کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتابِ لَکانَ خَیْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکْثَرُهُمُ الْفاسِقُون^[۷۰۳]
یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ وَ أُولئِکَ مِنَ الصَّالِحینَ^[۷۰۴]

۱۹٫۸٫۴٫ نیکی به والدین و صله ارحام سبب حفظ از نارضایتی و مایه طول عمر

«وَ بِرَّالْوالِدَیْنِ وِقایَهً مِنَ السَّخَطِ، وَ صِلَهَ الْاَرْحامِ مَنْساءً فِی الْعُمْرِ وَ مَنْماهً لِلْعَدَدِ»
احسان و نیکی به والدین یکی از توصیه­های مؤکد در دین مبین اسلام است و در تعدادی از آیات قرآن کریم هم به آن توصیه شده است.
به عنوان نمونه در قرآن کریم می­خوانیم:
وَ إِذْ أَخَذْنا میثاقَ بَنی‏ إِسْرائیلَ لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً^[۷۰۵]
وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً^[۷۰۶]
در حقیقت خدای متعال در این آیات، احسان به والدین را در مرتبه بعد از پرستش خود قرار داده است و این اهمیت مسأله را می­رساند.
همچنین با مراجعه به آیه شریفه سوره مبارکه مریم که در وصف خصوصیات حضرت یحیی که یکی از بارزترین ویژگی­های ایشان را نیکی به والدین برمی­شمرد، می­توان به اهمیت بسیار این موضوع و جایگاه والدین پی برد:
وَ بَرًّا بِوالِدَیْهِ وَ لَمْ یَکُنْ جَبَّاراً عَصِیًّاً^[۷۰۷]
اما در باب این­که نیکی به والدین مانع از غضب پروردگار می­ شود، علاوه بر فرمایش حضرت فاطمه در این فراز، روایات دیگری نیز از اهل بیت به این مسأله می ­پردازد.
برای نمونه کلینی در کافی روایت زیر را به نقل از ابراهیم بن شعیب از امام جعفر صادق نقل کرده است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

« عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ شُعَیْبٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ إِنَ‏ أَبِی‏ قَدْ کَبِرَ جِدّاً وَ ضَعُفَ فَنَحْنُ نَحْمِلُهُ إِذَا أَرَادَ الْحَاجَهَ فَقَالَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَلِیَ ذَلِکَ مِنْهُ فَافْعَلْ وَ لَقِّمْهُ بِیَدِکَ فَإِنَّهُ جُنَّهٌ لَکَ غَداً^[۷۰۸].»
همچنین امام سجاد در کتاب شریف صحیفه سجادیه در دعای بیست وچهارم می­فرمایند:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیْبَهَ السُّلْطَانِ‏ الْعَسُوفِ، وَ أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّءُوفِ، وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَهِ الْوَسْنَانِ، وَ أَثْلَجَ لِصَدْرِی مِنْ شَرْبَهِ الظَّمْآنِ حَتَّى أُوثِرَ عَلَى هَوَایَ هَوَاهُمَا، وَ أُقَدِّمَ عَلَى رِضَایَ رِضَاهُمَا وَ أَسْتَکْثِرَ بِرَّهُمَا بِی وَ إِنْ قَلَّ، وَ أَسْتَقِلَّ بِرِّی بِهِمَا وَ إِنْ کَثُر^[۷۰۹]»
حضرت فاطمه هم در این فراز می­فرمایند که خدا نیکی به پدر و مادر را واجب کرده است، تا شما را از غضب و سخط خود محفوظ و مصون بدارد؛ چرا که اگر کسی والدین خودش را مورد آزار و اذیت قرار داده و سبب عاق والدین شود، در واقع مورد غضب خداوند متعال واقع می­ شود.
حضرت زهرا در ادامه خطبه خویش به صله رحم و نتایج آن اشاره می­ کنند. از جمله نتایج صله رحم، زیاد شدن خویشاوندان انسان است؛ زیرا صله رحم و پیوند با خویشان، باعث بهبود زندگی انسان می­ شود.
خداوند متعال در قرآن کریم مراعات حال خویشاوندان و تفقد از آنان­را در ردیف تقوی، مورد تأکید قرار داده است:
وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیباً^[۷۱۰]
کلینی روایتی از جمیل بن دراج از حضرت امام صادق روایت کرده است که اشاره به تفسیر این آیه شریفه دارد:
«عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ- وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ‏ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقِیباً قَالَ فَقَالَ هِیَ أَرْحَامُ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ بِصِلَتِهَا وَ عَظَّمَهَا أَ لَا تَرَى أَنَّهُ جَعَلَهَا مِنْه‏^[۷۱۱].»

۲۰٫۸٫۴٫ نیکی به والدین و خویشاوندان در آیات قرآن

نیکی به پدر و مادر و خویشاوندان بنابر فرمایش حضرت صدیقه طاهره موجب نجات از خشم خداوند و طول عمر و افزایش در تعداد می­ شود. در قرآن کریم هم به کرات نیکی و احترام به والدین و خویشاوندان مورد تأکید قرار گرفته است.
لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَ ذِی الْقُرْبى‏^[۷۱۲]‏
وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَ بِذِی الْقُرْبى^[۷۱۳]‏
اتَّقُوا اللَّهَ الَّذی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیباً^[۷۱۴]

۲۱٫۸٫۴٫ قصاص عاملی برای حفظ خون­ها

«وَ الْقِصاصَ حِقْناً لِلدِّماءِ»
حضرت زهرا درادامه خطبه به یکی از مباحث حقوق جزای اسلامی یعنی قصاص، اشاره فرموده به بیان فلسفه آن نیز می­پردازند.
طبعاً اگر کسی بداند در مقابل قتل، قصاص می‏شود، خود‏به‏خود دیگر اقدام به قتل و جنایت در جامعه کم می‏شود و در نتیجه قصاص، حرمت خون انسان­ها محفوظ می‏ماند.
فلسفه تشریع قصاص از سوی خداوند متعال، این است که جان­ها محفوظ بماند و خون انسان­ها ریخته نشود.
خداوند متعال می­فرماید:
وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاهٌ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون^[۷۱۵]
افراد اجتماع اگر مشاهده کنند که قاتل، قصاص می­ شود، و جزای قاتل، کشته شدن است، ترس از قصاص موجب می­ شود مرتکب قتل نشوند. پس وجود حق قصاص در جامعه، موجب می­ شود که خون­ها محفوظ بماند و کسی مرتکب قتل و خونریزی و جنایت نشود^[۷۱۶].

۲۲٫۸٫۴٫ اشاره قرآن به حیات بخش بودن قصاص

در عبارت پیش­رو « وَ الْقِصاصَ حِقْناً لِلدِّماءِ» حضرت فاطمه قصاص را به­عنوان عاملی باز دارنده از خون­ریزی معرفی می­فرمایند. همچنان­که در توضیح این فراز گذشت ترس از قصاص شدن، باعث می­ شود مردم رفتار خود را کنترل کنند و مرتکب قتل نشوند چرا که کشتن یک فرد توسط قاتل مساوی با کشته شدن قاتل به سبب قصاص خواهد بود. این فراز تلمیح به آیه شریفه وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاهٌ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون^[۷۱۷] می­باشد.

۲۳٫۸٫۴٫ گذری بر علل تشریع نذر، و کامل نمودن کیل و میزان در بیان حضرت فاطمه

«وَ الْوَفاءَ بِالنَّذْرِ تَعْریضاً لِلْمَغْفِرَهِ، وَ تَوْفِیَهَ الْمَکائیلِ وَ الْمَوازینِ تَغْییراً لِلْبَخْسِ»
حضرت فاطمه زهرا، در این فراز از خطبه شریفه به لزوم وفای به نذر و همچنین به درست‌فروشی و بطلان کم‌فروشی اشاره فرموده، حکمت تشریع این دو حکم را بیان می­فرمایند.
نذر عبارت از کار ثوابی است که شخص مکلف آن­را بر عهده خود واجب کند که در واقع واجب نیست^[۷۱۸].
ادای نذر، یکی از مصادیق وفا به پیمان­های الهی و دلیل بر استقامت روحی می­باشدو از نشانه­ های نیکوکاران و بندگان شایسته خداوند است.
ظاهر این عبارت حضرت فاطمه این است که وفای به نذر در آمرزش و مغفرت تأثیر دارد.
آیه شریفه یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ یَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطیراً^[۷۱۹] اهمیت وفای به نذر را به­خوبی بیان می­ کند، زیرا وفای به نذر یکی از نشانه های ابرار و بندگان صالح خداوند شمرده شده و از این­که خداوند بعد از چند آیه، می­فرماید:
فَوَقاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذلِکَ الْیَوْم^[۷۲۰] نقش وفای به نذر در مغفرت و صیانت از عذاب و شر روز قیامت فهمیده می­ شود^[۷۲۱].
«وَ تَوْفِیَهَ الْمَکائیلِ وَ الْمَوازینِ تَغْییراً لِلْبَخْسِ»
این عبارات از خطابه حضرت صدیقه طاهره به کم­فروشی و ضایع نمودن حقوق دیگران اشاره دارد.
«بخس» به معنای کم کردن و کم شدن چیزى به طریق ظلم و ستم^[۷۲۲]، کم فروشی و تباه کردن حقوق دیگران^[۷۲۳] است. ازاین رو، خداوند، تبارک و تعالی وفای به میزان­ها و پیمان­ها و کیل و وزن را قرار داده و کم فروشی را حرام کرده است تا حقوق افراد ضایع نگردد و در نتیجه، جامعه در بعد اقتصادی به اختلال و بی­نظمی دچار نشود.
کم­فروشی در قرآن کریم مورد مذمت قرار گرفته و سوره­ای با عنوان « مطففین» یعنی کم فروشان نازل شده است.

۲۴٫۸٫۴٫ استنادهای قرآنی

در این عبارت «وَ الْوَفاءَ بِالنَّذْرِ تَعْریضاً لِلْمَغْفِرَهِ» پیرامون وفای به نذر و حکمت و اثر آن که در معرض بخشش قرار گرفت است، اشاره می­فرمایند. این فراز از خطبه شریفه نیز به آیه زیر اشاره دارد: