اقلیم هم مانند هوا در حال تغییر است و فقط در مدت زمان طولانی با ترکیب عناصر و با اثر گذاری عوامل آب و هوا توزیع بهنجار پیدا می کند . در تغییرات آب و هوای یک منطقه یا توزیع آب و هوا ها در سطح زمین ، علاوه بر تاثیر عوامل دینامیکی و فیزیکی اتمسفر ، ناهمواری سطح زمین ، پوشش گیاهی آن ، آب و خاک و عرض جغرافیایی نیز موثرند . ( کاویانی و همکار، ۱۳۸۷ ، ۵)
مطالعات توصیفی آب و هوا بطرق مختلف صورت می گیرد ، از جمله طبقه بندی کوپن و تورنت ویت ، نیز در قرن بیستم شکل گرفت . این دو با بهره گرفتن از میانگین عناصر آب و هوایی ، مانند دما، رطوبت و تبخیر ، آب و هواهای مختلف زمین را طبقه بندی کردند . مشکل عمده این کارها عدم ارزیابی مجموع عناصر آب و هوایی به صورتی یکپارچه بود .
یا کوبس ، در طول جنگ جهانی دوم ، به منظور استفاده علمی از دانسته های آب و هوایی و پیش بینی شرایط آب و هوایی آینده ، آب و هواشناسی سینوپتیک را به معنی واقعی و عملی آن مطرح کرد . به نظر او برای طبقه بندی و تبیین آب و هوا باید از مجموعه سیستمهای فشار ، مانند سیکلونها ، جبهه ها ، موج ها و جهت باد ، استفاده کرد و تمام عناصر آب و هوایی یک محل یا منطقه را یکجا مورد بررسی قرار داد . ( کاویانی و همکار، ۱۳۸۷ ، ۹)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

حال که سیر تحول و تکامل علوم آب و هواشناسی را برشمردیم به تبیین عناصر آب و هوایی شامل دما ، بارش و عوامل آب و هوایی شامل عرض جغرافیایی ، دوری به نزدیکی به دریا ، رطوبت و ارتفاع می پردازیم و جایگاه هر یک از عوامل فوق در ایجاد نواحی مختلف آب وهوایی را معین می کنیم .
در این رابطه عوامل موثر در آب و هوای ایران به دودسته بیرونی و محلی تقسیم می شوند . عوامل محلی آنهایی هستند که در خود محل قرار دارند و اثر آب و هوایی آنها از سالی به سال دیگر چندان تفاوتی ندارند . تابش خورشید و ناهواریها جزو عوامل محلی به حساب می آیند و عوامل بیرونی به عوامل اتلاق می شود که از بیرون وارد ایران می شوند. سیستمهای فشار و توده های هوا جزو این گروه به حساب می آیند . ( علیجانی ، ۱۳۷۹ ، ۲۳)
۲-۲- عناصر آب و هوایی

مقداری از انرژی تابشی خورشید توسط عوارض سطح زمین جذب شده ، تبدیل به انرژی حرارتی می شود. این انرژی ، به شکل ((دما)) یا درجه حرارت جلوه می کند .
در بین عناصر اقلیمی مختلف ، دما و همچنین بارش اهمیت خاصی دارند . گرچه اصلی ترین عامل ایجاد دما ، انرژی حاصل از جذب تابش کوتاه خورشیدی در سطح زمین است ، عوامل دیگری نیز در چگونگی دمای مناطق مختلف سطح زمین تعیین کننده اند ، که عبارتند از :

1. 1. شرایط تابشی و ارتباط آنها با عوارض سطح زمین

1. 1. هدایت گرمایی در قشر فوقانی سطح زمین

1. 1. ارتفاع از سطح زمین

1. 1. ناهمواری و جهت آفتابگیری

1. 1. جابه جایی افقی و عمودی هوا

1. 1. ابرناکی

1. 1. جریانهای اقیانوسی ( کاویانی وهمکار ، ۱۳۸۷ ، ۱۱۲)

      • • 1. 1. تاثیرتابش بر دما

دمای مناطقی که در معرض تابش شدید خورشیدند ، در صورتی که بخش قابل ملاحظه ای از این تابش جذب شود ، بالاست . اگر شرایط تابش ، همانند مناطق گرمسیری ، در تمام طول سال بالا باشد ، نوسان سالانه دمای زیاد حاکم بر محیط ، چندان زیاد نیست . بر عکس در منطق معتدل و عرض های بالا تغییرات سالانه تابش بسیار مشخص و در نتیجه نوسان سالانه دما نیز شدید است .
اتلاف شدید انرژی تابش از سطح زمین ، به کاستن دمای محل منجر می شود ؛ بنابراین ، جذب هرز تابش در سطح زمین ،برای روند روزانه و سالانه دما ، چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی ، تعین کننده است . ( کاویانی و همکار ، ۱۳۸۷، ۱۱۳-۱۱۲)
شکل ۲-۲- دما در مناطق مختلف کره زمین
www.camelclimatechange.org : منبع
۲-۲-۲-۱- مناطق انرژی تابشی ایران
کشور ایران از نظر دریافت انرژی تابشی به چهار ناحیه تقسیم می گردد .

• • سواحل دریای خزر که به علت کمتر بودن ساعات آفتابی و ارتفاع کم از سطح متوسط دریا ، از حداقل انرژی تابشی روزانه برخوردار است .

• • تمام مناطق آذربایجان و بخشی از کردستان واقع در شمال خط رشت – همدان – سنندج ، و قسمتهای شمال شرقی کشور در شمال خط گرگان – تربت جام از میانگین تابشی روزانه کمتر از ۳۸۹ کالری بر سانتیمتر مربع برخوردار است . در این ناحیه طول روز و شدت تابش در زمستان کمتر است و ابرناکی آسمان هم نسبتا زیاد است .

• • منطقه تابشی زیاد که شامل دامنه های جنوبی کوههای البرز ، ارتفاعات جنوب خراسان ، زاگرس میانی ، جلگه خوزستان و سواحل جنوبی کشور می باشد . در این منطقه ، در شمال زاویه تابشی دوره سرد مایلتر و طول روز کوتاهتر است . اما در دوره گرم هم زاویه تابش در دامنه ها عمودیتر و هم طول روز طولانیتر است . در قسمت های ساحلی هم وجود بخار آب جو تا اندازه ای ورود انرژی را تعدیل می کند .

• • منطقه تابشی خیلی زیاد که شامل زاگرس جنوبی ،دشت لوت ، چاله جازموریان و ارتفاعات بشاگرد است . در این منطقه ، اثر دریاها بسیار کمتر است ، ارتفاع از سطح دریا کم است ، عرض جغرافیایی پایین است ، و بیشتر اوقات سال آسمان صاف است . در نتیجه ، بالاترین مقدار انرژی تابشی روزانه را دریافت می کند . ( علیجانی ، ۱۳۷۹، ۱۸-۱۷ ) شهرستان ورامین جز دسته سوم نواحی بارشی است به طوریکه تابستانهای گرم با زاویه تابشی عمود بر سطح زمین است که خود برای تولید میوه های تابستانی امری ضروری است ولیکن تبخیر آب های سطحی در این نوع تابش بسیار بالاست .

1. 1. بارش