الف ) آب نماها:
آب عنصری ارزنده برای ایجاد نشاط در زندگی شهری است و لذا این امر ایجاد آبنماها را توجیه می کند. از زمان شروع توسعه فضاهای سبز، آب جزء عناصر منظر ساز شد. بطور کلی آب نماها شامل حوضچه هایی کم عمق است که اغلب دارای فواره های متعدد همراه با چراغهای رنگین میباشد. معمولاً این حوضچه ها بین ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر بوده و با مصالح ساختمانی مختلف بر حسب شکل و فرمی که طرح درنظر می گیرد ساخته می شوند. گاهی این حوضچه ها دارای پا شویه های خارجی و یا بدون آن می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آب نماها گاهی به صورت مطبق یا اشکال متنوعی تعبیه می شوند. گاهی اوقات مجسمه های مختلف به عنوان سمبل یا رساندن منظوری در کنار یا داخل آب نما قرارداده می شود ولی آنچه که باید توجه داشت انتخاب نوع مجسمه و تناسب آن با نوع منظره می باشد. گاهی در کناب آب نما بجای مجسمه ها گلدانهای سنگی بزرگ قرارمی دهند .بزرگی و کوچکی آب نما باید متناسب با ابعاد هندسی و فضای محل باشد یا بعبارت دیگر اختلال بین طول و عرض آب نما به گونه ای باشد که عرض آن کمتر بوده تا آب نما بزرگتر جلوه یابد هرچه عرض بیشتر باشد آب نما کوچکتر و فشرده تر بنظر می رسد.
ب- استخر و برکه های طبیعی
احداث استخر و برکه ها در هوای پارک و زیبائی آن بسیار موثر بوده و باید توجه به انواع گیاهانی که در داخل یا نزدیک به آن کاشته می شوند کاملاً توجه داشت. ممکن است اینگونه استخرها و برکه ها دارای اعماق مختلف بوده و در نزدیکی منطقه جنگل کاری شده یا در وسط پارک یا در کنار بعضی از قسمتهای گلکاری وسیع احداث می شود.

د – دستشوئی و توالت
برای رفاه بیشتر و تامین بهداشت و نظافت گردشگران در نقاط مختلف پارک محوطه هائی برای نظافت و شستشو منظور می گردد این فضاها معمولاً در مکانهائیکه دور از ساختمانهای رستوران، کافه ها ، تاتر و سینما قرارداد چرا که حول و حوش این ساختمانها از نظر بهداشت عمومی معمولاً دستشوئی و توالت منظور شده است لذا مناسب است سرویسهای عمومی در داخل یا مجاور محوطه های جنگلکاری، خیابانهای فرعی، باغ کودکان، باغ وحش و ….
– نیمکت
یکی از وسائل ضروری و مورد نیاز در پارک وجود نیمکت یا نوعی وسیله ی استراحت برای بازدید کنندگان می باشد. نیمکتها با اشکال مختلف و اندازه های متفاوت ازمصالح متنوع ساخته می شود. آنچه که حائز اهمیت است و یک طراح باید به آن توجه کند شناخت موقعیت پارک و محل نصب و قراردادن نیمکت در محلهای ضروری و مناسب است. زیرا به همان اندازه که وجود نیمکت در پارک می تواند ضروری باشد، موقعیت قراردادن آن در محلهائی نامناسب می تواند موجب خستکی و دل زدگی کنندگان گردد.
تعداد نیمکت در پارک خود مسئله ای است که طرح باید به آن توجه داشته باشد زیرا کمبود و یا تعداد زیاد نیمکتها در هر دو حالت می تواند مشکلاتی را از نظر رفاهی ایجاد نماید. بنابراین بعنوان راهنمائی توصیه می شود نیمکتها و یا وسائل استراحتی را در خیابانها اصلی و فرعی جنگل با رعایت فاصله و همچنین در حاشیه خیابانهای اصلی و یا در سطح چمن یا در کنار محوطه های گلکاری ، کنار استخرها برکه ها و آب نما و … تعبیه نمود.
نیمکت ها می تواند در داخل جنگل از چو و یا بقایای کنده های درختان بحالت طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. لازم است در کنار یا نزدیک محلهائی که نیمکتها قرار گرفته اند ظروفی که قسمت بیرونی آنها از چوب ساخته شده و یا رنگهای متنوع رنگ آمیزی شده اند برای استفاده قرارداده شود. همچنین از ظروف مخصوص آشغال در نقاط حساس و خیابانهای اصلی و فرعی پارک باید استفاده شود.
– وسایل بازی کودکان
وسایل یکی از عناصر مهم پارکهای شهری و به ویژه پارکهای کودکان به شما می رود. تجهیزات بازی، که اغلب فلزی هستند، دویدن ، پریدن، سرخوردن، آویزان شدن، تاپ خوردن، پنهان شدن و به طور کلی زمینه جنب و جوش خاص کودکان و نوجوانان را فراهم می آورند. اغلب این وسایل از چوب، پلاستیک و آهن تشکیل شده اند، هنگام ساخت سعی می شود در این وسایل یکپارچگی ایجاد شود.
ح – زمینهای ورزشی
یکی دیگر از تشکیلاتی که در پارکهای عمومی وجود آن تقریباً ضروریست ایجاد زمینهای ورزشی می باشد انواع و تعداد زمینهای ورزشی در پارکها بستگی به بزرگی و کوچکی پارک دارد.
معمولاً در پارکهای کوچک قطعاتی را که نزدیکی جنگل یا بیشه قراردارد به زمینهای ورزشی مانند تنیس، بسکتبال، والیبال و … اختصاص می دهند. در پارکهای بزرگ برنامه ریزیهای ورزشی و زمینهای مربوطه یا سالنهای سرپوشیده بطور مستقل و جداگانه انجام می گیرد. در اینگونه پارکها بر حسب طبیعت و موقعیت آن، مطابق با اصول استاندارد ورزشی انواع زمینهای ورزشهائی مانند زمین فوتبال، استخرهای شنا برای سنین مختلف و دیگر ورزشهای دسته جمعی را که در هوای آزاد میسر است احداث می نمایند.
در پارکهای بزرگ گاهی به منظور زنده و فعال نگاهداشتن پارک در فصولی که امکان استفاده کمتری از فضای آزاد وجود دارد، سالنهای کوچک مقدور است احداث می گردد. مناسب است در اطراف سالن و زمینهای ورزشی با رعایت اصول صحیح ورزشی در فواصلی دیوارهای سبز و درختان پا بلند غرس شود. در اطراف سالنها می توان طرحهائی از گلکاری یا گیاهان همیشه سبز بمرحله اجرا در آورد.
– زمینهای بازی کودکان
در پارکهای عمومی قطعاتی را به منظور سرگرمی و بازی کودکان در نزدیکی استخرها جنگلها یا قسمتهائی که بزرگسالان بتوانند دورادور کودکان را تحت نظر داشته باشند احداث می گردد. اینگونه زمینها باشکال مختلف با وسائل بازیهای متنوع و ماسه های نرم و کاملاً شسته شده مجهز می شوند و برای کنترل و نگهداری بچه ها در اطراف زمین نیمکتهائی نصب میکنند تا در ضمن آنکه کودکان احساس استقلال مینمایند والدین و مربیان نیز در روی نیمکت استراحت و مراقبت نمایند.
معمولاً اینگونه زمینها باید از محل تردد وسائل نقلیه داخل پارک کاملاً دور باشد زمینهائی که در تابستان مورد استفاده قرار می گیرد باید توسط درختان جنگلی یا دیوارهای سبز و بلند محصور و احاطه شده باشد. آنچه که مسلم است در کنار این زمینها وجود بوفه ها و دستشوئی و توالت ضروری است.
قابل توجه است در داخل شهرها بر حسب موقعیت و امکانات هر ناحیه فضاهائی را برای سطوح به پارکهای کوچک کودکان اختصاص می دهند. در اینگونه پارکها انواع وسائل بازی و سرگرمی جهت استفاده کودکان نصب و برقرار می شود. در صورتیکه فضای وسیعی برای ایجاد پارک کودکان در اختیار باشد ممکن است بطور خیلی محدود قسمتهای گلکاری و چمنکاری در آن ایجاد گردد در غیر اینصورت نیاز به قسمتهای گلکاری ندارد. در اینگونه پارکها چمن منحصراً به منظور تزئین نمی باشد بلکه برای ایجاد فضائی سبز و متنوع و فضائی است که در سطح محدود چمنکاری میکنند.
فضاهای سبز غیر فعال :
بطور کلی فضاهای سبز غیر فعالی شامل موارد زیر می باشد.
– معابر شامل دسترسی ها پیاده رو، دسترسی های کندرو، دسترسی های تندرو و دسترسی های خیلی تندرو – کمربندهای سبز – میدانها

نکات مهم در بکارگیری گیاهان در احداث فضای سبز:
الف)سازگاری گیاه: هر گیاه دارای میدان اکولوژی خاصی است. یعنی بهترین میزان رشد آن در شرایط اقلیمی بخصوصی حاصل می شود. بررسی پوشش گیاهی بومی هر منطقه می تواند بعنوان راهنمایی مفید جهت انتخاب گیاهان باشد. گیاهان دارویی ایران بعلت اینکه عملیات اصلاحی روی آنها انجام نشده است. عموماً بصورت توده بومی هستند. بنابراین دامنه سازگاری (میدان اکولوژی) نسبتاً وسیعی دارند. سازگاریهای مطلوب گیاهان دارویی در طراحی فضای سبز شامل موارد ذیل می باشند.
۱- تحمل خشکی، شوری و قلیایی بودن خاک: گیاهان دارویی مانند اقاقیا، اکالیپتوس، داتوره، سنجد، رزماری، اسطوخودوس، گل محمدی، کرچک (قرمز) و ختمی دارای حدود تحمل نسبتاً خوبی به شوری، خشکی، و قلیایی بودن خاک هستند.
۲- تحمل تشعشع شدید خورشید: گیاهانی مانند رزماری، اسطوخودوس، بومادران، سانتولینا، اقاقیا و مورد در مجاورت سطوح آسفالت و سنگ فرش که انعکاس شدید تابش را باعث می شوند، مقاومت خوبی دارند در حالیکه بسیاری از گیاهان دیگر دچار خورشیدی شدن می شوند که منجر به تجزیه کلروفیل و نهایتاً مرگ گیاه می شود.
۳- تحمل شرایط ماندابی: در مناطقی که سطح آب تحت الأرض بالاست گیاهانی مانند اکالیپتوس بخوبی رشد کرده و در کاهش آب تحت الأرض و خشکاندن خاکهای اشباع نقش اساسی دارند. پونه و نعناع از دیگر گیاهان متحمل شرایط ماندابی هستند.
۴- تحمل هرس شدید: گیاهانی مانند مورد، رزماری، اسطوخودوس و دارچین براحتی شکل پذیرند و متناسب با هدف و مکان انتخاب شده در فضای سبز قابل شکل دهی هستند.
۵- سازگاری با سطوح شیب دار: در شیب های تند بزرگراه ها و یا در پارکهای کوهستانی می توان از گیاهان دارویی مانند کورک، خارشتر، شیرخشت و گونه هایی از جنس علف چای استفاده کرد. همچنین جهت پوشش دیوارهای بتونی که برای مهار شیب ها ساخته می شوند می توان از بنه، زرشک معمولی، گل محمدی، برگ بو و سماق بهره جست.
۶- سازگاری با آلودگیهای محیط های شهری و صنعتی: گروهی از گیاهان دارویی در برابر آلودگیهای هوا، گرد و غبار، اشعه ماوراء بنفش و آلودگی صوتی تحمل خوبی از خود نشان می دهند. انواع رز مثل گل محمدی دی اکسید گوگرد (So2) را در نسوج خود تثبیت می کنند. اقاقیا، نمدار و فندق در کاهش شدت آلودگی صوتی بسیار مؤثر است و گل سرخ و داتوره فلوراید اطراف کارخانجات آلومینیم سازی را جذب کرده و نسبت به آن تحمل نشان می دهد. گیاه نمدار (زیرفون) به ازن (O3) متحمل است. گیاه ژینکو نسبت به آلودگی هوا تحمل زیادی دارد.
ب) تأثیر گیاه بر سلامت انسان: توجه به رایحه درمانی و گل درمانی در پزشکی مدرن در پی بررسی ابداعات گذشتگان در این هنر بوسیله تجهیزات پیشرفته امروزی نقش گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریهای جسمی و روانی را بیش از پیش نمایان می کند. گیاهانی مانند اکالیپتوس، کاج، انواع بید، افرا و زبان گنجشک با تولید مواد شیمیایی (فیتونسیدها) و انتشار آنها در هوا باعث از بین رفتن قارچها، باکتریها و برخی حشرات مضر و همچنین ایجاد حالت آرامش و خلسه در انسان می شوند. این مواد آلی گاهی ویتامین های جوی نامیده می شوند. گل بابونه، گل محمدی، بیدمشک و سنجد رایحه دل انگیز و آرامبخشی در فضا پراکنده می کنند.
ج)زیبایی گیاه: گیاهان با تنوع در فرم، اندازه و رنگ هر کدام می توانند زیبایی خاصی را باعث شوند.
درختان پیش نهادی شامل دو نوع خزان دار و بی خزان یا سوزنی برگ و پهن برگ است که بهتر است درختان پهن برگ در حواشی پارک کاشته شوند تا در تابستان مانع نفوذ نور خورشید به داخل پارک و ایجاد سایه باشند و هم در زمستان که آفتاب در داخل پارک مورد نیاز است وجود خزان در این گونه درختان این امر را میسر می سازد.
۱-۵ بررسی اقلیم منطقه- تبریز
۱-۵-۱مشخصات منطقه- تبریز
شهر تبریز در عرض جغرافیایی ۳۸ درجه، طول جغرافیایی ۴۶ درجه واقع شده است.ارتفاع شهر از سطح دریا از ۱۳۴۸ متر در سه راهی مرند تا ۱۵۶۱ متر در محله زعفرانیه متغیر است. شهر تبریز در میان یک منطقه کوهستانی واقع شده است و به دلیل واقع شدن در عرض جغرافیایی ۳۸ درجه زاویه تابش خورشید، دارای زمستان های سرد و خشک و تابستان های گرم است.
۱-۵-۲موقعیت و زوایای تابش خورشید
موقعیت خورشید در آسمان و انرژی حاصل از تابش آفتاب در هر نقطه از سطح زمین به عرض جغرافیایی آن نقطه و زمان تابش خورشید بستگی دارد. هر چه عرض جغرافیایی یک محل کمتر و زمان تابش آفتاب به ظهر نزدیک تر باشد، ارتفاع خورشید یا زاویه تابش آفتاب بیشتر و در نتیجه تابش آفتاب شدیدتر خواهد بود. (، کسمائی مرتضی، ۱۳۸۳، ۳۰)
دیاگرامموقعیتخورشیددرعرضجغرافیایی۳۷درجه
برگرفته از : کسمائی،۱۴۱
در شهر تبریز؛ در جهت های ۱۵ درجه شمال شرقی تا ۱۵ درجه غربی (خط عمود بر نمای اصلی، ۱۵ درجه از جنوب به سمت غرب چرخیده است) میزان انرژی خورشیدی کسب شده در مواقع سرد بیش از میزان انرژی کسب شده در مواقع گرم است. از نظر کسب انرژی خورشیدی در تبریز «جهت های ۱۵ درجه شرقی تا جنوب شرقی مناسب ترین جهت های استقرار خورشید است. ( کسمائی، ۱۳۸۳، ۱۵۱)
نکته : «در تبریز درصد نیاز به آفتاب %۵۶ و درصد نیاز به سایه ۲۵% می باشد».(همان، ۱۵۲)
نکته :جمع سالانه ساعت آفتابی در شهر تبریز در سال ۱۳۸۷ خورشیدی ۶/۲۸۰۳ ساعت و در سال ۱۳۸۸ خورشیدی ۳/ ۲۴۶۶ ساعت می باشد.
۱-۵-۳ دمای هوا
شهر تبریز که در یک منطقه کوهستانی واقع شده است، به طور کلی دارای تابستان های گرم و معتدل و زمستان های سرد می باشد. حداکثر دمای تبریز در ماه های تیر و مرداد و کمترین دمای هوا در ماه های دی و بهمن می باشد. درگرم ترین روزهای سال درجه حرارت هوا در شهر تبریز به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد و در سردترین روزهای سال، درجه حرارت هوا به ۱۵ درجه زیر صفر نیز می رسد.
در سال ۱۳۸۷ش. معدل حداکثر دما ۲/۲۰ درجه سانتیگراد و معدل حداقل دما ۱/۸ درجه سانتیگراد بوده است.در این سال مرداد گرم ترین ماه سال با معدل حداکثر ۵/۳۵ درجه سانتیگراد و دی سردترین ماه سال با معدل حداقل ۶/۵- درجه سانتیگراد می باشد.در سال ۱۳۸۸ش. معدل حداکثر دما ۶/۱۹ درجه سانتیگراد و معدل حداقل دما ۳/۸ درجه سانتیگراد بوده است. در این سال، تیر گرم ترین ماه سال با معدل حداکثر ۹/۳۲ درجه سانتیگراد و آذر با معدل حداقل ۳/۱- درجه سانتیگراد سردترین ماه سال می باشد.
جدولمیانگین دمای ماهانه ایستگاه های هواشناسی شهر تبریز در سال ۱۳۹۱ خورشیدی