نجارزاده و همکاران (۱۳۸۸)، در پژوهشی با عنوان “تأثیر شوک‏های ارزی و قیمتی بر شاخص قیمت بورس” را با بهره گرفتن از الگوی خودرگرسیون برداری و توابع عکس‏العمل آنی و تجزیه واریانس به بررسی رابطه بین شوک‏های ارزی و قیمتی بر شاخص قیمت بورس پرداخته اند. بر اساس نتایج پژوهش، رابطه تعادلی بلندمدت میان متغیرهای شاخص قیمت سهام با نرخ ارز واقعی و نرخ تورم معنادار بوده است و شوک‏های ناشی از نرخ تورم و نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام در بلندمدت تأثیر منفی و در کوتاه‏مدت تأثیر مثبت داشته است و اثر شوک ناشی از نرخ تورم بر بازده واقعی سهام از شوک ناشی از نرخ ارز شدیدتر بوده است.
عباسیان و همکاران (۱۳۸۷)، در پژوهشی با عنوان “بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس تهران” به بررسی رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص کل بورس تهران پرداخته‏اند. نتایج، با بهره گرفتن از روش هم‏انباشتگی و الگو‏های تصحیح خطا و توابع عکس العمل ضمنی و تجزیه واریانس، نشان دهنده اثر مثبت نرخ ارز و تراز تجاری در بلندمدت بر بورس اوراق بهادار و اثر منفی تورم، نقدینگی و نرخ بهره بوده است.
اسلاملوییان و زارع (۱۳۸۷)، در پژوهشی با عنوان “تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص قیمت سهام” به بررسی رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص قیمت سهام پرداخته اند. در این بررسی از الگوی خودهمبستگی با وقفه‏های توزیعی و الگو قیمت‏گذاری دارایی‏های سرمایه‏ای لوکاس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه‏ی تعادلی بلندمدتی بین شاخص قیمت سهام و سایر متغیرها وجود دارد. همچنین، شاخص، نسبت به قیمت داخل به خارج، قیمت نفت، شاخص مسکن و بهای سکه تأثیر مثبت و نرخ ارز و حجم پول تأثیر منفی بر شاخص قیمت سهام دارند. شاخص تولیدات صنعتی نیز بر رفتار قیمت سهام بی‏تأثیر است. بر اساس برآورد الگوی تصحیح خطا، نیمی از عدم تعادل در هر دوره تعدیل می‏شود.
کریم‏زاده (۱۳۸۵)، در پژوهشی با عنوان “رابطه‏ی بلندمدت شاخص قیمت سهام بورس با متغیرهای کلان پولی با بهره گرفتن از روش همجمعی در اقتصاد ایران” به بررسی رابطه بین شاخص قیمت سهام بورس و متغیرهای کلان پولی پرداخت. در این پژوهش رابطه‏ی بلندمدت شاخص قیمت سهام بورس تهران با متغیرهای کلان پولی با بهره گرفتن از نظریه پورتفولیو و تئوری اساسی فیشر بررسی شده است. متغیرهای مورد استفاده، شامل شاخص قیمت سهام بورس، نقدینگی، نرخ ارز حقیقی و نرخ سود واقعی بانکی بوده است. بر اساس نتایج برآورد، وجود یک بردار همجمعی بین شاخص قیمت سهام بورس و متغیرهای کلان پولی تایید شده است. همچنین، رابطه‏ی بلندمدت برآوردی نشان دهنده‏ی تأثیر مثبت معنی‏دار نقدینگی و تأثیر منفی معنی‏دار نرخ ارز حقیقی و نرخ سود واقعی بانکی بر شاخص قیمت سهام بورس بوده است.
صمدی (۱۳۸۵)، در پژوهشی با عنوان “رابطه بلندمدت و کوتاه‏مدت متغیرهای کلان اقتصادی با شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار ایران” به بررسی رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار ایران پرداخت. در این پژوهش از متغیرهای تولید ناخالص داخلی، حجم پول، شاخص قیمت مصرف‏کننده، نرخ ارز و درآمد حاصل از صادرات نفت و الگوی خودرگرسیون برداری طی دوره ۱۳۸۳-۱۳۶۹ استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده وجود ارتباط معنی‏دار بین اکثر متغیرهای اقتصاد کلان با شاخص قیمت سهام بوده است. این ارتباط در بلندمدت، با تولید ناخالص داخلی، مثبت، با حجم پول، منفی و با نرخ ارز و درآمدهای نفتی نیز مثبت بوده است. شاخص قیمت سهام با مقادیر دوره قبل خود، دارای ارتباط مثبت معنادار بوده است. همچنین، تأثیر انحراف‏های کوتاه‏مدت متغیرها روی شاخص قیمت سهام قابل توجه نبوده است.
حسن قالیباف اصل (۱۳۸۱)، در مطالعه‏ی خود به “بررسی رابطه‏ی بازده سهام بورس اوراق بهادار تهران و نرخ ارز” پرداخت. نتایج مطالعه‏ی وی نشان داد که درصد تغییرات نرخ ارز اثر منفی بر روی بازده سهام دارد اما، درصد تغییرات نرخ ارز با یک وقفه زمانی اثر مثبت بر بازده سهام شرکت‏ها دارد.
نامداری (۱۳۸۱)، در پژوهشی با عنوان “رابطه علی بین شاخص قیمت سهام و نرخ ارز در بازار آزاد تهران” با بهره گرفتن از تکنیک هم انباشتگی و مکانیزم تصحیح خطا و همچنین آزمون علیت گرنجر رابطه بین شاخص قیمت سهام و نرخ ارز را مورد بررسی قرار داد. نتایج حاصل از پژوهش وی نشان می دهد که رابطه علیتی از شاخص قیمت سهام در بورس تهران به نرخ ارز در بازار آزاد تنها در بلندمدت برقرار است، اما هیچگونه رابطه علی از نرخ ارز به قیمت سهام در دوره مورد بررسی قابل مشاهده نیست.
۲-۱۳- ضرورت و دلایل کار پژوهش فعلی در مقایسه با کارهای قبلی
اولین و مهمترین عامل موثر بر تصمیم‏ گیری سرمایه‏گذاران در بورس اوراق بهادار، شاخص قیمت سهام است. از این رو، آگاهی از عوامل موثر بر شاخص قیمت سهام از اهمیت زیادی برخوردار است. واکنش بین بازار سهام و شوک­های سیاست­های پولی موضوعی است که در چند سال اخیر مورد توجه بسیاری از تحقیقات تجربی قرار گرفته است. بازارهای سهام به تغییرات غیر منتظره در سیاست­های پولی حساس هستد.
آنچه که پژوهش حاضر را از سایر پژوهش‏های انجام شده در ایران متمایز می‏سازد، در نظر گرفتن تاثیر شوک‏های سیاست پولی است. در واقع،اکثر پژوهش‏های قبلی انجام شده، صرفاً به بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر قیمت سهام و یا بازده سهام پرداخته‏اند، یعنی تاثیر متغیرهای اقتصادی را بر بورس سنجیده‏اند، در حالی که در این پژوهش به تاثیر شوک‏های سیاست پولی بر قیمت سهام قیمت سهام پرداخته می‏شود. با توجه به مطالعات انجام شده و همچنین مطالب مذکور، لزوم بررسی تاثیر شوک‏های سیاست پولی بر شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران ضروری به‏ نظر می‏رسد.
یک دلیل برای انجام تحقیق در مورد تاثیر شوک‏های سیاست پولی بر قیمت سهام و به تبع شاخص‏های سهام در بورس اوراق بهادار تهران، این است که شوک­های سیاست پولی می‏تواند در چگونگی قیمت‏گذاری سهام اثرگذار باشد. مشخص شدن این موضوع می‏تواند بخش عمده‏ای از نیاز سرمایه‏گذاران و سهامداران را برآورده سازد. تردیدی نیست که رفع این نیاز از طریق جهت‏گیری صحیح تحولات اقتصادی موجب رونق بازار سرمایه می‏شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱۴- خلاصه فصل
در این فصل به طور خلاصه مباحثی چون شاخص قیمت سهام و نرخ ارز، حجم نقدینگی به عنوان متغییر وابسته پژوهش تشریح شده است و در ادامه عوامل موثر بر قیمت سهام، انواع شاخص های قیمت سهام، و سپس نظام های مختلف ارز و نظریه های مرتبط با آن و حجم نقدینگی به عنوان متغیرهای مستقل تشریح شد. در ادامه به تأثیر هر کدام از متغیر های مستقل بر شاخص قیمت سهام به عنوان متغیر وابسته پرداخته، و در نهایت گزارشی از پژوهش­های انجام شده در این زمینه مطرح گردید.
فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱- مقدمه
پس از اینکه پژوهشگر در فرایند پژوهش با چارچوب نظری پیرامون موضوع پژوهش آشنا شد و پژوهش­های مرتبط با موضوع را مورد بررسی قرار داد، خواهد توانست با دیدگاهی وسیع­تر و ابعادی جدیدتر به موضوع پژوهش خود بپردازد. بر این مبنا خواهد توانست براساس چارچوب نظری پژوهش و روش­های به کار گرفته شده در پژوهش­های قبلی، روش مناسب را انتخاب و به نتایج بهتری دست یابد. روش پژوهش یکی از مراحل بسیار مهم در انجام پژوهش­های علمی است و روش شناختی درست پژوهش، موجب به کارگیری ابزار و روش­های معتبر در فرایند بررسی واقعیت­ها، کشف مجهولات و حل مشکلات خواهد شد. هدف از ارائه این فصل، تشریح روش مورد استفاده در این پژوهش است. بدین منظور ابتدا نوع پژوهش، جامعه آماری، قلمرو پژوهش، نحوه گردآوری اطلاعات و ابزار تجزیه و تحلیل بیان می­ شود. سپس فرضیه ­ها، متغیرها، الگو پژوهش و محاسبه متغیرها تشریح می­گردد. در نهایت روش شناختی و آزمون­های آماری مورد استفاده جهت آزمون فرضیه پژوهش و تحلیل نتایج حاصل از آن مورد اشاره قرار می­گیرد.
۳-۲- نوع پژوهش
پژوهش­های علمی معمولا براساس هدف و ماهیت و روش طبقه ­بندی می­شوند. براساس هدف پژوهش­های علمی به سه گروه بنیادی، کاربردی و عملی تقسیم می­گردند. پژوهش بنیادی به کشف قوانین و اصول علمی می ­پردازد و در آن سعی می­ شود دانش و نظریه ­ها به طور عام و خاص توسعه یابد (خاکی، ۱۳۸۷). پژوهش­های کاربردی با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی حاصل از پژوهش­های بنیادی، جهت رفع نیازهای بشر و بهینه سازی ابزارها، روش­ها، اشیاء و الگوها در جهت توسعه رفاه و آسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می­گیرد (حافظ نیا، ۱۳۸۲).
از منظر ماهیت و روش معمولا پژوهش­ها به پژوهش­های تاریخی، توصیفی، همبستگی، علی و تجربی تقسیم می­گردند. پژوهش­های توصیفی به بررسی وضع وجود مورد پژوهش و توصیف منظم و سیستماتیک وضعیت فعلی آن می ­پردازد و ویژگی­ها و صفات آن را مورد بررسی قرار داده و در صورت لزوم رابطه متغیرها را بررسی می­نماید (حافظ نیا، ۱۳۸۲).
با توجه به اینکه هدف این پژوهش کاربرد علمی دانش است و نیز انتظار می­رود نتایج حاصل از این پژوهش در امر تصمیم ­گیری مورد توجه مدیران مالی، سرمایه ­گذاران و دیگر ذینفعان قرار گیرد، لذا این پژوهش از منظر هدف جزء پژوهش­های کاربردی است، همچنین در خصوص نحوه گردآوری اطلاعات یا طرح پژوهش از آنجا که پژوهش به توصیف شرایط و چگونه بودن موضوع و نیز بررسی و تحلیل نوع و میزان ارتباط بین چند متغیر می ­پردازد، این پژوهش از لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی-همبستگی می­باشد.
۳-۳- جامعه آماری و قلمرو پژوهش
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ­ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (سرمد و دیگران، ۱۳۸۶). تعریف جامعه آماری باید جامع و مانع باشد. یعنی این تعریف باید چنان بیان شود که از نقطه نظر زمانی و مکانی همه واحدهای مورد مطالعه را در برگیرد و در ضمن، با توجه به آن، از شمول واحدهایی که نباید به مطالعه آنها پرداخته شود جلو­گیری به عمل آید.جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‏باشد.
۳-۴- قلمرو پژوهش
هر پژوهشی باید دارای قلمرو و دامنه مشخصی باشد تا پژوهشگر در همه مراحل پژوهش، بر موضوع تسلط کافی داشته باشد و بتواند نتایج حاصل از نمونه انتخابی را به جامعه تعمیم دهد. این پژوهش نیز مانند سایر پژوهش ها دارای دامنه های زیر می باشد:
۳-۴-۱- قلمرو موضوعی پژوهش
قلمرو موضوعی این پژوهش، در حوزه مطالعات اقتصادی است وبه بررسی تأثیر نرخ ارز، حجم نقدینگی و شوک پرتفلیو بر شاخص قیمت سهام می ­پردازد.
۳-۴-۲- قلمرو مکانی پژوهش
قلمرو مکانی این پژوهش شامل کلیه شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. دلیل انتخاب شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دسترس آسان به اطلاعات مالی و غیر مالی شرکت­ها، قابلیت اتکای بالای اطلاعات و قابل مقایسه بودن اینگونه اطلاعات است.
۳-۴-۳- قلمرو زمانی پژوهش
بازه زمانی مورد استفاده در این پژوهش از فروردین سال ۱۳۷۰ تا اسفند ۱۳۹۰ می­باشد.
۳-۵- روش گردآوری داده ­ها
در این پژوهش اطلاعات مورد نیاز به روش­های زیر جمع­آوری شده است:
­روش کتابخانه­ای: در این روش برای جمع­آوری اطلاعات در مبانی نظری موضوع پژوهش، از طریق مطالعه کتب، مقالات و مراجعه به سایت­های تخصصی، اطلاعات لازم جمع­آوری شده است.
روش اسنادکاوی: جهت جمع­آوری اطلاعات مورد نیاز برای تخمین الگو و آزمون فرضیه ­ها از این روش استفاده شده است. داده ­های مورد نیاز از نرم افزارهای تدبیرپرداز و رهاورد نوین، سایت­های اینترنتی، سازمان سیستم جامع اطلاع رسانی ناشران^[۷۲] و سازمان بورس و اوراق بهادار^[۷۳] جمع آوری شده است.
در این پژوهش از سایت اطلاع رسانی بورس اوراق بهادار تهران (irbours.com) و همچنین سایت­های بانک مرکزی و مرکز آمار ایران و بانک جهانی برای جمع­آوری داده ­های مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای پژوهش استفاده می­ شود.
۳-۶- فرضیه ­های پژوهش
همان­طوری که در فصل دوم بیان شد شوکهای سیاست پولی می تواند بر قیمت سهام تأثیر بگذارد، و این تأثیر هم برای سرمایه‏گذاران و هم برای سیاست­گذاران اهمیت دارد. سرمایه ­گذاران باید بدانند که بازار سهام تحت تأثیر شوک­های سیاست پولی هستند و از طرف دیگر سیاست­گذاران نیز باید بدانند که تبیین سیاست­های پولی از طریق تأثیر بر بازار سهام چه تأثیری بر اقتصاد دارد.
بنابراین این سوال مطرح می شود که آیا شوک­های سیاست پولی بر شاخص قیمت سهام تأثیر دارد؟ به منظور پاسخگویی به پرسش فوق، فرضیه ­های پژوهش حاضر به صورت زیر مطرح شده است:
فرضیه اصلی: شوک حجم نقدینگی بر شاخص قیمت تأثیر دارد.
فرضیه فرعی: شوک نرخ مبادله ارز بر شاخص قیمت سهام تأثیر دارد.
۳-۷- الگو­ پژوهش
برای بررسی اثر شوکهای سیاست پولی بر شاخص قیمت نیازمند متغیرهایی هستیم که بتوان رفتار متغیرهای پولی را به خوبی نشان داد. بررسی پیشینه موضوع نشان می­دهد که در کشورهای غربی از نرخ بهره، به عنوان ابزار سیاست پولی استفاده می­ شود و این در حالی است که در کشور ما، به دلیل حرام بودن فعالیت­های ربوی، استفاده از نرخ بهره به عنوان ایزار سیاست پولی مقدور نمی ­باشد. البته بانک مرکزی هر ساله نرخی را به عنوان نرخ سود بانکی اعلام می­ کند که بر اساس آن طبق یکی از عقود اسلامی از طرف بانک ­ها سود به سرمایه ­گذاران پرداخت می­ شود، ولی قابلیت اثر گذاری به صورت آنی (شوک) در آن وجود ندارد و همچنین به دلیل تفاوت­ نرخ­های سود برای بخش­های مختلف اقتصادی از کارایی لازم برخوردار نیست. از این جهت بیشتر تغییرات سیاست پولی در ایران از طریق تغیر در حجم نقدینگی یا همان عرضه پول صورت می­گیرد.
الگویی که در این پژوهش به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ­های پژوهش مورد استفاده قرار می­گیرد به شرح معادلات رگرسیون چند متغیره رابطه ( ۳-۱) می­باشد. این الگو­، الگو­ به کار گرفته شده در پژوهش روش کریستیانو (۱۹۹۶)، کیم و ربینو (۲۰۰۰) است. در این پژوهش، رابطه بین شوکهای سیاست پولی و قیمت سهام را بر مبنای ساختار VAR بررسی می کنیم.
(۳-۱) Y=

درد ناشی از تلاش های ناموفق در کودکان منجر به پیامدهای نامطلوب فوری و کوتاه مدت و طولانی مدت خواهد شد. ازعوارضفوریآنسنکوپ،ترس، تحریکپذیریوآشفتگی،اختلالدرخوابوتغذیه است. ازاثراتکوتاهمدتآنشاملتأخیردرترمیم زخم،آسیبهایروانیوازاثراتطولانیمدتآن تغییراتاندوکرینوبیوشیمیاییمانندافزایشقند خون،تعریق،تغییراترفتاریوخلقوخومی­باشد(۲۴) و اختلالات رفتاری و ذهنی ایجاد می کند (۲۷).
دیگر اثرات زیان آور درد، ناتوانی در انجام نقش های خانوادگی، اجتماعی و شغلی و برگشت به دوره تکاملی قبلی است(۲۵).
یک سری از عوارض و مشکلات ناشی از جاگذاری کاتتر وریدی متوجه پرسنل درمان است . مهمترین این عوارض افزایش خطر انتقال بیمارهای قابل انتقالاز طریق خون و ترشحات بیمار به پرسنل است ، مثلا” فرو رفتن سوزن (۱۹،۲۸). بر اساس موارد گزارش شده، تلاش های اضافی برای این روش تهاجمی با افزایش خطر برای پرسنل( مثل فرو رفتن سوزن آلوده ) به دنبال آن با خطر عوارض ناشی از آن ( مثل هپاتیت و ویروس ایمنی اکتسابی ) همراه خواهد بود(۱۹).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

استرس در تلاش دوم و سوم جهت جاگذاری کاتتر وریدی توسط همان پرستار یا پرستار دیگر(۵،۶). سختی در جا گذاری یک خط داخل وریدی محیطی یک تجربه بسیار متداول و ناامید کننده برای پرستاران مخصوصا” آنهائی که از کودکان و بیماران بخشهای ویژه مراقبت می کنند است(۵ ، ۶،۱۹).
مروری بر مطالعات :
بررسی ها نشان داد در داخل کشور مطالعه ای که بطور مستقیم با مطالعه ما ارتباط داشته باشند وجود ندارد ولی بررسی و مطالعات متعددی درباره عوارض ناشی از جاگذاری کاتتر وریدیو کاهش درد در اثر فرایند جاگذاری کاتتر وریدی به روش های دارویی و غیر دارویی انجام شده است و موارد مرتبط در ادامه اشاره می شود.
رینر لن هاردت و همکاران در سال ۲۰۰۲ در وین اتریش در یک بیمارستان دانشگاهی تحقیقی تحت عنوان تاثیر گرمای موضعی بر سرعت وارد کردن کانولای ورید محیطی بر روی ۱۰۰ بیمار جراحی اعصاب و ۴۰ بیمار مبتلا به لوسمی که نیاز به شیمی درمانی داشتند، اجرا کردند. بیماران از نظر وضعیت جسمانی در وضعیت ۱ یا ۲ (سالم و یا با بیماری سیستمیک خفیف یا خوب کنترل شده، با توجه به نمره دهی جامعه بیهوشی امریکا ) به عنوان مشارکت کننده انتخاب شدند در ادامه یک دستکش گرم کننده فیبری برای این مطالعه طراحی شد که برای انجام این تحقیق باید دست و تمام بازوی بیماران را در داخل این دستکش قرار داده می شد. بیماران به طور تصادفی و با بهره گرفتن از کامپیوتر در دو گروه استفاده از گرما و بدون استفاده از گرما قرار داده شدند و سپس کد گذاری شدند. ساعد دست بیماران بخش جراحی اعصاب به مدت ۱۵ دقیقه در درجه حرارت ۵۲ درجه در داخل دستکش قرار داده می شد و بعد از آن دست خارج شده و یک تورنیکه ۱۰ سانتیمتر بالاتر از آرنج دست بیمار بسته می شد. جهت انجام جاگذاری کاتتر وریدی از بیماران ، از یک پرستار بیهوشی استفاده شد و او با بهره گرفتن از یک کانولای شماره ۱۸ اقدام به جاگذاری کاتتر وریدی می کرد. به پرستار بیهوشی هیچ گونه اطلاعاتی، در مورد مطالعه داده نشده بود و تمام تلاشها برای جاگذاری کاتتر وریدی در دو گروه توسط وی انجام می شد. همچنین تعداد ۴۰ بیمار مبتلا به لوسمی برای یک مطالعه متقاطع انتخاب شدند. و بیماران به طور تصادفی در دو گروه استفاده از گرما و بدون استفاده از گرما قرار گرفتند. دست بیماران به مدت ۱۰ دقیقه در داخل این دستکش قرار گرفت ، و یک دستیار هماتولوژی که از جریان مطالعه اطلاعی نداشت بعد از خارج کردن دست از دستکش و بستن تورنیکه، جاگذاری کاتتر وریدی با یک کانولای ۱۸ را انجام داد. پس از مشاهده ورید ها ، طبقه بندی انها به این شرح بوده است : رگهائی که قابل دیدن و قابل لمس کردن نیستند : نمره یک، رگهائی که قابل دیدن هستند ولی قابلیت لمس کردن نیستند : نمره دو، رگهائی که قابل دیدن و لمس کردن هستند : نمره سه ، و رگهائی که به طور واضح قابل دیدن و لمس کردن هستند :نمره چهار داده شد . درجه حرارت پوست در ناحیه جلوی بازو ، پشت دست و نوک انگشتان توسط یک تومومتر دیجیتال در شروع و انتهای دوره گرما در هر دو گروه اندازه گیری و ثبت شد. زمان جاگذاری کاتتر وریدی از شروع جستجو برای یک رگ مناسب (بعد از بستن تورنیکه ) تا وارد کردن موفق آمیز یک کانولا اندازه گیری میشد و وارد شدن موفق آمیز کانولا بوسیله بکار بردن یک محلول کرستالوئید بدون هیچ گونه علائم التهاب تائید می شد. در بیماران جراحی اعصاب درجه حرارت پوست در دو گروه قبل از شروع جاگذاری کاتتر وریدی تفاوت معنی داری نداشت. در مقایسه بین دو گروه میزان موفقیت افزایش چشم گیری داشت به طوری که در گروه گرما ۹۴٪ و در گروه بدون گرما ۷۲ ٪ بود همچنین وارد کردن کانولا در گروه گرما ( ۳۶ ثانیه ، ۹۵٪ در فاصله زمانی ۴۰-۳۱ ثانیه ) و تقریبا” نصف زمان لازم در گروه بدون گرما (۷۲ ثانیه ) بوده است (۵).
مطالعه ایتوسط پری و همکاران در سال ۲۰۱۱ با هدفچگونگی استفاده از دستگاه مادون قرمز برای کمک به جاگذاری کاتتر وریدی در واحد اورژانش اطفال انجام شد. در این مطالعه بیماران جوانتر از ۲۰ سال که نیازمند استفاده از رگ باز بودند بوسیله پرستاران بخش اورژانس با روش سنتی (گروه استاندارد) یا بوسیله مادون قرمز(گروه وسیله) مورد بررسی قرار گرفتند در این مطالعه اگر پرستار بعد از ۳ بار تلاش موفق به انجام رگگیری نمی شد بیمار وارد گروه دیگری بصورت متقاطع می شد و پرستاران تلاش می کردند تا روش دیگری را برای جایگزینی رگ بکار ببرند. نقطه پایانی اولیه، میزان موفقیت اولین تلاش برای قرار دادن کاتتر بود از مجموع ۱۲۳ بیمار، ۶۲ بیمار در گروه استاندارد و ۶۱ نفر در گروه وسیله مادون قرمز بودند نتایج نشان داد که هیچ ارتباط معنی داری در میزان موفقیت اولین تلاش بین گروه استاندارد و گروه وسیله وجود نداشت. ۷۰% پرستارانی که در این مطالعه شرکت کرده بودند اظهار کردند که وسیله مادون قرمز دارای اثر نامطلوب بر روی بدن انها بوده و در بیماران دارای دهیدراتاسیون وبیماری های مزمنبی تاثیر بوده است ولی ۹۰% انها اظهار داشتند که وسیله مادون قرمز در بیمارانی که گرفتن رگ در آنها مشکل بود،و بیماری زمینه ای نداشته اند ، کمک کننده بوده است(۳۰).
در مطالعه ای که بوسیله مایکل بلیواس وهمکاران با عنوان “اثر استفاده از اولتراسوند بوسیله پرستاران اورژانس جهت دسترسی به عروق محیطی” در دپارتمان اورژانس ، بر روی پرستاران یک مرکز تروما سطح یک انجام شد. پرستاران اورژانس بمدت ۴۵ دقیقه بصورت سخنرانی آموزش نحوه کار با دستگاه سونوگرافی را دیدند سپس تلاش برای گرفتن رگ تحت سونوگرافی بر روی بیماران انجام می شد. جاگذاری کاتتر وریدی موفق زمانی تایید می شد که خون خارج شده و یا ۱۰۰ میلی لیتر مایع انفوزیون شود از روش ازمون تی برای مقایسه داده ها استفاده شد .به طور کل ۳۲۱ اقدامدر طی ۵ ماه انجام شد و در طی این مدت هیچ پرستار اورژانسی ازمطالعه خارج نشد. در میان نمونه ها ۲۵۸ (۸۰%) مورد از بیماران قبل از استفاده از سونوگرافی به عنوان گروه “خیلی سخت” تقسیم بندی شده بودنند ، و ۵۹ (۱۸%)مورد بعنوان “سخت” و ۳ (%۱)مورد بعنوان “آسان” امتیاز گرفتند و هیچ موردی به عنوان “خیلی ساده” گزارش نشد. از ۲۵۸ موردی که به عنوان “خیلی سخت” در مرحله بدون استفاده از سونوگرافی تقسیم بندی شده بود ، ۲۹ (۱۱%) مورد همچنان با بهره گرفتن از سونوگرافی بصورت “خیلی سخت” باقی ماندند و ۴۳(۱۳%) نفر مورد به “سخت” ارتقا یافتند و ۱۱۲ (۳۴%)نفر به “آسان” و ۱۳۷ (۴۲%)مورد به “خیلی آسان” ارتقا یافتند. در نهایت مشخص شد که با بهره گرفتن از یک آموزش کوتاه مدت برای پرستاران ، رگ گرفتن با بهره گرفتن از سونوگرافی در بیماران اورژانسی ، بطور معناداری راحت تر شده است به طوری که از تقسیم بندی ” خیلی سخت ” به دسترسی ” سخت “رسیده و کار را برای پرستاران کاهش داده است(۳۱).
مطالعهای توسط رافائل اورتقا و همکاران در سال ۲۰۰۸ در شهر بوستون امریکا ، تحت عنوان جاگذاری کاتتر وریدی عروق محیطی با هدف “توضیح روش مناسب جهت انجام یک اقدام برایجاگذاری کاتتر وریدی” انجام شد این مطالعه یک مقاله مروری بوده و نویسندگان در این مقاله مشخص کردند که ورید های بازلیک و سفالیک در اندام فوقانی و ورید سافن در اندام تحتانی را ورید های مناسب برای جاگذاری کاتتر وریدی هستند. دسترسی به عروق محیطی یک مهارت ضروری برای همه پزشکان است. اگر چه جاگذاری کاتتر وریدی بعنوان آسانترین تکنیک تهاجمی شناخته شده است اما این اقدام گاها به طور فوق العادهای باعث نجات جان افراد میشود و در بسیاری از موارد نیاز به تجربه و مهارت مناسب دارد. همچنین جاگذاری کاتتر وریدی برای مقاصد بالینی متفاوتی مثل تزریق داروهای داخل وریدی، ترزیق خون و فراودههای خونی و علاوه بر آن در حین جراحی و مراقبت اورژانسی از بیماران استفاده می شود. موارد عدم استفاده از آن شامل مشکلات ناحیه جاگذاری کاتتر وریدی مثل عفونت ناحیه، التهاب و سوختگی در ناحیه مورد نظر برای جاگذاری کاتتر وریدی است. عموما” از اندام فوقانی برای جاگذاری کاتتر وریدی استفاده می شود چون نسبت به ورید های اندام تحتانی با دوام تر بوده و عوارض کمتری بدنبال دارند. در این مقاله برای بیان روش اجرا اینگونه توضیح داده شده است که تورنیکه در ۸ – ۱۰ سانتی متر بالاتر از ناحیه انتخاب شده بسته می شود و به منظورانجام جاگذاری کاتتر وریدی در ابتدا ، پس از مشاهده رگ ، باید لمس ناحیه صورت گیرد . بعد از انتخاب رگ ناحیه با یک محلول آنتی باکتریالی که ترکیب اصلی آن کلرهگزدین است از بالا به پائین تمیز شود. به منظور جلوگیری از حرکت نوک کانولا پوست ناحیه مورد نظر با دست مقابل کشیده میشود. پس از اینکه از ورود کاتتر به داخل رگ اطمینان حاصل شد سوزن کاتتر به بیرون کشیده شده و کاتتر به سمت جلو هدایت می شود وقتی که کاتتر به شکل کامل در داخل رگ قرار گرفت تورنیکه باز می شود . جهت جلوگیری از هدر رفتن خون در هنگام برداشته شدن سوزن، با فشار مستقیم به بالای کانولا رگ را باید مسدود کرد. برای جاگذاری کاتتر وریدی در شرایطی که دسترسی به عروقی که سخت است روشهایی را شامل قرار دادن بازو در سطح پائین تر قلب، باز و بسته کردن بازوی بیمار و استفاده از گرمای موضعی بر روی محل انتخاب شده به منظور افزایش انبساط عروقی را پیشنهاد می شود (۷).
نعمت الهی و همکاران(۱۳۹۱) در مطالعه با عنوان “تاثیر انحراف فکر و مراقبت روتین بر شدت ترس جاگذاری کاتتر وریدی کودکان مبتلا به استرابیسم” ۷۲ کودک ۱۲-۵ ساله در بیمارستان شفای کرمان که تحت روش جایگذاری کاتتر وریدی قرار داشتند، مورد مطالعه قرار دادند. این تحقیق از ابتدای فروردین سال ۱۳۸۹ شروع و تا ابتدای خرداد سال ۱۳۹۰ ادامه یافت. در طی این مدت ۷۲ کودک مراجعه کننده به این مرکز و دارای شرایط زیر۱-رگ خوب و قابل روئت داشته باشند ، ۲- سن بین ۱۲-۵ سال داشته باشند ، ۳- اولین تجربه بستری در بیمارستان را در حال گذراندن باشند ، ۴- اولین تجربه جاگذاری کاتتر وریدی در انها باشد، ۵- قرار نداشتن والدین در گروه درمانی بهداشتی و ۶- برخورداری از سلامت نسبی جسمی و روانی(بر اساس پرونده بیمار). انها به صورت روش نمونه گیری در دسترس ، انتخاب شده و بطور تصادفی در سه گروه(هر گروه شامل ۲۴ کودک) قرار گرفتند. یک گروه شاهد، و یک گروه کودکان تحت انحراف فکر با روش استفاده از یک وسیله اسباب بازی که به وسیله ان حباب های هوا ساخته می شد و گروه سوم انحراف فکر با بهره گرفتن از لمس درمانی بودند. ابزار جمع آوری داده ها شامل یک پرسشنامه دو قسمتی بود که بخش اول اطلاعات دموگرافیک و بخش دوم سوالات مربوط به تعیین مقیاس ترس کودکان به روش مصاحبه در سه گروه قبل و بلافاصله بعد از کاتتر گذاری تکمیل گردید. میانگین نمره ترس در گروه حباب ساز قبل از مطالعه(۷/۰±۳/۱۵)، و بعد از مطالعه (۸/۰±۱/۱۰)، لمس قبل از مطالعه (۳/۰±۷/۱۵) و بعد از مطالعه (۵/۰±۹/۹)، و گروه شاهد (۲/۰±۱/۱۵) بود. بین شدت ترس در دو گروه آزمایش قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی دار آماری وجود نداشت (۸/۰=P). اما بین گروه های آزمایش و کنترل تفاوت معنی دار آماری مشاهده شد(۰۴/۰=P). در نهایت محققان به این نتیجه رسیدند که انحراف فکر یک تکنیک موثر در کاهش ترس کودکان است که در مقایسه با اجرای مراقبتهای روتین در هنگام اجرای روش های تهاجمی بایستی مورد توجه پرستاران و کارکنان مراکز بهداشتی درمانی قرار گیرد(۲۴).
در مطالعه ای که بوسیله باقریان و همکاران با عنوان “بررسی شدت درد ناشی از جاگذاری کاتتر وریدی در کودکان مبتلا به تالاسمی قبل از تزریق خون” انجام شده است. ۱۲۰ کودک ۶-۳ ساله مبتلا به تالاسمی ماژور بصورت سرشماری انتخاب شدند کودکانی که در محدوده سنی مورد نظر قرار داشته و دارای پرونده در مرکز تالاسمی بودند وارد مطالعه شدند ولی کودکان دارای مشکلات جسمی و روحی و یا کودکانی که دارو های کاهش دهنده درد استفاده می کردند از مطالعه حذف شدند. همچنین اگر که جاگذاری کاتتر وریدی برای اولین بار موفقیت آمیز نبود، این کودک نیز از مطالعه کنار گذاشته می شد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک کودک و مقیاس رفتاری درد بودند. پژوهشگراز طریق مصاحبه با همراه کودک، پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک را تکمیل نمود و از مقیاس بررسی درد در کودکان جهت تعیین شدت درد جاگذاری کاتتر وریدی از روی واکنش رفتاری کودک استفاده شد این مقیاس از پنج بخش تشکیل شده است و پژوهشگر با مشاهده رفتار کودک حین تزریق، این مقیاس را نمره گذاری می­کرد. پرستار مسئول جاگذاری کاتتر وریدی ، اندازه، نوع و شرکت سازنده آنژیوکت، موضع انجام جاگذاری کاتتر وریدی ، و شرایط محیطی در هم جاگذاری کاتتر وریدی ها یکسان بود جاگذاری کاتتر وریدی در اتاق مخصوص جاگذاری کاتتر وریدی انجام شد و به همراه کودک و سایر کودکان اجازه ورود به محل جاگذاری کاتتر وریدی داده نشد. نتایج نشان داد که ارتباط معنی دار و معکوس از نظر احساس درد با سن وجود دارد. بدین معنی که کودکان با سن کمتر، درد بیشتری احساس می کردند همچنین اختلاف معنی داری بین جنس و درد وجود داشت و دختران درد بیشتری را گزارش کردند میانگین نمره درد در پسران ۵/۲±۷۴/۵ با میانه ۵ و این میانگین در دختران ۹/۱±۸۵/۷ با میانه ۸ بود در پسران ۴/۶۵ درصد درد خفیف، ۳/۵۸ درصد درد متوسط و ۲/۳۶ درصد درد شدید داشتند. در دختران ۶/۳۴ درصد دختران درد خفیف، ۶/۴۱ درصد درد متوسط و ۸/۶۳ درصد درد شدید را بر اساس مقیاس رفتاری درد نشان دادند(۲۹).
در مطالعه ای که توسط اکبری و همکاران در سال ۱۳۹۲ با عنوان ” مقایسه تاثیر استفاده از پماد کلوبتازول با نیتروگلیسیرین بر پیشگیری از فلبیت سطحی ناشی از آنژیوکت” بصورت کار آزمایی بالینی دوسوکور بر روی ۱۴۴ بیمار بستری دربخش جراحی مردان بیمارستان ولیعصر شهرستان اراک انجام شد. بیماران به روش نمونه گیری آسان انتخاب و سپس براساس سن و مدت بستری همسان سازی شدند و پس از آن، بیماران بصورت تصادفی ساده و با بهره گرفتن از جدول اعداد تصادفی به سه گروه : گروه الف(استفاده از پماد کلوبتازول)، گروه ب(استفاده از پماد نیتروگلیسیرین) و گروه ج( گروه کنترل) تقسیم شدند. ابزار جمع آوری داده ­ها شامل پرسشنامه داده های دموگرافیک، محل جایگذاری کاتتر (پشت دست، ساعد، مچ و آرنج) و مقیاس مربوط به وجود علایم و شدت فلبیت بود. مقیاس فلبیت ابزار استانداردی برای اندازه گیری فلبیت می باشد که شامل درجه صفر تا چهار می باشد. درجه صفر: هیچ گونه علایم بالینی ، درجه یک: وجود یکی از علایم درد یا قرمزی ، درجه دو: وجود درد، قرمزی یا ادم در محل، مشخص نبودن حدود رگ، طنابی نبودن ورید در لمس ، درجه سه: وجود درد، قرمزی یا ادم در محل، مشخص بودن حدود رگ، طنابی نبودن ورید در لمس، و درجه چهار: وجود درد و اریتم یا ادم محل، مشخص بودن حدود رگ و طنابی بودن ورید در لمس. در صورتی که بیش از دو بار برای جاگذاری کاتتر وریدیاقدام شود، محل جدید برای جاگذاری کاتتر وریدی انتخاب می گردید بیماران بر طبق گروهی که در آن قرار داشتند، پس از انجام جاگذاری کاتتر وریدی به میزان ۵/۱ سانتیمتر (حدود دو گرم) از پماد مورد نظر در قسمت دیستال آنژیوکت در وسعت ۲×۴ سانتی متر مالیده و پانسمان می شد. حداکثر نگهداری آنژیوکت در هر سه گروه ۷۲ ساعت بود . آموزش یکسانی در مورد مراقبت از کاتتربه تمامی واحدهای پژوهش داده شد. به منظور اندازه گیری وجود شدت فلبیت براساس مقیاس فلبیت، بیماران در سه فاصله زمانی ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت بعد از جاگذاری کاتتر وریدی ارزیابی شدند. معیارهای خروج شامل ترخیص زود هنگام از بیمارستان، ابتلا به عفونت حاد و یا عدم همکاری کامل با پژوهشگران بود. فراوانی فلبیت با هر درجه ای در زمان های مختلف بعد از کانالاسیون در سه گروه مورد مطالعه با یکدیگر مقایسه شد. نتایج نشان داد که تفاوت در بروز فلبیت در ۲۴ ساعت اول به لحاظ آماری معنی دار نبود(۵۶/۰=p). در ۴۸ ساعت اول بعد از کانالاسیون در گروه استفاده از کلوبتازول ۸ مورد (۷/۱۶ درصد) و در گروه استفاده از نیتروگلسیرین ۸ مورد (۱۷ درصد) و در گروه کنترل ۲۳ مورد (۱/۲۷ درصد) فلبیت با شدت های مختلف دیده شد که این تفاوت بر اساس آزمون مجذور کای دو معنی دار بود (۰۰۱/۰>p)، در ۷۲ ساعت اول بعد از کانالاسیون در گروه استفاده از کلوبتازول ۲۷ مورد (۷/۸۳ درصد) و در گروه استفاده از نیتروگلیسیرین ۲۰ مورد (۶/۴۲ درصد) و در گروه کنترل ۴۱ مورد (۷/۸۳ درصد) فلبیت با درجات مختلف دیده شد. که این تفاوت معنی دار بود (۰۰۱/۰>p). نتایج مطالعه نشان داد که استفاده از داروی نیتروگلیسیرین در پیشگیری از بروز فلبیت سطحی ناشی از آنژیوکت از داروی کلوبتازول موثرتر بوده است(۲۰).
در مطالعه ای که بوسیله اسماعیلی و همکاران با عنوان ” مقایسه تاثیر دو روش تمرین های تنفسی و موسیقی برای کاهش درد ناشی از جاگذاری کاتتر وریدی هنگام تجویز خون” بر روی ۳۶ بیمار مبتلا به تالاسمی ماژور بین ۱۲-۶ سال، از نوع کارآزمایی بالینی قبل و بعد، و به روش نمونه گیری سرشماری و مبتنی بر هدف انجام شد اطلاعات اولیه از طریق پرسشنامه حاوی مشخصات ویژه فردی و دو معیار استاندارد شده یعنی معیار خود گزارشی اوشر و معیار مشاهده رفتار چیوپس جمع آوری گردید. پژوهشگر در سه مرحله جداگانه از معیارهای درد استفاده نموده و میزان درد را اندازه گرفته و سپس مقایسه کردند یعنی هر بیمار در سه مرحله با خودش مقایسه می شد( یکبار قبل از مداخله، یک بار بعد از تمرینهای تنفسی منظم و بار آخر بعد از استفاده از موسیقی) . میزان میانگین درد در مددجویان قبل از هر گونه مداخله و با معیار خود گزارشی اوشر برابر ۴/۲۸±۳/۳۳ بود که در مرحله دوم پژوهش یعنی پس از انجام تمرین های تنفسی منظم توسط مددجو به عدد ۲/۱۷±۰/۱۸ و پس از استفاده از موسیقی متناسب با سن مددجو باز هم تقلیل پیدا کرد و طبق معیار مذکور برابر با ۹/۱۵±۶/۱۳ شد و ارتباط معنادار آماری (۰۰۰۱/۰=p) بین تمرین تنفسی بر کاهش درد هنگام جاگذاری کاتتر وریدی در نمونه های مورد مطالعه بدست آمد و همچنین ارتباط معناداری بین استفاده از موسیقی و کاهش درد (۰۰۰۱/۰=p) مشاهده شد. میزان درد در نمونه های مورد پژوهش، در مرحله اول طرح، طبق معیار مشاهده ای رفتار چیوپس قبل از مداخله برابر با ۴/۱±۶/۶ بود که پس از انجام تمرین های تنفسی منظم در مرحله دوم طرح به عدد ۳/۱±۹۴/۵ کاهش یافت و در مرحله سوم پژوهش با بهره گرفتن از موسیقی به عنوان روش انحراف فکر، موجب کاهش میانگین درد، طبق ابزار مذکور شد و مساوی با ۲/۱±۹/۵ شد. آزمون تی زوج ارتباط معنادار آماری (۰۰۰۱/۰=p) در مورد تمرین های تنفسی بر کاهش درد، همچنین این آزمون ارتباط معناداری بین استفاده از موسیقی و کاهش درد را نشان داد(۱۵).
در مطالعه ای که بوسیله ناتاشا چی کوپر^[۱۶] و همکاران)۲۰۱۲) با عنوان “عوامل پیش بینی کننده برایجاگذاری کاتتر وریدی های مشکل در کودکان بیمار در بیمارستان اطفال” در سال ۲۰۱۲ در دو بخش بیمارستان اطفال در طی ۵ ماه در افراد ۱۸-۱ سال انجام دادند. در این مطالعه ۱۰۸۳ نفر بیمار اتاق عمل و ۱۷۸ نفر بیماران بخش مراقبت های سرپایی انتخاب شدند. در این مطالعه عواملی که جهت رگ گیری های سخت که مد نظر قرار گرفت شامل سن، جنس، رنگ پوست، شاخص توده بدنی ، هوشیار بودن یا بیهوش بودن و مهارت پرسنل مد نظر قرار گرفت نتایج مطالعه نشان داد که موفقیت در اولین تلاش برای جاگذاری کاتتر وریدی حدود ۸۰%-۷۰% بود. سن و جنس مونث به عنوانی فاکتوری برای پیش بینی در جاگذاری کاتتر وریدی مشکل بود و شاخص توده بدنی و وزن به سن به عنوان فاکتور پیش بینی کننده مطرح نبود. همچنین نتایج مطالعه نشان داد که سن، توده حجمی بدنی بالاتر و همچنین بیدار بودن با احتمال بیشتری برای موفقیت در اولین تلاش برای رگ گیری مرتبط است(۲).
در مقاله ای که در سال ۲۰۰۴ در بخش اورژانس بیمارستانی در سان تیاگوی، با عنوان “تکنیک های منبسط کننده عروق جهت افزایش شانس جاگذاری کاتتر وریدی برای مقاصد نمونه گیری یا موارد استفاده داخل وریدی” توسط ریموند جی روبرگ^[۱۷]انجام شد. در این مطالعه، تعدادی از تکنیکهای ساده جهت جاگذاری کاتتر وریدی موفقیت­آمیز از وریدهای بالغین و کودکان توصیف شد. تمام این تکنیک ها در اندام فوقانی استفاده می­شد و برای تمام این افراد از تورنیکه بالاتر از محل جاگذاری کاتتر وریدی استفاده شده است فشار این تورنیکه ها بیشتر از فشار وریدی و کمتر از فشار خون سرخ­رگی است. در این مقاله به روشهائی جهت افزایش اندازه ورید­های دست اشاره شده است که عبارتند از: ۱٫ استفاده از نیروی ثقل زمین: تغییر وضعیت یک اندام می تواند باعث تغییر حجم وریدهای آن اندام شود، بنابراین پائین نگه داشتن اندام باعث افزایش حجم خون و بدنبال آن افزایش اندازه رگ بشود، ۲٫ خم و راست کردن مچ دست: این کار باعث افزایش بازگشت وریدی شده و باعث افزایش حجم خون در اندام فوقانی می شود،۳٫ ضربه زدن به ورید: این کار بدلیل آزاد سازی واسطه های شیمیائی مثل اکسید نیترو از دیواره آندوتیلیوم وریدها باعث انبساط آنها می شود، ۴٫ استفاده از گرمای موضعی: پوست ۵٪ – ۷٪ از حجم بازده خون قلب زا تشکیل می دهد که در شرایط استرس به ۵۰٪ – ۷۰٪ افزایش می یابد. گرما باعث اثراتی مشابه آن می شود. دمای مطلوب برای رسیدن به راحتی پوستی ۳۹ – ۴۲ درجه است، ۵٫ استفاده از بانداژ الاستیک: از این روش سالها استفاده می­شده است، این بانداژ با فشار۳۰۰-۲۰۰ میلی متر جیوه بسته شده است. علاوه بر این در مواردی که بیمار در شوک است نیز از این روش استفاده می شود، ۶٫ وسیله منبسط کننده ورید که این وسیله با طول تقریبی ۲۳ اینچ بر روی اندام فوقانی بسته می شود و بوسیله مکش ایجاد شده، باعث انبساط عروق می شود. مکش استفاده شده حدود ۱۰۰ میلی متر جیوهبوده است، ۷٫ استفاده از پماد نیتروگلسیرین موضعی که در این روش پماد به اندازه ۱ اینچ در محل مالیده شده و در عرض ۳ دقیقه بعد با بهره گرفتن از گاز آغشته به الکل پاک می شود. این روش در افرادی که کاهش فشار خون داشته اند موفق آمیز بوده است بدون اینکه باعث تشدید کاهش فشار خون فرد شده باشد. ۸٫ استفاده از عروق جانبی که در ان با انفوزیون سرم کریستالوئید گرم در عروق جانبی و کوچک باعث انبساط عروق بزرگ شدند، ۹٫ استفاده از ورید ژوگولار خارجی: وقتی که جاگذاری کاتتر وریدی از اندام فوقانی امکان پذیر نباشد ورید ژوگولار خارجی جایگزین مناسبی است. این ورید سطحی و به آسانی قابل دسترسی است. مانور والسالوا برای مدت ۳۰ ثانیه، باعث افزایش خون داخل ورید و بدنبال آن اندازه ورید ژوگولار خارجی می شود. نتیجه گرفته شد که این تکنیک­ها،‌ که به آسانی می توانند در دسترس قرار گیرند، علاوه بر کاهش ناراحتی و اضطراب بیمار و کاهش آسیب به بیمار ، ممکن است باعث نجات زندگی بیمار بشود. بدین وسیله از روش های تهاجمی مثل کت دون، استفاده از کاتتر ورید مرکزی و یا استفاده از روش داخل استخوانی و همچنین عوارض شان جلوگیری کرد(۶) .
در مطالعه­ ای تحت عنوان “دسترسی به عروق محیطی با بهره گرفتن از اولترا سونوگرافی در مقابل روش سنتی در بیماران با شرایط مشکل جهت دسترسی به عروق محیطی”، توسط توماس جی کوستانتینو^[۱۸] و همکاران در سال ۲۰۰۴ از میان تمامی بیماران نیازمند دسترسی به عروق که در دو بیمارستان دانشگاهی بین اکتبر ۲۰۰۳ و مارس ۲۰۰۴ انجام شد. معیارهای ورود شامل عدم توانایی پرستاران جهت دسترسی به ورید، حداقل در ۳ بار تلاش بر روی بیمارانی که سابقی دسترسی عروقی مشکل به دلایل چاقی، سوء مصرف مواد مخدر وریدی، را داشتند، می باشد معیارهای خروج شامل بیمارانی می­شد که نیازمند دسترسی به عروق مرکزی بودند. بیمارانی که در روزهای فرد به بیمارستان مراجعه کرده بودند در گروه استفاده ازسونوگرافی قرار گرفته و بیمارانی که در روزهای زوج مراجعه می کردند به گروه روش سنتی قرار می گرفتند اتمام کار شامل دستیابی به عروق موفقیت آمیز، تعداد آنژیوکت وارد شده، زمان انجام پروسیجر، رضایت کلی بیماران و عوارض بود. از ۶۰ بیمار ثبت نام کرده ۳۹ نفر در روزهای فرد (گروه تحت سونوگرافی) و ۲۱ نفر در روزهای زوج (روش سنتی) قرار گرفتند. میزان موفقیت در گروه سونوگرافی ۹۷% در برابر گروه سنتی ۲۳% بود. میانگین زمان کلی جهت دسترسی موفق به عروق در گروه سونوگرافی بطور معناداری با اختلاف ۱۱ دقیقه (۶/۵±۴ دقیقه در برابر ۸/۱۱±۱۵ دقیقه) پایین تر بود. میانگین زمان کلی از زمان اطلاع به پرستار تا رگ گیری موفق در گروه سونوگرافی (۴/۲۵±۱۳دقیقه) از گروه کنترل (۳/۲۱±۳۰ دقیقه) پایین بود. رضایت بیماران در گروه سونوگرافی (۶/۱±۷/۸)نسبت به گروه کنترل (۲/۳±۷/۵) بالاتر بود(۳۲).
در مطالعه ای که توسط مایکل دی ویتینگ^[۱۹] بین ژانویه ۲۰۰۶ تا دسامبر ۲۰۰۷ با هدف “تخمین ضخامت و عمق ورید با بهره گرفتن از سونوگرافی بر احتمال موفقیت در ورود کاتتر به داخل ورید ” در شهر میریلند ایالت بالتیمور امریکا انجام شد . این یک مطالعه توصیفی_مقطعی بوده و جمع آوری داده ها بصورت آینده نگری در دو بیمارستان انجام شد. برای جمع آوری داده ها ، سونوگرافی از قسمت میانی بازو تا حفره آنته کوبیتال توسط رزیدنت ها انجام شد از خط کش دستگاه سونوگرافی بررسی ضخامت پوست برای یافتن ورید های نزدیک سطح پوست و با قطر زیاد انجام شد پهنای عروق از ۲/۰ تا ۹/۰ سانتی متر و عمق از ۱/۰ تا ۹/۱ سانتی متر بود.از میان ۱۸۰ بیمار شرکت کننده در این مطالعه ۱۰۰(۵۶%) مورد در اولین تلاش موفق شدند و در نهایت ۱۵۲(۸۴%) مورد موفق شدند. میزان موفقیت بطور خطی با پهنا و عمق ارتباطی نداشت میزان موفقیت برای عروقی با قطر بیش از ۴/۰ سانتی متر در برابر قطر عروق کمتر از ۴/۰ سانتی متر (۶۳% در برابر ۳۹%)، و برای عروقی با عمق ۳/۰-۵/۱ سانتی متر در برابر عروقی با عمق کمتر از ۳/۰ یا بیش از ۵/۱ سانتی متر (۵۸% در برابر ۲۷%)، بالاتر بود(۳۳).
فصل سوم :
روش پژوهش
مقدمه :
در این بخش اطلاعات مربوط به روش پژوهش شامل:نوع پژوهش، جامعه پژوهش،روش نمونه گیری،مشخصات واحدهای پژوهش،محیط پژوهش، ابزار و روش گردآوری اطلاعات،تعیین اعتبار و اعتماد علمی ابزار وتجزیه و تحلیل داده ها توضیح داده خواهد شد.
نوع پژوهش :
پژوهش حاضر یک کار ازمائی بالینی بوده که پژوهشگر براساس اهداف از پیش تعیین شده ، بر اساس تئوری تاثیر گرما بر انبساط عروق ، سعی در اثبات میزان تاثیر انبساط به وجود امده با بهره گرفتن از دستگاه گرمائی موضعی ارائه شده دارد این تحقیق در بخش رادیولوژی بیمارستان پورسینای رشت و بر روی پرسنل بیمارستان و دانشجویان دانشکده پرستاری و مامائی شهید بهشتی رشت انجام شده است .
جامعه پژوهش :
جامعه پژوهش شامل کلیه ی پرسنل داوطلب شاغل درکلیه بخش های بیمارستان پورسینای رشت و دانشجویان داوطلب دانشکده پرستاری و مامائی رشت در هر مقطع تحصیلی است که با درخواست یکی از اعضای تیم تحقیق برای شرکت در این پژوهش اعلام آمادگی نموده بودند.
روش نمونه گیری :
در این پژوهشپس از تایید معاونت پژوهشی دانشگاه و کمیته ی اخلاق و معرفی به مرکز آموزشی درمانی پورسینا و با کسب اجازه از مدیریت بیمارستان جهت شروع تحقیق ، جمع اوری اطلاعات ، از تاریخ ۱۱ تیر ماه سال ۱۳۹۳ اغاز و تا اول مرداد سال ۱۳۹۳ به مدت ۳ هفته ادامه یافت . و در این مدت از ۵۵ مشارکت کننده استفاده شدکه در این میان ۱۷ دانشجوی پرستاری و ۳۸ پرسنل بیمارستان پور سینا شرکت داشتند . روش جمع آوری نمونه ها به روش نمونه گیری آسان صورت گرفت.پژوهشگر در سه شیفت عصر در سه روز متفاوت ، دربخش رادیولوژی بیمارستان حضور داشته است . قبل از ان با هما هنگی دفتر پرستاری بیمارستان ، از پرسنل جهت شرکت در مطالعه دعوت به عمل امده بود از طرفی جهت شرکت در مطالعه از دانشجویان دانشکده پرستاری و مامائی رشت دعوت شده بود پس از هماهنگی با مسئول بخش رادیولوژی بیمارستان و پزشک متخصص رادیولوژی جهت روز چهارشنبه ها از بخش رادیولوژی وقت گرفته شد . اطلاعات مربوط به افراد از برگه دموگرافیک ارائه شده به انها در ابتدای مراجعه گرفته شده است و اطلاعات مربوط به میزان انبساط عروق ناحیه انته کوبیتال با بهره گرفتن از سونوگرافی بدست امده است . این سونوگرافی توسط یک دستگاه ثابت و یک رادیولوژیست انجام شد .
از انجائی که مطالعات کمی ، مبنی بر تغییرات افزایش قطر عروق ناحیه انته کوبیتال بر اثر گرما صورت گرفته است لذا در این مطالعه پژوهشگر طبق اهداف پژوهش در صدد است که تغییرات قطر عروق ناحیه انته کوبیتال را در افراد مشارکت کننده بررسی کند .به همین منظور تغییرات قطر رگ را در ۵۰مشارکت کننده قبل و بعد از استفاده از وسیله گرمائی مورد بررسی قرار گرفت تا بدین وسیله ، این تحقیق به عنوان یک مطالعه مقدماتی پایه و اساسی برای مطالعات انالیزی اینده گردد. این شکل نمونه گیری بر اساس مشورت با استاد راهنمای امار طرح و با اجازه ایشان صورت گرفته است .
مشخصات واحدهای مورد پژوهش :
واحدهای مورد پژوهش جهت ورود به مطالعه شامل کلیه پرسنل داوطلب شاغل در بیمارستان پورسینای رشت و دانشجویان دانشکده پرستاری و مامائی شهید بهشتی رشت است که برای این منظور ۱۷ دانشجوی پرستاری و ۳۸ پرسنل بیمارستان در این مطالعه مشارکت داشتند. این افراد به طور داوطلبانه برای شرکت در این تحقیق مراجعه کرده بودند .
در ابتدا یک فرم اطلاعات دموگرافیک از این داوطلبین پرشد. این اطلاعات شامل : سن ، جنس ، وضعیت تأهل ، وضعیت سواد واموزش ، شغل قبلی و فعلی ،سابقه مصرف سیگار را به شکل اطلاعات اولیه از مشارکت کننده پرسیده شد و سپس در مورد سابقه بیماریهای افراد مشارکت کننده : سابقه ناراحتی قلبی ، سابقه بیماری عروق محیطی ، سابقه فشار خون بالا ،سابقه سوختگی مخصوصا” در دست ، سابقه مصرف مواد مخدر ، سابقه بیماری کلیوی ،سابقه دیابت میلیتوس ، سابقه مصرف داروهای قبلی ، سابقه ناراحتی عصبی ( مخصوصا ” تروما به سر و طناب نخائی ) و تشنج سوال شد.
در بین افراد داوطلب ، کسانی را که سابقه ناراحتی قلبی ، کلیوی، فشار خون بالا، بیماری عروق محیطی ، سابقه سوختگی ، سابقه دیابت یا سایر بیماری های اندوکرینی و سابقه بیماری های عصبی را نداشتند وارد مطالعه می شدند و همچنین ، کسانی که سابقه اعتیاد به مواد مخدر را نداشتند و سابقه مصرف دارو های الفا آدرنژیک و داروهای نورولوژیک را نیر استفاده نمی کردندوارد تحقیق می شدند در ضمن داوطلبین زنانی که حامله نبودند و افرادی که سنشان بالای ۴۰سال و کمتر از ۲۰سال نبود وارد مطالعه می شدند . این اطلاعات از خود فرد ، در ابتدای کار گرفته شده و خود فرد با پر کردن فرم دموگرافیک این اطلاعات را در اختیار محقق می گذاشته است.
محیط پژوهش :
محیط پژوهش در این مطالعه ، بخش رادیولوژی بیمارستان پور سینای رشت بودو پرسنل بیمارستان و دانشجویان دانشکده پرستاری و مامائی شهید بهشتی رشت جهت شرکت در تحقیق به ان مراجعه می کردند .
ابزار و روش گردآوری اطلاعات :
در ابتدای تحقیق یک وسیله گرمائی توسط محقق ، قبل از اجرای طرح ، با همکاری گروه ، طراحی شد . این وسیله دارای خصوصیات زیر است :
۱ . قابلیت به وجود اوردن گرما در یک درجه حرارت معین را داشته باشد .
۲ . این امکان را بدهد که این گرما را در یک زمان مشخص شده در اختیار قرار دهد .
این وسیله از نوع ، گرماساز های ارزان ، چند بار مصرف و مقاومتی است .
از دیگر مزایای این سیستم ، استفاده از سیستم گرمائی مقاومتی است این سیستم با بهره گرفتن از منبع انرژی الکتریکیشهری و تبدیل ان به انرژی گرمائی کار می کند . این سیستم به طور کامل ایمن است و همه استاندارد های ایمنی الکتریکی در آن رعایت شده است . در طراحی این وسیله از چند نوار گرمائی استفاده شده است که در داخل یک پوشش قرار داده شده است . درداخل و خارج این پوشش دو سنسور گرمائیوجود دارد یکی از انها ، جهت کنترل درجه حرارت داخل وسیله است که میزان حرارت داخلی را اندازه گیری میکند و دیگری یک پشتوانه ای برای سیستم ایمنی است که به طور مستقل عمل می کند و مانع از افزایش درجه حرارت و سوختن دست می شود . از دیگر مزایای این سیستم چند بار مصرف بودن آن است . علاوه بر این ، وسیله مورد نظر قابل شستشو می باشد . از مزایای این گونه وسایل استفاده از گرمای الکتریکی است پس در آن از جریان هوا استفاده نمی شود . که این خود باعث می شود که گرمای مورد نظر بلافاصله در اختیار قرار گیرد . اما انتقال گرمای الکتریکی بر اساس اصل هدایت انرژی گرمایی استوار است و بنابراین نیاز به تماس مستقیم با پوست فرد برای موثر بودن آزمایش است . از این مطلب می توان نتیجه گرفت که مهمترین عارضه این دستگاه ، سوختگی ناشی از مصرف آن است . با توجه به این ، برای استفاده از این وسیله ،‌ سعی در گرفتن مجوز از سازمان ثبت اختراعات صنعتی و معاونت تجهیزات پزشکی دانشگاه در زمینه ایمن بودن وسیله گرمائی شد و پس از کسب مجوز استفاده از ان برای این تحقیق استفاده شد .
قبل از انجام تحقیق سعی در ثبت این نحقیق در اداره ثبت کارازمائی بالینی شد که پس از پر کردن فرم ثبت توسط محقق این ادره تحقیق مورد نظر را با شماره IRCT 201405281948N4 به ثبت رسانید .
پس از کسب مجوز از طرف ریاست محترم دانشگاه و کمیته اخلاق جهت اجرای طرح تحقیقاتی ، طی یک فراخوان در میان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ، از آنها برای شرکت در این طرح تحقیقاتی دعوت به عمل شد .این دعوت به شکل آزاد و برای تمام افراد در حال تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی گیلان (چه در مقطع کازشناسی و چه در مقطع کارشناسی ارشد ) و برای تمام رشته های دانشگاهی این دانشگاه می باشد .در ابتدا به دلیل اینکه دانشجویان در زمان استراحت بین دو ترم بودنند استقبال از این طرح نشد که به اطلاع معاونت پژوهشی دانشگاه رسانده شد و با راهنمایی استاد راهنما از پرسنل شاغل در بیمارستان جهت ادامه مطالعه دعوت به عمل امد که در ابتدا با دفنر پرستاری هماهنگی شد و سپس به پرسنل اطلاع رسانی شد .
در ابتدا یک فرم اطلاعات دموگرافیک از این داوطلبین پر شد . این فرم در اختیار مشارکت کننده قرار داده شده و پس از پر شدن اطلاعات ، به شکل محرمانه در پوشه مربوطه نگه داری می شد .این اطلاعات شامل : سن ، جنس ، قد ، وزن ، وضعیت تأ هل ، وضعیت سواد و اموزش ، شغل قبلی و فعلی ، سابقه مصرف سیگار ، سابقه ناراحتی قلبی ، سابقه بیماری عروق محیطی ، سابقه فشار خون بالا ،سابقه سوختگی مخصوصا” در دست ، سابقه مصرف مواد مخدر ، سابقه بیماری کلیوی ،سابقه دیابت میلیتوس ، سابقه مصرف داروهای قبلی ، سابقه ناراحتی عصبی ( مخصوصا ” تروما به سر و طناب نخائی ) و تشنج می باشد .
در بین این افراد ، کسانی که سابقه ناراحتی قلبی ، کلیوی، فشار خون بالا ، بیماری عروق محیطی، سابقه سوختگی ، سابقه دیابت یا سایر بیماری های اندوکرینی ، سابقه بیماری های عصبی ، سابقه مصرف مواد مخدر و دارو هایالفا آدرنژیک ، داروهای نورولوژیک را نیر نباید استفاده کرده باشد ، زنان حامله و افرادی که سن بالای ۴۰و کمتر از ۲۰را دارند از مطالعه کنار گذاشته شد .
در پایان فراخوان برای دانشجویان و پرسنلی که شرایط لازم رابرای شرکت در این تحقیق را داشتند ،در طی یک مصاحبه اطلاعاتی در راستای چگونگی انجام این تحقیق داده شد . و پس از بر طرف کردن سوالات و ابهامات از آنها خواسته شد که در صورت تمایل به مشارکت در این تحقیق ، فرم رضایت مندی داوطلبانه تهیه شده را پر کنند . این فرم پس از تکمیل جهت ارائه به کمیته اخلاق نزد گروه باقی خواهد ماند .
هماهنگی با گروه رادیولوژی دانشگاه در مورد انجام سونوگرافی به عمل امد و یک رادیولوژیست وارد این تحقیق جهت انجام سونوگرافی از دست این افراد شد ، این متخصص رادیولوژیست در تمام مدت این تحقیق در کنار گروه بود و تمام سونوگرافی های انجام شده جهت اعتبار بخشی به تحقیق ، توسط او و با بهره گرفتن از یک دستگاه سونوگرافی انجام شد .
در روز مشخص شده برای انجام تحقیق ، از همه افراد خواسته شد که جهت انجام سونوگرافی اولیه در یک مکان معین حضور داشته باشند و سونوگرافی از ورید های ناحیه انته کوبیتال ساعد دست راست این افراد انجام شد تمام این سونوگرافی ها جهت اعتبار بخشی ، توسط یک دستگاه و یک رادیولوژیست معین انجام شد . نتایج بدست آمده در این مرحله در یک برگه مخصوص ثبت اطلاعات سونوگرافی که برای هرفرد به شکل جدا گانه تهیه شده است نوشته شده و این برگه ها توسط محقق ثبت و نگه داری خواهد شد .از افرادخواسته شد که قبل از انجام سونوگرافی از مصرف مواد موثر و محرک مثل سیگار ، چای ، قهوه و … خود داری کنند. بعد از انجام سونوگرافی اولیه ، در همان روز و بعد از اینکه ، با بهره گرفتن از گرمای محیط درجه حرارت دست مشارکت کنندگان به محدوده درجه حرارت اتاق رسید ، در انتهای مرحله اول اندازه گیری ، محل قرار گرفتن پروپ سونوگرافی توسط متخصص رادیولوژی از چهار جهت خط کشی شده تا در سونوگرافی دوم از همان محل وهمان رگ استفاده شود . ساعد و ناحیه انته کوبیتال دست راست انها با وسیله گرمائی طراحی شده به مدت ۱۰ دقیقه با درجه حرارت ۴۲ درجه سانتی گراد گرم شد و بلافاصله ، بعد از گرم شدن از ورید ناحیه انته کوبیتال دست راست انها سونوگرافی بعمل آمد . دست این افراد در انتهای آزمایش از نظر التهاب و سوختگی بررسی شد .در انتها و طول مدت آزمایش راحتی پوستی مشارکت کننده گان به طور مداوم تحت نطر قرار گرفت و هم چنین در انتهای آزمایش از تمام افراد شرکت کننده درباره وضعیت پوستی سوال شد که خوشبختانه هیچ کدام از شرکت کنندگان از گرمای ارائه شده ابراز نا راحتی نکردند . تمام نتا

کلید واژه ها : رفتار های شهروندی سازمانی، تعهد سازمانی ، اداره کل ورزش و جوانان.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱-مقدمه
مطالعه رفتار افراد در محیط­های کاری از دیر باز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است و با ظهور رشته رفتار سازمانی در سال های نخست دهه ۱۹۶۰ در این امر جدیت بیشتری به عمل آمد. به عبارت دیگر، نیروی انسانی مهم­ترین سرمایه سازمان­هاست و هر چه این سرمایه کیفیت مطلوب تری داشته باشد، احتمال موفقیت، بقا و ارتقای سازمان بیشتر خواهد شد. از این رو باید در مورد بهبود کیفی نیروی انسانی سعی فراوان کرد، زیرا این اقدام هم به نفع سازمان و هم به نفع افراد است. بسیاری از مطالعات صورت گرفته سعی در تقسیم بندی رفتار ها و علل بروز آن ها داشته اند. مباحثی نظیر؛ ادراک، انگیزش، نگرش های شغلی و… از جمله مواردی هستند که به بررسی ریشه بسیاری از رفتار های آدمی در محیط کار می­پردازند. اما بحثی که در دو دهه اخیر مطرح شده­است و علاوه بر رفتارشناسان، توجه روانشناسان و جامعه­شناسان را نیز به خود جلب نموده است، رفتار شهروندی سازمانی نام دارد. رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری اختیاری و فراوظیفه ای است که در افزایش عملکرد اثربخش سازمان موثر است و به طور مستقیم یا غیر مستقیم بوسیله سیستم پاداش رسمی سازمان سازمان­دهی نمی­ شود. با توجه به اینکه افزایش اثربخشی همواره یکی از مسائل و دغدغه­ های مدیران است، شناخت رفتار شهروندی سازمانی و عوامل موثر بر آن می ­تواند گام موثر و مفیدی در این مسیر به شمار آید . (مارکوزی^[۱]، ۲۰۰۵: ۱۲).
در این راستا، تحقیقات زیادی در جستجوی یافتن پاسخ بدین پرسش که چه عواملی می تواند در ایجاد و حفظ چنین رفتارهایی موثر واقع شوند، به عمل آمده است و محققان زیادی پیش­زمینه ها و پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی را مورد بررسی قرار داده اند. این تحقیقات نشان داد که عوامل زیادی نظیر نگرش­ها، رضایت شغلی، حمایت سازمانی، عدالت سازمانی، اعتماد بین فردی و قرارداد روانشناختی و… می توانند به عنوان پیش­زمینه های(پیشگویی کنندگان) رفتار شهروندی مطرح شوند.
اما از میان متغیر های یاد شده، تعهد سازمانی به عنوان متغیر تاثیرگذار بر بروز رفتارشهروندی، اخیراً مورد توجه محققین قرار گرفته است (بولینو^[۲]، ۲۰۰۲: ۵۰۵).
به طور کلی، تعهدسازمانی، سازه ای است که تعاریف متفاوتی از آن ارائه شده است. به عنوان نمونه مارو^[۳](۱۹۹۹) بیش از ۲۵ مفهوم مرتبط با تعهد سازمانی را مشخص کرد. پورتر^[۴] و همکاران (۱۹۷۴)، تعهد را بدین صورت تعریف کردند: میزانی که یک فرد، خود را متعلق به سازمانی می­داند و خود را با آن تعیین هویت می کند آن ها از انگیزش، تشخیص ارزش های سازمان و میزان تمایل کارکنان به عضویت در سازمان، برای سنجش و اندازه گیری آن استفاده کردند (پورتر، ۱۹۷۴: ۶۰۴).

۱-۲-بیان مسئله
همزمان با پایان یافتن دوران سلطه اندیشه­ های کلاسیک و ابزارانگارانه در مدیریت، توجه به انسان و ابعاد وجودی او در مدیریت بیشتر شد و در نتیجه تحقیقات مربوط به رفتار سازمانی عمق بیشتری یافت و قلمرویی با عنوان “اخلاق کاری”در بین بسیاری از اندیشمندان مطرح شد. اخلاق کاری دارای وجوه و جلوه های متعددی است که یکی از ابعاد عملی آن “تعهد” نام دارد. این مفهوم که در جریان شناخت و درگیرشدن افراد با سازمان تجلی می یابد، در دهه گذشته جایگاه مهمی را در تحقیقات مربوط به رفتار سازمانی به خود اختصاص داده است. ارزش و اهمیت این مفهوم تا حدی است که استاو^[۵] درباره آن می گوید: ارزش و اهمیت تعهد سازمانی، باید به عنوان یک ساخت مجزا و مستقل از سایر مفاهیم روانشناختی (نظیر انگیزش، در گیری شغلی یا سایر گرایش های رفتاری دیگر ) به اثبات برسد
(خاکی، ۱۳۷۶: ۱۵۸).
تعهد سازمانی^[۶] فرایندی مستمر است که از طریق آن کارکنان سازمان به اهداف و ارزش‌های سازمان معتقد شده و برای رسیدن به آنها تلاش می‌کنند. همچنین تعهد سازمانی سه عامل را شامل می‌شود. الف : اعتقاد قوی به اهداف و ارزش‌های سازمان
ب : تمایل به تلاش و فداکاری برای سازمان
ج: خواست قوی و عمیق برای ادامه عضویت در سازمان.
تعهد سازمانی به عنوان یک نگرش و طرز تلقی کاری قادر است اطلاعات مفیدی جهت برنامه‌ریزی، سازماندهی، افزایش کارآیی، عملکرد بالا، کاهش غیبت و تاخیر در اختیار مدیران قرار دهد (حبیبی، ۱۳۸۶: ۱۲).
آن دسته از سازمان هایی که به اهمیت نقش منابع انسانی در بهبود بهره­وری پی برده اند، ارزش نیروی کار متعهد و در صحنه را می دانند، بنابراین منابع مهم و انرژی های فراوانی از مدیریت را صرف ایجاد محیطی می­ کنند که کارکنان بتوانند با حداکثر توان خود، در بهبود عملکرد سهیم باشند.رشد و توسعه سازمان­ها، بدون توجه به رکن اساسی نیروی انسانی امکان پذیر نمی باشد .همه سازمان­ها به عامل نیروی انسانی به عنوان عامل کلیدی توجه می­نمایند. مدیران سازمان تلاش می­ کنند که در منابع انسانی خود چنان انگیزه ای ایجاد نمایند، تا ضمن احساس سربلندی و خشنودی از کارکنان در سازمان، نهایت توان، مهارت و دانش تخصصی خود را برای دست­یابی به هدف­های سازمان به کار گیرند (دولان شولر^[۷] ، ۱۳۸۴: ۳۹۵).
درک فرایند ایجاد تعهد برای سازمان و جامعه مفید است زیرا، موجب ابداع کارکنان، ماندگاری بیشتر در مؤسسه و قدرت رقابت زیادتر مؤسسه شده و در عین حال جامعه نیز از بهره وری بیشتر سازمان ها و کیفیت بهتر محصولات بهره مند می­ شود (توکلی و همکاران، ۱۳۸۸: ۱۰۶).
سازمان­ها از طریق دو شیوه می توانند تعهد سازمانی کارمندانشان را افزایش دهند. ابتدا سازمان ها می­توانند درک کارمندان را از عضویت سازمانی افزایش دهند، دوم این که سازمان ها می توانند به کارمندان نشان دهند که آنان مورد تو جه کارفرمایند و کارفرما برای آن ان ارزش قائل است و این هم از لحاظ نظری و هم عملی مهم است. از لحاظ نظری به این دلیل که بحث راجع به چنین موضوعی به بازیابی نتایج تحقیقات گذشته کمک می­ کند و از لحاظ عملی نیز از آن جهت اهمیت دارد که سازمان ها در سال های اخیر در گیر پیدا کردن راه های مؤثر برای افزایش تعهد سازمانی هستند. از جمله مداخلاتی که به نظر می رسد در افزایش تعهد سازمانی مؤثر است آموزش رفتار شهروندی سازمانی است (روزی^[۸]، ۲۰۰۴: ۱۲۲).
ارگان^[۹] (۱۹۸۸) رفتار شهروندی سازمانی را این گونه تعریف کرد: رفتارهای داوطلبانه و اختیاری مرتبط با کار که در حیطه وظایف شغلی رسمی کارمند قرار نمی گیرند و در مجموع عملکرد سازمان را بهبود می بخشند (پادساکوف^[۱۰] و همکاران، ۲۰۰۶: ۵۲۰).
مورمن و بلیک لی^[۱۱] (۱۹۹۵) ضمن تایید آثار مثبت رفتار شهروندی سازمانی اعتقاد داشتند که مشکل مدیران فراهم سازی زمینه بروز چنین رفتارهایی در سازمان است چرا که این رفتارها داوطلبانه اند و در قراردادهای کار و سیستم ارزیابی عملکرد رسمی سازمان قرار نمی گیرند. این رفتارها با وجود اینکه در ارزیابی های سنتی عملکرد شغلی به طور ناقص اندازه گیری می‌‌شدند و یا حتی گاهی اوقات مورد غفلت قرار می‌‌گرفتند، اما در بهبود اثربخشی سازمانی مؤثر بودند (بینستوک^[۱۲] و همکاران، ۲۰۰۳: ۳۶۱).
نظر به اهمیت موضوع تحقیق از آنجا که تاکنون تحقیقی در زمینه تاثیر تعهد سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان در سازمان های متولی و سیاست گذار در ورزش، انجام نگرفته در این پژوهش به بررسی و تحلیل ارتباط بین تعهد سازمانی به عنوان متغیر مستقل و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال و بختیاری به عنوان متغیر وابسته در سال ۱۳۹۱ پرداخته شده است و رهنمودهای کاربردی برای دست اندرکاران این سازمان ارائه گردیده است.
۱-۳-اهمیت و ضرورت تحقیق
با در نظر گرفتن چنین ویژگی هایی می توان موارد ذیل را بیانگر اهمیت تحقیق دانست:
۱-ایجاد شرایط سازمانی لازم برای بروز رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان که از اهمیت ویزه ای برخوردار است.
۲-از نظر بسیاری پژوهشگران، رفتار شهروندی سازمانی بر بیشتر جنبه های بنیادی عملکرد سازمانی تاثیر دارد که مطالعه آنها می تواند راهکارهای لازم برای رشد وتعالی سازمان فراهم نماید..
اگر رفتار شهروندی سازمانی را بعنوان عاملی ضروری در عملکرد سازمانی بدانیم، در این صورت باید مدیریت شود و برای مدیریت آن نیاز به درک و شناختی روشن از آن می باشد. بنابراین تحقیق حاضر می تواند پشتوانه ای ارزنده برای درک رفتار شهروندی سازمانی و متعاقب آن مدیریت صحیح جهت بهبود محیطی مناسب در اداره کل ورزش و جوانان استان باشد. اگر سازمانی نتواند تعهد لازم جهت انجام امور را در کارکنان خود بوجود آورد در نتیجه میزان کارایی کارکنان پایین آمده و بهره وری را دچار مشکل خواهد نمود دراین صورت ممکن است با عدم رضایت مشتریان روبه رو شده و سازمان مجبور به باز خرید، اخراج و یا به هر صورت ممکن پایان دادن به خدمت کارکنان شود درنتیجه همین افراد وارد بازار آزاد شده و چون کارایی لازم را ندارند به جمع بیکاران و یا شاغلین کاذب اضافه شوند.
حفظ و نیل به اهداف سازمانی به طوری که کارکنان متعهد همه حواس خود را به چیزی معطوف
می کنند که از همه مهمتر بوده و سازمان را هر چه زودتر به اهداف خود نزدیک می کند. در صورت انجام این تحقیق اداره کل ورزش و جوانان استان می توانند با توجه به تعهد سازمانی ورفتار شهروندی سازمانی مناسب ورزشکاران را جهت رقابتهای استانی و ملی آماده کرده آن­ها با به میادین مبارزات قهرمانی بالاتر سوق دهند. حتی به فعالیتهای فراتر مرزهای جغرافیایی کشور. مدیران با پویایی و تحرک بیشتر کارکنان را جهت دستیابی به مهارت­ های ویژه در یادگیری و تطبیق به منظور نیل به مزیت­های رقابتی پایدار رهنمون سازند.
۱-۴-اهداف تحقیق
الف: هدف اصلی
بررسی و تعیین میزان تعهد سازمانی و رفتار های شهروندی سازمانی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال و بختیاری و ارتباط این متغیر ها با یکدیگر.
ب: اهداف کاربردی
۱-تعیین رابطه بین تعهد سازمانی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان با ابعاد مختلف رفتارهای شهروندی سازمانی.
۲- تعبین رابطه بین تعهد عاطفی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال وبختیاری با ابعاد مختلف رفتار های شهروندی سازمانی .
۳- تعیین رابطه بین تعهد هنجاری کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال وبختیاری با ابعاد مختلف شهروندی سازمانی.
۴- تعیین رابطه بین تعهد مستمر کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال وبختیاری با ابعاد مختلف رفتار های شهروندی سازمانی.
۱-۵- سوالات و فرضیات تحقیق
۱-۵-۱-سوالات تحقیق
۱-مهم­ترین ابعاد رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان کدامند؟
۲-میزان تعهد سازمانی و ابعاد آن در کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چقدر است؟
۱-۵-۲-فرضیات تحقیق
الف: فرضیات اصلی
بین تعهد سازمانی با رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال و بختیاری رابطه وجود دارد
ب: فرضیات فرعی
۱-بین تعهد سازمانی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال و بختیاری با ابعاد مختلف رفتار های شهروندی سازمانی آنان رابطه وجود دارد.
۲-بین تعهد عاطفی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال وبختیاری با ابعاد مختلف رفتار های شهروندی سازمانی آنان رابطه وجود دارد.
۳- بین تعهد هنجاری کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال وبختیاری با ابعاد مختلف رفتار های شهروندی سازمانی آنان رابطه وجود دارد.
۴- بین تعهد مستمر کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان چهارمحال وبختیاری با ابعاد مختلف رفتار های شهروندی سازمانی آنان رابطه وجود دارد.
۱-۶- تعاریف واژه ها و اصطلاحات

نرخ سود * ارزش اسمی = سود سهام ممتاز

• • سود جمع شونده :خاصیت جمع شوندگی به این معنی است که اگر شرکت در سال های قبل سود سهام ممتاز را پرداخت نکرده باشد. بایستی در صورت کسب سود، قبل از پرداخت هر گونه سود به سهامداران عادی، سودهای انباشته سهامداران ممتاز را بپردازد. این یک نوع حمایت از دارندگان سهام ممتاز است. عموما روی سودهای معوق سهام ممتاز سودی تعلق نمی گیرد.

• • مشارکت در سود :در بعضی از سهام ممتاز شرط می شود که سهامداران ممتاز در سودهای اضافی شرکت با سهامداران عادی شریک شوند. به این ترتیب که ابتدا سود سهام ممتاز پرداخت می شود و سپس سود سهام عادی پرداخت می شود و چنآن چه سودی باقی بماند با نسبتی مشخص بین دو گروه تقسیم می شود.

• • • حق رأی :سهامداران ممتاز معمولا دارای حق رأی نیستند اما گاهی در شرایط خاص به آن ها حق رأی داده می شود. مثلا اگر شرکت قادر به پرداخت سود سهام ممتاز برای یک یا چند سال نباشد به دارندگان این سهام حق رأی برای انتخاب یک یا جند نفر از اعضای هیئت مدیره داده می شود.

    ( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • قابلیت تبدیل :سهام ممتاز ممکن است قابل تبدیل یا غیر قابل تبدیل باشند. سهام ممتاز تبدیلی سهامی هستند که دارندگان آن می توانند قسمتی یا کل سهام را در یک دوره زمانی خاص با یک قیمت مشخص تبدیل به سهام عادی نمایند.

همان طوری که گفته شد سهام ممتاز را اوراق بهادرار دورگه می نامند. ؛ زیرا دارای هر دو ویژگی سهام عادی و اوراق قرضه است. از دیدگاه مدیران مالی، سهام ممتاز جانشین مناسبی برای اوراق قرضه است و در هر زمان که انتشار اوراق قرضه مطلوب نباشد، شرکت ها دست به انتشار سهام ممتاز می زنند. به طور قطع نمی‎توان گفت که آیا سرمایه گذاران، اصولا سهام ممتاز را نوعی بدهی تلقی می کنند یا ان را در زمره سرمایه شرکت قرار می دهند. (احمدی، ۱۳۸۶)
تأمین مالی از طریق انتشار سهام ممتاز دارای مزایای زیر است :
۱) اگر شرکت بتواند نرخ بازدهی خود را به رقمی بیش از هزینه خاص سهام ممتاز برساند استفاده از سهام ممتاز باعث افزایش سود هر سهم خواهد شد. بنابراین، شرکت هایی که قصد دارند از طریق افزایش اهرم مالی نرخ بازدهی سهامداران عادی خود را افزایش دهند سهام ممتاز وسیله خوبی برای شرکت هایی می تواند باشد که نمی توانند یا نمی خواهند وام بیشتری بگیرند. در شرایط تورمی نیز انتشار سهام ممتاز به نفع شرکت است زیرا میزان سود آن رقم ثابتی است که از محل سودهای آتی به راحتی قابل پرداخت است.
۲) هزینه خاص سرمایه متعلق به سهام ممتاز از هزینه خاص سهام عادی کمتر است و این به آن علت است که دارندگان سهام ممتاز از نظر دریافت سود و اصل مبلغ سرمایه گذاری شده (در صورت انحلال شرکت ) بر صاحبان سهام عادی حق تقدم دارند.
۳) اگر چه سهام ممتاز بخشی از حقوق صاحبان سهام تلقی می شود، تعداد کسانی که در این نوع سهام حق رأی دارند محدودند، بنابراین تا زمانی که شرکت سود را به موقع پرداخت می کند، صاحبان سهام ممتاز حق دخالت در امور مربوط به شرکت را نخواهند داشت.
۴) سهام ممتاز بدون سر رسید هستند ولی در مواردی با توجه به نوع قراداد، شرکت می تواند آن ها را بازخرید کند. اگر چنین شرطی قید نگردد این سهام بازخرید نخواهند داشت ولی اگر شرط مربوط به حق باز خرید تعیین و مورد تصویب طرفین قرار گیرد. این نوع سهام قابل باز خرید یا قابل تبدیل می گردد، این امر باعث می شود که سرمایه گذاران این نوع سهام را به سهام عادی ترجیح بدهند. شرکت ها می توانند با انتشار سهام ممتاز قابل تبدیل هزینه سرمایه این نوع سهام را کاهش دهند.
۵) شرکت ها نسبت به پرداخت سود سهام ممتاز الزام قانونی ندارند و این معنی است که اگر شرکتی پرداخت سود سهام ممتاز را به تأخیر بیندازید مجبور نخواهد شد که اعلام ورشکستگی یا تحت پیگرد قانونی قرار بگیرد. در مواردی که شرکت از نظر قدرت نقدینگی با مسائل و مشکلاتی مواجه شود می تواند پرداخت سود این سهام را به تأخیر اندازد بدون این که با مشکل یا مساله ای مواجه گردد. (احمدی، ۱۳۸۶)
معایب انتشار سهام ممتاز را نیز می توان به صورت زیر طبقه بندی نمود :
۱) اگر شرکتی نتواند به میزانی برابر با هزینه سرمایه متعلق به سهام ممتاز بازده داشته باشد. سود هر سهم عادی آن کاهش خواهد یافت.
۲)هزینه سرمایه متعلق به سهام ممتاز از هزینه سرمایه اوراق قرضه بیشتر است. زیرا ریسکی که متوجه صاحبان می گردد از ریسک دارندگان اوراق قرضه بیشتر است. همچنین سود سهام ممتاز یک هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی گردد.
۳) اگر چه شرکت به پرداخت سود سهام ممتاز هیچ الزام قانونی ندارد، نپرداختن آن بر ثروت صاحبان سهام باعث خواهد شد که ارزش سهام ممتاز و عادی شرکت به شدت کاهش یابد. (البته اگر سرمایه گذاران چنین بپندارند که شرکت نمی تواند در آینده ای نزدیک سودهای انباشته را بپردازد). فراتر اینکه، اگر سود سهام برای مدت مدیدی به تأخیر بیفتد، ممکن است به دارندگان سهام ممتاز چنین حقی داده شود که تعدادی از اعضای هیئت مدیره را انتخاب کنند.
۴) بازخرید سهام ممتاز باعث می شود که شرکت در سال های بعد با مشکل روبرو شود. حتی اگر شرکت ملزم به بازخرید سهام ممتاز نباشد ممکن است پرداخت منظم سود سالانه برای برخی از شرکت ها کار ساده ای نباشد.
۵) گاهی انجام برخی از کارها منوط به تصویب سهامداران ممتاز است. در بسیاری از موارد انتشار سهام ممتاز اضافی یا اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام ممتاز مستلزم موافقت صاحبان سهام ممتاز شرکت است.
۶) اگر شرایط حاکم بر بازار به گونه ای باشد که سرمایه گذاران، سهام ممتاز را جانشین خوبی برای اوراق قرضه ندانند شرکت می تواند برای تأمین مالی خود از این نوع سهام منتشر کند شاید وضع به گونه ای باشدکه شرکت مجبور گردد مبلغی از پول مورد نیاز خود را از محل سود انباشته یا انتشار سهام عادی تأمین کند و سپس اوراق قرضه یا سهام ممتاز منتشر کند.
ج ) سهام عادی :اگر قرار باشد شرکتی که از منابع خارج از سازمان تأمین مالی کند سهام عادی در درجه دوم اهمیت (درست بعد از اوراق قرضه) قرار خواهد گرفت. واحدهای انتفاعی می توانند از طریق صدور و فروش سهام عادی به سرمایه گذارانی که قبلا سهامدار بوده و یا با خرید سهام جدید؛ سهامدار شده اند، وجوه مورد نیاز خود را تأمین کنند. سهام عادی یک نوع دارایی مالی است که نشان دهنده مالکیت در یک شرکت است.
سهام عادی از سوی شرکت های سهامی به منظور تأمین سرمایه ‌مورد نیاز منتشر می شوند و صاحبان یا خریداران این سهام، صاحبان شرکت به شمار می آیند. در حالت عادی و در شرایط نوپا بودن شرکت، اکثر سرمایه یک شرکت از طریق سهامداران عادی آن فراهم می‌آید.
ویژگی های عمومی سهام عادی
شرکت هایی که سهام عادی منتشر می‌کنند برای این سهام تاریخ بازخرید سهام تعیین نمی‌کنند و پیشاپیش معلوم نیست که برای این سهام عادی در چه تاریخی و چه مقدار سود پرداخت خواهد شد به این دلیل و وجود ابهام، سهم سودی که به دارندگان سهام عادی پرداخت می شود بیشتر از سهم سودی که به صاحبان اوراق قرضه پرداخت می‌گردد. به همین ترتیب سهم سود سهام عادی بیش از هزینه بهره‌ای است که به وامها پرداخت میشد ونیز از سهم سودی است که به دارندگان سهام ممتاز پرداخت می‌گردد. برای دارندگان سهام عادی هیچ تعهدی در خصوص پرداخت سود وجود ندارد به این دلیل میزان ریسک آن ها بیشتر است و همین زیادی ریسک، انتظارات دارندگان آن ها را از نظر دریافت سود بیشتر می‌کند و اگر در مقابل ریسک موجود نرخ سودآوری سهام عادی کمتر باشد امکان فروش سهام عادی از بین می‌رود. در شرایط تورمی معمولاً قیمت بازار سهام عادی افزایش می‌یابد و این موضوع باعث محفوظ ماندن صاحبان سهام عادی از ضررهای احتمالی تورم می‌گردد و در نتیجه در شرایط تورمی سرمایه‌گذاری برروی سهام عادی به عنوان یک راه‌حل جلوه‌گر خواهد شد. سهام عادی دارای مبلغ اسمی معینی هستند و با همین مبلغ اسمی در دفاتر و صورتهای مالی شرکت مربوطه نشان داده‌می شود. میزان سودی که به هر یک از صاحبان شرکت تعلق می‎گیرد و نیز حق رأی آنان با توجه یه همین ارزش اسمی سهام عادی تعیین می‌گردد.
ارزش بازار سهام عادی یک شرکت بر اثر نتایج فعالیت آن شرکت ممکن است بالاتر از ارزش اسمی ویا کمتر از آن باشد. سهم سودی که شرکت بر اساس اسمی سهام عادی به دارندگان آن ها پرداخت می‌کند در عمل ممکن است نسبت به قیمت‌های جاری بازار در سطح پائین‌یا بالاتری قرار گیرد و ارزش واقعی سهم سود پرداختی به سهام عادی به نسبت قیمت‌های بازار و ارزش پول، قابل توجه و یا کم باشد.
شرکت هایی که به انتشار سهام عادی اقدام می‌کنند برای آن ها نقاط قوتی را قائل هستند که در این جا به آن ها اشاره می شود:
تأمین سرمایه مورد نیاز از راه انتشار سهام عادی برای مدیریت شرکت راحت‌تر است زیرا پرداخت سود سهام از قبل و برای تاریخ‌های معین تضمین نشده‌است به این جهت پرداخت‌های مربوط به سود سهام عادی در میان پرداختهای اجباری و قانونی شرکت قرار ندارد. اگر شرکت نتواند در بعضی دوره‌ها سود کافی تحصیل کند و از پرداخت سهم سود به دارندگان سهام عادی امتناع ورزد این اقدام از نظر قانونی و حقوقی مشکلی در پی ندارد. در کنار این امتیازات، امتیاز دیگری هم برای سهام عادی از دیدگاه شرکت وجود دارد و آن اینکه شرکت بازخرید سهام عادی را در سررسید معینی تعهد نمی‌کند. در ابتدای تأسیس شرکت ها و نیز دردوره‌هایی که نسبت بدهی به سرمایه‌شرکت رو به فزونی میگذارد انتشار سهام عادی و تأمین سرمایه‌مورد نیاز راحت‌تر از وام گرفتن مختلف و بانک ها است. در مقابل امتیازاتی که برای سهام عادی از دیدگاه شرکت ها وجود دارد، برای این دسته از سهام نقاط ضعفی هم وجود دارد. سهام عادی نسبت به ساز آلترناتیوهای تأمین سرمایه برای شرکت هزینه بالاتری دارد. بهره وام های دریافتی به عنوان هزینه تلقی شده و مبلغ معروض مالیات شرکت را کاهش میدهد ولی سهم سود سهامداران عادی از سود حاصله برای شرکت پرداخت می‌گردد با توجه به این واقعیت می‌توان گفت که هزینه سهام عادی بیش از هزینه وام های دریافتی است. در صورتی که مدیریت شرکت بخواهد برای تأمین سرمایه‌بیشتر به انتشار مجدد سهام عادی بپردازد وبرای پرجاذبه نمودن خرید سهام جدید قیمت آن ها را زیر قیمت بازار اعلام نماید در این صورت سهامداران پیشین دچار ضرر و کاهش درآمد خواهند شد زیرا قیمت سهام عادی پیشین می تواند کاهش پیدا کند و سودهای آتی شرکت بین دو گروه پیشین و جدید از سهامداران توزیع می‌گردد، برای جلوگیری از این وضعیت ناخواسته برای سهامداران قبلی، به آن ها این امتیاز داده‌می شود که نسبت به خرید سهام عادی جدید حق خرید اولیه داشته‌باشند به این ترتیب سهامداران پیشین در صورت تمابل خواهند توانست از طریق سهام عادی جدید درصد اشتراک خود را در شرکت محفوظ نگه دارند. ویژگی ها سهام عادی را می توان به شرح زیر طبقه بندی نمود: ( جهانخانی ,‌۱۳۷۴، ص ۲۹)

• • مالکیت شرکت :دارندگان هر نوع سهام (عادی و ممتاز ) مالک شرکت به حساب می آیند ولی از آن جا که دارندگان سهام ممتاز (در مقایسه با دارندگان سهام عادی ) نسبت به دریافت سود و اصل سرمایه شرکت حق تقدم دارند می توان گفت که دارندگان سهام عادی به اصطلاح مالک نهایی هستند. این نوع مالکیت به آن مفهوم است که صاحبان سهام عادی باید پذیرای بیشترین ریسک سرمایه گذاری در شرکت باشند. اگر ریسک های مالی و تجاری باعث افت شدید سود هر سهم گردند یا اگر شرکت با زیان مواجه شود قیمت بازرار و ارزش ذاتی سهام عادی به شدت کاهش خواهد یافت. اگر شرکت منحل گردد یا کل دارائی های ان به فروش رود پس از تسویه کلیه بدهی ها و باز پرداخت حقوق سهام ممتاز آن چه که باقی می ماند به صاحبان سهام عادی تعلق خواهدگرفت.

• • مسئولیت محدود :اگر تمام دارائی های شرکت بر اثر ورشکستگی فروخته شود و پول حاصل به اندازه‎ای نباشد که جوابگوی همه طلبکاران شرکت باشد در چنین موقعیتی بستانکاران شرکت نمی توانند صاحبان سهام عادی را تحت پیگرد قانونی قرار دهند.

• • کنترل شرکت :یکی از ویژگی ها مهم شرکت سهامی این است که سهام آن ها در دست افراد نسبتا زیادی است و هیچ شخص بخصوصی نمی تواند کنترل فردی بر آن اعمال کند در نتیجه امور و فعالیت های شرکت در دست مدیران است و دامنه اعمال نفوذ صاحبان سهام عادی فقط تا آن جا کشیده می شود که می توانند در مورد مسائل خاصی رأی بدهند.

• • حق رأی :دارندگان سهام عادی علاوه بر اینکه حق انتخاب هیئت مدیره شرکت را دارند می توانند با اکثریت آرای خود اقدامات پیشنهادی مدیریت شرکت را تأیید و یا رد کنند. هر سهم یک حق رأی دارد. مثلا پیشنهاد ادغام شرکتی در یک شرکت دیگر با پیشنهاد مربوط به تغییر نمودار سازمانی شرکت با اکثریت آرای صاحبان سهام خرید شرکت صورت می گیرد.

• • حق تقدم خرید سهام :اگر شرکتی به سهامداران خود حق تقدم خرید سهام بدهد آنان می توانند درصد مالکیت خود را در شرکت ( در صورت انتشار سهام عادی جدید ) حفظ کنند. فراتر اینکه سهامداران عادی می توانند به تعداد کافی اوراق بهادارجدید شرکت ( از نوع قابل تبدیل به سهام عادی ) بخرند و با تبدیل این اوراق بهادار به سهام عادی نسبت مالکیت خود را همچنان حفظ کنند. اگر سهامداران در مجمع عمومی شرکت حق تقدم خرید سهام را از خود سلب کنند، شرکت می تواند سهام عادی جدید را به قیمت عادلانه به عموم مردم عرضه کند و در این صورت افراد جدیدی در شرکت سهیم شده، درصد مالکیت سهامداران قبلی در شرکت کاهش می یابد.

• • حق تقدم دریافت سود سهام :پس از اینکه یک شرکت مالیات و سود سهام ممتاز خود را پرداخت کرد؛ می تواند باقی مانده را به عنوان سود سهام به صاحبان سهام عادی بپردازد. مقداری از این سود به حساب سود سنواتی (یا سود انباشته ) منتقل می گردد. سود سنواتی یکی از مهم ترین منابع تأمین مالی شرکت (برای دوره های بلند مدت ) است. پرداخت سود سهام نوعی توزیع سود خالص میان سهامداران است و از این رو، سود پرداختی هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی شود، بنابراین سود سهام پرداختی نمی تواند در آمد مشمول مالیات شرکت را کاهش دهد. امکان دارد که سودسهام تقسیمی یک شرکت نسبت به سال قبل کاهش یا افزایش یابد یا اینکه اصلا پرداخت نگردد. در این صورت سهام عادی به عنوان اوراق بهاداری که دارای بازده ثابت هستند به حساب نمی آیند.

• • سایر حقوق :سهامداران عادی حق دارند سهام خود را بفروشند یا آن ها را به دیگری انتقال دهند شرکت نمی توانند این حق را از آن ها سلب کند یا مانع این نقل و انتقال گردد. از سوی دیگر این نقل و انتقال ها بر موجودیت شرکت هیچ اثر قانونی و حقوقی ندارد. فراتر این که صاحبان سهام عادی حق دارند دفاتر شرکت را مورد بررسی قرار دهند ولی در عمل این حق به شدت محدود می گردد و فقط اطلاعاتی را در بر می‎گیردکه شرکت در اختیار عموم مردم قرار می دهد.

• • سر رسید :سهام عادی دارای سر رسید نیستند و قابل بازخرید و قابل تبدیل نیز نمی توانند باشند. اگر شرکت به میل و ارداه خودش منحل گردد مبلغ نسبتا زیادی ممکن است نصیب سهامداران شرکت شود، ولی در مواردی که شرکت ورشکست می شود احتمالا چیزی نصیب صاحبان سهام عادی نمی گردد.

سهام عادی ( از دیدگاه تأمین مالی ) دارای نقاط ضعف و قوت بسیار زیادی است. نقاط قوت این سهام، از نظر تأمین مالی به مراتب بیش از نقاط ضعف آن ها است. در عین حال ، در همه موارد باید با توجه به شرایط موجود قضاوت کرد.
مزایای انتشار سهام عادی به قرار زیر است :
۱ ) سهام عادی هیچ گاه به سر رسید نمی رسند. این نوع سهام یکی از منابع دائمی تأمین مالی به حساب می آیند. اگر شرکت بخواهد می تواند تعدادی از سهام عادی خود را بازخرید و آن ها را از دور خارج کند (طبق قانون تجارت این عمل مجاز نیست ).
۲) از آن جا که سود سهام میزان مشخص و ثابتی نیست، انتشار و فروش سهام جدید باعث خواهد شد که انعطاف پذیری مدیریت شرکت از لحاظ تأمین سرمایه در آینده بیشتر گردد. یکی از استراتژیهای متداول این شرکت ها برای تهیه سرمایه به منظور باز پرداخت بدهی های کوتاه مدت خود سهام عادی جدید منتشر می‎کنند.
استراتژی دیگر آن است که شرکت ها از طریق انتشار سهام عادی در صدد بر می آیند که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام شرکت ها را پایین آورند و سپس با استفاده ازمزیت حاصل اقدام به انتشار اوراق قرضه می کنند.
۳) شرکت الزام قانونی به پرداخت سود به سهامداران عادی خود را ندارند، لذا انتشار سهام عادی ریسک ورشکستگی و ریسکی مالی شرکت را افزایش نمی دهد.
۴) می توان به سرعت و بدون تحمل هزینه زیاد سهام عادی را منتشر کرد و به بازار عرضه کرد. اینکار از طریق اعطای گواهی حق تقدم خرید سهام به سهامداران موجود و استفاده از خدمات موسسات تأمین سرمایه که موظف به خرید سهام عادی که پذیره نویسی نشده اند، صورت می گیرد. اگر قیمت پذیره نویسی کمتر از قیمت جاری بازار سهام باشد، سهامداران از خرید سهام عادی جدید استقبال خواهند کرد.
۵) برای اکثر شرکت ها، وضع به گونه ای است که با انتشار و عرضه سهام عادی جدید، در مالکیت و کنترل شرکت ها تغییر صورت نمی گیرد. سهامداران کنونی شرکت می توانند با بهره گرفتن از حق تقدم خرید، درصد مالکیت خود را حفظ کنند و با مراجعه به بازار سهام عادی بیشتری بخرند.
انتشار سهام عادی معایبی نیز به قرار زیر دارد :
۱) هزینه خاص سرمایه متعلق به سهام عادی در مقایسه با سایر ابزار تأمین مالی بیشتر است. این به آن معنی است که سهام عادی یک منبع گران قیمت تأمین مالی است و باعث افزایش هزینه سرمایه شرکت می شود. لذا بهتر است شرکت هایی از این منبع استفاده کنند که دارای فرصت های سرمایه گذاری بسیار سود آور باشند.
۲) سود سهام عادی پس از کسر مالیات پرداخت می شود، در حالی که بهره اوراق قرضه یک هزینه قابل قبول مالیاتی است. بنابراین پرداخت سود سهام باعث صرفه جویی مالیاتی برای شرکت نمی شود.
۳) شاید شرایط مندرج در اوراق قرضه شرکت به گونه ای باشد که میزان پرداخت سود سهام عادی را محدود کرده باشد. وجود این نوع قید و بندها باعث خواهد شد که انتشار سهام عادی جدید با مشکلاتی مواجه شود. این قید و بندها می توانند دست کم هزینه سرمایه متعلق به سهام عادی را افزایش دهند.
۴) اگر شرکتی که سهامش در دست افراد محدود است ( سهامی خاص ) بخواهد سهام جدیدی منتشر کند، در مسئله مالکیت و کنترل شرکت مشکلات نسبتا زیادی به وجود خواهد آمد. در چنین شرایطی، سهامداران که تقریبا همه از مدیران شرکت هستند، ممکن است وجوه لازم را جهت مشارکت در افزایش سرمایه نداشته و در این صورت مالکیت آن ها در شرکت کاهش خواهد یافت.

بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)