۸۸/۵

۳۳/۵

۸۰/۴

۵۶/۵

ns، *و** به ترتیب نشان دهنده عدم تفاوت معنی­داری، تفاوت در سطح ۵٫/^. وتفاوت در سطح ۱٫/^. می باشد.

۱-۷-۴ عنصر کادمیم خاک

نتایج تجزیه واریانس تیمار غلظت عنصر کادمیم خاک در جدول (۷-۴) آورده شده است. اثر تیمارهای مکان، گیاه، مزرعه، مکان در مزرعه و گیاه در مزرعه در مکان در سطح آماری ۱ درصد غلظت عنصر کادمیم خاک معنی­دار گردید. و اما اثر تیمار متقابل گیاه در مزرعه بر غلظت عنصر کادمیم خاک در سطح آماری ۵ در­صد معنی­دار شد. همچنین اثر تیمار تکرار مکان بر غلظت عنصر کادمیم خاک معنی­دار نبود.
نمودار ۵۶-۴ اثر تیمار­های گیاه در مکان بر غلظت عنصر کادمیم خاک
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و مکان مختلف کشت (نمودار ۵۶-۴) بر غلظت عنصر کادمیم خاک نشان داد که منطقه باوی در گیاه گشنیز دارای بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک بود (۹۸/۶ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر کادمیم خاک گیاه گشنیز در منطقه باوی نسبت به منطقه شوش و منطقه دزفول تفاوت معنی­داری داشت. همچنین بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک در گیاه هویج مربوط به منطقه باوی بود (۴۴/۴ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر کادمیم خاک گیاه هویج در منطقه باوی نسبت به منطقه شوش و منطقه دزفول تفاوت معنی­داری داشت. بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک در هر دو گیاه جعفری و شوید مربوط به منطقه باوی بود (به ترتیب ۴۰/۶ و ۰۳/۶ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر کادمیم خاک در هر دو گیاه جعفری و شوید در منطقه باوی نسبت به منطقه شوش و دزفول تفاوت معنی­داری داشت.
نمودار ۵۷-۴ اثر متقابل مکان در مزرعه بر غلظت عنصر کادمیم خاک
بررسی نتایج اثر متقابل مکان­های مختلف کاشت و مزارع آلوده و شاهد (نمودار ۵۷-۴) بر غلظت عنصر کادمیم خاک نشان داد که بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک در منطقه باوی و در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۹۵/۶ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر کادمیم خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه باوی با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت. همچنین در منطقه شوش بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ وجود داشت (۲۷/۴ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر کادمیم خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۱در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت. همچنین در منطقه دزفول بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۰۳/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر کادمیم خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۲در منطقه دزفول با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت.
نمودار ۵۸-۴ اثر متقابل گیاه در مزرعه بر غلظت عنصر کادمیم خاک
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و نوع مزرعه (نمودار ۵۸-۴) بر غلظت عنصر کادمیم خاک نشان داد. که بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک مربوط به گیاه گشنیز در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۰۲/۶ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت. اما با غلظت عنصر کادمیم خاک در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت. در گیاه هویج بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۸۹/۳ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت. اما با غلظت عنصر کادمیم خاک در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت. در گیاه جعفری بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۵۳/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت. در گیاه شوید بیشترین غلظت عنصر کادمیم خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۱۴/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر کادمیم خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما با غلظت عنصر کادمیم خاک در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت.
بررسی تاثیر نفت سفید بر مزارع سبزی (گشنیز، جعفری، شوید و هویج) نشان داد که عنصر کادمیم درخاک مزارع آلوده به نفت سفید نسبت به مزارع شاهدافزایش یافت. هم­چنین بین مزارع آلوده ۱ و ۲ موجود در هر منطقه تفاوت معنی­داری مشاهده گردید. احتمالا به دلیل غلظت نفت سفید استفاده شده برای از بین بردن علف­های هرز می­باشد در صورتی که از غلظت بیشتری برای از بین بردن علف هرز استفاده شده باشد عنصر کادمیم بیشتری وارد خاک می­ شود فلزات سنگین ازجمله ترکیبات مهم موجود در نفت خام محسوب می­شوند (اسماعیلی، ۱۳۸۱). در پژوهشی که برای پالایش کادمیم از خاک آلوده به نفت توسط مواد آلی صورت گرفت به این نتیجه رسیدند که غلظت کادمیم در خاک بدون آلودگی نفتی به میزان ۵۹/^. میلی­گرم بر کیلو­گرم و میزان کادمیم در خاک با آلودگی ۱ در صد ۱۴/۲ و میزان کادمیم در خاک با آلودگی نفتی ۳ درصد ۹/۴ میلی­گرم بر کیلو­گرم بود (رئیسی اردلی و همکاران، ۱۳۹۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

افزایش بیشتر غلظت عنصر کادمیم در منطقه باوی در مزارع شاهد و آلوده به نفت سفید ۱و ۲ می ­تواند در اثر شوری و آبیاری مزارع با آب رودخانه کارون باشد به دلیل ورود آب فاضلاب­ها به رودخانه کارون این رودخانه به فلزات سنگین آلوده شده است. در نتیجه نفت سفید و شوری خاک و آب آلوده رودخانه کارون باعث بیشتر شدن غلظت عنصر کادمیم در خاک این منطقه شده است. شوری خاک دسترسی زیستی کادمیم را در خاکهای آلوده به فلزات سنگین افزایش می­دهد و روی جذب و تجمع کادمیم به وسیله گیاهان تاثیر می­ گذارد. نتایج مشابهی در رابطه با افزایش غلظت کادمیم در محلول خاک، ساقه­های گندم و برگ­های چغندر سویسی، و جذب آن با افزایش غلظت کلر در محلول خاکهای اصلاح شده با جامد زیستی یافت شد. در آمریکا و اروپا اسیدیته خاک به عنوان فاکتور مهم در سنجش زیان­های فلزات سنگین در زنجیره غذایی می­باشد و افزایش انتقال فلزات از خاک به گیاه، ناشی از کلر بالا در نظر گرفته نشده است با وجود اینکه pHمهمترین عامل کنترل کننده غلظت کادمیم در خاک می­باشد ولی نتایج بررسی­های متعدد نشان داده است که نقش شوری در افزایش حلالیت کادمیم، می ­تواند مهمتر از pH باشد کمپلکس­های کلرید ناشی از کلرید سدیم با کادمیم و سرب، جذب این فلزات سنگین به وسیله خاک را به طور چشمگیری کاهش و افزایش غلظت کادمیم و کلر در فاز محلول می ­تواند فراهمی کادمیم در خاک را افزایش دهد شوری فراهمی فلزات سنگین را در خاک­ها افزایش می­دهد و میزان فراهمی به نوع و مقدار کل فلزات سنگین و نوع نمکی که باعث شوری می­ شود، بستگی دارد. بنابراین هنگامی که اثر شوری بر آزادسازی فلزات سنگین در نظر گرفته می­ شود، باید همه این فاکتورها در نظر گرفته شوند (فلاحتی مروست و همکاران،۱۳۹۲).

۲-۷-۴ عنصر سرب خاک

نتایج تجزیه واریانس تیمار غلظت عنصر سرب در خاک در جدول (۷-۴) آورده شده است. اثر تیمارهای مکان، گیاه، گیاه در مکان، مزرعه، مکان در مزرعه، گیاه در مزرعه و گیاه در مزرعه در مکان در سطح آماری ۱درصد بر غلظت عنصر سرب در خاک معنی­دار گردید. همچنین اثر تیمار تکرار مکان بر غلظت عنصر سرب در خاک معنی­دار نبود.
نمودار ۵۹-۴ اثر تیمار های گیاه در مکان بر غلظت عنصرسرب خاک
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و مکان مختلف کشت (نمودار ۵۹-۴) بر غلظت عنصر سرب خاک نشان داد که منطقه باوی در گیاه گشنیز، جعفری و شوید دارای بیشترین غلظت عنصر سرب خاک بود (به ترتیب ۶۵/۵، ۵۳/۵ و ۲۹/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر سرب خاک در تمام گیاهان در منطقه باوی نسبت به غلظت عنصر سرب خاک منطقه شوش و منطقه دزفول تفاوت معنی­داری داشت.
نمودار ۶۰-۴ اثر متقابل مکان در مزرعه بر غلظت عنصر سرب خاک
بررسی نتایج اثر متقابل مکان­های مختلف کاشت و مزارع آلوده و شاهد (نمودار ۶۰-۴) بر غلظت عنصر سرب خاک نشان داد که بیشترین غلظت عنصر سرب خاک در منطقه باوی و در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۴۸/۶ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر سرب خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه باوی با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت. همچنین در منطقه شوش بیشترین غلظت عنصر سرب خاک در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ وجود داشت (۳۶/۴ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر سرب خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۱ در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت. همچنین در منطقه دزفول بیشترین غلظت عنصر سرب خاک در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۲۲/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر سرب خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت.
نمودار ۶۱-۴ اثر متقابل گیاه در مزرعه بر غلظت عنصر سرب خاک
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و نوع مزرعه (نمودار ۶۱-۴) بر غلظت عنصر سرب خاک نشان داد. که بیشترین غلظت عنصر سرب خاک مربوط به گیاه جعفری در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۴۰/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر سرب خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت (به ترتیب۴۰/۵، ۹۵/۴ و ۳۰/۳ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه گشنیز بیشترین غلظت عنصر سرب خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (به ترتیب ۸۲/۴ و ۹۸/۴ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر سرب خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه آلوده­ی شماره ۲ با غلظت عنصر سرب خاک در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت. در گیاه هویج بیشترین غلظت عنصر سرب خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (به ترتیب ۲۴/۴ و ۴۳/۴ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر سرب خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه آلوده­ی شماره ۲ با غلظت عنصر سرب خاک در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت. در گیاه شوید بیشترین غلظت عنصر سرب خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (به ترتیب ۸۴/۴ و ۰۱/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر سرب خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه آلوده­ی شماره ۲ با غلظت عنصر سرب خاک در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت.
بررسی تاثیر نفت سفید بر مزارع سبزی (گشنیز، جعفری، شوید و هویج) نشان داد که غلظت عنصر سرب در خاک مزارع آلوده به نفت سفید نسبت به مزارع شاهد افزایش یافت. که این افزایش در خاک مزارع آلوده به نفت سفید ۱و ۲ موجود در هر منطقه و همچنین مزارع آلوده هر سه منطقه نسبت به هم یکسان نبوده است نتیجه می­توان گرفت که این تفاوت در میزان عنصر سرب موجود در بین خاک مزارع آلوده به نفت سفید به غلظت نفت سفید استفاده شده برای از بین بردن علف­های هرز می­باشد در صورتی که از غلظت بیشتری برای از بین بردن علف هرز استفاده شده باشد عنصر سرب بیشتر­ی وارد خاک می­ شود.
افزایش غلظت عنصر سرب در خاک منطقه باوی در مزارع شاهد و آلوده به نفت سفید ۱و ۲ می ­تواند در اثر شوری خاک، همچنین آبیاری مزارع با آب رودخانه کارون که در اثر ورود آب بسیاری از فاضلاب­ها به این رودخانه باعث آلودگی آب این رودخانه به فلزات سنگین می­ شود و باعث آلودگی بیشتر آب این رودخانه به فلزات سنگین می­باشد. در نتیجه نفت سفید و شوری خاک و آب آلوده رودخانه کارون باعث بیشتر شدن عنصر سرب در این منطقه شده ­اند.

۳-۷-۴ عنصر روی خاک

نتایج تجزیه واریانس تیمار غلظت عنصر روی خاک در جدول (۷-۴) آورده شده است. اثر تیمارهای مکان، گیاه و مزرعه و اثر تیمار متقابل مکان در مزرعه و گیاه در مزرعه در سطح آماری ۱ درصد غلظت عنصر روی خاک معنی­دار گردید. و اما اثر تیمار تکرار مکان و اثر متقابل تیمار گیاه در مکان بر غلظت عنصر روی خاک در سطح آماری ۵ در­صد معنی­دار شد. همچنین اثر تیمار متقابل مکان در گیاه در مزرعه بر غلظت عنصر روی خاک معنی­دار نبود.
نمودار ۶۲-۴ اثر تیمار های گیاه در مکان بر غلظت عنصر روی خاک
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و مکان مختلف کشت (نمودار ۶۲-۴) بر غلظت عنصر روی خاک نشان داد که منطقه دزفول در گیاه گشنیز، جعفری و شوید دارای بیشترین غلظت عنصر روی خاک بود (به ترتیب ۱۹/۸، ۶۴/۷ و ۳۵/۷ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر روی خاک در گیاهان گشنیز، جعفری و شوید در منطقه دزفول نسبت به غلظت عنصر روی خاک منطقه شوش و منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت. همچنین خاک هویج در منطقه دزفول دارای بیشترین غلظت عنصر روی بود (۳۲/ ۱۰ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر روی خاک منطقه شوش و منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب۳۲/۱۰، ۹۹/۸ و ۷۲/۵ میلی­گرم در کیلوگرم).
نمودار۶۳-۴ اثر متقابل مکان در مزرعه بر غلظت عنصر روی خاک
بررسی نتایج اثر متقابل مکان­های مختلف کاشت و مزارع آلوده و شاهد (نمودار ۶۳-۴) غلظت عنصر روی خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه دزفول با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۵۰/۱۶، ۳۲/۱۴ و ۸/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه شوش بیشترین غلظت عنصر روی خاک در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ وجود داشت (۶۶/۱۳ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر روی خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۱در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۲ مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۶۶/۱۳، ۵۷/۱۲ و ۸۴/۴ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه باوی بیشترین غلظت عنصر روی خاک در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۷۵/۱۰ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر روی خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۲در منطقه باوی با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب۷۵/۱۰، ۶۷/۶ و ۲۶/۳ میلی­گرم در کیلوگرم).
نمودار ۶۴-۴ اثر متقابل گیاه در مزرعه بر غلظت عنصر روی خاک
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و نوع مزرعه (نمودار ۶۴-۴) بر غلظت عنصر روی خاک نشان داد. که بیشترین غلظت عنصر روی خاک مربوط به گیاه گشنیز در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۵۴/۱۴ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر روی خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت (به ترتیب ۵۴/۱۴، ۹۰/۱۲ و ۳۰/۵ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه هویج بیشترین غلظت عنصر روی خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۱۶/۱۱ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر روی خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت (۱۶/۱۱، ۰۶/۱۰ و ۸۱/۳ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه جعفری بیشترین غلظت عنصر روی خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۹۳/۱۳ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر روی خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت (۹۳/۱۳، ۳۴/۱۲ و ۸۰/۴ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه شوید بیشترین غلظت عنصر روی خاک مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۴۵/۱۳ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر روی خاک بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت (به ترتیب ۴۵/۱۳، ۱۶/۱۲ و ۶۴/ ۴ میلی­گرم در کیلوگرم).
بررسی تاثیر نفت سفید بر مزارع سبزی(گشنیز، جعفری، شوید و هویج) نشان داد که عنصر روی درخاک مزارع آلوده به نفت سفید نسبت به مزارع شاهد افزایش یافت. که این افزایش در خاک مزارع آلوده به نفت سفید ۱و ۲ موجود در هر منطقه و هم­چنین مزارع آلوده هر سه منطقه نسبت به هم یکسان نبوده است
افزایش اندک عنصر روی درخاک منطقه باوی در مزارع شاهد و آلوده به نفت سفید ۱و ۲ می ­تواند در اثر شوری، pH بیشتر خاک این منطقه نسبت به منطقه شوش و دزفول باشد زیرا افزایش pH باعث کم شدن فعالیت عناصر ریز مغذی خاک مانند روی می­گردد. خاک­های مناطق خشک به علت عدم وجود پوشش گیاهی کافی و بازگشت مقدار کم بقایای گیاهی به خاک دارای مقدار اندکی مواد آلی می­باشند. این خاک­ها عموماً آهکی و دارای واکنش قلیایی بوده در نتیجه بسیاری از گیاهان در این خاک­ها با مشکل تغذیه عناصر کم مصرف مانند آهن، روی، مس و منگنز رو به رو هستند. از جمله روش­های افزایش مقدار قابل جذب این عناصر استفاده از مواد آلی است (عرفان منش، م. ۱۳۷۶).
پژوهش­های کلباسی و همکاران )۱۹۷۸) نشان داد که در خاک­های آهکی، روی به صورت کربنات روی رسوب کرده و از دسترس گیاه خارج می­ شود. به همین دلیل کمبود روی قابل جذب نیز یکی دیگر از مشکلات تغذیه گیاه در خاک آهکی است. پس کاربرد لجن می ­تواند تا حد زیادی در رفع این کمبود مؤثر باشد. علاوه بر این، مقدار زیاد رس و کربنات کلسیم و نیز pHبالای خاک، شرایط مناسبی را جهت رسوب و جذب اختصاصی فلزات آزاد شده فراهم کرده و سبب کاهش قابلیت جذب آنها شده است تشکیل کمپلکس روی با ترکیبات آلی نیز در افزایش حلالیت و قابلیت جذب این عنصر نقش بازی می­ کند (هادسون و همکاران^[۱۲۷]، ۱۹۶۶).

۴-۷-۴ عنصر مس خاک

نتایج تجزیه واریانس تیمار غلظت عنصر مس خاک در جدول (۷-۴) آورده شده است. اثر تیمارهای مکان، گیاه، و مزرعه و اثر متقابل تیمار گیاه در مکان، مکان در مزرعه و گیاه در مزرعه در سطح آماری ۱ درصد غلظت عنصر مس خاک معنی­دار گردید. همچنین اثر تیمار تکرار مکان و اثر تیمار متقابل گیاه در مکان در مزرعه بر غلظت عنصر مس خاک معنی­دار نبود.
نمودار ۶۵-۴ اثر تیمار­های گیاه در مکان بر غلظت عنصر مس
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و مکان مختلف کشت (نمودار ۶۵-۴) بر غلظت عنصر مس خاک نشان داد که منطقه دزفول در گیاه گشنیز، جعفری و شوید دارای بیشترین غلظت عنصر مس خاک بود (به ترتیب ۹۰/۱۶، ۳۱/۱۷ و ۸۰/۱۶ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر مس خاک در گیاهان گشنیز، جعفری و شوید در منطقه دزفول نسبت به غلظت عنصر مس خاک منطقه شوش و منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت. همچنین خاک هویج در منطقه دزفول دارای بیشترین غلظت عنصر مس بود (۷۹/۱۲ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر مس خاک منطقه شوش و منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۷۹/۱۲،۴۶/۸ و ۸۷/۶ میلی­گرم در کیلوگرم).
نمودار ۶۶-۴ اثر متقابل مکان در مزرعه بر غلظت عنصر مس خاک
بررسی نتایج اثر متقابل مکان­های مختلف کاشت و مزارع آلوده و شاهد (نمودار ۶۶-۴) بر غلظت عنصر مس خاک نشان داد که بیشترین غلظت عنصر مس خاک در منطقه دزفول و در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۳۱/۲۱میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر مس خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه دزفول با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۳۱/۲۱، ۹/۱۸و ۶۴/۷ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه شوش بیشترین غلظت عنصر مس خاک در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ وجود داشت (۲۶/۱۵ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر مس خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۱در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۲ مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۲۶/۱۵، ۱۴/۱۲ و ۰۹/۶ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه باوی بیشترین غلظت عنصر مس خاک در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۷۷/۱۰ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر مس خاک مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه باوی با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب۷۷/۱۰، ۸۹/۸ و ۲۹/۴ میلی­گرم در کیلوگرم).
نمودار ۶۷-۴ اثر متقابل گیاه در مزرعه بر غلظت عنصر روی خاک