در دنیای امروز مبادلات برون­مرزی بدون اینترنت و کارتهای اعتباری پذیرفته شده در سطح بین المللی امکان پذیر نیست. نتایج نشان دهنده رابطه معنی­دار و معکوس میان تأثیر استفاده از ابزارهای نوین بانکداری الکترونیک بر نقدینگی در اقتصاد ایران وجود دارد. باید توجه داشت که استفاده از این ابزارهای نوین طی این چند سال نحوه دسترسی مشتریان بانکی را تغییر داده است.
در سال های اخیر، روند رو به رشد استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک در سیستم بانکی کشور قابل توجه است، حال آنکه در طی این مدت رشد نقدینگی در اقتصاد ایران به شدت افزایش یافته است و لذا این گمان می رود که رابطه ای میان استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک و رشد نقدینگی وجود داشته باشد.
در یک نگاه کلی می توان ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک را زیر مجموعه ای از کسب و کار الکترونیک که ارمغان فن­آوری اطلاعات می باشد، دانست. استقرار تجارت الکترونیک نیازمند بسترسازیهای مناسب اقتصادی، فنی، مخابراتی، حقوقی، انسانی و فرهنگی می باشد. بانکداری الکترونیک و به تبع آن پول الکترونیک و ابزارهای آن به عنوان یکی از مهمترین بسترهای لازم در زمینه تجارت الکترونیک، از طریق تسهیل در پرداخت و نقل و انتقال الکترونیکی وجوه معاملات اینترنتی می تواند زمینه رشد و توسعه تجارت الکترونیکی را بیش از پیش فراهم نماید. در نتیجه گسترش کاربرد پول الکترونیکی آثار اقتصادی،سیاسی، تجاری و اجتماعی چشمگیری به همراه خواهد داشت.
دراین پایان نامه ضمن آشنایی و بررسی روند به کارگیری و توسعه ابزارهای نوین پرداخت درسیستم بانکی بانک رفاه کارگران، جایگاه اثرات استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک (خودپرداز، پایانه فروش و پایانه شعب) بر متغیر کلیدی و مهم مدیریت نقدینگی در بانک رفاه مورد بررسی قرار می­گیرد. در این راستا با بهره گرفتن از روش های اقتصادسنجی و به کارگیری تکنیک رگرسیون اثرات استفاده از تکنولوژی های جدید بر نقدینگی می پردازیم و در بخش آخر نیز ضمن نتیجه گیری و ارائه خلاصه مباحث، پیشنهادهای لازم جهت توسعه و به کارگیری ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک در بانک رفاه ارائه می گردد.

• پیشینه تحقیق

محمدالادم و نجوان عبدالت(۲۰۰۹) در مطالعه­ایی که صورت داده­اند به بررسی اثر توسعه پول الکترونیکی بر سیاست پولی و نقش بانک مرکزی پرداخته اند. در سال های اخیر منافع قابل توجهی در توسعه پول الکترونیکی وجود دارد. طرح های پول الکترونیکی تا به پتانسیل به سر می برد از پول نقد به عنوان مهمترین ابزار ساخت پرداخت­های کوچک ارزش و معاملات از جمله ساده تر و ارزان تر برای هر دو می تواند مصرف کنندگان و تجار پول الکترونیکی سابقه ای از بودجه ها و یا “ارزش “در دسترس را به یک مصرف کنندگان دستگاه های الکترونیکی را در اختیار او ذخیره می شود، یا بر روی یک کارت اعتباری و یا در یکرایانه های شخصی برای استفاده بیش از یک شبکه رایانه ای مانند اینترنت است .این مقاله استدلال می کند که پول به خوبی به شبکه، می تواند تبدیل به یک شکل مهم از ارز در آینده.چنین توسعه اثربخشی و اجرای سیاست های پولی را تحت تاثیرقرار دهد.گریک افزایش استفاده از پول الکترونیکی قابل ملاحظه تقاضا برای ذخایر بانک مرکزی را محدودکند. (پازوکی و امیرخانی، ۱۳۹۰)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

محمدالصمدی(۲۰۱۱) درمقاله مورد بررسی اثر بانکداری الکترونیک را بر سیستم بانکداری کشور اردن تجزیه وتحلیل کرده است. بانکداری الکترونیکی تبدیل شده است به یکی از مهم ترین و مدرن ترین برنامه های کاربردی گسترش قابل توجهی در طول سال گذشته شاهد بوده است .این مطالعه به بررسی تاثیر بانکداری الکترونیکی بر عملکرد بانک اردن .تجزیه و تحلیل تجربی شده است بر روی داده های ۲۰۱۰ انجام شده است. (پازوکی و امیرخانی، ۱۳۹۰)
قنبری و براتی(۱۳۸۸) درمطالعه­ای به عنوان اثر بانکداری الکترونیکی بر سودآوری سیستم بانکی (مطالعه موردی بانک صادرات ایران) از آنجا که اقتصاد ایران بر پایه نظام پولی پایه­ریزی گردیده، بانک­ها به عنوان مهمترین نهاد بازار پول، دارای نقش و اهمیت فراوان در اقتصاد و بالطبع توسعه کشور می باشند، صنعت بانکداری یکی از صنایعی است که بیشترین تأثیر را از پیشرفت های ناشی از فناوری های مربوط به اطلاعات و ارتباطات پذیرفته است. این مقاله با بهره گرفتن از شاخص های عمده بانکداری الکترونیکی به بررسی تأثیر آن ها بر سودآوری بانک پرداخته است. کاربرد بانکداری الکترونیکی درصنعت بانکداری کشورهنگامی مفیدارزیابی می شود که سرمایه گذاری های انجام شده از سوی بانک ها در این زمینه سودآوری آنها را افزایش دهد. (پازوکی و امیرخانی، ۱۳۹۰)
مدل به کار رفته در این پژوهش بر مبنای نظریه ساختارگرایی بوده که در آن بازده کل دارایی به عنوان متغیر وابسته و شاخص تمرکز بازار بانک، اندازه بانک، تعداد ماشین های خودپرداز بانک، تعداد پایانه های فروش، تعداد پایانه های شعب به عنوان متغیرهای توضیحی تعریف می شوند. مدل با بهره گرفتن از داده های تلفیقی مربوط به بانک صادرات ایران در ۲۸ استان کشور برای دوره زمانی برآورد می شود.
نتایج براساس مدل اثر تصادفی با بهره گرفتن از نرم افزار Stata 1388-1380 نشان می دهد شاخص تمرکز بازار بانک، اندازه بانک، تعداد ماشین های خود پرداز و تعداد پایانه های فروش ، اثر مثبت و معنادار بر سود آوری بانک داشته است . اما ،تعداد پایانه های شعب دارای اثر منفی بر سودآوری بانک داشته است.

• تاریخچه بانکداری الکترونیک در جهان

زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال ۱۹۱۸ میلادی برمی‌گردد، یعنی هنگامی که بانکهای فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می‌پرداختند. این بانک بعدها با توسعه موسسات تهاتری خودکار (در سال ۱۹۷۲) زمینه استفاده گسترده از پول الکترونیک را فراهم کرد. اینترنت در سال ۱۹۷۰ توسط متخصصین دانشگاهی، به منظور اشتراک دریافت ها، توسعه یافت و تا سال ۱۹۹۳ محبوبیت اینترنت برای عموم و خصوصاً تجاری که امید به گسترش مشتریانشان را داشتند، افزایش پیدا کرد. عواملی که بانکداران را به سمت اینترنت متوجه ساخت عبارت بود از: مواجه شدن با مبالغ هنگفت، مشتریان زیانده و رقابت بین غیر بانکی ها. در سال ۱۹۹۴، بانکها شروع به کاوش در اینترنت کردند تا به عنوان یک سیستم تحویلداری پیشنهادی برای محصولات و خدماتشان، از بانکداری اینترنتی استفاده کنند. این نوع بانک برای هر تراکنشی قیمت کمتری را از بانک های شعبه دار پیشنهاد کرد. همچنین به دسترسی بازارهای جهانی و آسایش بیشتر مشتریان توجه بیشتری نشان داد. تا ژانویه ۱۹۹۵، فقط ۲۴ بانک بر روی شبکه اینترنت وجود داشت. لیکن، به فاصله یک سال،‌۸۰۰ بانک به این تعداد افزوده شد، به طوری که کارشناسان بانکهای صنعتی تخمین زدند که بانک های شمال آمریکا تا سال ۲۰۰۰، حدود ۱۵۰۰ شبکه اینترنت تاسیس خواهند کرد.
اولین تجربه ساخت دستگاه خودپرداز به سال ۱۹۳۹ برمی‌گردد. این دستگاه که توسط سه مخترع به نام‌های لاتر، جرج و سیمجیان ساخته شد، مورد توجه بانک‌ها و سازمان‌ها قرار نگرفت. با وجود این تجربه ناموفق، سه مخترع دیگر با نام‌های دان وتزل، تام بارنز و جرج چستین در سال ۱۹۶۸، ساخت دستگاه خودپرداز را با مفهومی جدید آغاز کردند. ساخت اولین نمونه آنها، پنج میلیون دلار هزینه دربر داشت. محصول این پروژه در سال ۱۹۷۳ به عنوان اولین دستگاه خودپرداز در بانک کمیکال در شهر نیویورک نصب شد. اولین نسل از دستگاه‌های خودپرداز، به صورت آفلاین کار می‌کردند و پول به صورت خودکار از حساب مشتریان کسر نمی‌شد. بنابراین فقط مشتریان ویژه‌ای که از اعتبار خاصی برخوردار بودند،مجاز به استفاده از این دستگاه‌ها بودند.(دانشنامه ویکیپدیا، ۱۳۹۲)
منادی سرویس‌های بانکداری خانگی مدرن سرویس‌های بانکداری از راه دور از طریق رسانه‌های الکترونیکی در اوایل دهه هشتاد بودند. در اواخر دهه هشتاد کلمه آنلاین محبوب شد و به استفاده از یک پایانه، صفحه کلید، و صفحه نمایش برای دسترسی به سیستم بانکی از طریق یک خط تلفن اطلاق می‌شد. کلمه بانکداری خانگی همچنین می‌تواند به استفاده از یک صفحه کلید کوچک عددی برای فرستادن صدا از طریق خط تلفن به وسیله دستورالعمل هایی برای بانک اطلاق شود. سرویس‌های آنلاین در سال ۱۹۸۱ در نیویورک شروع به کار کردند زمانی که چهار بانک بزرگ شهر سرویس‌های بانکداری خانگی را به وسیله سیستم ویدئوتکس (Videotex) ارائه کردند. به دلیل شکست تجاری تکنولوژی ویدئوتکس این سرویس‌های بانکداری هرگز محبوب نشد به جز در فرانسه –جایی که استفاده از ویدئوتکس به وسیله شرکت telecom تامین مالی می‌شد- و انگلستان – که سیستم prestel استفاده می‌شد. اولین سرویس‌های بانکداری آنلاین خانگی در انگلستان به وسیله شرکت ساخت و ساز ناتینگهام (NBS) در سال ۱۹۸۳ پایه ریزی شد. سیستمی که استفاده می‌شد بر پایه سیستم prestel انگلیسی بود و از یک رایانه – مثل BBC Micro- یا صفحه کلید متصل به سیستم تلفن و دستگاه تلویزیون استفاده می‌کرد. این سیستم (که ارتباط خانگی-homelink- نامیده می‌شد) مشاهده آنلاین صورتحسابها، انتقالات بانکی و پرداخت قبوض را ممکن می­ساخت. برای انجام انتقال بانکی یا پرداخت قبوض، باید یک دستورالعمل نوشته شده حاوی جزئیات دریافت کننده موردنظر به NBS فرستاده شود و آنجا اطلاعات وارد سیستم homelink شود. اغلب دریافت کنندگان، شرکت‌های گاز و برق و تلفن و حساب هایی در بانک‌های دیگر بودند. اطلاعات پرداخت انجام شده از طریق Prestel توسط دارنده حساب وارد سیستم NBS می‌شود. یک چک توسط NBS برای دریافت کننده وجه فرستاده می‌شود و یک اطلاعیه حاوی جزئیات پرداخت نیز برای دارنده حساب فرستاده می‌شود. سیستم BACS بعدها برای انتقال مستقیم پرداختی ابداع و استفاده شد. موسسه اعتباری فدرال استنفورد اولین موسسه‌ای بود که در اکتبر سال ۱۹۹۴ سرویس‌های بانکداری اینترتی را به همه اعضای خود ارائه کرد. (فکور ثقیه، ۱۳۸۸)

• تاریخچه بانکداری الکترونیک در ایران

سابقه فعالیت‌های بانکداری الکترونیک در ایران به سال ۱۳۵۰ برمی‌گردد. در آن موقع بانک تهران با در اختیار گرفتن بین ۷ تا ۱۰ دستگاه خودپرداز در شعبه‌های خود نخستین تجربه پرداخت اتوماتیک پول را تنها در همان شعبه نصب شده بر عهده داشتند. ‌اواخر دهه ۱۳۶۰ بانک های کشور با توجه به کاربرد کامپیوتر شخصی و احساس نیاز به اتوماسیون عملیات بانکی به رایانه‌ای کردن عملیات بانکی پرداختند. طرح جامع اتوماسیون بانکی پس از مطالعه و بررسی­های گوناگون در قالب پیشنهادی برای تحولی جامع در برنامه‌ریزی فعالیت های انفورماتیکی بانک­ها به مسئولان شبکه بانکی ارائه شد که با مصوبه مجمع عمومی بانک­ها در سال ۷۲ طرح جامع اتوماسیون سیستم بانکی شکلی رسمی به خود گرفت. در همان سال بانک مرکزی، شرکت خدمات انفورماتیک را به عنوان سازمان اجرایی طرح جامع انفورماتیک سیستم بانکی تاسیس کرد. طی سال های ۷۲ و ۷۳ جرقه های ایجاد سوییچ ملی جهت بانکداری الکترونیکی زده‌ شد و در همان راستا شبکه ارتباطی بین بانک ملی و فروشگاه های شهروند ایجاد شد. در خرداد ۱۳۸۱ مجموعه مقررات حاکم بر مرکز شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی موسوم به شتاب به تصویب رسید. بدین­سان اداره شتاب بانک مرکزی در ۱/۴/۱۳۸۱ تاسیس و با هدف فراهم کردن زیرساخت بانکداری الکترونیکی آغاز به کار کرد. شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه های خود پرداز سه بانک رسماً متولد شد (بانک­های کشاورزی، توسعه صادرات و صادارت ایران در پایلوت اولیه این طرح حضور داشتند و بانک­های خصوصی سامان و کارآفرین نیز درخواست کردند که درآزمایش­های اولیه شتاب حضور داشته باشند). درحال حاضر بیشتر بانک­های ایران بطورمستقیم طرح­های بانکداری الکترونیکی خود را پیش برده و می برند. بانک ملی با طرح سیبا، بانک تجارت با طرح SGB، بانک صادرات با طرح سپهر، بانک رفاه با طرح جاری همراه، بانک کشاورزی با طرح مهر، بانک ملت با طرح جام و بانک­های خصوصی با طرح بانکداری ۲۴ ساعته و به صورت مجزا و منفرد، بانکداری الکترونیکی را درحوزه تحت پوشش خود تجربه کرده و می کنند. (سید جوادین و سقطچی، ۱۳۸۵)

• معرفی بانکداری الکترونیک

بانکداری الکترونیک یا برخط یا اینترنتی، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به مشتریان که با بهره گرفتن از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز (۲۴ ساعته) از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.
مولر (۲۰۰۸)، بانکداری الکترونیک را استفاده بانک‌ها از اینترنت برای ارائه خدمات بانکی به مشتریان و استفاده مشتریان از اینترنت برای ساماندهی، کنترل و انجام تراکنش بر روی حسابهای بانکی خود تعریف می‌کند. با این حال، برخی از صاحبنظران تعریف کلی تری ارائه کرده اند و استفاده از سایر ابزارها و کانالهای الکترونیک نظیر تلفن همراه، تلفن و تلویزیون دیجیتال به منظور اطلاعرسانی، ایجاد ارتباط و انجام تراکنش بانکی را نیز مشمول تعریف بانک‌داری الکترونیک دانسته اند. مهمترین کانال‌های بانکداری الکترونیک عبارتند از:

• رایانه‌های شخصی(بانکداری اینترنتی)

• کیوسک و شعبه های الکترونیکی

• شبکه‌های مدیریت یافته

• تلفن ثابت و فناوری های مرتبط با آن

• تلفن همراه و فناوری های مرتبط با آن