بیمه اتکایی در واقع مکمل اصل پراکندگی ریسک های بیمه شده و توزیع آن در سطح جهان است. بیمه گر از نظر توان و قدرت مالی، محدودیت دارد لذا تا مبلغ معینی خسارت می‌تواند بپردازد و به همین دلیل بخشی را که متناسب با توان مالی شرکت بوده به حساب شرکت بیمه گر خود نگه می‌دارد و بقیه را از طریق تأمین پوشش اتکایی نزد بیمه گران اتکایی داخلی یا خارجی ،بیمه اتکایی می‌کند که به آن توزیع جهانی ریسک می‌گویند.

۴- زیان مادی

خطر و خسارتی قابلیت پوشش بیمه ای دارد که حاوی زیان مادی و قابل تقویم به پول باشد. مسائل عاطفی و موارد مشابه آن قابلیت بیمه شدن ندارند و همچنین حادثه ای که موجب رعب و وحشت شود لیکن خسارتی ایجاد نکند، مانند رعد و برق، نمی تواند بیمه شود.

۵- خسارت معین

رویدادی که موجب وارد آمدن خسارت به مورد تحت پوشش بیمه می شود، در اصل باید در زمان و مکانی معلوم و ناشی از علتی معلوم باشد. آتش سوزی، تصادفات اتومبیل و صدمات کارگران تابع این معیار هستند. سایر گونه های خسارات تنها از نظر تئوری تعریف می‌شوند. به عنوان مثال بیماری های ناشی از شغل ممکن است از کار در شرایطی زیانبار در طولانی مدت به وجود بیایند که در این مورد، زمان، مکان یا علت معینی را نمی توان تشخیص داد. به طور کلی، مکان و علت خسارت باید تا آن اندازه واضح باشند که هر فردی با اطلاعات کافی بتواند این عناصر را در آن تشخیص دهد. حوادثی که اتفاق می افتند باید از خسارت های قابل لمس باشند.

۶- رویداد تصادفی و غیر ارادی

رویدادی که موجب ایجاد خسارت می شود باید اتفاقی و خارج از اختیار و کنترل ذینفع بیمه بوده و چاره ای در پیشگیری از وقوع آن وجود نداشته باشد.

وقایعی که حاوی عناصر غیر قابل پیش‌بینی نظیر خطرات احتمالی رایج در امر تجارت (نظیر سود و زیان) باشند، عموماً قابل بیمه شدن نیستند. همچنین حوادث عمدی برای انتفاع از بیمه، شامل پوشش بیمه نیستند. خسارات تدریجی مانند موارد ناشی از استهلاک کالاها و ساختمان‌ها یا نور آفتاب نیز قابلیت پوشش بیمه ای ندارند.

۷- خسارت قابل توجه

خسارات را می توان به ۳ گروه تقسیم کرد:

– خسارات کم و جزئی: این خسارات ارزش بیمه شدن ندارند زیرا ساز و کار بیمه گری و پرداخت خسارات آن ها هزینه ای بیش از مبلغ خسارت دارد. ‌بنابرین‏ شرکت های بیمه چنین مواردی را بیمه نمی کنند و درصورت بیمه کردن چنین مواردی سعی دارند این خسارات را جزو فرانشیز حساب کنند. فرانشیز در قراردادهای بیمه خسارات کوچک و جزئی را بر عهده بیمه گذار قرار می‌دهد.

– خسارات متوسط : این خسارات نظیر آتش سوزی منازل، کارخانه، تصادف اتومبیل و امثال آن خسارات مطلوب بیمه ای هستند.

ابعاد خسارت می بایست از نظر مالی قابل توجه و در حدی باشد که بیمه گذار قادر به جبران آن نباشد. حق بیمه می بایست هزینه پیش‌بینی شده خسارت، علاوه بر هزینه صدور و اجرای بیمه نامه و محاسبه خسارات (هزینه های اداری) را تحت پوشش قرار داده و همچنین سرمایه لازم برای حصول اطمینان از توانایی پرداخت بیمه گر در قبال ادعاهای بیمه گذار را تامین کند.

– خسارات زیاد و کلی – خسارات عام مانند زلزله یا آبلرزه (سونامی) هزینه زیادی دارند و برخی خسارات انسانی نظیر سقوط هواپیمای مسافری و یا غرق کشتی نفتکش و پخش شدن نفت آن دارای خسارات کلانی هستند. شرکت های بیمه در این موارد تلاش می‌کنند با بیمه مشترک و بیمه اتکایی تا حد ممکن ریسک خود را کاهش داده و منتقل کنند.

۸- توان پرداخت حق بیمه

اگر احتمال وقوع حادثه ای زیاد بوده یا هزینه جبران خسارت آن رویداد آنقدر هنگفت باشد که حق بیمه آن در رابطه با خدمات ارائه شده سنگین گردد، احتمال آنکه حتی با وجود شرکت بیمه گر، کسی اقدام به خرید بیمه نماید، بسیار کم است. علاوه بر آن حق بیمه نمی تواند تا آن اندازه زیاد باشد که کوچک ترین احتمال ضرری را متوجه بیمه گر ننماید. اگر چنین احتمالی در قرارداد بیمه وجود نداشته باشد، اطلاق بیمه به آن دشوار است.

۹- امکان محاسبه احتمال وقوع خسارت

در هر مورد بیمه ای لازم است بیمه گر بتواند احتمال وقوع خسارت را برآورد کند. هر چند ممکن است این عامل دقیقاً قابل محاسبه و برآورد نباشد، اما لازم است تخمینی نزدیک به واقع از آن ها داشت.

برآورد دقیق احتمال وقوع خسارت کلاً امری است علمی و تجربی که شرکت های بیمه در طول سالها فعالیت خود با روندای آن آشنا می‌شوند و دانش کار آنان است.

در صورت برآورد دقیق از احتمال وقوع خسارت، برآورد مقدارخسارت پرداختی به سهولت صورت می‌گیرد و بیمه گر بر مبنای آن می‌تواند حق بیمه را به درستی تخمین بزند.

۱۰- خطر محدود و خسارت های عظیم

اغلب مواقع خطر اصلی از انباشتگی زیاد موارد بیمه ناشی می شود. اگر رویدادی یکسان موجب وارد آمدن خسارت به شمار زیادی از بیمه شدگان یک شرکت بیمه شود، توانایی بیمه گر در پرداخت خسارت با چالش مواجه خواهد شد. عموماً بیمه گران ترجیح می‌دهند تا از مبنای سرمایه خود، سهم اندکی را به خسارت ناشی از رویدادی واحد اختصاص دهند.

نمونه رایج این مورد، بیمه زلزله و طوفان است. در موارد حاد، انباشتگی تاثیری کلی بر صنعت بیمه می‌گذارد، زیرا سرمایه ترکیبی بیمه گران و بیمه گران اتکایی (مجدد) در مقایسه با خسارات بیمه گذاران مناطق در معرض خطر بسیار ناچیز است.

در مواردی که احتمال دارد پرداخت خسارت مورد بیمه به تنهایی از سرمایه کلی یک بیمه گر فراتر رود، در این موارد عموماً چندین بیمه گر در بیمه این اموال شریک می‌شوند (بیمه مشترک) و یا بیمه گری واحد آن ها را بیمه می‌کند و خطر احتمالی را در بازار بیمه اتکایی پخش می کند.

گفتار دوم : اعلام ریسک

تعیین ریسک موضوع بیمه از پیچیدگی و حساسیت خاصی برخوردار است. در مواردی بیمه نامه واحد ، ریسکهای متفاوت و مرتبط گوناگون را پوشش می‌دهد. اعلام ریسک‌های موضوع بیمه از عمده‌ترین تعهدات بیمه گذار محسوب می‌شود که در پی آن بیمه گر اجازه اظهار نظر ‌در مورد ریسک‌های موضوع تضمین را می‌دهد و امکان برآورد حق بیمه را فراهم می‌آورد. این تعهد مخصوص قرار داد بیمه است چون در دیگر عقود، مطابق قواعد عمومی قراردادها، هر یک از طرفین می‌تواند تنها متعرض مطالب و اطلاعاتی شود که در جهت منافع خود اوست و از گفتن مطالب دیگر خودداری کند و چنانچه در اثر عدم اطلاع کافی از مشخصات و کیفیت موضع عقد اشتباهی برای طرف دیگر ایجاد شود، این اشتباه تنها در صورتی مؤثر است و موجب بطلان عقد می‌شود که در کیفیت و مشخصات اصلی موضوع معامله باشد.

ولی بیمه عقدی است مبتنی بر حسن نیت که در آن بیمه گر به اعلانات بیمه گذار اطمینان کرده و اساس تعیین نرخ بیمه و اجرای قرار داد بیمه را بر آن بنا می‌نهد از طرف دیگر، از آنجا که بیمه عقدی مستمر است، در طول عقد ممکن است ریسک تحقق حادثه تغییر کرده و بالاخص افزایش یابد؛ به همین دلیل قانون بیمه گذار را مکلف کرده که نه تنها ریسک‌های موجود در هنگام انقعاد قرار داد را صادقانه در اختیار بیمه‌گر قرار دهد ؛ بلکه تغییراتی را که در حین عقد بیمه ‌در مورد ریسک موضوع بیمه‌ای و می‌شود به بیمه‌گر اعلام کند.

.لازمه این نظر آن است که بگوییم رشوه یک ماهیت بسیط دارد و راشی و مرتشی فاعل اصلی جرم واحدی است که مستلزم وجود دو شخص است و لذا مجازات آن ها هم باید مساوی باشد.لازمه این نظر آن است که بگوییم رشوه یک ماهیت بسیط دارد و راشی و مرتشی فاعل اصلی جرم واحدند یا کارگزاری که شغل فروشی می ‏کند(مرتشی)فاعل اصلی و راشی به دلیل تشویق مرتشی و توافق با او شریک محسوب می‏ شود.در این صورت، شروع به رشوه فقط در حال عدم قبول وعده یا نگرفتن هدیه و جایزه تحقق پیدا می ‏کند.ممکن است راشی را معاون جرم بدانیم که در این صورت مجازات او بر اساس قاعده معاونت در جرم تعیین می‏ شود که با فاعل اصلی (مرتشی)یکسان نیست، اما در هر دو حالت مذکور، تأثیر علل تبرئه کننده موضوعی(علل موجهه جرم)‌در مورد هر دو یکسان است؛یعنی در شرایطی که عمل فاعل اصلی، جرم به حساب نیاید، اقدام شریک یا معاون او هم واجد وصف مجرمانه نخواهد بود.

در مقابل نظر فوق نظر دیگری وجود دارد که معتقد است رشوه مشتمل بر دو جرم جدا از هم است، یکی جرم رشا و دیگری جرم ارتشا.معنای این تفکیک آن است که هر یک از این دو جرم بدون نیاز به اثبات وجود هر رابطه‏ای میان آن ها و مستقل از یکدیگر، خواه از حیث اوصاف جرم و خواه از نظر مجازات، مستحق مجازات است.فعل راشی مشارکت در عمل مرتشی محسوب نمی‏ شود، بلکه یک جرم مستقل است و مجازات او نیازمند به مجازات مرتشی نیست وشروع به جرم در هر یک از آن ها به طور مستقل بررسی می‏ شود.مجرد وعده یا پرداخت چیزی از طرف راشی، در حالتی که به دلیل عامل خارجی مورد پذیرش کارگزار واقع نمی‏ شود، شروع به جرم رشا است.همچنین ممکن است نسبت به کارمند شروع به ارتشا واقع شود، ولی وعده یا پرداختی از طرف راشی وجود نداشته باشد.در نظریه اخیر، بررسی ارکان و عناصر تشکیل دهنده هر جرم و مسئولیت هر یک از مرتکبان به طور مستقل انجام می‏ شود.^[۷۳]

۲ -۲ -۳ : پولشویی و انجام آن توسط کارکنان دادگستری

پولشویی از دیدگاه محققان و در اسناد بین‌المللی به تعبیرات گوناگون زیر، تعریف شده است:

«منظور از تطهیر مال، مخفی کردن منبع اصلی اموال ناشی از جرم و تبدیل آن ها به اموال پاک است، به طوری که یافتن منبع اصلی مال غیر ممکن یا بسیار دشوار گردد.» .^[۷۴]

«پولشویی عبارت است از کلیه عملیات اقتصادی که بر روی پول مشکوک انجام می‌گیرد تا به صورت قانونی در آید.» ^[۷۵]گروه کاری اقدام مالی برای مبارزه با پولشویی موسوم به «فتف» ، پولشویی را به شرح ذیل تعریف می‌کند:

– تحصیل،تملک ،نگه داری ،تصرف یا استفاده از درآمد های حاصل از جرم با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به دست آمده باشد.

-تبدیل، مبادله یا انتقال درآمدهای حاصل از جرم به منظور پنهان کردن منشا غیرقانونی آن با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوی که مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نشود.

– اخفا، پنهان یا کتمان کردن ماهیت واقعی منشا، منبع، محل، نقل و انتقال، جابه جایی یا مالکیت درآمد های حاصل از جرم که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده است.» .^[۷۶] در حقوق داخلی به موجب ماده دو” قانون مبارزه با پولشویی”:

«جرم پولشویی عبارت است از:

الف- تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیت های غیرقانونی با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به دست آمده باشد.

ب : تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان کردن منشاا غیر قانونی آن با علم ‌به این که به طور مساتقیم یا غیر مساتقیم ناشای از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد.

ج : اخفا یا پنهان یا کتمان کردن ماهیت واقعی، من شا، منبع، محل، نقل وانتقال، جابه جایی یا مالکیت عوایدی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده باشد.

از مجموع تعاریفی که گفته شد می توان پولشویی را چنین تعریف کرد:«هر عملی که موجب مخفی و تغییر ظاهر دادن عواید حاصل از جرم شود، به طوری که این عواید جلوه ای قانونی و مشروع به خود بگیرند.که بدون شک این عمل می‌تواند توسط کارکنان دادگستری هم صورت بگیرد که بعضا ‌در مورد پول هایی که به واسطه کار در اختیارشان قرار می‌گیرد .

۲ -۲ -۴ : جلوگیری از اجرای قانون

بعضا کارمندان دادگستری به دلایل گوناگون از قبیل رشوه ای که در یافت نموده اند از اجرای قانون جلوگیری می‌کنند .و به مناسبت مسندی که دارد به ارباب رجوعی که می‌خواهد کار خود را سریع تر انجام بدهد و یا حتی تقاضای غیر قانونی دارد پیشنهاد پرداخت مبلغی را بدهد .^[۷۷] .

۲ -۲ -۵ : اذیت متهم برای اخذ اقرار

اذیت و آزار در لغت هم معنی هستند و در اصطلاح کیفری و عرف قضائی نیز مصادیق و معنای یکسان دارند، هر چند که برخی حقوق‌دانان معتقدند آزار شدید تر از اذیت است.^[۷۸]

اذیت و آزار به رفتارها و اعمالی اطلاق می‌شود که موجب آسیب یا درد و رنج جسمی یا آسیب و آزردگی روحی، روانی گردد، بدون آنکه عرفاً و اصطلاحاً «ضرب و جرح» به شمار آیند. همچنین نباید از واژه «آسیب» به جای اذیت و آزار استفاده کرد، زیرا آسیب از نتایج اذیت و آزار است، و نه خود آن؛ در واقع آسیب، نقص و زیانی است که بر جسم و حیثیت (مواد ۶۲۱ و ۶۳۳ ق.م.ا) و یا بر روان اشخاص (ماده ۸۸ ق.آ.د.ک) وارد می‌آید که ممکن است یا از اذیت و آزار ناشی شود و یا در نتیجه اعمال و رفتارهای دیگر باشد^[۷۹].

ماده ۵۷۸ ق.م.ا اشعار می‌دارد :

” هریک از مستخدمین و مامورین قضائی یا غیر قضائی دولتی برای اینکه متهمی را مجبور به اقرار کند او را اذیت و آزار بدنی نماید علاوه بر قصاص یا پرداخت دیه حسب مورد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌گردد… و اگر متهم بواسطه اذیت و آزار فوت کند مباشر مجازات قاتل و آمر مجازات آمر قتل را خواهد داشت”

در تبیین این ماده باید گفت : در اصل ۳۸ قانون اساسی نیز ‌به این امر اشاره گردیده است و در ماده ۲ اعلامیه اسلامی حقوق بشر (مصوب ۵ اوت ۱۹۹۰ قاهره) نیز به منع شکنجه روحی و بدنی اشاره شده است حتی دولتهایی که طرف هیچ یک از معاهدات یا قراردادهای حقوق بشر قرار نگرفته‌اند.

۲-۵-۴-۳ مشارکت

در طول مرحله ی اجرا به دلیل بررسی مسائل و موضوعات بسیار عمیق، معمولاً سطح بالایی از هیجانات شخص اول و سایر اعضای گروه، برانگیخته می‌شود. لذا لازم است که پیش از خاتمه ی جلسه، تمامی‌اعضا به سطح مناسبی از آرامش هیجانی دست یابند. یکی از دلایل اصلی وجود مرحله ی مشارکت در ‌هر جلسه ی روان نمایشگری نیز همین نکته است (کارپ، ۱۹۹۸). در واقع مرحله ی مشارکت در روان نمایشگری، به نوعی معادل مرحله ی خاتمه^[۱۶۷] در سایر انواع گروه درمانی و مشاوره های گروهی است (کری و کری؛ ترجمه ی سیف و همکاران، ۱۳۹۰). مشارکت، مرحله ای حساس در جریان روان نمایشگری محسوب می‌شود که طی آن سعی می‌شود تمام اعضای گروه به سطح مطلوبی از پالایش روانی و یکپارچگی شناختی و هیجانی دست یابند. در این مرحله، کارگردان باید مانع از ایجاد جوی از تحلیل، نقد و قضاوت ‌در مورد موقعیت اجرا شده شود و به جای آن به اعضا کمک کند که به آن دسته از تجارب خود که توسط موقعیت اجرا شده، برانگیخته شده است رجوع کنند و سعی کنند به وسیله ی آنچه که از مرحله ی اجرا کسب نموده اند، سطح بینش خود را نسبت به تجاربشان افزایش دهند (روسکامب- کینگ، ۱۹۹۸).

۲-۵-۵ عطش اجرا^[۱۶۸]

عطش (اشتهای) اجرا مفهومی‌بود که اولین بار توسط مورنو مطرح شد. او بر این اساس بیان داشت که میل مبتنی بر به اجرا در آوردن مسائل درونی در همه ی انسان ها وجود دارد. بر این اساس، هرفردی بیش از این اینکه نیاز داشته باشد که ‌در مورد مسائل خود صحبت کند،‌ نیاز دارد که مسائل خود را در قالب اجرا و به صورت عملی نشان دهد (بلاتنر، ۲۰۰۰). آنچه که مورنو عطش اجرا می‌نامید، به نوعی در دوران کودکی قابل مشاهده است. بازی های وانمودی و مبتنی بر ایفای نقش کودکان که مخصوصاً در اواخر دوران نوپایی و در دوران پیش دبستانی، به طور قابل ملاحظه ای ‌در مورد تمام کودکان دیده می‌شود (برک؛ ترجمه ی سیدمحمدی، ‌۱۳۸۶)، در واقع مصداقی از چیزی است که مورنو عطش اجرا می‌نامید. ‌بر اساس مفهوم عطش اجرای مورنو، این تمایل به اجرا با گذر از سال های کودکی، از بین نمی‌رود بلکه همیشه به طور بالقوه در انسان وجود دارد و به عنوان بهترین شکل بیان و حل مسائل به شمار می‌رود، اما آنچه که باعث غفلت از این تمایل اساسی می‌شود، بازداری و سرکوب خودجوشی و خلاقیت، در دوران بزرگسالی است (بلاتنر، ۲۰۰۰).

۲-۵-۶ خودجوشی و خلاقیت

مورنو و مورنو (۱۹۷۵، به نقل از کارپ، ۱۹۹۴، صفحه ی ۵۰) خود جوشی را اینچنین تعریف می‌کنند: «خودجوشی، پاسخ رضایت بخشی است که فرد به یک موقعیت با درجاتی از نوآوری ارائه می‌کند». این واژه از واژه ی لاتین Sua sponte ریشه می‌گیرد که به معنی «خواسته ی آزاد^[۱۶۹]» و یا چیزی است که برخاسته از درون فرد باشد. به زبان ساده، می‌توان خودجوشی را به معنای خودبودن و بیان آزادانه و مناسب خود در موقعیت های مختلف، تعریف کرد. ‌بر اساس رویکرد روان نمایشگری، بسیاری از حالات ناسالم روانشناختی، همچون اضطراب‌ها و برانگیختگی های بیش ازحد، ناشی از سرکوب و بازداری خودجوشی است. به همین دلیل، یکی از اهداف اصلی روان نمایشگری این است که خودجوشی را در اعضا نهادینه کند (کارپ، ۱۹۹۴). خودجوشی یک نیاز و تمایل اساسی انسان است که از دوران کودکی به بعد، به دلیل بسیاری از محافظه کاری ها و ملاحظات بیش از حد خاص جامعه ی بزرگسالان، مورد سرکوب و بازداری قرار می‌گیرد. روان نمایشگری با فراهم آوردن یک جو سرشار از هیجان،‌ تحرک، سرزندگی،‌ شوخ طبعی و در عین حال پذیرش بی قید و شرط و امکان بروز خلاقیت بدون ترس از شکست و توبیخ، به رشد خودجوشی تک تک اعضا کمک می‌کند (بلاتنر،‌۲۰۰۰).

خودجوشی و خلاقیت، مفاهیم بسیار نزدیک و به هم مرتبطی هستند. به طوری که خودجوشی امکان بروز خلاقیت در زمینه‌های مختلف را فراهم می‌آورد. به اعتقاد مورنو خلاقیت بدون خودجوشی، محکوم به نابودی و هدررفتن است. در واقع خودجوشی به منزله ی یک موتور محرکه برای بروز خلاقیت، به شمار می‌آید. مورنو معتقد بود که افراد سرشناس و موفق در طول تاریخ، همانند میکل آنژ و بتهوون، به لحاظ دارا بودن قوه ی خلاقیت،‌ با بسیاری از هم دوره ای های خود، تفاوتی نداشتند، بلکه آنچه که باعث تفاوت این چهره های شاخص با سایر مردم می‌شد، بروز موفق و مناسب خودجوشی توسط این افراد بود که سبب می‌شد نیروی خلاقیت آن ها به فعلیت برسد (کارپ، ۱۹۹۴).

نقطه ی قوت اثربخشی مداخلات روان نمایشگری، ارتقاء خودجوشی و خلاقیت است. از همان ابتدای شکل گیری این رویکرد تا امروز، همواره اعتقاد بر این بوده است که اثر درمانی روان نمایشگری تا حد زیادی به تأثیر قابل توجه آن در ارتقاء خودجوشی و خلاقیت، مربوط می‌شود. در واقع آنچه که افراد در جلسات روان نمایشگری به دست می‌آورند راه حل های خلاقانه برای حل مسائل مختلف یا ارتقاء توانمندی هایشان است که تنها در یک سطح بالا از خودجوشی و خلاقیت، قابل بروز و نمایان شدن است. به علاوه، افراد می‌آموزند که با حفظ خودجوشی و خلاقیت در زندگی روزمره ی خود، به نحو مؤثرتری با مسائل آینده نیز کنار بیایند (کارول و هاویسون^[۱۷۰]، ۱۹۷۸).

۲-۵-۷ کاربردهای روان نمایشگری

امروزه روان نمایشگری جزء مداخلاتی محسوب می‌شود که در ابعاد مختلف، از گستره ی کاربردی قابل توجهی برخوردار است. به لحاظ نوع موضوعات مورد مداخله، روان نمایشگری از یکسو قابلیت کاربرد بر موضوعات سلامت روان و کار با افراد فاقد اختلالات جدی روانشناختی را دارد و از سوی دیگر قابلیت مداخله بر بعضی از اختلالات روانی در میان جمعیت افراد دارای برچسب های تشخیصی روانپزشکی را نیز دارد. به لحاظ نوع مداخله،‌ روان نمایشگری بیشتر به عنوان یک رویکرد مبتنی بر مشاوره و روان درمانی گروهی، کاربرد دارد ولی از همان سال های ابتدایی شکل گیری این رویکرد، شکل انفرادی آن هم مفهوم سازی شد و تا به امروز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. ‌بر اساس طول مدت درمان نیز، روان نمایشگری هم قابلیت اجرا به صورت یک درمان کوتاه مدت و حتی مداخله در بحران را دارد و هم قابلیت اجرای بلندمدت را دارا می‌باشد (لوسادا^[۱۷۱]، ۱۹۹۸).

۲-۵-۸ انواع شکل های اجرای جلسات روان نمایشگری

محیطی که برای خلاقیت مساعد است، محیطی است که در آن از یک موسیقی مناسب، آثار هنری زیبا و عناصر تحریک ‌کننده‌ خلاقیت استفاده شده است و در واقع محیط و منابع مناسب، خلاقیت سازمانی را تقویت می‌کند.

1. صلاحیت کارکنان

صلاحیت کارکنان دومین موضوع مهمی است که در تقویت خلاقیت سازمانی مطرح شده است. وقتی از گروهی آزمودنی خواسته شد که در باب این موضوع سخن بگویند، آن ها طیفی از موضوعات مختلف را بیان کردند که می‌توان چکیده‌ آن را در این جمله بیان کرد: “اگر بدانم می‌توانم به کارکنانم اتکا کنم و بدانم آن­ها به لحاظ فنی از صلاحیت کافی برخوردارند، آنگاه قادر خواهم بود تا مرز‌های صلاحیت فنی را به حوزه هایی جدیدتر و ناشناخته‌تر توسعه دهم و در نتیجه به عقایدی خلاقانه و نوآورانه دست یابم”. اما برخی نیز نگرشی متفاوت را بیان می‌کردند: “اینکه فردی تنها به لحاظ فنی صلاحیت داشته باشد، بدان معنا نیست که توانایی ایجاد عقاید جدید و خلاقانه را دارد. برخی افراد، برای انجام دادن کاری نه صلاحیت دارند و نه اعتماد به نفس”.

پاسخ‌های ارائه شده حکایت از آن داشتند که اجماع نظری کلی در این زمینه وجود دارد که کارکنان با صلاحیت برای خلاقیت سازمانی مهم هستند اما ‌در مورد نوع صلاحیت­ها، بین علمای فن، اختلاف نظرهایی وجود دارد.

1. زمان

زمان به عنوان مهم‌ترین عامل در تقویت خلاقیت سازمانی ذکر شده­ است و اهمیت آن را از هر عامل دیگری بیشتر دانسته‌اند. اگر زمان مناسبی در اختیار فرد باشد و هیچ کس در آن کار مزاحم نشود، می‌تواند کار را به نحو احسن انجام دهد و خلاقیت لازم را در کار از خود بروز خواهند داد (آقایی فیشانی، ۱۳۸۶).

۲-۲-۱-۲- ویژگی­های خلاقیت

از جمله اصلی­ترین ویژگی­های که برای خلاقیت ‌می‌توان برشمرد موارد زیر می­باشند:

• • فرآیندی فکری روانی است.

• • محصول خلاقیت می‌تواند به شکل یک اثر – ایده – راه حل – یک مشی یا هر چیز دیگری ظهورکند.

• • محصول خلاقیت پدیده ای نو و جدید است ( نوآوری).

• • محصول خلاقیت علاوه بر جدید بودن دارای ارزش نیز هست.

• • خلاقیت یک توانایی عمومی است و در همه افراد کما بیش وجود دارد.

• خلاقیت قابل پرورش است و با محیط اجتماعی ارتباط مستقیم دارد (کلی و لیتمن^[۱۴]، ۲۰۰۱).

۳-۲-۱-۲- تفاوت خلاقیت و نوآوری تغییر

همان‌ طور که بیان شد خلاقیت به طور عام یعنی توانایی ترکیب اندیشه ها به شیوهای منحصر به فرد یا ایجاد ارتباطی غیر معمول بین اندیشه ها اما نوآوری فرایند اخذ ایده خلاق و تبدیل آن به محصول و روش­های جدید عملیات است.

(انتفاع + اختراع + مفهوم = نوآوری)

در معادله نوآوری بالا، مفهوم: اشاره بر ایده­ای است که با توجه به چهار چوب مرجعی آن فرد سازمان یک دانش انباشته شده جدید است.

اختراع: ایده جدید که به حقیقت رسیده باشد.

انتفاع: حداکثر استفاده از یک اختراع دلالت دارد.

‌در مورد نوآوری و تغییر نیز تفاوت­هایی وجود دارد. برای مثال تغییر می ­تواند به بهبود رضایت شغلی یک فرد اطلاق شود در حالی که نوآوری نتیجه و تأثیری بیش از یک فرد را در بر ‌می‌گیرد و برای سازمان ایجاد کننده است. از این رو تمام نوآوری­ها می ­توانند یک تغییر باشند در حالی که تمام تغییر ها نوآوری نیستند.

تغییر نتیجه فرایند خلاقیت و نوآوری فرد است . تغییر سازمانی به عنوان اتخاذ یک فکر یا رفتار جدید به وسیله سازمان مشخص می­ شود، اما نوآوری سازمان اتخاذ یک ایده یا رفتار است که برای نوع وضعیت سازمان، بازار و محیط کلی سازمان جدید است. اولین سازمانی که این ایده را معرفی می­ کند به عنوان نوآور در نظر گرفته می­ شود و سازمانی که کپی می­ کند یک تغییر را اتخاذ نموده است.

یک سازمان که مشوق نوآوری است سازمانی است که دیدگاه­ های ناشناخته به مسائل یا راه حل­های منحصر برای حل مسائل را ارتقاء می­دهد. نوآوری فرایند کسب اندیشه خلاق و تبدیل به محصول و یک روش عملیاتی مفید است.

سه مجموعه از متغییرها وجود دارند که می ­توانند نوآوری را ایجاد کنند. آن­ها به ساختار سازمانی – فرهنگ و توانایی منابع انسانی مربوط می­ شود.

سازمان­ های نوآور تجزیه کردن را تشویق ‌می‌کنند. آن­ها هم به موفقیت­ها و هم به شکست­ها پاداش می­ دهند. از اشتباهات تجربه کسب نموده و کار خود را در جهت بهبود عملکرد اصلاح ‌می‌کنند. ‌بنابرین‏ سازمان­ های نوآور امنیت شغلی در سطح عالی برای کارکنان خود فراهم می ­آورند و به افراد جرئت می­ دهند که تغییر پذیر باشند.

زمانی که اندیشه­ای جدید تکامل می­یابد پیشتازان تغییر فعالانه و با شور و شوق اندیشه انفعالی بخشیده و آن را حمایت نموده و بر مشکلات چیره می­شوند و اطمینان می­ دهند که نوآوری به مرحله اجرا در خواهد آمد (کلی و لیتمن، ۲۰۰۱).

۴-۲-۱-۲- ویژگی­های شخصیت خلاق

استقلال:

فرد خلاق عقاید و اندیشه­هایش را وابسته به افکار دیگران نمی­داند و در افکار و کارهای خویش از استقلال بالایی برخوردار است.

ریسک پذیری:

فرد خلاق اهل خطر کردن است و ماجراجویی را دوست دارد، در برخورد با مسائل و مشکلات جرئت بیشتری به خرج می­دهد و معمولاً نگران شکست­های احتمالی خود نیست.

کنجکاوی و علاقه به کارهای پیچیده:

از سطح ظاهری یک مسئله فراتر رفته و مو شکافی نموده و در حل مشکلات پیچیده انرژی زیادی صرف می­ کند.

تحمل ابهام:

برای فرد خلاق مواجه شدن با ابهامات یک مبارزه محسوب شده و نوعی لذت به دنبال دارد.

انعطاف پذیری:

اگر او در جریان حل یک مسئله با پاسخی برخورد کند مسیر فکری خود را به سهولت تغییر داده و آن موضوع را از زوایا و ابعاد دیگری بررسی نموده و افکار و راه حل های متنوع را به کار ‌می‌گیرد و همواره جایی برای تغییر و تحول باقی می­ گذارد (کیم^[۱۵]، ۲۰۱۱).

شوخ طبعی:

فرد خلاق از ظرافت دید و نکته سنجی زیادی برخوردار است و اغلب قادر است با اظهارنظرها و بیان نکته­ها و خلق موقعیت­های جالب را به عهده دارد.

اعتماد به نفس بالا:

نسبت به خود و توانمندی­هایش آگاهی دارد و معتقد است که ایده­ ها و نظراتش ارزشمند هستند.

ابتکار و تخیل قوی و حساسیت:

ایده­های او معمولاً با ایده­های دیگران بسیار متفاوت است و در مواردی که دیگران به راحتی و روزمرگی از آن می­گذرند ذهن خیال پرداز قوی دارد.

زیبایی دوستی:

فرد خلاق به آسانی مجذوب زیبایی می­ شود و نسبت به آن توجه و دقت زیادی می­ کند و به فعالیت­های هنری علاقه­مند است.

تردید:

اغلب بسیاری از قوانین رایج جامعه برای او جای سؤال باقی می­گذارند. این مشکوک بودن و عدم اعتماد فرد خلاق معمولاً ناشی از علاقه درونی او به تغییر – اصلاح امور عادی و خلق ایده­های بهتر است (کیم، ۲۰۱۱).

استیز علاوه بر ویژگی­های فوق موارد زیر را نیز بر این ویژگی­ها می ­افزاید:

• • سلامت روانی و ادراکی

• • توانایی ایجاد تعداد زیادی ایده به طور سریع

• • دلگرمی و امید به آینده

۲-۲- تکالیف مصرف ­کننده

در دوران مدرن از همبستگی حق و تکلیف سخن رانده می­ شود. این تطور مفهومی حق ریشه در قرون وسطی و پس از جنگ­های خونینی رخ داد که اساس همگی بر حق و باطل بود. لذا با روشنگری اندیشمندان قرون ۱۷ و ۱۸ و برجسته نمودن اصل غایت بودن انسان، حق داشتن کم کم جایگزین تفکیک میان حق و باطل گردید. از اینرو هر شخص فارغ از نژاد، مذهب، رنگ و… به واسطه انسان بودن دارای کرامت انسانی بوده و از حداقل حقوق انسانی برخوردار است. این حق داشتن در زندگی اجتماعی با حق داشتن دیگران ملازمه دارد. ‌بنابرین‏ شایسته است در کنار حق، تکلیف را جهت تضمین حقوق دیگران و استمرار زندگی مسالمت­آمیز قرار دهیم.

«از لحاظ تاریخی بحث از حقوق انسان بویژه در قالب حقوق طبیعی و اساسی وی، در جنبش­های سیاسی-اجتماعی سده هفدهم در آمریکای شمالی و اروپا تجلی و بروز یافت و پس از آن به تدریج در همه جنبش­های سیاسی- اجتماعی دنیا رخ نمود تا اینکه طی سده بیستم در اسناد بین ­المللی حقوق بشر ظهور و استقرار یافت. به دیگر سخن، در این فرایند حق علاوه بر معنای عینی که از گذشته در نظر گرفته می­شد که برآن اساس، درستی یا نادرستی(حق و باطل) یک ادعا، از یک منظر عینی یا دست کم بین­الاذهانی سنجیده می­شد. در مقایسه حق شخصی به معنای «حق داشتن» بود که قضاوت درباره درستی و نادرستی ادعا را به فرد وامی­نهاد و صرفاً به دنبال حمایت از اصل تصمیم او در گزینش ادعایی از میان ادعاها بود. به دیگر سخن، در حق شخصی از صرف اعمال اراده آزاد فرد حمایت می­ شود ولی در حق عینی از محتوای عملی که بر اثر اعمال این اراده آزاد شکل گرفته است نیز پرسیده می­ شود».^[۶۸]

در رابطه میان خودروسازان و مصرف­ کنندگان نیز حق و تکلیف در کنار یکدیگر قرار دارند. همان‌ طور که مصرف ­کننده در ازای خرید خودرو حقوق و انتظاراتی دارد، تکالیفی نیز بر عهده دارد. پایبندی به مفاد قرارداد منعقده میان طرفین از بارزترین تکالیف و تعهدات مصرف­ کنندگان است. همچنین اجرای توصیه­ های تولیدکنندگان خودرو در جهت حفظ و نگهداری بهینه خودرو از دیگر تکالیف مصرف­ کنندگان محسوب می­ شود. در این زمینه بند ح از ماده نخست آیین نامه اجرایی قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو در تعریف استفاده مطلوب از خودرو ذکر می­ کند: «استفاده از هر خودرو مطابق مشخصات اعلام شده از سوی عرضه کننده (رعایت تعداد سرنشین و مقدار بار تا ظرفیت مجاز،‌شیوه نگهداری خودرو و نظایر آن) کهدر ضمانت نامه توضیح داده شده ؛ است».

لذا ‌می‌توان نخستین تکلیف مصرف ­کننده را استفاده مطلوب از خودرو مطابق آنچه در ضمانت­نامه تشریح شده است، دانست. تبصره ۲ ماده ۴ آیین­ نامه مذبور رعایت ضوابطمندرج در کتابچه راهنمای مصرف کننده برای مصرف کننده الزامی می­داند.

همچنین مصرف­ کنندگان بایست به هشدارهایی که تولیدکننده در زمینه ایمنی خودرو متذکر می­ شود، گوش فرا دهد. این هشدارها شامل انواع فراخوان­هایی است که در طول مصرف ممکن است به دلایل ایمنی توسط تولیدکننده صادر شود. برای نمونه فراخوان­هایی که تولیدکننده جهت رفع عیب خودرو صادر می­ کند، مصرف ­کننده مکلف است در مهلت مقرره مراجعه نماید در غیر اینصورت نمی­تواند مطالبه خسارت در اثر عیب و نقص خودرو نماید، مگر آنکه اثبات نماید به نحو مقتضی مطلع نگردیده است. متأسفانه قوانین و مقررات در این زمینه سکوت کرده ­اند. اما منطقی است که در عیوب عمده که به ایمنی خودرو مربوط است، تولیدکننده علاوه بر فراخوان عمومی از طریق رسانه­های گروهی بایست به طور مکتوب یا اختصاصی نیز به مصرف­ کنندگان اطلاع رسانی نماید.

فصل سوم

مسئولیت مدنی تولیدکنندگان خودرو

۳-۱- مسئولیت مدنی ناشی از عیب یا نقص تولید

در این مبحث مسئولیت مدنی تولید کنندگان خودرو مبتنی بر نظریه کلاسیک تقصیر می‌باشد.در نظریه مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر برقراری رابطه سببیّت میان عامل زیان و زیان وارده ضروری است و مستلزم اثبات آن از سوی زیان دیده است.این مسئولیت در قبال دارندگان خودرو مسئولیت قراردادی است که مطابق قرارداد فروش و خدمات پس از فروش تحقق می‌یابد.اما مسئولیت خودرو سازان محدود ‌به این مسئله نمی شود و آنان در قبال زیان های ناشی از نقص عیب خودرو در مقابل ثالث نیز مطابق ضمان قهری مسئول هستند.

۳-۱-۱- مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولیددر قبال دارندگان خودرو (نظریه تقصیر)

همان گونه که در فصل نخست بیان کردیم عیب خودرو در سه سطح عیب طراحی،عیب تولید و عیب در بهره برداری قابل بررسی می‌باشد.این عیوب به طور یکسان موجب مسئولیت مدنی خودرو سازان نمی­ شود و با یکدیگر متفاوت است لذا در این بخش به بررسی مسئولیت مدنی ناشی از این سه عیب می­پردازیم.

۳-۱-۱-۱- مسئولیت مدنی خودرو سازان در اثر عیبدر طراحی خودرو

عیب در طراحی خودرو شامل عیوب ایرودینامیکی، سازه­ای، کنترلی و … می‌باشد که به فناوری و تجهیزات تولید مرتبط نبوده و ضعف اولیه در طراحی نخستین موجب بروز این مشکل می‌باشد در واقع فقدان دانش طراحی مهندسان و یا در قصور آنان در پیش‌بینی تمام جهات کاربری خودرو منجر به بروز ضعف طراحی می شود.اما چه عیوبی در طراحی،مؤثر در تحقق مسئولیت مدنی می‌گردد؟

به طور مثال وجود کیسه هوا و طراحی آن در خودرو موجب ایمنی بیشتر خودرو می شود و خریداران را در انتخاب آن ترغیب می کند اما چنانچه در تصادفی که کیسه هوا عادتا بایست عمل می نموده به درستی کار نکرده و موجب خسارات جانی شود چنانچه عیب طراحی اثبات گردد مسئولیت مدنی قابل اثبات می‌باشد. یا ضعف عملکرد ترمز ها که می‌تواند بیشترین خسارات را در پی داشته باشد،چنانچه ناشی از ضعف طراحی باشد موجب مسئولیت خودروساز می‌گردد.

‌بنابرین‏ می توان گفت در زمینه اشکالاتی که موجب بروز خطر شده است چنانچه ناشی از طراحی اولیه بوده باشد تولیدکننده به دلیل قصور در ارتقای فناوری و همگام نشدن با طراحی علمی و یا ضعف در کنترل کیفیت مسئول می‌باشد اما معیار هایی برای تشخیص عیب طراحی خودرو وجود دارد که دادگاه می‌تواند در رسیدگی به ادعاهای خواهان به آن توجه نماید.چرا که اگر خواهان مدعی عیب در طراحی خودرو باشد بایست بار اثبات را به دوش بکشد.

۱- معیار انتظار مشروع مصرف کننده^[۶۹] :

انتظار مشروع مقوله­ایست نوین که در اثر توسعه حقوقی مورد توجه قرار گرفته است. انتظار مشروع اگرچه در ذیل دامنه حق نمی­گنجد اما در کشورهای پیشرفته در رویه قضایی جایی برای خود باز ‌کرده‌است.

در این زمینه نیز حداقل انتظار مصرف ­کننده، انتظار دریافت خدماتی متناسب با هزینه­ پرداختی ضمن رعایت استانداردهای لازم جهت ایمنی ‌می‌باشد.