و یا اینکه خود را در عهده های انتخاباتی کاندیدا نماید.^[۱۲۷]

بند دوم ماده پانزدهم که مجازات تبعی را برای مجرمین فساد اداری پیش‌بینی ‌کرده‌است، دو نکته را به صورت روشن بیان می‌کند:

اول- فساد اداری که محروم سازی داو طلبان استخدام و یا تضییع حقوق استخدامی نیز با تفسیر بسیار ساده به عنوان یکی از مصادیق آن به حساب می‌آید، در نظام حقوق کیفری افغانستان جرم به حساب می‌آید و مرتکبین آن با مجازات روبرو می‌شوند.

دوم- در محاکم افغانستان این اجازه برای قاضی ها داده شده است که بر حسب احوال بعد از ثبوت جرم مجرمین فساد اداری، آنان را تا مدت ده سال نیز محکوم به حبس نمایند. زیرا در بند دوم نوعی محرومیت مدنی ( استخدام مجدد و شمولیت در سمت های انتخاباتی) به عنوان بخشی از جزای تبعی برای کسانی در نظر گرفته شده است که ممکن است با حببس سه ساله الی ده ساله به عنوان مجازات محکوم شوند.

گفتار سوم- حمایت از حقوق استخدامی در اسناد بین‌المللی

علاوه بر قوانین و مقررات داخلی، از حقوق استخدامی در برخی از اسناد بین‌المللی نیز حمایت صورت گرفته است. با توجه به اینکه برخی از این اسناد از سوی دولت افغانستان به تصویب رسیده است در قلمرو حقوقی و یا حاکمیت حقوقی داخلی افغانستان نیز قابل تعمیل می‌باشد. از سوی دیگر برخی از این اسناد امروزه در عرف بین الملل آنچنان از مقبولیت و طرفداری برخوردار اند که بدون تصویب در داخل کشورها نیز تخطی از قواعد و مقررات مندرجه در این اسناد چالش بر انگیز محسوب می شود. در این مبحث حمایت از حقوق استخدامی در اسناد بین‌المللی به صورت فشرده مورد بحث قرار می‌گیرد.

الف- اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی

اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی یکی از مهم ترین اسناد و در عین زمان معتبر ترین اسناد حقوق کیفری در سطح جهان و در قلمرو حقوق جزای بین‌المللی محسوب می‌گردد. ایجاد محکمه جزایی بین‌المللی و تصویب این اساسنامه در واقع ارائه پاسخ مثبت به توقعی است که از دیر زمان در سطح جهان وجود داشته است. تشکیل این محکمه یکی از آرزوهای طرفداران عدالت جزایی در سطح جهان می‌باشد. برخی از کارشناسان حقوقی تأکید کرده‌اند که ایجاد محکمه کیفری بین‌المللی یکی از بزرگ ترین تحول ها در سطح جهان بعد از تشکیل سازمان ملل متحد می‌باشد.^[۱۲۸] در این سند مهم بین‌المللی که برای امضا کنندگان آن الزام آور نیز می‌باشد، جرم انگاری هایی صورت گرفته است که با تفسیر بسیار ساده می توان از برخی از مصادیق این جرایم به نفع حقوق استخدامی افراد نیز استفاده نمود.

در سال ۱۹۳۷ میلادی، برابر با ۱۳۱۶ هجری، پیمان چهار­جانبه­ای میان کشورهای ایران، افغانستان، ترکیه و عراق در کاخ سعدآباد تهران به امضا رسید که به نام پیمان سعدآباد مشهور شد. پیمان سعدآباد وحدت این چهار کشور در منطقه و حمایت متقابل آن‌ ها نسبت به یکدیگر در صورت بروز خطر را دنبال می‌کرد. دولت­های امضاکننده این پیمان، متعهد شدند از مداخله در امور داخلی یکدیگر خودداری نموده، مرزهای مشترک را محترم بشمارند. از هر گونه تجاوز نسبت به یکدیگر بپرهیزند. از تشکیل جمعیت­ها و دسته‌بندی‌ها باهدف اخلال در صلح میان کشورهای هم‌جوار جلوگیری نمایند. طی این معاهده دولت­های عضو، ضمن تعهد بر عدم‌مداخله در امور داخلی یکدیگر، قید کردند که در کلیه اختلافات بین‌المللی که با منافع آن‌ ها در ارتباط است، باهم مشورت کنند و علیه یکدیگر عملیات متجاوزانه انجام ندهند^[۱۸۰]. دولت ایران تصور می‌کرد که در صورت بروز یک جنگ دیگر اروپایی، این پیمان امنیتی از چنان استحکامی برخوردار است که نه تنها خواهد توانست از بی‌طرفی منطقه‌ای خویش حراست نماید، بلکه می‌تواند آزادانه ‌در مورد اقدام به جنگ یا اجتناب از آن تصمیم بگیرد^[۱۸۱].

در اول ژانویه ۱۹۴۲ میلادی بیست کشور ازجمله آمریکا علیه فاشیسم^[۱۸۲] (هیتلر و موسولینی) وارد جنگ شدند و همان روز اعلامیه‌ای را امضا کردند که به اعلامیه ملل متحد^[۱۸۳] معروف است. در این اعلامیه پس از قبولی اصول پیمان اقیانوس اطلس، امضاکنندگان متعهد شدند که تمام قوای نظامی و اقتصادی خود را علیه دول محور به کار انداخته و هیچ‌کدام با دشمن صلح جداگانه نخواهند داشت^[۱۸۴]. سده بیستم میلادی به دلیل دو جنگ بزرگ جهانی و تبعات آن بر امنیت بین‌الملل، گرایش دولت‌ها به سمت تولید و توسعه جنگ‌افزارهای استراتژیک، موجب تحول در مفهوم امنیت، شکل و دامنه پیمان‌ها شد^[۱۸۵].

جنگ جهانی دوم با خسارات به‌مراتب بالاتر از جنگ اول به مدت ۵ سال طول کشید و این بار کشورهای زیادی از این جنگ خسارت دیدند و فنّاوری تسلیحاتی به‌مراتب پیشرفته‌تری در آن به کار رفت. استفاده از بمب اتم در ناکازاکی^[۱۸۶] و هیروشیما^[۱۸۷] نمونه­ از پیشرفت فنّاوری تسلیحاتی این دوره بود. این جنگ سیستم امنیت دسته‌جمعی قدیم را که در چارچوب جامعه ملل به میان آمده بود منسوخ ساخت و سیستم جدیدتر، باقابلیت بیشتری را روی کار آورد که در منشور سازمان ملل متحد^[۱۸۸] پیش‌بینی شده بود. اتحاد دمکراسی غربی و شوروی سوسیالیست علیه فاشیسم در جریان جنگ دوم جهانی، باعث پیروزی گروه اول گردید. طبیعی بود که بعد از جنگ تضاد منافع میان این دو گروه شکل گیرد. این تضاد در قالب مفهوم جنگ سرد که مبتنی بر تضاد منافع حیاتی آن‌ ها بود تبلور پیدا کرد و شالوده ایدئولوژیک گرفت. جنگ سرد حالتی جنگ و صلح دارد که در آن برخورد نظامی انجام نمی‌پذیرد، ولی خطر چنین برخوردی هرلحظه متصوراست^[۱۸۹]. در دوران جنگ سرد و نظام دوقطبی حاکم بر مناسبات بین‌المللی قدرت‌های بزرگ مثل ایالات‌متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی به منظور یارگیری، گسترش نفوذ به مناطق استراتژیک جهان و تثبیت قدرت خویش یکی بعد دیگری اقدام به انعقاد پیمان‌ها چندجانبه و دوجانبه با کشورهای تحت سلطه خویش می‌کردند. گسترش سریع کمونیسم آمریکا را واداشت که سیاست جلوگیری از گسترش کمونیسم را در پیش گیرد.^[۱۹۰]

‌بر مبنای‌ همین سیاست، در دوم سپتامبر ۱۹۴۷ میلادی در شهر ریودوژانیروی^[۱۹۱] برزیل برای حراست از ‌نیم‌کره غربی در مقابل تجاوز مسلحانه و نفوذ کمونیسم پیمان به امضا رسید که به پیمان ریو^[۱۹۲] مشهور شد. این معاهده توسط بیست‌ویک کشور آمریکایی امضا و در سال ۱۹۶۱ کوبا از پیمان به دلیل گرایش‌های کمونیستی بیرون رانده شد^[۱۹۳].

بریتانیا و فرانسه بعد از مدتی طفره رفتن، در دون کرک^[۱۹۴] پیمان همکاری و اتحاد دوجانبه امضا کردند. این پیمان به دنبال ترس از بیداری مجدد ملت آلمان که در جنگ دوم شکست‌خورده و اشغال‌شده بود، امضا شد. ترس از نفوذ کمونیست­ها و تنش فزاینده بین‌المللی باعث شد تا فرانسه و انگلستان با بلژیک، هلند و لوکزامبورگ پیمان اتحاد امضا کنند که به اتحادیه غرب^[۱۹۵] مشهور شد. پیمان بروکسل در هفدهم مارس ۱۹۴۸ میلادی به امضای کشورهای مذکور رسید و آن‌ ها را در برابر تهاجم آلمان و یا هر متجاوزی دیگر متحد کرد. بعدازاین پیمان شبکه های ارتباطی در همه زمینه‌ها بین کشورهای هم‌پیمان به وجود آمد که در رأس همکاری آن‌ ها پیمان‌های نظامی قرار داشت و ستاد ارتش و فرماندهی آن در فونتان بلو در نزدیکی پاریس مستقر شد^[۱۹۶].

کشورهای اروپایی به دنبال استقرار نیروهای شوروی در اطراف برلین و آلمان شرقی، خود را در مقابل خطر بالقوه تجاوز شوروی ناتوان از دفاع دیدند، به همین دلیل دست به دامان امریکا شدند. اولین پیمان غرب برای مقابله با کمونیسم، در چهارم آوریل ۱۹۴۹ تحت عنوان پیمان آتلانتیک شمالی یا (ناتو) رسماً برای مدت بیست سال در واشنگتن توسط نمایندگان دوازده کشور^[۱۹۷] به امضا رسید. اتحادیه غرب که قبلاً توسط بعضی کشورهای اروپایی تشکیل‌شده، از محتوای قوی برخوردار نبود، بیشتر سازمان‌های وابسته آن در ناتو ادغام شد^[۱۹۸].

در بیست و پنجم ژوئن ۱۹۵۰ میلادی ساکنان کره شمالی^[۱۹۹] به دلایل نامشخصی به کره جنوبی^[۲۰۰] حمله کردند؛ هرچند که علل این تهاجم مشخص نبود ولی نتایج واضح و روشنی داشت. امریکا که بخش جنوبی کره را جزو حوضه استراتژیکی خود می‌دانست وارد عمل شد. درسی‌ام اوت ۱۹۵۱ و معاهده امنیتی ۱۹۴۷ میلادی میان آمریکا و فیلیپین، به فیلیپین^[۲۰۱] قول داده بود که از سرزمین آن‌ ها دفاع خواهد کرد. آمریکا همزمان به کمک‌های نظامی و اقتصادی به جزیره تایوان و هندو چین فرانسه پرداخت. سپتامبر ۱۹۵۱ قرارداد صلحی با ژاپن امضا کرد که دست امریکا را برای ایجاد پایگاه‌های نظامی در منطقه، آزاد گذاشت. قرارداد دیگری در اول سپتامبر ۱۹۵۱ در سانفرانسیسکو^[۲۰۲] بین استرالیا، زلاندنو و امریکا به نام پیمان آنزوس^[۲۰۳] به امضا رسید که طبق آن کشورهای مذکور از امنیت اقیانوس آرام^[۲۰۴] دفاع کرده و بر اساس آن آمریکا به ایجاد پایگاه نظامی در اقیانوس آرام اقدام کرد. جان فوستر دالس^[۲۰۵] وزیر خارجه آمریکا تمام تلاش خود را صرف استحکام اتحادها و پیمان‌ها واشنگتن کرد^[۲۰۶].

به عنوان مثال نظریه نبوغ ‌به این دلیل که عده ای استعداد خلاقیت بیشتری دارند، درست است؛ اما این بدان معنا نیست که افراد دیگر نتوانند مثل آن ها و حتی برتر از آن ها باشند. از سویی دیگر این مسئله را باید در نظر داشت که این استعداد ذاتی که از آن نام می‌برند آیا به تمام معنا ذاتی و فطری است یا بر اثر بعضی از عوامل و شرایط مادر در دوران بارداری، چنین استعدادی در کودک ایجاد شده است؛ مثل: تغذیه، حالات، افکار، اتفاقات و … مادر و با دقت بیشتر می توان دریافت که بسیاری از افرادی که به نظر ذاتا خلاق می‌رسند به طور نا خود اگاه و اتفاقی در شرایطی قرار گرفته اند که موانع کمتری، رشد و شکوفایی خلاقیت آن ها را تهدید ‌کرده‌است و یا در شرایطی قرار گرفته اند که انگیزه و نیاز بیشتری برای خلاقیت در آن ها ایجاد شده است. از طرفی دیگر بعید است بتوان این پارامترها و متغیرهای محیطی را کاملا شناسایی کرد و از موضوع تحقیق به دور نگه داشت تا ثابت شود دقیقا بعضی از انسان‌ها هنگامی که از روز اول در رحم مارد شکل گرفته اند، خلاق تر از سایر انسان‌ها هستند.

نظریه رفتار گرایان نیز در صورتی درست خواهد بود که وارد ضمیر ناخود آگاه به ذهن را بپذیریم، چون تمامی آنچه که در مخیله انسان قرار می‌گیرد و از ذهن تراوش می‌کند یا برگرفته از صورت‌های ذهنی قبلی (عناصر قدیم) است و یا از خیالات که ترکیب جدیدی از صورت‌های ذهنی قبلی است و یا از واردات ضمیر ناخود آگاه به ذهن، ‌بنابرین‏؛ اگر واردات ضمیر ناخود اگاه به ذهن را بپذیریم، در شرایط ایده ال، دیگر مسئله کهنگی و نویی از بین می رود

اما نظریه افزایشی را میتوان صحیح دانست، ولی نه به طور مطلق، ‌به این معنی که بسیاری از خلاقیت‌ها به طور تدریجی و تداعی های پی در پی حاصل می‌شوند اما خلاقیت‌های فراوانی نیز وجود دارد که به طور ناگهانی در ذهن مخترع جرقه زده و خلق می شود.

در رابطه با نظریه ناگهانی نیز باید این نکته را در نظر داشت که به نظر می رشد یک هنرمند، درست در لحظه خلق ایده و کمی پس از آن، در حال تفکر است، ولی در لحظه خلق ایده کار او اگاهانه و از روی قصد نیست، لذا هر مقدار انسان از سازو کار ذهن هوشیار و نیمه هوشیار، فرایندهای تفکر، تداعی معانی، تکنیک‌های خلاقیت، ابزارهای کنترل توجه و قالب‌های ذهنی بیشتر مطلع شود و بهتر بتواند حس، فکر، عقل، خیال را برنامه ریزی شده و کنترل شده هدایت کند، لذا از ناگهانی بودن خلاقیت کاسته می شود (صمد آقایی، ۱۳۸۳: ۲۲-۲۶).

۲-۳-۷ خلاقیت و نوآوری

خلاقیت به طور عام یعنی توانایی ترکیب اندیشه ها به شیوهای منحصر به فرد یا ایجاد ارتباطی غیر معمول بین اندیشه ها .

نو آوری: فرایند اخذ ایده خلاق و تبدیل آن به محصول خدوات و روش های جدید عملیات است.
انتفاع + اختراع + مفهوم = نوآوری

در معادله نوآوری – مفهوم : اشاره بر ایده ای است که با توجه به چهار چوب مرجعی آن فرد، سازمان یک دانش انباشته شده جدید است .

منظور از نوآوری خلاقیت متجلی شده و به مرحله عمل رسیده است، به عبارت دیگر، نوآوری یعنی اندیشه خلاق تحقق یافته؛ نوآوری همانا ارائه محصول ، فرایند وخدمات جدید به بازار است؛ نوآوری به کارگیری توانایی‌های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است.

خلاقیت و نوآوری چگونه با هم مرتبط شده اند؟

خلاقیت به طور عام یعنی توانایی ترکیب اندیشه ها به شیوه ای منحصر به فرد یا ایجاد ارتباطی غیر معمول بین اندیشه ها.

یک سازمان که مشوق نوآوری است ساز مانی است که دیدگاه های ناشناخته به مسایل یا راه حلهای منحصر برای حل مسایل را ارتقا می‌دهد. نو آوری فرایند کسب اندیشه ای خلاق و تبدیل آن به محصول و خدمت و یا یک روش عملیاتی مفید است.

سه مجموعه از متغیرها وجود دارند که می‌توانند نوآوری را ایجاد کنند.آن ها به ساختار سازمانی، فرهنگ و توانایی منابع انسانی مربوط می‌شوند.

چگونه متغیرهای ساختاری بر نوآوری اثر می‌گذارند؟

بر اساس پژوهش‌های گسترده، با توجه به متغیرهای ساختاری می‌توانیم سه گزاره را بیان کنیم. اول اینکه ساختارهای مکانیکی اثری مثبت بر نوآوری دارند زیرا که تخصص کاری آن ها پایین تر است، قوانین کمتری دارند و عدم تمرکز در آن ها بیشتر از ساختارهای مکانیکی است.همچنین انعطاف پذیری، قدرت انطباق و بارور کردن را که پذیرش نوآوریها را آسان تر می‌کند، بیشتر می‌کنند. دوم اینکه دسترسی آسان به منابع فراوان عامل کلیدی نوآوری است. فراوانی منابع به مدیران این توانایی را می‌دهد که بتوانند برای نو آوری هزینه کنند و شکست‌ها را بپذیرند. در نهایت ارتباط بین واحدها با تسریع در کنش متقابل خطوط سازمانی به شکستن سدهای احتمالی در برابر نوآوری مدد می رساند. البته هیچ یک از این سه متغیر نمی تواند وجود داشته باشد مگر اینکه مدیران ارشد ‌به این سه عامل متعهد باشند.

چگونه فرهنگ سازمانی بر نوآوری اثر می‌گذارد؟

سازمان‌های نو آور فرهنگی مشابه دارند.آن ها تجربه کردن را تشویق می‌کنند.آن ها هم به موفقیتها و هم به شکست‌ها پاداش می‌دهند.آن ها از اشتباهات تجربه کسب می‌کنند.یک فرهنگ نوآور دارای هفت ویزگی زیر است:

۱- پذیرش ابهام؛

۲-شکیبایی در امور غیر عملی؛

۳- کنترل های بیرونی کم؛

۴-بردباری در مخاطره؛

۵-شکیبایی در برخوردها؛

۶- تأکید بر نتایج تا بر وسایل.؛

۷-تأکید بر نظام باز.

سازمان از نزدیک محیط را کنترل می‌کند و سریعا به تغییرات آنطور که اتفاق می‌افتند پاسخ می‌دهد.
کدام متغیرهای منابع انسانی بر نو آوری اثر می‌گذارند؟

در مقوله منابع انسانی در می‌یابیم که سازمان‌های نوآور فعالانه آموزش و توسعه دانش اعضای خود را آن طور که روز آمد باشد تشویق می‌کنند.امنیت شغلی در سطح عالی برای کارکنان خود فراهم می آورند تا ترس از اخراج به خاطر اشتباه را کاهش دهند و به افراد جرئت می‌دهند که تغییر پذیر باشند. زمانی که اندیشه ای جدید تکامل می‌یابد پیشتازان تغییر فعالانه و با شور و شوق اندیشه را تعالی می بخشند و آن را حمایت می‌کنند بر مشکلات چیره می‌شوند و اطمینان می‌دهند که نوآوری به مرحله اجرا در خواهد آمد (محمدی، ۱۳۸۴: ۱۶).

۲-۳-۸ ویژگی‌های شخصیت خلاق

استقلال: فرد خلاق عقاید و اندیشه هایش را وابسته به افکار دیگران نمی داند و افکار و کارهای خویش از استقلال بالایی برخوردار است .

ریسک پذیری : فرد خلاق اهل خطر کردن است و ماجراجویی را دوست دارد، در برخورد با مسائل و مشکلات جرات بیشتری به خرج می‌دهد و معمولا نگران شکست های احتمالی خود نیست
کنجکاوی و علاقه به کارهای پیچیده: از سطح ظاهری یک مسئله فراتر رفته و تو شکافی نموده و در حل مشکلات پیچیده انرژی زیادی صرف می‌کند.

تحمل ابهام: برای فرد خلاق مواجه شدن با ابهامات یک مبارزه محسوب شده و نوعی لذت به دنبال دارد.
انعطاف پذیری: اگر او در جریان حل یک مسئله با پاسخی برخورد کند مسیر فکری خود را به سهولت تغییر داده و آن موضوع را از زوایا و ابعاد دیگری بررسی نموده و افکار و راه حل های متنوع را به کار می‌گیرد و همواره جایی برای تغییر و تحول باقی می‌گذارد.

شوخ طبعی: فرد خلاق از ظرافت دید و نکته سنجی زیادی برخوردار است و اغلب قادر است با اظهار نظرها بیان نکته ها و خلق موقیتها ی جالب دیگران را به عهده دارد.

اعتماد به نفس بالا: نسبت به خود و توانمندیهایش آگاهی دارد و معتقد است که ایده ها و نظراتش ارزشمند هستند.

با توجه به مطالب فوق و اشاراتی که در سابقه بیان گردید می توان به اهمیّت و جایگاه تعلیم و تربیت و اثرات مثبت آن در زندگی فردی و اجتماعی پی برد.

حال اساتید دانشگاه علوم انتظامی که به ‌عنوان الگوی نظری و عملی آینده سازان نیروی انتظامی هستند و نتیجه کار آنان در جامعه همواره تبلوری از تعلیم و تربیت آنان می‌باشد به چه میزان از اصول و روش‌ها و عوامل مؤثر بر تعلیم و تربیت از دیدگاه مقام معظم رهبری آگاهی دارند.

۱-۶- چه کاربردهایی از انجام این تحقیق متصور است:

1. 1. 1. به کارگیری آن برای مدرسان دانشگاه علوم انتظامی

   

1. 1. به کارگیری آن برای استفاده فراگیران در مراکز آموزش ناجا، ساعس و حفا ناجا

1. استفاده مرکز مطالعات و تحقیقات سازمان عقیدتی سیاسی ناجا از اصول، روش ها و عوامل مؤثر بر تعلیم و تربیت از دیدگاه مقام معظم رهبری

۱-۷- استفاده کنندگان از نتیجه پایان نامه اعم از مؤسسات آموزشی، پژوهشی، دستگاه های اجرایی و غیره:

1. 1. دانشجویان دانشگاه نیروی انتظامی

1. 1. مراکز آموزش ناجا و ساعس و حفا ناجا

1. 1. دانشجویان و دیگر فراگیران کارکنان نیروهای مسلح اعم از ارتش، سپاه و بسیج

1. 1. دفتر مطالعات و تحقیقات ناجا و ساعس ناجا

1. دیگر دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی

۱-۸- جنبه جدید بودن و نوآوری طرح چیست؟ (توسط استاد راهنما تکمیل شود):

با توجه به اینکه آنچه تاکنون صورت گرفته معمولاً جنبه نظری داشته است این تحقیق هم نظری است یعنی به تبیین دیدگاه مقام معظم رهبری می پردازد و هم ‌کاربردی و عملیاتی است زیرا به تطبیق دیدگاه مقام معظم رهبری و آنچه در عمل در دانشگاه علوم انتظامی صورت می‌گیرد می پردازد ‌بنابرین‏ از این حیث، کار نو محسوب می‌گردد.

فصل دوم

ادبیات

۲-۱- مقدمه:

انسان موجودی مستعد و شگفت انگیزی است که خداوند این قابلیت را در او به ودیعه گذاشته است که همواره بتواند سره را از ناسره، درست را از نادرست، کجی را از راستی و خوبی را از بدی تشخیص دهد و هرکدام را به دلخواه خود انتخاب نماید و گاهی این انسان با داشتن هوش و ذکاوت و استعداد درونی از راه راست خارج شده و به انحراف کشیده می شود و رو به خزان و زیانکاری می رود که نه تنها به خود بلکه به دیگران هم آسیب می رساند گاهی از حد تصور نیز خارج می شود و به فرموده قرآن کریم از حیوان نیز پست تر می شود. البته شکی نیست که وجود انسان ها همگی بر گرفته از فیض و رحمت لا یتناهی خداوند بزرگ است که رحمت و برکات خود را مثل باران بر همه می باراند . سوال پس چرا با توجه به اینکه اصل و اساس یک انسان از یک منشاء است این همه تضاد و چندگانگی و عداوت و کینه توزی و سرگشتگی در میان انسان ها مشاهده می شود؟ چرا بعضی از انسان ها به جای راه خیر، راه شر را انتخاب می‌کنند؟ چرا به جای مهرورزی و دوست داشتن، عداوت و دشمنی را پیشه خود می‌کنند؟ چرا با تمام توانایی هایی که در آنان امانت گذاشته شده و می توان در راه رسیدن به کمال از آن استفاده نماید با نهایت تعجب در راه باطل به کار می‌برد؟ و چراهای دیگر حال با بیان این چراها می‌خواهیم به اهمیّت موضوعی پی ببریم تا شاید نتیجه آن علت این همه دوگانگی و تفاوت و تضاد را روشن نماید مسئله مهمی که امروزه تمامی متفکران و اندیشمندان حوزه تربیتی به درستی به آن اشاره می نمایند و به تاثیر آن صحه می‌گذارند. مسئله ای که در حال حاضر تمامی جوامع مختلف با تمام قوای اقتصادی و فرهنگی و سیاسی در تلاشند که آن را در مسیر خواسته خود قرار دهند و بهره لازم را از آن ببرند و آن چیزی نیست به جزء تعلیم و تربیت که یکی از اساسی ترین مسائل جوامع بشری است البته این مسئله فقط مختص به زمان خاصی نیست اگر تاریخ را بررسی نماییم می بینیم که اساس رسالت و بر انگیختن پیامبران الهی همگی بر این پایه استوار است و همگی آنان متفق القولند که با تعلیم و تربیت انسان را به راه راست هدایت نمایند و استعدادهای درونی او را شکوفا نمایند و به مقام خلیفه الهی برسانند که این میسر نمی شود مگر با تربیت صحیح. در بیان امام خمینی (ره) که خود معلمی بود که رسالت انبیاء را بر دوش کشید و جهانی را متحول ساخت و فرمود: انبیاء آمدند که ما را هوشیار کنند – تربیت کنند – انبیاء برای انسان آمده اند و برای انسان سازی آمده اند کتب انبیاء کتب انسان سازی است قرآن کتاب انسان سازی است. موضوع علم انبیاء انسان است و هر چه جهت حرف با انسان است. انسان منشاء همه خیرات است و اگر انسان نشود منشاء همه ظلمات است. این موجود بر سر دوراهی واقع است یک راه، راه انسان و یک راه، راه منحرف از انسانیت است تا از چه حیوانی سر بیرون بیاورد.

و در جایی دیگر می فرماید تنها راه تربیت و تعلیم راهی است که از ناحیه وحی مربی همه عالم رب العالمین و از ناحیه حق تعالی ارائه شود و آن علمی است که انسان را به کمال مطلوب می رساند. (به نقل از دلشاد: ۱۳۸۲/ ۳)

و شهید مطهری به درستی درباره تعلیم و تربیت بحث ساختن انسان رامطرح می کند و می فرماید:همان طوری که یک مکتب دارای هدف های مشخصی است و مقررات همه جانبه ای دارد به اصطلاح سیستم حقوقی و سیستم اقتصادی و سیستم سیاسی دارد نمی تواند یک سیستم خاص آموزشی نداشته باشد و این هدف خاص آموزشی خواه برای فرد یا جامعه باشد که اگر هدف جامعه باشد بالاخره این افراد هستند که به وسیله آن ها باید اصل طرح ها پیاده شود افراد باید آموزش ببینند و اگر هدف فرد باشد بدیهی است که آموزش وپرورش افراد ضروری است. (شهید مطهری ۱۳۷۳)

و یا مقام معظم رهبری که خود به ‌عنوان کسی که در رأس جامعه اسلامی دارای تربیت الهی است و در این تحقیق سعی می شود به بررسی اصول و روش ها و عوامل مؤثر بر تعلیم وتربیت از دیدگاه ایشان و میزان آگاهی اساتید دانشگاه علوم انتظامی از آن ها پرداخته شود در اهمییت تعلیم وتربیت می فرماید هیچ آباد کردنی به قدر آباد کردن روان انسان و فکر انسان که در حقیقت راه آینده اورا ترسیم می‌کند نمی رسد. (بانکی پورفرد و قماشچی ۷۶: ۱۳۸۰)

۲-۲- تعریف تربیت:

از نظر لغوی وازه تربیت از ریشه «ربو» و باب تفعیل است در این ریشه معنای زیادت و فزونی اخذ شده است و در مشتقات مختلف آن می توان این معنا را به نوعی بازیافت مثلا به تپه «ربوه» گفته می شود زیرا نسبت به سطح زمین برآمده است نفس زدن را «ربو» گویند به سبب اینکه موجب برآمدن سینه است «ربا»نیز از آن رو که زیادتی بر اصل مال است ‌به این نام خوانده می شود البته تنها به نوع خاصی از زیادت بر اصل مال ربا اطلاق شده است نه به هر گونه زیادتی برای مثال برکت که نوعی زیادت بر اصل است ربا محسوب نمی شود. (باقری ج یک ۵۱:۱۳۹۰)