ابن بطوطه از مکه به عراق و از آنجا به ایران رفت. نخستین شهر بزرگ ایران که او از آن دیدن کرد شوشتر بود که مدرسه ای داشت. خاطرات ابن بطوطه از مدرسه این شهر شنیدنی است. امام مسجد شیخی بود « دارای مکارم اخلاق و فضائل بسیار و جامع بین مراتب این و دانش » به نام خانقاهی نیز در کنار مسجد بود. اداره مسجد بر عهده چهار خادم بود به نام های سنبل و کافور و جوهر و سرور. یکی از آنها مأمور موقوفات مدرسه بود و دیگری کارپرداز و سومی خادم سماط نظارت بر پذیرایی ها و دادن غذا به طلبه های ساکن در مدرسه ) و چهارمی مأمور سرکشی به آشپزها و سقّا ها و فرّاشها بود. مدرسه رونقی به سزا داشت و تشکیلات اداری حسابی و موقوفات زیادی داشت که کفاف این هزینه ها را می کرد. ابن بطوطه می گوید: « من شانزده روز در این مدرسه ماندم نه نظم و ترتیب آن را در جایی دیده ام و نه لذیذتر از غذاهای آنجا غذایی خورده ام. به هرکس به اندازه چهار تن غذا می دادند. خوراک نوعاً عبارت بود از برنج با فلفل که با روغن پخته بودند به اضافه جوجه بریان و نان و گوشت و حلوا شیخ هم از حیث صورت و هم از جهت سیرت ممتاز بود. روزهای جمعه پس از نماز در مسجد جامع منبر می رفت و من که مجلس وعظ او را دیدم همه وعاظ دیگر که در حجاز و شام و مصر دیده بودم در نظر ناچیز نمودند…» (همان :۲۰۲)
ابن بطوطه از شوشتر به ایذه (مال امیر) رفت که پایتخت اتابکان لر بود شیخ الشیوخ نورالدین کرمانی که او را «دانشمندی پرهیزکار» می خواند او را با دوازده درویش ملازم او در مدرسه شهر منزل داد.
۴-۳-۸-۱-۱۰ مدرسه شیراز
ابن بطوطه در اصفهان در مورد خانقاهیان صحبت کرده و در مورد مدرسه نگفته است. دو هفته که در آنجا بود در خانقاه علی بن سهل گذرانید و از دست قطب الدین اصفهانی خرقه تصوف پوشید. در شیراز با اهل علم معاشرت داشت و به زیارت قاضی مجدالدین اسماعیل رفت که به گفته او «قطب اولیا و یگانه روزگار و صاحب کرامات» بود. ملاقات ابن بطوطه با قاضی مجدالدین در مدرسه ای که به نام «مجدیه» خوانده می‌شد دست داد. « من برای زیارت شیخ به مدرسه مجدیه رفتم که او خود بنا کرده و در همانجا سکونت دارد… فقها و بزرگان انتظار شیخ را داشتند. وقتی او برای نماز عصر بیرون آمد… پس از نماز در حضور شیخ از کتاب «المصابیح» و «شوارق الانوار» صاغانی خوانده شد…» ابن بطوطه در سفر دوم خود به شیراز باز شیخ را ملاقات کرد. شیخ پیرو ناتوان شده بود « سلام کردم مرا بشناخت دست در گردنم انداخت و مرا دربرگرفت. در این هنگام دست به مرفق او برخورد دیدم همه پوست بود و استخوان و علامت گوشت هیچ در آن نبود. این بار نیز به فرمان او در همان مدرسه که بار اول منزل داشتم از من پذیرایی شد. روزی به زیارت شیخ رفتم سلطان ابواسحق پادشاه شیراز در برابر او گوش به دست نشسته بود و چنانکه گفته ایم این علامت نهایت ادب و احترام در میان آنان است و مردم فقط در برابر پادشاه این عمل را می کنند.» (همان :۲۲۱)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۳-۸-۱-۱۱ مدارس بغداد
ابن بطوطه از مدارس متعدد بغداد که هنوز بعد از هفتاد سال سقوط خلافت چیزی از نظم و ترتیب و رونق سابق را حفظ کرده بوند از دو مدرسه نظامیه و مستنصریه نام می برد که در وسط بازار معروف به سوق الثلاثا و دومی در اواخر همان بازار واقع بود. «در این مدرسه هر یک از مذاهب اربعه ایوان مخصوصی دارند که مشتمل بر مسجد و مدرس می باشد. استاد با طمانینه و وقار تمام در قبه چوبین کوچکی به فراز کرسی می نشیند و روی کرسی بساطی میافکنند، در طرفین استاد دو نفر معید می نشینند که هر چه او املا می کند اینان تکرارمی کنند و ترتیب درس در هر کدام از چهار مدرسه به همین قرار است. در داخل هر یک از مدارس یک وضوخانه و یک حمام برای طلاب وجود دارد.» (همان :۲۴۲)
بغداد به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می شد. بخش غربی آن سیزده محله داشت که در هر یک از آنها دو گرمابه بود و در هشت تا از آنها مسجد جامع وجود داشت. در بخش شرقی که مشتمل بر بازارها و ساختمانهای تازه تر شهر بود ابن بطوطه از سه جامع بزرگ یاد می کند که در آنها نماز جمعه خوانده می شد، یکی جامع خلیفه، دیگر جامع السلطان در بیرون شهر و در کنار کاخ سلطان ابوسعید بنا شده بود و سوم جامع الرصافه. (همان :۲۴۳)
۴-۳-۸-۱-۱۲ مدارس و مساجد اهل علمبخارا و بلخ
دوران مسافرت ابن بطوطه از لحاظ جریانات مذهبی و علمی نیز از جالب توجه ترین ادوار اسلامی است. در این دوران آثار انقراض خلافت اسلامی و استیلای مغول در حیات علمی و مذهبی مسلمانان نمودار می گردد، دارالعلم ها و مدارس معمور بلاد مهم و مخصوصاً بغداد که مرکزیت معنوی ممالک اسلامی را داشت از هم پاشیده شده بودند، در ماوراءالنهر و خراسان مناظری دلگداز از بدبختیهایی که در نتیجه ایلغار تاتار بوجود آمده بود می توان دید، ابن بطوطه درباره بخارا که از بزرگترین معاهد علمی و مرکز بلاد ماوراءالنهر بود می گوید: «مساجد و مدارس و بازارهای آن ویران و مردمش به خاک مذلت نشسته اند و امروز در این شهر کسی نیست که نصیبی از علم و یا عنایتی به آن داشته باشد.» (همان :۴۱۴)
درباره بلخ می گوید: «شهری پرجمعیت و بزرگ بود لیکن اکنون به صورت ویرانه است بس که ساختمان اصلی شهر محکم و خوب بود اکنون نیز به ظاهر آباد می نماید و آثار مساجد و مدارس آن تا امروز باقی است.» (همان :۴۳۱)
۴-۳-۸-۱-۱۳ مدارس دخترانه هانور
ابن بطوطه از کمبی به سنداپور (گوآ) و از آنجا به هانور رفت که در آن روزگار مرکز فرهنگی و بازرگانی مهمی به شمار می آمد. از جمال و عفاف زنان هانور سخن می گوید بسیاری از آنان حافظ قرآن بودند. در این شهر سیزده مدرسه دخترانه و بیست و سه مدرسه پسرانه وجود داشت. « در این شهر سیزده مدرسه دخترانه و بیست و سه مدرسه پسرانه دیدم که در شهرهای دیگر چنین چیزی نبود معاش مردم این شهر از تجارت دریایی اداره می شود و زراعتی ندارند…» (همان،ج۲ :۶۴۲)
با توجه به اهمیت آموزش و تصویری زنده از تاریخچه ی نهادهای آموزشی و میزان احترام و جایگاه برتر اهل علم در جای جای سفرنامه ابن بطوطه در می یابیم که انسان ها همیشه به فکر رشد و باروری و شکوفایی علم بودند.
۴-۳-۹موضوعات تاریخی و جنبه وقایع نگاری آن
درمیان منابع وآثاربه جامانده از روزگاران گذشته سفر نامه ها از ارزش و اهمیت بیشتر وبرتری در مطالعات تاریخی، اجتماعی وفرهنگی اقوام وملل برخوردارند. در میان سفر نامه های برجای مانده از مسلمانان، رحله ابن بطوطه جایگاهی ممتاز دارد سفر شگفت انگیزاواز طنجه واقع درمنتهی الیه شمال غربی مغرب اقصی (مراکش امروز) تا چین ومالزی (جنوب شرقی آسیا) که سی سال به درازا کشید و طی آن نزدیک به یکصد هزارکیلومتر را درنور دیده وآنچه را دیده و شنیده به خاطر سپرده وسرانجام به دست وقلم ابن جزی به قید کتابت کشیده، اثری بزرگ پدید آورده که حاوی با ارزش ترین اطلاعات تاریخی خاصه تاریخ فرهنگی و اجتماعی مسلمانان در سده هشتم هجری است. شیوۀ مطالعه تاریخ، مشاهده غیر مستقیم است امّا ثبت دیده های ابن بطوطه تاریخی زنده است. در بسیاری موارد رحله ابن بطوطه یگانه منبع اطلاعات تاریخی دربارۀ اوضاع اجتماعی وسیاسی ممالیک اسلامی در نیمۀ اول قرن هشتم هجری و یگانه منبع اطلاع تاریخی و مستند منحصر به فرد به شمار می آید. مطالب تاریخی مربوط به عصر ابن بطوطه در رحله، اغلب مستند به مشاهدات خود اواست و مهم تراز همه صحّت ودقّت و اعتبار آن است.
۴-۳-۹-۱سفری به شهر های کهن
۴-۳-۹-۱-۱شهر تلمسان
شهر تلمسان که ابن بطوطه پس از طنجه زادگاه خود به آن جا رسید پایتخت شاخه ای از خاندان عبد الواد بود: خاندانی از قبایل بربر که با بهره گرفتن از ضعف پادشاهان الموحدین، در غرب الجزایر حکومتی تشکیل داده بودند ودم از استقلال می زدند اشاره ابن بطوطه به پادشاه تلمسان : «در این مسافرت نخست به شهر تلمسان رسیدم. پادشاه تلمسان درآن روزگار «ابوتاشفین عبد الرحمن بن موسی بنعثمان بن یغمراسن بن زیان بود.» (همان،ج۱ :۷)
ابوتاشفین عبدالرحمن اول از خاندان بنی زیّان که بنی عبدالواد هم خوانده می شوند از ۷۱۸ تا ۷۳۷ فرمان راند مؤسس این خاندان ابویحیی یغمر اسن بن زیان از قبائل زناته بربر بود که در الجزایر غربی دم از استقلال زد (سال۶۳۳) و پایتخت خود را در تلمسان قرار داد، بنی عبدالواد دائماً با رقیبان خود بنیمرین در مراکش و بنی حفص در تونس در کشاکش وستیز بودند.
۴-۳-۹-۱-۲شهر بجایه
«همگی از راه متیجه به جبل الزان رفتیم واز آن جا به شهر بجایه رسیدیم » (همان :۷)
بجایه از بلاد الجزایر است. بجایه، پس از تلمسان و الجزایر سومین شهر بزرگ افریقیه و غربی ترین نقطه از متصرفات خاندان بنی حفص به شمار می آمد. سیّد النّاس منصب حجابت را از پدر خود به ارث برده بود و پساز ۵ سال حکومت در ۷۳۳ کشته شد. منظور ابن بطوطه از الموحدین خاندان بنی حفص است که سیّد الناس از سوی آنان بر بجایه حکومت می راند بنای بزرگ این خاندان موسوم به ابوحفص عمر از مریدان ابوعبدالله محمد بن تومرت و از یاران عبدالمؤمن موسس سلسلۀ الموحدین (۵۲۴ تا ۶۶۷) بود محمد بن تومرت از قبائل بربربود که پس از اتمام تحصیلات خود در شرق به مراکش باز گشت ونهضتی انقلابی علیه قشریّون مالکی بنیاد نهاد و خود را مهدی آخرالزمان خواند. عبد المؤمن به نام نماینده و خلیفه ابن تومرت مراکش را از سلطه المرابطون خارج ساخت و به اسپانیا لشکر کشید وآنگاه تونس وطرابلس (تریپولی) را ضمیه متصرفات خود کرد.
متفکرین بزرگ ونامداری چون ابن طفیل وابن رشد از وابستگان دربار الموحدین بودند . ابوحفص عمرو فرزندان او از امرای متنفذ دستگاه الموحدین به شمار می آمدند . درسال ۶۳۴ ابو زکریا یحیی نام از این خاندان خلیفه عبد الموحدموحّدی را مبتدع خواند وسربه شورش برداشت و به زودی به شهرهای قسنطین و بجایهو الجزیره دست یافت، پسر او المنتصر پس از اشغال بغداد از سوی مغول و قتل خلیفه عباسی خود را امیرالمومنین خواند وبه داعیه خلافت برخاست. ابن بطوطه با توجه به این سابقه تاریخی خاندان بنی حفص را نیز جزو دارو دسته الموحدین می شمارد. در واقع حکومت الموحدین در روزگار ابن بطوطه به سه امارت تجزیه شده بود: خاندان بنی حفص و خاندان بنی عبدالواد وخاندان بنی مرین.
قلمرو حکومت بنی حفص آشفته وناامن بود. علاوه بر تهدید خارجی از ناحیۀ قوای بنی عبد الوادی اختلافات داخلی اعضای خاندان نیزاین آشفتگی را دامن می زد واعراب بنی هلال که تقریبا سه قرن پیشتر از مصر آمده بودند درتمام این ناحیه مسلط بودند و کاروانها از دستبرد آنها امان نداشتند.
حکایتی که ابن بطوطه از ابوعبدالله محمد بن سید الناس امیر بجایه می آورد شاهد این است. «امیربجایه در آن زمان ابو عبدالله محمدبن سیدالناس الحاجب بود. از جمله بازرگانان تونسی که با ما از ملیانه آمده بودند محمدحجر سابق الذکر وفات یافته و سه هزار دینار طلا ترکه باقی گذاشته بود. محمد حجر، ابن حدیده نام از مردم الجزایر را به وصایت خود معین کرده بود تا آن پول را به وراثاو برساند. لیکن خبر بگوش امیر شهر رسید پول را از چنگ وصی درآورد و این نخستین بار بود که من شاهد ستم و بیدادگری عمال و مأمورین «الموحدین» بودم.» (همان :۸)
-شهر اسکندریه ابن بطوطه پس از شهر تونس به طربلس (غرب) و مسلاته و مسراته و قصور سرت به اسکندریه رسید. اسکندریه در آن روزگار از مراکز مهم دنیای اسلام به شمار می آمد گزارش هایی که ابن بطوطه در مورد این شهر می دهد به لحاظ اطلاعات تاریخی مهم است.
زیبایی و شکوه شهر اسکندریه و عمارات آن در روزگار ملک ناصر محمدبن قلاوون برجی مصر (۷۰۹-۷۴۲ ق) اعجاب و تحسین ابن بطوطه را برانگیخت. دیدار اسکندریه مصر را باید نقطه عطفی در زندگی این جهانگرد مسلمان دانست، چه در این شهر بود که او با صوفی معروف یاقوت حبشی و یکی از شیوخ تصوف و از صالحان و پارسایان، برهان الدین اعرج نام، به وی خبر داده که به سیاحت هند و سند و چین خواهد رفت و سه تن از اولیاءالله را زیارت خواهد کرد. پیشگویی این شیخ، اندیشه مسافرت به آن مناطق را از همان لحظه در سر ابن بطوطه افکند.
ابویحیی زکریا نام پادشاه سابق بنی حفص که به لحیانی (رشیو) معروف بود به اصلاح امروز به پناهنده سیاسی در این شهر می زیست. او در ۷۱۷ از تونس رانده شد و به کشور مصر آمد.سلطان مصر دستور داد که او را در ساختمان دولتی (دارالسلطنه) در اسکندریه منزل دهند و روزانه یکصد درهم مستمری از برای او مقرر فرمود. لحیانی سه پسر داشت که ظاهراً دو تا از آنها در مصر متولد شده بودند و به همین مناسبت اسم یکی را «اسکندری» و اسم دیگری را «مصر» گذاشته بود. از عجایب روزگار آن که «اسکندری» در همان اسکندریه مرد و مصری از آن شهر بیرون رفت و عمری طولانی داشت.عده زیادی از اندلسی ها و مردم افریقای شمالی در این شهر می زیستند و مذهب مالکی در آنجا رواجی داشت. (همان :۱۱)
۴-۳-۹-۱-۳بلوای اسکندریه
« از وقایع تاریخی اسکندریه در سال ۷۲۷ این بود که میان مسلمانان و بازرگانان مسیحی آن شهر اختلاف حاصل شده بود. والی اسکندریه که کرکی نام داشت از رومیان (مسیحیان) حمایت می کرد. وی برای آزار مسلمانان آنان را در محوطه بین دودیوار خارجی شهر جمع کرده دروازه ها را بروی شان بست…» (همان :۸)
طی این ماجرا مردم هم به خانه والی می ریزند و والی هم از پشت بام خانه با آنان به زد و خورد می- پردازد و بوسیله کبوتر قاصد این خبر را به الملک ناصر رساند. ملک هم امیر جمالی و طوفان را که به سنگدلی و ستمکاری معروف بود و نیز آفتاب پرست بود به آنجا می فرستد. این دو امیر بزرگان و بازرگانان اسکندریه را می گیرند و بسیاری از مردم شهر را می کشند و آنان را به دو پاره تقسیم می کنند و به دار می آویزند. بازرگانی بود به نام ابن رواحه که اسلحه خانه داشت این دو امیر به قصد تهمت شورش او را می کشند. این واقعه مصادف با روز آدینه بود و مردم به رسم عادت بعد از نماز که به زیارت گورستان می رفتند، این مناظر را می بینند و بسیار اندوهگین می شوند.
۴-۳-۹-۱-۴مصر،قاهره
تصویری که ابن بطوطه از قاهره بدست می دهد نمایانگر جوش و خروش و فعالیت بسیار قابل ملاحظه در آن شهر است. منابع مربوط به تاریخ آن عصر هم توصیفات ابن بطوطه را در این باره تأیید می کنند.
قاهره در دوران فرمانروایی خلفای فاطمی بنا نهاده شد. اینمحل را در اول کار برای اقامت خاندان خلافت و پاسداران آن تخصیص دادند و کم کم مؤسسات فرهنگی و بازرگانی در پیرامون آن پا گرفت و دامنه آن وسعت یافت و با شهر قدیم که فسطاط یا مصر نامیده می شد درآمیخت.
ابن بطوطه میگوید:«در این شهر سی هزار مکاری است و در رودخانه نیل سی و شش هزار وسیله نقلیه، از دیوانی ورعیت، کار می کنند که بین اسکندریه و دمیاط و مصر علیا در رفت و آمد هستند.» (همان :۲۹)
بازرگانان در کاروانسراها که «خان» یا «فندق» نامیده می شد مسکن می کردند. بازرگانان ایرانی و مغربی و اروپایی کاروانسراهای خاص خود را داشتند. کاروانسرای شامیان مشتمل بر سیصد و شصت حجره در بالای انبارهای کالا بود و می توانست چهار هزار نفر را در خود جای دهد. خانه های شهر کفاف جمعیت آن را نداشت. ابن بطوطه می گوید:«مصر معتبرترین شهرها و پایتخت فرعون قوی شوکت،… در این شهر از هر نوع مردم، فقیر و غنی و عالم و جاهل و دانا و وضیع و شریف و بد و نیک گرد آمده اند. شهر با جمعیت خود چون دریا موج می زند و با همه وسعتی که دارد از کثرت عده مردمان تنگ می نماید … » (همان :۹-۲۸)
سیاحان اروپایی گفته اند که قاهره بین پنجاه تا صد هزار بی خانمان داشت که شبها در کوچه می خوابیدند و گدا در آن فوق العاده زیاد بود. فرسکو بالدی می گوید: صدهزار تن از مردم شهر شبها در کوچه ها می خوابند. این انبوه جماعت بی سروپا مرکب از گدایان حرفه ای،بیکاران و ولگردان محرومترین قشرهای اجتماع بودند و حرافیش خوانده می شدند. این کلمه ظاهراً جمع حرفوش است. حرافیش برای خود دارودسته بودند و سردمداری داشتند که «سلطان الحرافیش» لقب داشت و ابن بطوطه در گزارش خود از آنان یاد می کند: «از جمله امرای مصر امیر بکتمور ساقی ملک ناصر بود که بدست وی مسموم و کشته شد. دیگر از امرا نائب ملک ناصر به نام ارغوان دوادار بودکه از حیث مقام و منزلت بعد از بکتمور قرار داشت. دیگر طشطو که به «نخودسبز» معروف بود و از نیکان امرا به شمار می آمد و « حرافیش» را احسان زیاد می‌کرد؛ تیمیان را صدقات فراوان می داد از قبیل جامه و خرجی اجرت معلم برای قرآن. «حرافیش» گروه انبوهی از مردم سرسخت و ماجراجو و ولگردند…» (همان :۳۷)
۴-۳-۹-۱-۵اهرام مصر
یکی از عجایبی که در مصر نظر ابن بطوطه را جلب کرد و از روزگاران کهن درباره چگونگی بنا و تاریخ آن روایت ها آمده اهرام مصر بود. اهرام بنایی بسیار بلند با زمینه مدور و ساختمانی مخروطی شکل است که با سنگ های سخت تراش خورده ساخته شده است و در ندارد. ابن بطوطه می گوید: «می گویند تمام علومی که پیش از طوفان نوح در روی زمین بوده است از هرمس اول که در مصر علیا ساکن بوده و اخنوخ نامیده می شد اخذ گردیده است. ادریس یا هرمس الهرامسه یکی از انبیا بوده و نخستین کسی بود که درباره حرکات فلک و جواهر علوی سخن گفته و نخستین کسی بود که بنیاد معبدها را گذاشت و مردم را از طوفان نوح خبر داد و از بیم آنکه علم و صنعت از میان رود، این اهرام و برابی (معابد) را بنا کرد و نقش همه صنایع و آلات را با تفضیل همه علوم در انها گذاشت تا از خطر نابودی در امان باشد. (همان :۳۵)
۴-۳-۹-۱-۶ممالیک مصر
سفر ابن بطوطه مصادف بود با روزگار دولت الملک ناصر محمد از سلسله پادشاهان ممالیک بحری مصر (نهمین سلطان ممالیک ایوبی مصر)، ممالیک جمع ملوک به معنی غلام است. غلامان در آغاز برای خدمتگزاری و پاسداری شخص فرمانروا و خاندان او به کار گرفته می شدند ولی تدریجاً بر نفوذ و اعتبار آنان افزوده شد. گسست حکومتها از مردم و شیوع رقابت برای کسب قدرت سبب می شد که فرمانروا همواره بر خود بیمناک باشد و هیچ نقطه اتکایی جز زورمداری و تثبیت سلطه شخصی در یک محیط آکنده از بدگمانی و خوف و هراس نداشته باشد. فرمانروا در چنین موقعیتی طبعاً به غلامانی را که به پول خود خریده و زیرنظر خود تربیت کرده بود ترجیح می داد و به وفاداری آنان بیشتر می توانست امیدوار باشد. ممالیک مصر که ابن بطوطه از آنها سخن گفته است غلامان فرمانروایان ایوبی (خاندان صلاح الدین ایوبی فاتح نامدار جنگهای صلیبی) بودند که پس از برانداختن خلافت فاطمی حکومت خود را در مصر و شام بنیاد نهادند فرمانداران ایوبی عده ای از این غلامان را در جزیره ای در میان نیل نگاه می داشتند و عده ای دیگر را در قلعه قاهره منزل داده بودند. دسته اول به نام ممالیک بحری که بیشتر از بردگان ترک قبچاق، از جنوب روسیه یعنی نواحی شمالی دریای سیاه و بحر خزر بودند در ۶۴۸ بر ضد اربابان ایوبی خود شوریدند و زمام حکومت را در دست گرفتند و تا سال ۷۸۴ ادامه یافت و دسته دوم به نام ممالیک برجی به مناسبت برج قلعه ای که در آن سکنی داشتند) خوانده می شدند که بیشتر از بردگان زر خرید چرکسی و نواحی ماوراء قفقاز بودند و دولت آنان تا سال ۹۲۲ که سلطان سلیم عثمانی سوریه و مصر را به تصرف خود درآورد ادامه پیدا کرد.
ابن بطوطه در سال ۷۳۲ پس از مراسم حج از طریق جده و عیذاب .به مصر رفت و از آنجا به شام و غزه و فلسطین و سپس به آسیای صغیر رفته بود که در آنجا امارات کوچک متعدد ایجاد شده بود. برخی از امارت‌های واقع در نواحی غربی زیر نفوذ دولت مملوکی مصر بودند و بیشتر آنها ( در شرق ) دست نشاندگان دولت ایلخانی ایران، و در این میان نوزادی چشم به جهان گشوده بود که بعدها بالید و قد برافراشت و قسطنطنیه را مصر ساخت و دولت بیزانس شرقی را برای همیشه از صفحه روزگار برانداخت و خود به یکی از امپراتوریهای قدرتمند تاریخ (امپراتوری عثمانی) مبدل شد. در جایی می گوید: «در آن زمان که ما به عیذاب رسیدیم «حدربی» پادشاه «بجاه» مشغول جنگ با ترکان (ممالیک) بود او کشتی ترکان را شکسته و آنان را هزیمت داده بود» (همان :۴۹)
۴-۳-۹-۱-۷عیذاب و شورشیان کنار دریای سرخ (طایفه بجاهان)
عیذاب بندی بود دارای باراندازهای بزرگ و به لحاظ تجاری بسیار مهم که کالاهای چینی و هندی و افریقایی و سواحل مدیترانه را از آنجا به مقصدهای مختلف حمل می کردند. این بندر از هیچ جنبه دیگر نقطه مطلوبی نبود. طوایف معروف به بُجا در تپه ها و بیابان های کنار دریای سرخ در کمین جان و مال مسافران بودند، ابن بطوطه می گوید: رنگ پوست این مردم سیاه است و ملافه زرد رنگی بر خود میپیچند و عصابه یا سربندی باریک به پهنای یک انگشت دور سر خود می بندند و قوت غالب شان از شیر شتر است و دختر در میان آنان سهمی از ارث ندارد. در زمان ابن بطوطه این مردمفقیر جان گرفته و سر به شورش برداشته بودند. «یک ثلث این شهر مال الملک الناصر و دو ثلث دیگر آن مال پادشاه بحاه است که «حدربی» نام دارد. (همان :۴۹)
۴-۳-۹-۱-۸ کنترل مرزی میان مصر و شام
ابن بطوطه راه فلسطین و سوریه (شام) را در پیش می گیرد و میگوید:«نخست به شهر بلبیس رسیدیم و از آنجا به صالحیه رفتیم» در اینجا منازلی بود و در هر یک از آنها کاروانسرایی که «خان» می نامیدند.
مرز بین سوریه و مصر در محلی موسوم به قطیا کنترل می شد. ابن بطوطه می گوید:« دیگر از منازل معروف این راه قطیا است که مردم«قطیه» تلفظ می کنند در این نقطه از بازرگانان زکوه (عوارض گمرکی) می گرفتند و کالاهای آنان را به سختی بازرسی می کردند» (همان :۵۰)
ابن بطوطه می گوید روزانه هزار دینار طلا درآمد گمرک این محل بود و این تدابیر برای جلوگیری از فعالیت جاسوسانی اتخاذ شده بود که از سوی دولت ایران در مصر مأموریت می یافتند.
«… و این تدابیر به لحاظ حفظ اموال مردم و جلوگیری از فعالیت جاسوسان عراق ( قلمرو حکومت سلطان ابوسعید) اتخاذ گردیده است…» (همان :۵۰)
۴-۳-۹-۱-۹ فلسطین ولبنان
ابن بطوطه در مسیر خود به شام از شهر غزه گفته است که پس از مصر اول بلاد شام است. خاندان «بنی سالم» در این شهر سمت ریاست و بزرگی داشتند و شمس الدین قاضی بیت المقدس از این خاندان بود. «از غزه به مدینه الخلیل (حبرون) رفتم که شهری است به ظاهر کوچک و در معنی بزرگ و نورانی و زیبا و عجیب. این شهر در وسط دره ای واقع گردیده است مسجدی بسیار نیکو و عالی و مرتفع دارد … در داخل مسجد، غار مقدسی است که قبور ابراهیم و اسحق و یعقوب علیهم السلام در آن است و رو به روی آن قبور سه قبر دیگر منسوب به زوجات آن پیغمبران است…» (همان : ۲-۵۱)
۴-۳-۹-۱-۱۰بیت المقدس
بیت المقدس در آن زمان شهرکی بود با جمعیتی در حدود ده هزار نفر و اهمیت آن تنها از جنبه های مذهبی بود در مورد مسجد بیت المقدس می گوید: «این مسجد از مساجد عجیب و بسیار زیبا و عالی است که می گویند مسجدی بزرگتر از آن وجود ندارد…» و نیز در مورد قبه الصخره می گوید: «این قبه از بناهای بسیار شگفت و محکم و دارای زیبایی های فراوان و بدائع بیشمار می باشد.
قبه در وسط مسجد روی یک بلندی زده شده و راه آن از یک پله مرمری است و چهار در دارد… صخره مقدس در وسط قبه قرار دراد و ذکر آن در اخبار و روایات وارد شده است. حضرت پیغمبر از روی همین تخته سنگ به آسمان عروج کرده است. صخره تقریباً به اندازه یک قامت ارتفاع دارد و زیر آن غاری است…. در قبه سپر آهنینی آویزان است که می گویند از آن حمزه بن عبدالمطلب بوده است.» (همان :۵۵)

خلاصه فرضیه

ضریب متغیر مستقل اساسی

سطح معنی داری آزمون

نتیجه

بین اقلام تعهدی با عدم تقارن اطلاعات رابطه وجود دارد.

۰۰۴/۰

۰۱۲/۰

پذیرش فرضیه

سطح عدم اطمینان بر رابطه بین اقلام تعهدی با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیرگذار است.

۶۲۸/۰-

۲۲۹/۰

رد فرضیه

بین محافظه کاری سود با عدم تقارن اطلاعات رابطه وجود دارد.

۵۳۳/۰

۰۱۷/۰

پذیرش فرضیه

سطح عدم اطمینان بر رابطه بین محافظه کارانه بودن سود با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیرگذار است.

۸۵۴/۰-

۰۲۱/۰

پذیرش فرضیه

فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری و پیشنهادها
۵-۱) مقدمه
اگرچه اطلاعات مالی از منابع مختلف قابل استخراج است، اما درحال حاضر صورتهای مالی هسته اصلی منابع اطلاعات مالی را تشکیل می دهند.بنابراین باید از کیفیت بالایی برخوردار بوده و اطلاعات مربوطی را ارائه دهند.این امر زمانی تحقق می یابد که صورتهای مذکور براساس ضوابط معتبر یعنی استانداردهای حسابداری تهیه شده باشد.دراین راستا الزامات افشا در صورتهای مالی ضمن آنکه ازیک طرف، شرکتها را ملزم به افشای اطلاعات خاصی می نماید که برای سرمایه گذاران مفید است ، از طرفی باعث بوجود آمدن یکنواختی و امکان قابلیت مقایسه بصورت موثر شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بکارگیری اقلام تعهدی و برآوردهای حسابداری در جهت مدیریت سود، یکی از رفتارهای گزارشگری مالی مدیران است که از جنبه های مختلفی بر شرکتهای سهامی و بازار سرمایه تاثیرگذار است. این در حالی است که ممکن است لزوما انگیزه مدیران از بکارگیری اقلام تعهدی، منفعت جویانه و در راستای اهداف شخصی نباشد. هدف اصلی و کلی تحقیق، بررسی ارتباط بین مدیریت سود و محافظه کاری سود با عدم تقارن اطلاعات، با در نظر گرفتن شرایط عدم اطمینان، است. در این راستا، ۴ فرضیه مطرح شد که در فصل قبل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. در این فصل نتایج حاصل از پژوهش انجام شده بصورت خلاصه ارائه شده و نتایج مزبور براساس مبانی نظری تحقیق تشریح و تفسیر می شوند.ابتدا یافته های حاصل از آزمون فرضیات تحقیق مطرح میگردد. سپس این یافته ها با نتایج تحقیقات پیشین مقایسه می شوند. در پایان فصل، پیشنهادهای کاربردی با توجه به یافته های تحقیق و نیز پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی مرتبط ارائه شده است .
۵-۲)خلاصه و تفسیر نتایج حاصل از فرضیه اول
نتایج تحلیل آماری حاصل از آزمون فرضیه اول نشان داد که بین اقلام تعهدی با عدم تقارن اطلاعات رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد. این یافته ها با نتایج تحقیق باچتیار (۲۰۰۸) و کورمیر و همکاران (۲۰۱۳) سازگار می باشد. این محققین دریافتند که اقلام تعهدی، رابطه ای مثبت و معنی دار با عدم تقارن اطلاعاتی، دارد. همچنین نتایج این تحقیق نشان دهنده ی وجود یک رابطه مثبت و معنی دار میان اقلام تعهدی اختیاری ( غیر عادی) و عدم تقارن اطلاعاتی است. همچنین در داخل کشور، خدامی پور و قدیری (۱۳۸۹)، به بررسی رابطه میان اقلام تعهدی و عدم تقارن اطاعاتی در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها حاکی از این است که میان اقلام تعهدی غیر عادی و عدم تقارن اطلاعاتی، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. با این حال نتایج تحقیق، رابطه معنی داری را میان قدر مطلق کل اقلام تعهدی و عدم تقارن اطلاعاتی، نشان نمی دهد. در همین راستا، رحیمیان و همکاران(۱۳۹۱)، به بررسی ارتباط بین کیفیت سود و عدم تقارن اطلاعاتی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که بین میزان کیفیت سود و عدم تقارن اطلاعاتی ارتباط معناداری وجود دارد و کاهش کیفیت سود منجر به افزایش عدم تقارن اطلاعاتی می گردد.
محققان کیفیت اقلام تعهدی را بعنوان میزان قدرت این اقلام در پیش بینی و برآورد جریانات نقدی آتی تعریف کرده اند(دچو و دیچو^[۸۳]،۲۰۰۲). بنابراین سودهای مبتنی بر اقلام تعهدی با کیفیت بالا، جریانات نقدی آتی را دقیق تر پیش بینی می کنند. بر طبق مبانی نظری، کیفیت بالای اقلام تعهدی، دو پیام را برای سهامداران و سرمایه گذاران دارد. اول، قدرت ارزیابی و تحلیل مدیریت در برآورد این اقلام و دوم، انحراف کمتر سود از جریانات نقدی که باعث می شود، در مجموع، استفاده کنندگان از صورتهای مالی، اعتماد بیشتری به سودهای گزارش شده شرکت داشته باشند. هر چه مدیر کمتر به استفاده از اقلام تعهدی روی آورد ه باشد، اطلاعات گزارش شده توسط ایشان، قابلیت اتکای بیشتری دارد. در تئوری حسابداری، مسئله نامتقارن بودن اطلاعات دارای اهمیت زیادی است زیرا بازارهای اوراق بهادار دستخوش تهدیدهای ناشی از مسئله عدم تقارن اطلاعاتی قرار می گیرند و این به دلیل وجود اطلاعات درون سازمانی است. حتی اگر قیمت به طور کامل تمام اطلاعات موجود در بازار را به همگان منعکس کند، باز هم این احتمال وجود دارد افراد درون سازمان، نسبت به افراد خارج از سازمان، دارای اطلاعات بیشتری باشند. در این زمان، این افراد از مزیت داشتن اطلاعات استفاده میکنند و به منافع بیشتری دست می یابند.
بر اساس مبانی نظری و تجربی فوق، ارتباط مثبت بین عدم تقارن اطلاعاتی با اقلام تعهدی را می توان بر اساس دو نکته، استدلال نمود. اول اینکه، استفاده از اقلام تعهدی توسط مدیر، نشان می دهد که اطلاعات محرمانه ای در شرکت وجود دارد که مدیر با بهره گرفتن از اقلام تعهدی سعی در پنهان کردن آن دارد و این امر به طور بالقوه، موجب نامتقارن شدن محیط اطلاعاتی می شود. دوم اینکه، مدیرانی که از اقلام تعهدی استفاده می کنند انگیزه های بالقوه ای برای پنهان نمودن اطلاعات دارند. بنابراین، بطور کلی، محیط اطلاعاتی شرکتهای ی با مدیران دارای این انگیزه ها، نامتقارن است.
۵-۳)خلاصه و تفسیر نتایج حاصل از فرضیه دوم
نتایج تحلیل آماری حاصل از آزمون فرضیه دوم نشان داد که سطح عدم اطمینان بر رابطه بین اقلام تعهدی با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیر معنادار نداشته است. این یافته ها با مبانی نظری تحقیق و با نتایج تحقیق کورمیر و همکاران (۲۰۱۳) ناسازگار می باشد. زیراکه این محققین دریافتند که یک محیط پیچیده و پویا، رابطه بین اقلام تعهدی اختیاری و عدم تقارن اطلاعات را که بعنوان نوسانات قیمت سهم و گسترش اندازه گیری در نظر گرفته می شوند، ضعیف می کند. خصوصا، رابطه مثبت بین مدیریت سود و عدم تقارن اطلاعات برای شرکت های متنوع، که به شدت در R & D سرمایه گذاری می کنند، و کسانی که در معرض نوسانات فروش بالا قرار دارند را تضعیف می کند. این مساله بر مشکل سرمایه گذاران برای ارزیابی مدیریت سود در یک محیط نامطمئن تاکید می کند. در نهایت، در چنین شرایطی، اقلام تعهدی اختیاری هستند، احتمال دارد توسط سرمایه گذاران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایالات متحده، بازار سهام شفاف در مقایسه با بازار سهام کانادا ،تشخیص داده شوند.
شرایط عدم اطمینان محیطی عبارت است از نرخ تغییرات یا نوسان در محیطی که واحد انتفاعی در آن فعالیت می کند که می توان شامل مشتریان، رقبا، مقررات دولتی و اتحادیه های کارگری باشد. تئوری سازمان، عدم اطمینان محیطی را مبتنی بر کمبود اطلاعات برای تصمیم گیری تعریف می کند. بر این اساس، زمانی که مدیران اطلاعات مورد نیاز برای اتخاذ تصمیمات آتی در اختیار ندارند؛ محیط عملیاتی واحد انتفاعی را غیرقابل پیش بینی برآورد نموده و شرایط عدم اطمینان محیطی رخ می دهد. در حیطه گزارشگری مالی، گوش و اولسن(۲۰۰۸) دریافتند که عدم اطمینان محیطی مدیران را به مدیریت سود در جهت کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، تحریک می کند. آنها پیشنهاد دادند که مدیران بطور بالقوه، به شرایط عدم اطمینان واکنش نشان داده و رفتار گزارشگری مالی خود را در این شرایط تغییر می دهند.
یافته های فرضیه دوم تحقیق نشان داد که مبانی نظری و تجربی فوق در خصوص شرکتهای نمونه آماری مصداق نداشته است. به نظر می رسد که احتمالا استفاده مدیران از اقلام تعهدی، در راستای کاهش اثرات نامطلوب ناشی از عدم اطمینان اطلاعاتی نبوده است.
۵-۴)خلاصه و تفسیر نتایج حاصل از فرضیه سوم
نتایج تحلیل آماری حاصل از آزمون فرضیه سوم نشان داد که بین محافظه کاری سود با عدم تقارن اطلاعات رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد. این یافته ها با مبانی نظری تحقیق و با نتایج تحقیق کورمیر و همکاران (۲۰۱۳) سازگار می باشد. همچنین این یافته ها را می توان در راستای نتایج تحقیق رضازاده و آزاد (۱۳۸۷) تلقی نمود. نتایج آنها حاکی از وجود رابطه مثبت و معنی دار میان عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه گذاران و سطح محافظه کاری اعمال شده در صورت های مالی است. علاوه بر این، نتایج تحقیق نشان می دهد که طبق پیش بینی، تغییر عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه گذاران موجب تغییر در سطح محافظه کاری می شود. نتایج مزبور بیانگر این است که به دنبال افزایش عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه گذاران، تقاضا به اعمال محافظه کاری در گزارشگری مالی افزایش می یابد و بدین ترتیب، سودمندی محافظه کاری به عنوان یکی از خصوصیات کیفی صورت های مالی مورد تایید قرار می گیرد.
به لحاظ تئوری، رعایت محافظه کاری یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت گزارشگری مالی محسوب می شود. کیفیت اطلاعات حسابداری تحت تاثیر مجموعه ای از عوامل قرار دارد که برخی از آنها ریشه در تقاضا برای چنین اطلاعاتی به منظور استفاده در ترتیبات قراردادی و بازارها(سرمایه و کار) دارد. تقاضا برای اطلاعات حسابداری با کیفیت ممکن است تحت تاثیر پذیرش اوراق بهادار شرکت در بازار سرمایه باشد.
ارتباط مستقیم بین محافظه کاری با عدم تقارن اطلاعاتی را می توان ناشی از ماهیت اطلاعاتی محافظه کاری دانست. زیراکه، اعمال رویه های محافظه کاری در گزارشگری مالی، عموما منجر به کم نمایی دارایی ها می شود. زیرا که شرکتهای محافظه کار، سعی می کنند، سودخالص را در کمترین سطح اندازه گیری و گزارش نمایند. از این رو، منطقی بنظر می رسد که هر چه شدت محافظه کاری در شرکتی بیشتر باشد، مبلغ کمتری برای سود و دارایی ها گزارش نماید. از این نظر، ممکن است مدیران از رویه های محافظه کارانه در جهت پنهان نمودن برخی از اخبار مرتبط با شرکت استفاده نمایند و در نتیجه سطح عدم تقارن اطلاعاتی افزایش یابد.
۵-۵)خلاصه و تفسیر نتایج حاصل از فرضیه چهارم
نتایج تحلیل آماری حاصل از آزمون فرضیه چهارم نشان داد که سطح عدم اطمینان بر رابطه بین محافظه کارانه بودن سود با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیر منفی داشته است. به عبارت دیگر، در شرایط عدم اطمینان اطلاعاتی، بین محافظه کاری با عدم تقارن اطلاعاتی، ارتباط معکوس وجود داشته است. این یافته ها با مبانی نظری تحقیق و با نتایج تحقیق کورمیر و همکاران (۲۰۱۳) سازگار می باشد.
وقتی سرمایه گذاران در خصوص وضعیت آتی بازار سرمایه با یک عدم اطمینان روبرو هستند؛ اخبار بد، باعث کاهش شدیدتر و اخبار خوب باعث افزایش کمتر در قیمت سهام در مقایسه با زمانی است که آنها نسبت به آینده مطمئن تر باشند. بنظر می رسد که انگیزه های منفعت جویانه مدیر، باعث می شود که او سیاستهای گزاشگری مالی شرکت را منطبق با انتظارات بازار سرمایه تغییر داده و اطلاعات را بگونه ای منتشر کند که موردانتظار سرمایه گذاران است. در این خصوص، در دوره های رکود تجاری، انتشار اخبار خوب درباره شرکت و در قالب سود گزارش شده توسط مدیران، ممکن است چندان مورد توجه سرمایه گذاران قرار نگیرد. زیرا همانطور که کورمیر و همکاران (۲۰۱۳) نشان داد، در این شرایط سرمایه گذاران، عموماً اخبار خوب را ناشی از گزارشگری جانبدارانه مدیران شرکتهای سهامی در جهت جبران تاثیرات رکود تجاری بر ارزش بازار شرکت تلقی می کنند. این در حالی است که اخبار بد را با دید واقع بینانه تری مورد توجه قرار می دهند.
۵-۶) پیشنهادهای برآمده از نتایج تحقیق
بر اساس یافته های تحقیق، پیشنهاداتی در حوزه کاربردی و پیشنهاداتی در حوزه تحقیقات آتی بشرح ذیل مطرح می شود.

1. 1. مدیریت سود

(آلکاریا^[۱۴]، ۲۰۱۳) مدیریت سود را فرایند برداشتن گام­های عمدی در چارچوب اصول پذیرفته شده حسابداری که مدیران را قادر می­سازد تا سود گزارش شده را به سطح مطلوب خودشان برسانند؛ تعریف می­ کنند.
۲- اندازه شرکت
معیاری است که برای تشخیص بزرگ یا کوچک بودن شرکت­ها مورداستفاده قرار گرفته است. برای اندازه ­گیری آن می توان از شاخص­ هایی مانند ارزش دفتری دارایی­ ها، میزان فروش، ارزش بازار سهام و تعداد سهام استفاده کرد(پارک^[۱۵]، ۲۰۰۹). که در این پژوهش برای تعییین اندازه شرکت ارزش دفتری دارایی­ های شرکت مورد بررسی قرار گرفته است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳ – زمان­بندی
زمان­بندی: زمان­بندی تحصیل و خرید دارایی­ ها می ­تواند بر سود حسابداری تأثیر بگذارد. مدیریت می ­تواند زمان و مقدار سرمایه ­گذاری در هزینه­ های تحقیق­وتوسعه، تبلیغات و نگهداری را انتخاب نماید، هر سه مورد به عنوان هزینه دوره در دوره­ایی که تحمل می­ شود، شناسایی می­شوند. مدیریت همچنین در مورد زمان­بندی فروش اموال، ماشین­آلات و تجهیزات برای تسریع بخشیدن یا به تأخیر انداختن شناخت سود و زیان تصمیم می­گیرد(پاتل^[۱۶]، ۲۰۱۲).
۱-۷-۲- تعاریف عملیاتی
اندازه شرکت:
در این پژوهش برای تعیین اندازه شرکت از لگاریتم طبیعی ارزش دفتری دارایی­ های شرکت استفاده شده است.
زمان­بندی (فروش داریی­ها):
در این پژوهش برای اندازه ­گیری و ارزیابی متغیر زمان­بندی فروش از مدل تعدیل شده جونز(۱۹۹۵) استفاده شده است. در این روش برای اندازه ­گیری فروش دارایی­ ها از سود حاصل از فروش دارایی­ ها و سرمایه ­گذاری­های شرکت i در ابتدای سال t محاسبه می­گردد.
مدیریت سود:
در این پژوهش برای محاسبه مدیریت سود از اقلام تعهدی اختیاری حاصل از مدل تعدیل شده جونز(۱۹۹۵) استفاده شده است. (دیچو و همکاران^[۱۷]، ۱۹۹۵) بیان کردند زمانی که اعمال نظر مدیریت فقط بر درآمد محدود نشده باشد مدل جونز برای اندازه ­گیری اقلام تعهدی غیر اختیاری دقیق نخواهد بود. آنها شواهدی رو کسب کردن که نشان می­داد مدل تعدیل شده جونز در بین مدل­های مختلف تخمین اقلام تعهدی اختیاری، بهترین کارایی را دارد و به طور گسترده نیز در تحقیقات مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. (ورکریک^[۱۸]، ۲۰۰۱۲).
(۱)
TAit / Ait-1 = β۱(۱ / Ait-1) + β۲ [ (∆REVit – ∆ RECit) / Ait-1] + β۳ (PPEit / Ait-1) + β۴ DisExpit + εit
= TA it کل اقلام تعهدی شرکت i در سال t
= A it-1 مجموع دارایی­ های اول دوره شرکت i در سال t
=ΔREVitt تغیر در درآمد شرکت i از سال t-1 تا سال t
=PPEit ناخالص اموال، ماشین آلات و تجهیزات شرکت i در سال t
=∆ RECit تغییر در خالص حساب های دریافتنی شرکت از سال t-1 تا سال t
= β۱, β۲, β۳ ضرایب رگرسیون
Taiming = زمان­بندی فروش دارایی­ ها
برای اندازه گیری مدیریت سود از جریان نقد عملیاتی غیرعادی و هزینه­ های اختیاری غیرعادی استفاده شده است. در تحقیقات صورت گرفته توسط )دچو و همکاران، ۱۹۹۸)، (کیم و سوهن، ۲۰۰۸)،(کوهن و همکاران، ۱۹۹۸)، (روچودهری، ۲۰۰۶)، (کوهن و همکاران، ۲۰۰۸)، (و یو، ۲۰۰۸)، از مدل­های زیر جهت اندازه گیری سطح عادی جریان نقدی عملیاتی و هزینه­ های اختیاری غیرعادی استفاده شده است:
(۲)
CFOit/Ait-1=K1t (1/Ait-1) +K2t (Salesit / Ait-1+K3t (ΔSalesit/Ait-1)) +εit
Dis Expit = هزینه­ های اختیاری شرکت i دردوره t است و شامل مجموع هزینه­ تبلیغات، هزینه­ های عمومی، فروش و اداری تشکیلاتی می شود.
(۳)
DisExpit / Ait-1=K1t (1/Ait-1( + K2t (Salesit-1/Ait-1) +εit
جریان نقدی عملیاتی غیرعادی و هزینه­ های اختیاری غیرعادی عبارتند از تفاوت بین مقادیر واقعی آنها وسطوح عادی برآورد شده آنها با بهره گرفتن از مدل های فوق. به عبارت دیگر باقیمانده های هر کدام از مدل های۲ و ۳ به ترتیب بیانگر مقادیر غیرعادی جریان نقدی عملیاتی و هزینه های اختیاری است و معرف مدیریت سود می باشد.
۱-۸ – خلاصه فصل
در این فصل، کلیات پژوهش مورد بحث و بررسی قرارگرفت .در این راستا، شواهدی ارائه شد که متغیرهای مستقل پژوهش(اندازه شرکت و زمان­بندی)، برمتغیر وابسته( مدیریت سود)، تاثیرگذار است. و براین اساس، سوال اصلی پژوهش مطرح شد. همچنین در این فصل، اهداف و فرضیات پژوهش، بیان و روش پژوهش موردنظر برای تصمیم ­گیری در خصوص فرضیات بطور مختصر موردنظر قرار گرفت. در ادامه مباحث مرتبط با جامعه و نمونه آماری و قلمروپژوهش مطرح و در نهایت تعاریف مفهومی و عملیاتی کلمات کلیدی ارائه شد.
فصل دوم
مبانی نظری و
پیشینه پژوهش
۲-۱ مقدمه
هدف صورت­های مالی مطابق با بند ۱-۱ مفاهیم نظری استانداردهای حسابداری ایران، ارائه اطلاعاتی تلخیص طبقه ­بندی شده درباره وضعیت­مالی، عملکرد مالی و انعطاف­پذیری مالی واحد تجاری است. که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورت­های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع شود. رقم سود نیز یکی از اجزای اطلاعات صورتهای مالی است که در تصمیم ­گیری اشخاص برون سازمانی جهت برآورد ارزش سرمایه ­گذاری (از طریق برآورد وجوه­نقد آتی دریافتنی شرکت)، ارزیابی عملکرد شرکت، ارزیابی نقش حساب­دهی مدیران و غیره موثر است. حال سوال اینجاست که آیا امکان دارد این اطلاعات به صورت صحیح ارائه نشوند؟ مسلما با عنایت به بسترهایی چون تضاد منافع و عدم تقارن اطلاعاتی بین مالکیت و مدیریت، امکان تحریف و دستکاری اطلاعات توسط مدیریت وجود دارد. به علاوه در عمل نیز تحریف­ها و رسوایی­های مالی جهانی و نتایج تاسف بار انها نیز ورشکستگی شرکت­های چون انرون و ورلدکام را نیز به چشم می بینیم. امکان وجود چنین کاری مانند ورشکستگی، ایجاد زیان­های بزرگ برای اجتماع و سلب اعتماد عموم مردم از صحت رویه­های حسابداری بر اهمیت موضوع مدیریت سود می­افزاید.
در دو دهه اخیر موضوع مدیریت سود بخش قابل توجهی از ادبیات تحقیقات در حوزه های حسابداری را به خود اختصاص داده است. تحقیقات انجام گرفته در حوزه مدیریت سود را میتوان به شش بخش فرضیه ­ها، انگیزها، الگوها، ابزارها، روش های محدود کننده و مدل­های اندازه ­گیری تفکیک نمود.
هدف پژوهش حاظر تشریح مدیریت سود و ابزارها وانگیزه­های مدیریت سود شامل اندازه شرکت، و زمان­بندی می­باشد.
۲-۲ – مبانی نظری
الف): اندازه شرکت
۲-۲-۱ مفهوم اندازه شرکت
اندازه شرکت در مطالعات متعدد نمایانگر جنبه­ های مختلفی از شرکت است. اندازه شرکت می ­تواند نمایانگر اهرم مالی شرکت باشد. اهرم عبارت از وجود هزینه­ های ثابت در فهرست هزینه­ های شرکت است. اهر م عملیاتی بر هزینه­ های ثابت عملیاتی شرکت(همه هزینه­ های ثابت غیر از بهره بدهی­ها) متکی است و اهرم مالی بر هزینه­ های ثابت مالی از قبیل بهره یا سود ثابت وامها متکی است. اهرم عملیاتی و مالی وسیله برای دستیابی به سودی بیشتر است. اندازه شرکت می تواند نمایانگر برتری رقابتی باشد. از آنجایی که سهم بیشتر از بازار نیاز به تولید و فروش بیشتر دارد لذا داشتن منابع مالی کافی و اندازه بزرگتر می ­تواند شرکت را در تولید بیشتر و صرف هزینه­ های تولید و بازاریابی بیشتر یاری کند تا بتواند مزیت­های رقابتی ایجاد نماید. اندازه شرکت می تواند نمایانگر توانایی مدیریت و کیفیت طرح­های حسابداری باشد. توسعه اندازه شرکت نشانگر مدیریت قوی است که با بهره گرفتن از طرح­های حسابداری سعی در افزایش منابع اقتصادی شرکت داشته باشد(پارساییان، ۱۳۸۱ ).
از طرف دیگر اندازه شرکت می ­تواند نمایانگر کارائی اطلاعاتی باشد. معمولاً شرکت­های بزرگتر مورد توجه بیشتری از تحلیلگران و سرمایه ­گذاران می­باشند و به همین جهت اطلاعات حسابداری فرایند کارآتری در شرکت­های بزرگتر دارند. بالاخره اندازه شرکت می تواند نمایانگر میزان ریسک کلی شرکت باشد. توان مالی بیشتر می تواند سبب کاهش ریسک کلی شرکت شود زیرا شرکت­های بزرگتر در معرض ایمنی عمومی بیشتری می باشند، زیرا از نظر تحلیلگران مالی، شناخته شده­تر هستند. مشارکت بین مدیریت سود و اندازه شرکت مورد توجه برخی از تحلیلگران حسابداری بوده است. موسِس اعتقاد دارد با توجه به ابهام­هایی که پیش بینی سود را دربر گرفته است فقط مدیرانی می توانند موفق باشند که کیفیت سود آنها بالاتر باشد. همچنین در آزمون خود نتیجه گیری می­ کنند که شرکت­های بزرگتر به علت این که نزد تحلیلگران شناخته شده­تر هستند انگیزه کمتری جهت هموارسازی سود دارند(موسس، ۱۹۸۷ ).
آلبرت و ریچاردسون در پژوهشی اندازه شرکت را همراه با نوع صنعت (محوری و پیرامونی) در رابطه با مدیریت سود مورد آزمون قرار داده و نتیجه می­گیرند که، شرکت­های صنایع بخش (محوری) که اندازه بزرگتری دارند، سود هموارتری نسبت به شرکت­های بزرگ بخش صنایع (پیرامونی) دارند اعلام می­نمایند.
به طور کلی پژوهشگرهای که روی اندازه شرکت تمرکز کرده اند سؤالشان این بود که آیا شرکت­ها با اندازه­ های مختلف عکس العمل­های متفاوتی را نسبت به مدیریت سود نشان می­ دهند. یا خیر؟
پزوهشگران حسابداری بر مبنای حدس و گمان اقتصاددانان فرض می­ کنند شرکت­های بزرگتر نسبت به شرکت­های کوچکتر حساسیت سیاسی بالاتری دارند و بنابراین با انگیزه­ های متفاوتی در انتخاب روش­های حسابداری روبه رو هستند. همان گونه که (واتز) و (زیرمن) در فرضیه تئوری­های اثباتی خود بیان نمودند، اغلب اندازه یا بزرگی شرکت منجر به هزینه­ های سیاسی می شود. به ویژه اگر شرکت­های بزرگ از سودآوری بالایی برخوردار باشند، این هزینه­ها به شدت افزایش می­یابد. در این مواقع مدیران روش­هایی از حسابداری را به کار خواهند گرفت تا سودها را به تعویق اندازند(اسکات^[۱۹]، ۱۹۹۴).

شکل ۳-۴ وزن کردن غذاها و آماده سازی آن‌ها برای مولدین میگوی Litopenaeus vannamei در هر وعده غذایی
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳۶

شکل ۳-۵ آماده سازی مخازن لاروی، انتقال لاروها به مخازن و بررسی روزانه وضعیت لاروهای تولیدی مولدین میگوی Litopenaeus vannamei

۳۸

شکل ۳-۶ غذاهای لاروی مورد استفاده در دوره پرورش لاروهای تولیدی از راست به چپ فلک آرتمیا، غذای M.C.F، جلبک کیتوسروس و ناپلی آرتمیا

۳۹

شکل ۳-۷ تعویض آب روزانه لاروهای تولیدی مولدین میگوی Litopenaeus vannamei

۴۰

شکل ۳-۸ اندازه گیری طول کل پست‌لاروهای تولیدی مولدین میگوی Litopenaeus vannamei برای بررسی رشد آن‌ها

۴۲

شکل ۳-۹ آماده سازی تشت های محتوی آب با شوری های مختلف و انتقال لاروها به آن‌ها برای انجام تست استرس شوری

فصل اول
مقدمه و کلیات
۱-۱ مقدمه
رشد کنونی جمعیت جهان و نیاز روزافزون به پروتئین، نیازمند راهکارهای بهینه در تامین این ماده غذایی است، در همین راستا فعالیت‌های شیلاتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و می‌تواند یکی از محورها و راهبردهای تولید پروتئین مورد نیاز کشور باشد. افزایش تولید آبزیان مرهون افزایش تولید در زیر‌بخش آبزی‌پروری است (زارع و پورعاشوری، ۱۳۸۶)، در‌حالی که میزان صید آبزیان در طی دو دهه اخیر تقریبا ثابت بوده و یا افزایش اندکی را نشان می‌دهد. به‌منظور پاسخگویی به تقاضای روز‌افزون مردم، آبزی‌پروری به‌عنوان یک شیوه مطمئن و قابل برنامه‌ریزی مورد توجه اکثر کشورهای جهان از جمله ایران قرار گرفته است. این صنعت به‌شکل ابتدایی آن از سابقه‌ای طولانی برخوردار بوده و در دهه‌ های اخیر به‌طور چشم‌گیر گسترش یافته و توانسته جایگاه ویژه‌ای در برنامه های غذایی و اقتصادی به‌خود اختصاص دهد (عبداله بیگی و میرحیدری، ۱۳۸۷).
امروزه طیف وسیعی از جانوران و گیاهان آبزی در زمره آبزیان پرورشی قرار گرفته و هریک جایگاه ویژه‌ای در این صنعت رو به رشد به خود اختصاص داده‌اند (Rosenberry, 1997). در این میان سخت‌پوستان به‌ویژه میگوها از جایگاه بالایی برخوردار هستند. در حال حاضر بیش از ۱۸ گونه میگو در نقاط مختلف جهان تکثیر و پرورش داده می‌شوند که از این میان یک گونه در آب شیرین و بقیه در آب شور پرورش می‌یابند (Tseng, 1988). ارزش و تقاضای بالای میگوی پنائیده در بازارهای جهانی سبب گسترش صنعت پرورشی این آبزیان شده است. اگرچه پرورش میگو در جهان از سابقه‌ای نزدیک به ۶ قرن برخوردار است اما سابقه پرورش علمی میگو به دهه ۱۹۵۰، زمانی که تکثیر میگو به شکل تجاری گسترش یافت، باز می‌گردد. در حالی که تا سال ۱۹۷۵ میلادی تولید میگوی پرورشی در حدود ۵۰ هزار تن بود با ارتقای فن‌آوری تولید بچه میگو و غذا و بهبود کیفیت تجهیزات و تاسیسات پرورش میگو و مدیریت مزارع، میزان تولید میگوی پرورشی در اوایل دهه ۱۹۹۰ به بیش از ۷۰۰ هزار تن افزایش یافت و در قرن بیست‌ویکم از مرز یک میلیون تن گذشت.
میگوی سفید غربیLitopenaeus vannamei که بومی آب‌های منطقه آمریکای لاتین از پرو تا مکزیک می‌باشد، به‌دلیل برخورداری از امتیازات ویژه مورد توجه بسیاری از کشورهای شرق آسیا قرار گرفته و مقام نخست در بین گونه های پرورشی را کسب کرده است (اوجی فرد و همکاران، ۱۳۸۹). ضریب رشد مطلوب، درصد بازماندگی بالاتر در زمان تفریخ، تولید بهتر در شرایط پرورش متراکم، جفت‌گیری و تخم‌ریزی در محیط‌های پرورشی، نیاز کمتر به پروتئین در جیره غذایی و درصد بازماندگی بیشتر در برابر بیماری ها نسبت به سایر گونه‌ها از قبیل ببری سیاه^[۱] از دلایل برتری این گونه در شرایط پرورش می‌باشد (Briggs, 2004).
تغذیه در آبزیان پرورشی از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است و رکن اصلی در صنعت آبزی‌پروری می‌باشد. اهمیت تغذیه آبزیان از تغذیه صحیح مولدین ماهی و میگو شروع و تا زمان بازاری شدن و صید آنان از مزارع آبزیان پرورشی ادامه پیدا می‌کند. با‌توجه به اینکه در پرورش آبزیان حدود ۵۰ درصد هزینه های پرورش مربوط به تغذیه می‌باشد، لذا تغذیه تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد آبزی‌پروری دارد و سودآوری پرورش آبزیان نیازمند دقت جدی در مراحل غذادهی و استفاده از غذاهای با کیفیت و با کارایی مناسب است (سوداگر و همکاران، ۱۳۸۶). تغذیه تاثیر مستقیم بر رشد و کیفیت لاشه آبزیان پرورشی دارد و تغذیه مناسب آبزیان پرورشی را در برابر بیماری‌ها مقاوم می‌سازد. نبود تغذیه مناسب و عدم مدیریت صحیح تغذیه در مزارع باعث ضرر و زیان جدی مزارع پرورش آبزیان می‌شود. هنوز پرورش مراحل لاروی گونه‌های مختلفی از آبزیان مثل نرمتنان و سخت‌پوستان، به‌میزان زیادی به غذاهای زنده وابسته می‌باشد (Boeing, 2006). Fegan (2005) گزارش نمود که حذف کامل منابع غذایی طبیعی و استفاده از غذاهای مصنوعی به‌جای آن تاکنون میسر نگردیده است.
محققان آبزی‌پروری در صنعت پرورش میگو همواره به‌دنبال راهکارهایی برای افزایش راندمان تولید پست‌لارو دارای قابلیت رشد و بازماندگی بالا و دستیابی به محصولاتی با کیفیت و ارزش غذایی مناسب و در نهایت بازار‌پسند و دارای صرفه اقتصادی هستند. در‌خصوص میگوی سفید غربی نیز اهمیت نیاز به پست‌لارو با کیفیت بالا جهت معرفی به مزارع پرورشی با‌توجه به ارزش اقتصادی این گونه در آبزی‌پروری روز به روز افزایش می‌یابد. برای این منظور، قابلیت دسترسی به غذای مناسب برای تغذیه مولدین بسیار مهم است که بتواند سلامتی و رشد را در مراحل نوزادی لاروهای تولید شده تضمین نماید. در واقع می‌توان گفت برای دستیابی به لاروهای با کیفیت بالا و سالم، داشتن مولدینی با بهترین کیفیت لازم است. داشتن مولدینی سالم با قدرت باروری بالا و با وزن مناسب و آماده تولید‌مثل، مستلزم شرایط بهینه نگهداری و تغذیه مناسب می‌باشد. یک جیره غذایی به منظور فراهم نمودن بازماندگی و رشد مطلوب لاروها باید به میزان زیادی قابل هضم و جذب بوده و از نظر مواد مغذی با غذای زنده قابل رقابت و از خواص فیزیکی مناسب مثل پایداری در آب و شناوری مطلوب برخوردار باشد (سیستانی، ۱۳۹۰).
عوامل متعددی بر کیفیت لاروهای تولیدی در مراکز تکثیر موثر میباشند که از جمله آن می‌توان به وزن مولدین، سابقه ژنتیکی، شرایط نگهداری و پرورش و نوع غذای مورد استفاده برای مولدین اشاره نمود. تغذیه شدن مولدین با غذاهایی با درصد پروتئین بالا و با کیفیت نظیر غذاهای طبیعی و تازه در مقایسه با غذاهای فرموله، در کیفیت پست‌لاروهای تولید شده بسیار با اهمیت است. یکی از غذاهایی که در رشد و رسیدگی جنسی مولدین میگو نقش اساسی دارد کرم پرتار Perinereis nuntia می‌باشد که منبع عظیمیاز اسیدهای چرب غیر‌اشباع بلند زنجیر (HUFA) از جمله آراشیدونیک‌اسید (Meunpol et al., 2005) و انواع هورمون‌ها از جمله پروستاگلاندین‌ها می‌باشد که در تحریک رسیدگی تخمدان میگو تاثیر زیادی دارد (Poltana et al., 2005). کرم پرتار Perinereis nuntia دارای مقادیر زیادی از PGF2 الفا می‌باشد که نقش تحریکی در رسیدگی تخمدان میگو و تسریع روند رشد و توسعه گنادی آن دارد و در حال حاضر در اکثر کارگاه‌های تکثیر میگو در دنیا حداقل در یکی از مراحل نهایی تغذیه مولدین استفاده می‌شود (آزور و همکاران، ۱۳۸۹). کرم پرتار Perinereis nuntia از خانواده مهم کرم‌های دریایی Nereidae است که جنس هایی مانند Nereis و Perinereis در این خانواده قرار دارند. به‌طور عموم به آن‌ها کرم دریایی (Marine worm)، کرم ماسه ای (Sand worm)،Ragworm ، Nereid worm و غیره اطلاق می‌شود (سالارزاده، ۱۳۸۷). جنس پری نرئیس () متعلق به شاخه Annelidae زیر شاخه Cheliceriformes، کلاس Polychaeta، راسته Phyllodocia، خانواده Nereidae و زیر خانواده Nereidinae می‌باشد (Hardege, 1992). از سال ۱۹۹۳ بعضی از محققین نام خانواده را در این تقسیم‌بندی از Nereidae به Nereididae تغییر داده‌اند (Bakken and Wilson, 2005 ؛and Glasby, 1993 Wilson).
کرم های پرتار از دیر باز برای بشر حائز اهمیت بوده‌اند و فراوان‌ترین گروه از جانوران کفزی مناطق جزر‌و‌مدی و عمیق دریاها می‌باشند که تاثیر به‌سزایی در تغذیه آبزیان این مناطق دارند. به‌عنوان منبع غذایی، دوره زندگی این کرم‌ها کوتاه بوده ولی تولیدات ثانویه بالایی در محیط دارند و نقش اساسی در زنجیره غذایی ایفا می‌کنند به قسمی که لاروها و بالغین آن‌ها به‌عنوان غذای مناسبی جهت تغذیه بسیاری از گونه‌های ماهیان اقتصادی محسوب می‌شوند (دریا، ۱۳۹۳). تجربیات فراوان داخلی و خارجی نشان از اهمیت استفاده از کرم‌های نرییس و پری‌نرئیس در مولد‌سازی میگوی سفید هندی^[۲] و سفید غربی به‌عنوان دو گونه عمده میگوی پرورشی کشور ایران دارد، به‌طوری که عدم دستیابی به این کرم محدودیت زیادی را در تولید مولد و بچه میگو به‌وجود می‌آورد (سالارزاده، ۱۳۸۷).
مطالعه انجام شده در مورد تاثیر تغذیه با کرم پرتار Perinereis nuntia در رسیدگی جنسی میگوهای سفید هندی پرورشی Penaeus indicus نشان داد که میزان رشد، هماوری و درصد تفریخ در میگوهایی که با کرم پرتار تغذیه شده بودند نسبت به گروه شاهد بیشتر بود (سالارزاده، ۱۳۸۷). همچنین مطالعات نشان داده است که کرم‌های پرتار علاوه بر اسیدهای چرب غیر‌اشباع بلند زنجیره (HUFA)، دارای چندین نوع هورمون از جمله پروستاگلاندین می‌باشند که بر اساس بررسی‌های انجام شده در گونه Perinereis nuntia، بیشترین میزان این پروستاگلاندین‌ها PGF2 آلفا است (Poltana et al., 2005). سالارزاده (۱۳۸۷) گزارش نمود که این هورمون باعث تحریک رسیدگی تخمدان میگوی سفید هندی می‌گردد.
در مطالعه حاضر سعی بر این است که روند رشد، میزان مقاومت به استرس‌های محیطی و همچنین درصد زنده‌مانی در عبور از مراحل مختلف لاروی بین لاروهای به‌دست آمده از مولدین تغذیه شده با کرم پرتار Perinereis nuntia و مولدین تغذیه شده با غذای فاقد کرم پرتار (غذای متداول مولدین) مورد مقایسه و بررسی قرار گیرد. در واقع هدف از انجام این تحقیق در مرحله اول بررسی تفاوت بین لاروهای تولید شده از مولدین تغذیه شده با غذای متداول و مولدین تغذیه شده با غذای حاوی کرم پرتار Perinereis nuntia می‌باشد. در مرحله بعدی با‌توجه به هزینه بر بودن استفاده با درصد بالا از کرم پرتار در تغذیه مولدین، تاثیر استفاده از درصدهای پایین‌تر این کرم در روند رسیدگی جنسی مولدین، میزان تفریخ تخم‌ها و همچنین رشد، مقاومت به استرس‌های محیطی و بازماندگی در عبور از مراحل مختلف لاروی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در این راستا سوالات اصلی تحقیق عبارتند از:
– بازماندگی لاروهای حاصل از مولدین میگوی سفید غربی تغذیه شده با ۸ و ۱۲% از کرم پرتار Perinereis nuntia در عبور از مراحل مختلف لاروی نسبت به لاروهای تولیدی از مولدین تغذیه شده با غذای متداول مولدین چگونه خواهد بود؟
– شاخص‌های رشد لاروهای حاصل از مولدین میگوی سفید غربی که از ۸ و ۱۲% کرم پرتار Perinereis nuntia تغذیه نموده‌اند نسبت به لاروهای تولیدی از مولدین تغذیه شده با غذای متداول مولدین چگونه خواهد بود؟
– مقاومت به استرس‌های محیطی در لاروهای حاصل از مولدین میگوی سفید غربی که از ۸ و ۱۲% کرم پرتار Perinereis nuntia تغذیه نموده‌اند نسبت به لاروهای تولیدی از مولدین تغذیه شده با غذای متداول مولدین چگونه خواهد بود؟
۱-۱-۱ اهداف و فرضیات
اهداف این تحقیق شامل:
– بررسی بازماندگی لاروهای حاصل از مولدین میگوی سفید غربی تغذیه شده با ۸ و ۱۲% کرم پرتار Perinereis nuntia در عبور از مراحل مختلف لاروی نسبت به لاروهای تولیدی از مولدین تغذیه شده با غذای متداول مولدین.
– بررسی شاخص‌های رشد لاروهای حاصل از مولدین میگوی سفید غربی که از ۸ و ۱۲% کرم پرتار Perinereis nuntia تغذیه نموده‌اند نسبت به لاروهای تولیدی از مولدین تغذیه شده با غذای متداول مولدین.
– بررسی مقاومت به استرس‌های محیطی در لاروهای حاصل از مولدین میگوی سفید غربی که از ۸ و ۱۲% کرم پرتار Perinereis nuntia تغذیه نموده‌اند نسبت به لاروهای تولیدی از مولدین تغذیه شده با غذای متداول مولدین.

۲-۲-۱۰- روش های محاسبه بازده سهام
معمولاً سه روش به شرح زیر جهت محاسبه بازده سهام مورد استفاده قرار میگیرد:
۱- روش پیش بینی سود تقسیمی:
در این روش فرض میشود که سهامدار سهام خود را تا دوره بی نهایت نگهداری میکند. بنابراین عایدات حاصل از تغییرات قیمت سهام هیچ گاه به سهامدار تعلق نمیگیرد. هم چنین سود سهمی یا سهام خاص حاصل از افزایش سرمایه به دلیل عدم احتمال فروش در آینده قابل پیش بینی به فروش نخواهد رفت. بنابراین تنها منفعتی که از خرید و نگهداری سهام عاید سهامدار میشود، همان سود نقدی است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در روش مذکور جهت محاسبه بازده دوره ها باید قیمت بازار (خرید) سهام را در اختیار داشت، ضمن این که پیش بینی سود نقدی آتی جهت محاسبه بازده الزامی است. با چنین شرایطی ارزش هر سهم مانند هر سرمایه گذاری دیگری برابر است با مجموع ارزش فعلی دریافتی آتی آن:

در این رابطه:
P_o = قیمت هر سهم در زمان خرید
D_t = سود نقدی مورد انتظار در پایان دوره
r = نرخ بازده مورد انتظار سهامداران
اگر سهامداران انتظار سود نقدی همراه با رشد سالیانه ثابتی را داشته باشند، قیمت سهام در ابتدای دوره به شرح زیر محاسبه میشود (دستگیر، ۱۳۷۱).

که در آن:
D₀ = سود هر سهم در زمان صفر
g = نرخ رشد ثابت سالیانه سود تقسیمی
بنابراین سود سهام منتظره در زمان n برابر است با آخرین سود سهام ضربدر عامل رشد یعنی n(g+1).
با فرض این که r بزرگتر از g باشد رابطه مذکور را میتوان به صورت زیر نیز نوشت:

با تغییر رابطه فوق میتوان r را به شرح زیر محاسبه نمود:

محاسبه این نوع بازده بیشتر از سوی سرمایه گذارانی انجام میشود که سهام را به منظور نگهداری بلند مدت خریداری میکنند و هدف آنها سفته بازی در کوتاه مدت نیست.
۲- روش نسبت درآمد به قیمت:
بر اساس این روش بازده سهامدار برای یک دوره معین به شرح زیر محاسبه میشود:

در این رابطه:
r = بازده سهامدار
E = درآمد سالیانه هر سهم
P = قیمت خرید (ارزش بازار) هر سهم
معکوس نسبت مذکور یعنی نسبت P/E برای سرمایه گذاران دارای اهمیت ویژهای است. در بعضی از مواقع که هنوز شرکت به مرحله بهره برداری نرسیده و درآمد شرکت در سطح پایینی قرار دارد، نسبت P/E بالا میباشد. در این حالت سرمایه گذار به امید این که بهره برداری از شرکت در سالهای آینده منجر به افزایش درآمد خواهد شد اقدام به خرید سهام مینماید. با توجه به این که نسبت P/E از تقسیم قیمت بازار سهام بر درآمد سالانه هر سهم به دست میآید لذا سرمایه گذار میتواند محاسبه کند که ظرف چه مدت درآمد حاصل از محل سهم، سرمایه گذاری وی را مستهلک خواهد کرد. هر چند ممکن است قسمتی از سود به جای تقسیم به اندوختههای شرکت اضافه شود که در هر صورت متعلق به سهامدار است.
۳- روش محاسبه بازده کل (بازده واقعی)
مطابق با این روش، بازده کل یا بازده واقعی برابر است با مجموعه مزایایی که در طول سال به سهم تعلق میگیرد. این مزایا شامل موارد زیر میباشد.
الف) تفاوت نرخ: چنان چه قیمت سهام در ابتدای دوره را از قیمت سهام در انتهای دوره کسر کنیم تفاوت نرخ به دست میآید. این تقاوت اگر مثبت باشد، عامل فزاینده نرخ بازده کل بوده و اگر منفی باشد، عامل کاهنده نرخ بازده کل است.
ب) سود نقدی ناخالص هر سهم: سهم نقدی ناخالص هر سهم عبارت است از سود سهام پیشنهادی ناخالص مصوب در مجمع عمومی صاحبان سهام تقسیم بر تعداد سهام در تاریخ تصویب سود سهام پیشنهادی توسط مجمع عمومی صاحبان سهام.

سود پیشنهادی ناخالص

=

سود نقدی ناخالص هر سهم

تعداد سهام

ج) مزایای حق تقدم: مزایای حق تقدم، مجموعه مزایای است که در هنگام افزایش سرمایه به سهامداران سابق تعلق میگیرد. فرمول محاسبه مزایای حق تقدم به شرح زیر میباشد: