در تحقیق پیش رو اهداف زیر دنبال شده است:
الف- شبیه‌سازی کمی جریان آب‌های زیرزمینی دشت ایج و تعیین مسیر و سرعت حرکت آب در درون دشت و مبادلات آبی با دشت‌های مجاور.
ب- تعیین ناحیه گیرش چاه‌های آب منطقه مورد مطالعه.
ج- شبیه‌سازی کیفی و تعیین روند پخش و انتشار آلودگی ناشی از وجود لندفیل فرضی در شمال دشت.
نوآوری پایان نامه
دراین نوشتار برای اولین بار دشت ایج که اهمیت آن پیش تر ذکر شد، توسط نرم افزار GMS مدل‌سازی کمی و به وسیله کد MT3D شبیه‌سازی کیفی گردید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۵- ساختار پایان نامه
این پایان نامه از شش فصل تشکیل شده‌ است. فصل اول شامل مقدمه و اهمیت موضوع می‌باشد. در فصل دوم مفاهیم اولیه و مبانی نظری مرتبط با موضوع بیان شده است. در فصل سوم پیشینه علمی موضوع و تحقیقات قبلی انجام شده در این زمینه ارائه می‌گردد. در فصل چهارم مشروحی بر مراحل و روش انجام کار آمده است. در فصل پنجم به ارائه و آنالیز نتایج به دست آمده پرداخته و در نهایت در فصل ششم نتیجه گیری و پیشنهادات در مورد تحقیق انجام شده ارائه می‌شود.
فصل دوم
مبانی نظری تحقیق و مدل‌های شبیه‌سازی کمی و کیفی جریان آب‌های زیرزمینی
۲-۱-تعریف مدل آب زیرزمینی
به هر سیستمی که بتواند عکس العمل ذخیره‌ی آب زیرزمینی را در مقابل استرس­‌های وارده (تخلیه و تغذیه) نشان دهد مدل آب زیرزمینی گفته می­ شود. به­ کار بردن مدل و کنترل نتایج حاصل از آن اصطلاحاً شبیه‌سازی^[۴] گفته می­ شود (Prickett, 1975).
علاوه بر این، مدل وسیله‌ای جهت ارائه بیان تفهیمی یا ترسیمی از سیستم­‌های فیزیکی با بهره گرفتن از معادلات ریاضی می‌باشد. به عبارت کلی­ تر مدل وسیله‌ای جهت توجیه حقیقت است که با بیان ساده و تفسیر ساده طراحی می­ شود. به­ همین ترتیب مدل­‌های آب زیرزمینی نیز توجیهی از حقیقت می­باشند و اگر به نحو مطلوبی تنظیم و ساخته شوند، می­توانند جهت پیش­ بینی­‌های لازم به ‌منظور مدیریت بهره­ برداری از منابع آب مورد استفاده قرار گیرند (Brewer et al, 2003).
در واقع عبارت مدل‌سازی^[۵] اشاره به تهیه مدل­‌های مفهومی و اعمال نرم افزار شبیه­ساز (کدکامپیوتری) برای نمایش یک سیستم آب زیرزمینی در مکانی خاص دارد که نتایج به دست آمده تحت عنوان یک مدل یا کاربرد مدل مورد استفاده قرار می‌گیرد. صحت یک مدل وابسته به ‌میزان شناخت از سیستمی است که مدل در مورد آن اعمال می‌گردد.
میزان سودمندی و قابل استفاده بودن هر مدل بستگی به آن دارد که معادلات ریاضی تا چه انداز‌ه‌ای توانسته باشند تقریب درستی از سیستم فیزیکی مد نظر را ارائه نماید یا به عبارتی، تا چه اندازه توانسته باشد واقعیت­‌های موجود در طبیعت را شبیه­سازی نماید. به ‌منظور ارزیابی قابل استفاده بودن و سودمندی یک مدل، درک کامل از سیستم فیزیکی و فرضیات به کار رفته در ارائه معادلات ریاضی ضروری است.
۲-۲-انواع مدل‌‌ها
مدل­‌های متعددی جهت مطالعه سیستم­‌‌های جریان آب زیرزمینی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. مجموعه مدل­‌های آب زیرزمینی را می‌توان در سه گروه کلی تقسیم­‌ بندی کرد که شامل مدل فیزیکی، مدل آنالوگ^[۶] و مدل­‌های ریاضی^[۷] می‌باشند که هر کدام از این مدل‌ها خود دربرگیرنده مدل‌های دیگر هستند (شکل ۲-۱).
هر یک از این مدل­‌ها خواص مکانی و زمانی یک سیستم یا بخش­‌هایی از آن را به صورت فیزیکی و یا ریاضی شبیه­سازی می‌کند .(Kresic, 1997)
شکل (۲‑۱): تقسیم­ بندی مدل­‌های آب زیرزمینی (افتخاری، ۱۳۸۹)
۲-۲-۱- مدل­‌های فیزیکی
مدل­‌های فیزیکی یا مدل­‌های محیط متخلخل، شرایط ساده­ شد‌ه‌ای از طبیعت را با بهره گرفتن از عناصر موجود در آبخوان (آب و ذرات تشکیل دهنده آبخوان) در آزمایشگاه شبیه‌سازی می‌کنند. به طور مثال می­توان به مدل ماسه‌ای اشاره کرد که برای اولین بار توسط فورش‌هایمر در سال ۱۸۹۷ ساخته شد (Kresic, 1997).
هر دو نوع آبخوان آزاد و تحت فشار را می‌توان توسط مدل­‌های ماسه‌ای شبیه­سازی کرد. به این صورت که اگر سطح آن آزاد باشد، آبخوان آزاد و در صورتی که به وسیله یک کرانه نفوذ ناپذیر فوقانی محدود شده و آب تحت­فشار باشد، آبخوان تحت ­فشار شبیه­سازی می‌شود.
۲-۲-۲- مدل‌‌های آنالوگ
یک سیستم آب زیرزمینی را می‌توان با بهره گرفتن از قیاس^[۸] بین جریان آب زیرزمینی و برخی فرایند‌های فیزیکی آنالوگ، نظیر عبور جریان­‌های الکتریکی از‌‌ هادی­‌ها شبیه­سازی کرد. مدل‌‌های مذکور، آنالوگ (قیاس) نامیده می‌شوند و پیش از توسعه سریع مدل‌های رایانه‌ای عددی به طور گسترده در کار‌های عملی هیدروژئولوژیک، مورد استفاده قرار می‌گرفتند .(Kresic, 1997)
در مدل­‌های آنالوگ، بر خلاف مدل­‌های فیزیکی از موادی غیر از مواد آبخوان برای شبیه‌سازی استفاده می‌شود. این مواد رفتاری شبیه به آبخوان دارند و با وارد کردن تنش به آن­‌ها واکنشی شبیه واکنش آبخوان نسبت به آن تنش خاص ایجاد می­گردد (مظفری زاده، ۱۳۸۵).
از انواع مدل­‌های آنالوگ می‌توان به مدل­‌های آنالوگ الکتریکی اشاره کرد که از شباهت ریاضی بین قانون دارسی (قانون جریان آب زیرزمینی ) و قانون اهم (قانون جریان الکتریسیته ) استنتاج گردیده است. در این مدل­‌ها، تغییرات ولتاژ در یک مدل آنالوگ الکتریکی نظیر تغییر بار هیدرولیکی در جریان آب زیرزمینی (dh) و گرادیان ولتاژ ( ) نیز آنالوگ گرادیان هیدرولیکی ( ) در نظر گرفته می شود.
از مدل­‌های آنالوگ دیگر، مدل­‌های آنالوگ سیالات لزج می­باشد که از عبور سیال لزج تر از آب مانند روغن از بین صفحات عمودی و یا افقی با فواصل کم استفاده می‌شود و به این وسیله حرکت آب در آبخوان شبیه­سازی می‌شود. از انواع این مدل­‌ها می‌توان به مدل آنالوگ سیالات لزج هل­شاو^[۹] و یا صفحات موازی اشاره کرد.
مدل­‌های آنالوگ حرارتی نیز بر اساس تشابه بین قانون فوریه و رابطه دارسی ساخته می­شوند، که در آن q مقدار حرارت عبور یافته از واحد سطح در واحد زمان،T درجه حرارت،L فاصله پیمایش و K هدایت حرارتی است. گرادیان حرارتی ( ) در معادله فوریه آنالوگ گرادیان هیدرولیکی ( ) در رابطه دارسی است (Kresic, 1997).
۲-۲-۳- مدل­‌های ریاضی
مدل­‌هایی که در آن­‌ها جریان آب زیرزمینی با بهره گرفتن از معادلات ریاضی توصیف می­ شود، مدل ریاضی نامیده می‌شوند.
در مدل­‌های ریاضی می­توان از رابطه ساده دارسی یا از معادله لاپلاس استفاده نمود. اگر­چه فرمول دارسی و یا معادله لاپلاس را می­توان به ­صورت ریاضی حل نمود ولی روش‌های حل این گونه محدود به شرایط خاصی می­باشند که در زیر آمده است :
محیط باید از وضعیت هندسی^[۱۰] ساد‌ه‌ای برخوردار باشد.
محیط باید همگن^[۱۱] باشد.
محیط باید همسان^[۱۲] باشد.
به دلیل اینکه توانایی مدل­‌های ریاضی نسبت به مدل­‌های فیزیکی بیشتر می­باشد، استفاده از این مدل­‌ها در سال­‌های اخیر به دلائل زیر افزایش چشم­ گیری یافته است:
مدل­‌های فیزیکی پیچیده ترند.
تغییر ابعاد و تهیه مدل فیزیکی برای یک منطقه خاص مشکل است.
مدل­‌های ریاضی نیازی به کنترل تجهیزات آزمایشگاهی ندارند.
مدل­‌های ریاضی توانایی حل مسائل گسترده­تری را دارند.
کاربرد مدل­‌های ریاضی آسان ­تر از مدل­‌های فیزیکی است.
هزینه مدل­‌های ریاضی نسبت به مدل­‌های فیزیکی بسیار کمتر است.
بر اساس روش حل معادلات ریاضی، این مدل­‌ها به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
۲-۲-۳-۱-مدل­‌های تجربی
این مدل­‌ها تنها بر اساس تجزیه و تحلیل سری­‌های زمانی خروجی و ورودی داده­‌های تجربی می­باشند که بر نوعی معادله ریاضی برازش داده می­شوند. در این مدل یافتن رابطه‌ای بین علت و معلول از اهمیت ویژ‌ه‌ای برخوردار است. از این رو مرحله تبدیل ورودی به خروجی مدل و چگونگی فرایند­‌ها در این مرحله در نظر گرفته نمی­ شود. به عنوان مثال یک مقدار بارش مشخص در حوضه‌ای موجب به وجود آمدن یک دبی در خروجی حوضه می­گردد و پارامتر‌های هیدرولوژی دیگر نظیر تبخیر، نفوذ و… مورد توجه قرار نمی­گیرند.
اگر­چه مدل­‌های تجربی قلمرو محدودی دارند و در محل و یا در مورد مشکل خاصی مورد استفاده قرار می­گیرند، ولی می­توانند بخش مهمی از یک مدل پیچیده عددی را تشکیل دهند. برای مثال، نحوه عملکرد یک ماده آلوده کننده خاص در محیط متخلخل را می‌توان در آزمایشگاه یا در قطعات آزمایشی کنترل شده روی زمین، مطالعه کرد و پارامتر‌هایی را به دست آورد که در آینده بتوان از آن­‌ها در مدل­‌های عددی کیفیت آب زیرزمینی استفاده نمود.
۲-۲-۳-۲- مدل­‌های احتمالاتی
مدل­‌های احتمالی بر اساس قوانین احتمالی و آماری می­باشند. مدل­‌های مذکور می­توانند دارای شکل­‌ها و پیچیدگی­‌های گوناگونی باشند که از توزیع احتمالی ساده یک خاصیت هیدروژئولوژیک مورد نظر شروع و به مدل­‌های پیچیده تصادفی وابسته به زمان ختم می­شوند (Kresic, 1997).
ویژگی‌‌های این نوع مدل‌‌ها عبارتند از:
مدل­‌های احتمالاتی دارای چندین مولفه تصادفی می­باشند.
در این نوع مدل­‌ها رابطه بین علت و معلول، از یک رابطه فیزیکی تبعیت نمی­کند و شناخته شده نیست، مثل وقوع بارش که بخشی از آن تصادفی و بخشی فیزیکی است.

(۲-۸)
h^(k+1)=A_q a(k+1)
از این رو ]۲۹[:
A(k+1)= A_q^T A_q a(k)
h^(k+1)=A_q A_q^T A_q h(k)
h(k) و a(k) به h و a همگرا می شوند. در عمل چند صد تکرار برای این همگرایی لازم است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۴- هرزنامه وب :
جستجوی در وب در عصر اطلاعات بسیار مهم شده است. افزایش صفحات وب می تواند باعث دستاوردهای مالی و یا شهرت برای سازمانها شود. رتبه در وب شاید مهم ترین شاخص در مواجهه با صفحات وب باشد. اگر کاربری از اطلاعاتی که مربوط به صفحه وب خود است را جستجو نماید، اما صفحه اش توسط موتورهای جستجو دارای رتبه پایینی باشد، کاربر ممکن است صفحه خود را نبیند. این امر توسط سازمانها، اشخاص و حتی افراد پذیرفته شده نیست. به همین دلیل، درک الگوریتم های رتبه بندی و ارائه اطلاعاتی در صفحات فردی زمانی که اصطلاحات متناسب با محتویات آنها مورد جستجو واقع می شود که صفحات رتبه بالایی داشته باشند، امری مهم است.
متاسفانه این امر منجر به هرزنامه نگاری شده است که به فعالیتهای بشری به منظور گمراه کردن موتورهای جستجو برای رتبه بندی صفحات بالاتر از مکانی که سزاوار آن هستند، اشاره می کند.
همه صفحات مطابق با مقادیر اطلاعاتی شان رتبه بندی شده اند. هرزنامه نگاری عملی است که به مقادیر اطلاعات صفحه چیزی اضافه نمی کند اما مکان آن را در رتبه بندی با گمراه کردن الگوریتم های متورهای جستجو افزایش می دهد.
الگوریتم های موتورهای جستجو محتویات اطلاعات صفحه را درک نمی کنند، آنها از ویژگی های نحوی و یا ظاهری برای ارزیابی ارزش اطلاعات روی صفحه استفاده می کنند. هرزنامه نگاران از این ضعف به منظور افزایش رتبه صفحات خود استفاده می کنند.
اسپم برای کاربران آزاردهنده است زیرا باعث می شود آنها سخت تر به اطلاعات مفید دسترسی پیدا کنند و تجربه جستجویی خسته کننده را داشته باشند. اسپم هم چنین برای موتورهای جستجو نیز مناسب نیست زیرا باعث مصرف پهنای باند کاوشگر، آلوده شدن وب و تحریف رتبه بندی جستجو می شود.
در واقع شرکتهای های زیادی هستند که به بهبود رتبه بندی کمک می کنند. این شرکت ها ، شرکت های بهینه سازی موتورهای جستجو نامیده می شوند (^[۲۳]SEO). الگوریتم های جستجو فاکتورهای مبتنی بر محتوا و مبتنی بر اعتبار را در نمره هر صفحه در نظر می گیرند، در اینجا تعدادی از روش های هرزنامه نگاری را که از این عوامل بهره برداری می کنند را شرح می دهیم] ۲۱[.
۲-۴-۱- هرزنامه محتوا:
اکثر موتورهای جستجو از تغییر پذیری TF-IDF برای ارزیابی ارتباط یک صفحه با پرسش کاربر استفاده می کنند. روش های هرزه نگاری مبتنی بر محتوا، محتویات فیلدهای متنی در صفحات HTML را با تعدادی از پرسش ها متناسب می کنند. از آنجا که TF-IDF بر اساس اصطلاحات محاسبه می شود هرزنامه نگاری محتوا، هرزنامه نگاری عبارات نیز خوانده می شود.
دو تکنیک اصلی برای هرزنامه عبارت موجود است که به سادگی محتوای غیرواقعی برای هرزنامه را ایجاد می کند.
تکرار تعدادی عبارات مهم: این روش TFعبارات تکرارشده در سند را افزایش می دهد و به این ترتیب ارتباط این سند را با این عبارات افزایش می دهد. از آنجا که تکرار ساده به راحتی قابل تشخیص می باشد ، هرزنامه عبارت می تواند با تعدادی جملات ساخته شود که ممکن است از منابع دیگر کپی شده باشد و عبارات هرزنامه به صورت تصادفی در این جملات قرار گرفته اند. برای نمونه اگر یک هرزنامه نویس، نیاز به تکرار کلمه “mining” داشته باشد، به جای تکرار چند باره متوالی آن که به آسانی قابل تشخیص است، می تواند جمله نامربوط “the picture mining quality of this camera mining is amazing “ را به کار ببرد ]۳۱[.
انبار کردن اصطلاحات نامرتبط زیاد: این روش برای مرتبط کردن صفحه با تعداد زیادی از پرس و جو ها استفاده می شود. به منظور ایجاد سریع محتوای هرزنامه، هرزنامه نویس می تواند به سادگی عبارات را از صفحات مرتبط روی وب کپی کرده و آنها را در کنار هم قرار دهد.
آگهی ها هم می توانند تعدادی عبارت مورد جستجو را مورد سوء استفاده قرار دهند و آنها را در صفحات هدف قرار دهند، به طوری که وقتی کاربر عبارت مورد نظر را جستجو می کند، صفحات هدف به آن مربوط می شوند. برای مثال برای تبلیغ بسته های تعطیلات کروز، هرزنامه نویسان اصطلاح ” تام کروز ” را در صفحات تبلیغ خود قرار می دهند، زیرا تام کروز بازیگر مشهور آمریکا می باشد که نام او به دفعات زیاد مورد جستجو واقع می شود.
هرزنامه عبارات می تواند در هر فیلد متنی قرار داده شود:
عنوان: از آنجایی که موتورهای جستجو معمولاً وزن بالایی را به عبارات عنوان اختصاص می دهند، با توجه به اهمیت عنوان در صفحه، هرزنامه عنوان رایج و متداول است.
متابرچسب ها^[۲۴]:
متابرچسب های HTMLدر سر صفحه^[۲۵]، مالک صفحه را قادر می سازد بعضی از اطلاعات نظیر نویسنده، چکیده، کلمات کلیدی و زبان محتوا را قرار دهد. متابرچسب ها به مقدار زیاد در هرزنامه نگاری استفاده می شوند ]۳۱[.
* متابرچسب های توصیفی (description):
این تکنیک مشابه برچسب عنوان می باشد. متابرچسب های توصیفی به طراح صفحه اجازه می دهند تا توصیف کوتاهی راجع به صفحه داشته باشد. اگر کلمات نامرتبط در این جا قرار داده شوند، الگوریتم های موتور جستجو که شاخص سازی را بر این اساس انجام می دهند، صفحات با این کلمات نامرتبط را هدف قرار می دهند.
* متابرچسب های کلمات کلیدی : متابرچسب های کلمات کلیدی، برای نشان دادن کلمات کلیدی صفحه هستند. تعدادی از موتورهای جستجو ممکن است وزن بالایی به کلمات موجود در اینجا (کلمات کلیدی) اختصاص دهند، بنابراین هرزنامه نویسان می توانند از کلمات نامرتبط در این برچسب سوء استفاده کنند] ۳۳[.
بدنه : اصطلاحات هرزنامه می تواند در بدنه به منظور افزایش رتبه قرار داده شود ]۳۱[.
متن لنگر^[۲۶]:
صفحات وب دارای ویژگی های خاص در بازیابی اطلاعات وب هستند: فوق پیوندها روی صفحه وب با چند کلمه متن لنگر همراه هستند. این متن های کوتاه، معمولاً اطلاعات شخصی درباره ی صفحه ی مورد اشاره را در بر می گیرد. موتورهای جستجوی وب، متن فوق پیوندها را علاوه بر صفحه ی در برگیرنده، به عنوان محتوای صفحه ی هدف شاخص سازی می کنند. همچنین وزن در صفحه هدف به طور کلی بالاتر است] ۲۴[.
آنها در شاخص سازی صفحاتی که آنها را در بر می گیرند و صفحاتی که به آنها اشاره می کنند تاثیر گذار هستند. بنابراین هرزنامه نگاری روی متن لنگر روی رتبه بندی هر دو نوع صفحات تاثیر گذار خواهد بود.
برای هرزنامه نویسی متن لنگر، هرزنامه نویسان نمی توانند صفحه هدف را تغییر دهند، در عوض صفحات دیگری با لینک هایی به صفحه هدف ایجاد می کنند و اصطلاحات هرزنامه را به متن های لنگر این صفحه اضافه می کنند.
URL:
برخی از موتورهای جستجو URL صفحات را به عبارات می شکنند و آنها را در رتبه بندی در نظر می گیرند. بنابراین اسپم می تواند دربرگیرنده عبارات در URL شود.
۲-۴-۲-هرزنامه لینک:
از آنجا که لینک ها نقش مهمی را در تعیین نمره یک صفحه بازی می کنند، هرزنامه نویسان روی فوق پیوندها هرزنامه نگاری می کنند. در واقع هرزنامه لینک، دستکاری ساختار لینک یا متن لنگر به منظور دستیابی به رتبه بالاتر است ]۳۱[.
۲-۴-۲-۱- هرزنامه لینک های خروجی:
اضافه کردن لینک های خروجی به صفحات شخصی که به صفحات معتبر^[۲۷] اشاره می کنند، آسان است. یک صفحه هاب، صفحه ای است که به تعداد زیادی صفحه معتبر اشاره کند. برای ایجاد لینک های خروجی به شکل وسیع، هرزنامه نویسان می توانند از تکنیکی به نام شبیه سازی دایرکتوری استفاده کنند. دایرکتوری های زیادی موجود است مانند یاهو، دایرکتوری باز DMOZ که حاوی تعداد زیادی لینک به سایر صفحات هستند که با توجه به برخی سلسله مراتب موضوعی مشخص، سازماندهی شده اند. هرزنامه نویسان، به سادگی بخش بزرگ دایرکتوری را برای ایجاد لینک های خروجی به صورت سریع، در صفحات هرزنامه خود تکرار می کنند ]۳۱[.
۲-۴-۲-۲- هرزنامه لینک ورودی:
هرزنامه نویسی لینک ورودی سخت تر است، زیرا که اضافه کردن فوق پیوندها روی صفحات وب دیگران آسان نیست. هرزنامه نویسان یک یا تعدادی از تکنیک های زیر را استفاده می کنند ]۳۱[.
*مزرعه لینک^[۲۸]:
هرزنامه نویسان الگوریتم های مبتنی بر لینک نظیر “رتبه صفحه” و “HITS” را هدف قرار می دهند. هرزنامه نویسان می توانند با هزینه کم تعداد زیادی صفحه که به صفحه هدف متصل می شوند را ایجاد کنند. صفحات این مزرعه لینک باید از طریق کاوشگر موتور جستجو قابل دسترس باشد و این امر با اضافه کردن لینک ها روی صفحه ای که در حال حاضر در دسترس است، امکان پذیر می باشد. موتورهای جستجو از الگوریتم های مبتنی بر لینک استفاده می کنند اما این الگوریتم ها می توانند توسط ساختارهای لینک بزرگ دستکاری شوند.
برای ساخت ساختارهای لینک پیچیده به صفحات وب به عنوان گره های پشتیبان^[۲۹] نیاز دارند. هرزنامه نویسان از دو نوع صفحه استفاده می کنند:
صفحات شخصی که تحت کنترل کامل هرزنامه نویسان هستند. این صفحات توسط هرزنامه نویسان ایجاد شده اند. محتوا، URL و ساختار لینک این صفحات توسط هرزنامه نویسان ایجاد شده است.
صفحات دسترس پذیر که مالک آنها، هرزنامه نویسان نیستند اما هر شخصی اجازه افزودن محتوای خود را دارد. این صفحات می تواند انجمن ها^[۳۰] و پست های بلاگ ها باشد. هرزنامه نویسان می توانند لینک هایی را به عنوان “نظر” برای انتشار اعتبار صفحات دسترس پذیر به صفحات هدف اضافه کنند. فرض کنید که هرزنامه نویسان می خواهند الگوریتم “رتبه صفحه” را مورد حمله قرار دهند و نیاز به افزایش مقدار “رتبه صفحه” صفحه t در مزرعه لینک G دارند. برای آنالیز این سناریو، مقدار رتبه صفحه کلی G هست ]۳۰[:
PR(G)=PR_static(G) + PR_in(G)-PR_out(G)-PR_sink(G)
که PR_static(G) مقدار رتبه صفحه جمع آوری شده به وسیله رَندم سورفر می باشد. PR_in(G) به وسیله صفحات دیگر که به G لینک می شوند، دریافت می شود. PR_out(G) به وسیله صفحات دیگر (لینک های خارجی) ارسال می شود. PR_sink (G) رتبه صفحه در صفحات بدون لینک خروجی است.
ما یک مزرعه لینک ساده را شرح می دهیم که فرمول بالا را بیشینه می کند و هم چنین رتبه صفحهt G را بیشینه می کند.
صفحات شخصی به منظور افزایش PR_sinkبه G اضافه می شوند.
همه صفحات دسترس پذیر به منظور افزایش PR_in به G می پیوندند .

شایستگی را می توان در سه سطح از یکدیگر متمایز کرد:

• • سطح فردی: شایستگی در این سطح شامل دانش و مهارت‌های بالقوه، ظرفیت‌ها (قابلیت‌ها) و صلاحیت‌های کارکنان است.

• • در سطوح سازمانی، شایستگی شامل روش ویژه‌ای در ترکیب منابع گوناگون سازمان با یکدیگر است. به عبارت دیگر، شایستگی شامل ترکیب متقابل دانش و مهارت‌های کارکنان با دیگر منابع سازمان، مانند دانش سیستم ها، امور جاری، رویه‌ها و تولیدات فناورانه است.

• • در سطح راهبردی، منظور از شایستگی‌ها، ایجاد و حفظ برتری رقابت‌آمیز، از راه ترکیب خاصی از دانش، مهارت‌ها، ساختارها، راهبردها و فرایند‌هاست (دیانتی و همکاران، ۱۳۸۸).

مفهوم شایستگی‌محوری

حال که منظور از شایستگی در سازمان مشخص گردید به سراغ شایستگی‌های محوری می‌رویم. شایستگی‌های محوری از سال ۱۹۹۰ توسط هامل و پراهالاد وارد ادبیات مدیریت شد. آن‌ها تعریف خود را از شایستگی‌محوری اینگونه ارائه دادند که: مجموعه‎ای از مهارت‌ها که شرکت را قادر می‌سازد تا منفعت خاصی را برای مشتریانش فراهم آورد و این مهارت‌ها و ظرفیت‌ها ارزش‌آفرین محوری شرکت است که در خطوط چندگانه تولید و در زمینه‌های چندگانه تجارت در شرکت به اشتراک گذاشته می‌شوند (Hamel and parahalad, 1990). این اصطلاح برای سر و کار داشتن با توانمندی‌ها در بین شرکت‌های مختلف مطرح شد. اکثر تولیدکنندگان بزرگ دنیا همچون هندا، سونی، کتون، کداک، شارپ، ۳M و NEC، از آن زمان به بعد برای کسب شایستگی‌های محوری این مسیر را دنبال کردند (Gilgeous & Parveen, 2001). شایستگی‌های محوری نتیجه یک استراتژی مدیریتی سنجیده شده است (Godbout, 2000). اکثر مدیران برای این مفاهیم به عنوان روشی برای ایجاد و توسعه یک کسب‌و‌کار جدید برای پاسخگویی به نیاز مشتریان مدرن، ارزش قائل هستند. مفهوم شایستگی‌های محوری نشان می‌دهد که چگونه مزیت رقابتی با منابع منحصر‌به‌فرد و دارایی‌های خاص شرکت که پایه و اساس فرایند ارزش‌افزوده را ایجاد می‌کنند، در ارتباط هستند (post, 1997).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ‌های ﻣﺤﻮﺭﻱ ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‌هایی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻭ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‌ها ﻫﻢ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻓﺮﺩﻱ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﻭ ﻃﻲ ﺳﺎﻝ‌های ﻣﺘﻤﺎﺩﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲ‌شود ﻭ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮﺩﻥ ﻧﻴﺴﺖ. از طرف دیگر، شایستگی‌های محوری باید مشارکت قابل توجهی در ادراک مشتری داشته باشند. ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‌های ﻓﺮﺩﻱ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻭﻗﺘﻲ ﻣﻲ‌توان ﻣﺤﻮﺭﻱ ﻭ ﻛﻠﻴﺪﻱ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻭ ﻧﺎﻡ‌گذاری ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺖ‌گیری‌های ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺫﻱ‌ربط ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ‌گیری‌ها ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‌ناپذیری ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ (ابوالعلایی و همکاران، ۱۳۸۵). شایستگی‌های محوری آن دسته از شایستگی‌هایی هستند که از اهمیت بالایی در تحقق اهداف و استراتژی‌های سازمان در سطح کلان برخوردارند (شجاعی و همکاران، ۱۳۸۸).
سانچز^[۴۱] و هین (۱۹۹۷) شایستگی‌محوری را نتیجه فرایندهای یادگیری جمعی می‌دانند که در فرآیندها و فعالیت‌های تجاری نمود پیدا می‌کند. جاویدان نیز در دیدگاه خود شایستگی‌محوری را برای بقای شرکت‌ها، عدم دسترسی رقبا به شرکت، دشواری در جهت تقلید از خدمات شرکت، تبدیل شدن به شرکتی منحصر‌به‌فرد، ایجاد آمیخته‌ای از مهارت‌های کلیدی، بوجود آوردن فرآیندهای کاری و منابع پایدار بهتر و بیشتر از شایستگی‌های فردی در سازمان ضروری می‌داند. شایستگی‌های محوری نقاط قوت مخصوصی در شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های فعال در صنعت می‌باشند که اساس ایجاد ارزش‌افزوده برای مشتریان صنعت را فراهم می کند. شایستگی‌های محوری به نوعی منجر به یادگیری جمعی در سازمان می‌گردد و شامل هماهنگی در ایجاد مهارت‌های خدمات و محصولات متنوع و ادغام جریان‌های چندگانه فن‌آوری در درون سازمان می‌باشد که این نوعی ارتباط، مشارکت و تعهد عمیق به فرآیندهای کاری را در سراسر شرکت ایجاد می کند. شایستگی‌های محوری؛ مهارت‌ها و عرصه‌های دانشی هستند که در سراسر واحدهای سازمانی تسهیم شده‌اند و نتیجه حاصل از ادغام و هماهنگ‌سازی شایستگی‌های واحدهای سازمانی هستند (Javidan, 1998). قابلیت‌ها، ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﺮﻛﺖ در ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮای دﺳﺖ‌یابی ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ زﻣﺎن اﻳﺠﺎد می‌ﺷﻮﻧﺪ و نتیجه‌ی ﺗﻌﺎﻣﻼت ﭘﻴﭽﻴﺪه و رواﺑﻂ دروﻧﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻪ ﻋﻼوه، ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ به ﺳﺎدﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ تقلید نباشند و در ایجاد ارزش اﻓﺰوده و ﺑﻬﺒﻮد موقعیت ﺳﺎزﻣﺎن به کار ‌روند ﺑﻪ “ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻣﺤﻮری” ﺗﺒﺪیل می‌ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮور و از طریق ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ‌آیند. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‌ها وقتی بااهمیت می‌ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در یک ترکیب منحصر‌به‌فرد ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و شاﻳﺴﺘﮕﻲ‌های ﻣﺤﻮری را ایجاد می‌کنند ﻛﻪ ارزش راﻫﺒﺮدی دارند و به مزیت رقابتی ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ‌شوند (حمیدی زاده و همکاران، ۱۳۸۷). دسته‌بندی‌های مختلفی برای شایستگی‌های محوری ارائه شده است اما در یک تقسیم‌بندی، شایستگی‌های محوری شامل شایستگی‌های انسانی، شایستگی‌های فناورانه و شایستگی‌های یکپارچگی است.

1. 1. شایستگی‌های انسانی: این نوع از شایستگی‌ها به عنوان برایند کلی افراد یک سازمان که دارای مهارت به اضافه دانش هستند تعریف شده است که شامل شایستگی‌های قابلیت، تناسب و بصیرت– دانش مورد نظر بیکر و همکاران (۱۹۹۷) و کوین^[۴۲] و همکاران (۱۹۹۷) می‌باشد (Pilbeam & Corbridge, 2006). این چهار نوع از شایستگی‌ها عبارتند از: شایستگی فردی (مجموعه ای از مهارت‌ها و دانشی که یک فرد برای انجام اثربخش یک کار مشخص بدان نیاز دارد)، شایستگی قابلیت (هرسازمان یا هر فردی دارای مجموعه‌ای از شایستگی‌ها و یا چیزهایی است که در آن‌ها خوب عمل می‌کند)، شایستگی تناسب (انجام کار با حس کفایت، که به معنی مشخص کردن انطباق توانایی‌ها با الزامات کار می‌باشد) و شایستگی‌های بصیرت/بینش (سازمان را قادر به کشف یا یادگیری حقایق و الگوهایی می‌کند که مزیت‌های پیشگامی ایجاد می‌کند. چنین بصیرتی ممکن است از دانش علمی یا عملی‌ای منتج شده باشد که سرنخ ابداعات و نوآوری‌های آتی می‌باشد).

1. 1. شایستگی‌های فناورانه: به توانایی ترکیب دانش در مورد عالم فیزیکی در روشی منحصر‌به‌فرد و تبدیل این دانش به طرح‌ها و دستورالعمل‌هایی برای ایجاد نتایج مطلوب اشاره دارد. این شایستگی نیازمند درک عمیق از اصول علمی و همچنین توانایی تولید دانش جدید صرف نظر از کاربرد آن است.

1. 1. شایستگی‌های یکپارچگی: سازمان را قادر به ترکیب طیف گسترده‌ای از قابلیت‌ها، اطلاعات و دیدگاه‌های لازم به منظور توسعه خدمات و محصولاتی که در حوزه فعالیت سازمان موفق هستند، می‌کنند. یکپارچگی مستلزم ترکیب دو بخش وابسته به هم است: یکی فنی و دیگری تجاری. این یکپارچگی برگرفته از قابلیت‌های ترکیبی، شایستگی معماری و جریانات روزمره یا اصول سازمانی است که از طریق آن‌ها یک سازمان دانش را در درون و بیرون سازمان، ایجاد، منتقل و ترکیب می‌کند (Fowler et al, 2000). شایستگی یکپارچگی سازمان را قادر به تولید کاربردهای جدید از دانش موجود می‌کند. آن‌ها راهنمای راهبردهای حل مساله هستند که ایجاد شایستگی‌‌های جدید را صورت می‌دهد (wang et al, 2005).

شناسایی شایستگی‌های محوری

از آن‌جایی که فرایند اساسی برای ارزیابی ساختار شایستگی‌های محوری در بین اساتید و مدیران یک چالش است، شناسایی قابلیت‌ها یا شایستگی‌های محوری پیچیده است (Hafeez et al, 2005; Unland & Kleiner, 1996 ). معمولا نظرات دارای تضاد و تکرار برای توصیف اصطلاحات پایه‌ای از قبیل منابع، توانمندی‌ها، قابلیت‌ها و شایستگی‌های محوری مورد استفاده قرار می‌گیرند (Hafeez et al, 2004). در کنار تعریف هامل و پاراهالاد (۱۹۹۰) از شایستگی‌های محوری به عنوان “فرایند یادگیری جمعی” توضیحات اضافی درباره مکانیزمی برای شناخت آن‌ها الزامی است (Javidan, 1998). اگرچه تعریف هامل و پاراهالاد از شایستگی‌های محوری بسیار گسترده است، اما مدلشان تفصیلی از چگونگی ایجاد و توسعه شایستگی‌های محوری فراهم نمی‌کند (Unland and Kleiner, 1996). با وجود ادبیات غنی در مورد شایستگی‌های محوری، تعاریف مهم و چند کاربردی در مورد اصطلاحات مرتبط به آن در بین اساتید و مدیران وجود دارد (Hafeez et al, 2002). دلیل اصلی این ابهام، کمبود فرایند شناسایی ساختار‌یافته است (Tampoe, 1994). هنوز به دنبال یک فرایند سازمانی واقعی هستند (Javidan, 1998). ادبیات به بخش‌هایی برای چگونگی تشخیص شایستگی‌های محوری سازمان تقسیم شده است (Hafeez et al, 2005). اغلب شایستگی‌های محوری به شکل دارایی‌های مشهود و نامشهود به رسمیت شناخته می‌شوند. سازمان‌ها باید توجه کافی به شایستگی‌های کارمندانشان داشته باشند (Bergenhenegouwen, 1996). اگرچه مشارکت دارایی‌های نامشهود و ارزش‌افزوده شده در مزیت‌های رقابتی خیلی بیشتر حیاتی و تاثیرگذار است (Hafeez et al, 2003). با تاکید بر اهمیت نقش دارایی‌های نامشهود، وایت هیل^[۴۳] اشاره می‌کند دارایی‌های مشهود در مقایسه با دارایی‌های نامشهود در حال کاهش مزیت‌های رقابتی هستند و بنابراین باید بر روی دارایی‌های نامشهود خود از قبیل حق امتیاز، برند، دانش سازمانی و فرایندی برای ایجاد مزیت رقابتی تمرکز کنند. احساس می‌کنیم مادامی که پرتفولیوی شایستگی‌های فردی که ایجاد کننده شایستگی‌های محوری اساسی‌اند شناخته نشوند، ارزیابی شایستگی‌های محوری سازمانی کامل نخواهد شد. شناسایی شایستگی‌های محوری سخت و اندازه‌گیری آن سخت‌تر است (Hafeeze et al, 2002).

اهمیت شایستگی‌محوری

شایستگی‌های محوری، منابع و قابلیت‌هایی هستند که برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد می‌کنند. شرایط نسبتا ناپایدار بازار که ناشی از نوآوری، تنوع رقبا و تغییرات انقلابی فناوری است، سبب شده است که قابلیت‌ها و شایستگی‌های محوری مبنای برنامه‌های راهبردی سازمان شوند. به عبارت دیگر، در صورتی که ترکیب منابع و قابلیت‌های ارزشمند و نادر سازمان برای تقلید کردن، پرهزینه و فاقد جانشین باشند، می‌توان آن‌ها را تحت عنوان شایستگی‌های محوری تعیین کرد و هنگامی که توافق یکسانی در سازمان در این زمینه که کدام منابع و قابلیت‌ها مبنای شایستگی‌های محوری هستند، به وجود آید، عملیات و اقدامات مناسب برای بهره‌برداری از آنان در بازارها را می‌توان طراحی کرد. هرقدر شایستگی‌محوری یک سازمان بیشتر باشد، امکان بهره‌برداری از فرصت‌های بیشتری برای آن در محیط وجود دارد (حمیدی زاده و همکاران، ۱۳۸۷).
شایستگی‌های محوری متضمن “یادگیری جمعی^[۴۴]” در سازمان‌ها می‌شود. شایستگی‌های محوری شامل دانشی هستند که سازمان در طول سال‌ها با سنجش و آموختن محیط کسب‌و‌کار، از طریق مهارت‌ها و منابع و دارایی‌های عینی و غیرعینی خود بدست می‌آورد. از این منظر کسب شایستگی‌های محوری، نگاهی عمیق‌تر به درون سازمان و فرهنگ سازمانی را طلب می‌کند. به نظر هامل و پاراهالاد (۱۹۹۰) شایستگی‌های محوری:

• • دستیابی بالقوه به بازارهای متنوع و گسترده را ارائه می‌کنند.

• • سهم اصلی در شناخت منفعت‌های مشتریان نسبت به محصولات نهایی دارند.

• • برای رقبا در تقلید مشکل هستند.

شرکت‌هایی که در شایستگی‌های محوری خود سرمایه‌گذاری نکنند، برای ورود به بازارهای نوظهور مشکل خواهند داشت. به عبارت دیگر، سازمان با تکیه بر شایستگی‌های محوری خود دارای مزیت رقابتی می‌شود و موفقیت سازمان‌ها در این امر بسته به آن است که تا چه حد توانسته‌اند منابع منحصر‌به‌فردی برای خود مهیا کنند. از سوی دیگر، باید توجه داشت که مزیت‌های رقابتی نیز نمی‌توانند برای مدت زمان زیادی پایدار بمانند. منابعی که دارای پتانسیل ایجاد مزیت رقابتی پایدار هستند، چهار ویژگی دارند. آن‌ها باید ارزشمند^[۴۵]، کمیاب^[۴۶]، غیر‌قابل تقلید^[۴۷] و غیرقابل جایگزینی^[۴۸] باشند.
ارزشمند بودن منابع، به توانایی شرکت در تولید یا انجام فعالیت‌هایی برمی‌گردد که به ارزش مالی برای شرکت بینجامد. کمیاب بودن یعنی آن منبع در محیط رقابتی موجود و بالقوه شرکت نادر باشد. به عبارت دیگر، کمیابی به داشتن ویژگی‌ها یا مشخصه‌هایی اشاره دارد که برای همه شرکت‌ها مشترک نیست، همچنین تقلید از آن‌ها برای رقبا مشکل است. و چهارم نباید جانشینی برای آن منبع راهبردی وجود داشته باشد.
قابلیت پایداری مزیت‌ها به میزان تقلیدپذیری و جایگزینی دارایی‌ها بستگی دارد. با این حال، شرکت‌ها به تجزیه‌و‌تحلیل منابع از یکدیگر نیاز دارند. اگر یک محصول یک موقعیت بازار ممتاز بدست آورد یا به وسیله دارایی‌های کمیاب حفظ شود، محاسبه هزینه‌های فرصت این دارایی‌ها نیز ضروری است. راهبردهایی که این دو برای سازمان‌های گوناگون مطرح می‌کنند، بر هم‌افزایی یا پرتفولیوی بهینه کسب‌و‌کار استوار نیست، بلکه مبتنی بر ارتقای موقعیت بازار شرکت‌هاست که در این میان، شایستگی‌های محوری نقش کلیدی دارند (حمیدی زاده و همکاران، ۱۳۸۷).

شایستگی‌محوری در نیروی انسانی

هامل و پراهالاد (۱۹۹۰) شایستگی‌های محوری را مجموعه‌ای از مهارت‌ها و تکنولوژی معنا می‌کنند. مهارت به عنوان ظرفیت یادگیری در کمترین زمان و با کمترین انرژی برای رسیدن به نتایج از پیش تعیین شده می‌باشد. مهارت‌ها غالباً بدین صورت تقسیم‌بندی می‌شوند: ۱- مهارت‌‌های فنی ۲- مهارت‌های وظیفه‌ای و ۳- مهارت‌های مدیریتی بعلاوه ویژگی‌های مهم فردی (مانند: سخت‌کوشی، نتیجه‌گرایی، اعتماد‌پذیری و قاطعیت). کارکنانی که قابلیت و مهارت‌های حل مسئله را دارا باشند قادر به شناسایی، اصلاح و حل مسائل کسب‌و‌کار هستند و داشتن چنین کارمندانی که مهارت‌های کارگشایی (مانند: تفکر انتقادی، تحلیل مسائل و موقعیت‌ها، توانایی شناسایی فرصت‌های تجاری) را دارا باشند می‌تواند برای شرکت‌ها به خلق ارزش‌افزوده منجر گردد. شایستگی در سطح افراد سازمان در واقع خصوصیاتی است که آن‌ها را قادر می‌سازد تا عملکرد شغلی بهتر و برتری نسبت به سایر همکارانشان به اجرا درآورند. بروکینگ^[۴۹] (۱۹۹۶) شایستگی‌های انسانی را به عنوان آموزش و پرورش، صلاحیت‌های فنی و حرفه‌ای، دانش مربوط به کار، شایستگی‌های مرتبط با کار و ارزیابی‌های شغلی و روان‌سنجانه در نظر گرفت، در طبقه‌بندی دیگر، شایستگی‌محوری شامل دانش، مهارت‌ها و نگرش (Blancero et al, 1996) و ترکیبی از عناصر دانش، نگرش و مهارت‌ها (Parry, 1998) می‌باشد. چیونگ‌جو لیانگ^[۵۰] و همکاران (۲۰۱۳) در طبقه‌بندی خود حسن‌نیت و قابلیت اطمینان، خدمت مشتری‌گرا، انگیزه پیشرفت و نوآوری را به عنوان شایستگی‌های محوری کارکنان یک سازمان در نظر گرفت.
شایستگی‌محوری می‌تواند توسط استانداردهای قابل قبول که وابستگی زیادی با عملکرد شغلی دارند اندازه‌گیری شود (Parry, 1998). جلکه^[۵۱] (۲۰۰۶) دریافت که کارکنان با قابلیت‌های مرتبط با کار عملکرد بهتری دارند. بعلاوه، شایستگی اشاره به ویژگی‌های خاصی دارد که یک شخص داراست، و این ویژگی‌ها می‌توانند عملکرد شخص را بهبود بخشند (Qingdong, 2009). سازمان‌ها می‌توانند از طریق جابه‌جایی افراد از عملکرد متوسط به قوی و یا از طریق ترفیع نفرات مناسب سودآوری کلی خود را بهبود بخشند. اگر شرکت‌ها بخواهند عملکرد بهتری در صنعت خود داشته باشند، در این زمینه می‌توانند با بهره گرفتن از توانمندسازی کارکنان فعلی خود و اصلاح فرایند‌های گزینش و نگهداشت خود در جذب کارکنان متخصص جدید اقداماتی را در جهت نیل به اهداف از پیش تعیین شده خود انجام دهند. نیروی انسانی مولد و بهره‌ور بهترین منبع مزیت رقابتی برای شرکت‌ها می‌باشد و شرکت‌هایی در آینده موفق خواهند بود که ارتباط بین نتایج حاصل از کسب‌و‌کارشان و سطح نیروی انسانی خود را به خوبی درک نمایند. افراد منابع بسیار ارزشمندی برای شرکت‌ها می‌باشند زیرا قادر به خلق ایده و بروز نوآوری در شرکت‌ها شده و بعد از استفاده از قدرت تعقل خود با اجرای تفکراتشان برای سازمان ارزش‌افزوده ایجاد می‌نمایند (Schon, 1993). باید در پایان خاطر نشان نمود که قدرت تأمل، توانایی حل مسائل، خلاقیت و یادگیری‌های چندحلقه‌ای از ملزومات مهارت‌های بنیادین در قرن بیست و یکم خواهد بود.

شایستگی‌محوری و شایستگی‌های شخصی

شایستگی درباره عملکرد است (Weightman, 1994). زمانی شایستگی‌های محوری ایجاد می‌شود که فعالیت‌ها و مهارت‌های مختلف توسط افراد و گروه‌ها به خوبی انجام شود (Post, 1997). اکثر تصمیم‌گیرندگان معتقدند که ارزش‌افزوده به صورت قابل‌توجهی از طریق ترکیب دارایی‌های فکری از قبیل دانش و تجربه انسانی افزایش می‌یابد. اغلب شایستگی‌های محوری ترکیبی از دارایی‌های نامشهود از قبیل فرهنگ و دانش افراد و دارایی‌های مشهود از قبیل تکنولوژی است (Hafeez et al, 2003).
شایستگی‌های یک فرد مجموعه مهارت‌هایی است که یک فرد برای انجام رضایت‌بخش یک شغل خاص باید داشته باشد (Baker et al, 1997). واین و استرینگر^[۵۲] (۱۹۹۶) معنای شایستگی شخصی را اینطور ساده کرده‌اند: چیزهایی که یک شخص باید داشته باشد، بداند و انجام دهد تا به استانداردهای مورد نیاز برای یک وظیفه برسد. هفت سرفصل بسیار گسترده در شایستگی به منظور ایجاد ارتباط با قابلیت‌های سازمانی مشتق شده از لیست قابلیت‌هایی که به وسیله آرمسترانگ (۲۰۰۰) معرفی شده است عبارتند از:

• • تیم‌محوری

• • مهارت‌های ارتباطی

• • مدیریت افراد

• • تمرکز بر مشتریان

• • رویکرد نتیجه‌گرا

• • حل مشکل

• • برنامه‌ریزی و سازماندهی

ایجاد ارتباط بین شایستگی‌های کارکنان با شایستگی‌های محوری

نظریه فنی، دانش، مهارت‌ها و انگیزه کارکنان و درجه‌ای که کارکنان توسط مدیریت مورد قدردانی قرار می‌گیرند، عوامل کلیدی برای ایجاد منفعت حداکثری از اهداف سازمانی و شایستگی‌های محوری است (Bergenhenegouwen, 1996). شایستگی‌های محوری نتیجه یک فرایند یادگیری مشترک در سراسر سازمان است و این‌ها محصولات را شکل می‌دهند که در آن‌ها استراتژی‌های داخلی و خارجی کسب‌و‌کار شایستگی‌های فردی می‌تواند بازتاب و محاسبه شود. به طور مشابه، نظر گادباوت (۲۰۰۰) درباره قابلیت‌های سازمانی ترکیبی از تخصصی سازی کسب‌و‌کار و بهینه‌سازی اقتصادی مهارت‌های انسانی است. بنابراین شایستگی‌های محوری مرتبط با ویژگی‌های سازمان به شکل دارایی فکری از قبیل انگیزه، تلاش کارکنان، تکنولوژی و نظریات حرفه‌ای، ارتباطات و فرایندهای مدیریت است. استعداد کارکنان، مهارت‌ها و انگیزه، عوامل کلیدی در توسعه شایستگی‌های محوری است و در نتیجه رسیدن به اهداف سازمان به عنوان دانش توزیع شده از طریق منابع انسانی در سازمان‌هاست.
در این پژوهش مقصود از شایستگی‌محوری کارکنان، توجه به شاخص‌هایی همچون حسن‌نیت و قابلیت اطمینان، خدمت مشتری‌گرا، انگیزه پیشرفت و نوآوری می باشد. این شاخص‌ها برگرفته از مدل چیانگ‌جو لیانگ می‌باشد. توجه به این شاخص‌ها از سوی شرکت‌های بیمه، منجر به داشتن نیروی انسانی شایسته‌محور و در نهایت کسب مزیت رقابتی برای این سازمان‌ها می‌گردد.

عملکرد

عملکرد در لغت یعنی حالت یا کیفیت کارکرد (رهنورد، ۱۳۸۷). از نظر میرکمالی (۱۳۸۵) عملکرد به معنای کمیت و کیفیت کار انجام شده توسط یک فرد، گروه یا سازمان است. عملکرد را ارزش‌های کلی مورد انتظار سازمان از تکه‌های مجرای رفتاری تعریف می‌کنند که هر فرد در طول دوره‌ای مشخص از زمان انجام می‌دهد (Motowidlo, 2003).
عملکرد عبارت است از نتیجه نهایی بکارگیری تلاش و کوشش که بصورت تعامل با دیگر کارکنان نمایان می‌شود و همچنین می توان گفت متشکل از انجام وظایفی است که شغل فرد را تشکیل می‌دهد و اساساً اثر خالص تلاش یک فرد است که بوسیله توانایی‌ها و خصوصیات او و نیز ادراک نقشی که دارد تحت تاثیر قرار گرفته و تغییر می کند (آرمسترانگ، ۱۳۸۵).

کاهش تشریفات زائد اداری
ارتقاء وحفظ کیفیت محصول
داشتن تصمیم‌گیری بلند مدت و قابل انعطاف
در نظر گرفتن رقبا بعنوان عامل پیشرفت

واحد کسب وکار
برند/ محصولات/ خدمات
عملیات

استراتژیها

استفاده مؤثر از تجارب در فرآیندها و سازمانهای مشابه
تعداد معاملات صورت پذیرفته با بهره گرفتن از تجارت الکترونیکی
میزان برآورده شدن اهداف سیاستهای عمومی سازمان
درصد اهداف خط مشی گذاری شده
اطمینان از رعایت برنامه‌ها و دستورالعمل‌ها توسط مدیر

توسعه محصولات وخدمات
طراحی فرایند متناسب با تقاضا
برنامه ریزی و مدیریت کسب وکار

فرآیندها

هزینه فنآوری اطلاعات هر کارمند
مبادلات میان شعب مختلف شرکت
میزان دستیابی افراد به شبکه‌های فنآوری اطلاعات شرکت
اهمیت دادن به وضعیت ایده آل فضای کاری
توسعه و اعتلای سخت افزار و نرم افزار
فعالیت‌های تحقیق و توسعه

افراد
تجربیات عملی
فناوری
زیر ساخت

قابلیت‌ها

شکل۲-۱۴ : مدل عملیاتی متغیر وابسته تحقیق
۲-۳- بخش سوم: پیشینه عملی تحقیق
دررابطه با سرمایه فکری، عملکرد و جوانب آنها تحقیقاتی در داخل و خارج کشور انجام شده است که در اینجا به چند مورد از این تحقیقات به تفکیک تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور و خارج کشور به شرح زیر پرداخته می‌شود:
الف)تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور

• تحقیقی با عنوان «نقش سرمایه‌های فکری در بقا یا فنای سازمانها در بانک ملّت با هدف بررسی روابط متقابل بین اجزاء سرمایه‌های فکری واثرات آنها بر عملکرد سازمانی با بهره گرفتن از روش تحقیقی توصیفی وهمبستگی ومبتنی بر مدل معاملات ساختاری در شعب بانک ملّت استان تهران توسط منوریان، قلی پور و یزدانی(۱۳۸۵) انجام شده است. نتایج بدست آمده از پژوهش نشان داد: که بین سرمایه انسانی وسرمایه ساختاری در شعب بانک ملّت استان تهران رابطه معنادار و مثبت وجود دارد و این مسئله بیانگر این است که هرگونه افزایش در سرمایه انسانی موجب افزایش در سرمایه ساختاری می‌شود وبرعکس. بین سرمایه انسانی وسرمایه مشتری در شعب بانک ملّت استان تهران رابطه معنادار ومثبت وجود دارد و این مسئله بیانگر آن است که هرگونه افزایش در سرمایه انسانی موجب افزایش در سرمایه مشتری می‌شود وبرعکس. بین سرمایه ساختاری وسرمایه مشتری در شعب بانک ملّت استان تهران رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد و این مسئله بیانگر این است که هر گونه افزایش در سرمایه ساختاری موجب افزایش در سرمایه مشتری می‌شود وبرعکس. بین سرمایه انسانی و عملکرد سازمانی در شعب بانک ملّت استان تهران رابطه معنی‌داری وجود ندارد. بین سرمایه ساختاری و عملکرد سازمانی در شعب بانک ملّت استان تهران رابطه معنی‌داری وجود ندارد. بین سرمایه مشتری و عملکرد سازمانی در شعب بانک ملّت استان تهران رابطه معنی‌داری وجود ندارد. به طور کلی از یافته‌های فوق می‌توان نتیجه گیری نمود که در شعب بانک ملّت استان تهران ما شاهد روابط قوی بین اجزای سرمایه‌های فکری (سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری وسرمایه مشتری) هستیم ولی بین این سرمایه‌ها وعملکرد سازمانی رابطه ای وجودندارد.

• • تحقیق دیگری با هدف «بررسی تاثیر کارایی عناصر سرمایه فکری بر شاخص های مالی شرکتها دربورس اوراق بهادار» محقق ذکر شود. صورت گرفت.در این پژوهش تاثیر شاخصهای سرمایه فکری (کارایی سرمایه انسانی، فیزیکی و ساختاری)بر عملکرد مالی (سود هر سهم،نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده سالانه )برای ۹۹شرکت طی سالهای ۱۳۷۹-۱۳۸۲ به روش رگرسیون پنل دیتا بررسی شدند.نتایج روش حداقل مربعات ترکیبی نشان داد،ضریب کارایی هریک از عناصر سرمایه فکری بر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر مثبت و معناداری داشتند.تاثیر ضریب کارایی سرمایه فیزیکی و انسانی بر سود هر سهم مثبت اما تاثیر ضریب کارایی سرمایه ساختاری منفی و معنادار بود.تاثیر ضریب کارایی سرمایه های فیزیکی و ساختاری بر نرخ بازده سالانه مثبت اما تاثیر ضریب کارایی سرمایه انسانی بر آن منفی و معنادار بود. همچنین نتایج نشان داد که شرکت هایی که سرمایه فکری بالاتری دارند عملکرد مالی بهتری دارند. به علاوه میانگین ضریب سرمایه فکری در بین ۷ صنعت تفاوت معنی داری داشت.

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• پژوهش سید محسن علامه،حمید ابراهیمی و محسن صفا با بررسی مطالعات تجربی که در زمینه خلق دانش و سرمایه فکری صورت گرفته به دنبال بررسی رابطه بین خلق دانش و سرمایه فکری از طریق ایجاد الگوهای همبستگی بین این دو عنصر،در بانکها می باشد.در این پژوهش از روش سنجش مدیریت دانش برای بررسی اشکال خلق دانش در جهت ارزیابی روابط بین اجزای مختلف سرمایه فکری در شعب منتخب بانکهای کشاورزی مازندران بر اساس مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است.نتایج نشان می دهد که خلق دانش تاثیر معناداری بر گردآوری سرمایه انسانی دارد.شناخت گراها و پیوندگراها خلق کننده اصل دانش در صنعت بانکداری به حساب می آیند.سرمایه انسانی اثر معناداری بر سرمایه مشتری و سرمایه ساختاری دارد.سرمایه مشتری نیز تاثیر مهمی بر شکل گیری سرمایه ساختاری می گذارد.

• هدف تحقیق داود طالبی ،افسانه احمدی و مینا فدوی «بررسی راب
  طه سرمایه فکری و عملکرد سازمانی پژوهشگاه علوم وفنون هسته ای –سازمان انرژی اتمی ایران» می باشد.زیرا شناسایی و تبیین اثرات سرمایه فکری بر عملکرد سازمانی از جمله نیازهای استرتژیک این پژوهشگاه برای حرکت به سوی سازمان دانش محور و یادگیرنده است. در این تحقیق از پرسش نامه ای با ۵۲ گویه بر اساس مدل بنتیس برای سنجش سرمایه فکری و چارچوب مدل تعالی سازمان ،حوزه نتایج کلیدی عملکرد برای سنجش عملکردی سازمانی،به منظور جمع آوری داده ها استفاده شده است.با بکارگیری نرم افزارSPSS در تحلیل داده ها از روش های آماری آزمون t تک نمونه ای برای شناخت وضعیت موجود سرمایه فکری و عملکرد سازمانی پژوهشگاه و از آزمون T دو گروه مستقل و آنالیز یک طرفه برای مقایسه میانگین هر یک از متغیرهای تحقیق بر حسب متغیرهای جمعیت شناختی استفاده شده است.آزمون فرضیات فرعی و اصلی با بهره گرفتن از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون انجام گرفت.نهایتا برای تعیین موثرترین متغیر اصلی بر عملکرد یا اولویت بندی از روش رگرسیون چند متغیره استفاده گردید نتایج نشان داد که سرمایه فکری و اجزای آن یعنی سرمایه انسانی ،سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای بر عملکرد پژوهشگاه تاثیر مثبت و معنی داری دارند.

• انوری رستمی و سراجی(۱۳۸۴)در تحقیق که با عنوان «سنجش سرمایه فکری و بررسی رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار سهام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران» انجام دادند که به چند سوال پاسخ می‌داد. اولین سوال این است که چگونه می توان ارزش سرمایه‌های فکری را بر آورد یا محاسبه کرد؟ سوال اساسی دوم این است که آیا رابطه معناداری میان میزان سرمایه‌های فکری محاسبه شده شرکت‌ها و ارزش بازاری سهام آن‌ها وجود دارد؟ و در نهایت این که، جهت محاسبه سرمایه‌های فکری کدام یک از روش‌های سنجش از توان تبیین بالاتری برخوردارند و رابطه بهتری را با ارزش بازاری سهام شرکت‌ها نشان می دهند؟ جهت پاسخگویی به سؤالات مذکور، بر اساس داده‌های ۷٫ ساله شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های ۱۳۷۶ الی ۱۳۸۲، پنج روش سنجش در محاسبه سرمایه‌های فکری مورد آزمون آماری قرار گرفت. نتایج آزمون‌های آماری بیانگر آن است که در سطح اطمینان ۹۵، روش‌های پیشنهادی چهارم و پنجم سنجش ارزش سرمایه‌های فکری شرکت‌ها، همبستگی بالا و معناداری را (با مقادیر ضریب همبستگی بالاتر از ۰٫۹۷) با ارزش بازاری سهام شرکت‌ها و صنایع بورس اوراق بهادار تهران نشان دادهاند و با توجه به مقادیر ضریب تعیین بالاتر نسبت به سه روش اول و دوم و سوم از توان تبیین بهتری برخوردار بوده اند. نتیجه کلّی این تحقیق بیانگر اهمیّت سرمایه‌های فکری، درک اهمیّت ارزش آن از سوی سرمایه گذاران و همبستگی بالای سرمایه‌های فکری با ارزش بازاری سهام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران است.

شکل (۱۶-۴): انتظارات /عملکرد تصویر از مقصد…………………………………………………………………………………………….. ۹۴
شکل(۱۷-۴): توزیع تمایلات رفتاری آینده گردشگران عتبات عالیات……………………………………………………………………….. ۹۶
فصل اول
(کلیات)

مقدمه
گردشگری مذهبی به عنوان یکی از مهمترین زیرمجموعه­های صنعت بزرگ و متنوع گردشگری جهانی از جایگاه ویژه­ای در رشد اقتصادی کشورها برخوردار است. به طوریکه در دهه­های اخیر گردشگری دینی در اکثر کشورهای جهان در حال افزایش می­باشد و علاقه فراوان مردم به خاطر بازدید از این اماکن به مذاهب و ادیان بیشتر شده است (کاویان­فر،۸:۱۳۸۶).
با توجه به تأثیر شگرف گردشگری در زمینه ­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع امروز، باید با نظری بلند و مدیریتی عالمانه، آگاهانه و با برنامه­ ریزی درست، در جهت گسترش آن تلاش کرده و آثار منفی آن را به حداقل رسانید. بنابراین یکی از روش های سنجش کارایی خدمات و تسهیلات موجود در یک ناحیه ارزیابی نظر بهره­برداران و استفاده­کنندگان از این خدمات یا به عبارت بهتر رضایتمندی گردشگران می­باشد (فنی و همکاران،۳۵:۱۳۹۱).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

رضایتمندی گردشگران یکی از مهمترین عوامل رقابتی و بهترین شاخص برای تضمین رشد سودهای آنی محسوب می­ شود­. امروزه بسیاری از مراکز­، ارکان­ها و سازمان­ها میزان رضایت گردشگران را به عنوان معیاری مهم برای سنجش کیفیت کار خود قلمداد می­ کنند و این روند همچنان در حال افزایش است (­قلی­پور سلیمانی­،۱۳۸۷ :۳ ).
رضایت گردشگران باعث می­ شود تا این احساس رضایت در تمایل آنان به بازگشت و تداوم مسافرت به مقصد، از یک سو و تشویق و ­ترغیب دوستان ­و آشنایان به دیدار از شهر مقصد مؤثر واقع شود و به این ترتیب موجبات تداوم و پایداری گردشگری و رونق اقتصادی در منطقه مورد­نظر شود (فنی و همکاران،۳۵:۱۳۹۱).
کشور عراق یکی از مهمترین پایگاه­های مذهبی جهان تشیع که دارای توانمندی­های گردشگری با کارکردهای مذهبی _ فرهنگی ارزشمند در سطح ملی و بین ­المللی می­باشد­، ورودگردشگران مذهبی ایرانی به کشور عراق می ­تواند آثار شگرفی در زمینه ­های مختلف از جمله اقتصادی _ اجتماعی از خود به جا گذارد ، اما کسب آثار مثبت و مطلوبیت­ها زمانی امکان­ پذیر است که بستر مناسب آن یعنی نهادهای مدنی و زیر ساخت­های اجتماعی نیز فراهم شده باشد. یکی از مهمترین مسائلی که هر نهاد متولی پذیرش گردشگر یا زائر با آن مواجه است­، شناسائی و ارزیابی رضایت گردشگران از محصول ارائه شده است .
بنابراین پژوهش حاضر ضمن تدوین یک چارچوب تئوریک برای ماهیت محصول مقاصد گردشگری در کشور عراق، سنجش رضایت گردشگران از محصول گردشگری کشور عراق را با بهره گرفتن از مدل HOLSAT انجام خواهد داد­.
۱-۱-بیان مسئله
گردشگری یکی از سریعترین صنایع در حال توسعه در اقتصاد جهانی است. اهمیت این صنعت به قدری است که تنها صنعت نفت و صنایع خودرو از آن بالاتر می­باشند (اوبرت^[۱] ،۵:۲۰۰۲). علی­رغم این واقعیت که صنعت گردشگری بخشی از تاریخ بشر است و از دوران باستان رایج بوده است، پویایی و رشد آن تنها در نیمه دوم قرن بیستم آغاز شده است. در حالی که در دهه ۱۹۵۰ حدود ۲۵ میلیون نفر جزء گردشگری بین ­المللی قرار گرفتند در سال ۲۰۰۹ تعداد آنها به بیش از ۸۰۰ میلیون نفر که در برخی از منابع این آمار ۹۳۰ ملیون نفرمی­باشد (سازمان جهانی گردشگری[۲] ،۲۲:۲۰۱۰).
در واقع صنعت گردشگری به عنوان یکی از مهمترین صنایع جهان که نقش عمده­ای در بهبود وضعیت اقتصادی کشورها و توسعه اقتصادی آنها دارد از سوی کارشناسان­، دانشمندان­، مدیران و برنامه­ ریزان اقتصادی کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است. صنعت توریسم عمدتاً از دو جهت حائز اهمیت بسیار است. اولا موجبات آشنایی ملل با دیگر فرهنگ­ها­، نژاد­ها­، اقوام­، سرزمین­ها­، گویش­ها را فراهم می­نماید­، و ثانیا دیگر کشورهای مختلف جهان در سایه برخورداری از امکانات گوناگون و جاذبه­های متنوع در صدد جلب گردشگران هستند­ (گوهریان ،۱۳۸۴ :۲۵).
توریسم مذهبی^[۳] یکی از رایج­ترین اشکال گردشگری در سراسر جهان است که سابقه­ آن به قرون و اعصار گذشته مرتبط می­گردد. مدارک و اسناد تاریخی موجود از تمدن­های کهن بین­النهرین­، مصر­، ایران، هند­، چین و غیره نیز آثار و قراین بر جای مانده از روزگار پیش از تاریخ حکایت از سفرهای زیارتی انسان های متعددی دارد که از دیر­باز به منظور انجام فرایض دینی و مذهبی مسیر های طولانی را جهت زیارت طی می­کردند. البته منظور این نیست که توریسم مذهبی­_­زیارتی فقط مخصوص مسلمانان و کشور­های اسلامی است­. این نوع گردشگری­، زیارت در تمام ادیان و مذاهب را شامل می­ شود­. در کشورهای اسلامی نیز جاذبه­های دیگر گردشگری­، جاذبه­های تاریخی­، فرهنگی­، طبیعی و انسان ساخت وجود دارد و گردشگران مسلمان هم با انگیزه­هایی به جز زیارت سفر می­ کنند (­حاج غلامرضایی ،۱۳۷۶: ۵۴-۵۳).
جاذبه­های مذهبی­، زیارتگاهها و اماکن مقدس هر ساله تعداد زیادی از گردشگران را به سوی خود جذب می­ کنند­، تاسیسات اقامتی و پذیرایی این نوع از گردشگری مانند مسافرخانه­ها و زائرسراها با توجه به بافت اجتماعی­– فرهنگی و عقیدتی گردشگران و جامعه میزبان دارای ویژگی­های خاص خود است که در هر کشوری از تنوع بسیار بالایی برخوردار می­باشد (­رضوانی، ۱۳۸۶ : ۱۹­)
توریستهای مذهبی، گردشگران فرهنگی هستند که برای زیارت اماکن­، آثار­، یادمان مذهبی­، انجام اعمال مذهبی و دینی، ترویج و آموزش و گذران اوقات فراغت به مکان­ها و مراکز مذهبی سفر می­ کنند. مردم با توجه به مذهبی که دارند به مکانهای مختلف جهت مقاصد زیارتی سفر می­ کنند­. امروزه گردشگری مذهبی با همه اجزاء و گونه­ های مختلف آن­، به سبب ویژگی­های ساختاری و کارکردی خاص­، توانسته خود را در متن گردشگری جهانی جای دهد و بر اساس برآوردی این نوع گردشگری ۲۶% از کل جریان­های گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است (رحیم پور ،۱۳۷۹: ۲ ).
نکته قابل توجه در این زمینه این است که گردشگری مذهبی تنها شکلی از اشکال گردشگری می­باشد که بر موانع آب و هوایی غلبه می­نماید­. “­سینگ “­یکی از نظریه­پردازان این صنعت در این زمینه می­گوید: “به نظر می­رسد روحیه ادیسه بر موانع آب و هوایی غلبه می­نماید­. بدین ترتیب با تغییرات فصل و تحولات آب و هوایی مشاهده می­ شود که تعداد توریسم و بازدید از شهر­ها و مراکز مذهبی دچار تغییر نمی شود.” و اینکه برای این نوع گردشگر، تنها مقصد حائز اهمیت نیست. تجربه او از همان ابتدای ترک مبدا آغاز می­ شود و تمام مسیر و وقایعی را که در طول مسیر با آن مواجه می­ شود دربر می­گیرد (میرا^[۴]،۱۱:۲۰۰۴).
از دیدگاه اسلام و قرآن،گردشگری نه تنها برای زیارت و سیاحت بلکه برای مشاهده دیگر جوامع وآشنایی با دیگر فرهنگ­ها و فرهنگ غنی اسلامی اهمیت بسیار زیادی دارد. در خصوص گردشگری دو مساله در اسلام حائز اهمیت است. اولا گردشگری و سیر و سیاحت در پهنه­ی گیتی و مشاهده­ آثار صنع و آشنا شدن با فرآورده ­های جوامع بشری و ملل مختلف که آن هم از آثار صنع الهی محسوب می­ شود. ثانیا جلب گردشگران به کشورهای اسلامی موجب می­ شود تا از نزدیک با فرهنگ اصیل و تمدن دیر پای اسلامی آشنا شوند .سفرهای زیارتی در بین مسلمانان از اهمیت بیشتری نسبت به سایر مذاهب برخوردار است­. در این مورد سفر به مکه معظمه از دلایل قوی این ادعا است­. همه ساله میلیون­ها مسلمان از کشورهای مختلف دنیا جهت زیارت خانه خدا به مکه سفر می­ کنند: سفر های زیارتی به مکه بدون تردید یکی از بزرگترین رخدادها در تاریخ مسلمانان است (معرفت ، ۱۳۷۶ :۲۳ ).
رضایتمندی گردشگران^[۵] یکی از مهمترین عوامل رقابتی و بهترین شاخص برای تضمین رشد سودهای آنی محسوب می­ شود­. امروزه بسیاری از مراکز­، ارکان­ها و سازمان­ها میزان رضایت گردشگران را به عنوان معیاری مهم برای سنجش کیفیت کار خود قلمداد می­ کنند و این روند همچنان در حال افزایش است. رضایت گردشگران زمانی به دست می ­آید که فرایندهای مناسب به گونه ­ای طراحی شوند که خدمات ارائه شده توقعات و انتظارات گردشگر را بر آورده نماید. در رضایت­مندی گردشگران هماهنگی ادارات و سازمان های متولی و مرتبط با این صنعت برای فراهم نمودن امکانات لازم و جلب رضایت گردشگر به منظور بازدید مجدد است. تحقیقات سازمان جهانی گردشگری و دیگر مطالعات نشان می­دهد که تبلیغات برای توسعه این صنعت در هر کشور یا منطقه ضروری است یعنی برای جلب گردشگران به یک منطقه باید قابلیت ­های گردشگری آن منطقه به افراد شناسانده شود ( قلی­پور سلیمانی­،۱۳۸۷ :۳ ).
همچنین محصول گردشگری یک مقصد­، شامل پنج جزء­، محیط و جاذبه­های مقصد­، تسهیلات و خدمات مقصد­، دسترسی مقصد­، تصویر از مقصد و هزینه­ های مصرف ­کننده است­. کیفیت یک محصول یا کالا از مهمترین عوامل رضایت­مندی مشتریان است که در موسسات خدماتی تحت تاثیر متغییرهای گوناگون قرار می­گیرد (زیویار و همکاران ،۱۳۹۱: ۱۸۶-۱۷۳ ).
امروزه رضایت مشتری را می­توان به عنوان جوهره موفقیت در جهان رقابتی در­نظر گرفت (­زیویار و همکاران ۱۳۹۱: ۱۸۶-۱۷۳­) موضوع افزایش رقابت در صنعت جهانی گردشگری سبب شده است تا از مدیران هتل­ها و ادارات دولتی به دنبال جستجوی راهبردهای جدید برای افزایش گردشگران داخلی و خارجی باشند­. رسیدن به این هدف با بهبود کیفیت که آینده گردشگران در گرو آن است در کانون قلب پایداری جای دارد و بهبود کیفیت می­بایستی در تمام ارکان و عرصه ­های صنعت گردشگری مانند بهبود کیفیت حمل و نقل­، میهمان­پذیری و میهمان­داری­، اماکن اقامتی و غیره ایجاد شود­، تا رضایت گردشگر حاصل شود (بارچو و همکاران^[۶]،۱۰۵۰:۲۰۱۱).
رضایت گردشگران به عنوان مهمترین منبع مزیت رقابتی در­نظر گرفته می­­شود­. به همین دلیل استراتژی اندازه ­گیری و تقویت رضایت گردشگران بسیار مورد توجه قرار می­گیرد­. علاوه بر این محققان عوامل متنوع و مختلف موثر بر رضایت گردشگران را در مقاصد گردشگری مورد مطالعه قرار داده­اند (بارچو و همکاران،۱۰۵۲:۲۰۱۱). بدین معنی محصول گردشگری مقصد (ترونگ و کینک^[۷]،۵۳۰:۲۰۰۹ و وتیتنو^[۸] و همکاران،۱۱۷۰:۲۰۱۳)،کیفیت خدمات (بوتنارو و میلر^[۹]،۳۷۶:۲۰۱۲) ­­، امنیت­، تجربه قبلی­، تصویر از مقصد (وتیتنو و همکاران،۱۱۷۰:۲۰۱۳)، جاذبه (نواسکی^[۱۰]،۳۰۱:۲۰۱۳)، حمل­و­­نقل (تامپسون و سچوفیلد^[۱۱]،۳۴۰:۲۰۰۴)­، هتلداری­، هزینه­ها (کرچز و سچوفیلد^[۱۲]، ۵۹۰:۲۰۱۱) و ویژگی­های دموگرافیکی – اجتماعی به طور مستقیم یا غیر­مستقیم بر رضایت گردشگر موثر هستند ( زینلی و همکاران،۸۰،۱۳۹۳­). با این وجود پژوهشگران تاکید دارند که یافته­های آن­ها به طور جهانی قابل تعمیم نیست چرا که ماهیت عوامل موثر بر رضایت بستگی به ابعاد و ویژگی­های مقاصد مانند تسهیلات­، جاذبه­ها­، هزینه­ های صرف شده در مقصد دارد (کرچز و سچوفیلد، ۵۹۲:۲۰۱۱) ).
۲-۱- اهمیت و ضرورت تحقیق
با نامگذاری سال۲۰۱۰ میلادی به سال “توریسم اسلامی­” توسط سازمان کنفرانس اسلامی و نیز تبدیل شدن صنعت گردشگری به عامل موثر در تعامل فرهنگها­، گفتگوی تمدن­ها و برقراری انس و الفت بین ملت­ها­، لزوم شناخت و توجه به بخش­های پر­اهمیت این صنعت بویژه گردشگری مذهبی ضروری به نظر می­رسد ( jamejamonline.ir ).
گفته می­ شود در ایران خاستگاه گردشگری به سفرهای زیارتی بر­می­گردد که مردم برای زیارت اماکن مذهبی انجام می­دادند و گردشگری مذهبی شکلی جدید و مدرن از سفرهای زیارتی است (رحیم پور،۱۳۷۹:۲­)­. امروزه، در کشور ایران توریسم مذهبی از جمله جاذبه­های گردشگری پر­طرفدار است که با توجه به کشورهای اسلامی مجاور، استقبال خوبی از آن در ایران می­ شود. اغلب مردم ایران شیعه­اند و زیارت معصومین (ع) و امام زادگان مورد تاکید مذهب آنان است و تاثیر بسیاری بر کنش آنان دارد که یکی از جلوه های آن حضور سالانه میلیون­ها زائر در مشهد مقدس رضوی است و زیارت امامان شیعه در عراق توسط مردم ایران و سایر شیعیان جهان جلوه­های دیگر آن است­. با وجودیکه فضای معنوی کشورهای مسلمان­، خود دارای جاذبه است و بسیاری از مسلمانان دوست دارند به مناطقی سفر کنند که فرهنگ و ارزش­های اسلامی به آنها حاکم است، رعایت ارزشها و آداب اسلامی از جمله وجود غذاهای حلال و راحتی در انجام فرایض دینی­، احساس امنیت و خاطری آسوده را برای گردشگران مسلمان فراهم می­ کند. اما بسیاری از کشورهای اسلامی مانند عراق، علیرغم برخورداری از جاذبه­های گردشگری مذهبی­، تاریخی­، فرهنگی­، و طبیعی­، فاقد زیر ساخت­های مناسب هستند­. کم­توجهی در استفاده از فن­آوری نوین اطلاعاتی ، ضعف برنامه ریزی و مدیریت کارآمد در این صنعت، از جمله دلایل عدم موفقیت کشورهای اسلامی در جلب گردشگر است.
با توجه به شور و اشتیاق مردم ایران برای زیارت اماکن متبرکه کشور عراق از یک سو و نابسامانی خدمات رفاهی و بهداشتی برخی هتل­ها­ی محل اسکان و نبود بهداشت کافی در محیط شهری و کمبود امکانات رفاهی و خدماتی و وجود مشکلات امنیتی و جنگ­های داخلی­ از سوی دیگر برای هموطنان­مان مشکلات زیادی به وجود آمده است. لذا بررسی رضایت گردشگران از اماکن زیارتی کشور عراق توسط زائران ایرانی ضروری بنظر می­رسد. از اینرو، پژوهش سعی دارد رضایت گردشگران شهر تبریز را از محصول توریسم مذهبی کشور عراق بررسی کند.
۳-۱-اهداف تحقیق
با توجه به موضوع و مطالب ارائه شده اهداف پژوهش به دو دسته کلی و جزئی به شرح زیر تقسیم می­ شود :
هدف کلی:
هدف از این تحقیق ارزیابی رضایتمندی گردشگران شهر تبریز از محصول توریسم مذهبی کشور عراق با بهره گرفتن از مدلHOLSAT
اهداف جزئی :
معرفی جاذبه­ها و توانمندی های توریسم مذهبی کشور عراق .
بررسی تاثیر کیفیت خدمات وامکانات رفاهی (­مانند محل اقامت­، وسایل حمل و نقل و غیره­) و محصول گردشگری مذهبی ارائه شده در رضایتمندی گردشگران شهر تبریز .
ارزیابی تاثیر بحران­های امنیتی موجود در کشور عراق در میزان رضایتمندی گردشگران شهر تبریز .
بررسی تاثیر برخورد متولیان امر گردشگری مذهبی دو کشور در میزان رضایتمندی گردشگران شهر تبریز .
ارزیابی و تاثیر­گذاری محصول توریسم مذهبی بر رضایت گردشگران شهر تبریز برای مسافرت مجدد
۴-۱- سوالات تحقیق
آیا کیفیت خدمات و امکانات رفاهی کشور عراق با رضایتمندی گردشگران مذهبی شهر تبریز ارتباط دارد؟
آیا بحرانهای امنیتی و درگیری­های داخلی کشور عراق با رضایتمندی گردشگران مذهبی شهر تبریز ارتباطدارد؟
آیا بر خورد متولیان امر و ضابطین مستقر در پایانه ­های مرزی ایران و عراق با رضایت­مندی گردشگران مذهبی شهر تبریز ارتباط دارد؟
آیا محصول توریسم مذهبی کشور عراق با رضایتمندی گردشگران شهر تبریز برای مسافرت مجدد ارتباط دارد؟
۵-۱- فرضیه های تحقیق
بین امکانات و کیفیت خدمات رفاهی ارائه شده در کشور عراق و میزان رضایت­مندی گردشگران مذهبی شهر تبریز در عراق رابطه وجود دارد.
بین بحرانهای امنیتی و وجود درگیری­های ­داخلی کشور عراق و میزان رضایت­مندی گردشگران مذهبی شهر تبریز رابطه وجود دارد.
بین برخورد متولیان امر و ضابطین مستقر در پایانه ­های مرزی بین دو کشور و میزان رضایت­مندی گردشگران مذهبی شهر تبریز از کشور عراق رابطه وجود دارد.
بین محصول توریسم مذهبی کشور عراق و رضایتمندی گردشگران شهر تبریز برای مسافرت مجدد رابطه وجود دارد.
۶-۱- چالش های تحقیق
اطلاعات موجود در سازمانها، به دلیل فقدان بانک­های اطلاعاتی قوی و عدم هماهنگی­ها، اغلب ناقص، نارسا و طبقه ­بندی نشده هستند و مسئولان نیز تمایل چندانی به ارائه اطلاعات نشان نمی­دهند.
فصل دوم
اصول و مبانی نظری
۱-۲-مقدمه
صنعت گردشگری به مثابه بزرگترین صنعت جهان در دهه­های اخیر نقش اساسی و قابل ملاحظه­­ای در رشد اقتصادی کشورهای مختلف ایفا کرده است، به گونه ­ای که آمارهای سازمان جهانی گردشگری ملل متحد نشان می­دهد که در سال ۲۰۱۰ میلادی گذرنامه­ی ۹۴۰ میلیون نفر در سراسر جهان، به مهر مسافرت ممهور شده و به عنوان گردشگران بین ­المللی شناخته شده ­اند. در همین سال درآمدهای حاصل از این مسافرتها به رقم ۹۱۹ میلیارد دلار رسیده است و پیش ­بینی­های این سازمان حاکی از آن است که در دهه­ ۲۰۲۰توریسم به صنعت شماره­ یک جهان تبدیل خواهد شد (سازمان جهانی گردشگری­،۲۶:۲۰۱۱). همچنین از گردشگری به عنوان یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی، اجتماعی و رفاهی جامعه یاد می­­کنند و اهمیت آثار اقتصادی صنعت گردشگری برای کشورهای در حال­توسعه به گونه­­ای است که آن را به مثابه امیدبخشترین، جایگزینترین صنعت برای کشور­های در حال توسعه می­دانند. علاوه بر این، گردشگری به عنوان یک پدیده، در جه مشخصی از پیچیدگی در «فضا» و «زمان» را به ارمغان می ­آورد (علی­پور و حیدری،۳۱:۲۰۰۴). از طرف دیگر، تغییرات صنعتی و تکنولوژیکی (جهانی­سازی) نیز پیچیدگی­های حاکم بر صنعت/ پدیده گردشگری را تسریع و افزایش می­ دهند. از اینرو، مهمترین نکته در بررسی مقوله گردشگری انتخاب نوع رویکرد برای مطالعه نظری آن است. به عبارت دیگر، تشریح انتظارات و عملکردهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست­محیطی مرتبط با گردشگری بیانگر نوع رویکرد به این فعالیت است (حیدری چیانه،۲۲:۱۳۸۹). با توجه به اینکه هدف اصلی این تحقیق ارزیابی رضایتمندی گردشگران شهر تبریز ازمحصول توریسم مذهبی کشور عراق می باشد، بنابراین رویکردهای منتخب برای مطالعه نظری این تحقیق، به ترتیتب عبارتند از:
رویکرد کیفیت
رویکرد محصول مقاصد گردشگری